Scalone dokumenty (13)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Agnieszka Krupa

Realizowanie zadań transportowo- spedycyjnych 342[02].Z2.02 Poradnik dla ucznia

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 1

Recenzenci: prof. Jan Kulczyk dr inż. Paweł Zając Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Agnieszka Krupa Konsultacja: mgr Halina Bielecka. Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 342[02].Z2.02 Realizowanie zadań transportowo-spedycyjnych zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik spedytor.

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006


SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 5 3. Cele kształcenia 6 4. Materiał nauczania 7 4.1. Organizowanie działalności spedycyjnej 7 4.1.1. Materiał nauczania 7 4.1.2. Pytania sprawdzające 12 4.1.3. Ćwiczenia 12 4.1.4. Sprawdzian postępów 14 4.2.Formy usług transportowych na rynku 15 4.2.1. Materiał nauczania 15 4.2.2. Pytania sprawdzające 17 4.2.3. Ćwiczenia 17 4.2.4. Sprawdzian postępów 20 4.3. Organizacja przewozu ładunków ponadgabarytowych 21 4.3.1. Materiał nauczania 21 4.3.2. Pytania sprawdzające 24 4.3.3. Ćwiczenia 24 4.3.4. Sprawdzian postępów 26 4.4. Organizacja przewozu ładunków niebezpiecznych 27 4.4.1. Materiał nauczania 27 4.4.2. Pytania sprawdzające 31 4.4.3. Ćwiczenia 31 4.4.4. Sprawdzian postępów 36 5. Sprawdzian osiągnięć 37 6. Literatura 42


1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o organizowaniu i realizowaniu zadań transportowo-spedycyjnych.

Poradnik ten zawiera: 1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności, które powinieneś mieć

opanowane, aby przystąpić do realizacji programu jednostki modułowej. 2. Cele kształcenia programu jednostki modułowej. 3. Materiał nauczania (rozdział 4), który umożliwia samodzielne przygotowanie się do

wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Obejmuje on również ćwiczenia, które zawierają: wskazówki potrzebne do realizacji ćwiczenia. Jeżeli masz trudności ze

zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność,

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia, sprawdzian postępów.

4. Zestaw zadań testowych sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej jednostki. Zaliczenie tego testu jest dowodem osiągnięcia umiejętności określonych w programie jednostki modułowej. Jednostka modułowa „Realizowanie zadań transportowo-spedycyjnych”, której treści

teraz poznasz jest jednym z elementów koniecznym do prowadzenia działalności przedsiębiorstwa transportowo-spedycyjnego.

Materiał nauczania jednostki modułowej jest bardzo obszerny, dlatego też, aby opanować kompleksowo zalecany materiał nauczania i wykonać niektóre ćwiczenia, powinieneś skorzystać z wielu dodatkowych źródeł informacji wskazanych w bibliografii.


Schemat układu jednostek modułowych

342[02].Z2.04 Wdrażanie procedur zarządzania jakością

342[02].Z2.05 Zarządzanie marketingowe

przedsiębiorstwem

342[02].Z2.02 Realizowanie zadań

transportowo-spedycyjnych

Moduł 342[02].Z2 Działalność przedsiębiorstwa transportowo - spedycyjnego

342[02].Z2.01 Organizowanie działalności transportowo-spedycyjnej

342[02].Z2.03 Dobieranie środków transportu

do zadań spedycyjnych


2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Realizowanie zadań transportowo-spedycyjnych” powinieneś umieć: − charakteryzować usługi spedycyjne, − określać, kim jest spedytor i czym jest spedycja, − organizować działalność transportową, spedycyjną i transportowo-spedycyjną, − stosować procedury obowiązujące w przewozach międzynarodowych, − określać prawa i obowiązki stron procesu spedycyjnego, − posługiwać się mapami Polski, Europy i Świata, − charakteryzować popyt i podaż, − wskazywać zależności występujące między popytem i podażą, − określać budowę środków transportu poszczególnych gałęzi, − korzystać z różnych źródeł informacji.


3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − określić zakres zadań transportowo-spedycyjnych z uwzględnieniem specyfiki transportu

samochodowego, kolejowego, lotniczego, morskiego, śródlądowego, − określić podstawy funkcjonowania rynku usług transportowo-spedycyjnych, − sklasyfikować usługi spedycyjne z uwzględnieniem zadań i przedmiotu usługi, − przygotować ofertę usługi spedycyjnej, − przygotować spedycję ładunku, − dokonać wyboru form obsługi transportowej, − wyznaczyć trasy przewozu, − zaplanować zadanie transportowo – spedycyjne oraz określić kierunki i metody jego

realizacji, − zrealizować zaplanowane zadanie z wykorzystaniem intermodalnych urządzeń

transportowych, − zorganizować przewóz ładunków ponadgabarytowych i niebezpiecznych, − obliczyć koszty realizowanego zadania spedycyjnego, − ocenić wydajność procesu transportowego, − rozróżnić usługi uniwersalne, specjalistyczne i specjalizowane, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz

ochrony środowiska.


4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Organizowanie działalności spedycyjnej

Czym jest spedycja, oraz kim jest spedytor wiesz, już z materiału nauczania jednostki modułowej O1.02. W tej jednostce poszerzysz swoją wiedzę i zakres umiejętności w zakresie czynności spedycyjnych.

4.1.1. Materiał nauczania

Przy szerszej interpretacji, zakresu działalności spedycyjnej, można przyjąć, że obejmuje ona wszystkie czynności potrzebne do bezpiecznego, terminowego i ekonomicznego przesłania ładunku, z wyjątkiem samego przewozu, z odpowiednio dobranym środkiem transportu.

Przez jakość procesu spedycyjnego należy rozumieć zespół cech, które decydują o stopniu jego przydatności użytkowej i społecznej, takich jak: szybkość obsługi spedycyjnej, gotowość do świadczenia usług przez uczestników procesu spedycyjnego, uniwersalność, staranność, niezawodność.

W procesie spedycyjnym można wyróżnić spedytora głównego oraz jego podwykonawców. Podwykonawcami mogą być przedsiębiorstwa: spedycyjne, przewozowe, agencje celne, logistyczne, ubezpieczeniowe oraz inne firmy specjalistyczne.

Czynności procesu spedycyjnego dzieli się na trzy zasadnicze grupy: czynności spedycyjne, czynności przemieszczania i czynności dodatkowe. Do czynności spedycyjnych zalicza się: poradnictwo spedycyjne, przygotowanie ładunku do przewozu (pakowanie, sortowanie, liczenie sztuk, mierzenie,

znakowanie, cechowanie, itp.), konsolidowanie ładunków, dostarczenie ładunku do miejsca załadunku na główny środek transportowy, sporządzanie oraz kompletowanie dokumentów transportowych i innych, zawieranie umów o przewóz z przewoźnikami oraz innymi przedsiębiorstwami

wykonującymi określone usługi techniczno – wykonawcze na rzecz ładunku, składowanie towarów, załadunek i wyładunek towarów w różnych relacjach, ubezpieczenie towarów, opieka nad ładunkiem w czasie przewozu, monitorowanie procesu przemieszczania

i bieżące informowanie zleceniodawcy lub jego kontrahenta o stopniu realizacji zlecenia, awizowanie zleceniodawcy o bieżącym stanie i miejscu pobytu ładunku na trasie, stwierdzenie ilości i jakości przesyłanego ładunku oraz zabezpieczenie interesu

zleceniodawcy w przypadku uszkodzenia lub ubytku przesyłki i sporządzenie protokołów oraz innej potrzebnej dokumentacji,

zgłaszanie ładunku do kontroli celnej i załatwienie spraw związanych z innymi urzędowymi czynnościami oraz przygotowanie towarzyszących temu dokumentów,

regulowanie należności z tytułu kosztów przewozu oraz innych czynności i usług na rzecz ładunku,


informowanie o zmianach rozkładów jazdy środków transportowych przewidzianych w zleceniu,

opracowanie przewozu ładunków specjalnych (np. ponadgabarytowych, niebezpiecznych). Na czynności przemieszczania składają się: dowóz do właściwego środka transportu,

przewóz głównym środkiem transportu, zabieranie z punktu konsolidacyjnego i dowóz do klienta, przeładunki towarów oraz składowanie długookresowe.

Do czynności dodatkowych należą, między innymi: sprzedaż przesyłki, przeprowadzenie cesji praw do przesyłki, podjęcie należności za towar, składowanie długookresowe.

Działalność spedycyjna obejmuje swoim zakresem szereg czynności, które umownie można podzielić na: czynności wykonywane przez spedytora – nazywane spedycją właściwą, czynności organizowane przez spedytora, w skład których wchodzą czynności

przemieszczania i czynności dodatkowe. Spedycja właściwa Za spedycję właściwą uważa się wykonywanie następujących czynności: przyjmowanie zleceń spedycyjnych i udzielanie porad związanych z procesami

spedycyjnymi, wybór środka transportu, zawieranie umów o przewóz, ubezpieczenie przesyłki, sporządzanie dokumentacji transportowej, odbiór przesyłki od nadawcy, przygotowanie przesyłki do przewozu, nadanie przesyłki na środek transportu wraz z dokumentacją transportową, odbiór przesyłki ze środka transportowego oraz właściwej dokumentacji, odprawę celną, przekazanie przesyłki odbiorcy.

Spedytor organizując czynności przemieszczania, staje się odpowiedzialny za wykonanie na rzecz przesyłki: dowozu, odwozu, przewozu, załadunku, wyładunku lub przeładunku. Jako zarządzający procesem ponosi odpowiedzialność przed swoim zleceniodawcą (klientem) za cały przebieg zleconego procesu i uczestniczących w procesie podwykonawców.

W przypadku, gdy firma spedycyjna wykonuje tylko czynności określone mianem spedycji właściwej, jest tzw. spedytorem czystym. Jeżeli natomiast jest w stanie własnym potencjałem wykonać czynności przemieszczania oraz czynności dodatkowe, realizuje tzw. spedycję mieszaną.

Zakres obowiązków spedytora oraz wszelkiego rodzaju regulacje związane ze spedycją zawarte są w OPWS (Ogólne Polskie Warunki Spedycyjne).

Spedycja drogowa Pojęciem spedycji lądowej określa się te usługi spedycyjne, w których wykorzystywanym

środkiem transportu jest samochód lub kolej. Tym, co interesuje klienta w procesie transportowo – spedycyjnym jest zdolność przewozowa, czyli ładowność i pojemność samochodu lub naczepy i wagonu kolejowego.

Podstawowe obowiązki załadowcy i rozładowcy oraz kierowcy, jako reprezentanta

zarówno przewoźnika jak i spedytora: załadowca musi przestrzegać poleceń kierowcy odnośnie sposobu rozmieszczenia ładunku

i jego mocowania w przestrzeni ładunkowej,


uniwersalny zespół naczepowy powinien posiadać na wyposażeniu pasy mocujące ładunek,

załadowca musi umożliwić kierowcy nadzorowanie załadunku i liczenie przyjętych sztuk przewozowych,

jeżeli załadowca uniemożliwia kierowcy powyższą czynność, kierowca nanosi na liście przewozowym stosową uwagę i tym samym zwalnia przewoźnika i spedytora od odpowiedzialności za kompletne wydanie towaru w miejscu przeznaczenia,

kierowca przy rozładunku ma obowiązek dostarczyć sztuki ładunkowe, które zgodnie z przepisami BHP może przemieszczać jeden człowiek tylko do burty pojazdu,

załadunek z magazynu lub rampy jest dokonywany przez załadowcę i analogicznie rozładunek jest dokonywany przez rozładowcę,

w przypadku stwierdzenia niezgodności co do ilości sztuk przewozowych lub podejrzenia uszkodzenia towaru, rozładowca nanosi na liście przewozowym stosowną uwagę; kierowca nie może zabronić takiego wpisu, a sam może nanieść własne uwagi,

naniesienie uwagi na liście przewozowym przy rozładunku rozpoczyna bieg roszczenia reklamacyjnego,

rozładowca sporządza udokumentowany protokół szkody, który wraz z oryginałem listu przewozowego jest podstawą dochodzenia roszczeń - jeden oryginał protokołu musi otrzymać spedytor.

Podstawowe zasady obowiązujące w przewozie towarów, dotyczą tego, że: przewoźnik, a tym samym spedytor odpowiadają za ilość i stan zewnętrzny sztuk

przewozowych przyjętych do przewozu, sprawdzenie zawartości sztuk przewozowych może odbyć się tylko w trybie odrębnego

i odrębnie płatnego zlecenia, jeżeli na zewnętrznych częściach sztuk przewozowych nie ma oznak uszkodzenia, czy

ingerencji, przyjmuje się, że towar został wydany w takim stanie w jakim został przyjęty. Spedycja kolejowa Spedycja kolejowa dotyczy obsługi towarów transportowanych wagonami kolejowymi,

za wyjątkiem wagonów do przewozu zestawów drogowych i przypadków, kiedy transport kolejowy jest elementem przewozu, dokonywanego także innymi środkami (tzw. transport kombinowany).

Rolą spedytora kolejowego jest poinstruowanie nadawcy ładunku, co zrobić w celu zawarcia umowy z operatorem kolejowym, jakie i w jaki sposób wystawić dokumenty.

Podstawowym dokumentem procesu spedycyjnego jest list przewozowy. Spedytor na ogół przekazuje wzór listu przewozowego i wyjaśnia sposób jego wypełnienia. Dodatkowymi drukami, jakie muszą zostać sporządzone jest zamówienie wagonu oraz druk oddania wagonu. Po załadowaniu wagonu i oddaniu wypełnionego listu przewozowego w kasie stacyjnej, z chwilą, kiedy zostanie on podstemplowany, kolej przejmuje na siebie obowiązki związane z realizacją przewozu. W trakcie przewozu nadawca może dokonać wszelkich zmian, dopóki przesyłka nie dotrze do stacji odbioru lub odbiorcy.

Na stacji przeznaczenia przesyłka jest wydawana odbiorcy. Wydanie może nastąpić:

na torze ogólnego użytku, na bocznicy kolejowej.

Stacja przeznaczenia ma obowiązek zawiadomienia o przybyciu przesyłki i czasie

podstawienia do odbioru. W zawiadomieniu kolej podaje następujące informacje: ilość wagonów, nazwę towaru, wagę i stację nadania.


Odbiorca przed rozpoczęciem odbioru przesyłki obowiązany jest wykupić (odebrać) w kasie stacji przeznaczenia list przewozowy.

Czynności związane z wydaniem przesyłki na torach ogólnego użytku są następujące: po otrzymaniu (wykupieniu) listu przewozowego odbiorca zgłasza się do ekspedytora

odpowiadającego za dane tory ogólnego użytku, odbiorca wraz z ekspedytorem idą do wagonów zawierających przesyłkę, aby: dokonać

oględzin stanu zewnętrznego wagonu, dokonać sprawdzenia ilości i stanu plomb nałożonych na stacji nadania, sprawdzić, czy z wagonu nic nie cieknie, nie sypie się lub czy nie ma śladów wycieków w trakcie transportu, dokonać zdjęcia plomb i otworzyć wszelkie zamknięcia, (drzwi wagonu otwiera odbiorca w obecności ekspedytora) oraz dokonać oględzin stanu przesyłki w wagonie. W przypadku wyładunku na bocznicy przesyłka podstawiana jest w godzinach obsługi tej

bocznicy. Spedycja wodna Spedycja morska obejmuje działania spedytora zmierzające do przesłania przesyłki

frachtem morskim, wszelkimi jego formami jak i dostępnymi sposobami. Spedycja ta charakteryzuje się organizacja przewozu dużych ładunków na bardzo dalekie odległości, często przy połączeniu z innymi gałęziami transportu.

W spedycji wodnej stosowane są odrębne, specjalne dokumenty przewozowe dla odprawy przesyłek skonsolidowanych (nadawanych przez różnych nadawców).

Przewozy te wykonywane są najczęściej w komunikacji międzynarodowej i są regulowane przez odpowiednie umowy zawarte pomiędzy państwami mającymi dostęp do otwartych dróg wodnych.

Przesyłki w transporcie wodnym, nadawane są na specjalne środki transportu, wyposażone w odpowiednie urządzenia umożliwiające szybki ich załadunek i wyładunek.

Przy organizacji przewozu drogą wodną spedytor może stosować ogólnodostępne formy organizacji tych przewozów zawarte w normach Incoterms, które odgórnie regulują odpowiedzialność zarówno importera jak i eksportera, miejsce i czas przekazania przesyłek oraz zakres ubezpieczenia.

Spedycja lotnicza Spedycja lotnicza obejmuje działania spedytora, które prowadzą do przesłania przesyłki

transportem lotniczym, wszelkimi jego formami i dostępnymi sposobami. Może też służyć jako uzupełnienie lub część składową większych przedsięwzięć lotniczych.

Spedycja lotnicza polega na przesyłaniu przesyłek handlowych, których średnie rozmiary i waga wahają się od 0,1 m³ i masie 15- 30 kg wzwyż.

Standardowe przesyłki lotnicze wysyłane są najbliższym samolotem rejsowym danej, umówionej wcześniej, linii lotniczej, co daje możliwość wcześniejszego, dokładnego zaplanowania najkrótszego możliwego terminu dostawy.

W ofercie spedytorów lotniczych znajdują się następujące przesyłki (dostawy): błyskawiczne (najszybsze, najdroższe), ekspresowe (szybkie i drogie) oraz standardowe (przesyłane po najniższych możliwych kosztach). Szybki czas transportu uzyskuje się poprzez ciągłe monitorowanie linii lotniczych.

Bardzo duże znaczenie dla ceny i warunków przewozu mają: wymiary przesyłki, relacja przewozowa, waga przesyłki, nacisk na 1m² przesyłki, rodzaj towaru (commodity), wymogi towarowe oraz bezpieczeństwo transportu lotniczego.

Procedura realizacji lotniczego procesu spedycyjnego obejmuje następujące podstawowe czynności: utrzymywanie kontaktów z potencjalnymi klientami,


udzielanie poradnictwa transportowego, przygotowywanie i wysyłanie własnych ofert, analiza kosztów własnych oraz postulowanie zmian w taryfach, przyjmowanie zleceń spedycyjnych i uzgadnianie warunków ich realizacji, uwzględniając

kraj przewozu, rodzaj towaru i opakowania oraz zastrzeżenia związane z właściwościami towarów,

udzielanie zleceń transportowych i instrukcji wysyłkowych w imporcie, kierowanie ich do spedytora zagranicznego oraz eksportera z kopią od zleceniodawcy, uzgodnienie i negocjowanie stawek za fracht,

terminowy odbiór od przewoźnika przesyłek i listów przewozowych w imporcie oraz bezzwłoczna awizacja klientów o nadejściu towarów; awizacja musi być wykonana w sposób pisemny przy wykorzystaniu faxu, poczty elektronicznej lub telegraficznie; prowadzenie rejestru udzielanych/ przyjmowanych cesji na przesyłki importowe we współpracy z innymi spedytorami,

terminowe przygotowanie dokumentacji celnej oraz organizacja odprawy celnej, w przypadku stwierdzenia uszkodzeń lub braku towarów sporządzenie protokołu

szkodowego z udziałem przedstawiciela przewoźnika i wyjaśnienie zaistniałych rozbieżności,

wydanie przesyłki w imporcie po odprawie celnej, po wcześniejszym zabezpieczeniu płatności frachtu, należności celnych i innych,

organizowanie dostaw i przekazów celnych towarów dostarczanych do odbiorców lub odbieranych od dostawców,

terminowe wystawiane rachunków własnych krajowych i zagranicznych oraz rozliczenie rachunków obcych krajowych i zagranicznych,

rozliczenie operacji finansowych z przewoźnikami wraz z kosztami przewozu i obsługi, załatwianie ewentualnych reklamacji, prowadzenie odpowiedniej (wymaganej) statystyki i archiwizacji.

Spedytorzy prowadzą również odpowiednie rejestry, w tym:

ofert spedycyjnych, przyjętych zleceń spedycyjnych, listów przewozowych, faktur wychodzących, faktur przychodzących, upoważnień celnych, czynności wykonywanych przez agencję celną, umów z klientami i spedytorami zagranicznymi, szkód transportowych, operacji kasowych.

Większość firm spedycyjnych świadczy usługi uniwersalne, czyli takie, które można zorganizować bez większych problemów zarówno w sferze organizacyjnej, dokumentowej jak i cenowej. Przewozy uniwersalne, w przeciwieństwie do specjalistycznych czy specjalizowanych, nie wymagają stosowania specjalnego taboru, a jedynie standardowe, najczęściej stosowane jednostki ładunkowe i środki transportowe. Przewozy te odbywają się po najczęściej stosowanych szlakach komunikacyjnych.

Usługi specjalistyczne świadczone są na określonych, odpowiednio dobranych i przygotowanych warunkach, np.: przez zastosowanie odpowiedniego taboru służącego do przewozu czy specjalnych jednostek do załadunku, wyładunku, mocowania i zabezpieczenia.

Na rynku spedycji funkcjonuje również niewielka ilość firm świadczących usługę wyspecjalizowaną w określonym sektorze przewozów, np.: w przewozach


ponadgabarytowych. Przedsiębiorstwa takie posiadają odpowiedni tabor i wytyczają specjalne trasy przewozu, co czasem związane jest to z przebudową istniejącej już infrastruktury.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie znasz czynności procesu spedycyjnego? 2. Co to jest spedycja właściwa? 3. Co to jest spedycja drogowa? 4. Czym charakteryzuje się spedycja kolejowa? 5. Na czym polega spedycja lotnicza? 4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Ułóż krzyżówkę, której rozwiązaniem (hasłem) jest słowo „spedycja”. W krzyżówce mogą występować tylko polecenia i hasła dotyczące zakresu spedycji.

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przypomnieć sobie materiał nauczania rozdziału 4.1.1, 2) przypomnieć sobie materiał dotyczący spedycji, realizowany we wcześniejszych

jednostkach modułowych np. O1.01, Z2.01, 3) wybrać określenia i ułożyć hasła do krzyżówki, 4) opracować krzyżówkę, 5) przenieść wzór krzyżówki (nie wypełnionej) na arkusz papieru plakatowego, 6) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 7) rozwiązać krzyżówkę przy udziale uczniów/słuchaczy z grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy: – arkusz papieru plakatowego, – kolorowe markery. Ćwiczenie 2

Omów zachowania firm transportowych, jakie powinny (mogą) wystąpić w przypadku okresów zwiększonej lub zmniejszonej podaży na niektóre usługi transportowe.


1) przypomnieć sobie, czym jest podaż oraz co ją charakteryzuje, 2) zapisać zachowania firm transportowych, jakie powinny (mogą) nastąpić w chwili

zwiększonej podaży usług transportowych, aby być konkurencyjnym na rynku i osiągać zyski,

3) zapisać zachowania firm transportowych, jakie powinny (mogą) nastąpić w chwili zmniejszonej podaży usług transportowych,

4) zaprezentować na forum grupy wykonane ćwiczenie, 5) dokonać oceny poprawności poglądów, wniosków i propozycji zachowań firm

transportowych.



Omów zachowania firm spedycyjnych, jakie powinny (mogą) wystąpić w przypadku okresów zwiększonego lub zmniejszonego popytu na niektóre usługi spedycyjne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przypomnieć sobie, czym jest popyt oraz co go charakteryzuje, 2) wypisać zachowania firm spedycyjnych, jakie powinny (mogą) nastąpić w chwili

zwiększonego popytu na usługi spedycyjne, 3) wypisać zachowania firm spedycyjnych, jakie powinny (mogą) nastąpić w chwili

zmniejszonego popytu na usługi transportowe, 4) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 5) dokonać oceny poprawności poglądów, wniosków i propozycji postępowania firm

spedycyjnych.


Przedsiębiorstwo transportowo – spedycyjne, posiadające własny tabor i urządzenia do mechanizacji prac ładunkowych, dostało zlecenie zorganizowania procesu przewozu ładunku z Polski do Niemiec. Opracuj projekt realizacji prac spedycyjnych i przewozowych (w postaci schematu blokowego), jakie powinien wykonać spedytor organizujący ten proces (bez czynności dodatkowych).


1) przypomnieć sobie zakres czynności spedycyjnych i przemieszczania jakie leżą w gestii spedytora (materiał nauczania 4.1.1),

2) określić czynności spedycyjne i przewozowe (bez czynności dodatkowych), jakie powinien wykonać spedytor organizujący powyższe zadanie,

3) omówić przyczyny wyboru i uzasadnić wybór wskazanych czynności.


Przedsiębiorstwo spedycyjne, otrzymało zlecenie zorganizowania procesu przewozu ładunku na terenie Polski. Opracuj projekt (w postaci schematu blokowego) realizacji prac spedycyjnych, przewozowych i dodatkowych (dokładnie uzasadniając wybór każdej czynności), jakie powinien wykonać spedytor organizujący ten proces przewozowy.



1) przypomnieć sobie zakres czynności spedycyjnych i przemieszczania jakie leżą w gestii spedytora (materiał nauczania 4.1.1),

2) wybrać i uzasadnić wybór czynności spedycyjnych, jakie powinien wykonać spedytor organizujący powyższe zadanie,

3) wybrać i uzasadnić wybór czynności przewozowych, jakie powinien wykonać spedytor organizujący powyższe zadanie,

4) wskazać czynności dodatkowe, jakie może być zobowiązany wykonać spedytor organizujący powyższe zadanie,

5) omówić, w jakich przypadkach może pojawić się konieczność wykonania czynności dodatkowych.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– arkusz papieru plakatowego, – kolorowe markery. 4.1.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) określić poszczególne rodzaje spedycji ¨ ¨ 2) wymienić czynności wykonywane przez spedytora? ¨ ¨ 3) określić zakres spedycji właściwej? ¨ ¨ 4) wskazać różnice w spedycji lądowej i powietrznej? ¨ ¨ 5) określić czynności, jakie są wykonywane przez spedytora przy przyjęciu przesyłki? ¨ ¨


4.2. Formy usług transportowych na rynku

4.2.1. Materiał nauczania

Tranzyt jest jedną z procedur celnych. W Polsce stosowanych jest kilka form tej procedury. Są to, między innymi: krajowa procedura tranzytu, procedura TIR, wspólna procedura tranzytowa.

Decyzja, z którego rodzaju procedury podmiot może korzystać, zależy między innymi od kraju, do którego towary mają być dostarczane, rodzaju stosowanego transportu, spełnienia odpowiednich wymogów określonych przez przepisy celne.

Procedury tranzytu stosowane w Polsce uregulowane są przez następujące akty prawne: Procedura tranzytu krajowego – w przepisach ustawy z dnia 9 stycznia 1997 r. Kodeks

Celny oraz przepisów wykonawczych do tej ustawy, Procedura TIR – w konwencji celnej dotyczącej międzynarodowego przewozu towarów

z zastosowaniem karnetów TIR (Konwencja TIR), Wspólna Procedura Tranzytowa – w konwencji o wspólnej procedurze tranzytowej.

Zgodnie z przepisami Kodeksu Celnego procedura tranzytu krajowego pozwala na

przemieszczanie towarów miedzy dwoma miejscami znajdującymi się na polskim obszarze celnym, czyli na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Przedmiotem tego przemieszczania mogą być: towary niekrajowe (zagraniczne), jeżeli ich przemieszczanie ma się skończyć poza polskim obszarem celnym lub na tym obszarze, towary krajowe, które zostały objęte procedurą wywozu; towary te muszą zostać przemieszczone do urzędu celnego granicznego w celu ich wyprowadzenia z Polski. Ponieważ towary krajowe tracą swój status celny z chwilą opuszczenia polskiego obszaru celnego, to dopóki fizycznie z tego obszaru nie zostaną wyprowadzone, dopóty zachowują status towarów krajowych. Podobna sytuacja występuje przy objęciu towarów w urzędzie celnym wewnętrznym procedurą uszlachetniania biernego.

Procedura uszlachetniania biernego polega na czasowym wywozie towarów krajowych poza polski obszar celny w celu poddania ich procesom uszlachetniania oraz dopuszczenia produktów powstałych w wyniku tych procesów do obrotu z całkowitym lub częściowym zwolnieniem z cła.

Towary niekrajowe objęte procedurą tranzytu, która ma się zakończyć poza polskim

obszarem celnym, w trakcie przemieszczania nie podlegają należnościom celnym przywozowym i środkom polityki handlowej, czyli ustanowionym w ramach polityki gospodarczej państwa polskiego pozataryfowym środkom, takim jak: ograniczenia ilościowe i zakazy dotyczące przywozu i wywozu, środki ochrony rynku określone w odrębnych niż prawo celne, przepisach.

W procedurze tranzytu bardzo ważnym podmiotem jest główny zobowiązany, którym może być przewoźnik lub spedytor, eksporter lub każda inna osoba, która złoży zgłoszenie celne do procedury tranzytu. Podmiot ten, chociaż sam nie ma obowiązku dokonać przewozu to odpowiada za cały jego przebieg.

Procedura tranzytu może odbywać się tylko na podstawie specjalnych dokumentów, wśród których najważniejszym jest Formularz Jednolitego Dokumentu Administracyjnego, zwanym formularzem SAD, do którego dołączane są inne dokumenty celne takie jak, np.:


pozwolenie na tranzyt towarów, świadectwo kontroli weterynaryjnej czy dokumenty przewozowe.

Przewóz towarów w procedurze TIR odbywa się na podstawie Karnetu TIR. Przy przewozach pod osłoną karnetu TIR przejściowy urząd celny wyznacza termin przejazdu przez terytorium danego kraju.

W międzynarodowym transporcie towarów występuje również procedura uproszczona, polegająca na tym, że towary przy rozpoczynaniu procedury tranzytu i przy jej zakończeniu nie są przedstawiane w urzędzie celnym, lecz znajdują się u podmiotu (klienta) w jego magazynie, przedsiębiorstwie, itp.

Inną z form usług transportowych na rynku są różnego rodzaju przewozy, wśród których

wyróżniamy między innymi: – w transporcie drogowym: przewozy całopojazdowe, drobnicowe, i o kontrolowanej

temperaturze, – w transporcie kolejowym: przewozy masowe, całowagonowe, drobnicowe, w chłodniach, – w transporcie wodnym: przesyłki konwencjonalne, skonteneryzowane, czartery statków.

Przewóz całopojazdowy ma miejsce, jeżeli zleceniodawca płaci za zdolność załadowczą (pojemność) zamówionego samochodu, bez względu na ilość i objętość towaru, jaki załaduje, czyli wynajmuje cały pojazd.

Przewóz drobnicowy ma miejsce, jeżeli klient płaci za faktyczną lub obliczeniową wagę towaru, a zastosowany do przewozu pojazd jest dobierany przez spedytora i jego wielkość nie ma wpływu na stawkę przewozową.

W drogowej spedycji drobnicowej stosuje się następujące współczynniki przeliczeniowe objętości do wagi: – podstawowy – 1 m³= min. 330 kg, – pomocniczy – 1m ładowny skrzyni pojazdu = min. 1850 kg.

Przewóz chłodniczy (o kontrolowanej temperaturze) wykonywany jest samochodami izotermicznymi i chłodniczymi.

Przewozy masowe realizowane są przez przewoźnika kolejowego bez udziału spedytora. Są to np. przewozy węgla, rudy żelaza, zboża, paszy, itp.

Przewóz całowagonowy ma miejsce, jeżeli zleceniodawca zamawia wagon o określonej zdolności załadowczej (pojemności), który po załadunku zostanie przekazany kolei do przewozu za odrębnym listem przewozowym.

Przewóz drobnicowy ma miejsce, jeżeli klient płaci za faktyczną lub obliczeniową wagę towaru, a zastosowany do przewozu wagon jest dobierany przez spedytora i jego wielkość nie ma wpływu na stawkę przewozową.

Przesyłkami konwencjonalnymi, czyli wszystkimi, które nie są załadowane do kontenerów morskich są: przesyłki płynów, surowców stałych i płynnych oraz innych tego typu substancji

i towarów, które nie dają podstawowej masy frachtowej (tzn. przesyłki są za małe, aby wynająć cały statek na przewóz tylko jednej przesyłki),

przesyłki duże, ciężkie i uciążliwe bądź zbyt drogie w transporcie skonteneryzowanym, wszelkie inne przesyłki, które z różnych względów (geoekonomicznych,

technologicznych, klimatycznych) nie mogą być załadowane do kontenerów morskich. Przesyłki skonteneryzowane są jedną z częstszych form przewozu transportem morskim.

Szczególne zalety konteneryzacji to: mobilność kontenerów – kontener może być przewożony w głąb lądu bez konieczności

przeładunku w porcie, co zmniejsza ryzyko uszkodzeń, elastyczność w transporcie dzięki stosowaniu kontenerów specjalistycznych,


mniejszy koszt frachtu, przewidywalność kosztów frachtów, wygoda rozwiązania dla klienta – załadunek bezpośrednio w magazynach nadawcy

i wyładunek u odbiorcy, łatwość przechowywania kontenerów w portach.

Czarterowaniem statków zajmują się wyspecjalizowane firmy lub oddziały firm spedycyjnych. Aby wyczarterować statek należy sprecyzować wymagania spedycyjne, przy czym szczególnie trzeba mieć na uwadze: właściwości towaru, wymagany sposób wydania towaru odbiorcy, region geograficzny w którym towar będzie przewożony, dostępność środków finansowych, którymi klient zapłaci za czarter i ich wpływ na cenę

czarteru.


Odpowiadając pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie znasz procedury tranzytu? 2. Jakie przepisy regulują procedury tranzytu? 3. Co to jest tranzyt krajowy? 4. Co to jest procedura uszlachetniania biernego? 5. Co to jest uproszczona procedura tranzytu? 6. Co to są przewozy całopojazdowe? 7. Co to są przewozy drobnicowe? 8. Co to są przewozy skonteneryzowane? 9. Co to są przewozy masowe? 4.2.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Na podstawie przepisów Kodeksu Celnego omów zakres stosowania procedury tranzytu krajowego.


1) zapoznać się z Kodeksem Celnym, 2) określić zakres stosowania Kodeksu Celnego, 3) wskazać towary objęte procedurą tranzytu krajowego.

Wyposażenie stanowiska pracy: – Kodeks Celny z dnia 9 stycznia 1997 r. ze zmianami. Ćwiczenie 2

Podaj przykłady towarów krajowych objętych procedurą uszlachetniania biernego i wskaż państwa, w których może odbywać się takie uszlachetnianie towarów.



1) określić, na czym polega procedura uszlachetniania biernego (materiał nauczania lub Kodeks Celny z dnia 9 stycznia 1997 r.),

2) podać przykłady towarów, które mogą być poddane procedurze uszlachetniania biernego, 3) wskazać państwa, w których może odbyć się procedura uszlachetniania biernego

towarów objętych procedurą tranzytu krajowego.

Wyposażenie stanowiska pracy: – Kodeks Celny z dnia 9 stycznia 1997 r. ze zmianami. Ćwiczenie 3

Na podstawie Konwencji TIR określ zasady przewozu międzynarodowego transportem drogowym pod osłoną karnetu TIR.


1) przypomnieć sobie zakres stosowania Konwencji TIR, 2) określić warunki doładunku i częściowego rozładunku towarów przewożonych pod

osłoną karnetu TIR, 3) określić czynniki mające wpływ na zawieszenie procedury TIR, 4) określić zasady znakowania środków transportu przewożących ładunki przy

zastosowaniu procedury TIR.

Wyposażenie stanowiska pracy: – Konwencja Celna dotycząca Międzynarodowego Przewozu Towarów z zastosowaniem

Karnetów TIR (Konwencja TIR), sporządzona w Genewie dnia 14 listopada 1975r., – literatura z rozdziału 6 poz. 7. Ćwiczenie 4

Wskaż i omów czynności, jakie należą do obowiązków głównego zobowiązanego składającego zgłoszenie celne.


1) określić, kim jest główny zobowiązany (materiał nauczania), 2) wskazać czynności jakie należą do obowiązków głównego zobowiązanego (literatura

rozdziału 6 poz. 7), 3) omówić czynności i ich zakres, które wykonuje główny zobowiązany w procedurze

tranzytu.

Wyposażenie stanowiska pracy: – literatura z rozdziału 6 poz. 7.


Ćwiczenie 5 Na podstawie Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 8 marca 2001 r. omów tryb

i zasady stosowania procedur uproszczonych oraz wskaż korzyści, jakie można osiągnąć przy zastosowaniu uproszczonej procedury tranzytu.


1) określić znaczenie uproszczonej procedury tranzytu, 2) określić tryb i zasady stosowania uproszczonej procedury tranzytu, 3) wskazać korzyści, jakie można osiągnąć przy zastosowaniu uproszczonej procedury

tranzytu.

Wyposażenie stanowiska pracy: – Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 8 marca 2001 r., – literatura z rozdziału 6 poz. 7. Ćwiczenie 6

Przygotuj (zaproponuj) ofertę usługi spedycyjnej przedsiębiorstwa świadczącego przewozy ładunków w komunikacji międzynarodowej. Zaproponuj (wskaż) dokumenty i czynności, jakie może wykonywać takie przedsiębiorstwo w imieniu klienta przy przewozach międzynarodowych i tranzytowych.


1) zapoznać się z ofertami przedsiębiorstw spedycyjnych oferujących przewozy międzynarodowe,

2) określić zakres usług wykonywanych przez przedsiębiorstwo spedycyjne oferujące świadczenie usług międzynarodowych (w postaci schematu blokowego),

3) określić zakres czynności, jakie może wykonywać przedsiębiorstwo spedycyjne w imieniu klienta przy wykonywaniu przewozów tranzytowych (w postaci schematu blokowego),

4) przygotować ofertę spedycyjną przedsiębiorstwa wykonującego przewozy tranzytowe.

Wyposażenie stanowiska pracy: – stanowisko komputerowe z podłączeniem do sieci internetowej, – literatura z rozdziału 6 poz. 7. Ćwiczenie 7

Podaj przykłady ładunków, które są charakterystyczne dla poniżej określonych form przewozów oraz określ gałęzie transportu, w których występują.


1) przypomnieć sobie charakterystykę różnych form usług transportowych (materiał nauczania),

2) podać po pięć przykładów ładunków charakteryzujących przewozy i przesyłki określone w poniższej tabeli,


3) podać w tabeli wszystkie gałęzie transportu, w których występują wskazane poniżej przewozy i rodzaje przesyłek.

Lp. Rodzaj przewozu Przykłady ładunków Gałęzie transportu 1. przewozy całopojazdowe 2. przewozu drobnicowe 3. przewozy o kontrolowanej temperaturze 4. przewozy masowe 5. przewozy całowagonowe 6. przesyłki konwencjonalne 7. przewozy czarterowe

Wyposażenie stanowiska pracy: – literatura z rozdziału 6 poz. 6. 4.2.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) wymienić procedury tranzytu? ¨ ¨ 2) określić przepisy regulujące procedury tranzytu? ¨ ¨ 3) scharakteryzować zasady stosowania uproszczonej procedury tranzytu? ¨ ¨ 4) podać przykłady ładunków do przewozów całowagonowych? ¨ ¨ 5) podać przykłady przewozów całowagonowych? ¨ ¨ 6) scharakteryzować przewozy konwencjonalne? ¨ ¨ 7) scharakteryzować przewozy drobnicowe? ¨ ¨ 8) podać przykłady przewozów drobnicowych? ¨ ¨ 9) podać przykłady przewozów o kontrolowanej temperaturze? ¨ ¨

10) przygotować ofertę firmy spedycyjnej wykonującej przewozy tranzytowe? ¨ ¨ 11) określić na czym polega procedura uszlachetniania biernego? ¨ ¨


4.3. Organizacja przewozu ładunków ponadgabarytowych 4.3.1. Materiał nauczania

Przewozami ładunków o dużych rozmiarach i szczególnie ciężkich zajmują się przewoźnicy wszystkich gałęzi transportu, nie wyłączając przewoźników lotniczych. Są to przewozy wymagające szczególnie precyzyjnego przygotowania logistycznego.

Przewozem ponadgabarytowym określany jest transport ładunku umieszczonego na środku transportu, który swymi wymiarami przekracza przynajmniej jeden z dopuszczalnych dla danego środka transportu kryteriów: − wymiarów (długości , szerokości, wysokości) lub tylko jednego z tych parametrów, − dopuszczalnej wagi w stosunku do obowiązujących normatywów.

Do przewozu ładunków szczególnie dużych i ciężkich najbardziej nadają się środki transportu wodnego, a to ze względu na ich ładowność, wymiary przestrzeni ładunkowej i zdecydowanie mniejsze koszty w porównaniu z transportem lądowym. Jednak, aby dostarczyć ładunki bezpośrednio do odbiorcy i odebrać bezpośrednio od nadawcy trzeba zastosować inne gałęzie transportu, np.: drogowy lub kolejowy.

Bardzo duże przedmioty nadane do przewozu transportem kolejowym nazywane są przesyłkami nadzwyczajnymi. Przesyłki te z powodu swych wymiarów, kształtu, ciężaru lub innych cech charakterystycznych stwarzają szczególne trudności przewozowe z uwagi na urządzenia stałe i tabor kolejowy użyty do przewozu.

Skrajnia ładunkowa (profil lub gabaryt) jest to zarys figury płaskiej, stanowiąca podstawę do określenia największych dopuszczalnych wymiarów ładunku, spoczywającego na wagonie pionowo, licząc od górnej krawędzi główki szyny oraz poziomo, licząc od osi toru.

Przesyłki nadzwyczajne, przekraczające skrajnię ładunkową muszą być przewożone przy zachowaniu specjalnych warunków, określonych przez przewoźnika kolejowego.

Za ponadgabarytowy uznaje się przewóz kolejowy, jeżeli maksymalne wymiary ładunku lub sztuk przewozowych dopuszczonych do przewozu przez kolej spowodują przekroczenie skrajni ładunkowej wagonów kolejowych.

Jednolitą i powszechnie obwiązującą skrajnią w Europie jest tzw. skrajnia międzynarodowa o następujących parametrach: − maksymalna wysokość mierzona od główki szyny – 4.280 mm, − maksymalna szerokość – 3.150 mm.

Wysokość podłogi wagonu od główki szyny jest różna dla różnych typów wagonów i dzięki odpowiedniemu doborowi można uniknąć przekroczenia skrajni wysokości.

Do przewozu przesyłek bardzo wysokich stosowane są, np.: wagony z obniżoną podłogą lub ze zmniejszoną średnicą kół, natomiast do przewozu ładunków bardzo ciężkich stosowane są wagony ze zwiększoną ilości kół oraz z zagłębioną podłogą i zwiększoną ilością kół.

Nadanie do przewozu przesyłki z przekroczoną skrajnią poprzedzone jest zawsze pewnymi przygotowaniami, czynionymi przez nadawcę i przewoźnika kolejowego.

Nadawca, na co najmniej 30 dni przed planowanym terminem nadania przesyłki do przewozu, a w komunikacji przeładunkowej na 60 dni przed tym terminem, zobowiązany jest do zgłoszenia kolei o zamiarze przewozu przesyłki z przekroczą skrajnią ładunkową, podając przy tym dokładnie na rysunku szczegóły dotyczące konstrukcji ładunku, jego wymiary, położenie środka ciężkości itp. Na podstawie tych danych są opracowywane warunki przewozu ładunku. W czasie przewozu przesyłka może być dozorowana przez klienta lub upoważnioną osobę (np. spedytora).


Zawiadomienie składane na kolei, przez nadawcę przesyłki o planowaniu przewozów ponadgabarytowych musi zawierać następujące dane: datę, nazwę (lub imię i nazwisko), adres nadawcy, numer jego konta bankowego, stację nadania i miejsce załadunku, nazwę towaru i jego masę, termin planowanego załadunku, odbiorcę i jego adres, stację przeznaczenia i miejsce wyładunku, trzy egzemplarze rysunku technicznego przedstawiającego przesyłkę.

Jeżeli regularnie mają być przewożone identyczne sztuki to zawiadomienie może zawierać harmonogram dostaw.

Przy przewozach międzynarodowych w zawiadomieniu wymaga się dodatkowo następujących elementów: nazw wszystkich stacji granicznych na trasie przewozu, ostatecznego terminu przejazdu przez stację graniczną PKP, rysunku technicznego, który musi być załączony w tylu kompletach (składających się

z trzech egzemplarzy) ile kolei bierze udział w przewozie. Spedytor kolejowy po uzyskaniu zgody na przewóz ponadgabarytowy powinien

przekazać załadowcy instrukcję załadunku opisującą szczegółowo sposób załadowania wagonu i mocowania ładunku. Wagon po załadunku odbiera stacja nadania i od tego momentu kolej jest odpowiedzialna za dostarczenie towarów. W przypadku niewłaściwego lub niedostatecznego mocowania stacja nadania odmówi przyjęcia wagonu, co oznacza konieczność poprawienia mocowania i zwłokę w przewozie.

W przypadku przewozów drogowych przekroczenie dopuszczalnych normatywów może

dotyczyć: wymiarów zestawu drogowego po załadowaniu, wagi zestawu drogowego po załadowaniu.

W przypadku wymiarów, za przewóz ponadgabarytowy uznaje się każdy, jeżeli dopuszczalne wymiary zestawu drogowego zostaną przekroczone choćby o jeden centymetr: długość zastawu drogowego z naczepą – 16.50 m, długość zestawu z przyczepą – 18.50 m, szerokość pojazdu – 2.50 m (dla chłodni 2.65 m), wysokość pojazdu – 4 m.

Dopuszczalna masa zestawu drogowego w Europie wynosi od 38 do 42 ton, w zależności od kraju.

W przypadku, kiedy wymiary ładunku lub masa zestawu przekraczają normatyw, aby przewóz mógł dojść do skutku należy uzyskać tzw. zezwolenie. Każdy kraj ma wyznaczone odpowiednie jednostki administracyjne, które wydają zezwolenie na przewóz ponadgabarytowy. Aby zezwolenie otrzymać należy złożyć określony przepisami wniosek, w którym oprócz opisu ładunku i zestawu, jaki zostanie użyty do transportu musi być podana trasa. W przypadku ładunków szczególnie ciężkich lub o dużych wymiarach trasę wyznaczają władze administracyjne i dlatego spedytor musi się dostosować do zezwolenia.

We wszystkich krajach Europy, przy przewozach ładunków o szerokości ponad 3.50 m niezbędny jest pilot i eskorta policji.

Innym elementem, który trzeba uwzględnić, jest szerokość dróg, zakręty, wysokość wiaduktów i mostów oraz ich nośność.

W przypadku wagi przekraczającej dopuszczalną, problemem jest nośność mostów i wiaduktów. Dobierając naczepę lub przyczepę do ciągnika balastowego o określonej liczbie osi unika się przeciążenia zestawu przypadającego na jedną oś.


Z punktu widzenia zleceniodawcy najistotniejsze jest podanie spedytorowi dokładnych wymiarów i wagi sztuk przewozowych. Dane te decydują o wyborze środka transportu, trasy przewozu i treści zezwolenia na przewóz.

Błąd w danych dotyczących wymiarów, czy wagi może mieć różne skutki np: załadowanie towaru okaże się niemożliwe, bo zaplanowany zestaw nie będzie miał

dostatecznej ładowności, wyznaczona trasa okaże się nieaktualna, i nastąpi konieczność jazdy dłuższą trasą ze

względu na omyłkowo podaną (zaniżoną) wysokość ładunku, zezwolenie okaże się nieważne, ponieważ parametry ładunku nie odpowiadają podanym

we wniosku o jego udzielenie – samochód nie może wyruszyć w drogę, zezwolenie okaże się nieważne, ponieważ wyznaczona trasa nie nadaje się do przewozu -

samochód nie może wyruszyć w drogę. Kolejną czynnością jest ustalenie, czy zaplanowany do przewozu zestaw i urządzenia ładunkowe zmieszczą się na terenie miejsca załadunku i wyładunku.

Przy przewozach morskich o ładunku ponadgabarytowym mówi się, jeśli ma być

przewożony kontenerem lub statkiem ro – ro. Kontenery płytowe stosowane w transporcie morskim różnią się od klasycznych

(podstawowych) tym, że mogą nie posiadać ścian czołowych, bocznych lub dachu, a w przypadku ładunków bardzo ciężkich mogą mieć wzmocnioną podłogę – podstawę oraz dodatkowe zaczepy ułatwiające mocowanie ładunku.

Za ponadgabarytowe ładunki przewożone kontenerami uznaje się: przekraczające jeden z wymiarów ładownych kontenera 20’ lub 40’, przekraczające ładowność tzw. kontenera ciężkiego 20’ lub kontenera 40’. Jednostki kontenerowe służące do takich przewozów to: kontenery typu „open top” – w przypadku wysokości towaru przekraczającej

standardową, kontenery typu „flat rack” – w przypadku szerokości towaru przekraczającej standardową,

jak też przy przekroczeniu standardowej wagi ładunku, kontenery typu „tweendeck” – w przypadku długości towaru przekraczającej

standardową, jak też przy przekroczeniu standardowej wagi ładunku. Kontenery te można łączyć, tworząc odpowiednią do wymiarów ładunku powierzchnię. Tak, jak w przypadku przewozów drogowych i kolejowych, wymaga się od

zleceniodawcy rysunków technicznych sztuk przewozowych. Odpowiedzialność za zgodność dostarczonych danych z rzeczywistością spoczywa na zleceniodawcy. Spedytor zobowiązany jest dostarczyć tylko instrukcję dotyczącą załadunku i sposobu mocowania ładunku.

Przesyłka na statku ro – ro może być przewożona: środkiem transportu drogowego, którym przybyła do portu, jeżeli wymiary załadowanego

zestawu (szerokość i wysokość) pozwalają na wjazd zestawu na statek; istotny może być także promień skrętu zestawu,

na tzw. „maffy trailer” – jest to specjalne podwozie, rodzaj przyczepy, która jest wciągana na statek – w tym wypadku mamy do czynienia z przeładunkiem w porcie zafrachtowania i wyładunku.


4.3.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co to są przewozy ponadgabarytowe? 2. Co to są przesyłki nadzwyczajne w transporcie kolejowym? 3. Co to jest skrajnia ładunkowa? 4. Jakie są parametry międzynarodowej skrajni kolejowej? 5. Jakie wagony stosowane sa do przewozu przesyłek bardzo wysokich? 6. Jakie informacje zamieszczane są w zawiadomieniu o planowaniu przewozu

ponadgabarytowego na kolei? 7. Kto wydaje i jakie informacje zawiera instrukcja załadunku? 8. Jakie typy kontenerów służą do przewozów ponadgabarytowych w transporcie morskim? 4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Ładunek jednostkowy o wymiarach: wysokość 360cm, szerokość 300cm, długość 2000cm i wadze 50 ton, nie nadający się do podziału ma zostać przewieziony z Łomży do Grudziądza. Ładunek, od nadawcy, musi być dostarczony do przewoźnika kolejowego transportem drogowym. Odległość tego przewozu wynosi 50 km. Do Grudziądza towar przewożony jest koleją do odbiorcy posiadającego swoją bocznicę kolejową. Na podstawie wiedzy o środkach transportu drogowego i kolejowego (np. z jednostki O1.03) opracuj plan przewozu tego ładunku tj. wskaż środki transportu, jakimi będzie realizowany przewóz, wyznacz przykładową trasę, którą będzie mógł się on odbyć oraz wyszukaj przewoźnika, który posiada odpowiednie środki transportu.


1) przypomnieć sobie budowę środków transportu drogowego i kolejowego, 2) dobrać środki transportu kolejowego i drogowego niezbędne do realizacji tego przewozu, 3) wskazać przewoźników którzy mają odpowiedni tabor do przewozu wskazanego

ładunku, 4) zapoznać się dokładnie z mapą drogową i siecią linii kolejowych na trasie Łomża –

Grudziądz, 5) wskazać drogę przewozu transportem kolejowym z określeniem głównych miejsc przez

które ma przejeżdżać skład.

Wyposażenie stanowiska pracy: – mapa drogowa i linii kolejowej, – katalog środków transportu i przewoźników lub komputer z podłączeniem do sieci

internetowej. Ćwiczenie 2

Ładunek o wymiarach: długość 17 m, szerokość 2 m, wysokość 2,5 m i masie 45 ton, załadowany do kontenerów, ma być przewożony z Bielska Białej (z bocznicy kolejowej) do Kędzierzyna Koźla (na bocznicę znajdującą się w porcie śródlądowym) transportem kolejowym, a z Kędzierzyna Koźla do Szczecina - transportem wodnym. Na podstawie wiedzy o środkach transportu kolejowego i wodnego opracuj projekt przewozu tego ładunku


tj. wskaż środki transportu i jednostki ładunkowe, jakimi będzie realizowany przewóz, wyznacz przykładową trasę, którą będzie mógł się on odbyć oraz wyszukaj przewoźnika, który posiada odpowiednie środki transportu.


1) wybrać środki transportu kolejowego i wodnego oraz jednostki ładunkowe (kontenery) niezbędne do realizacji tego przewozu,

2) dobrać przewoźników, którzy mają odpowiedni tabor do przewozu wskazanego ładunku (np. wyszukać ich za pomocą stron internetowych),

3) zapoznać się dokładnie z siecią linii kolejowych Bielsko Biała - Kędzierzyn Koźle oraz śródlądową drogą wodną z Kędzierzyna Koźla do Szczecina,

4) określić drogę przewozu transportem kolejowym z określeniem miejsc, przez jakie ma przejeżdżać skład (np. przy pomocy mapy),

5) wskazać drogę transportu wodnego ze wskazaniem miejsc, przez jakie będzie odbywał się przewóz (przy pomocy mapy dróg wodnych).


– mapa linii kolejowej i transportu wodnego (żeglugi śródlądowej), – katalog środków transportu i przewoźników lub komputer z podłączeniem do sieci

internetowej. Ćwiczenie 3

Przedsiębiorstwo spedycyjno - transportowe działające na rynku spedycji morskiej wykonuje przewozy bardzo dużych i bardzo ciężkich ładunków w kontenerach. Sporządź ofertę usług transportowo - spedycyjnych takiego przedsiębiorstwa, wraz z prezentacją (wizualną) jednostek ładunkowych i transportowych.


1) przeczytać materiał nauczania dotyczący rodzaju jednostek ładunkowych (kontenerów) do przewozu ładunków bardzo dużych i bardzo ciężkich,

2) określić cechy oferty spedycyjnej, 3) wybrać środki transportu wodnego oraz jednostki ładunkowe (kontenery) potrzebne do

sporządzenia oferty, 4) sporządzić ofertę przedsiębiorstwa transportowo- spedycyjnego.

Wyposażenie stanowiska pracy: – katalog środków transportu, – komputer z podłączeniem do sieci internetowej. Ćwiczenie 4

Przedsiębiorstwo transportowe działające na rynku transportu drogowego, otrzymało zlecenie przewozu ładunku o masie 220 ton, wysokości 3.5 m i szerokości 4 m. Przewóz musi odbyć się transportem drogowym z Portu Morskiego przy ulicy Reymonta we Wrocławiu do przedsiębiorstwa mieszczącego się na ulicy Opolskiej 136a we Wrocławiu. Wyznacz trasę przewozu, którą będzie mógł być zrealizowany transport z uwzględnieniem szerokości


jezdni, dopuszczalnych nacisków na oś, wysokości wiaduktów (lub estakad) oraz aktualnych remontów dróg, jakie występują.


1) powtórzyć materiał nauczania jednostki O1.03 (parametry ulic), 2) określić dopuszczalne parametry skrajni taboru w transporcie drogowym (materiał

nauczania jednostki Z2.03), 3) zapoznać się z mapą Wrocławia i odszukać wskazane miejsca (punkty), 4) wyszukać na stronach internetowych informacji o aktualnych utrudnieniach i remontach

ulic we Wrocławiu, 5) wskazać trasę przewozu, po której może odbywać się transport.

Wyposażenie stanowiska pracy: – stanowisko komputerowe z podłączeniem do sieci internetowej, – mapa Wrocławia. 4.3.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) scharakteryzować przewozy ponadgabarytowe? ¨ ¨ 2) scharakteryzować przewozy nadzwyczajne? ¨ ¨ 3) określić parametry skrajni ładunkowej poszczególnych gałęzi transportu? ¨ ¨ 4) określić rodzaje wagonów stosowanych do przewozu przesyłek bardzo wysokich? ¨ ¨ 5) określić przeznaczenie kontenerów morskich do przewozów ponadgabarytowych? ¨ ¨ 6) zaplanować przewóz ładunków na terenie miasta? ¨ ¨ 7) zaprojektować trasę przewozu ładunków? ¨ ¨ 8) zaplanować przewóz ładunków z wykorzystaniem różnych gałęzi transportu? ¨ ¨


4.4. Organizacja przewozu ładunków niebezpiecznych 4.4.1.Materiał nauczania

Materiały (przedmioty) niebezpieczne, to takie materiały (towary), których przewóz na

podstawie odpowiednich przepisów jest albo zabroniony, albo dopuszczony jedynie na warunkach określonych w tych przepisach.

Transport materiałów niebezpiecznych, ze względu na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa ludzi i środowiska, podlega szczególnym rygorom w zakresie dopuszczenia materiału do przewozu, jego klasyfikacji, opakowania, oznakowania oraz wymagań odnoszących się do środka transportu i realizacji przewozu.

Podstawowym aktem prawnym regulującym przewóz drogowy materiałów niebezpiecznych jest Umowa Europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych ADR. Określa ona zasady przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych, wymagania w stosunku do kierowców i innych osób wykonujących czynności związane z tym przewozem oraz organy właściwe do sprawowania nadzoru i kontroli.

Towary niebezpieczne podzielono ze względu na zagrożenie stwarzane podczas ich załadunku, przewozu lub wyładunku na klasy niebezpieczeństwa, ich podział i charakterystykę poznałeś już w materiale nauczania jednostki modułowej O1.02.

Jednym z najważniejszych elementów bezpiecznego przewozu towarów niebezpiecznych

jest ich opakowanie, które powinno być zgodne z wymaganiami zawartymi w zał. A w części 4 ADR.

Opakowanie towarów niebezpiecznych powinno być: dobrej jakości i w dobrym stanie tak, aby przewożone towary były zabezpieczone przed

wydostaniem się na zewnątrz, wykonane z materiału, który jest odporny na działanie ich zawartości i nie reaguje

niebezpiecznie z tą zawartością, szczelnie zamykane, a opakowania zawierające substancje wytwarzające pary lub gazy

palne, trujące lub żrące – zamykane hermetycznie, odpowiednio wytrzymałe na czynniki mechaniczne i na ciśnienie wewnętrzne

powodowane zawartością podczas przewozu, wyposażone w urządzenia wentylacyjne (odpowietrzające), jeżeli opakowanie zawiera

substancje wytwarzające gazy; wymóg ten nie dotyczy opakowań z gazami, które stwarzają zagrożenie pożarowe lub toksyczne. Każda sztuka przesyłki powinna być tak oznakowana, aby numery rozpoznawcze

towarów niebezpiecznych znajdujących się na niej poprzedzone literami „UN” były trwałe i czytelne podczas całego przewozu oraz odporne na działanie wszelkiego rodzaju zewnętrznych czynników atmosferycznych. Opakowanie awaryjne powinno być oznakowane dodatkowo czytelnym napisem „AWARYJNE”.

Sztuki przesyłki z materiałami klasy 1 powinny być dodatkowo zaopatrzone w nazwę przewozową takiego materiału, wymienioną w kolumnie 2 tablicy A przepisów ADR. Nazwa zawartości tego rodzaju sztuki przesyłki powinna być podana w urzędowym języku nadania, a jeśli język ten nie jest językiem angielskim, francuskim lub niemieckim, to również w jednym z tych języków, jeżeli w umowie zawartej miedzy krajami, których dotyczy przewóz, nie postanowiono inaczej. Podobne wymagania dotyczą naczyń z gazami klasy 2 i opakowań z materiałami klasy 7.


Niezależnie od powyższego oznakowania sztuk przesyłki lub innymi dodatkowymi napisami wymaganymi przepisami ADR, każda sztuka przesyłki z towarem niebezpiecznym powinna być oznakowana odpowiednią nalepką ostrzegawczą.

Towary niebezpieczne objęte poszczególnymi klasami (z wyjątkiem towarów klas 1, 2, 5.2, 6.2 i 7) zaliczone są w zależności od stopnia zagrożenia przez nie stwarzanego do jednej z trzech następujących grup pakowania: I – grupa obejmująca towary stwarzające duże zagrożenie, np. materiały silnie trujące, II – grupa obejmująca towary stwarzające średnie zagrożenie, np. materiały trujące, III – grupa obejmująca towary stwarzające małe zagrożenie, np. materiały słabo trujące.

Opakowania powyższych towarów oznaczone są odpowiednimi literami, które wskazują grupę towarów o tym samym poziomie zagrożenia. Litera X jest umieszczana na opakowaniach przeznaczonych do pakowania towarów I, II i III grupy pakowania, litera Y–na opakowaniu towarów II i III grupy pakowania, a litera Z- na opakowaniu przeznaczonym dla towarów III grupy pakowania.

Właściwy dobór opakowania i przygotowanie towaru do przewozu spoczywa wyłącznie na nadawcy danego materiału. Jest on odpowiedzialny za opakowanie towaru, za jego oznaczenie odpowiednią nalepką ostrzegawczą oraz za oznaczenie zgodnie z wymaganymi przepisami załącznika A do ADR.

Pojazdy przeznaczone do przewozu towarów powinny być zgodne z warunkami

określonymi w załączniku B do Umowy ADR i odpowiednio przystosowane do takiego przewozu. Dotyczy to przede wszystkim odpowiedniego przystosowania podwozia i nadwozia pojazdu oraz dodatkowego wyposażenia i oznakowania.

Do przewozu towarów niebezpiecznych mogą być używane tylko samochody ciężarowe bez przyczepy lub z jedną przyczepą, pojazdy członowe i samochody osobowe bez lub z przyczepą.

Niezależnie od rodzaju i właściwości przewożonego towaru każdy pojazd samochodowy powinien być wyposażony: w dwie gaśnice przenośne; jedna powinna być przeznaczona do gaszenia pożaru silnika

i pojazdu, druga do gaszenia pożaru przewożonego ładunku, w dwa stojące znaki ostrzegawcze, w co najmniej jeden klin na jeden pojazd, do podkładania pod koła unieruchomionego

pojazdu, w apteczkę doraźnej pomocy, w sprzęt ochrony osobistej kierowcy, w sprzęt niezbędny do wykonania czynności dodatkowych określonych w instrukcji

pisemnej dla kierowcy. Pojazdy samochodowe przewożące towary niebezpieczne w sztukach przesyłki, powinny

być oznakowane dwiema tablicami odblaskowymi. Numer umieszczony w górnej części tablicy odblaskowej jest numerem rozpoznawczym zagrożenia.

Oprócz tablic odblaskowych do oznakowania pojazdów przewożących ładunki niebezpieczne stosuje się również nalepki ostrzegawcze, które powinny być wykonane z takiego materiału, aby: przez cały czas przewozu towarów był odporny na działanie warunków atmosferycznych, zapewniały dobrą widoczność i czytelność barwy i symbolu nalepki uczestnikom ruchu

drogowego, znajdujących się w pobliżu takiego pojazdu, umożliwiałyby łatwe umieszczanie nalepki na ścianie pojazdu, a po wyładowaniu

przewożonego towaru, zdjęcie nalepki z pojazdu.


Ograniczone, maksymalne ilości całkowite materiałów niebezpiecznych na jednostkę transportową podzielone są na kategorie transportowe: 0, 1, 2, 3 i 4, do których zostały przypisane odpowiednie klasy i podklasy ładunków.

Określenie „maksymalna ilość całkowita towarów na jednostkę transportową” oznacza: masę netto w kg materiałów i przedmiotów klasy 1, masę brutto w kg towarów innych klas, masę netto w kg materiałów stałych, gazowych skroplonych, gazów skroplonych

schłodzonych i gazów rozpuszczonych pod ciśnieniem, pojemność nominalną naczyń (objętość minimalna w naczyniu) w litrach w odniesieniu

do materiałów ciekłych i gazów sprężonych.

Warunki przewozu towarów niebezpiecznych w transporcie kolejowych są określone w: regulaminie międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych RID, który

jest aneksem do Ujednoliconych przepisów do umowy o międzynarodowym przewozie towarów kolejami CIM,

przepisach o przewozie towarów niebezpiecznych zawartych w załączniku 2 do Umowy SMGS (Umowa o międzynarodowej kolejowej komunikacji towarowej). Klasyfikacja ładunków niebezpiecznych w transporcie kolejowym, jak i w innych

gałęziach transportu jest niemal identyczna jak w transporcie drogowym, gdyż zostały one opracowane przez Komitet Ekspertów ONZ ds. transportu materiałów niebezpiecznych przygotowując podstawy do tworzenia przepisów międzynarodowych.

W celu uniknięcia jakiegokolwiek wydobywania się zawartości w normalnych

warunkach przewozu, każde opakowanie przewożonego towaru niebezpiecznego powinno być tak wykonane i zamykane, aby było odpowiednio wytrzymałe na wstrząsy, uderzenia, wibracje, nagłe zmiany temperatury, zmiany wilgotności i zmiany ciśnienia. Ściany wewnętrzne opakowania nie mogą ulegać jakiemukolwiek uszkodzeniu przez przewożone towary.

Do przewozu towarów niebezpiecznych objętych przepisami RID, mogą być używane opakowania określonego typu posiadające odpowiednie oznaczenie cyfrowe: bęben (1), beczka drewniana (2), kanister (3), skrzynia (4), worek (5), opakowanie złożone (6) z tworzywa sztucznego, ze szkła, porcelany lub kamionki, opakowanie kombinowane i z cienkiej blachy (0).

Rodzaj tworzywa, z którego są wykonane opakowania, oznacza się dużymi literami: A – stal, B – aluminium, C – drewno (nieprzetworzone), D – sklejka, F – materiał drewnopochodny, G – tektura, H – tworzywo sztuczne (wraz z tworzywem piankowym), L – tkanina włókiennicza, M – papier wielowarstwowy, N – metal (inny niż stal i aluminium), P – szkło, porcelana lub kamionka.

Nadawca towaru niebezpiecznego jest zobowiązany na obu bokach wagonu przewożącego towary niebezpieczne luzem oraz wagonu ze sztukami przesyłki w systemie całowagonowym z tym samym towarem umieścić tablice barwy pomarańczowej, nieodblaskowe o wymiarach 40 x30 cm według wzoru określonego w RID.

Każda sztuka przesyłki zawierająca towary klas od 2 do 9 powinna być zaopatrzona w czytelny i trwały numer rozpoznawczy towaru, poprzedzony literami UN jako oznaczenie ONZ. Ponadto każda sztuka przesyłki i każdy wagon z towarem niebezpiecznym inny niż wagon z cysterną powinny być oznakowane odpowiednimi nalepkami ostrzegawczymi według wzorów określonych w części 5 Regulaminu RID.

W komunikacji promowej przewozy materiałów niebezpiecznych podlegają dodatkowym

obostrzeniom, sformułowanym w załączniku 2 do Ogólnego Spisu Przejść Granicznych


(LIF). Przepisy tam zawarte, w uzupełnieniu regulaminu RID, określają towary niebezpieczne, które dopuszcza się do przewozu promami w wagonach cysternach i kontenerach- zbiornikach oraz te, które z tego przewozu się wyklucza. Ponadto ustalone są tam towary, które mogą być przewożone tylko w wagonach kolejowych dopuszczonych do przewozu promami, a więc wyposażonych w odpowiednie urządzenia, pozwalające na ich mocowanie do podkładu promu.

Materiały niebezpieczne mogą być przewożone statkami żeglugi śródlądowej w sposób

niezagrażający bezpieczeństwu ruchu żeglugowego i wykluczający zanieczyszczenie lub skażenie środowiska, zgodnie z wymaganiami Europejskiego porozumienia w sprawie międzynarodowych przewozów materiałów niebezpiecznych śródlądowymi drogami wodnymi (ADN).

Statek przewożący materiały niebezpieczne zobowiązany jest posiadać świadectwo dopuszczenia do przewozu materiałów niebezpiecznych, stwierdzające spełnienie wymagań w zakresie konstrukcji i wyposażenia. Świadectwo takie wydaje po przeprowadzeniu inspekcji dyrektor urzędu żeglugi śródlądowej na okres nie dłuższy niż 5 lat.

Na statku, przewożącym ładunki niebezpieczne, musi znajdować się ekspert do spraw bezpieczeństwa przewozu materiałów niebezpiecznych statkami żeglugi śródlądowej, zwany "ekspertem ADN".

W transporcie morskim podstawowym aktem prawnym regulującym transport ładunków

niebezpiecznych jest zawarta w roku 1929 w Londynie Międzynarodowa Konwencja o Bezpieczeństwie Życia na Morzu SOLAS, która stanowi zbiór zasad i wymagań w odniesieniu do budowy statków i utrzymania ich w należytym stanie technicznym podczas eksploatacji.

W 1971 roku został zatwierdzony Międzynarodowy Morski Kod Materiałów Niebezpiecznych (IMCO Code), a od 1 stycznia 2004 roku, po dokonaniu poprawek do Międzynarodowej Konwencji Bezpieczeństwa Życia na Morzu (SOLAS Convention), stał się obowiązujący, a co za tym idzie zobowiązuje on wszystkich przewoźników transportu wodnego do przestrzegania zasad bezpiecznego transportu drogą morską materiałów niebezpiecznych w opakowaniach.

Kod IMDG obejmuje pięć tomów. Tom I zawiera ogólne wprowadzenie do kodeksu oraz aneks I, obejmujący zalecenia dotyczące opakowań, a także ogólny indeks ładunków niebezpiecznych; tom II zawiera szczegółowy opis klas: 1, 2 i 3; tom III- klas 4 i 5; tom IV – klas 6, 7, 8 i 9 ładunków niebezpiecznych. Tom V stanowi suplement obejmujący opracowania IMO (Międzynarodowa Organizacja Morska) związane z transportem ładunków niebezpiecznych takie jak: poradnik pierwszej pomocy, zasady awaryjnego postępowania, zalecenia dotyczące bezpiecznego przewozu itp.

W transporcie lotniczym zagadnienia dotyczące przewozu ładunków niebezpiecznych określone są w załączniku do konwencji chicagowskiej z 1944 r. oraz opracowanych na jego podstawnie przez ICAO (Międzynarodową Organizację Lotnictwa Cywilnego) technicznych instrukcji dla bezpiecznego transportu towarów niebezpiecznych drogą powietrzną (TI).

Na bazie CIAO/TI zostały opracowane przez IATA (Stowarzyszenie Międzynarodowego Transportu Lotniczego) regulacje dotyczące przewozu towarów niebezpiecznych DGR. Mają one zastosowanie zarówno w przewozie krajowym, jak i międzynarodowym oraz obowiązują wszystkie towarzystwa lotnicze zrzeszone w IATA, świadczące publiczne usługi przewozowe pasażerskie i towarowe. Przepisy te są corocznie aktualizowane. Poszczególne państwa i linie lotnicze mogą zgłaszać własne ograniczenia i zastrzeżenia odnośnie niektórych ładunków, ich opakowań i konieczności uzyskania specjalnych zgód na przewóz od kraju początkowego do


docelowego oraz przez kraje tranzytowe. Na podstawie regulacji IATA również Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego ICAO opracowała instrukcje techniczne.

Istotną rolę w zakresie obsługi artykułów niebezpiecznych odgrywają szkolenia osób

uczestniczących w procesie akceptacji artykułów niebezpiecznych do przewozu, ich magazynowania, załadunku i rozładunku. Również załogi samolotów zobowiązane są do odbycia odpowiednich szkoleń, zgodnych z programem ustalonym przez ICAO i IATA dla poszczególnych grup zawodowych.

Transport materiałów niebezpiecznych wymaga przede wszystkim profesjonalnego

przygotowania od osób zaangażowanych w tego typu działalność. W przypadku zdarzeń, których profesjonalnie przygotowany spedytor nie był w stanie przewidzieć w danych okolicznościach stwierdza się, że było to zdarzenie losowe. Spedytor wysyłający przesyłki z towarami niebezpiecznymi powinien dodatkowo upewnić się, czy kierowca przy załadunku otrzymał instrukcje dotyczące postępowania z ładunkiem niebezpiecznym na wypadek zagrożenia oraz czy skontrolował stan opakowania przy załadunku (przeładunku). Konieczna jest też pełna, staranna i profesjonalnie prowadzona dokumentacja opisująca prowadzoną działalność w zakresie przewozu ładunków niebezpiecznych.

Bardzo wrażym elementem mającym wpływ na bezpieczeństwo przewozu ma odpowiednia współpraca z załadowcą i jego wiarygodność, gdyż od jego informacji o właściwościach ładunku zależy organizacja, zabezpieczenie i opakowanie ładunku oraz dokumentacja i prawo, jakie zostaną zastosowane. Zleceniodawca ma również obowiązek dostarczyć instrukcję o postępowaniu z ładunkiem na wypadek zagrożenia (wersje te powinny być również w językach obcych), jak tez opis sposobu przewozu materiałów niebezpiecznych.

Do częstych zaniedbań przy organizacji transportu ładunków niebezpiecznych można zaliczyć niewłaściwe zapisy w dokumentach przewozowych, jak też brak poszczególnych dokumentów, niewłaściwe oznakowanie lub jego brak, niedostosowane opakowanie, powierzanie transportu materiałów niebezpiecznych kierowcy nie mającemu uprawnień do tego typu przewozów.


Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczenia.

1. Jakie grupy ładunków zaliczane są do poszczególnych klas bezpieczeństwa? 2. Jakie ładunki zaliczane są do podklas 1 grupy ładunków niebezpiecznych? 3. Jakie wymagania stawiane są opakowaniom ładunków niebezpiecznych? 4. Jakie powinno być wyposażenie środków transportu do przewozu ładunków

niebezpiecznych klasy 1? 5. Jakie powinno być wyposażenie środków transportu do przewozu ładunków

niebezpiecznych klasy 2? 6. Jaki jest sposób oznakowania środków transportu drogowego do przewozu ładunków

niebezpiecznych?

4.4.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj ładunki 1 i 2 klasy niebezpieczeństwa z uwzględnieniem podklas oraz typów ładunków zaliczanych do każdej z nich.



1) Przypomnieć sobie klasy ładunków niebezpiecznych (materiał nauczania lub literatura rozdział 6 poz.7),

2) dokonać podziału ładunków 1 klasy (na podstawie literatury rozdział 6 poz.7 lub wyszukując na stronach internetowych klasyfikacji ładunków niebezpiecznych),

3) dokonać podziału ładunków 2 klasy (na podstawie literatury rozdział 6 poz.7 lub wyszukując na stronach internetowych klasyfikacji ładunków niebezpiecznych),

4) podać przykłady materiałów zaliczanych przez ONZ do poszczególnych klas.

Wyposażenie stanowiska pracy: – stanowisko komputerowe z połączeniem internetowym lub, – klasyfikacja ładunków niebezpiecznych opracowana przez ONZ, – literatura rozdziału 6 poz.7. Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj wymagania, jakie stawiane są opakowaniom ładunków niebezpiecznych oraz uzasadnij, dlaczego stawiane są tak wysokie wymania w zakresie ich stosowania i we właściwym ich doborze.


1) przypomnieć sobie wiadomości dotyczące opakowań ładunków niebezpiecznych (materiał nauczania lub literatura rozdział 6 poz.7),

2) wypisać wymagania stawiane opakowaniom ładunków niebezpiecznych, 3) omówić poszczególne wymagania określając funkcję jaką spełniają, 4) uzasadnić, dlaczego opakowaniom stawiane są wysokie wymagania jakościowe,

właściwego ich doboru do rodzaju ładunku i środka transportu,

Wyposażenie stanowiska pracy: – stanowisko komputerowe z połączeniem internetowym lub, – klasyfikacja ładunków niebezpiecznych opracowana przez ONZ. Ćwiczenie 3

Określ szczegółowo wymagania dotyczące wyposażenia samochodów do przewozu ładunków klasy 1 oraz wskaż nalepki ostrzegawcze, jakie powinny być zastosowane do oznaczenia pojazdu przewożącego te ładunki.


1) powtórzyć materiał nauczania dotyczący rodzaju ładunków klasy 1, 2) powtórzyć materiał nauczania dotyczący typów środków transportu drogowego

(j.m. O1.03), 3) wskazać środki transportu drogowego, które mogą być stosowane do przewozu ładunków

kl.1, 4) omówić wyposażenie środków transportu stosowanych do przewozu towarów

wybuchowych, 5) wskazać nalepki ostrzegawcze, jakie powinny być zastosowane do oznaczenia pojazdu

przewodzącego ładunki niebezpieczne.


Wyposażenie stanowiska pracy: – literatura z rozdziału 6 poz.8.

Ćwiczenie 4 Scharakteryzuj szczegółowo wymagania dotyczące wyposażenia samochodów do

przewozu ładunków klasy 2 oraz wskaż nalepki ostrzegawcze, jakie powinny być zastosowane do oznaczenia pojazdu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) powtórzyć materiał nauczania dotyczący rodzaje ładunków klasy 2, 2) powtórzyć materiał nauczania dotyczący typu środków transportu drogowego (j.m. O1.03

i literatura tejże jednostki poz. 6 i 12), 3) wskazać środki transportu drogowego które mogą być stosowane do przewozu ładunków

kl. 2, 4) omówić wyposażenie środków transportu stosowanych do przewozu gazów, 5) wskazać nalepki ostrzegawcze jakie powinny być zastosowane do oznaczenia pojazdu

przewodzącego gazy.

Wyposażenie stanowiska pracy: literatura z rozdziału 6 poz. 8. Ćwiczenie 5

Omów szczegółowo wymagania dotyczące wyposażenia samochodów typu izoterma oraz wymagania temperaturowe, jakie powinny być stosowane przy przewozie ładunków niektórych grup.


1) powtórzyć materiał nauczania dotyczący budowy samochodów typu izoterma (literatura z rozdziału 6 poz. 8, jednostka modułowa O1.03),

2) zapoznać się z wymaganiami temperaturowymi jakie muszą być spełnione przy przewozie wybranych ładunków niebezpiecznych,

3) wskazać klasy ładunków niebezpiecznych których przewóz musi odbywać się w pojazdach izotermach.


– zestaw komputerowy z podłączeniem do Internetu, – literatura z rozdziału 6 poz. 8. Ćwiczenie 6

Omów budowę tablicy ostrzegawczej umieszczanej na środkach transportu drogowego i scharakteryzuj szczegółowo informacje na niej zawarte.


1) zapoznać się z budową tablicy ostrzegawczej i sporządzić opis jej wyglądu oraz parametrów jakie ją charakteryzują (literatura z rozdziału 6 poz.8),


2) omówić informacje jakie zawarte są na tablicy ostrzegawczej i podać przykłady oznaczeń ładunków niebezpiecznych.


– zestaw komputerowy z podłączeniem do Internetu, – literatura z rozdziału 6 poz. 7.

Ćwiczenie 7 Scharakteryzuj i przedstaw opisy opakowań dopuszczonych do stosowania przez przepisy

RID.


1) powtórzyć materiał nauczania dotyczący wymagań stawianych opakowaniom ładunków niebezpiecznych przewożonym w transporcie kolejowym (literatura z rozdziału 6 poz.8),

2) zapoznać się z opakowaniami jakie dopuszczone są do stosowania przy przewozie ładunków niebezpiecznych w transporcie kolejowym (literatura z rozdziału 6 poz. 8),

3) wypisać opakowania stosowane do przewozu ładunków niebezpiecznych w transporcie kolejowym, oraz dokonać ich podziału na poszczególne grupy,

4) dokonać krótkiej charakterystyki grup opakowań i wskazać do przewozu których klas ładunków mogą być stosowane poszczególne z nich.


– literatura z rozdziału 6 poz. 8. – przepisy RID. Ćwiczenie 8

Scharakteryzuj obowiązki nadawcy ładunku niebezpiecznego nadającego ładunki klasy 7 do przewozu transportem kolejowym.


1) powtórzyć materiał nauczania dotyczący rodzajów ładunków zaliczanych do 7 klasy bezpieczeństwa (strony www,

2) określić obowiązki nadawcy ładunków niebezpiecznych nadających przesyłki klasy 7 do przewozu koleją.


– zestaw komputerowy z połączeniem do Internetu, – przepisy RID. Ćwiczenie 9

Przedsiębiorstwo transportowe dysponujące różnymi rodzajami środków transportu drogowego ma przygotować do przewozu i przewieźć 470 kg proszku do oświetlenia błyskowego. Opracuj projekt realizacji prac związanych z tym zadaniem. Projekt powinien zawierać: 1. opis przygotowania ładunku, jego opakowanie i oznaczenie, 2. dokumentację, jaka jest potrzebna do wykonania przewozu, 3. środki transportu, jakimi może być przewożony powyższy ładunek.



1) określić klasę niebezpieczeństwa i grupę do której zalicza się proszek do oświetlenia błyskowego (materiał nauczania i literatura z rozdziału 6 poz.7),

2) określić środki transportu do przewozu proszku do oświetlenia błyskowego, 3) określić sposób zabezpieczenia przewozu powyższego ładunku, 4) określić zasady przygotowania ładunku (proszku do oświetlenia błyskowego) do

przewozu i sposób jego oznaczenia, 5) dobrać dokumentację jaka będzie stosowana przy przewozie powyższego ładunku.


– zestaw komputerowy z podłączeniem do Internetu, – przepisy ADR, – literatura rozdziału 6 poz. 8. Ćwiczenie 10

Przedsiębiorstwo transportowo – spedycyjne otrzymało zlecenie przewozu ładunku radioaktywnego transportem drogowym z Puław do Opoczna. Wskaż trzy trasy przewozu, jakie mogą zostać zaproponowane przez spedytora we wniosku składanym do odpowiednich służb wydających zezwolenia na przewóz takich materiałów (np. straż pożarna, policja). Trasy te powinny (w miarę możliwości) przebiegać z ominięciem większych miast.

Sposób wykonania ćwiczenia: Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wyszukać na mapie Polski wskazane miejscowości, 2) zaplanować trasy przewozu ładunków, 3) uzasadnić wybór każdej z tras.

Wyposażenie stanowiska pracy: – zestaw komputerowy z podłączeniem do Internetu, – przepisy ADR, – mapa Polski. Ćwiczenie 11

Przedsiębiorstwo transportowo – spedycyjne otrzymało zlecenie przewozu 50 tysięcy litrów rozpuszczalnika z Gdańska do Szczecina. Opracuj projekt obejmujący następujące informacje: gałąź transportu odpowiednia do wykonania przewozu, sposób opakowania ładunku, sposób zabezpieczenia ładunku przed działaniem czynników zewnętrznych, sposób oznakowania ładunku w jednostce ładunkowej, sposób oznakowania środka transportu, sposób zabezpieczenia ładunku na środku transportowym, dokumenty, niezbędne do takiego przewozu, trasę przewozu.

Przedstaw również czynności dodatkowe, jakie będzie musiał wykonać spedytor, aby przewóz mógł zostać wykonany.



1) zapoznać się z powyższym materiałem nauczania oraz materiałem jednostki O1.02, 2) zaprojektować przewóz powyższego ładunku z uwzględnieniem wskazanej problematyki, 3) uzasadnić każdą z propozycji.

Wyposażenie stanowiska pracy: – zestaw komputerowy z podłączeniem do Internetu, – przepisy ADR, – przepisy RID, – mapa Polski. 4.4.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) określić rodzaje ładunków poszczególnych klas bezpieczeństwa? ¨ ¨ 2) określić zasady zabezpieczania ładunków niebezpiecznych? ¨ ¨ 3) dobierać nalepki ostrzegawcze stosowane na opakowaniach i środkach

transportowych ładunków niebezpiecznych? ¨ ¨ 4) określić informacje znajdujące się na tablicy ostrzegawczej ładunków

niebezpiecznych? ¨ ¨ 5) określić wyposażenie środków transportu do przewozu ładunków

niebezpiecznych? ¨ ¨ 6) opracować projekt przewozu ładunków niebezpiecznych? ¨ ¨


5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 20 zadania o różnym stopniu trudności. Są to zadania: otwarte

i wielokrotnego wyboru. 5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X lub wpisując prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom podstawowy, II część - poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia


ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH I część 1) Warunki przewozu towarów niebezpiecznych w transporcie kolejowym określone są

w przepisach: a) RID, b) RIC, c) ADR, d) ONZ.

2) Numer rozpoznawczy na przesyłce niebezpiecznej powinien być poprzedzony literami:

a) NU, b) UN, c) UE, d) ONZ.

3) Kontenery typu „tweendeck” stosuje się do przewozów, jeżeli przekroczona jest

standardowa: a) szerokość towaru, b) długość i szerokość towaru, c) długość oraz masa towaru, d) szerokość i masa towaru.

4) Kontenery typu „open top” stosuje się do przewozów w przypadku:

a) długości towaru przekraczającej standardową, b) wysokości towaru przekraczającej standardową, c) szerokości i długości towarów przekraczających standardową, d) szerokości towaru przekraczającej standardową, jak też przy przekroczeniu

standardowej wagi ładunku. 5) W ilu egzemplarzach dołączany jest rysunek techniczny do zawiadomienia składanego

przez nadawcę przesyłki przy planowaniu przewozów ponadgabarytowych? a) 3, b) 4, c) 5, d) 6.

6) Maksymalna szerokość taboru kolejowego, nieprzekraczająca skrajni międzynarodowej

wynosi: a) 3,15m, b) 3,25m, c) 3,35m, d) 3,45m.

7) Maksymalna wysokość taboru kolejowego mierzona od główki szyny, nieprzekraczająca

skrajni międzynarodowej wynosi: a) 4,5m, b) 4,28m, c) 4,18m, d) 3,5m.


8) Do przewozu ładunków szczególnie dużych i ciężkich najbardziej nadają są środki

transportu a) drogowego, b) morskiego, c) kolejowego, d) rurociągowego.

9) Procedura tranzytu może odbywać się tylko na podstawie specjalnych dokumentów,

wśród których podstawowym jest: a) SAD, b) TIR, c) CIV, d) AWB.

10) Jeżeli zleceniodawca płaci za zdolność załadowczą środka transportu to jest to przewóz:

a) masowy, b) drobnicowy, c) całopojazdowy, d) konwencjonalny.

11) Wydanie przesyłki w spedycji kolejowej może nastąpić:

a) w miejscu, gdzie jest plac wyładunkowy, b) na torach ogólnego użytku lub na bocznicy kolejowej, c) na torach ogólnego użytku, do których przylega rampa wyładunkowa, d) przy placu, do którego jest dobry dojazd dla samochodów ciężarowych.

12) Sprzedaż przesyłki należy do czynności spedycyjnych:

a) głównych, b) ogólnych, c) dodatkowych, d) przewozowych.

13) Czynności działalności spedycyjnej obejmują:

a) tylko czynności wykonywane przez spedytora, b) tylko czynności organizowane przez spedytora, c) działalność przewoźnika i ewentualnie spedytora, d) czynności organizowane i wykonywane przez spedytora.

14) Szybkość obsługi spedycyjnej jest cechą procesu:

a) spedycyjnego, b) transportowego, c) przemieszczania, d) transportowo-magazynowego.

15) Do czynności przemieszczania nie zaliczamy:

a) dowozu do właściwego środka transportu, b) przewozu głównym środkiem transportu, c) przeładunku towarów, d) zabezpieczenia ładunku na głównym środku transportowym.


II część

16) Uzupełnij zdanie: Nazwa przesyłki z materiałami niebezpiecznymi klasy 1 powinna być podana w urzędowym języku nadania, a jeśli język ten nie jest językiem angielskim, francuskim lub ……………………to również w jednym z tych języków.

17) Podaj, obowiązujące zgodnie z przepisami parametry: długości…….., szerokości…….… i wysokości…….. zestawu drogowego z przyczepą po przekroczeniu, których następuje przekroczenie skrajni.

18) Zasady przewozu ładunków niebezpiecznych transportem lotniczym zostały opracowane przez:

a) IATA. b) AWB. c) FIATA. d) CMR.

19) Uzupełnij zdania:

a) na opakowaniach przeznaczonych do pakowania towarów I, II i III grupy pakowania umieszczana jest litera…..,

b) na opakowaniu towarów II i III grupy pakowania umieszczana jest litera….., c) litera Z umieszczana jest na opakowaniu przeznaczonym dla towarów …… grupy

pakowania. 20) Pojazd samochodowy, przeznaczony do przewozu ładunków niebezpiecznych, powinien

być wyposażony między innymi w: a) dwie gaśnice przenośne, sprzęt ochrony osobistej kierowcy, dwa stojące znaki

ostrzegawcze, apteczkę doraźnej pomocy, b) jedną gaśnice przenośną, sprzęt ochrony osobistej kierowcy, jeden stojący znak

ostrzegawczy, c) kamizelkę odblaskową i jedną gaśnicę, d) trójkąt ostrzegawczy, gaśnicę przenośną do gaszenia pożaru silnika, pasy

zabezpieczające ładunek.


KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko ………………………………………………………………………. Dobieranie środków transportu Zakreśl poprawną odpowiedź lub wpisz brakujące części zdania. Numer zadania

Odpowiedź

Punktacja

1. a b c d 2. a b c d 3. a b c d 4. a b c d 5. a b c d 6. a b c d 7. a b c d 8. a b c d 9. a b c d 10. a b c d 11. a b c d 12. a b c d 13. a b c d 14. a b c d 15. a b c d 16.

17.

18. a b c d 19.

20. a b c d Razem


6. LITERATURA 1. Kretek O. (red.), Grajnert J. (red.): Technika kolejowa w systemach logistycznych.

Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2001 2. Kulczyk J., Winter J.: Śródlądowy transport wodny. Oficyna Wydawnicza Politechniki

Wrocławskiej, Wrocław 2003 3. Mindur L.: Nowoczesne technologie transportowe Tom II. Wyższa Szkoła Inżynierska

im. K. Pułaskiego, Radom 1996 4. Perenc J., Godlewski J. (red.): Międzynarodowe przewozy towarowe. Polskie

Wydawnictwo Transportowe, Warszawa 2000 5. Rydzkowski W. i Wojewódzka-Król (red.): Transport. Wydawnictwo Naukowe PWN,

Warszawa 2006 6. Sikorski P., Zembrzycki T., Spedycja w praktyce. Centrum Informacji Menadżera,

Warszawa 2000 7. Wiśnicki Bogusz: Vademecum Konteneryzacji, Formowanie kontenerowej jednostki

ładunkowej. Link Maciej Wędziński, Szczecin, 2006 8. Transport i spedycja w handlu krajowym i międzynarodowym. Poradnik dla eksporterów,

importerów, firm spedycyjnych i transportowo-spedycyjnych. wyd. Verlag Dashöfer 9. Krajowy transport drogowy. Materiały przygotowujące do uzyskania certyfikatu

kompetencji zawodowych, praca zbiorowa pod redakcją Wiesława Starowicza. Kraków 2006

10. RID – Regulamin międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych. 2004

11. Ustawa z dn. 21 marca 1985 r. o drogach publicznych

Scalone dokumenty (13)

Design

Transcript of Scalone dokumenty (13)