Polska Wieś nr 9/2013

M I E S I Ę C Z N I K K R A J O W E J R A DY I Z B R O L N I C Z YC H

NR 9 (89)listopad

2013 r.

Konferencja KRIR – Rola Izb Rolniczych w Unii Europejskiej

Czytaj na stronie 2

Posiedzenie grupy roboczej Copa-Cogeca „Owce”

Czytaj na stronie 5

Ponownie w sprawie dopłat do wapnowania gleb

Czytaj na stronie 5

W resorcie rolnictwa o przyszłości polskiego mleczarstwa

Czytaj na stronie 4

Spotkanie w sprawie uproszczenia WPR w Brukseli z udziałem eksperta KRIR

Czytaj na stronie 3

Współpraca dotyczyć ma podjęcia różnorodnych działań zmierzających

do upowszechniania na obsza-rach wiejskich nowych technologii, innowacyjnych rozwiązań w zakre-sie produkcji rolnej, leśnej i prze-twórstwa rolno-spożywczego oraz wymiany wiedzy i doświadczeń pomiędzy instytucjami naukowo -badawczymi a podmiotami dzia-łającymi na rzecz rolnictwa, a prze-de wszystkim, transferze wiedzy od nauki do praktyki, czyli rolników, w celu zwiększenia konkurencyj-ności polskiego rolnictwa.

W związku z tym, w dniu 22 października br. w ministerstwie rolnictwa i rozwoju wsi odbyła się konferencja na temat współpracy pomiędzy instytucjami naukowo--badawczymi a samorządem rol-niczym w ramach działań: Trans-fer wiedzy, Doradztwo i Współpra-ca PROW 2014–2020. W konferen-cji udział wzięli dyrektorzy instytu-tów naukowych oraz rektorzy uczel-ni wyższych lub wyznaczeni przed-

stawiciele instytucji naukowych. Ze strony ministerstwa rolnictwa i rozwoju wsi w spotkaniu uczest-niczył Eugeniusz Chyłek – naczel-nik Wydziału Doradztwa Rolnicze-go i Transferu Wiedzy, który przed-stawił stan prac nad priorytetem 1 w ramach projektu PROW 2014–2020, które trwają w MRiRW.

Dr Mirosław Drygas – dyrektor Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, który uczestniczy jako eks-pert z ramienia KRIR w posiedze-niach grup doradczych ds. reformy WPR Copa-Cogeca i Komisji Euro-pejskiej w Brukseli omówił wyniki prac w tych grupach.

W programie spotkania znala-zło się także omówienie współpra-cy w ramach działań transferu wie-dzy, doradztwa i współpracy PROW 2014–2020 pomiędzy instytucjami

naukowo-badawczymi a podmiota-mi działającymi na rzecz rolnictwa, w tym samorządu rolniczego oraz zaprezentowanie stanowisk uczest-ników spotkania odnośnie projektu Programu Rozwoju Obszarów Wiej-skich 2014–2020.

Prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych Wiktor Szmulewicz przedstawił możliwości współ-pracy w ramach działań: Transfer wiedzy, Doradztwo i Współpraca PROW 2014–2020 oraz stanowi-sko Krajowej Rady Izb Rolniczych dotyczące projektu Programu Roz-woju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020.

W czasie dyskusji poruszano tematy związane z celem kon-ferencji, ale także wiele głosów odnosiło się do bieżących prob-lemów świata nauki oraz rolników. Przedstawiciele instytucji nauko-wych oraz uczelni wyższych przed-stawili także swoje uwagi do pro-jektu Programu Rozwoju Obsza-rów Wiejskich na lata 2014–2020. Zadeklarowano dalszą chęć współ-pracy i kontynuację tego typu spotkań.

Na konferencji obecni byli rów-nież przedstawiciele mediów.

Opracowanie: KRIR

Konferencja KRIRKrajowa Rada Izb Rol-niczych począwszy od lipca br. podpi-sała 13 porozumień o współpracy z rol-niczymi instytutami naukowymi oraz uczel-niami wyższymi.

Zagrożenia chemiczne w gospodarstwie

Czytaj na stronie 8

Ubezpieczenie zdrowotne rolników

Czytaj na stronie 7

Z prac sejmowej i senackiej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Czytaj na stronie 6

2 PW listopad 2013 NR 9

Czasopismo Krajowej Rady Izb RolniczychUkazuje się raz w miesiącu.Wydawane i redagowane na zlecenie Krajowej Rady Izb Rolniczych przez zespół „Tygodnika Poradnika Rolniczego”.Kolportaż – czasopismo dostępne razem z „Tygodnikiem Poradnikiem Rolniczym”.

Krajowa Rada Izb Rolniczychul. Wspólna 30, 00-930 Warszawa

Tel.: (22) 623 21 65, fax (22) 623 11 55; www.krir.plRedaktor naczelna: Katarzyna Szczepaniak,

e-mail: [email protected]

W dniu 21.10.br. w Minister-stwie Rolnictwa i Rozwo-ju Wsi odbyła się konfe-

rencja „Rola Izb Rolniczych w Unii Europejskiej”. Organizatorem kon-ferencji było Towarzystwo Histo-ryczne im. Szembeków oraz Kra-jowa Rada Izb Rolniczych.

Towarzystwo Historyczne im. Szembeków od 23 lat pracuje nad ratowaniem pamięci o pierwszym prezesie Izb Rolniczych dr. Aleksan-drze hr. Szembeku. Wspólnie z Kra-

jową Radą Izb Rolniczych organizuje konferencje rolnicze. W roku 2003 zor-ganizowana została konferencja pol-sko-francuska w ministerstwie rolni-ctwa i rozwoju wsi, w roku 2009 zorga-nizowano konferencję polsko-austria-cką w Siemianicach k. Kępna – miej-scu urodzin Aleksandra hr. Szembeka.

Patronatem honorowym konfe-rencję objął Minister Rolnictwa i Roz-woju Wsi Stanisław Kalemba. Konfe-

rencję otworzyła w imieniu ministra rolnictwa i rozwoju wsi Zofia Krzyża-nowska – radca generalny w MRiRW.

W programie konferencji znala-zło się wystąpienie prezesa Krajowej Rady Izb Rolniczych Wiktora Szmu-lewicza na temat perspektyw izb rol-niczych w Unii Europejskiej, następnie wystąpił radca ds. Rolnictwa Ambasa-dy Republiki Francuskiej Alexandre Martinez i omówił działanie Francu-skich Izb Rolniczych. Wystąpienie Rad-cy Ambasady Niemiec Friedemanna Krafta dotyczyło roli samorządu rolni-czego w Niemczech. Prezes Towarzy-stwa Historycznego im. Szembeków Władysław Ryszard Szeląg wygło-sił referat pt: „Dr Aleksander hrabia Szembek – pierwszy prezes Izb Rol-niczych okresu międzywojennego” oraz „Działalność Księdza Wawrzy-niaka w Mogilnie”.

Aleksander hrabia Szembek od czerwca 1919 r. do grudnia 1920 r. pełnił jako pierwszy Polak funkcję komisarycznego prezydenta Wiel-kopolskiej Izby Rolniczej a od grud-nia 1920 r. członka jej Nadzwyczajnej Rady. Należy podkreślić, że był pierw-szym prezesem Izb Rolniczych w Pol-

sce. Przyczynił się także do powoła-nia Narodowego Stronnictwa Ludo-wego. Oprócz działalności politycz-nej i społecznej oraz gospodarczej, uczestniczył w komisji przygotowują-cej podstawy działania Wyższej Szko-ły Rolniczej przy Wszechnicy Piastow-skiej. Wspierał także finansowo Kura-torium Opieki nad Młodzieżą akade-micką Uniwersytetu Poznańskiego.

W trakcie konferencji odbyła się także inauguracja wystawy malar-stwa Joanny Mendys-Gatti „Mój świat i moje emocje”.

Wśród około 50 uczestników konferencji znaleźli się przedstawi-ciele Ambasady Republiki Francu-skiej, Ambasady Niemiec, Ambasa-dy Królestwa Niderlandów, Amba-sady Republiki Słowackiej, Ambasa-dy Republiki Chorwacji, dyrektorzy Departamentów Ministerstwa Rol-nictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwa Finansów oraz prezesi oraz zarządy Wojewódzkich Izb Rolniczych.

Relacja z konferencji ukazała się w TVP Info w programie Kurier War-szawy i Mazowsza.

Opracowanie: KRIR

Zarząd KRIR przekazał 24 paź-dziernika br. uwagi samorzą-du rolniczego do projektu roz-

porządzenia Rady Ministrów w spra-wie stawki zwrotu podatku akcyzo-wego zwartego w cenie oleju napę-dowego wykorzystywanego do pro-dukcji rolnej na 1 litr oleju w 2014 r.

Zarząd Krajowej Rady Izb Rolni-czych podtrzymał swoje stanowisko, że proponowane od kilku lat stawki są za niskie. Mając na uwadze skalę podwyżek cen oleju napędowego w ostatnich latach oraz zapowiedzi utrzymania się tego trendu, zawarta w projekcie propozycja stawki zwro-tu akcyzy, zdaniem zarządu KRIR, jest nie do przyjęcia i w żaden sposób nie spełnia oczekiwań rolników, tym bardziej, że równolegle ze wzrostem cen oleju napędowego rosną także ceny innych środków produkcji rolni-czej. Sytuacja ta powoduje, że zwrot podatku akcyzowego staje się coraz bardziej marginalny.

Samorząd rolniczy wielokrotnie wnioskował w tej sprawie do ministra rolnictwa i rozwoju wsi, argumentu-jąc zmianę do górnego limitu zwro-tu podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego oznaczo-nego kodem CN od 2710 19 41 do 2710 19 49 do pełnej stawki akcyzy

oraz zwiększenie limitu zużycia ole-ju napędowego na 1 ha użytków rol-nych do 120 litrów.

Zaproponowana w projekcie stawka zwrotu podatku akcyzowe-go w wysokości 0,95 zł na 1 litr ole-ju jest stawką, która obowiązuje od dwóch lat, czyli od 2012 r. W opinii izb rolniczych, należy wprowadzić wyż-szą stawkę, odpowiadającą wysoko-ści stawce podatku akcyzowego obo-wiązującej dla olejów napędowych w 2013 roku, czyli 1,196 zł za 1 litr. Taka stawka, nie tylko byłaby dopuszczal-na przez przepisy prawa Unii Europej-skiej, ale przede wszystkim uwzględ-niałaby stale zwiększające się koszty zakupu paliwa na cele rolnicze.

Ponadto, w związku z faktem, że średnia kwota zużycia oleju napę-dowego na hektar jest większa niż określona w ustawie z dnia 10 mar-ca 2006 r. o zwrocie podatku akcy-zowego zawartego w cenie ole-ju napędowego wykorzystywane-go do produkcji rolnej (Dz.U. 2006 nr 52 poz. 379 z późn. zm.), zarząd KRIR ponownie zwrócił się z wnio-skiem o podwyższenie kwoty rocz-nego limitu zwrotu podatku z 86 do 126, szczególnie dla gospodarstw, które prowadzą produkcję zwierzę-cą, gdzie jest większe zużycie paliwa.

Wyższy limit zwrotu podatku akcy-zowego skutkować będzie podwyż-szeniem wypłaconej kwoty zwrotu podatku, a dzięki temu, zmniejsze-niu ulegną koszty produkcji, które z roku na rok stają się coraz wyż-sze. Może to być jedną z zachęt dla gospodarstw.

Ustawa z dnia 10 marca 2006 roku o zwrocie podatku akcyzowe-go zawartego w cenie oleju napę-dowego wykorzystywanego do pro-dukcji rolnej przyjmuje poziom 86 l/ha, taką ilość zużycia oleju napę-dowego szacował istniejący wów-czas IBMER (Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolni-ctwa), jednak coraz częściej mówi się o tym, że jest to wielkość zani-żona m.in. z powodu wzrostu liczby maszyn, w tym ciągników w gospo-darstwie, a więc większego faktycz-nego zużycia paliwa. Ponadto, rol-nicy ponoszą bardzo wysokie kosz-ty drożejących nawozów mineral-nych, w tym azotowych, do produk-cji których wykorzystywane są bar-dzo duże ilości energii (olej napędo-wy i gaz) obłożonej wysokim podat-kiem i tutaj nie ma już możliwości żadnych rekompensat.

Opracowanie: KRIR

Zarząd KRIR negatywnie ocenia zaproponowaną stawkę zwrotu podatku

akcyzowego za paliwo rolnicze

Konferencja Krajowej Rady Izb Rolniczych – Rola Izb Rolniczych w Unii Europejskiej

PW 3listopad 2013 NR 9

Spotkanie z pracownikami Komisji Euro-pejskiej (KE) zostało poprzedzone spot-kaniem przygotowawczym w siedzibie

COPA-COGECA. Spotkanie prowadził sekre-tarz generalny Pekka Personen, który na wstępie krótko zreferował wyniki zeszłoty-godniowych wyborów na przewodniczą-cego i zastępców COPA. Następnie przed-stawił aktualny stan negocjacji odnośnie nierozstrzygniętych jeszcze kwestii zwią-zanych z tzw. rozporządzeniem przejścio-wym na 2014 r. oraz całym pakietem refor-my WPR na lata 2014–2020. Jako kluczowe na tym etapie dyskusji tzw. trialogu, przed-stawił następujące kwestie:

l degresywność płatności bezpośred-nich,

l możliwość przesuwania środków pomiędzy I i II filarem WPR,

l poziom intensywności wsparcia z budżetów państw członkowskich,

l tzw. ekwiwalentnych działań w zakre-sie zazielenienia proponowanych zamiennie do wdrażania w I i II filarze WPR.

Ponadto podkreślił, że nadal nie ma poro-zumienia odnośnie ostatecznej wielkości budżetu wspólnotowego, co wynika głów-nie ze stanowiska zajmowanego przez płat-ników netto, w tym Niemiec.

W dyskusji najwięcej czasu poświęcono kwestii ekwiwalentnych działań w zakresie zazielenienia, które określano jako pogłę-biającą się biurokrację, trudne do wdraża-nia, powodujące konieczność wprowadzenia zmian do systemów informatycznych i wyko-nania nowych map (ortofotomap), wymaga-jące prowadzenia powszechnych akcji infor-macyjnych wśród rolników, skutkujące wzro-stem kosztów transakcyjnych.

Kolejną kwestią, która wzbudziła duże kontrowersje, było inne podejście do kryte-riów kwalifikowania do wsparcia grup pro-ducentów w ramach regulacji rynkowych (CMO) oraz w II filarze WPR.

Podkreślano, że w kontekście uprosz-czenia (simplification) są to raczej przykła-dy komplikowania administracyjnych zasad wdrażania wsparcia unijnego.

Z wystąpień pracowników KE wynikało, że czyni ona ogromne wysiłki w celu uprosz-czenia i redukcji kosztów administracyjnych dla beneficjentów. Przedstawiając rezultaty zakończonego i realizowanego w latach 2008–2012 Programu Action Programme for Redu-cing Administrative Burden (ABR) stwierdzo-no, że osiągnął on, a nawet zrealizował z nad-wyżką zakładane cele w zakresie wprowadza-nia działań umożliwiających redukcję kosz-tów administracyjnych ponoszonych przez przedsiębiorców korzystających ze wsparcia unijnego. Przedstawiono, że w wyniku pro-gramu koszty te powinny zostać zmniejszone o 25%. Tak określony sukces był podstawą do podjęcia decyzji o uruchomieniu kolejnego etapu programu pod nazwą ABRPlus, mają-cego na celu skwantyfikowanie realnej skali redukcji kosztów administracyjnych wynikają-cych z wprowadzenia w życie przez państwa członkowskie przyjętych w ramach programu uproszczeń. Ma to być zrealizowane na pod-stawie materiałów zebranych w państwach członkowskich, ilustrujących potencjalne oszczędności dla przedsiębiorców, wynika-jące z wprowadzonych zmian i ułatwień oraz służyć upowszechnianiu dobrych praktyk.

Spośród 12 obszarów objętych progra-mem ABRPlus, bezpośrednio związany z rol-nictwem będzie tylko jeden, dotyczący gro-madzenia danych i informacji związanych ze skutkami wynikającymi z wprowadzenia uproszczeń w znakowaniu jaj (simplyfiying egg labelling). Wyszacowano, że w tym przy-padku wprowadzenie uproszczeń w Rozpo-rządzeniu Rady nr 1028/2006 z 19 czerwca powinno przynieść potencjalne oszczędno-ści w wysokości 607 mln euro.

W tym punkcie przedyskutowano także kwestie związane z licencjami eksportowymi

i importowymi. W dyskusji pojawiały się gło-sy wskazujące na korzyści dla przedsiębiorców związane z uproszczeniem polityki odnośnie licencji, ale były też głosy za ich utrzymaniem. Te drugie wynikały z przeświadczenia, że musi-my mieć wiedzę, co i w jakiej ilości wpływa i wypływa z jednolitego Rynku Europejskie-go. Np. przedstawiciel Hiszpanii chciałby, aby licencje obowiązywały na import pomidorów z Maroka.

Przedyskutowano również stan prac nad dalszym upraszczaniem WPR. Podnoszono kwestie przepisów związanych z refundacja-mi eksportowymi, zobowiązujących ekspor-terów pod rygorem surowych kar do wywo-zu towarów nie później niż w ciągu 60 dni, bez żadnych odstępstw wynikających z przyczyn niezależnych od przedsiębiorcy. Postulowano wprowadzenie wyjątków od stosowanej regu-ły. W tej sprawie postulowano także wprowa-dzenie ogólnounijnej platformy informacyj-nej zbierającej dane na temat przemieszcza-nia się towarów, zastępującej z reguły niekom-patybilne systemy informatyczne funkcjonują-ce w państwach członkowskich. Wniosek pod adresem KE, aby skoordynowała prace nad har-monizacją systemów IT w całej UE, spotkał się z dużą rezerwą ze strony jej przedstawicieli.

W sprawie rolnictwa ekologicznego pod-sumowano przegląd istniejących przepisów podkreślając, że:

l ograniczają one istniejące możliwo-ści szybkiego rozwoju,

l w zakresie dobrostanu nie są dosto-sowane do celów produkcji,

l ich skomplikowanie skutkuje pono-szeniem zbyt wysokich kosztów administra-cyjnych.

Zaproponowano dokonanie przeglądu rozporządzenia bazowego oraz przyjęcie nowego planu działania w celu uproszcze-nia przepisów.

W kontekście drobnych gospodarstw ekologicznych mających trudności w dostę-

pie do rynku, jak i wypełniania wymogów certyfikacji, rozważano możliwość wprowa-dzania podejścia do grupowej certyfikacji gospodarstw.

Kolejną część obrad poświęcono dwóm generalnym kwestiom:

l kalendarzowi negocjacji tzw. rozpo-rządzenia przejściowego (transitional arran-gaments) na 2014 rok,

l kalendarzowi uzgodnień dotyczących całego pakietu reformy WPR na lata 2014– 2020.

W tej pierwszej kwestii uzgodnienia doty-czą płatności bezpośrednich i zaliczanych do III osi obecnego PROW. Parlament i Rada przyjmą uzgodnienia na przełomie listopa-da i grudnia, aby przed końcem roku moż-liwe było opublikowanie stosownych regu-lacji prawnych.

W tej drugiej kwestii, poza ostatecznymi ramami finansowymi, nie przewiduje się więk-szych problemów w dalszych negocjacjach. Przyjęcie ustaleń przez Parlament oczekiwa-ne jest w listopadzie, a przez Radę na począt-ku grudnia. Wejście w życie pakietu rozporzą-dzeń przewidziano na przełom stycznia i lute-go 2014 roku.

Jeżeli chodzi o akty delegowane i imple-mentowane – przedstawiciele KE wyrazi-li pogląd, że ze względu na wybory do Par-lamentu Europejskiego zakłada się, że będą one opublikowane przed wakacjami 2014 r. Łącznie mają liczyć około 300 stron, przy czym będą to cztery pary aktów delegowa-nych i implementowanych obejmujących swym zakresem:

l płatności bezpośrednie,l rozwój obszarów wiejskich (PROW),l kontrole i sankcje wobec beneficjen-

tów,l zarządzanie finansami i kontrola na

poziomie UE i państw członkowskich.

Opracowanie: KRIR

Spotkanie w sprawie uproszczenia WPR w Brukseli z udziałem eksperta KRIR

W sprawie szacowania strat oddzielnie dla produkcji roślinnej i zwierzęcej

Mając na uwadze wniosek zgłoszony przez Podlaską Izbę Rolniczą, 17 paździer-

nika br. zarząd KRIR po raz kolej-ny wystąpił do resortu rolnictwa w sprawie wprowadzenia zmian do rozporządzenia z dnia 13 września 2010 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach dzia-łania „Przywracanie potencjału pro-dukcji rolnej zniszczonego w wyni-ku wystąpienia klęsk żywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działań zapobiegawczych” objęte-go Programem Rozwoju Obszarów

Wiejskich na lata 2007–2013 (Dz.U. z 2013 r. poz. 877, j.t).

Zgodnie z art. § 4 ust 1 pkt.1 ww. rozporządzenia, pomoc przyzna-je się, jeżeli wysokość szkód spowo-dowanych w gospodarstwie, oszaco-wanych przez komisję wynosi:

l średnio powyżej 30% śred-niej rocznej produkcji rolnej z trzech lat poprzedzających rok, w którym wystąpiła szkoda, albo z trzech lat w okresie pięcioletnim poprzedza-jącym rok, w którym wystąpiła szko-da, z pominięciem roku o najwyższej i najniższej produkcji w gospodar-stwie rolnym – w uprawach rolnych,

zwierzętach gospodarskich w rozu-mieniu ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i roz-rodzie zwierząt gospodarskich (Dz.U. Nr 133, poz. 921, z późn. zm.), zwa-nych dalej „zwierzętami gospodar-skimi” lub rybach oraz

l nie mniej niż 10 000 zł – w budynkach, budowlach, maszy-nach lub urządzeniach służących do produkcji rolnej, sadach lub planta-cjach wieloletnich, lub stadach pod-stawowych zwierząt gospodarskich.

Zgodnie z obowiązującymi prze-pisami, w przypadku wystąpienia szkód w gospodarstwie, straty sza-

cowane są z uwzględnieniem zarów-no produkcji zwierzęcej, jak i roślin-nej. W przypadku hodowców byd-ła, u których straty wystąpią jedynie na pastwiskach, łąkach i spowodują straty przekraczające nawet np. 50% produkcji roślinnej, to taki rolnik i tak nie przekroczy wymaganych obec-nie 30% szkód w odniesieniu do śred-niej rocznej produkcji roślinnej i zwie-rzęcej, a przecież utrata możliwości korzystania z łąk i pastwisk jest bar-dzo dotkliwą i kosztowną stratą dla rolnika, który zmuszony jest do zacią-gania kredytów preferencyjnych na zakup pasz w celu utrzymania stada.

W związku z tym, że w poprzed-nich odpowiedziach resortu rolni-ctwa informowano, że nowelizacja w tym zakresie nie jest możliwa, bo tak stanowi prawo UE, zarząd Krajo-wej Rady Izb Rolniczych zawniosko-wał o wnioskowanie zmiany obowią-zujących przepisów UE i krajowych tak, aby szacowanie strat w gospo-darstwie było dokonywane oddziel-nie dla produkcji roślinnej i zwierzę-cej, co faktycznie przyczyniłoby się do odtworzenia potencjału produkcyj-nego poszkodowanych gospodarstw.

Opracowanie: KRIR

W dniu 23 września br. ekspert KRIR dr Mirosław Drygas wziął udział w posiedzeniu ad hoc w sprawie uproszczenia WPR w Brukseli.

str. 4 listopad 2013 NR 9

Celem spotkania było omówienie z przed-stawicielami krajowych producentów i przetwórców mleka instrumentów

wsparcia rynku mleka i przetworów mlecznych w UE, przewidywanych w ramach perspekty-wy finansowej 2014–2020 oraz możliwości ich wykorzystania do skutecznego zarządzania pol-skim rynkiem mleka. Spotkanie poprowadził zastępca dyrektora Departamentu Rynków Rol-nych w MRiRW Marian Borek, który po krót-ce przedstawił obecne instrumenty zarządza-nia rynkiem mleka i w przyszłej perspektywie.

W krajach Unii Europejskiej rok kwotowy 2014/2015, który kończy się 31 marca 2015 r., będzie ostatnim rokiem obejmującym system kwotowania produkcji mleka. Z tym dniem zlikwidowane będzie kwotowanie produkcji mleka, zgodnie z rozporządzeniem Rady nr 1234/2007. Aby zminimalizować skutki znie-sienia kwotowania produkcji mleka, pojawi-ła się potrzeba wprowadzenia mechanizmów osłonowych dla gospodarstw rolnych produ-

kujących mleko. W celu złagodzenia negatyw-nych skutków eliminacji systemu kwotowania ma być opracowany przez Radę UE i Parlament Europejski w Brukseli tzw. pakiet mleczny, któ-ry będzie obowiązywał od 1 kwietnia 2015 r. w krajach UE, w tym również w Polsce.

Uczestnicy spotkania zwrócili jednak uwa-gę, że w informacjach resortu rolnictwa mało jest konkretnych danych na temat wsparcia polskich mleczarzy. Zabierając głos, delegat KRIR Mirosław Borowski zauważył, że brak jest bezpośredniego wsparcia dla producenta mleka. Przypomniał, że Krajowa Rada Izb Rol-niczych wielokrotnie wnioskowała do resortu o podwyższenie kwoty rocznego limitu zwrotu podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produk-cji rolnej, szczególnie dla gospodarstw, któ-re prowadzą produkcję zwierzęcą, gdzie jest większe zużycie paliwa. Wyższy limit zwrotu podatku akcyzowego skutkowałoby podwyż-szeniem wypłaconej kwoty zwrotu podatku,

a dzięki temu, zmniejszeniu uległyby koszty produkcji, które z roku na rok stają się coraz wyższe. Mogłoby to być jedną z zachęt dla gospodarstw. Ponadto podkreślił, że kwoty mleczne były kupowane przez wielu rolników za kredyty – były dobrem nabytym przez rol-nika, które teraz się likwiduje bez rekompen-saty. Delegat KRIR zaapelował do resortu rol-nictwa, aby dalej walczył o rekompensaty za odejście od kwot mlecznych, gdyż KE nie infor-mowała rolników przystępujących do systemu, o tym, że mechanizm ten zostanie wycofany.

Przedstawiciel samorządu rolniczego zwrócił również uwagę, że nie dość, że nie ma bezpośredniego wsparcia dla producenta mleka, to planuje się dodatkowo obarczyć rol-ników odpowiedzialnością za pasze wykorzy-stywane w gospodarstwie, w związku z wpro-wadzeniem całkowitego zakazu stosowania mączek mięsno-kostnych w żywieniu zwie-rząt gospodarskich w Polsce od dnia 1 listo-pada 2003 r. Niestosowanie się do zakazu ma

skutkować dotkliwymi sankcjami finansowy-mi i karnymi dla rolników. Ponadto, nakaza-nie przez Powiatowego Lekarza Weterynarii zniszczenia paszy, w której stwierdzono obec-ność mączek mięsno-kostnych na koszt rolni-ka i zablokowanie stada zwierząt wraz z zaka-zem ich sprzedaży i wprowadzania do obro-tu i łańcucha żywieniowego ludzi. W konse-kwencji blokady, zwierzęta będą kierowa-ne do uboju w rzeźniach, a otrzymane mię-so i produkty będą poddawane utylizacji na koszt właściciela.

W opinii przedstawiciela izb rolniczych absurdem jest, aby za nielegalne zastosowa-nie w paszach mączek mięsno-kostnych przez producenta pasz odpowiadał rolnik.

Odnosząc się do problemów polskich mle-czarzy, głos zabrał również członek zarządu Podlaskiej Izby Rolniczej – Stanisław Rogalski, który zwrócił uwagę na wprowadzony zakaz uboju rytualnego, który w przypadku braku możliwości zbycia mleka, byłby jakąś alterna-tywą dla rolnika. W tej chwili cena mięsa spadła do średnio 2 zł za kg, to przy sprzedaży dużej sztuki daje 1500 zł mniej dla rolnika.

Podsumowując spotkanie, należy stwier-dzić, iż nadal nie wiadomo, na jakie konkretnie wsparcie mogą liczyć polscy producenci mle-ka ani czego mogą się spodziewać po zakoń-czeniu systemu kwotowania produkcji mleka.

Opracowanie: KRIR

W resorcie rolnictwa o przyszłości polskiego mleczarstwa

W dniu 14 października br. resort rolnictwa zorganizował spot-kanie dotyczące reformy Wspólnej Polityki Rolnej w obszarze jednolitej wspólnej organizacji rynków (single CMO) w zakresie odnoszącym się do sektora mleczarskiego. W spotkaniu udział wzięli przedstawiciele izb rolniczych: Mirosław Borowski – dele-gat Warmińsko-Mazurskiej Izby Rolniczej, Stanisław Rogalski – członek Zarządu Podlaskiej Izby Rolniczej, Ryszard Jędruch – przedstawiciel Małopolskiej Izby Rolniczej, dyrektor Biura KRIR Katarzyna Szczepaniak oraz dyrektor Izby Rolniczej w Opolu Sebastian Sachta.

Realizując wniosek zgłoszony przez Rady Powiatowe Mazo-wieckiej Izby Rolniczej, 25 września br. zarząd KRIR zwrócił się do ministra rolnictwa i rozwoju wsi Stanisława Kalemby

w sprawie przeniesienia w roku kwotowym 2013/2014 niewyko-rzystanego krajowego limitu kwoty mlecznej bezpośredniej na kwotę hurtową. W roku kwotowym 2013/2014 Polska przekroczy-ła krajową kwotę dostaw hurtowych o 13 mln kg. W konsekwen-cji naliczona została opłata dodatkowa w wysokości 3,2 gr za 1 kg mleka wprowadzonego do obrotu ponad przysługujące limity.

W grupie rolników objętych powyższą opłatą znalazło się ponad 57 tys. dostawców hurtowych. Jednocześnie z roku na rok maleje sprzedaż bezpośrednia, a krajowa rezerwa tej sprze-daży wzrasta i nie jest wykorzystywana.

Dlatego też, zarząd KRIR wystąpił z wnioskiem o ponowne wystąpienie do Komisji Europejskiej o przesunięcie niewykorzy-stanych ton mleka z kwoty bezpośredniej na kwotę hurtową.

Opracowanie: KRIR

Pomimo przekroczenia kwot w wymienionych państwach, poziom dostaw UE ogółem utrzy-

mał się na poziomie dużo niższym od całkowitej wielkości kwoty (-6,0 proc.), również w porównaniu z okresem 2011/2012, kiedy wynosił -4,7 proc. Ponadto Holandia przekroczyła o 1100 t (1,4 proc.) kwotę sprzedaży bezpośred-niej i w związku z tym będzie musiała uiścić dodatkową opłatę w wysokości 301 000 euro.

Według krajowych deklaracji obejmują-cych rok rozliczeniowy kończący się 31 marca

2013 r., Austria, Niemcy, Dania, Polska i Cypr przekroczyły krajowe kwoty o 163 700 ton, pomimo zwiększenia kwot o 1 proc. w roku 2012/2013, o którym zadecy-dowano w ramach oceny funkcjonowania WPR w 2008 r.

Podobnie jak w ubiegłych latach, liczba państw członkowskich, które przekroczyły

przyznane im kwoty, jest ograniczona, a nad-wyżka produkcji stanowi 0,1 proc. całkowi-tej ilości mleka dostarczonego lub objęte-go sprzedażą bezpośrednią (w poprzednim okresie rozliczeniowym wskaźnik ten wyno-sił 0,2 proc.). Około 22 państw członkowskich nie wykorzystało swoich kwot, w tym w 13 państwach nie wykorzystano ponad 10 proc. kwot na dostawy mleka.

System kwot mlecznych zostanie zniesio-ny z dniem 1 kwietnia 2015 r. W ramach oce-ny funkcjonowania WPR w 2008 r. uzgodnio-

no, że aby ułatwić funkcjonowanie systemu w okresie przejściowym, należy stopniowo zwiększać kwoty (o 1 proc. rocznie) do roku rozliczeniowego 2013/2014. W połowie 2014 r. Komisja przedstawi sprawozdanie doty-czące sytuacji na rynku mleka, zawierające m.in. szczegółową analizę procesu wdrażania przez państwa członkowskie pakietu doty-czącego mleka z 2012 r. Jeżeli okaże się to konieczne, w sprawozdaniu zaproponowa-

ne zostaną odpowiednie zmiany. Ostatnio Komisja zorganizowała konferencję zaintere-sowanych stron dotyczącą sektora mleczar-skiego po 2015 r. Sprawozdanie zawierające wnioski z tej konferencji będzie omawiane przez Komisję Rolnictwa Parlamentu Euro-pejskiego oraz przez ministrów w Radzie jesz-cze w tym roku. Wnioski z tej debaty zosta-ną uwzględnione w sprawozdaniu Komisji Europejskiej.

Opracowanie: KRIR

Pięć państw członkowskich przekroczyło kwotę mleczną na dostawy w 2012/2013

W sprawie przeniesienia

kwoty mlecznej bezpośredniej

Pięć państw członkowskich – Austria, Niemcy, Dania, Polska i Cypr – przekroczy-ło kwotę mleczną na dosta-wy w 2012/2013 r. W związ-ku z tym będą one musia-ły zapłacić karę w postaci dodatkowej opłaty, o łącznej wartości około 46 mln euro.


W dniu 7 października br., w Sekretariacie Copa-Coge-ca odbyło się posiedze-

nie grupy roboczej „owce”, w któ-rym udział wziął ekspert KRIR Bro-nisław Węglewski. Głównymi tema-tami posiedzenia były: sytuacja ryn-kowa mięsa owiec i kóz oraz progno-zy, WPR po 2013 roku – informacje dotyczące sektora mięsa kóz i owiec, elektroniczna identyfikacja owiec i kóz, promocja produktów rolnych, oznaczanie pochodzenia mięsa, han-del zagraniczny, prawo zdrowia zwie-rząt, kontrole urzędowe, długotermi-nowa ochrona dużych zwierząt dra-pieżnych.

Przedstawiciel Sekretariatu COPA na początku posiedzenia przedstawił sytuację rynkową w Unii Europejskiej. Po ogólnym omówieniu sytuacji rynko-wej, uczestnicy posiedzenia z różnych państw UE przedstawiali swoje komen-tarze. Delegacja z Francji nadmieniła, iż obserwuje się ciągły spadek produkcji, którego nie da się zatrzymać z powo-du niskiej opłacalności i zbyt niskich cen. Delegacja z Irlandii zauważyła, że liczba owiec nieco wzrosła, ale ceny są nadal niskie, zapytali „czy istnieje przy-szłość w tym sektorze?”. Wiążą oni duże nadzieje z nowym programem promo-cji mięsa baraniego w Unii Europejskiej. Przedstawiciel KRIR, Bronisław Węglew-ski poinformował uczestników posie-dzenia, że w Polsce produkcja utrzy-muje się na poziomie ubiegłego roku. Ogólnie ceny, i tak bardzo niskie, spadły jeszcze średnio o około 4,8% – przed-

stawił B. Węglewski. Przy takiej opła-calności możemy spodziewać się jesz-cze większego spadku produkcji, jedy-ną nadzieją według pana Węglewskie-go jest „promocja mięsa owczego przez Unię Europejską, w tym widzimy moż-liwość ewentualnego utrzymania tego pogłowia w Polsce.”

Kolejnym punktem omawianym podczas posiedzenia była kwestia WPR po 2013 roku. Przedstawiciel sekreta-riatu przedstawił harmonogram prac nad nową WPR. COPA odnotowała, że na kolejnym plenarnym posiedze-niu Parlamentu Europejskiego, które odbędzie się w listopadzie, europo-słowie zakończą prace nad WPR. Na początku 2014 roku zostaną opubli-kowane akty wykonawcze dla nowej WPR. Akty przejściowe zostaną przy-jęte do końca roku 2013.

Następnie przedstawiciel Sekreta-riatu omówił szczegóły, przedstawia-jąc temat wdrażania reformy w sekto-rze owiec i kóz. Uczestnicy posiedze-nia zgodnie potwierdzili, że negocja-cje trwają w krajach członkowskich a WPR nie została jeszcze uchwalona. Bronisław Węglewski omówił sytua-cje wdrażania WPR w Polsce, podkre-ślił on w swojej wypowiedzi, że w Polsce nie zapadły jeszcze decyzje. Zobowią-zania płatnicze w sektorze rolniczym są realizowane w Polsce do hektara. Trwają prace nad rozdysponowaniem wspar-cia z Unii Europejskiej. Krajowa Rada Izb Rolniczych wniosła do minister-stwa rolnictwa uwagi dotyczące kie-runków rozdysponowania środków

finansowych na II filar WPR po 2014 r. Szczególnie negatywnie jest ocenia-na propozycja dotycząca rolników, którzy osiągają sprzedaże ponad 100 000 euro i którzy pozbawieni zosta-ną możliwości ubiegania się o środki finansowe na działanie Modernizacja gospodarstw rolnych. Na zakończenie swojej wypowiedzi dodał, że Rząd RP planuje 25% środków finansowych z II filaru przenieść do I filaru na dopłaty bezpośrednie.

Kolejnym punktem omawianym podczas posiedzenia była kwestia promocji. Przedstawiciel Sekretaria-tu COPA przedstawił dokument doty-czący promocji, który odnosił się do sektora „owczego i koziego”. Cynthia Benites z COPA podkreśliła ponad-to, że Komisja Europejska zamierza stworzyć program wieloletni i mię-dzykrajowy w ramach Unii Europej-skiej. Aktualna reforma dotycząca pro-mocji ma zostać zakończona do koń-ca bieżącego roku. Produkty, który-mi jest objęta promocja są praktycz-nie takie same jak do tej pory. Zmia-ny dotyczą bardziej kwestii admini-stracyjnych, logistycznych i organiza-cyjnych. Komisja Europejska w swojej propozycji daje więcej niezależności, jeśli chodzi o ogólny wygląd promo-cji, proponuje również, aby selekcja programu przeznaczonego do pro-mocji była wykonywana tylko przez Komisję Europejską a nie tak jak to odbywało się do tej pory, przez kraj członkowski a następnie Komisję. W celu realizacji reformy, Komisja Euro-

pejska wysłała kwestionariusz, który jest do wypełnienia przez każdą orga-nizację członkowską Copa-Cogeca.

Kolejnym, punktem omawianym podczas posiedzenia był temat etykie-towania. Jak wiadomo, Komisja Euro-pejska pracuje nad nowymi formami etykietowania mięsa.

Komisja zaproponowała trzy syste-my oznaczania:l Prosty model – według pochodze-

nia – z Unii Europejskiej lub spoza Unii Europejskiej

l Model pośredni – kraj członkow-ski/kraje trzecie – miejsce hodow-li (z minimalnym okresem hodow-li przed ubojem); kraj członkowski/kraje trzecie – miejsce uboju

l Model wołowiny – znany już na ryn-ku europejskim dla mięsa wołowego

Dyskusje na ten temat będą trwały do 5 listopada. Członkowie grupy robo-czej zostali zaproszeni do przesłania do Sekretariatu opcji etykietowania, która ich zdaniem jest najodpowiedniejsza.

Następnym punktem omawia-nym na posiedzeniu była kwestia handlu. „Jeśli chodzi o kwestie han-dlowe z Norwegią, to jak wiadomo,

od 1 stycznia 2014 r. zostanie podnie-sione cło na mięso i niektóre produk-ty roślinne. Na dzień dzisiejszy nie ma jednak więcej informacji na ten temat z powodu wyborów, jakie miały miej-sce w Norwegii” powiedział przedsta-wiciel Sekretariatu COPA. Trwają rów-nież negocjacje ze Stanami Zjedno-czonymi. Negocjacje z Kanadą na dzień dzisiejszy zostały zakończone podpisaniem porozumienia.

Jeśli chodzi o długoterminową ochronę zwierząt drapieżnych, 5 grud-nia bieżącego roku odbędzie się semi-narium na ten temat. Zdaniem prze-wodniczącego grupy roboczej owce to temat bardzo istotny. Podkreślił on, że obecność przedstawicieli organiza-cji krajów, gdzie ten problem istnieje jest obowiązkowa. Ponadto dodał, że „należy bronić przed Komisją Europej-ską i chronić zwierzęta, które hoduje-my przed takimi drapieżnikami jak wil-ki. Musimy rozmawiać na ten temat i udzielać aktualnych informacji po to, aby nasz lobbing w tej sprawie dobrze funkcjonował.”

Opracowanie: KRIR

Samorząd rolniczy wielokrotnie występował już w sprawie dofi-nansowania wapnowania gleb

na ternie całej Polski. W opinii zarzą-du KRIR wapnowanie gleb to waż-ny zabieg agrotechniczny kształtu-jący odczyn gleby. W Polsce więk-szość uprawianych roślin wymaga gleb lekko kwaśnych o odczynie zbliżonym do obojętnego, tymcza-sem większość użytkowanych rolni-czo gleb należy do kwaśnych i bar-dzo kwaśnych, stąd konieczność ich okresowego wapnowania. Dlatego też ponowie wystąpił w tej sprawie.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej obsługując dziedzinę zadań pub-licznych, tj. finansowe wspieranie ochrony środowiska i gospodarki wodnej w Polsce, stosuje kryteria wyboru przedsięwzięć, w celu stwa-rzania równych szans dla wszystkich wnioskodawców oraz maksymal-nie efektywnego z punktu widze-nia ekologicznego i ekonomiczne-go wydawania pieniędzy publicz-nych na ochronę środowiska. Z uwa-gi na duże zróżnicowanie charakte-ru i wielkości przedsięwzięć oraz form ich dofinansowania środka-mi NFOSiGW, dla poszczególnych rodzajów przedsięwzięć opraco-wywane są indywidualne progra-my priorytetowe.

Fundusze ekologiczne od daw-na wspierały wapnowanie, jednak po wejściu Polski do UE pomoc krajo-wą w rolnictwie wstrzymano. Uzna-no, wtedy że wapnowanie jest typo-wym zabiegiem agrotechnicznym, nie jest natomiast związane z ochro-ną środowiska.

Jednak w opinii zarządu Krajo-wej Rady Izb Rolniczych wapnowa-nie gleb służy ochronie środowiska i zmierza do przywrócenia stanu gle-by do optymalnego poziomu, a co za tym idzie, wpisuje się w zakres przed-sięwzięć obsługiwanych finansowo przez Narodowy Fundusz Ochro-ny Środowiska i Gospodarki Wod-nej. Takiego samego zdania jest WFOŚiGW w Katowicach, który od 2011 r. realizuje finansowanie pro-gramu wapnowania gleb, we współ-pracy ze Śląską Izbą Rolniczą, niwe-lując degradację gleb.

Dlatego też, realizując wniosek zgłoszony podczas X Posiedzenia Krajowej Rady Izb Rolniczych, 18 paź-dziernika br. zarząd KRIR zwrócił się do ministra rolnictwa i rozwoju wsi o podjęcie działań z resortem środo-wiska zmierzających do wprowadze-nia dofinansowania zakupu nawo-zów wapniowych z funduszy ochro-ny środowiska i gospodarki wodnej.

Opracowanie: KRIR

Posiedzenie grupy roboczej Copa-Cogeca „Owce”

Do Krajowej Rady Izb Rolni-czych napływają informacje z wojewódzkich izb rolniczych,

iż obecnie w trakcie kontroli prowa-dzonych przez Powiatowe Inspekto-raty Weterynarii dobrostanu zwie-rząt, w wielu przypadkach inspek-torzy opierają się o wytyczne doty-czące wymiarów kojców określone przez Główny Inspektorat Weteryna-rii w piśmie do Wojewódzkich Leka-rzy Weterynarii z 9 lipca 2013 roku znak GIWz.423-AW-52-1/12 dotyczą-cego m.in. wyliczania powierzchni kojców dla świń.

W tej sprawie zarząd KRIR wystę-pował w kwietniu br. do ministra rol-

nictwa rozwoju wsi, aby wyliczać je włączając powierzchnię koryta. W związku z otrzymaną odpowie-dzią, zarząd KRIR był przekonany, iż ta informacja dotrze poprzez GIW do wszystkich Powiatowych Inspektora-tów Weterynarii.

Mając na względzie jednolite interpretacje przepisów rozporzą-dzenia Ministra Rolnictwa i Rozwo-ju Wsi w sprawie wymagań i sposo-bu postępowania przy utrzymywa-niu gatunków zwierząt gospodar-skich (Dz.U.2010.56.344), dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej przez służby i organa kontrolujące gospo-

darstwa rolne, 22 października br. zarząd KRIR zwrócił się do Główne-go Lekarza Weterynarii o przekaza-nie odpowiednich wytycznych w tej sprawie do Wojewódzkich Inspek-toratów Weterynarii.

Zarząd KRIR przekazał do GIW korespondencję w tej sprawie z MRiRW, wyrażając nadzieję, iż dzia-łania podjęte przez Główny Inspek-torat Weterynarii w jak najkrótszym czasie przyczynią się do wyelimino-wania problemów rolników wynika-jących z różnych interpretacji przepi-sów przez lekarzy weterynarii.

Opracowanie: KRIR

Ponownie w sprawie dopłat

do wapnowania gleb

Zarząd KRIR ponownie w sprawie wyliczania

powierzchni kojców dla świń


25.09.2013 – Senat RPl Rozpatrzenie ustawy o zmianie usta-

wy o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych.

01.10.2013 – Senat RPl Informacja ministra zdrowia na temat

stanu prac nad dyrektywą Parlamentu Euro-pejskiego i Rady w sprawie zbliżenia przepi-sów ustawowych, wykonawczych i admini-stracyjnych państw członkowskich w spra-wie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyro-bów 2001/37/WE – COM(2012) 788;

l informacja ministra rolnictwa i roz-woju wsi na temat wpływu dyrektywy Par-lamentu Europejskiego i Rady w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonaw-czych i administracyjnych państw członkow-skich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powią-zanych wyrobów 2001/37/WE – COM(2012) 788 – na sektor tytoniowy w Polsce.

02.10.2013 – Senat RPl Rozpatrzenie wniosków zgłoszonych

na 40. posiedzeniu Senatu do ustawy o zmia-nie ustawy o organizacji rynku mleka i prze-tworów mlecznych;

l rozpatrzenie wniosków zgłoszonych na 40. posiedzeniu Senatu do projektu usta-wy o zmianie ustawy o ochronie roślin.

09.10.2013 – Sejm RPl Informacja ministra Skarbu Państwa

na temat sytuacji ekonomicznej Krajowej Spółki Cukrowej S.A. w kontekście wypłaty zaliczki na poczet dywidendy oraz na temat kolejnej koncepcji prywatyzacji KSC S.A.;

l informacja ministra rolnictwa i roz-woju wsi na temat funkcjonowania w Pol-sce Porejestrowego Doświadczenia Odmia-nowego i Rolniczego;

l informacja ministra rolnictwa i roz-woju wsi o udziale w pracach Rady Mini-strów UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa we wrześniu 2013 r.;

l informacja ministra rolnictwa i roz-woju wsi o podejmowanych przez resort działaniach w zakresie przeciwdziałania szkodliwym informacjom pojawiającym się w mediach, w odniesieniu do jakości polskiej żywności;

l rozpatrzenie odpowiedzi ministrów: finansów, rolnictwa i rozwoju wsi oraz Skar-bu Państwa dotyczących zagadnień pod-jętych na posiedzeniu Komisji w dniu 19 czerwca br., w sprawie wyścigów konnych.

10.10.2013 – Sejm RPl Rozpatrzenie sprawozdania Podko-

misji nadzwyczajnej o rządowym projek-cie ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczania chorób zakaźnych zwierząt oraz zmianie niektó-rych innych ustaw.

22.10.2013 – Sejm RPl Pierwsze czytanie rządowego projek-

tu ustawy o zmianie ustawy o wyrobie i roz-lewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina (druk nr 1793);

l pierwsze czytanie poselskiego pro-jektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (druk nr 1783);

l informacja ministrów: rolnictwa i roz-woju wsi oraz rozwoju regionalnego na temat stanu prac nad ostatecznym kształ-tem Umowy Partnerstwa, z uwzględnieniem kierunków wsparcia rozwoju Polski, w szcze-gólności obszarów wiejskich.

23.10.2013 – Sejm RPl Rozpatrzenie poprawek zgłoszonych

w czasie drugiego czytania do projektu usta-wy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych

zwierząt, a także zmianie niektórych innych ustaw (druki nr 1698 i 1814);

l rozpatrzenie i zaopiniowanie dla Komisji Finansów Publicznych rządowego projektu ustawy budżetowej na rok 2014 (druk nr 1779) w zakresie:

1) część budżetowa 32 – Rolnictwo,2) część budżetowa 33 – Rozwój wsi,3) część budżetowa 35 – Rynki rolne,4) część budżetowa 62 – Rybołówstwo,5) część budżetowa 83 – Rezerwy celo-

we, w zakresie pozycji 7, 8, 12, 35, 50 i 54,

6) część budżetowa 85 – Budżety woje-wodów ogółem, w zakresie działów,

7) plany finansowe agencji wykonaw-czych z zał. nr 11,

8) plany finansowe państwowych osób prawnych z zał. nr 14,

l informacja ministra rolnictwa i roz-woju wsi na temat pakietu legislacyjnego dotyczącego Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2014–2020;

l informacja ministra rolnictwa i roz-woju wsi na temat nowego systemu zdro-wia roślin w UE.

Opracowanie: KRIR

Z prac sejmowej i senackiej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi

W dniu 3 października br. resort rol-nictwa poinformował, że poziom ceny interwencyjnej ustanawia-

ny jest rozporządzeniem Rady Unii Euro-pejskiej. Minister rolnictwa i rozwoju wsi Stanisław Kalemba podczas dyskusji nad WPR na lata 2014–2020 wielokrotnie zwra-cał się do Komisji Europejskiej z wnioskiem o podniesienie poziomu ceny interwencyj-nej do poziomu zapewniającego pokrycie kosztów produkcji. Wniosek Polski jednak nie uzyskał poparcia pozostałych krajów członkowskich. Osiągnięte w czerwcu br. porozumienie polityczne na forum UE pod-

trzymuje cenę interwencyjną w wysokości 101,31 euro/t.

Ponadto, ministerstwo rolnictwa i roz-woju wsi poinformowało, iż na bieżąco anali-zuje sytuację na krajowym i światowym ryn-ku zbóż i rzepaku. W ramach swoich kom-petencji konsekwentnie dąży do tego, aby w ramach obecnej Wspólnej Polityki Rol-nej realizowane były działania mające na celu niwelowanie niekorzystnych zjawisk na poszczególnych rynkach.

Opracowanie: KRIR

MRiRW ws. poziomu ceny

interwencyjnej zbóż

Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych pozytywnie ocenił propozycję zwięk-szenia maksymalnych cen mleka, mle-

ka z dodatkami smakowymi i jogurtu, jednak w opinii samorządu rolniczego, proponowa-ne nie są wystarczające i wydaje się, że nie wyeliminują ryzyka wycofania się dostaw-

ców z ww. mechanizmu. Ceny mleka rosną a dopłaty do unijnego programu „Szklanka mleka” utrzymują się od trzech lat na sta-łym poziomie.

Jak projektodawca sam zwrócił uwagę w uzasadnieniu do projektu, średnia cena za mleko surowe w skupie wyniosła w Pol-sce w sierpniu br. 131,80 zł/100 kg i była o 14,1% wyższa od ceny z 2012 roku. Tym-czasem ustalane przez Rząd RP maksymalne stawki dla mleczarni na mleko czy jogurty dla szkół nie wzrosły. Dlatego też, w opinii zarządu KRIR, aby faktycznie utrzymać atrak-cyjność programu dopłat do spożycia mle-ka i przetworów mlecznych w placówkach oświatowych w Polsce, należałoby zapro-ponować wyższe stawki.

Opracowanie: KRIR

Zarząd KRIR w sprawie maksymalnych cen mleka i przetworów mlecznych

„Szklanka mleka”W dniu 15 października br. zarząd KRIR przekazał swoje uwagi do projektu rozporzą-dzenia Rady Ministrów zmie-niającego rozporządzenia w sprawie maksymalnych cen mleka i przetworów mlecz-nych dostarczanych do przed-szkoli i szkół w roku szkolnym 2013/2014.

Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych wystąpił do minister-stwa rolnictwa i rozwoju wsi z wnioskiem o podjęcie dzia-łań w Unii Europejskiej zmierzających do podwyższenia przez Komisję Europejską interwencyjnej ceny skupu zbóż w ramach wspólnego rynku Unii Europejskiej (101.31 euro/t), co zdecydowanie pozwoliłoby na uniknięcie sytuacji związa-nej ze spadkiem cen skupu w latach następnych.


W uzasadnieniu projek-tu stwierdzono, że „… [inne]: systemowe zmia-

ny w zakresie obowiązku podat-kowego i składkowego rolników mają charakter wielopłaszczy-znowy i złożony. Uchwalenie odpo-wiednich zmian wymagać będzie zagwarantowania odpowiednie-go vacatio legis, dostosowane-go również do terminów opłaca-nia podatków i składek na ubez-pieczenie społeczne i zdrowotne. Powyższe względy przemawia-ją zatem o przyjęciu rozwiązania przejściowego do końca 2014 roku.” (źródło: www.kprm.gov.pl – Wykaz prac legislacyjnych i pozalegisla-cyjnych, druk UD116).

W licznych relacjach prasowych komentowano cytowany projekt hasłowo i w dość dużym uprosz-czeniu, że: -„W KRUS bez zmian”.

Dla przypomnienia, od 1999 roku KRUS realizuje w powszech-nym ubezpieczeniu zdrowotnym określone zadania zlecone na pod-stawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opie-ki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Na rzecz NFZ prowadzi ewidencję, nalicza i pobiera składki zdrowotne, na bieżąco przekazuje do Centralne-go Wykazu Ubezpieczonych w NFZ dane służące potwierdzaniu prawa do świadczeń zdrowotnych, wyda-je imienne zaświadczenia potwier-dzające te uprawnienia.

Wymienione zadania Kasy dotyczą części ludności rolniczej, a mianowicie:l osób, które są rolnikami lub

ich domownikami w rozumie-niu ustawy o ubezpieczeniu spo-łecznym rolników,

l rolników i ich domowników nie-podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy (tj. w trybie obowiązko-wym) i niepodlegających ubez-pieczeniu zdrowotnemu z inne-go tytułu,

l osób, które pobierają emerytu-rę rolniczą lub rentę,

l członków rodzin ww. rolników i domowników oraz rolnych świadczeniobiorców, jeżeli członków rodzin tych osób zgło-szono w Kasie do ubezpieczenia zdrowotnego.

Wg przywołanego rządowego projektu „ustawy o zmianie usta-wy o składkach na ubezpiecze-nie zdrowotne rolników za lata 2012 i 2013”, od 1 stycznia 2014 r. na takich samych zasadach jak w br. będą finansowane z budże-tu państwa składki na ubezpie-czenie zdrowotne za rolników, którzy prowadzą działalność rol-niczą na gruntach rolnych poni-żej 6 ha przeliczeniowych oraz za domowników tych osób. Przewi-dziana w ustawie budżetowej na sfinansowanie składek zdrowot-nych kwota 1 755 684 tys. zł jest dotacją celową ujętą w planie finansowym Funduszu Emerytal-no-Rentowego na 2014 r.

Rolnicy prowadzący działy spe-cjalne produkcji rolnej w rozu-mieniu ustawy o ubezpiecze-niu społecznym rolników, nadal będą opłacali składkę zdrowot-ną z własnych środków, od zade-klarowanej podstawy jej wymiaru odpowiadającej:l dochodowi ustalonemu dla opo-

datkowania podatkiem docho-dowym od osób fizycznych, tj.

kwocie nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę bądź:l kwocie minimalnego wyna-

grodzenia w przypadku pro-wadzenia działalności nie-podlegającej opodatkowa-niu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Dla przykładu, najniższa obo-wiązująca tych rolników mie-sięczna składka na ubezpiecze-nie zdrowotne, odpowiadająca 9 proc. minimalnego wynagro-dzenia za pracę w 2013 r., wyno-si 144 zł (tj. 9% x 1600 zł mini-

malnego wynagrodzenia).Powyższa grupa rolników do

31 stycznia każdego roku jest zobowiązana składać we właś-ciwej dla nich jednostce tereno-wej Kasy oświadczenie o rodzaju i rozmiarach prowadzonej produk-cji w dziale specjalnym i przewidy-wanym dochodzie z tego tytułu, wraz z odpisem decyzji naczelnika urzędu skarbowego, wydanej na podstawie deklaracji o rodzajach i rozmiarach zamierzonej produk-cji lub o wysokości przewidywane-go dochodu na dany rok.

Z kolei rolnicy lub ich domow-nicy, którzy podlegają ubezpiecze-niu społecznemu w Kasie, a jedno-cześnie w ograniczonym zakresie

prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą (na podstawie art. 5a ustawy o ubezpieczeniu społecz-nym rolników), podlegają ubez-pieczeniu zdrowotnemu i opła-cają składkę na ubezpieczenie zdrowotne wyłącznie z jednego

tytułu – prowadzenia działalno-ści rolniczej.

Na ogólnych zasadach skład-ka zdrowotna za emerytów i ren-cistów naliczana jest w wysoko-ści 1,25% kwoty netto emerytury lub renty (z wyłączeniem dodat-ków, zasiłków, świadczeń pienięż-nych i ryczałtu energetycznego, ekwiwalentu pieniężnego z tytu-łu prawa do bezpłatnego węgla oraz deputatu węglowego), dru-ga część składki stanowiąca 7,75% podstawy jej wymiaru pomniejsza zaliczkę na podatek dochodowy (PIT).

Reasumując, zgodnie z propo-zycją nowelizacji ustawy o skład-kach na ubezpieczenie zdrowot-ne, w przyszłym roku za rolników, którzy prowadzą działalność rol-niczą w gospodarstwie o areale mniejszym niż 6 hektarów prze-liczeniowych, składkę zapłaci – tak jak obecnie – Kasa Rolnicze-go Ubezpieczenia Społecznego. Rolnicy w gospodarstwach od 6 ha przeliczeniowych i większych, będą płacić za siebie oraz za każde-go domownika składkę wynoszącą 1 zł za każdy hektar użytkowa-nych rolniczo gruntów. Rolnicy w działach specjalnych we włas-nym zakresie będą opłacać co miesiąc składkę zdrowotną we własnym zakresie. Najmniejsza dopuszczalna składka wyniesie 9 proc. kwoty 1 680 zł minimal-nego wynagrodzenia określone-go w rozporządzeniu Rady Mini-strów z dnia 11 września 2013 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2014 r. (Dz. U. 2013, poz. 1074).

***Ustawa z dnia 27 lipca 2012 r.

o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. poz. 1016), z dniem 1 stycznia br. wprowadziła także zmiany odnoś-

nie zasad korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej, w tym dotyczą-ce trybu i terminu zgłaszania do ubezpieczenia zdrowotnego człon-ków rodziny osoby ubezpieczonej oraz wyrejestrowania ich z tego ubezpieczenia.

Każdy ubezpieczony ma zatem:l obowiązek informowania Kasy

na formularzu zgłoszeniowym o członkach rodziny, którzy nie podlegają ubezpieczeniu zdro-wotnemu z innego tytułu, w ter-minie 7 dni od dnia zaistnienia okoliczności powodujących konieczność dokonania zgło-szenia;

l dzieci nadal może zgłaszać do ubezpieczenia zdrowotnego jako członków rodziny jedno z rodziców;

l wnuków mogą zgłaszać do ubezpieczenia zdrowotnego jako członków rodziny ich dziad-kowie, ale tylko wówczas, gdy żadne z rodziców dziecka nie podlega obowiązkowi ubez-pieczenia zdrowotnego lub nie jest osobą uprawnioną do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordy-nacji systemów zabezpieczenia społecznego z tytułu wykony-wania pracy lub pracy na własny rachunek, albo ubezpieczeniu dobrowolnemu. Od zgłaszają-cych swoich wnuków wymaga-ne jest wówczas oświadczenie potwierdzające stan faktyczny, a tym samym dające możliwość dokonania zgłoszenia.

Jednocześnie od 1 stycznia 2013 r. potwierdzenia uprawnień do korzystania ze świadczeń opie-ki zdrowotnej można dokonywać:

1. Elektronicznie, w systemie Elektronicznej Weryfikacji Upraw-nień Świadczeniobiorców (eWUŚ) na podstawie numeru PESEL.

2. Na dotychczasowych zasa-dach, tj. na podstawie dokumentu potwierdzającego prawo do świad-czeń opieki zdrowotnej.

3. Poprzez złożenie oświad-czenia o przysługującym prawie do świadczeń opieki zdrowotnej, w przypadku gdy nie dokonano go w sposób określony w pkt. 1 lub 2.

Oprac. KRUS

Rada Ministrów na posiedzeniu z 22 października br. przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o składkach na ubezpieczenie zdrowotne rolników za lata 2012 i 2013, w którym proponuje kontynuację ich opłacania w 2014 roku na zasadach określonych w ustawie z dnia 13 stycznia 2012 r. o składkach na ubezpieczenie zdrowotne rolników za 2012 r. (Dz. U. z dnia 1 lutego 2012 r. poz. 123), znowelizo-wanej ustawą z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o składkach na ubezpie-czenie zdrowotne rolników za 2012 r. (Dz. U. poz. 1523).

Ubezpieczenie zdrowotne rolników

Według danych za II kwartał br. ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegały w Kasie ogółem 2 678 573 osoby. Z tego tytułu w I pół-roczu 2013 r. Kasa przekazała do NFZ składki zdrowotne na ponad 1622 mln zł, w tym: ponad 673 mln składek od świadczeń emerytal-no-rentowych, ponad 931 mln za rolników i domowników, ponad 18 mln zł składek indywidualnie opłacanych za ubezpieczonych w dzia-łach specjalnych (źródło: Statystyki na www.krus.gov.pl [w:] Kwar-talna Informacja Statystyczna KRUS, tabele 25 i 25, s. 22-23).


Fundusz Składkowy USR

Zagrożenia chemiczne, jakie spot-kać można w gospodarstwach rolniczych to przede wszyst-

kim: kontakt ze środkami ochrony roślin, nawozami sztucznymi, paliwa-mi i smarami.

Środki ochrony roślin należą do najbardziej szkodliwych związ-ków, na których działanie są nara-żeni rolnicy. Duża toksyczność środ-ków ochrony roślin oraz wciąż wzrasta-jące ich zużycie w gospodarstwach spra-wia, że są one największym zagroże-niem dla zdrowia, a nawet życia oso-by, która ma z nimi kontakt.

Według przeprowadzonych badań, środki ochrony roślin mają szkodliwy wpływ na wszystkie ważne części orga-nizmu człowieka. Na wielkość zagroże-nia powodowanego przez pestycydy wpływają między innymi takie czyn-niki, jak:

l rodzaj stosowanego środka i klasa jego toksyczności – najbardziej szkodliwymi pestycydami są środki I i II klasy toksyczności. Najwięcej jed-nak zatruć wiąże się ze stosowaniem związków klasy III – mniej toksycznych, ale również niezwykle niebezpiecznych;

l forma użytkowa preparatu – pre-paraty płynne do sporządzania emul-sji wodnych, koncentraty zawiesino-we do rozcieńczania wodą oraz zapra-

wiania ziarna są bardziej niebezpiecz-ne i szybciej przenikają przez odzież do skóry niż preparaty w formie proszków czy granulatów;

l stężenie substancji aktywnej;l rodzaj uprawy – stosowanie

pestycydów przy uprawach wyso-kich wiąże się z większym zagroże-niem dla człowieka niż w przypadku upraw niskich;

l czas narażenia;l rodzaj aparatury – im mniej

nowoczesna aparatura i technika sto-sowania preparatu, tym niebezpiecz-niejsza jest praca z nim;

l czynniki atmosferyczne – głów-nie temperatura i wilgotność powietrza;

l droga przenikania substancji do wnętrza organizmu człowieka – najczęś-ciej wchłanianie odbywa się przez skó-rę i układ oddechowy.

Należy pamiętać, że przebywa-nie w pomieszczeniu zamkniętym w czasie wykonywania zabiegów chemicznych, a nawet po ich zakoń-czeniu, naraża człowieka na toksycz-ne działanie środków ochrony roślin w znacznie większym stopniu niż podczas prac na otwartej przestrzeni.

Pomiary zanieczyszczenia powie-trza podczas wykonywania typo-wych prac z zastosowaniem pesty-cydów wykazują, że stężenia sub-

stancji toksycznych w tych warun-kach kilkakrotnie przekraczają warto-ści najwyższych dopuszczalnych stę-żeń (NDS) uznanych za bezpieczne dla człowieka.

Części ciała szczególnie narażone na działanie pestycydów, to: ręce, uda, podudzia, przedramiona, oczy, twarz, tułów i stopy. W zależności od rodzaju wykonywanej pracy i formy prepara-tu, pestycydy mogą przenikać do orga-nizmu przez skórę, układ oddechowy oraz rzadziej przez układ pokarmowy (przypadkowe połknięcie preparatu). Przenikanie przez skórę jest łatwiejsze z powodu długiego zalegania środków na powierzchni skóry, dużej powierzch-ni kontaktu oraz szybkiego wchłania-nia pestycydów, szczególnie przez skó-rę uszkodzoną. Również wchłanianie pestycydów przez drogi oddechowe stanowi poważne zagrożenie. Szkod-liwe substancje bowiem bardzo szyb-ko dostają się do płuc, krwi i dalej do wszystkich narządów człowieka.

Niekorzystne działanie pestycydów na organizm człowieka można podzie-lić na trzy kategorie:

– zatrucia ostre – wywołane jed-norazowym wchłonięciem dużej daw-ki środka ochrony roślin;

– zatrucia przewlekłe – powstają-ce na skutek odkładania się w organi-

zmie i kumulacji małych dawek pesty-cydów przez dłuższy okres;

– skutki odległe – mogące się ujawnić po kilku czy kilkunastu latach, i z tego względu często niezwykle trudne do identyfikacji oraz powią-zania objawów z przyczynami, mogą również być obserwowane dopiero u następnych pokoleń.

Typowe objawy zatrucia małymi dawkami pestycydów to: – złe samopoczucie, ogólne osłabienie;– bóle i zawroty głowy;– nudności, wymioty;– bóle brzucha, biegunka;– niepokój, pobudzenie;– ślinotok, łzawienie;– zlewne poty (rzadziej).

Z uwagi na typowość tych obja-wów dla zwykłego zatrucia pokar-mowego czy przemęczenia, tyl-ko w niewielu przypadkach oso-by zatrute pestycydami trafiają do lekarza. Bardzo istotny jest fakt, że wrażliwość na zatrucie pestycydami zdecydowanie się wzmaga, jeżeli jed-nocześnie na organizm działają leki, alkohol, rozpuszczalniki, farby, inne pestycydy, a nawet tytoń czy kawa. Najczęściej zatrucia pestycydami są skutkiem nieprzestrzegania zasad bhp przy ich stosowaniu, niewłaś-ciwego sposobu przechowywania

oraz łatwego dostępu przez osoby nieupoważnione.

Warto zauważyć, że pestycydy, najczęściej ze wszystkich substan-cji szkodliwych odpowiedzialnych za ostre zatrucia powodują zgon. Według statystyk, co 10 osoba zatru-ta pestycydami umiera!

Pierwsza pomoc w ostrym zatru-ciu pestycydami, udzielona jeszcze przed przybyciem lekarza, często może decydować o uratowaniu życia, szcze-gólnie dzieci i osób nieprzytomnych. Dlatego producenci środków ochrony roślin umieszczają na opakowaniach lub dołączają na ulotkach dokładne wska-zówki dotyczące stosowania pesty-cydów oraz sposobu postępowania na wypadek kontaktu z danym środ-kiem. Przed zastosowaniem preparatu, należy dokładnie przeczytać taką ulot-kę i zachować ją na przyszłość.

Skutecznym sposobem znaczne-go ograniczenia skutków kontaktu z pestycydami jest stosowanie odpo-wiednich środków ochrony indywidual-nej w postaci ubrania ochronnego, ręka-wic, obuwia, gogli lub sprzętu ochrony układu oddechowego.

Opracowanie: KRIR na podstawie publikacji na www.

ciop.pl

Zagrożenia chemiczne w gospodarstwie

Dobiega koca realizacja, wdraanego przez Agencj Restrukturyzacjii Modernizacji Rolnictwa, unijnego Programu Rozwoju Obszar— w

Wiejskich na lata 2007-2013. W budecie PROW 2007-2013 do rozdyspono-wania byo ponad 70 miliard— w z. Dotychczas wypacono ok. 50 miliard— wz, a 90% rodk— w jest zagospodarowanych w ramach przyjtych przez ARiMRzobowiza wieloletnich. To sprawia, e efekty Programu wida wszdzie.

Najbardziej ã rzucaj si w oczyÓ rezultaty dziaania "Modernizacja gospodarstwrolnych". Do poowy wrzenia 2013 r. blisko 59 tys. rolnik— w otrzymao wsparciew wysokoci ponad 8 mld z. To pozwolio im na inwestycje za okoo 14 mld z. Kupilioni m.in. blisko 34 tys. cignik— w, przeszo 222 tys. maszyn i urzdze rolniczych,zrealizowali ponad 2,8 tys.inwestycji budowlanych. Bardzo istotne byo te unowo-czenienie wielu firm przetw— rstwa ywnoci za pienidze z PROW 2007-2013. Na tencel wypacono ju ponad 1,9 mld z. Z Programu wspierano utworzenie na terenachwiejskich ok. 39 tys. nowych miejsc pracy niezwizanych z rolnictwem. Powstay onew sklepach, lokalach gastronomicznych, firmach wiadczcych usugi turystyczne,komunalne, budowlane, ksigowe, informatyczne itd. Z kolei modzi i dobrze wy-ksztaceni rolnicy, dziki otrzymanym premiom oraz w powizaniu z dziaaniem"Renty strukturalne", mogli zaoy ok. 23 tys. nowoczeniejszych i wikszych gos-

podarstw od przejmowanych przez nich.

Dziki dopatom z PROW 2007-2013 moliwe byo utrzymanie opacalnocidziaalnoci gospodarczej na terenach trudnych do gospodarowania i g— rskich(ONW) na powierzchni 7,3 mln hektar— w, zachowanie hodowli tradycyjnych raszwierzt i upraw rolin oraz wprowadzenie najwyszych standard— w ochrony rodo-wiska na obszarze ok. 2,3 mln ha oraz zalesienie ok. 70 tys. ha najgorszych grunt— w.Z PROW 2007-2013 finansowano "Uczestnictwo rolnik— w w systemach jakoci yw-nociÓ , wsparto setki rolniczych i ogrodniczych Grup Producenckich.

Polska ã prowincjaÓ wypikniaa i poprawia si tam jako ycia. Byo to moliwetake dlatego, i z PROW 2007-2013, za porednictwem Urzd— w Marszakowskich,Agencja wypacia do poowy wrzenia 2013 r. ponad 6 mld z na inwestycje w ramachdziaa: "Odnowa i rozw— j wsi" oraz "Podstawowe usugi dla gospodarki i ludnociwiejskiej". Efektem s: place zabaw dla dzieci, wybudowanie i odnowienie tysicywietlic wiejskich i wyposaenie ich, przywr— cenie dawnego ã blaskuÓ centrom mia-steczek i wsi. Powstay te kilometry nowych wodocig— w, kanalizacji, wprowa-dzono segregacj odpad— w, a take powstao wiele zakad— w wytwarzania energiize r— de odnawialnych.

Pienidze z PROW 2007-2013 poprawiay koniunktur w rolnictwie, przemyle, handlu,daway w tych sektorach prac, podniosy PKB Polski, jak i poprawiay jako ywnocioraz pomogy odbudowa setki gospodarstw zniszczonych przez r— ne kataklizmy.

Europejski Fundusz Rolny na rzeczRozwoju Obszar— w Wiejskich

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszar— w Wiejskich: Europa inwestujca w obszary wiejskiePublikacja opracowana przez Agencj Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

Publikacja wsp— finansowana ze rodk— w Unii Europejskiej w ramach pomocy technicznejInstytucja wdraajca Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

Instytucja Zarzdzajca Programem Rozwoju Obszar— w Wiejskich na lata 2007-2013 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

WICEJ INFORMACJI: pod bezpatnym numerem infolinii 0-800-38-00-84, czynnej 7 dni w tygodniu w godz. 7 Ð 21;na stronach internetowych: www.arimr.gov.pl oraz www.minrol.gov.pl;

a take w Oddziaach Regionalnych i Biurach Powiatowych ARiMR.

PROW na lata 2007-2013PROW na lata 2007-2013unowoczeni polsk wie.unowoczeni polsk wie.

Projekt_poziomo:Layout 2 10-10-2013 13:40 Strona 1

Polska Wieś nr 9/2013

Documents

Transcript of Polska Wieś nr 9/2013