Historia Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) – 1949 (zorg)

8/9/2019 Historia Wszechzwizkowej Komunistycznej Partii (bolszewikw) 1949 (zorg)

1/285


2/285

HISTORIA

WSZECHZWIZKOWEJ

KOMUNISTYCZNEJPARTII

(bolszewikw)

KRTKI KURS

POD REDAKCJ KOMISJI KC WKP(b) ZAAPROBOWANY PRZEZ KC WKP(b) * 1938 r.


3/285

WSTP

Wszechzwizkwa Kmunistyczna Partia (blszewikw) przebya ug i pen chway rg,

pczwszy pierwszych rbnych kek i grup marksistwskich, ktre pjawiy si w Rsji w 80-ych

latach ubiegeg stulecia, a wielkiej partii blszewikw, kierujcej becnie pierwszym na wiecie

scjalistycznym paostwem rbtnikw i chpw.

WKP(b) wyrsa na gruncie ruchu rbtniczeg w Rsji przerewlucyjnej z marksistwskich kek i

grup, ktre zwizay si z ruchem rbtniczym i wnisy nieg wiamd scjalistyczn. WKP(b)

kierwaa si i kieruje si rewlucyjn nauk marksizmu-leninizmu. Wodzowie jej w nowych

warunkach epki imperializmu, wjen imperialistycznych i rewlucji prletariackich rzwinli alej

teri Marksa i Engelsa, pnieli j na nwy szczebel.

WKP(b) rsa i ptniaa w zasaniczej walce z partiami rbnmieszczaoskimi wewntrz ruchu

robotniczego - z eserwcami (a jeszcze wczeniej z ich pprzenikami - narodnikami), zmieoszewikami, anarchistami, nacjnalistami buruazyjnymi wszelkiej maci, wewntrz za partii - z

mieoszewickimi, prtunistycznymi prami - trckistami, bucharynwcami, chyleocami

nacjonalistycznymi i innymi grupami antyleninowskimi.

WKP(b) ptniaa i hartwaa si w rewlucyjnej walce z wszelkimi wrgami klasy rbtniczej, z

wszelkimi wrgami mas pracujcych - bszarnikami, kapitalistami, kuakami, szknikami, szpiegami,

z wszelkimi najmitami otoczenia kapitalistycznego.

Histria WKP(b) jest histri trzech rewlucji: rewlucji buruazyjn-demokratycznej roku 1905,

rewlucji buruazyjn-demokratycznej w lutym roku 1917 i rewlucji scjalistycznej w pazierniku

roku 1917.

Histria WKP(b) jest histri balenia caratu, balenia wazy bszarnikw i kapitalistw, jest histri

rzgrmienia interwencji zbrjnej paostw bcych w czasie wjny mwej, jest histri zbuwania

Paostwa Razieckieg i speczeostwa scjalistyczneg w naszym kraju.

Stuiwanie histrii WKP(b) aje nam bgate wiaczenie walki rbtnikw i chpw naszeg

kraju o socjalizm.

Studiowanie historii WKP(b), studiowanie historii walki naszej partii z wszelkimi wrogami marksizmu-

leninizmu, z wszelkimi wrgami luu pracujceg pmaga w opanowaniu bolszewizmu, zwikszaczujnd plityczn.

Studiowanie bohaterskiej historii partii bolszewickiej uzbraja w znajmd praw rzwju speczneg

i walki plitycznej, w znajmd napwych si rewlucji.

Stuiwanie histrii WKP(b) wzmacnia pewnd, e wielka sprawa partii Lenina-Stalina ostatecznie

zwyciy, e kmunizm zwyciy na caym wiecie.

W ksice niniejszej pkrtce wyna jest histria Wszechzwizkwej Kmunistycznej Partii

(blszewikw).


4/285

ROZDZIA IWALKA O STWORZENIE SOCJALDEMOKRATYCZNEJ PARTII

ROBOTNICZEJ W ROSJI

(Lata 1883-1901)

1. Zniesienie poddastwa chopw i rozwj kapitalizmu przemysowego wRosji. Pojawienie si nowoczesnego proletariatu przemysowego. Pierwszekroki ruchu robotniczego.

Rsja carska pniej ni inne kraje wkrczya na rg kapitalistyczneg rzwju. A lat 60-ych

ubiegeg stulecia w Rsji by barz ma fabryk. Przewaaa paoszczyniana gsparka szlachty

bszarniczej. Za czasw paostwa chpw przemys nie mg si naleycie rzwijad. Przymuswa

praca paoszczyniana awaa nisk wyajnd pracy w rlnictwie. Cay bieg rzwju eknmiczneg

nakazywa zniesienie paostwa. Rzcarski, sabiny klsk wjenn pczas kampanii krymskiej

i nastraszny chpskimi buntami przeciw bszarnikm, zmuszny by znied w rku 1861

paostw chpw.

Ale i p zniesieniu paostwa bszarnicy w alszym cigu uciskali chpw. bszarnicy brabwali

chpw bierajc im, cinajc przy wyzwalaniu znaczn czd ziemi, z ktrej chpi przetem

krzystali. T czd ziemi chpi zaczli nazywad cinkami. Zmuszn chpw spacania

obszarnikom wykupu za swe wyzwlenie - w wyskci k wch miliarw rubli.

P zniesieniu paostwa chpi zmuszeni byli zierawid ziemi bszarnicz na niezmiernie cikichwarunkach. Prcz pbierania czynszu pienineg za zieraw bszarnik czstkrd zmusza

chpw uprawiania za arm krelnej ilci ziemi bszarniczej chpskimi narzziami i komi.

Nazywa si t rbkiem, paoszczyzn. Najczciej chp musia za zierawienie ziemi pacid

bszarnikwi w naturze ze swych zbirw ild rwn pwie tychzbirw. Nazywa si t rbt

za pw.

Tak wic pzstawa prawie ten sam stan rzeczy, c i za czasw paostwa, z t jeynie rnic, e

teraz chp by sbicie wlny, nie mna g by sprzead ani kupid jak rzecz.

Najrozmaitszymi rabunkowymi spsbami (zierawa, kary) bszarnicy wyciskali z zacfaneggsparstwa chpskieg statnie ski. Pstawwa masa chpstwa z pwu ucisku

bszarniczeg nie mga ulepszad swej gsparki. St niezwyke zacfanie rlnictwa w Rsji

przedrewolucyjnej, ktre prwaza czstych nieurzajw i klsk gwych.

Pzstaci gsparki paoszczynianej, lbrzymie patki i spaty wykupwe na rzecz bszarnikw,

ktre czst przewyszay chy gsparstwa chpskieg, prwazay masy chpskie

ruiny i nzy, zmuszay chpw puszczania wsi w pszukiwaniu zarbkw. Szli ni fabryk.

Fabrykanci trzymywali tani si rbcz.


5/285

Pna rbtnikami i chpami staa caa armia isprawnikw, urianikw1, anarmw, plicjantw,

stranikw, ktrzy brnili cara, kapitalistw, bszarnikw przeciwk masm pracujcym, przeciwk

masm wyzyskiwanym. A rku 1903 stswan kary cielesne. Mim zniesienia paostwa, bit

chpw rzgami za najmniejsze przewinienie, za niepacenie patkw. Plicja i kzacy masakrowali

rbtnikw, zwaszcza pczas strajkw, gy rbtnicy przucali prac nie mgc znied ucisku

fabrykantw. Rbtnicy i chpi nie mieli anych praw plitycznych w Rsji carskiej. Samwaztw

carskie by najbarziej zajaym wrgiem luu.

Rosja carska bya wizieniem narw. Liczne luy Rsji carskiej, nie nalece narwci

rsyjskiej, byy wyzute z wszelkich praw, bezustannie pniane i zniewaane. Rz carski uczy

Rsjan, by traktwali rzenn lund zielnic narwciwych jak nisz ras, nazywa t

lund ficjalnie inrcami, krzewi ku niej pgar i nienawid. Rz carski wiamie rznieca

wanie narwe, pega jeen nar przeciwk rugiemu, rganizwa pgrmy ywskie,

rzezie tatarsko-rmiaoskie na Zakaukaziu.

W dzielnicach narwciwych wszystkie lub prawie wszystkie urzy paostwwe zajmwaliurznicy rsyjscy. Wszystkie sprawy w urzach, w sach prwazn w jzyku rsyjskim.

Zabranian wyawania gazet i ksiek w jzykach jczystych narw uciskanych, w szkach

zabranian nauczania w jzyku jczystym. Rz carski y stumienia wszelkich przejaww

kultury narwej, przeprwaza plityk przymuswej rusyfikacji innych narwci. Carat

wystpwa w rli kata i rczyciela luw nie nalecych narwci rsyjskiej.

P zniesieniu paostwa chpw kapitalizm przemyswy w Rsji zacz si d szybk rzwijad,

mim pzstaci feualizmu, ktre wci jeszcze ten rzwj hamway. W cigu 25 lat, od roku

1865 do 1890, liczba rbtnikw w samych tylk wielkich fabrykach i na klejach zwikszya si z 706

tys. do 1.433 tysicy, czyli przesz wukrtnie.

Jeszcze szybciej zacz si rzwijad wielki przemys kapitalistyczny w Rsji w latach 90-ych. W kocu

lat 90-ych liczba rbtnikw w wielkich fabrykach, w przemyle grniczym, na klejach, tylk w 50

guberniach Rsji eurpejskiej wzrsa 2.207 tysicy, w caej za Rsji - do 2.792 tysicy.

By t nwczesny prletariat przemyswy, ktry rni si zasanicz rbtnikw fabryk kresu

paostwa i rbtnikw rbneg, chaupniczeg i wszelkieg inneg przemysu zarwn swym

zespleniem w wielkich przesibirstwach kapitalistycznych jak te swymi bjwymi cechami

rewolucyjnymi.

ywienie przemyswe w latach 90-ych zwizane by przee wszystkim ze wzmeniem

buwnictwa klejweg. W cigu ziesicilecia (lata 1890-1900) zbuwan przesz 21 tysicy

wirst nwych linii klejwych. Dla klei trzeba by lbrzymiej ilci metalu (na szyny, parwzy,

wagny), trzeba by craz wicej paliwa, wgla kamienneg i rpy naftwej. Pcign t za sb

rzwj hutnictwa i przemysu paweg.

W Rosji przedrewolucyjnej, podobnie jak we wszystkich krajach kapitalistycznych, po latach

ywienia przemysweg nastpway kresy kryzysw przemyswych, zastju w przemyle, ktre

bardzo cik bijay si na klasie rbtniczej, skazyway setki tysicy rbtnikw na bezrbcie i

nz.

1Isprawnik, uriadnik - urzy plicyjne w Rsji carskiej. - Re. przek. pl.


6/285

Chcia kapitalizm w Rsji p zniesieniu paostwa chpw rzwija si d szybk, jenake

Rsja pzstawaa w swym rzwoju ekonomicznym daleko w tyle poza innymi krajami

kapitalistycznymi. grmna wikszd lunci trunia si jeszcze rlnictwem. W swej synnej

ksice Rzwj kapitalizmu w Rsji Lenin przytacza charakterystyczne ane pwszechneg spisu

lunci, przeprowadzonego w roku 1897. kaza si, e w rlnictwie by zatruninych k

piciu szstych caej lunci, w wielkim za i rbnym przemyle, w hanlu, na klejach i

transprcie wnym, w buwnictwie, przy wyrbie lasw it. zajta bya gem zalewie szsta

czd lunci.

Dwzi t, e Rsja, mim i rzwija si w niej kapitalizm, bya krajem rlniczym, zacfanym p

wzglem eknmicznym, krajem rbnmieszczaoskim, czyli takim, w ktrym przewaa jeszcze

rbnwasnciwe, ma wyajne, inywiualne gsparstw chpskie.

Kapitalizm rzwija si nie tylk w miecie, lecz rwnie na wsi. Chpstw - ta najliczniejsza klasa

Rsji przerewlucyjnej, rzpaa si, rzwarstwia. Na wsi spr najbarziej zamnych

chpw wyzielay si grne warstwy kuackie, buruazja wiejska, z rugiej za strny wielu chpwrujnwa si, zwikszaa si liczba biety chpskiej, wiejskich prletariuszy i pprletariuszy.

Liczba za chpw-reniakw zmniejszaa si z rku na rk.

W roku 1903 Rsja liczya blisko 10 milinw zagr chpskich. W swej brszurze D biety

wiejskiej Lenin bliczy, e z tej ilci zagr c najmniej trzy i p milina nalea chpw nie

psiaajcych kni. Te barz biene zagry chpskie bsieway zazwyczaj nieznaczny skrawek

ziemi, pzsta za ziemi chpi ci wyzierawiali kuakm, a sami wrwali za zarbkiem. Ze

wzglu na swe penie bieni chpi najbarziej zbliali si prletariatu. Lenin nazywa ich

wiejskimi prletariuszami lub pprletariuszami.

Z rugiej strny, ptra milina bgatych, kuackich zagr chpskich (na gln ild 10 milinw)

zagarn w swe rce pw caeg bszaru zasieww chpskich. Ta buruazja chpska

wzbgacaa si uciskajc biet i renie chpstw, rabiajc si na pracy parbkw i rbtnikw

niwkwych i przeksztacajc si w kapitalistw rlnych.

Ju w 70-ych, a zwaszcza w 80-ych latach ubiegeg stulecia zacza si buzid wiamd wr

klasy rbtniczej Rsji i rzpcza si walka klasy rbtniczej z kapitalistami. Penie rbtnikw

w Rsji carskiej by niezwykle cikie. W latach 80-ych zieo rbczy w fabrykach trwa c najmniej

12gziny, a w przemyle wkienniczym chzi 14-15 godzin. Szeroko stosowano wyzysk

pracy kobiet i dzieci. Dzieci pracway tyle gzin, c i rli, a trzymyway, pbnie jak kbiety, wiele mniejsz pac rbcz. Paca rbcza bya niezmiernie niska. Wikszd rbtnikw

trzymywaa 7-8 rubli miesicznie. Najlepiej pacani rbtnicy fabryk metalwych i hut otrzymywali

najwyej 35 rubli miesicznie. Nie by anej chrny pracy, c prwaza maswych kalectw

i mierci rbtnikw. Nie by ubezpieczenia rbtnikw, pmcy lekarskiej uzielan tylk za

pat. Niezmiernie cikie byy warunki mieszkaniwe. W maleokich klitkach, w kszarach

rbtniczych mieszka p 10-12 rbtnikw. Fabrykanci czst szukiwali rbtnikw w

bliczeniach, zmuszali ich kupwania pruktw p wygrwanej cenie w sklepach fabrykanckich,

grabiali rbtnikw przy pmcy kar.

Rbtnicy zaczli si mizy sb przumiewad i wsplnie wysuwad wbec waciciela fabrykiania pprawy sweg niezmiernie cikieg penia. Przucali prac, czyli gaszali strajk.


7/285

Pierwsze strajki w latach 70-ych i 80-ych wybuchay zwykle z pwu niezmiernie uciliwych kar,

szukiwania rbtnikw przy wypacie, bniania taryf.

Wyprwazeni z cierpliwci rbtnicy pczas pierwszych strajkw nieraz niszczyli maszyny,

wybijali szyby w lokalach fabrycznych, rozbijali fabrykanckie sklepy i biura.

Barziej uwiamieni rbtnicy zaczli rzumied, e la skutecznej walki przeciwk kapitalistm

ptrzebna jest rganizacja. Zaczy pwstawad zwizki rbtnicze.

W roku 1875 utwrzy si w essie Junrssijskij Sjuz Rabczich (Zwizek Rbtnikw

Puniwej Rsji). Pierwsza ta rganizacja rbtnicza istniaa 8-9 miesicy, p czym zstaa

rzgrmina przez rz carski.

W Petersburgu w roku 1878 pwsta Siewiernyj Sjuz Russkich Rabczich(Pncny Zwizek

Rbtnikw Rsyjskich), na czele ktregstali stlarz Chaturyn i lusarz bnrski. W prgramie teg

zwizku pwieziane by, e c swych zaao pziela n stanwisk scjalemkratycznych

partii rbtniczych Zachu. Zwizek stawia sbie jak cel stateczny knanie rewlucji

socjalistycznej - balenie istniejceg plityczneg i eknmiczneg ustrju paostwa, jak ustrju w

najwyszym stpniu niesprawieliweg. Jeen z rganizatrw zwizku - bnrski mieszka jaki

czas za granic, zapzna si tam z ziaalnci marksistwskich partii socjaldemokratycznych i

I Mizynarwki, kierwanej przez Marksa. bi si t na prgramie Pncneg Zwizku

Rbtnikw Rsyjskich. Zwizek ten stawia sbie jak najblisze zaanie zbycie wlnci

politycznej i praw politycznych dla ludu (wolnci swa, ruku, prawa zgrmazeo i tak alej).

Wr najpilniejszych ao wymienine by rwnie graniczenie nia rbczeg.

Liczba cznkw zwizku chzia 200 sb, tylu by sympatykw. Zwizek zaczyna brad

uzia w strajkach rbtniczych,kierwa nimi. Rz carski rzbi take i ten zwizek rbtniczy.

Lecz ruch rbtniczy w alszym cigu wzrasta, garniajc craz t nwe zielnice. Lata 80-e

wykazuj u ild strajkw. W cigu piciu lat (lata 1881-1886) by si przesz 48 strajkw z 80

tysicami strajkujcych rbtnikw.

Szczeglnie nise znaczenie w ziejach ruchu rewlucyjneg mia wielki strajk, ktry wybuch w

roku 1885 w fabryce Morozowa w Oriechowo-Zujewie.

W fabryce tej pracwa k 8 tysicy rbtnikw. Warunki pracy pgarszay si z kaym niem:

w latach mizy 1882 a 1884 pac rbcz reukwan pid razy, przy czym w rku 1884 taryfy odrazu bnin czwart czd, czyli 25 prcent. Prcz teg fabrykant Mrzw niesychanie rczy

rbtnikw karami. Jak si wya na szie p strajku, z kaeg zarbineg rubla ptrcan

robotnikowi na rzecz fabrykanta w postaci kary od 30 do 50 kpiejek. Rbtnicy nie mgli znied teg

rabunku i w styczniu 1885 rku gsili strajk. Strajk by uprzeni zrganizwany. Kierwa nim

uwiaminy rbtnik Pitr Misiejenk, ktry by przetem cznkiem Pncneg Zwizku

Rbtnikw Rsyjskich i psiaa ju wiaczenie rewlucyjne. W przeeniu strajku Moisiejenko

wraz z innymi najbarziej wiamymi tkaczami pracwa szereg ao, skierwanych

fabrykanta; ania te byy zatwierzne na tajnej narazie rbtniczej. Rbtnicy magali si

przede wszystkim zniesienia rabunkowych kar.


8/285

Strajk ten zsta stuminy przy pmcy siy zbrjnej. Przesz 600 rbtnikw aresztowano,

kilkuziesiciu z nich an p s.

Pbne strajki miay miejsce w rku 1885 w fabrykach w Iwanowo-Wzniesieosku.

W nastpnym rku rz carskie przestraszny wzrstem ruchu rbtniczeg, zmuszny by wyadustaw karach. Ustawa ta gsia,e pbrane za kar pienize pwinny id nie kieszeni

fabrykanta, lecz na ptrzeby samych rbtnikw.

Z wiaczenia strajku w fabryce Mrzwa i innych strajkw rbtnicy zrzumieli, e wiele mg

uzyskad przy pmcy zrganizwanej walki. Ruch rbtniczy zacz wyaniad ze sweg rwiska

zlnych kierwnikw i rganizatrw, ktrzy niezmnie brnili interesw klasy rbtniczej.

Jenczenie na tle wzrstu ruchu rbtniczeg, jak rwnie p wpywem zachni-europejskiego

ruchu robotniczego, zaczynaj pwstawad w Rsji pierwsze rganizacje marksistwskie.

2. Narodnictwo i marksizm w Rosji. Plechanow i jego grupa WyzwoleniePracy. Walka Plechanowa z narodnictwem. Rozpowszechnieniemarksizmu w Rosji.

Zanim pjawiy si grupy marksistwskie, prac rewlucyjn w Rsji prwazili narnicy, ktrzy byli

przeciwnikami marksizmu.

Pierwsza rsyjska grupa marksistwska pwstaa w rku 1883. Bya t grupa swbienje Trua(Wyzwolenie Pracy), zorganizowana przez J. W. Plechanwa za granic, w Genewie, k zmuszny

n by wyjechad z pwu przelawania przez rz carski za ziaalnd rewlucyjn.

Plechanw sam by przetem narnikiem. Zapznawszy si na emigracji z marksizmem, zerwa z

narnictwem i zsta wybitnym gsicielem marksizmu.

Grupa Wyzwlenie Pracy knaa uej pracy w ziezinie rzpwszechnienia marksizmu w Rsji.

Przetumaczya na na jzyk rsyjski ziea Marksa i Engelsa: Manifest Partii Komunistycznej,

Praca najemna i kapita, Rzwj scjalizmu utpii nauki i inne, wyrukwaa je za granic i

zacza ptajemnie rzpwszechniad w Rsji. J. W. Plechanw, Zasulicz, Akselr i inni cznkwie tej

grupy napisali rwnie szereg prac, w ktrych wyjaniali teri Marksa i Engelsa, wyjaniali iee

socjalizmu naukowego.

Marks i Engels, wielcy nauczyciele prletariatu, w przeciwieostwie scjalistw-utpistw, pierwsi

wykazali, e scjalizm nie jest wymysem marzycieli (utpistw), lecz kniecznym wynikiem rzwju

wspczesneg speczeostwa kapitalistyczneg. Wykazali ni, eustrj kapitalistyczny rwnie

upanie, pbnie jak upa ustrj paoszczyniany, e kapitalizm sam stwarza sbie grabarza w

pstaci prletariatu. Wykazali ni, e tylk walka klaswa prletariatu, e jeynie zwycistw

prletariatu na buruazja wybawi luzkd kapitalizmu, wyzysku.

Marks i Engels nauczali prletariat, by uwiaamia sbie sw si, by uwiaamia sbie swe interesyklaswe i jenczy si la zecywanej walki z buruazja. Marks i Engels wykryli prawa rozwoju


9/285

speczeostwa kapitalistyczneg i wieli w spsb naukwy, e rzwj speczeostwa

kapitalistyczneg i walka klaswa w tym speczeostwie musz nieuchrnnie prwazid upaku

kapitalizmu, zwycistwa prletariatu, dyktatury proletariatu.

Marks i Engels nauczali, e nie mna wyzwlid si sp wazy kapitau i przeksztacid wasnci

kapitalistycznej we wasnd speczn w rze pkjwej, e klasa rbtnicza me t signdtylk przez zastswanie przemcy rewlucyjnej przeciwk buruazji, tylk w rze rewolucji

proletariackiej, tylko przez ustanowienie swego panowania politycznego - dyktatury proletariatu,

ktra pwinna zusid pr wyzyskiwaczy i stwrzyd nwe, bezklaswe speczeostw

komunistyczne.

Marks i Engels nauczali, e prletariat przemyswy jest najbarziej rewlucyjn i lateg -

najbarziej przujc klas speczeostwakapitalistyczneg, e tylk taka klasa jak prletariat me

skupid wk siebie wszystkie niezawlne z kapitalizmu siy i pprwazid je szturmu przeciw

kapitalizmwi. Ale eby pknad stary wiat i stwrzyd nwe, bezklaswe speczeostw, prletariat

musi mied sw wasn parti rbtnicz, ktr Marks i Engels nazywali parti kmunistyczn.

Pierwsza rsyjska grupa marksistwska, plechanwwska grupa Wyzwlenie Pracy, zajasi

wanie rzpwszechnieniem pglw Marksa i Engelsa.

Grupa Wyzwlenie Pracy wznisa sztanar marksizmu w rsyjskiej prasie zagranicznej w chwili,

gy w Rsji nie by jeszcze ruchu scjalemkratyczneg. Nalea przee wszystkim w ziezinie

teorii, w ziezinie ielgii utrwad rg temu ruchwi. Gwn przeszk ielgiczn na

rze rzpwszechnienia marksizmu i ruchu scjalemkratyczneg w wym czasie byy pgly

narnikw, ktre przewaay wwczas wr najbarziej przujcych rbtnikw i rewlucyjnie

usposobionej inteligencji.

Wraz z rzwjem kapitalizmu w, Rsji klasa rbtnicza stawaa si ptn przujc si, zln

zrganizwanej walki rewlucyjnej. Lecz narnicy nie rzumieli przujcej rli klasy rbtniczej.

Narodnicy rsyjscy bnie szili, e gwn si rewlucyjn jest nie klasa rbtnicza, lecz

chpstw, e waz cara i bszarnikw mna balid przy pmcy samych tylk buntw

chpskich. Narnicy nie znali klasy rbtniczej i nie rzumieli, e bez sjuszu z klas rbtnicz i bez

jej kierwnictwa sami chpi nie zaj pknad caratu i bszarnikw. Narnicy nie rzumieli, e

klasa rbtnicza jest najbarziej rewlucyjn i najbarziej przujc klas speczeostwa.

Z pcztku narnicy prbwali pbuzid chpw walki, przeciwk rzwi carskiemu. W tym

celu rewlucyjna mzie inteligencka, przebrana w zie chpsk, ruszya na wie - luu (w

nar), jak t si wwczas mwi. St te pwstaa nazwa narnicy. Lecz chpstw nie psz

za narnikami, pniewa nie znali ni naleycie nawet chpw, nie znali i nie rzumieli. Wikszd

narnikw zstaa aresztwana przez plicj. Wwczas narnicy pstanwili kntynuwad walk

przeciwk samwaztwu carskiemu wasnymi tylk siami, bez luu, c prwazi jeszcze

pwaniejszych bw.

Tajne stwarzyszenie narnikw Narnaja Wla (Wla Luu) zacz przygtwywad zabjstw

cara i marca 1881 rku ua si narwlcm zabid cara Aleksanra II rzucn weo bmb. Lecz

nie przynis t luwi anej krzyci. Za pmc zabjstw pszczeglnych sb nie mna by

balid abslutyzmu carskieg, nie mna by zniszczyd klasy bszarnikw. Na miejsce zabiteg cara


10/285

zjawi si inny, Aleksaner III, za ktreg panwania ycie rbtnikw i chpw sta si jeszcze

cisze.

brana przez narnikw rga walki z caratem przy pmcy zabijania pszczeglnych luzi, przy

pomocy terroru indywidualnego I byabna i szkliwa la rewlucji. Plityka terrru

inywiualneg wypywaa z niesusznej terii narnikw aktywnych bhaterach i biernymtumie, wyczekujcym bhaterw wielkich czynw. Faszywa ta teria gsia, e tylk

pszczeglne wybitne jenstki twrz histri, a masa, lu, klasa, tum, jak si pgarliwie

wyraali pisarze narniccy, niezlny jest wiamych, zrganizwanych ziaao i me jeynie

lep krczyd za bohaterami. Dlateg te narnicy wyrzekli si maswej pracy rewlucyjnej

wr chpstwa i klasy rbtniczej i przeszli terrru inywiualneg. Narnicy zmusili jednego z

najwybitniejszych wczesnych rewlucjnistw Stefana Chaturyna do zaprzestania pracy nad

rganizwaniem rewlucyjneg zwizku rbtniczeg i zajcia si wycznie terrrem.

Narnicy wracali uwag mas pracujcych walki z klasciemiycielibezpnymi la rewlucji

zabjstwami pszczeglnych przestawicieli tej klasy. Hamwali ni rzwj rewlucyjnej inicjatywy iaktywnci klasy rbtniczej i chpstwa.

Narodnicy przeszkadzali klasie robotniczej w zrozumieniu jej kierowniczej roli w rewolucji i hamowali

stworzenie samodzielnej partii klasy robotniczej.

Chcia tajna rganizacja narnikw zstaa rzbita przez rz carski, pgly narnikw ug

jeszcze utrzymyway si wr rewlucyjnie uspsbinej inteligencji. Resztki narnikw

uprczywie sprzeciwiay si rzpwszechnieniu marksizmu w Rsji, przeszkazay w rganizwaniu

klasy robotniczej.

Dlateg marksizm w Rsji mg wyrsnd i krzepnd jeynie w walce z narodnictwem.

Grupa Wyzwlenie Pracy pprwazia energiczn walk przeciwk bnym pglm

narnikw. Wykazywaa, jak szk przynsz ruchwi rbtniczemu pgly narnikw i ich

metody walki.

W swych pracach, skierwanych przeciwk narnikm, Plechanw wykaza, e pgly narnikw

nie maj nic wsplneg zscjalizmem naukwym, mim e nazywali ni siebie scjalistami.

Plechanw pierwszy a marksistwsk krytyk bnych pglw narnikw. Zaajc celne cisy

pglm narnikw, Plechanw jenczenie wystpi ze wietn brn pglwmarksistowskich.

Na czym plegay pstawwe bne pgly narnikw, ktrym Plechanw zaa ruzgccy

cios?

P pierwsze, narnicy utrzymywali, e kapitalizm w Rsji jest zjawiskiem przypakwym, e nie

bzie si n w Rsji rzwija,a zatem nie bzie rwnie rsi rzwija si prletariat.

P rugie, narnicy nie uwaali klasy rbtniczej za przujc w rewlucji klas. Marzyli ni

signiciu scjalizmu bez prletariatu. Za gwn si rewlucyjn narnicy uwaali chpstw,

kierowane przez inteligencj, raz chpsk bszczyn (wsplnt gminn), w ktrej wizielizarek i pstaw scjalizmu.


11/285

P trzecie, bne i szkliwe byy zapatrywania narnikw na cay bieg ziejw luzkci. Nie znali

oni i nie rozumieli praw ekonomicznego i politycznego rozwoju speczeostwa. Byli p tym

wzglem zupenie zacfani. Weug ich zania histri twrz nie klasy i nie walka klas, lecz jeynie

pszczeglne wybitne sbistci - bohaterowie, za ktrymi lep paj masy, tum, lu,

klasy.

Walczc przeciwk narnikm i emaskujc ich, Plechanw napisa szereg prac marksistwskich, z

ktrych uczyli si i na ktrych wychwywali si marksici w Rsji. Takie prace Plechanwa, jak

Scjalizm i pliticzeskaja br'ba (Scjalizm i walka plityczna), Naszi razngasja (Rzbienci w

naszych pglach), K wprsu razwitii mnisticzeskw wzgliaa na istrju (Przyczynek

zaganienia rzwju mnistyczneg pjmwania ziejw) czyciy grunt la zwycistwa marksizmu

w Rosji.

W swych pracach Plechanw wyy pstawwe zaganienia marksizmu. Szczeglnie nise

znaczenie miaa jeg ksika Przyczynek zaganienia rzwju mnistyczneg pjmwania

ziejw, wydana w roku 1895. Lenin wskazywa, e na ksice tej wychwa si cae pkleniersyjskich marksistw (Lenin, frakcji wpieriwcw, Dziea, wy. IV, t. XVI, str. 243).

W swych pracach, skierwanych przeciwk narnikm, Plechanw wi, e nierzecznci

jest stawiad spraw tak, jak j stawiali narnicy: czy w Rsji pwinien, czy te nie pwinien rzwijad

si kapitalizm? Rzecz plega na tym, mwi Plechanw wzc teg faktami, e Rsjaju wkrczya

na rg rzwju kapitalistyczneg i e nie ma takiej siy, ktra by mga j zawrcid z tej rgi.

Zaanie rewlucjnistw plega nie na tym, ebyzatrzymadrzwj kapitalizmu w Rsji - tego by i

tak nie mgli uczynid. Zaanie rewlucjnistw plega na tym, eby przed si t ptn

rewlucyjn si, ktr rzi rzwj kapitalizmu - klas rbtnicz, rzwijad jej wiamdklasw, rganizwad j, pmc jej w stworzeniu swej partii robotniczej.

Plechanw bali rwnie rugi pstawwy bny pgl narnikw - negowanie przez nich

czwej rli prletariatu w walce rewlucyjnej. Narnicy traktwali zjawienie si prletariatu w

Rosji jako sweg rzaju histryczne nieszczcie, pisali plaze prletariuszstwa. Brnic

nauki marksizmu i jeg cakwitej zastswalnci Rsji Plechanw wzi, e mim liczebnej

przewagi chpstwa i stsunkw maej ilci prletariatu - rewlucjnici winni pkaad swe

gwne nadzieje wanie w prletariacie, w jeg wzrcie.

Dlaczeg wanie w prletariacie?

Dlateg e prletariat, mim swej becnej maej liczebnci, jest tak klas pracujc, ktra zwizana

jest z najbarziej pstpwfrm gspdarki - z wielkim przemysem, i wbec teg ma prze sb

wielk przyszd.

Dlateg e prletariat jak klasa wzrasta z roku na rok, rzwija sip wzglem plitycznym, aje

si atw zrganizwad ziki warunkm pracy w wielkim przemyle i jest wskutek sweg penia

prletariackieg najbarziej rewlucyjny, nie ma bwiem w rewlucji nic stracenia prcz swych

kajdan.

Inaczej rzecz si ma z chpstwem.


12/285

Chpstw (mwa bya chpach prwazcych gsparstw inywiualne. - Red.), mimo swej

liczebnci, jest tak klas pracujc, ktra zwizana jest z najbarziej zacfanfrm gsparki - z

rbn wytwrczci, lateg nie ma i nie me mied prze sb wielkiej przyszci.

Chpstw nie tylk nie wzrasta jak klasa, lecz, przeciwnie, rzpaa si z rku na rk na buruazj

(kuacy) i biet (prletariusze, pprletariusze). W atku truniej je zrganizwad z pwujeg rzprszenia i mniej chtnie ni prletariat przystpuje n ruchu rewlucyjneg ze wzglu

na swe penie rbnych psiaaczy.

Narnicy utrzymywali, e w Rsji scjalizm naejzie nie pprzez yktatur prletariatu, lecz

pprzez chpsk wsplnt gminn, ktr uwaali za zarek i pstaw scjalizmu. Ale wsplnta

gminna nie bya i nie mga byd ani pstaw, ani zarkiem scjalizmu, pniewa we wsplncie

gminnej panwali kuacy, pijawki wiejskie, ktrzy wyzyskiwali bieakw, parbkw, bieniejsz

czd reniakw. Frmalnie, istniejce gminne waanie ziemi i bywajce si czasu czasu

pnwne pziay ziemi weug liczby sb w rzinie bynajmniej nie zmieniay pstaci rzeczy. Z

ziemi krzystali ci cznkwie wsplnty gminnej, ktrzy psiaali by rbcze, inwentarz, nasina,czyli zamniejsi reniacy i kuacy. Chpi bez kni, bieta i w gle niezamnimusieli awad

ziemi kuakm i pracwad jak najmici, jak parbcy. Chpska wsplnta gminna bya w istcie

rzeczy wygn frm, saniajc wszechwaz kuaka, i tanim rkiem w rkach caratu la

cigania patkw chpw na pstawie zasay pwiezialnci zbirwej. Dlateg te carat

nie rusza chpskiej wsplnty gminnej. mieszne byby uwaanie takiej wsplnty gminnej za

zarek lub pstaw scjalizmu.

Plechanw bali rwnie trzeci pstawwy bny pgl narnikw tyczcy pierwszrznej

rli bhaterw, wybitnych jenstek, ich iei w rzwju specznym i nikeg znaczenia masy,

tumu, luu, klas. Plechanw skara narnikw idealizm, wzi, e susznd jest nie pstronie idealizmu, lecz po stronie materializmu Marksa-Engelsa.

Plechanw rzwin i uzasani stanwisk materializmu marksistwskieg. Zgnie z materializmem

marksistwskim wzi n, ze rzwju speczeostwa w statecznym wyniku ecyuj nie chci i

iee wybitnych sbistci, lecz rzwj materialnych warunkw istnienia speczeostwa, zmiany w

spsbach wytwarzania br materialnych, niezbnych la istnienia speczeostwa, zmiany we

wzajemnym ustsunkwaniu klas w ziezinie prukcji br materialnych, walka klas rl i

miejsce w ziezinie prukcji raz pziau br materialnych. Nie iee krelaj speczn-

ekonomiczne penie ludzi, lecz speczn-eknmiczne penie luzi krela ich iee. Wybitne

jenstki mg stad si niczym, jeli ich iee i chci s sprzeczne z eknmicznym rzwjemspeczeostwa, sprzeczne z ptrzebami klasy przujcej, i - przeciwnie - luzie wybitni stad si mg

napraw wybitnymi jenstkami, jeli ich iee i enia s rzeczywistym wyrazem ptrzeb

eknmiczneg rzwju speczeostwa, ptrzeb przujcej klasy.

Na twierzenia narnikw, e masa jest t tum, e tylk bhaterwie twrz histri i przebraaj

tum w lu, marksici pwiaali: niebhaterwie twrz histri, lecz histria twrzy bhaterw,

a zatem - nie bhaterwie twrz lu, lecz lu twrzy bhaterw i psuwa naprz histri.

Bhaterwie, wybitne jenstki mg grad pwan rl w yciu speczeostwa tylk tyle, ile

potrafi naleycie zrzumied warunki rzwju speczeostwa, zrzumied -jak zmienid je na lepsze.

Bhaterwie, wybitne jenstki mg si znaled w peniu miesznych i nikmu nieptrzebnych


13/285

pechwcw, jeli nie ptrafi naleycie zrzumied warunkw rzwju speczneg i b parli

przeciwk histrycznym ptrzebm speczeostwa, wybraajc sbie, e s twrzycielami histrii.

D takich wanie bhaterw-pechwcw naleeli narnicy. Prace literackie Plechanwa, jeg walka

z narnikami gruntwnie pwayy wpywy narnikw wr inteligencji rewlucyjnej. Lecz

iewe rzgrmienie narnictwa bynajmniej nie by jeszcze zakoczne. Zaanie t - ostatecznedobicie narodnictwa jako wroga marksizmu - przypa w uziale Leninwi.

Wkrtce p rzgrmieniu partii Narnaja Wla wikszd narnikw wyrzeka si rewlucyjnej

walki z rzem carskim, zacza prpagwad ug, przumienie z rzem carskim. Narnicy w

latach 80-ych i 90-ych stali si wyrazicielami interesw kuactwa.

Grupa Wyzwlenie Pracy uya wa prjekty prgramu rsyjskich scjalemkratw (pierwszy w

roku 1884 i drugi w roku 1887). By t barz wany krk, przygtwujcy stwrzenie

marksistowskiej partii socjaldemokratycznej w Rosji.

Lecz grupa Wyzwlenie Pracy ppenia rwnie pwane by. Jej pierwszy prjekt prgramu

zawiera resztki pglw narnikw, uznawa puszczalnd taktyki terrru inywiualneg.

Nastpnie Plechanw nie uwzglnia teg, e w tku rewlucji prletariat me i pwinien

pprwazid za sb chpstw, e tylk w sjuszu z chpstwem prletariat bzie mg signd

zwycistw na caratem. Pnat Plechanw traktwa buruazj liberaln jak si, ktra me

uzielid pparcia rewlucji, c prawa pparcia nietrwaeg, chpstwa za w niektrych swych

pracach wcale nie bra w rachub, wiaczajc na przyka, e:

Prcz buruazji i prletariatu nie wizimy innych si specznych, na ktrych mgyby si u

nas przed pzycyjne lub rewlucyjne rachuby (Plechanow, t. III, str. 119).

Te bne pgly Plechanwa byy zarkiem jeg pniejszych pglw mieoszewickich.

Zarwn grupa Wyzwlenie Pracy jak kka marksistwskie weg czasu nie byy jeszcze

praktycznie zwizane z ruchem rbtniczym. By t jeszcze kres pwstawania i utrwalania si w

Rosji teorii marksizmu, iei marksizmu, twierzeo prgramwych scjalemkracji. W przecigu

ziesicilecia, w latach 1884-1894, scjalemkracja istniaa jeszcze w pstaci pszczeglnych

niewielkich grup i kek, nie zwizanych lub barz lun zwizanych z maswym ruchem

rbtniczym. Pbnie jak nie zrzny jeszcze, lecz rzwijajcy si ju w nie matki p,

scjalemkracja przeywaa, jak pisa Lenin, proces rozwoju zarodkowego.

Grupa Wyzwlenie Pracy, jak wskazywa Lenin - zaya jeynie teretyczne pstawy

scjalemkracji i uczynia pierwszy krk ku ruchwi rbtniczemu.

Zaanie zesplenia marksizmu z ruchem rbtniczym w Rsji jak rwnie naprawienia bw grupy

Wyzwlenie Pracy przypa w uziale Leninwi.

3. Pocztek rewolucyjnej dziaalnoci Lenina. Petersburski Zwizek Walkio Wyzwolenie Klasy Robotniczej.


14/285

Wzimierz Iljicz Lenin, twrca blszewizmu, urzi si w m. Symbirsku (becnie Uljanwsk) w rku

1870. W roku 1887 Lenin wstpi na uniwersytet kazaoski, lecz wkrtce zsta aresztwany i

wyalny z uniwersytetu za uzia w stuenckim ruchu rewlucyjnym. W Kazaniu Lenin wstpi

kka marksistwskieg, zrganizwaneg przez Fiesiejewa. P przeniesieniu si Lenina Samary

utwrzy si wk nieg w krtkim czasie pierwsze samarskiekk marksistwskie. Ju wwczas

Lenin zumiewa wszystkich sw znajmci marksizmu.

W kocu rku 1893 Lenin przenis si Petersburga. Ju pierwsze wystpienia Lenina wywary

silne wraenie na uczestnikach petersburskich kek marksistwskich. Niezwykle gbka znajmd

Marksa, umiejtnd zastswania marksizmu eknmicznej i plitycznej sytuacji wczesnej Rsji,

grca, niezmna wiara w zwycistw sprawy rbtniczej, wybitny talent rganizacyjny - wszystko

t uczyni z Lenina pwszechnie uznaneg kierwnika marksistw petersburskich.

Lenin cieszy si grc mici uwiaminych rbtnikw, ktrym wykaa w kkach.

czyty nasze - wspmina rbtnik Babuszkin wykaach Lenina w kkach rbtniczych - miaycharakter barz ywy, zajmujcy, bylimy wszyscy grmnie zawleni z tych czytw i stale

zachwycalimy si rzumem naszeg wykawcy.

W roku 1895 Lenin zjenczy w Petersburgu wszystkie marksistwskie kka rbtnicze (by ich ju

k 20) w jeen Zwizek Walki Wyzwolenie Klasy Robotniczej(Sjuz br'by za swbienje

rabczew kassa). W ten spsb przygtwa n stwrzenie rewlucyjnej marksistwskiej partii

robotniczej.

Lenin stawia prze Zwizkiem Walkizaanie jak najcilejszeg zwizania si z maswym ruchem

rbtniczym i plityczneg kierwania tym ruchem. Lenin zaleca przejcie propagandy

marksizmu wr niewielkiej liczby przujcych rbtnikw, zgrupwanych w kkach

propagandystycznych, do aktualnej agitacjiplitycznej wr szerkich mas klasy robotniczej. Ten

zwrt ku agitacji maswej mia pwane znaczenie la alszeg rzwju ruchu rbtniczeg w Rsji.

W latach 90-ych przemys przeywa kres ywienia. Wzrastaa liczba rbtnikw. Wzmg si ruch

robotniczy. Od roku 1895 do 1899 strajkwa, weug niekmpletnych anych, c najmniej 221

tysicy rbtnikw. Ruch rbtniczy stawa si pwanym czynnikiem ycia plityczneg w kraju.

Sam ycie ptwierzi pgly marksistw tyczce przujcej rli klasy rbtniczej w ruchu

rewolucyjnym, pgly, ktrych brnili ni w walce z narnikami.

P kierwnictwem Lenina Zwizek Walki Wyzwlenie Klasy Rbtniczejczy walk rbtnikw ania eknmiczne - plepszenie warunkw pracy, skrcenie nia rbczeg, pniesienie

pacy zarobkowej - z walk plityczn przeciwk caratwi, Zwizek Walkiwychwywa rbtnikw

p wzglem plitycznym.

P kierwnictwem Lenina petersburski Zwizek Walki Wyzwolenie Klasy Robotniczejzacz p

raz pierwszy w Rsji urzeczywistniad zespolenie socjalizmu z ruchem robotniczym. Gy wybucha

strajk w jakiejklwiek fabryce, Zwizek Walki, ktry przez uczestnikw swych kek by brze

pinfrmwany sytuacji w fabrykach, natychmiast reagwa wyaniem ultek, wyaniem ezw

socjalistycznych. W ultkach tych pitnwan szykanwanie rbtnikw przez fabrykantw,

wyjanian, jak rbtnicy winni walczyd w brnie swych interesw, umieszczan aniarbtnikw. Ultki mwiy bez grek praw plagach kapitalizmu, nznym yciu rbtnikw,


15/285

o ich niezmiernie cikiej 12-14-gzinnej pracy, tym, e s ni pzbawieni wszelkich praw. W

ultkach wysuwan te pwienie ania plityczne. W kocu 1894 rku Lenin napisa przy

wspuziale rbtnika Babuszkina pierwsz tak ultk agitacyjn i ezw strajkujcych

rbtnikw fabryki Siemiannikwa w Petersburgu. Na jesieni 1895 rku Lenin napisa ultk

strajkujcych rbtnikw i rbtnic fabryki Trntna. Fabryka ta naleaa fabrykantw

angielskich, zgarniajcych milinwe zyski. Dzieo rbczytrwa tu przesz 14 godzin, a tkacze

zarabiali k 7 rubli miesicznie. Strajk skoczy si pmylnie la rbtnikw. W cigu krtkieg

czasu Zwizek Walkiwyrukwa ziesitki takich ultek i ezw rbtnikw rnych fabryk.

Kaa taka ezwa barz wzmacniaa rbtnikw na uchu. Rbtnicy wizieli, e im pmagaj, e

ich brni scjalici.

P kierwnictwem Zwizku Walkiby si latem 1896 roku strajk 30 tysicy petersburskich

wkniarzy. Pstawwym ich aniem by skrcenie nia rbczego. Pod naciskiem tego strajku

rz carski zmuszny by wyad ustaw z n. 2 czerwca 1897 rku, graniczajc zieo rbczy

11gziny. Prze wyaniem tej ustawy zieo rbczy w gle nie by graniczny.

W grudniu roku 1895 Lenin zsta aresztwany przez rz carski. Lenin rwnie i w wizieniu nie

przerywa walki rewlucyjnej. Pmaga n Zwizkwi Walki swymi raami i wskazwkami

przesyajc z wizienia brszury i ultki. W wizieniu Lenin napisa brszur strajkachraz ultk

D rzu carskiego, w ktrej emaskwa zik samwl rzu carskieg. Rwnie w wizieniu

Lenin napisa prjekt prgramu partii (by n napisany mlekiem mizy wierszami ksiki meycznej).

Petersburski Zwizek Walkia ptneg bca zjenczeniu kek rbtniczych w takie

zwizki i w innych miastach i zielnicach Rsji. W pwie lat 90-ych pwstaj marksistwskie

organizacje na Zakaukaziu. W roku 1894 utwrzy si w Mskwie mskiewski Zwizek Rbtniczy.

Na Syberii w kocu lat 90-ych pwsta syberyjski Zwizek Scjalemkratyczny. W latach 90-ych wIwanowo -Wzniesieosku, w Jarsawiu, w Kstrmie pwstay marksistwskie grupy, ktre si

pniej pczyy w Pncny Zwizek Partii Scjalemkratycznej. W Rostowie nad Donem, w

Jekaterynsawiu, w Kijwie, w Nikajewie, Tul; Samarze, Kazaniu, riechw-Zujewie i w innych

miastach pwstaj w rugiej pwie lat 90-ych scjalemkratyczne grupy i zwizki.

Znaczenie petersburskieg Zwizku Walki Wyzwlenie Klasy Rbtniczejplega na tym, e, jak

si wyrazi Lenin, by n pierwszym pwanym zalkiem partii rewlucyjnej, pierajcej si na ruchu

robotniczym.

W swej dalszej pracy nad stworzeniem marksistowskiej partii socjaldemokratycznej w Rosji Leninpiera si na rewlucyjnym wiaczeniu petersburskieg Zwizku Walki.

P aresztwaniu Lenina i jeg najbliszych wspbjwnikw ska kierwnictwa petersburskieg

Zwizku Walkiznacznie si zmieni. Zjawili si nwi luzie, ktrzy nazywali siebie mymi, a

Lenina i jeg wspbjwnikw - starymi. Zaczli ni stswad bn lini plityczn. Twierzili,

e naley wzywad rbtnikw jeynie eknmicznej walki przeciwk przesibircm, c si za

tyczy walki plitycznej, t jest t sprawa liberalnej buruazji, ktra pwinna bjd kierwnictwo w tej

walce.

Luzi takich zacztnazywad ekonomistami.

Bya t pierwsza ugwa, prtunistyczna grupa w szeregach rganizacji marksistwskich w Rsji.


16/285

4. Walka Lenina przeciwko narodnictwu i legalnemu marksizmowi.Leninowska idea sojuszu klasy robotniczej i chopstwa. I zjazdSocjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji.

Chcia Plechanw ju w latach 80-ych zaa pstawwy cis systemwi pglw, gsznych

przez narnikw, jenake na pcztku lat 90-ych pgly te wci jeszcze cieszyy si sympati

wr pewnej czci mziey rewlucyjnej. Czd mziey w alszym cigu szia, e Rsja me

mind kapitalistyczn rg rzwju, e gwn rl w rewlucji grywad bzie chpstw, a nie

klasa rbtnicza. Resztki narnikw staray siwszelkimi spsbami przeszkzid

rzpwszechnieniu marksizmu w Rsji; pprwaziy ne walk przeciwk marksistm starajc si

ich na wszelki spsb czernid. Trzeba by ostatecznie rzgrmidnarnictw p wzglem

ielgicznym, eby zapewnid alsze rzpwszechnienie marksizmu raz umliwid stwrzenie partii

socjaldemokratycznej.

Pracy tej kna Lenin.

W swej ksice Kt t s przyjaciele luui jak ni walcz przeciwk scjalemkratm? (rk

1894) Lenin statecznie zemaskwa prawziwe bliczenarnikw jak faszywych przyjaci

luduicych w rzeczywistci przeciwk luwi.

Narodnicy lat 90-ych w istcie awn wyrzekli si wszelkiej walki rewlucyjnej z rzem carskim.

Liberalni narnicy gsili ug z rzem carskim. Sz ni p prostu - pisa Lenin wczesnych

narodnikach - e jeli pprsid ten rz anie i uprzejmie, t me n wszystk brze urzzid(Lenin, Kt t s przyjaciele luu, Dziea, wy. IV, 1.1, str. 242).

Narodnicy lat 90-ych zamykali czy na penie biety na wsi, na walk klasw na wsi, na wyzysk

biety przez kuactw i zachwalali rzwj gsparstw kuackich. W istcie rzeczy wystpwali ni

jak wyraziciele interesw kuactwa.

Jenczenie narnicy prwazili w swych czaspismach nagnk przeciwk marksistom.

wiamie wypaczajc, przekrcajc pgly marksistw rsyjskich narnicy zapewniali, e

marksici chc jakby zrujnwad wie, e marksici chc jakby wygtwad kaeg chpa w ktle

fabrycznym. Demaskujc t kamliw krytyk narnikw Lenin wykaza, e sprawa nie plega na

chciachmarksistw, lecz na rzeczywistym biegu rzwju kapitalizmu wRsji, przy ktrym liczba

prletariatu nieuniknienie wzrasta. Lecz wanie prletariat stanie si grabarzem ustrju

kapitalistycznego.

Lenin wykaza, e prawziwymi przyjacimi luu, pragncymi zniweczyd ucisk kapitalistyczny i

bszarniczy, znied carat, s nie narnicy, lecz marksici.

W swej ksice Kt t s przyjaciele luu Lenin p raz pierwszy wystpi z ie rewlucyjneg

sojuszu robotnikw i chpw, jak gwneg rka balenia caratu, bszarnikw, buruazji.

W szeregu swich prac teg kresu Lenin pa krytyce te rki plitycznej walki narnikw,jakimi psugiwaa si pstawwa I grupa narnikw - narwlcy, a pniej - kontynuatorzy


17/285

narnikw - eserwcy, zwaszcza taktyk terrru inywiualneg. Lenin uwaa j za szkliw la

ruchu rewlucyjneg, pniewa walk mas zastpwaa walk jenstek-bhaterw. znaczaa na

niewiar w luwy ruch rewlucyjny.

W ksice Kt t sprzyjaciele luu Lenin nakreli pstawwe zaania marksistw rsyjskich.

Zaniem Lenina marksici rosyjscy przee wszystkim pwinni byli z erwanych siebie kekmarksistwskich zrganizwad jenlit scjalistyczn parti rbtnicz. Lenin wskazywa alej, e

wanie klasa rbtnicza Rsji w sjuszu z chpstwem bali samwaztw carskie, p czym

prletariat rsyjski w sjuszu z masami pracujcymi i wyzyskiwanymi, w jenym szeregu z

prletariatem innych krajw pjzie prst rg twartej walki plitycznej ku zwyciskiej rewlucji

komunistycznej.

A wic przesz 40 lat; temu Lenin prawiw wytkn rg walki klasy rbtniczej, kreli jej rl

jak przujcej rewlucyjnej siy speczeostwa, kreli rl chpstwa jak sjusznika klasy

robotniczej.

Walka Lenina i jeg zwlennikw przeciwk narnictwu ju w latach 90-ych prwazia

ostatecznego ideowego rozgromienia narodnictwa.

lbrzymie znaczenie psiaaa rwnie walka Lenina przeciwk legalnemu marksizmwi. Jak to

zawsze bywa w histrii, wielkich ruchw specznych zazwyczaj wkrcaj si chwilwi

sprzymierzeocy. Takimi chwilwymi sprzymierzeocami byli rwnie tak zwani legalni marksici.

Marksizm zacz si szerk rzpwszechniad w Rsji. I t inteligenci buruazyjni zaczlisi strid w

szaty marksistowskie. - Drukwali swe artykuy w legalnych, czyli zwlnych przez rz carski,

gazetach i czaspismach. Dlateg te zaczt ich nazywad legalnymi marksistami.

Prwazili ni na swj spsb walk z narnictwem. Lecz walk t raz sztanar marksizmu

usiwali ni wykrzystad p t, eby ruch rbtniczy przystswad i pprzkwad interesm

speczeostwa buruazyjneg, interesm buruazji. Z nauki Marksa wyrzucali rzecz najwaniejsz -

nauk rewlucji prletariackiej, yktaturze prletariatu. Jeen z wybitnych legalnych marksistw,

Pitr Struwe, wychwala buruazj i zamiast walki rewlucyjnej przeciwk kapitalizmwi - nawywa

uznania naszej niekulturalnci i pjcia na nauk kapitalizmu.

W walce przeciwko narnikm Lenin uwaa za puszczalneczaswe przumienie z legalnymi

marksistami, aeby wykrzystad ich przeciwk narnikm, a wic, na przyka, wsplne wyanie

rukwaneg zbiru artykuw przeciwk narnikm. Ale jenczenie Lenin z ca

bezwzglnci krytykwa legalnych marksistw, saniajc ich liberaln-buruazyjn istt.

Wielu spr tych chwilwych sprzymierzeocw zsta pniej knstytucyjnymi emkratami

(gwna partia buruazji rsyjskiej), a w czasie wjny mwej - zawzitymi biagwarzistami.

bk Zwizku Walkiw Petersburgu, Mskwie, Kijwie it. pwstay rwnie rganizacje

scjalemkratyczne na zachnich narwciwych kresach Rsji. W latach 90-ych zieliy si

marksistowskie elementy od nacjonalistycznej PPS i utworzyy Scjalemkracj Krlestwa

Polskiego i Litwy. W kocu lat 90-ych pwstaj rganizacje scjalemkracji tewskiej. W

pazierniku 1897 rku stwrzny zsta w zachnich guberniach Rsji Pwszechny ywski

Zwizek Scjalemkratyczny - Bund.


18/285

W roku 1898 kilka Zwizkw Walki: petersburski, mskiewski, kijwski, jekaterynsawski raz

Bun uczyniy pierwsz prb zjenczenia si w parti scjalemkratyczn. W tym celu zebray si

one na I zjazd Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (SDPRR) w marcu 1898 rku w Miosku.

Na I zjezie SDPRR by zalewie 9 uczestnikw. Lenina nie by na zjezie, gy znajwa si w

tym czasie na zesaniu na Syberii. Centralny Kmitet partii, wybrany na zjezie, zsta wkrtcearesztwany. Manifest, wyany w imieniu zjazu, by jeszcze p wielma wzglami

niezawalajcy. Pminite w nimby zaanie zbycia przez prletariat wazy plitycznej, nie

by ani swa hegemnii prletariatu, pminit spraw sjusznikw prletariatu w jeg walce

przeciwko caratwi i buruazji.

Zjaz prklamwa w swych uchwaach i w Manifecie utworzenie Socjaldemokratycznej Partii

Robotniczej Rosji.

Na tym frmalnym akcie, ktry egra u rl rewlucyjn-prpaganw, plega wanie

znaczenie I zjazdu SDPRR.

Jenake, mim e I zjaz si by, w rzeczywistci marksistwska partia scjalemkratyczna nie

bya jeszcze w Rsji stwrzna. Zjazwi nie ua si zjenczyd i rganizacyjnie pwizad

pszczeglnych kek i rganizacji marksistwskich. Nie by jeszcze jednolitej linii w pracy

miejscwych rganizacji, nie by prgramu partii ani statutu partii, brak by scentralizwaneg

kierownictwa.

Wbec teg raz z wielu innych przyczyn zamt iewy w rganizacjach miejscwych zacz si

pwikszad, a klicznd ta stwrzya sprzyjajce warunki la wzmenia si w ruchu rbtniczym

pru prtunistyczneg - eknmizmu.

Trzeba by kilku lat wytnej pracy Lenina i zrganizwanej przezeo gazety Iskra, aeby

przezwyciyd zamt, zwalczyd wahania prtunistyczne i przygtwad utwrzenie

Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji.

5. Walka Lenina z ekonomizmem. Ukazanie si leninowskiego pismaIskra.

Na I zjezie SDPRR Lenina nie by. By n w tym czasie na zesaniu na Syberii we wsi Szuszenskje,

dok zsta wygnany przez rz carski p ugim pbycie w wizieniu petersburskim w sprawie

Zwizku Walki.

Lecz i na zesaniu Lenin prwazi alej prac rewlucyjn. Lenin zakoczy na zesaniu prac

naukw wielkiej wagi pt. Rzwjkapitalizmu w Rsji, ktra statecznie rzgrmia narnictw

p wzglem ielgicznym. Tam te napisa synn brszur Zaania scjalemkratw

rosyjskich.

Aczklwiek erwany bezpreniej praktycznej pracy rewlucyjnej, Lenin jenake ptrafi

zachwad pewn cznd z praktykami ruchu, krespnwa z nimi z zesania, zasiga infrmacji,

awa im ray. W tym czasie szczeglnie intereswaa Lenina sprawa eknmistw. Rzumia n


19/285

lepiej ni ktklwiek inny, e eknmizmjest gwnym jrem ugy, prtunizmu, e zwycistw

ekonomizmu w ruchu rbtniczym znaczad bzie perwanie prletariackieg ruchu

rewlucyjneg, prak marksizmu.

I Lenin zacz grmid eknmistw pierwszej chwili ich pjawienia si.

Eknmiciutrzymywali, e rbtnicy pwinni prwazid jeynie walk eknmiczn, c si za

tyczy walki plitycznej, t niechaj j prwazi liberalna buruazja, ktr rbtnicy pwinni ppierad.

Lenin uwaa, e teg rzaju prpagana eknmistwjest stpstwem marksizmu,

zaprzeczeniem koniecznci psiaania przez klas rbtnicz samzielnej partii plitycznej, prb

przeksztacenia klasy rbtniczej w plityczny atek buruazji.

W roku 1899 grupa eknmistw(Prkpwicz, Kuskwa i inni, ktrzy pniej zstali

konstytucyjnymi demkratami) gsia swj manifest. Wystpia na przeciwk rewlucyjnemu

marksizmwi i aa wyrzeczenia si zrganizwania samzielnej partii plitycznej prletariatu,

wyrzeczenia si samzielnych ao plitycznych klasy rbtniczej.Eknmiciuwaali, e walkapolityczna- t sprawa buruazji liberalnej, c si za tyczy rbtnikw, t wystarczy, jeli b ni

prwazili eknmiczn walk z przesibircami.

Zapznawszy si z tym prtunistycznym kumentem, Lenin zwa nara znajujcych si w

pobliu zesaocw plitycznych - marksistw i 17 twarzyszy z Leninem na czele wya stry prtest

ptpiajcy pgly eknmistw.

Prtest ten, napisany przez Lenina, rzpwszechniny zsta w rganizacjach marksistwskich w caej

Rsji i mia lbrzymie znaczenie la rzwju marksistwskiej myli i marksistwskiej partii w Rsji.

Eknmici rsyjscy gsili te same pgly, c i przeciwnicy marksizmu w zagranicznych partiachsocjaldemokratycznych, tak zwani bernsteinowcy, czyli zwolennicy oportunisty Bernsteina.

Dlateg te walka Lenina przeciwk eknmistmbya jenczenie walk przeciwk

mizynarwemu prtunizmwi.

Gwn walk przeciw eknmizmwi, stwrzenie samzielnej partii plitycznej prletariatu

pprwazi zrganizwane przez Lenina nielegalne pism Iskra.

Na pcztku rku 1900 Lenin i inni cznkwie Zwizku Walki pwrcili z zesania syberyjskieg

Rsji. Lenin prjektwa stwrzenie ueg, glnrsyjskieg, nielegalneg czaspisma

marksistwskieg. Mnstw rbnych keki rganizacji marksistwskich, ktre istniay ju w Rsji,

nie by jeszcze ze sb zwizanych. W wym czasie, gy, weug wyraenia tw. Stalina,

chaupnicze mety pracy i kkwd przeeray parti gry u, gy zamt iewy

stanwi charakterystyczn cech wewntrzneg ycia partii, stwrzenie glnrsyjskieg pisma

nielegalneg by pstawwym zaaniem rsyjskich marksistw rewlucyjnych. Tylk takie pism

mg pwizad erwane siebie nawzajem rganizacje marksistwskie i przygtwad stworzenie

prawdziwej partii.

Lecz pisma takieg nie mna by zrganizwad w Rsji carskiej z pwu przelawao plicji. P

miesicu - wch pism zstaby wytrpine przez szpiclw carskich i rzgrmine. Dlateg Lenin

pstanwi wyawad je za granic. Tu pism rukwan na cieniutkiej i jak najtrwalszej bibuce i


20/285

ptajemnie psyan Rsji. Pszczeglne numery Iskry przerukwywan w Rsji, w tajnych

drukarniach w Baku, w Kiszyniowie, na Syberii.

Na jesieni roku 1900 Wzimierz Iljicz wyjecha za granic, aby si umwid z twarzyszami z grupy

Wyzwlenie Pracy c wyawania glnrsyjskieg pisma plityczneg. Ie t Lenin

przemyla na zesaniu najrbniejszych szczegw. P rze z zesania Lenin urzzi w tejsprawie szereg narad w Ufie, Pskowie, Mskwie, Petersburgu. Wszzie umawia si z twarzyszami

c szyfrw la tajnej krespnencji, c aresw la przysyania literatury it. i mawia z nimi

plan przyszej walki.

Rz carski czu, e w sbie Lenina ma najniebezpieczniejszego wroga. W poufnej korespondencji

ochrannik2

carski, anarm Zubatw, pisa, e wikszeg ni Uljanw (Lenin - Re. przek. pl.) w

rewolucji nie ma teraz nikg, wbec czeg uwaa n za celwe zrganizwad zabjstw Lenina.

P przyjezie za granic Lenin umwi si z grup Wyzwlenie Pracy, t jest z Plechanwem,

Akselrem, W. Zasulicz, c wsplneg wyawania Iskry. Cay plan wyawnictwa pcztku koca pracwany by przez Lenina.

W grudniu roku 1900 ukaza si za granic pierwszy numer pisma Iskra. P nagwkiem pisma

winia napis (epigraf): Ziskry rzgrzeje pmieo. Swa te zaczerpnite zstay z pwiezi

ekabrystw3pecie Puszkinwi, ktry psa im pzrwienie na zesanie syberyjskie. .

I rzeczywicie, e wznieconej przez Lenina Iskry wybuchny pniej pmienie wielkieg paru

rewlucyjneg, ktry spali cna szlacheck-bszarnicz mnarchi carsk i waz buruazyjn.

Krtkie wnioski

Marksistwska scjalemkratyczna partia rbtnicza w Rsji pwstawaa w walce przede wszystkim

z narnictwem, z jeg bnymi i szkliwymi la sprawy rewlucji pglami.

Tylk przez ielgiczne rzbicie pglw narnikw mna by przygtwad grunt la

stwrzenia marksistwskiej partii rbtniczej w Rsji. Decyujcy cis zaany zsta narnictwu w

latach 80-ydh ubiegeg stulecia przez Plechanwa i jeg grup Wyzwlenie Pracy.

Lenin w latach 90-ych statecznie rzgrmi narnictw p wzglem ielgicznym, bi je.

Grupa Wyzwlenie Pracy, zana w rku 1883, dknaa uej pracy w ziezinie

rzpwszechnienia marksizmu w Rsji, zaya teretyczne pstawy scjalemkracji i uczynia

pierwszy krok ku ruchowi robotniczemu.

Wraz z rzwjem kapitalizmu w Rsji szybk wzrasta liczebnie prletariat przemyswy. W poowie

lat 80-ych klasa rbtnicza wkrczya na rg zrganizwanej walki, na rg maswych wystpieo

2Ochrannoje otdielenie - tak si nazywa zia anarmerii carskiej, ktry spenia funkcje policji politycznej

St skrty: chrannik, chranka.-Re. przek. pl.3Dekabryci - rewlucjnici szlacheccy, ktrzy wystpili przeciwk abslutyzmwi i paostwu chpw w

gruniu 1825 r. (gruzieo - po rosyjsku diekabr' - st nazwa ekabryci). - Re. przek. pl.


21/285

w pstaci zrganizwanych strajkw. Lecz kka i grupy marksistwskie zajmway si jeynie

prpagan, nie rzumiay celwci przejcia maswej agitacji wr klasy rbtniczej i lateg

nie byy jeszcze praktycznie zwizane z ruchem rbtniczym, nie kierway nim.

Utwrzenie przez Lenina petersburskieg Zwizku Walki Wyzwlenie Klasy Rbtniczej (rok

1895), ktry pprwazi masw agitacj wr rbtnikw i kierwa strajkami maswymi,znacza nwy etap - przejcie maswej agitacji wr rbtnikw i zespolenie, marksizmu z

ruchem rbtniczym. Petersburski Zwizek Walki Wyzwlenie Klasy Rbtniczejby pierwszym

zalkiem rewlucyjnejpartii prletariackiej w Rsji. W la za petersburskim Zwizkiem Walki

pwstaway rganizacje marksistw we wszystkich gwnych rkach przemyswych jak rwnie

na kresach paostwa.

W roku 1898 urzeczywistnin pierwsz, aczklwiek nieuan prb zjednoczenia marksistowskich

rganizacji scjalemkratycznych w parti - by si I zjaz SDPRR. Ale zjaz ten jeszcze nie

stwrzy partii: brak by prgramu i statutu partii, brak by scentralizwaneg kierwnictwa, nie

by prawie anej cznci mizy pszczeglnymi marksistwskimi kkami i grupami.

eby zjenczyd i pwizad w jen parti erwane siebie rganizacje marksistwskie, Lenin

wysun i urzeczywistni plan stwrzenia pierwszeg glnrsyjskieg pisma rewlucyjnych

marksistw - Iskry.

Gwnymi przeciwnikami stwrzenia jenlitej plitycznej partii rbtniczej byli w tym kresie

eknmici. Negwali ni niezbnd takiej partii. Ppierali rzprszenie i chaupnicze mety

pracy zielnych grup. Wanie przeciwk nim skierwa swe cisy Lenin i zrganizwana przezeo

Iskra.

Wyanie pierwszych numerw Iskry (lata 1900-1901) by przejciem nweg kresu - do

kresu rzeczywisteg utwrzenia z rzprsznych grup i kek jenej Scjalemkratycznej Partii

Robotniczej Rosji.


22/285

ROZDZIA IIUTWORZENIE SOCJALDEMOKRATYCZNEJ PARTII ROBOTNICZEJ ROSJI.

POJAWIENIE SI WEWNTRZ PARTII FRAKCJI BOLSZEWIKW IMIESZEWIKW(Lata 1901-1904)

1. Przypyw fali ruchu rewolucyjnego w Rosji w latach 1901-1904.

W kocu XIX stulecia wybuch w Eurpie kryzys przemyswy. Kryzys ten wkrtce garn rwnie

Rsj. W latach kryzysu - 1900-1903 - zamknit k 3 tysicy wielkich i rbnych przesibirstw.

Wyrzucn na bruk przesz 100 tysicy rbtnikw; tym za, ktrzy nie stracili pracy, znacznie

reukwan pac zarbkw. Nieznaczne ustpstwa, jakie rbtnicy w uprczywych strajkach

eknmicznych pprzeni wyarli kapitalistm, zstay becnie przez kapitalistw cfnite.

Kryzys przemyswy i bezrbcie nie zahamway i nie sabiy ruchu rbtniczego. Przeciwnie, walka

rbtnikw zacza przybierad craz barziej rewlucyjny charakter. strajkw eknmicznych

rbtnicy zaczli przechzid strajkw plitycznych. Wreszcie przystpuj emnstracji

wystawiajc plityczne ania swb emkratycznych i wysuwajc has: Precz z

samwaztwem carskim.

W roku 1901 strajk pierwszmajwy w buchwskich Zakaach przemyswych w Petersburgu,

wyrabiajcych sprzt wjenny, przeksztaci si w krwawe starcie mizy rbtnikami a wjskiem.

Uzbrojonemu wjsku carskiemu rbtnicy mgli przeciwstawid jeynie, kamienie i kawaki elaza.Wytrway pr rbtnikw zsta zamany. krutnie wtey rzprawin si z rbtnikami: k 800

aresztwan, wielu wtrcn wizienia i wysan na katrg. Lecz bhaterska brna

Obuchowskawywara uy wpyw na rbtnikw w Rsji, wywaa wr rbtnikw fal

sympatii.

W marcu 1902 rku bywaj si wielkie strajki i emnstracje rbtnikw batumskich,

zorganizowane przez Batumski Komitet Socjaldemokratyczny. Demonstracja batumska pruszya

rbtnikw i masy chpskie Zakaukazia.

W tyme 1902 roku wybucha wielki strajk w. Rostowie nad Donem. Najpierw zastrajkowali kolejarze,wkrtce przyczyli si nich rbtnicy wielu zakaw przemyswych. Strajk pruszy wszystkich

rbtnikw, w cigu kilku ni k 30 tysicy rbtnikw grmazi si na wiecach za miastem. Na

wiecach tych czytywan na gs ezwy scjalemkratyczne, wystpwali mwcy. Plicja i

kzacy byli bezrani wbec tych wieltysicznych zebrao rbtniczych. Plicja zamrwaa kilku

rbtnikw. Nazajutrz na ich pgrzebie bya si lbrzymia emnstracja rbtnicza. Rz carski

za stumid ten strajk pier p cigniciu wjska z ssienich miast. Walkrbtnikw

rstwskich kierwa Doski Komitet SDPRR.

Jeszcze wiksze rzmiary przybray strajki w rku 1903. W tym rku miay miejsce maswe strajki

plityczne na pudniu, ktre garny Zakaukazie (Baku, Tyflis, Batum) i najwiksze miasta Ukrainy(essa, Kijw, Jekaterynsaw). Strajki przybieraj charakter craz barziej uprczywy,


23/285

zrganizwany. W rnieniu pprzenich wystpieo klasy rbtniczej walk plityczn

rbtnikw prawie wszzie zaczy kierwad kmitety scjalemkratyczne.

Klasa rbtnicza Rsji stawaa walki rewlucyjnej z waz carsk.

Ruch rbtniczy wywar wpyw na chpstw. Wisn i latem 1902 rku rzwin si ruch chpski naUkrainie (w guberni ptawskiej i charkwskiej) i na Wg. Chpi ppalali majtki bszarnicze,

zagarniali ziemi bszarnicz, zabijaliznienawiznych naczelnikw ziemskich4i bszarnikw.

Przeciwk zbuntwanym chpm wysyan wjsk, chpw strzelan, dokonywano wr nich

setek aresztwao, kierwnikw i rganizatrw wtrcan wizieo, lecz chpski ruch rewlucyjny

wzrasta w alszym cigu.

Rewlucyjne wystpienia rbtnikw i chpw byy znak, e w Rsji jrzewa i zblia si

rewolucja.

P wpywem rewlucyjnej walki rbtnikw wzmaga si rwnie stuencki ruch pzycyjny. W

odpowiedzi na studenckie demonstracje i strajki rz zamkn uniwersytety, wtrci setki stuentw

wizienia i wreszcie wpa na pmys ania krnbrnych stuentw wjska. W pwiezi

uczca si mzie wszystkich wyszych zakaw naukwych zrganizwaa zim 1901-1902 roku

powszechny strajk stuencki. Strajk ten garn k 30 tysicy luzi.

Ruch rewlucyjny rbtniczy i chpski, a zwaszcza represje przeciwk stuentm zmusiy

zakrztnicia si rwnie liberaln buruazj i liberalnych bszarnikw, ktrzy siezieli w tak zwanych

ziemstwach, zmusiy ich pniesienia gsu prtestu przeciwk kraocwcim rzu

carskieg, ktry stswa represje wbec ich synkw-stuentw.

Punktami parcia liberaw z ziemstw byy urzy ziemskie. Urzami ziemskimi nazywan rganyzarzu miejscweg, ktre ecyway jeynie sprawach miejscwych, tyczcych lunci

wiejskiej (buwa rg, zakaanie szpitali i szk). Liberalni bszarnicy grywali w urzach

ziemskich d pwan rl. Byli ni cile zwizani z liberaln buruazja i prawie e zlewali si z ni

w jen cad, sami bwiem w swych majtkach zaczynali przechzid gsparki na p

paoszczynianej kapitalistycznej, jak barziej zyskwnej. bie te grupy liberaw stay, czy

wicie p strnie rzu carskieg, lecz byy przeciwne kraocwcim caratu bawiajc si, e

wanie te kraocwci mg wzmcnid ruch rewlucyjny. bawiay si kraocwci caratu, lecz

jeszcze barziej bawiay si rewlucji. Prtestujc przeciwk kraocwcim caratu, liberawie

mieli na widoku dwa cele: przede wszystkim przemwid rzsku cara, po drugieprzywziad

mask wielkiego niezadowolenia z caratu, wkrad si w zaufanie luu, erwad lu alb czd luu

od rewlucji i sabid w ten spsbrewlucj.

czywicie ruch ziemsk-liberalny nie by czym niebezpiecznym la istnienia caratu. Niemniej jenak

stanwi znak, e z wiecznymi stjami caratu rzecz si ma niezupenie pmylnie.

Ruch ziemsko-liberalny prwazi w rku 1902 do zorganizowania buruazyjnej grupy

swbdienje (Wyzwlenie), ktra staa si jrem przyszej najwaniejszej partii buruazyjnej w

Rosji - partii knstytucyjnych emkratw (kaetw).

4Naczelnik ziemski - urznik-szlachcic, sprawujcy funkcje plicyjne i sw-administracyjne. - Re. przek.

pol.


24/285

Wizc, e ruch rbtniczy i chpski craz grniejsz fal zalewa cay kraj, carat stsuje wszelkie

rki, eby zahamwad ruch rewlucyjny. Przeciwk strajkm i emnstracjm rbtniczym craz

czciej uywa si wjska, kula i nahajka staj si zwyk pwiezi rzu carskieg na wystpienia

rbtnikw i chpw, przepeniaj si wizienia i miejsca zesania.

Rwnczenie ze wzmcnieniem represji rz carski usiuje stswad take inne, barziejelastycznerki, nie majce charakteru represji, eby cignd rbtnikw ruchu

rewolucyjnego-Czynine s prby stwrzenia rganizacji pseurbtniczych p kuratel

anarmw i plicji. rganizacje te nazyway si wwczas rganizacjami scjalizmu plicyjneg lub

rganizacjami Zubatwa ( nazwiska pukwnika anarmerii Zubatwa, ktry stwrzy te plicyjne

rganizacje rbtnicze). chrana carska usiwaa, przez swych agentw wmwid rbtnikm, e

rz carski jakby sam gtw jest pmc rbtnikm w spenieniu ich ao eknmicznych. P c

zajmwad si plityk, p c urzzad rewlucj, kiey sam car jest p strnie rbtnikw - mwili

robotnikom zubatowcy. Zubatwcy stwrzyli swe rganizacje w kilku miastach. Na wzr rganizacji

Zubatwa i w tym samym celu stwrzna zstaa w rku 1904 przez popa Hapona organizacja pod

nazw Zgrmazenie rsyjskich rbtnikw fabrycznych Petersburga.

Lecz prba chranycarskiej pprzkwania sbie ruchu rbtniczeg zawia. Rz carski nie

ptrafi prazid sbie teg rzaju rkami z wzrastajcym ruchem rbtniczym. Rsncy ruch

rewlucyjny klasy rbtniczej zmit ze swej rgi te rganizacje plicyjne.

2. Leninowski plan zbudowania partii marksistowskiej. Oportunizm

ekonomistw. Walka Iskryo plan leninowski. Ksika LeninaCo

robi?. Ideologiczne podstawy partii marksistowskiej.

Mim e w rku 1898 by si I zjaz Scjalemkratycznej Partii Rsji, ktry prklamwa

utwrzenie partii, jenake partia jeszcze nie zstaa stwrzna.Nie by prgramu i statutu partii.

Komitet Centralny partii, wybrany na I zjezie, zsta aresztwany i nie by ju na nw

buwany, b nie mia g kt buwad. C wicej, p I zjezie zamt iewy i rganizacyjne

rzprszenie partii jeszcze barziej si sptgway.

Jeli lata 1884-1894 byy kresem zwycistwa na narnictwem i ielgiczneg przygtwania

scjalemkracji, lata za 1894-1898 - kresem prby, wprawdzie nieudanej, stworzenia z

pszczeglnych marksistwskich rganizacji partii scjalemkratycznej, t kres p rku 1898 by w

partii kresem wzmneg rzgariaszu ieweg i rganizacyjneg. Zwycistw marksizmu na

narnictwem i rewlucyjne wystpienia klasy rbtniczej, ktre wiy susznci stanwiska

marksistw, wzmcniy sympatie marksizmu wr mziey rewlucyjnej. Marksizm sta si

m. Tte rganizacji marksistwskich napyn mnstw mziey rewlucyjnej spr

inteligencji, mziey sabej w ziezinie terii, niewiacznej p wzglem rganizacyjn-

plitycznym i majcej jeynie mtne, p wikszej czci bne pjcie marksizmie, zaczerpnite z

zapeniajcej prasprtunistycznej pisaniny legalnych marksistw. Dprwazi t bnienia

teoretycznego i plityczneg pzimu rganizacji marksistwskich, przeniesienia w ich rwisk


25/285

prtunistycznych nastrjw legalnych marksistw, zwikszenia zamtu ieweg, wahao

politycznych i rozgardiaszu organizacyjnego.

Wzrastajce ywienie ruchu rbtniczeg i wiczne zblianie si rewlucji wymagay stwrzenia

jednolitej scentralizowanej partii klasy rbtniczej, partii, ktra ptrafiaby pkierwad ruchem

rewlucyjnym. Lecz stan miejscwych rganw partii, miejscwych kmitetw, grup i kek by taknieszczeglny, a ich rzprszenie rganizacyjne i rzwiki iewe tak wielkie, e zadanie

stworzenia takiej partii nasuwa niesychane trunci.

Trunci plegay nie tylk na tym, e trzeba by buwad parti w gniu krutnych przelawao

caratu, ktry na kaym krku wyrywa z szeregw rganizacji najlepszych ziaaczy i gna ich na

zesania, wizieo, na katrg. Trunci plegayrwnie na tym, e znaczna czd kmitetw

miejscwych i ich ziaaczy nie chciaa syszed niczym pza sw miejscw rbn prac

praktyczn, nie rzumiaa szkliwci braku rganizacyjnej i iewej jenci partii, przywyka

rozdrobnienia partii, do rzgariaszu ieweg w partii, uwaaa, e mna si bejd bez jenolitej

scentralizowanej partii.

eby stwrzyd scentralizwan parti, trzeba by przezwyciyd t zacfanie, knserwatyzm i wski

praktycyzm rganw miejscowych.

Ale nie d na tym. W partii istniaa d liczna grupa luzi, majcych wasne rgany praswe -

Rabczaja Mysl (Myl Rbtnicza) w Rsji i Rabczeje Die (Sprawa Rbtnicza) za granic.

Grupa ta teretycznie usprawieliwiaa rzprszenie rganizacyjne i zamt iewy w partii,

czstkrd je nawet wychwalaa i uwaaa, e zaanie stwrzenia jednolitej scentralizowanej

politycznej partii klasy rbtniczej jest zaaniem nieptrzebnym i sztucznie wymylnym.

Byli to eknmici oraz ich zwolennicy.

Po t, by stwrzyd jenlit plityczn parti prletariatu, trzeba by przecie wszystkim rzbid

eknmistw.

Wyknania tych zaao i zbuwania partii klasy rbtniczej pj si Lenin.

Istniay rne pinie c teg, czeg rzpczd buwanie jenlitej partii klasy robotniczej.

Niektrzy myleli, e buwanie, partii naley zaczd zwania II zjazu partii, ktry zjenczy

rganizacje miejscwe i stwrzy parti. Lenin byprzeciwny takiemu pglwi. Uwaa n, e zanim

si zwa zjaz, trzeba wyjanidspraw celw i zaao partii, trzeba wiezied -jak partia chcemybudowad, trzeba si ieowo grzid eknmistw, trzeba uczciwie i twarcie pwiezied

partii, e istniej wa mienne pgly na cele i zaania partii - pgl eknmistwi pgl

rewolucyjnych scjalemkratw; trzeba szerk rzwind prpagan prasw w brnie

pglw rewlucyjnej scjalemkracji, tak sam jak prwaz j eknmici w obronie swoich

pglw w swych rganach praswych, trzeba ad rganizacjm miejscwym mnd knania

wiameg wybru mizy tymi wma prami - i pier p przeprwazeniu tej niezbnej

pracy przygotowawczej - mna bzie zwad zjaz partii. Lenin mwi wprst:

Zanim si zjenczymy i wanie p t, aby sie zjenczyd, musimy najpierw stanowczo i

wyranie grzid siejedni od drugich (Lenin, C rbid?, Ksika, Warszawa 1948, str.29).


26/285

Wbec teg Lenin uwaa, e buwnictw politycznej partii klasy rbtniczej rzpczd naley

zorganizowania glnrsyjskiego bojowego pisma politycznego, ktre prwaziby prpagan i

agitacj w brnie pglw rewlucyjnej scjalemkracji- e zaenie takieg pisma winn byd

pierwszym krokiem do zbudowania partii.

W swym znanym artykule czeg zaczd?nakreli Lenin knkretny plan zbuwania partii,rzwinity pniej w jeg synnej ksice C rbid?.

Zaniem naszym, mwi Lenin w tym artykule, punktem wyjcia ziaalnci, pierwszym

krokiem praktycznym ku stworzeniu potrzebnej nam organizacji5, wreszcie, pstaww

nici, ktrej trzymajc si mglibymy nieugicie rzwijad, pgbiad i rzszerzad t

rganizacj - pwinn byd zaenie glnrsyjskieg pisma plityczneg... Bez takieg

pisma niemliwe jest systematyczne prwazenie knsekwentnej p wzglem zasa raz

wszechstronnej propagany i agitacji, c w gle stanwi stae i gwne zaanie

scjalemkracji, w szczeglnci za - palce zaanie chwili becnej, kiey zaintereswanie

plityk, zaganieniami scjalizmu buzi si w najszerszych warstwach lunci (Lenin,Dziea, wy. IV, t. V, str. 8-9).

Lenin uwaa, e pism takie bzie nie tylk rkiem ieweg zesplenia partii, lecz rwnie

rkiem rganizacyjneg zjenczenia rganizacji miejscwych w parti. Siec agentw i

krespnentw takieg pisma - przedstawicieli organizacji miejscwych, stanie si tym kdcem,

wk ktreg wanie rganizacyjnie skupi si partia. Albwiem, mwi Lenin, pism - to nie tylko

kolektywny propaganysta i agitatr, lecz rwnie klektywny organizator.

Ta sied agentw, mwi Lenin w tyme artykule, bzie szkieletem takiej wanie rganizacji,

jaka jest nam ptrzebna: statecznie wielkiej, aby garnd cay kraj; statecznie szerkiej iwielstrnnej, aby przeprwazid cisy i szczegwy pzia pracy; statecznie prnej,

aby umied we wszelkich warunkach, przy wszelkich zwrtach i niespziankach prwazid

nieugicie swjprac; statecznie gitkiej, aby umied, z jenej strny, uchylid si bitwy

w twartym plu z majcym przytaczajc przewag si nieprzyjacielem, kiey zebra on w

jenym punkcie wszystkie swe siy, z rugiej za - aby umied wykrzystad brak brtnci

teg nieprzyjaciela i atakwad g tam i wtey, gy najmniej si ataku spziewa(tame, str.

11).

Takim pismem miaa byd Iskra.

I rzeczywicie, Iskra staa sie takim wanie glnrsyjskim pismem plitycznym, ktre

przygtwa iewe i rganizacyjne zesplenie partii.

C si tyczy buwy i skau samej partii, t Lenin uwaa, e partia pwinna skaad si z wch

czci: a) ze ciseg grna regularnych karwych pracwnikw kierwniczych, ktreg

pwinni naleed gwnie rewlucjnici zawwi, czyli luzie wlni wszelkich innych zajd prcz

pracy partyjnej, psiaajcy niezbne minimum wiamci teretycznych, wiaczenia

plityczneg, nawykw rganizacyjnym raz umiejtnci walki z plicj carsk, sztuki ukrywania si

prze plicj, i b) z szerki ej sieci rganizacji partyjnych na peryferiach, z licznej masy cznkw

partii, tcznych sympati i pparciem setek tysicy luzi pracy.

5Mowa jest o stworzeniu partii, - Red.


27/285

Twierz, pisa Lenin, e (I) aen ruch rewlucyjny nie me byd trway bez mcnej i

zachwujcej cigd rganizacji kierwnikw; (2); ze im szersza jest masa, ywiw

wcigana walki.. tym bardziej nieodzowna jest potrzeba takiej organizacji i tym mocniejsza

pwinna byd ta rganizacja... (3) e taka rganizacja pwinna skaad si gwnie z luzi

zajmujcych si zaww ziaalnci rewlucyjn; (4) e w kraju abslutystycznym im

bardziej zacienimy skatej rganizacji takich tylk cznkw, ktrzy zaww zajmuj

si ziaalnci rewlucyjn i trzymali zawwe przygtwanie w sztuce walki z plicj

plityczn, tym truniej bzie wywid tak rganizacj, i - (5) - tym szerszybzie ska

luzi zarwn spr klasy rbtniczej jak i spr innych klas speczeostwa, ktrzy b

mieli mnd brad uzia w ruchu i czynnie w nim pracwad (Lenin, C rbid?, Ksika,

Warszawa 1948, str. 142).

C si tyczy charakteru twrznej partii i jej rli w stsunku klasy rbtniczej, zarwn jak celw i

zaao partii, t Lenin uwaa, e partia pwinna byd czwym ziaem klasy rbtniczej, e

powinna ona byd kierwnicz si ruchu rbtniczeg, jenczc walk klasw prletariatu i

naajc jej kierunek. statecznym celem partiijest obalenie kapitalizmu i ustanowienie socjalizmu.

Najbliszy cel - to obalenie caratu i ustanwienie ustrju emkratyczneg. A pniewa balenie

kapitalizmu jest niemliwe bez uprzenieg balenia caratu, wic gwne zaanie partii w chwili

obecnej polega na tym, eby pcignd klas rbtnicz, pcignd cay lu walki z caratem,

szeroko rozwind ludowy ruch rewolucyjny przeciwko caratowi i balid carat jak pierwsz i pwan

przeszk na rze scjalizmu.

Histria pstawia becnie prze nami, mwi Lenin, najblisze zaanie, ktre jest

najbardziej rewolucyjne ze wszystkich najbliszychzaao prletariatu jakiegklwiek inneg

kraju. Urzeczywistnienie teg zaania, balenie najptniejszej sti reakcji nie tylk

eurpejskiej, ale rwnie (memy pwiezied becnie) azjatyckiej uczyniby z prletariatu

rsyjskieg awangar mizynarweg prletariatu rewlucyjneg(tame, str. 35).

I dalej:

Pwinnimy pamitad, e walka z rzem pszczeglne ania, wywalczanie

pszczeglnych ustpstw, to - tylko drobne potyczki z nieprzyjacielem, to - niewielkie utarczki

na frpcztach, ecyujce za starcie mamy pier prze sb. Sti prze nami w caej

swej ptze twierza nieprzyjacielska, z ktrej sypi si na nas chmary pciskw i kul,

zabierajcych nam najlepszych bjwnikw. Musimy zbyd t twierz i zbziemy j,

jeli wszystkie siy buzceg si prletariatu zjenczymy ze wszystkimi siamirewlucjnistw rsyjskich w jen parti, do ktrej py wszystk, c jest w Rsji yweg

i uczciweg. I wwczas pier speni si wielkie prrctw rsyjskieg rbtnika

rewlucjnisty, Pitra Aleksiejewa: pniesie si muskularna o milinw luu rbczeg

i jarzm esptyzmu, najene sackimi bagnetami, rzsypie si w prch! (Lenin, Palce

zadania naszego ruchu, Dziea, wy. IV, t. IV, str. 346).

Taki by plan Lenina stwrzenia partii klasy rbtniczej w warunkach samwaztwa Rsji carskiej.

Eknmici nie mieszkali skierwad gnia przeciwk planwi leninwskiemu.


28/285

Eknmici twierzili, e glnplityczna walka przeciwk caratwi jest spraw wszystkich klas,

przede wszystkim - spraw buruazji, e wbec teg klasa rbtnicza nie jest w niej pwanie

zaintereswana, rbtnicy s bwiem zaintereswani gwnie eknmiczn walk z

przesibircami pniesienie pacy zarbkwej, o polepszenie warunkw pracy it. Dlateg te

scjalemkraci pwinni pstawid prze sb jak gwne najblisze zaanie nie walk plityczn z

caratem, nie obalenie caratu, lecz zorganizowanie ekonomicznej walki rbtnikw z

przesibircami i rzdem, przy czym walk eknmiczn z rzem pjmwan jak walk

polepszenie ustawawstwa fabryczneg. Eknmici zapewniali, e w ten spsb mna by by

naad samej walce ekonomicznej charakter polityczny.

Eknmici nie wayli si ju frmalnie wystpwad przeciwk twierzeniu, e klasie rbtniczej

potrzebna jest partia polityczna. Ale uwaali, e partia nie pwinna byd kierwnicz si ruchu

rbtniczeg, e nie pwinna si wtrcad ywiweg ruchu klasy robotniczej, a tym bardziej -

kierwad nim, lecz pwinna krczyd za nim, baad g i wysnuwad z nieg nauki.

Eknmici utrzymywali nastpnie, e rla czynnika wiamci w ruchu rbtniczym,rganizujca i kierujca rla wiamci scjalistycznej, terii scjalistycznej - jest znikoma albo

prawie znikma, e scjalemkracja nie pwinna pcigad rbtnikw, pzimu wiamci

scjalistycznej, ale, przeciwnie, sama pwinna si przystswywad i zniad pzimu przecitnych

alb nawet barziej zacfanych warstw klasy rbtniczej, e scjalemkracja nie pwinna wpajad w

klas rbtnicz wiamci scjalistycznej, ale pwinna czekad, pki ywiwy ruch klasy

rbtniczej sam, wasnymi siami wytwrzy wiamd scjalistyczn.

C si tyczy leninwskieg rganizacyjneg planu zbuwania partii, t eknmici uwaali g za

pewneg rzaju gwat wbec ruchu ywiweg.

Na strnicach Iskry, zwaszcza za w swej synnej ksiceC rbid? Lenin wystpi gwatwnie

przeciw tej prtunistycznej filzfii eknmistw, nie pzstawiajc z niej kamienia na kamieniu.

1) Lenin wykaza, e cigad klas rbtnicz glnplitycznej walki z caratem i graniczad

zaania klasy rbtniczej walki eknmicznej z przesibircami i rzem, pzstawiajc

nietknitymi zarwn przesibircw jak rz - znaczy t skazywad, rbtnikw na wieczyst

niewl. Walka eknmiczna rbtnikw z przesibircami i rzem jest t trae-unionistyczna

walka lepsze, warunki sprzeay siy rbczej kapitalistm, ale rbtnicy chc walczyd nie tylk

lepsze warunki sprzeay swej siy rbczej kapitalistm, lecz rwnie zniszczenie samego systemu

kapitalistyczneg, zmuszajceg ich sprzeawania swej siy rbczej kapitalistm i znszeniawyzysku. Rbtnicy nie mg jenak rzwind walki z kapitalizmem, nie mgrzwin walki o

scjalizm, pki na rze ruchu rbtniczeg sti carat, pies aocuchwy kapitalizmu. Dlateg te

najblisze zaanie partii i klasy rbtniczej plega na tym, eby usund z rgi carat i tym samym

utrwad rg scjalizmu.

2) Lenin wykaza, e zachwalad ywiwy prces ruchu rbtniczeg i negwad kierwnicz rl

partii, sprwazajc j rli rejestratra wypakw - znaczy t gsid plityk wleczenia si w

ogonie, znaczy t nawywad przeksztacenia partii w gn ywiweg prcesu, w biern si

ruchu, zln jeynie bserwwania ywiweg prcesu i liczenia na t, e wszystk zrbi si

sam. Gsid takie pgly - znaczy t yd zniszczenia partii, czyli pozostawienia klasyrbtniczej bez partii, czyli pzstawienia klasy rbtniczej bez ra. Lecz pzstawianie klasy


29/285

robotniczej bez ra w takim czasie, gy ma na prze sb takich wrgw jak carat, uzbrjny we

wszelkie rki walki, i jak buruazja, zrganizwana w spsb nwczesny i majca sw parti,

kierujc jej walk przeciwk klasie rbtniczej, znaczy t zrazad klas rbtnicz.

3) Lenin wykaza, e krzenie si prze ywiwci ruchu rbtniczeg i bnianie rli

wiamci, bnianie rli uwiamienia scjalistyczneg, terii scjalistycznej - to znaczy popierwsze rwid z rbtnikw, ktrzy uwiamienia jak wiata, znaczy to, po drugie -

pzbawiad teri wszelkiej wartci w czach partii, pzbawiad wartci ten r, przy ktreg

pmcy partia pznaje teraniejszd i przewiuje przyszd, znacza t wreszcie - po trzecie -

cakwite i stateczne stczenie si w bagn prtunizmu.

Bez rewlucyjnej terii, mwi Lenin, niemliwy jest rwnie ruch rewlucyjny... Rl

przujceg bjwnika me wyknad jeynie partia, kierwana przez przujc teri

(Lenin, C rbid?, Ksika, Warszawa 1948, str. 31-32).

4) Lenin wykaza, e eknmici szukuj klas rbtnicz twierzc, i ielgia scjalistyczname pwstad z ywiweg ruchu klasy rbtniczej, w rzeczywistci bwiem ielgia

socjalistyczna powstaje nie z ruchu ywiweg, lecz z nauki. Negujc kniecznd wniesienia

klasy rbtniczej wiamci scjalistycznej, eknmici truje przez t rg ielgii

buruazyjnej, uatwiaj przeniesienie tej ielgii klasy rbtniczej, wpjenie jej klasie robotniczej

a zatem grzebi ie zesplenia ruchu rbtniczeg z scjalizmem, pmagaj buruazji.

Wszelkiekrzenie si prze ywiwci ruchu rbtniczeg, mwi Lenin, wszelkie

pmniejszanie rli czynnika wiamci, roli socjaldemokracji oznacza tym samym -

zupenie niezalenie teg, czy pmniejszyciel chce teg, czy nie - wzmcnienie wpywu

ideologiiburuazyjnejna rbtnikw(tame, str. 47).

I dalej:

Zaganienie sti tylko tak: ielgia buruazyjna czy scjalistyczna. Nic prenieg byd nie

me... Dlateg te wszelkie pomniejszanie ideologii socjalistycznej, wszelkie suwanie si

niej znacza jenczenie wzmcnienie ielgii buruazyjnej (tame, str. 49).

5) Psumwujc wszystkie te by eknmistw, Lenin sze wnisku, eeknmici

pragn mied nie parti rewlucji scjalnej, wyzwalajcej klas rbtnicza kapitalizmu, lecz parti

refrm scjalnych, ktrych przesank jest zachwanie panwania kapitalizmu, ze, wbec teg,

eknmici s refrmistami, zrazajcymi pstawwe interesy prletariatu.

6) Lenin wykazawreszcie, e eknmizm nie jest w Rsji zjawiskiem przypakwym, e,

eknmici s przewodnikami buruazyjnegwpywu na klas rbtnicz, e psiaaj ni

sjusznikw w zachodnio-eurpejskich partiach scjalemkratycznych w pstaci rewizjnistw,

zwlennikw prtunisty Bernsteina: Wr scjalemkracji na Zachzie zacz craz barziej

przybierad na sile pr, prtunistyczny, ktry wystpwa p flagwlnci krytykwania

Marksa, a rewizji, czyli skrygwania nauki Marksa (st nazwa rewizjnizm), a

wyrzeczenia si rewlucji, scjalizmu, yktatury prletariatu. Lenin wykaza, e tak sama plityk

wyrzeczenia si walki rewlucyjnej, scjalizmu, yktatury prletariatu stswali eknmici

rosyjscy.


30/285

t s pstawwe twierzenia teretyczne, rzwinite przez Lenina w jeg ksice C rbid?

Rzpwszechnienie ksiki C rbid? spwwa, e w rk p jej wyaniu (ksika bya wyana

w marcu 1902 roku), przed II zjazdem Rosyjskiej Partii Socjaldemokratycznej, po ideowych pozycjach

eknmizmu pzsta jeynie niemie wspmnienie, przymek za eknmista uwaany by

przez wikszd pracwnikw partyjnych za belg.

By t cakwity pgrm iewy eknmizmu, pgrm ielgii prtunizmu, wleczenia si w

ogonie, liczenia na to, e wszystk zrbi si sam.

Lecz nie wyczerpuje t jeszcze znaczenia pracy Lenina C rbid?. Histryczne znaczenie C

rbid? plega na tym, e Lenin w tej swjej synnejksice:

1) pierwszy w ziejach myli marksistwskiej bnay pstaw ra iewe prtunizmuwykazujc, ze plegaj ne przee wszystkim na krzeniu si prze ywiwci ruchu

rbtniczeg raz pmniejszaniu rli wiamci scjalistycznej w ruchu robotniczym;

2) pnis na waciwy pzim znaczenie terii, wiamci, partii jak rewlucjnizujcej ikierwniczej siy w ywiwym ruchu rbtniczym;

3) wietnie uzasani pstaww tez marksistwsk gszc, e partia marksistwska jest tzespolenie ruchu robotniczego z socjalizmem;

4) a genialne pracwanie zasa ielgicznych partii marksistwskiej.Pgly teretyczne, rzwinite w C rbid?, stay si pniejpstaw ielgii partii

bolszewickiej.

Psiaajc takie bgactw teretyczne, Iskra mga rzwind i rzeczywicie rzwina szerk

akcj na rzecz leninwskieg planu zbuwania partii, na rzecz skupiania si partii, na rzecz II zjazupartii, na rzecz rewlucyjnej scjalemkracji, przeciwk eknmistm, przeciwko wszystkim i

wszelakim oportunistom, przeciwko rewizjonistom.

Niezmiernie wanym zieem Iskry by pracwanie prjektu prgramu partyjneg. Prgram

partii robotniczej jest to, jak wiadomo, krtkie naukwe sfrmuwanie celw i zaao walki klasy

rbtniczej. Prgram krela zarwn cel stateczny rewlucyjneg ruchu prletariackieg jak i te

ania, ktrych urzeczywistnienie walczy partia w rze stateczneg celu. Dlateg te

pracwanie prjektu prgramu nie mg nie mied pierwszrzneg znaczenia.

Podczas opracowywania prjektu prgramu w nie reakcji Iskry pwstay pwane rnice zaomizy Leninem a Plechanwem i innymi cznkami reakcji. Te rnice zao i spry ma nie

prwaziy zupeneg zerwania Lenina z Plechanwem. Lecz wwczas jeszcze zerwania nie

sz. Lenin pi teg, e prjektu prgramu wniesin najwaniejszy punkt yktaturze

prletariatu i wyranie wskazan na kierwnicz rl klasy rbtniczej w rewlucji..

Dzieem Lenina jest rwnie caa agrarna czd prgramu partyjneg. Ju wwczas Lenin by

zwolennikiem nacjnalizacji ziemi, uwaa jenak, e na pierwszym etapie walkinaley wysund

anie zwrtu chpm cinkw, czyli tych gruntw, ktre bszarnicy przy wyzwalaniu

chpw cili gruntw chpskich. Przeciwk nacjnalizacji ziemi wystpwa Plechanw.


31/285

Spry Lenina z Plechanwem w sprawie prgramu partii czciw kreliy przysze rzbienci

mizy blszewikami a mieoszewikami.

3. II zjazd Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji. Uchwalenieprogramu i statutu oraz stworzenie jednej partii. Rnice zda na zjedzie ipojawienie si dwch prdw w partii: bolszewickiego i mieszewickiego.

Tak wic zwycistw zasa leninwskich i pmylna walka Iskry leninwski plan rganizacyjny

przygtway wszystkie pstawwe warunki niezbne stwrzenia partii lub, jak mwin

wwczas - stwrzenia prawziwej partii. Wr rganizacji scjalemkratycznych w Rosji

zwyciy kierunek Iskry. Teraz mna by zwad II zjaz partii.

17 (30)

6

lipca 1903 rku twarty zsta II zjaz SDPRR. Zjaz zebra si za granic, ptajemnie.Psiezenia jeg byway si z pcztku w Brukseli. Ale pniej plicja belgijska zaaa

elegatw zjazu puszczenia Belgii. Wwczas zjaz przenis si Lnynu.

gem przyjecha na zjaz 43 elegatw, reprezentujcych 26 rganizacji. Kay kmitet mia

praw psad na zjaz p 2 elegatw, lecz niektre psay tylk p jenym. W ten spsb 43

delegatw rzprzza 51 gsami ecyujcymi.

Gwne zaanie zjazu plega na utworzeniuprawdziwejpartii na tych zasadniczych i

rganizacyjnych pstawach, ktre byy wysunite i pracwane przez Iskr (Lenin, Krk naprz,

wa krki wstecz, pl. wy. wutmwe, 1948 r., t. I, str. 347).

Ska zjazu by niejenlity. Wskutek pniesinej praki nie byli na zjezie reprezentwani jawni

eknmici. Jenak w przecigu teg czasu tak sprytnie zmienili ni swje blicze, e ua im si

przemycid kilku swich elegatw. Pza tym, elegaci Bunu, tylk w swej frazelgii rnili si

eknmistw, w rzeczywistci za byli zwlennikami eknmistw.

Tak wic na zjezie becni byli nie tylk zwlennicy Iskry, lecz rwnie jej przeciwnicy.

Zwlennikw Iskry by 33, czyli wikszd. Lecz nie wszyscy, ktrzy zaliczali si iskrwcw, byli

prawdziwymi iskrowcami-leninwcami. Delegaci pzielili si na kilka ugrupwao. Zwlennicy Lenina,

czyli zdecydowani iskrowcy, mieli 24 gsy, 9 iskrwcw sz za Martwem. Byli t chwiejni iskrwcy.

Czd elegatw wahaa si mizy Iskr a jej przeciwnikami - na zjezie by 10 takich gsw.By t centrum. Jawni przeciwnicy Iskry mieli 8 gsw (3 eknmici i 5 bunwcw).

Wystarczy, eby wr iskrwcw nastpi rzam, a wrgwie Iskry mgli zbyd przewag.

St wiad, jak skmplikwana bya sytuacja na zjezie. Lenin zuy wiele si, aeby zapewnid na

zjezie zwycistw Iskrze.

Najwaniejsz spraw zjazu by przyjcie prgramu partyjneg. Gwn kwesti, ktra wywaa

sprzeciw prtunistycznej czci zjazu przy mawianiu prgramu - bya sprawa yktatury

6

Tutaj i wszzie, gzie pana jest pwjna ata, pierwsza liczba znacza at weug stareg kalenarza,uywaneg w Rsji a Paziernikwej Rewlucji Socjalistycznej, ruga za - podana w nawiasie - oznaczaat weug nweg kalenarza. - Red. przek. pol.


32/285

prletariatu. prtunici t nie zgazali si z rewlucyjnym amem zjazu rwnie w szeregu innych

zaganieo prgramwych. Pstanwili ni jenak stczyd bj przee wszystkim w sprawie yktatury

prletariatu pwujc si na t, e szereg partii scjalemkratycznych za granic nie posiada w

swym prgramie punktu yktaturze prletariatu, e wic mna byby nie wczad g rwnie

programu socjaldemokracji rosyjskiej.

Oprtunici sprzeciwiali si rwnie wczeniu prgramu partii ao w sprawie chpskiej. Ludzie

ci nie chcieli rewlucji, lateg te strnili sjusznika klasy rbtniczej - chpstwa, nsili si

nieg nieprzyjanie.

Bunwcy raz plscy scjalemkraci wypwiaali si przeciwk prawu narw

samkrelenia. Lenin zawsze uczy, e klasa rbtnicza bwizana jest walczyd przeciwk uciskwi

narodowemu. Wypowiadanie si przeciwk wczeniu teg ania prgramu - by

rwnznaczne z prpzycj wyrzeczenia si internacjnalizmu prletariackieg, wspuczestnictwa w

ucisku narodowym.

Lenin zaa ruzgccy cios wszystkim tym oponentom.

Zjaz uchwali prgram zaprpnwany przez Iskr.

Prgram ten skaa si z wch czci -- programu-maksimum oraz programu-minimum. W

programie-maksimum mwa bya gwnym zaaniu partii klasy rbtniczej - o rewolucji

socjalistycznej, obaleniu wazy kapitalistw, zaprowadzeniu dyktatury proletariatu. W programie-

minimum mwa bya najbliszych zaaniach partii, mliwych urzeczywistnienia jeszcze prze

obaleniem ustroju kapitalistycznego, przed ustanowieniem dyktatury proletariatu: o obaleniu

absolutyzmu carskiego, zaprowadze

Historia Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) – 1949 (zorg)

Documents

Transcript of Historia Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) – 1949 (zorg)