Nikołaj Jakowlew - Archipelag kłamstw - 1974 (zorg)

8/14/2019 Nikoaj Jakowlew - Archipelag kamstw - 1974 (zorg)

1/29

Archipelag kamstwNikoaj Jakowlew

Wydawnictwo Agencji Prasowej Nowosti

Moskwa 1974

Dla mnie, zawweg histryka, pisanie na pruszny tu temat jest zajciem nazwyczaj

nieprzyjemnym i t z wielu pww. Jenym z nich jest uczucie razy, a take niechd

rywania si swich zajd naukwych. Duej jenak milczed niepbna. Trzeba stumid w sbieuczucie niechci i pgzid si z kniecznci straty cenneg czasu.

Ze wzglu na tematyk swych zaintereswao zawwych - amerykanistyka, teoria i historia

stsunkw mizynarwych - craz czciej naptykam brune lay, pzstawine przez grup

sb, ktrych susznie krela si jak ysyentw. cilej mwic - mam do czynienia ze skutkami

ich ziaalnci w ziezinie swa mwineg i pisaneg, ktra tysickrtnie wylbrzymina przez

imperialistyczn prpagan, przeksztacana jest zgnie ze sprawznymi reguami wjny

psychlgicznej w steretypy mylenia na Zachzie.

Ech zwieszczych zawzeo ysyentw, wzmcnine ziki rkm technicznym - radiu,telewizji, p prstu gusza luzi za granic, pwuje pwstanie u nich nieprawziwych i


2/29

niebezpiecznych pinii naszym kraju. W sumie za kmplikuje razieck-amerykaoskie stsunki,

bwiem wci psyca gnisk zimnej wjny. Ju pnap wieku trwa na arenie

mizynarwej knfrntacja wch przeciwstawnych systemw specznych - socjalizmu i

kapitalizmu. Dziki wzrstwi ptgi i autrytetu Zwizku Razieckieg w stsunkach

mizypaostwwych craz szerzej triumfuje zasaa pkjwegwspistnienia. Ci na Zachzie,

ktrzy ptrafi trzew myled i umi liczyd awn szli wnisku, i w epce brni rakietw-

jrwej nie ma innej alternatywy. Aby jenak t stsunkw prst praw uwiamid luzim

miennych ni nasze pglach, trzeba by klsalnych wysikw i fiar caeg naru, ktry

mcarstwu razieckiemu naa jeg wspczesne blicze.

Przy becnym ukazie si na wiecie kaa prba awantury wjennej przeciwk scjalizmwi z gry

skazana jest na niepwzenie. Przecie nie abstrakcyjne przywizanie wacw krajw

kapitalistycznych pkju, lecz wanie zrzumienie pwyszej prawy wyprwazi stsunki

mizy USA i ZSRR na rg pkju, a nawet wicej - nadaje im obecnie charakter rzeczowej

wsppracy. W kresie wielu lat w USA sumwan siy, ktre mna by by brcid przeciwk I

scjalizmwi. Uwzglnian materialne i luzkie zasby, sigan arsenaw ielgicznych. Przy

frmuwaniu i wytyczaniu amerykaoskiej plityki wbec Zwizku Razieckieg w wyszych krgach

Waszyngtnu z reguy uwzglniana bya rla ysyentw. Tym niemniej jenak, niezalenie

naziei, jakie wizali z nimi zagrzali antykmunici, plitycy-praktycy w ostatecznym rachunku cele

ich uznawali za niebezpieczne la paostwwych interesw Stanw Zjednoczonych. W sprawie tej nikt

chyba w Ameryce nie wypwiezia si barziej wyranie, ni uczyni t statni Gerge F. Kennan.

W 1974 rku emerytwany yplmata, ktreg uprzenie zajcia biegay czasami niezbyt alek

ziaalnci CIA, bchzid bzie sieemziesite urziny. Jest t stswna pra snucia

rzmylao na mininym yciem i Kennan rk temu wya pamitniki. Prfesr Kennan ze wzglu

na wiek niewiele ma ju stracenia, st te z atw strzegaln skruch za sw uprzeni

dziaalnd, zieli si ku nauce becnych i przyszych amerykaoskich plitykw mylami

pstpwaniu Waszyngtnu wbec Zwizku Razieckieg. Nie s t pgly yletanta. Cae ycie

Kennana, pczwszy stuenckiej awy a p zieo zisiejszy, czyli pna 50 lat, zwizane by ze

stuiwaniem Zwizku Razieckieg.

Kennan autrytatywnie stwierza, e ilekrd w Waszyngtnie mwi si rzptaniu wjny

przeciwk Zwizkwi Razieckiemu, w pierwszych szeregach pegaczy niej znajwali si

dysydenci, z tych czy innych pww przebywajcy w USA. D najbarziej szkliwych naleeli

zawsze wszelkieg rzaju nacjnalici. W naszym kraju - pisze Kennan - istniej haaliwe i

wpywwe elementy, ktre nie tylk pragn wjny z Rsj, lecz rwnie kanie wiez, w jakim

celu naley j prwazid. Mam na myli zbiegw i imigrantw, szczeglnie nieawnych, z

niersyjskich bszarw Zwizku Razieckieg i niektrych krajw wschnieurpejskich. Namitnie,

a niekiey bezwzglnie gszna przez nich iea jest stsunkowo prosta - Stany Zjednoczone

pwinny w interesie tych luzi walczyd z narem rsyjskim, aby zburzyd traycyjne paostw

rsyjskie, c pzwli im na ustanwienie na wyzwlnych terenach swjej wazy...

Elementy te z pwzeniem wyway si uczud religijnych (w USA) i c waniejsze,

panujcej histerii antykmunistycznej. O zasigu ich plitycznych wpyww wiaczy fakt, i w 1959

rku gsami swich przyjaci zay przefrswad w Kngresie rezlucj tak zwanych krajach

ujarzminych. Weug publiczneg wyznania ich prwyra r L. Dbrianskieg, wwczas centa


3/29

na uniwersytecie w Gergetwn, zstaa na pcztku koca przez nieg zreagwana.

Dkument ten by urczycie przyjty przez Kngres jak wyraz amerykaoskiej plityki. Rezlucja

zbwizywaa Stany Zjenczne wyzwlenia w miar mliwci wuziestu wu narw,

z ktrych wa w gle nie istniej, a nazwa jeneg zstaa prawpbnie wynalezina w latach

mininej wjny przez nazistwsk machin prpaganw. Osbicienie ywi naziei, i

kieyklwiek bzie mi ane napisad plityczne wiaczenie Kngresu nnie Rsji i Wschniej

Eurpy, chcia psiaam wiaczenie pynce z wielletniej pracy w tej czci wiata.

Trun sbie wybrazid c krpniejszeg ni t, czeg chcieli nas zmusid ci luzie - politycznego

i militarneg zaangawania si nie tylk przeciwk razieckiemu reimwi, lecz take przeciwk

najsilniejszemu i najliczniejszemu elementwi etnicznemu w traycyjnym paostwie rsyjskim.., Jest

to szaleostw tak czywiste, i na sam myl nim nawet nasza awantura w Wietnamie wyaje si

byd niewanym epizem... Miaem jakie takie rzeznanie w mliwciach naszej ptgi i

wieziaem, i t czeg nas si magan i czekiwan alek przekracza jej granice1.

Sfrmuwana przez Kennana cena nacjnalistw stanwi zalewie jeen z argumentw na licieprzytaczanych przez nieg ww, wiaczcych zgubnych skutkach liczenia si z pini

ysyentw przy wytyczaniu amerykaoskiej plityki wbec Zwizku Radzieckiego. Zaostrzenie

stsunkw z ZSRR i ewentualne prwazenie ich wjny, twierzi Kennan - najpierw na

naraach subwych, a becnie w pamitnikach -jest nnsensem z punktu wizenia interesw

paostwwych USA. Jest t na rk jeynie ysyentm, ktrych pgara swnie przebija ze

strn pamitnika.

Myl wjnie z Rsj jest raajca ju chciaby ze wzglu na przelew krwi i zniszczenia, ktre

by za sb pcigna, nawet gyby, na c zreszt trun liczyd, nie uyt brni jrwej... Zawaem

sbie sknale spraw i usiwaem t wpid swim suchaczm w Akaemii Wjskwej (nazamknitych wykaach - przyp. aut.), e wjna mizy USA i ZSRR nie me si zakoczyd

cakwitym zwycistwem militarnym... Na grmnych bszarach Rsji, wtej jej czci, ktr USA i ich

sjusznicy mgliby, jak im si wyaje, kupwad przywcy razieccy - bezwzglni, wiaczeni i

znajcy spraw luzie, rzwinliby taki ruch pru, wbec ktreg wszystk t, c si zia w

czasach rugiej wjny wiatwej kazaby si bahstk...

Wielu Amerykanw szi, i wystarczy zajd czd Rsji, by pstawid tam u wazy, tak jak t mia

miejsce w kresie statniej wjny, brtliwy, pramerykaoski rz zny z rsyjskich elementw

emkratycznych i reim ten bzie si cieszy ppularnci wr wyzwlneg naru.. .

Wszystk c wiem Rsji nauczy mnie, i s t najbarziej alekie rzeczywistci mrznki. W

Rsji nie ma jaki strzegalnych elementw emkratycznych (w rzumieniu Kennana, rzecz jasna

-przyp. aut.) ... Nasze wiaczenie ze zbiegymi ze Zwizku Razieckieg ysyentami wskazuje, i

niezalenie stpnia nienawici, jak ywi wbec razieckich wacw, ich kncepcje ... plegaj

zazwyczaj tylk na czekiwaniu, e pzwlimy i zachcimy ich do postawienia pod mur niedawnych

przeciwnikw plitycznych ... Nastpnie za sami si wezm przy naszej pmcy za rzy,

ustanawiajc yktatur weug wasnych wzrw2.

1G. Kennan. Memoirs 1950-1963. V. II, Boston 1972, pp. 97-99.

2G. Kennan. Op. Cit. pp. 94-97


4/29

Dkuczyli, jak wiad, ysyenci amerykaoskim ziaaczm typu Kennana i t teg stpnia, i

nawet p upywie czasu nie me pisad nich bez przeraenia i razy...

W Stanach Zjencznych jest spr plitykw pzielajcych wyej pisane pgly, jenak nie

czst urabiaj ni pini. Amplitua wahao barmetru plityczneg w tym kraju jest znaczna. W

USA istniej i aktywnie ziaaj ptne siy zaintereswane, niekiey z bezprenich, czystmaterialnych wzglw, w utrwaleniu zimnej wjny. Zasanicz przesank jej kntynuwania bya

i pzstaje wrgd wbec Zwizku Razieckieg, st te kay, kt wystpuje przeciwk

scjalizmwi, tym barziej jeli przebywa na stale w ZSRR, staje si sjusznikiem tych krgw.

Wrgwie kmunizmu w USA s jenczenie grliwymi zwlennikami amerykaoskieg stylu ycia i

pierwszymi przeciwnikami ttalitaryzmu. Buruazyjn-emkratyczny ustrj w peni im pwiaa. Z

plityczneg punktu wizenia rgi ich rzchz si z rgami ysyentw, w ktrych wiz

nsicieli ktryn ttalitarnych. Tym niemniej amerykaoscy antykmunici upatruj krzyci dla swych

celw w ppieraniu na becnym etapie kaeg wrga ustrju razieckieg. Jak si jenak alej

przeknamy, aen z nich tychczas nie stwierzi kategrycznie, i Kennan nie mia racji.

W czach amerykaoskiej reakcji szczeglneg znaczenia nabiera rzamwa ziaalnd ysyentw

w ziezinie ielgii. Tym tylk mna tumaczyd szerk prpagan na Zachzie pglw

ysyentw najwyszej rangi - Senicyna i Sacharwa. Z niesabncym zapaem, chcia zapewne z

rnych pww, starczaj ni pywk la prwaznej za granic szczerczej kampanii, ktrej

istta sprwaza si stwierzenia, i wsppraca ze Zwizkiem Razieckim jest jakby niemliwa i

z teg wzglu rzawanie napicia mizynarweg jest nieziszczalnym marzeniem. Lansujc

teg rzaju tez amerykaoscy antykmunici umacniaj jenczenie swe pzycje we wasnym

kraju, czynic wraenie bacznych super-patritw bajcych wyimaginwane interesy naru

amerykaoskieg.

W ten spsb rzkrca si zwieszcza spirala antykmunizmu, c pciga za sb mizy innymi

nazwyczaj niebezpieczny wycig zbrjeo. Wszystk jest wzajemnie pwizane i jeli niekiey

narzekamy z pwu tych lub innych niestatkw i trunci, wart pamitad, i jest t bezpreni

rezultat zimnej wjny.

Win za taki rzwj wyarzeo pnsz inicjatrzy zimnej wjny, wszyscy ci, ktrzy usprawieliwiaj

wycig zbrjeo na Zachzie pwywaniem si na rzekm agresywnd Zwizku Razieckieg,

ktrzy usiuj szczercz barzyd nasze speczeostw cechami czynicymi zeo pariasa w

mizynarwej rzinie narw. Caa za ziaalnd Senicyna i Sacharwa zmierza wanie wtym kierunku. Dlateg te becnie, gy rzawanie napicia mizynarweg sta si aktualn

spraw, nastaa waciwa pra, by knad analizy ich pglw i stanwiska.

Pseudohistoryk i zdrajcaczy ich wszystkich nie tylk cel - nie przebierajc w rkach szkalwad jczyzn, lecz rwnie

zumiewajca intelektualna jawd. Na kaym krku usiuj kryd awn kryt Ameryk,

niewiamie lub z rzmysem nie strzegaj teg, c kanie jest znane kaemu

wyksztacnemu czwiekwi, ktry chciaby pwierzchwnie zetkn si z histri. W rezultacie

ysyenci puszczaj w bieg wywiechtane twierzenia, krcz p ciekach awn przetartych przezwrgw naszeg kraju.


5/29

Paszkwil Senicyna Sierpieo czternasteg stanwi przee wszystkim tskne bialenie

mliwciach lekkmylnie stracnych przez rsyjski wielki kapita i slatesk. U sb

wspczesnych pisywanym wyarzenim ksika niewtpliwie wywaaby znajme skjarzenia.

Sierpieo czternasteg jest spninym, sfrmuwanym z pzycji buruazji aktem skarenia p

aresem carskieg abslutyzmu, jakich w przeeniu i w czasie pierwszej wjny wiatwej mna

by sptkad bez liku. Grce przemwienia wkaane przez autra w usta bhaterw ksiki s w

istcie paskimi parafrazami gniewnych filipik przestawicieli rapieneg rsyjskieg wielkieg

kapitau, rwceg si w wych latach ustanwienia swjej yktatury.

Stanowisk Senicyna w cenie pierwszeg miesica wjny z lat 1914-1918 pkrywa si cakwicie

ze stanwiskiem brze znaneg zawwym histrykm przywcy ktiabrystw3 A. Guczkowa i

Ski. Trun pszid leaera kaetw4P. Milukwa sknnci przejaskrawieo, jenak i n

pczu si zaskczny wczesnymi wiaczeniami Guczkwa: Zgnie ze swym temperamentem,

rzraniny w atku niewybraniem swjej sby Dumy, jeszcze w 1913 rku wystpi n

(Guczkw) na zjezie ktiabrystw ze skrajnymi prpzycjami nnie przejcia strej pzycji

i pjcia walki - przy czym nie z bezsilnym rzem, a ze stjcymi za nim niepwiezialnymi

ciemnymi siami. Grzi, i w przeciwnym wypaku nastpi nieuchrnna katastrfa, pgrenie

Rsji w ugtrway chas it. Natychmiast p wybuchu wjny wiaczy, i zakoczy si na

niepwzeniem i zebrawszy w gruniu 1914 rku przestawicieli instytucji ustawawczych

(sbicie nie uczestniczyem), przestawi im sytuacj jak cakwicie beznaziejn. Tego

pspneg nastrju nie pzielaa wwczas ani jeg frakcja, ani my5.

Nie ma ptrzeby wawania si w yskusj kt mia racj w sprawie rzstrzygnitej przez histri -

kaeci czy ktiabryci. Chzi c zupenie inneg - rsyjska buruazja, ktr reprezentowali kadeci

i ktiabryci, pczynajc sierpnia 1914 rku knsekwentnie ya przejcia wazy, by

nastpnie prwazid wjn imperialistyczn zwyciskieg koca.

Wielki Paziernik pgzi zarwn ziaaczy Carskieg Sia i Mhylewa, jak te brunych

intrygantw z Paacu Tauryzkieg. Rsj uratwaa partia blszewikw, a mita Rewlucji czycia

kraj z pretenentw panwania na wielkim narem. Ujawnine zsta wwczas prawziwe

blicze nieawnych rzecznikw bra naru. Signijmy zecywanie antykmunistycznej

ksiki zachnieg swietlga G. Katkwa, w ktrej mwi si alszych lsach Guczkwa:

Wyemigrwa, gy biae armie puszczay punie Rsji i niezwcznie rzpcz za granic

kampani antyblszewick. Zczasem Guczkwa panway silne nastrje prgermaoskie. Mieszkajc

w Paryu utrzymywa tajne kntakty z niemieckim Sztabem Generalnym. Ppieraa g niewielka

grupa plitykw . . . Umar w 1936 rku rzczarwany i nieszczliwy, zrazny przez wielu, ktrym

wierzy, nie uzyskujc zaufania tych, na ktrych plityczne pparcie liczy6. K si zamkn. Tu

zaprwazia Guczkwa rga, na ktr wkrczy w 1914 rku - gszenia parafiaoskieg

patrityzmu wysugiwania si hitlerwcm.

3Oktiabryci (Zwizek 17 paziernika) kntrrewlucyjna partia reprezentujca i brnica interesw wielkieg

kapitau przemysweg i bszarnikw w Rsji.Pwstaa jak plityczna partia w pazierniku 1906 rku.Jenym z jej pstawwych zaao, pbnie jak i kaetw, by przystswanie knstytucji samwaztwa.4Kaeci (Knstytucjnalici-demokraci) - cznkwie kntrrewlucyjnej partii, utwrznej wpazierniku 1905

roku - gwnej partii imperialistycznej buruazji w Rsji.5P. Milukow. Wospominanija (1859-1917). T. 2, New York 1955, str. 193

6G. Katkov. Russia 1917. London 1967, p. 339.


6/29


7/29

Nasz minik prawy usiuje przeknad nas, i mnpl p tym wzglem nalea Niemcw.

W Sierpniu czternasteg buszuje gieo niemieckiej artylerii, c si za tyczy rsyjskiej, jest na

niebecna. Jak twierzi w pisie jeneg z epizw, w czternastym rku wuziesteg wieku

jeyn zapr przeciw niemieckiej artylerii pzstawa...rsyjski bagnet9. Onnie rsyjskiej

artylerii wrgwie wyraali si niec inaczej. W funamentalnym stuium zaganienia raziecki

specjalista J. Barsukw wskazuje: W sierpniu 1914 rku p rzbiciu 2 rsyjskiej armii Samsnwa w

Prusach Wschodnich niemieckie gazety i tygniki przepenine byy artykuami wychwalajcymi

swich generaw i zwycisk armi.

Wr tej infrmacji nieczekiwanie w jenej z gazet pjawia si ntatka, zawierajca wysk cen

ziaao rsyjskiej artylerii, p sensacyjnym nagwkiem Czapki z gw prze rsyjsk artyleri10.

Sw ksik Senicyn usiuje wskrzesid ycia wyarzenia mininych ni la zniesawienia naszeg

naru. Rzeczywicie przeszy ne histrii i na ug pzstay w luzkiej pamici, jenake w

cakieminnym wietle ni przestawia t autr. W latach pierwszej wjny wiatwej na Zachzie

kanie zawan sbie spraw, i w 1914 rku Rsja uratwaa Francj. W wyanej w 1969 rku wChicag ksice prf. S. Harpera, wybitneg wczesneg amerykaoskieg eksperta do spraw

rosyjskich, specjalnego doradcy ambasadora USA w Piotrogrodzie Francisa, zawarte jest stwierdzenie:

Wkrczenie rsyjskich armii Prus Wschnich spwwa wzrst prestiu Rsji w Ameryce.

Uwaan nawet, i sta si t gwnym pwemuratwania Parya prze niemieckim

natarciem11.

W przeeniu rugiej wjny wiatwej, gy na wiatem zawisa grza niemieckieg faszyzmu,

szereg trzew mylcych zachnich plitykw sign histrii 1914 rku, by uwnid, e

luzkd me wyyd jeynie w sjuszu z naszym krajem. Wystpujc w kwietniu 1939 rku w Izbie

Gmin Davi Lly Gerge, premier Anglii z czasw pierwszej wjny wiatwej, pwiezia: Gyby niefiary ze strny Rsji w 1914 rku, niemieckie armie nie tylk zajyby Pary, lecz ich garnizony

tychczas znajwayby si w Belgii i we Francji12. W bliczu miertelneg niebezpieczeostwa

luzim zazwyczaj mwi si praw, czym wiaczy nie tylk ficjalna wypwie Lly Gerga z

trybuny parlamentu, lecz rwnie wyarzenia majce miejsce p upywie kilku lat.

W listpazie 1942 rku p Stalingraem zsta tczne zgrupwanie wjsk hitlerwskich - 6

armia Paulusa. Pierwszym skjarzeniem, jakie pwsta w umysach siwych ficerw Wehrmachtu,

by rk 1914. Nie wspmnienia katastrfie armii Samsnwa, lecz majcych pniej miejsce

cikich prakach kajzerwskich wjsk. Genera artylerii Seylitz, wzcy znajujcym si w

ktle 51 krpusem, zacz mwid lekcji pyncej z peracji zkiej (zki przekaaniec), gy wlistopazie 1914 rku zgrupwanie generaa Scheffera, prbujc pwtrzyd skrzylenie

zastswane z pwzeniem wbec armii Samsnwa, sam sta si krenia, z ktreg

lewie za ujd, tracc przy tym 40 tys. luzi, czyli 80 prc. pierwtneg stanu13.

Naczny wiaek wyarzeo p Stalingraem w latach 1942-1943, oficer wywiadu niemieckiej 6

armii Wieer pisa: gy tylk hitlerwskie wjska znalazy si w kreniu, Seylitz zebrawszy

9A. Senicyn. Cyt. Utwr, str. 354.

10J. Barsukow. Russkaja artillerija w mirowuju wojnu. T. 2, Moskwa 1940, str. 53.

11

S. Harper. Russia I believe in. Chicago 1969, p. 82.12Cyt. wg Prawy z 5 kwietnia 1939 r.

13Szczegy p. Wjenn-istriczeskij urnal, 1964, nr 11, str. 1276-128.


8/29

starszych ficerw sztabwych swich miu ywizji twarcie znajmi im, i armia pstawina

zstaa prze alternatyw: Kanny lub Brzeziny, majc na myli znane przerwanie rsyjskieg frntu

p zi w 1914 rku, w ktrym n, my wwczas ficer, bra bezpreni uzia14. Wyznania

te, czynione nie dla retorycznych popisw, lecz na narazie sztabwej zwanej celem mwienia

spsbw ratunku, ptgway przeraenie hitlerwcw prze Razieckimi Siami Zbrjnymi. W

wyjtkwych klicznciach gsu sze paraliujcy strach, zasiany w sercach karwych

zawwcw Wehrmachtu przez wielk rsyjsk armi w 1914 rku.

***

O 1914 rku min trzyzieci lat. Zbliaa si koca, tym razem zwyciskieg, ruga w XX wieku

wjna z Niemcami. Wjska razieckie tary legwiska hitlerwskiej bestii - Rzeszy Niemieckiej. 3

armia generaa A. Grbatwa, wchzca w ska 2 Frntu Biaruskieg, zbliaa si punia

granic Prus Wschnich, zmierzajc ku brzegm Batyku.

Kay z wcw naszej armii - pisze A. Gorbatow - marzy przekrczeniu jak pierwszy granicyPrus Wschnich. :i Zaszczyt ten przypa nierzm i wcm 1172 puku piechty

wzneg przez ppukwnika Sierigina, ktrzy pierwsi przekrczyli w niu 20 stycznia 1945

rku granic Prus Wschnich. atw pwiezied przekrczyli...

Wspminaem cikie walki statnich ni. W pamici staway mi walki p Mskw w czasie cikiej

jesieni 1941 rku, krwawa bitwa na Wg, walka Orze uczczna pierwszym artyleryjskim

salutem. Ile tych salutw by pniej! A kay rzkaz zawierajcy pzikwania lazwycizcw,

wzywa zachwania w pamici bhaterw plegych za wlnd swjej jczyzny, swjeg naru.

W mylach wiziaem znajme twarze twarzyszy brni. Wielu, barz wielu z nich nie ma ju wr

nas.

Ot c si kryje za swami przekrczyli granic Prus...

Z wyskiej zwnnicy ujrzaem prze sb mrze parw klne aman lini wznszcych si

nieba czarnych ymw15. Prze nimi Prusy Wschnie i nieprzerwane wielmiesiczne walki.

nien zim 1945 rku wjska razieckie psuway si p tych samych rgach, p ktrych w

sierpniu 1914 rku w pyle i znju nieli swj krzy nierze armii generaa Samsnwa. Histria lubi

si pwtarzad - raziecka 3 armia, wspmina K. Rksswski, w walce przeara si przez silnie

brnine rubiee, zbuwane na ug prze wjn. Ujrzelimy tu murwane transzeje penym

prfilu, schrny, zasieki z rutu klczasteg, kpuy pancerne, artyleryjskie kapniery. Na tymanalgie si wyczerpuj. Wjska psuway si tak szybk, i przeciwnik nie zy na bre zajd

tych pzycji16.

W niesieniach z pla walki pjawiy si wywujce blesne skjarzenia nazwy - Neidenburg,

Ostere, Allenstein. Na rubiey Allensteinu frnt przebi si przez rug lini brnn

ufrtyfikwaneg rejnu, twierajc rg w gb PrusWschnich. W wym wprwazna zstaa

5 gwaryjska armia pancerna, ktra pspiesznie ruszya ku mrzu, zmiatajc p rze rzprszne

i garnite panik jenstki wrga, nie pzwalajc im zajd pzycji brnnych - pisze K.

14

J. Wieer. Katastrfa na Wgie. Mskwa 1965, str. 47. 15A. Gorbatow. Gody i wojny. Moskwa 1965, str. 331-332.

16K. Rksswski. Satskij g. Mskwa 1968, str. 315-316.


9/29

Rokossowski. Bojowe zadanie 5 gwaryjskiej armii pancernej prwazia koca psuwajca si

jej laem 2 armia szturmwa, rzbijajc nieprzyjacielskie punkty pru, ktre beszli czgici. Ju

25 stycznia razieckie czgi wyszy na brzeg mrza, cinajc Niemcm rg wrtu z Prus

Wschnich. W 1945 rku czgici 2 Frntu Biaruskieg w cigu niecaeg tygnia wyknali

manewr, ktreg nie zaa wyknad 2 armia generaa Samsnwa.

W mrne styczniwe ni 1945 rku ziemia raa p gsienicami razieckich czgw. Prusami

Wschnimi wstrzsa tysickrtne ech krkw samsnwskich nierzy - mczennikw grceg

sierpnia 1914 rku. Nwe pklenie rsyjskich nierzy, ktrzy przynieli w 1945 rku par wjny

gniaza pruskieg militaryzmu, awa h picym tu na wieki rodakom. Wyczerpani do

statka czgici pamitali nie tylk biecych zaaniach bjwych, lecz rwnie histrii. Luzie w

pancerzach wiezieli, i ich marsz naprz twiera nw kart w histrii sawy rsyjskieg ra.

Gdy 21 stycznia 1945 roku 183 brygaa pancerna gwatwnym uerzeniem wypara Niemcw z

Tannenbergu, na punkcie wzenia 5 gwaryjskiej armii pancernej panwa witeczny nastrj.

Generawie i ficerwie winszwali sbie nawzajem. Genera-majr F. Gakin zantwa, czymmwiliteg pamitneg nia sawni wcy.

- Tak wic zrbilimy trzeci Tannenberg! - pwiezia Giergij Stiepanwicz Sirwicz. - Wiele

swiaoskiej krwi wsik w t ziemi.

- Co prawda, to prawda - ppar g Wlski (genera-pukwnik, wca armii) - - Niemcy nie mogli

zapmnied praki swich teutoskich hufcw; w 1410 rku i zwycistw na armi Samsnwa w

czasie pierwszej Wjny imperialistycznej traktwali jak rewan, nazywajc j bitw p

Tannenbergiem.

- Oznacza t pwane zachwianie prestiu niemieckiej soldateski - zauway genera I. Griszin. - W

cigu trzyziestu lat wychwywaa na mzie na Bitwie p Tannenbergiem, bcej wem

i r niemiecki jest niezwyciny. Ppatrzcie na ulice tutejszych miast: ile pmnikw i kay gsi,

e Niemcy s niezwycine. A klice Tannenbergu! Przecie t prawziwy rzsanik wetwych

iei... Wizielicie w pbliu miasta wrnit w ziemi kamienn bry? Miaa na przypminad

aryjczykm, i w tym miejscu w 1914 rku znajwa si punkt wzenia wielkich wzw-

Hinenburga i Luenrffa, ktrzy pjli nw wypraw przeciwk Swianm. - Tak, marzya si im

nwa chwaa Tannenbergu. Nic z teg jenak nie wysz - pwiezia Wasyl Timfiejewicz...

- Marzyli i podsycali nastroje odwetowe - kontynuwa Pitr Grigrijewicz. - Opwiaa mi jeen z

krespnentw frntwych - pisarz Micha Bragin, e w pbliu Hhensteinu wetwcy zbuwali

grbwiec, w ktrym urczycie zyli prchy starych generaw, zwiezine niemal z caych Niemiec.

Pnd sam Hitler raczy wzid uzia w tej ceremnii17.

Na ziemi tych, ktrzy przez wieki parli na Wsch przysze wraz z razieckimi czgami czas

wetu. Tannenberg jak symbl rzbjniczej chway niemieckich militarystw bezpwrtnie

rzpyn si w przeszci. Przymek tannenberskich trzymay wyrnine w walkach p tym

miastem jenstki i zwizki Armii Czerwnej.

17F. Gakin. Tanki wzwraszczajutsia w bj. Mskwa 1964, str. 235-236.


10/29

Krwawe, ugtrwae walki 1945 rku pyy kres wiecznemu teutoskiemu Drang nach Osten.

W styczniu 1945 roku wojska 3 Frontu Biaruskieg p wkrczeniu wschu Prus Wschnich

zbyway te same miejscwci, ktre w sierpniu 1914 rku walczyli w szeregach 1 rsyjskiej armii

ich jcwie. P Gumbinnenem zastpca spraw plitycznych wcy batalinu 130 ywizji

piechoty kapitan Siergiej Gusiew w krytycznym mmencie pprwazi kmpani ataku. Zgin w

walce wrcz na przeplach miasteczka. Gusiewwi przyznan pmiertnie tytu Bhatera Zwizku

Radzieckiego, a miasto Gumbinnen przemianowano na Gusiew.

Nieludzkie zmagania pcigay za sb grmne fiary - ginli razieccy nierze, ficerwie,

generawie, pzstajc na wieki w ziemi przkw, ktra na zawsze pwrcia we waanie naszeg

narodu.

,,Wybuch wjny 22 czerwca 1941 rku zasta wc 28 ywizji pancernej pukwnika I.

Czerniachwskieg na granicy Prus Wschnich. P trzech i p latach walki wyzwlenie jczyzny tu

zakoczy swe ycie. Obecnie imi wukrtneg Bhatera Zwizku Razieckieg Czerniachwskieg

nsi byy Insterburg, na ktrym 22 stycznia 1945rku zapta na wietrze czerwny sztanar jegjednostki.

Wspaniale walczy w czasie szturmu Krlewca 16 gwaryjski krpus piechty generaa-majora S.

Gurjewa, ktry p murami starej rycerskiej twierzy zby tytu Bhatera Zwizku Razieckieg.

Zaraz ptem gwarzici jeg krpusu peszli p mrsk cytael Pillau, gzie kula przerwaa ycie

generaa Gurjewa. Dla uwiecznienia jeg imienia tychczaswy Neuhausen trzyma nazw

Gurjewsk.

O nazwiska zastpcy wcy krpusu S. Niestierwa, plegeg w Prusach Wschodnich, pochodzi

nazwa byeg Stallupnen

18

. Imi wcy batalinu 182 ywizji piechty Pitra Rmanwa nsiawne Pbethen, miast, u ktreg wrt zgin. Miejscwd Luwigsrt ma zaszczyt nsid becnie

imi zabiteg tu wcy kmpanii czgw Iwana auszkina. Dla uczczenia pamici wcy 331

puku piechty Nikaja Mmnwa imi jeg naan byemu Heiligenbeil...

Rsyjsk krwi zstay zmyte na zawsze z mapy nazwy buzce pspne wspmnienia pruskim

militaryzmie.

A c wwczas, gy luzie radzieccy - nierza generaa - za cen ycia wypeniali swj

nierski bwizek, prabia ten, weug pinii antykmunistw, rsyjski patrita Senicyn?

Wystarczy, e Armia Czerwna tara miejsc, sk wyruszay wyprawy na Wsch, by

Senicyn straci cierpliwd. Bit tych, prze ktrymi w mylach zawsze paa na klana - pruskich

militarystw. Senicyn zhaobi szlify ficera zajmujc si szerzeniem nikczemnych pgsek,

majcych na celu perwanie ucha bjweg wr nierzy. Zgnie z prawem czasw wjny za

cikie przestpstw zsta wyalny z szeregw armii czynnej. Miliny nierzy pszy alej bijad

faszystwsk besti. Senicyna esan na tyy - wizienia.

Tam, przeniknity zik nienawici wasneg naru przygtwywa w mylach paszkwil, ktry w

pstaci ksiki Sierpieo czternasteg pjawi si znacznie pniej, lecz zamierzany zsta jeszcze w

latach mci. W epilgu ksiki Senicyn uprzeza, i jest na zalewie pierwszym wzem

pracy obliczonej c najmniej na waziecia lat. Oglny zamys, ktreg niniejsza ksika stanwi

18A. Wasilewski. Die wsiej yzni. Nwyj Mir, 1973, nr 12, str. 156-157.


11/29

pierwsz czd, pwsta w 1936 rku, gy koczyem szk reni. O tej pry nigy si z nim nie

rzstawaem, traktujc g jak gwne zamierzenie sweg ycia; rywajc si la napisania innych

ksiek jeynie ze wzglu na pewne sbliwci mjej bigrafii i p naprem bierzcych wyarzeo.

Wszystkie jenak pczynania, przygtwania i grmazenie materiaw miay na celu realizacj teg

zamierzenia19.

Piszc paszkwil rku 1914 Senicyn zaj pzycje wyjciwe, szkalwa nar rsyjski

przygtwujc zwlna grunt, aby wyknad swj gwny zamiar - pjd prb zniesawienia ustrju

razieckieg. e niby t jeynie w pgarzanym przez wszystkich, weug Senicyna, kraju mg

nastpid Paziernik i pwstad ustrj scjalistyczny. W tym wanie kierunku zmierzaj wysiki

wszystkich bez wyjtku ysyentw.

Sugus kapitauWielka Scjalistyczna Rewlucja Paziernikwa niemiennie stanwi przemit stuiw

zachodnich histrykw, a la swietlgw jest na tematem caeg ycia. Zaintereswanie tym,

c nastpi w Rsji w 1917 rku, nie rzi si z zamiwania wiezy, lecz na gruncie przesanek

praktycznych.

Amerykaoski prfesr J. Billingtn statecznie przeknywajc wyjani pe wzmneg

zaintereswania na Zachzie Wielkim Paziernikiem. O ile la myliciela XIX stulecia - pisze

profesor - gwne zaanie plega na kreleniu sweg stsunku Rewlucji Francuskiej, t la

czwieka wspczesneg spraw centraln jest cena rewlucji rsyjskiej. T statnie sta si

nawet kwesti barziej kluczw, pniewa becnie prawie miliar luzi na kuli ziemskiej, eklaruje,i s spakbiercami i brocami rewlucji rsyjskiej. Siy pwane ycia przez przewrt 1917

rku z jeszcze wiksz mc aj sbie znad, ni siy zrzne przez Rewlucj Francusk w 1789

rku i wiek rewlucji emkratycznych20.

W pidziesit rcznic Wielkieg Paziernika na Zachzie psumwan wyniki baao na

niektrymi prblemami. Oceniajc signite rezultaty jeen z wybitnych zachnich

swietlgw prfesr W. Laqueur w blicznej na specjalistw przeglwej pracy Lsy

Rewlucji. Interpretacja histrii ZSRR stwierzi: Wikszd (zachnich) histrykw jest becnie

zgodna, i carat w tej pstaci, w jakiej istnia w 1914 rku nie mg ug egzystwad, a szanse na

pkjw ewlucj byy wysce wtpliwe. Wjna i militarne praki przyspieszyy upaek mnarchii.S ni rwnie zgni, i w wyniku bw stareg reimu pwstay skrajne napicia, stra nienawid

klaswa i glne niezawlenie. Istniay wszelkie przesanki la glneg wybuchu. Pzielne s

natmiast zania c teg, czy frma w jakiej nastpi ten wybuch bya zieem przypaku, czy te

nieuchrnn kniecznci. Emigranci rsyjscy raz wikszd angielskich i amerykaoskich baaczy

traycyjnie ekspnuj element przypaku. Plityczny empiryzm, jak pkrela prfesr Billingtn,

skania ich rzucania barziej gbkich wyjanieo, a wasne traycje plityczne mimo woli

19A. Senicyn. Cyt. Utwr, str. 572.

20J. Billingtn. Six Views f the Russian Revlutin. Wrl Plitics, April 1966, p. 452.


12/29

zmuszaj traktwad nage i knwulsyjne zmiany jak raajce chylenie w nrmalnym biegu

luzkich spraw21.

Abstrahujc waciweg buruazyjnym ielgm enia prezentwania pbnych yczeo za

rzeczywistd, tj. akcentwania przypakwci, zauwamy, i nikt, nawet zecywani anty

kmunici nie neguj becnie nieuchrnnci rewlucji w 1917 rku w Rsji. D takiej glnejknkluzji chzi, nie bez prw, rzecz jasna, wspczesna buruazyjna histrigrafia. atw wic

sobie wyobrazid zakptanie tych luzi, ktrych skin trun speszyd, gy ysyenci rzpczli

przekazywad za granic ZSRR bszerne prace pene prymitywnych pinii, awn rzucnych przez

buruazyjnych histrykw. Wartd ich, nawet z punktu wizenia swietlgii, jest rwna zeru,

traktuj bwiem p prstu bzurach, ktre gyby zstay napisane przez autra zachnieg, nigy

by nie znalazy sbie miejsca na amach prasy.

W paszkwilu Archipelag Guag mtywem przewnim caej ksiki jest szataoska teriahistrii, a

mianowicie - rewlucja nie bya rezultatem rzwju Rsji, lecz zstaa narzucna krajwi si. Nie

by la niej jakby biektywnych przesanek. Waza raziecka niby t przecia jaki inny kierunekrozwoju Rosji. Jaki mianowicie?

List Senicyna twiera, jak nalea czekiwad, wychwalanie teg c leg u pstaw prgramu

przee wszystkim Zwizku 17 paziernika Guczkwa, utwrzneg p wyaniu znaneg carskieg

manifestu 17 paziernika 1905 rku. Kt z nas - sugeruje Senicyn - nie wynis ze szklnej

histrii, i ten prwkacyjn-nikczemny manifest by naigrywaniem si z wlnci, e car wya

plecenie: martwym - wlnd, ywych - p klucz? Jenak epigramat ten jest faszywy. Manifest

zezwala na twrzenie partii plitycznych izwanie Dumy, a amnestia uzielna bya uczciwie i

maksymalnie szerk22.

Autr zecywanie nauy rwej farby, by malwad skutki carskich ustpstw pczyninych

p naciskiem mas. Gna w wczesnych latach ziennikarka, cznek Kmitetu Centralnego Partii

Kaetw, A. Tyrkwa-Wiljams pisaa sytuacji w Rsji p 17 paziernika 1905 rku: Stary ustrj nie

zawali si. Car, wr, ministerstwa, prwincjnalna aministracja - wszyscy pozostali na miejscu.. .

Uchwaln praw wybrcze Dumy Paostwwej. Wr glneg upjenia i pniecenia

niecenili g nawet ci, ktrzy tak arliwie magali si narweg przestawicielstwa. Zalewie

Duma Paostwwa... gy wszyscy krzyczeli, i jeynie Zgrmazenie Ustawawcze me wprwazid

nwy ustrj23.

Tak wic Senicyn z uwagi na swe pgly naley najbarziej praweg skrzya kaetw.Wylewa grzkie zy na lsem wszystkich buruazyjnych partii p Wielkiej Scjalistycznej Rewlucji

Paziernikwej. Wiam brze, i w rzgrzaej wjnie mwej zsta pstawine na jen

kart sam istnienie najwikszej w histrii zbyczy mas pracujcych - wazy razieckiej. W gniu

wjny zespalaa siy zewntrzna i wewntrzna kntrrewlucja. Wr niezlicznych jawnych wrgw

i ukrytych spiskwcw znajwali si rwnie kaeci, ktrych sign czywicie miecz walczcej

swe istnienie rewlucji. rek histrycznie usprawieliwiny i nie buzcy wtpliwci.

21

W. Laqueur. Fate of the Revolution. Interpretations of Soviet History. N.Y. 1967, p. 55.22A. Senicyn. Archipelag Guag. Pary 1973, str. 198.

23A. Tyrkowa-Wiljams. Na putiach k swobodie. New York 1952, str. 215, 228.


13/29

Zaniem Senicyna, uzbrjeni spiskwcy, cznkwie rnych biaych rzw naleeli

pokojowo usposobionych luzi, bez uzasanienia przelawanych przez waz razieck. Jak

wiacza: Jen z pierwszych uerzeo yktatury wymierzne zsta przeciwk kaetm (w

czasach carskich - skrajna zaraza rewlucji, p waz prletariatu - skrajna zaraza reakcji). Co do

rugieg, nie ma wtpliwci i za ppenine przestpstwa szereg wybitnych ziaaczy partii kaetw

zasia na awie skarnych wr 28 sb pwiaajcych w sprawie Taktyczneg Centrum

(prces mia miejsce w Mskwie w sierpniu 1920 rku). Spisek zsta uwniny, birc jenak

p uwag, i wjna mwa miaa si ku kocwi s graniczy si zamknicia skarnych w

bzie pracy czasu jej zakoczenia. Za c? - zapytuje Senicyn pidziesit lat p skazaniu tych,

ktrzy usiwali balid waz razieck, przecie we wspczesnym jzyku naukwym nazywa si t

stuiwaniem alternatywnych rzwizao.

W gruncie rzeczy za kim byli wi kaeci, cierpicy jakby nie za swje winy. Senicyn swnie nie

zna miary: Zgarniali wizieo inteligencj, tak zwan przykaeck. C znacza termin

przykaeck? Nie mnarchistyczna i nie scjalistyczna, czyli: cae rwiska naukwe,

uniwersyteckie, artystyczne, literackie, caa inteligencja techniczna. Oprcz skrajnych pisarzy,

telgw i teretykw scjalizmu, pzstaa inteligencja, 80 jej prcent bya przykaeck24. O co

chzi, panie Senicyn? Przywcy kaetw nawet marzyd nie mgli takiej bazie. W kocu

istniej przecie biektywne kryteria - w Dumie statniej IV kaencji spr k 450 psw

kaeci i ich pplecznicy psiaali raptem 59 manatw25. W wyborach do Zgromadzenia

Ustawawczeg na list kaetw pa 4,7 prc. gsw26. C si za tyczy skau scjalneg partii,

to Tyrkowa-Wiljams z pewnci wieziaa lepiej piszc - kciec stanwy kaetw twrzya

obszarnicza szlachta5gi a wic ci, ktrzy jak klasa panujca stanwili czd wazy awna

nalecej ich przkw27.

W kaej rewlucji, jak wiam, chzi przee wszystkim waz. Nie inteligenckie pchzenie,

co jest czywist bzur i bezczeln falsyfikacj, lecz walka z brni w rku przestawicieli starych

klas rzzcych bya pwem stswania represji przeciw aktywnym kntrrewlucjnistm

kaetm. Napawajce Senicyna przeraeniem represje wbec kaetw niensiy w wym czasie,

jak t wizimy na przykazie Taktyczneg Centrum, skrajneg charakteru. Waza raziecka

stswaa w zasazie mety perswazji.

Dknujc faszerstwa pprzez stawianie znaku rwnci mizy kaetami i 80 prcentami

inteligencji, a w kaym razie caci inteligencji technicznej, Senicyn traci wszelki umiar. Myl,

i waza przesza w rce mas pracujcych swnie pzbawia g rzsku: Barwie lat

wuziestych, kt piewa je jak wietlane wrzenie raci! Jeli si nawetbrzegiem tar, w

zieciostwie ujrza -ju ich wicej nie zapmnisz. Te mry, ta ulia tpica inynierw - w latach

wuziestych pali si za wszystkie czasy. A jak teraz wizimy, ju nawet z siemnasteg... (str.

345-346). Pozostawmy na razie na boku spsb wysawiania si, puczajcy jest inny fenmen -

zwyczajna, genetycznie ufrmwana nienawid klaswa latrli rziny, ktra w czasie rewlucji

stracia swe majtnci. Takie sfrmuwania psuwa czwiekwi nienawid klaswa. Gzie si

pziay senicynwskie ieay pkry, ktrych tyle mwi zachnia prpagana?

24A. Senicyn. Archipelag Guag, str. 39, 336, 44.

25

P. Milukow. Cyt. praca, str 396.26L. Spirin. Kassy i partii w graanskj wjnie w Rssii, 1917-1920. Moskwa 1968, str. 85.

27A. Tyrkowa-Wiljams. Cyt. opr. str. 245.


14/29

Bezsilna wciekd z pwu zwycistwa w Rsji scjalistycznej rewlucji zieje swnie z kart

ksiki. I jak nalea czekiwad, natychmiast pany zstaje przyka cuwne ste kraje, w ktrych

nie ma scjalizmu, w pierwszej klejnci Stany Zjenczne.Chcia amerykaoskie przki, jak si

alej przeknamy, nie barz pwiaaj Senicynwi -jeg pgly s barziej prawicwe ni

pgly zaceanicznej buruazji, ale przynajmniej w Ameryce nie by rewlucji. Z najwyszym

uznaniem cytuje swa stareg wrga Zwizku Razieckieg, z ktrym zieli cel wizienn i ktry

jeszcze prze pierwsz wjn wiatw mieszka w USA i Kanazie: Swbne, ustabilizwane ycie

tych krajw wprawia w pziw rzmwc Senicyna; by n zania, i ana prletariacka

rewlucja nigy tam nie nastpi, a nawet uwaa, i jest na tam nieptrzebna (str. 200). Te c,

przecie tam panuje wielka emkracja, w ktrej mizy innymi bwizuje 5 pprawka

Knstytucji USA, zabraniajca skaania zeznao na swj szk. Zabraniajca! (Pbnie w

ustawie prawach z XVII w.) (str. 112).

W tym miejscu z ca jaskrawci wychzi na jaw nieznajmd histrii przez autra. Nawet

gwy mu nie przychzi, i ustawa prawach zstaa zatwierzna w kocu XVIII wieku, a

wspmniana 5 pprawka Knstytucji stanwi czd teg kumentu. Rzuca t snp wiata na

pzim wiezy czwieka usiujceg ceniad histri raz na faktlgiczn strn jeg pisaniny. W

razieckiej szkle reniej za teg rzaju znajmd przemitu uczeo smej klasy, w ktrej zgnie

z prgramem przerabia si te zaganienia, niewtpliwie trzymaby zasun wjk. Wane jest

jenak c inneg - brzucajc belgami Wielki Paziernik Senicyn wiamie pmija fakt, i

kaa rewlucja pciga za sb graniczenie praw tych, ktrzy uprzeni sprawwali waz.

Ta sama Amerykaoska Rewlucja z koca XVIII stulecia w anym razie nie bya iyll la swych

przeciwnikw. Amerykaoski histryk H. Aptheker susznie pisze: W czasie rewlucji k 600 lub

700 tysicy Amerykanw pzsta wiernych krlwi i wielu z nich czynem ptwierza swje

przywizanie mnarchii. Rewlucjnici, wr nich rwnie Jeffersn, pzbawili ich prawa gsu i

prawa zajmwania publicznych stanwisk, zabrnin im penienia funkcji nauczycieli i uchwnych

raz w gle prwazenia jakiejklwiek ziaalnci specznej. Bgatym sknfiskwan majtki (bez

su), wielu nis pwane braenia cielesne, wielu wtrcn wizieo (bez su), skazujc

ich na ugie lata rbt przymuswych, niektrych stracn (kilku rwnie bez su), gazety trysw

sknfiskwan, pna 100 tysicy sb wyaln z kraju... Sprawa tyczya wszystkich

najwaniejszych praw czwieka - prawa gsu, zgrmazeo, prawa brny swej it. Praw tych

wiamie pzbawin ziesitki tysicy luzi na przecig wunastu-trzynastu lat. Jeli jenak

ktklwiek wypwiezia na ten temat sw ptpienia i prtestu, t lau takieg stanwiska

autrwi mim ugtrwaych pszukiwao nie ua si naled ani w pracach Jeffersna, ani wwypowiedziach Madisona, Monroe, Henry'ego, Washingtna czy Aamsw28.

W taki spsb rzprawiaa si amerykaoska buruazja ze swymi prawicwymi przeciwnikami, ani na

minut nie pajc w wtpliwd legalnci sweg pstpwania. Wanie w wyniku tej rewlucji

przyjta zstaa amerykaoska Knstytucja zustaw prawach i innymi. Zstaa na uchwalna w

rezultacie przemylneg systemu wybrczeg, ziki ktremu la jej przefrswania wystarczy 100

tys. gsw na cztery miliny mieszkaocw wczesnych Stanw Zjencznych (cznie w wybrach

uczestniczy 160 tys. sb). Taka jest geneza rgiej sercm ysyentw amerykaoskiej

emkracji, pzbawiajcej prawa gsu przytaczajc wikszd mieszkaocw kraju.

28H. Aptheker. O prirodie diemokratii, swobody i rewolucyi. Moskwa 1970, str. 24-25.


15/29

Zreszt kntynuwanie rzwaao na temat ceny Wielkieg Paziernika w Archipelagu Guag jest

pzbawine sensu. Birc w brn t, czeg si brnid nie a, autr czywistym racjm luzi

razieckich przeciwstawia argumenty w rzaju Wrr... hau, hau (p. np. str. 334). Zalet takieg

spsbu wyraania si jest przynajmniej t, i wiad z nieg, z jakim bliczem brni Senicyn

klaswych interesw kapitau. Z bliczem aocuchweg psa.

* * *

Archipelag Guag jest lgicznym ukrnwaniem teg c nakrelne ju zsta w Sierpniu

czternasteg -jest t manifest wjujceg wrga naru rsyjskieg. Na str. 277 Senicyn

wiacza:

Prsta prawa, jenak i niej jd trzeba pprzez cierpienie: bgsawine s nie zwycistwa w

wjnach, lecz praki! Zwycistwa ptrzebne s rzm, praki - narm. .. Zwycistw p

Ptaw sta si la Rsji nieszczciem: pcign za sb wa wieki grmnych napid,

spustszeo, ucisku raz wci nwych i nwych wjen... Na tyle przywyklimy si szczycid naszymzwycistwem na Naplenem, i nie strzegamy: wanie wskutek nieg wyzwlenie chpw nie

nastpi p wieku wczeniej, wanie wskutek nieg umcniny trn rzbi ekabrystw.

(Francuska kupacja natmiast nie miaa la Rsji realneg znaczenia).

Sentencja ta, stanwica mnstrualne pmieszanie pjd, nie wymaga kmentarzy - to

mnumentalne wyznanie zaciekej nienawici wszystkieg, c la Rsjanina jest wite,

autzemaskwanie si paszkwilanta.

Pwysze stwierzenia stanwi wstp interpretacji przez Senicyna znaczenia Wielkiej Wjny

Ojczynianej naru razieckieg w latach 1941-1945. Trun t sbie uzmyswid, jenak autr

rzeczywicie auje, i zwyciylimy w miertelnym starciu z faszyzmem, e uratwalimy luzkd.

Nar raziecki zraci wita zwycistw 9 maja 1945 rku, u Senicyna za urczna wisna,

rzbrzmiewajca marszami zwycistwa, staa si la mjeg pklenia wisn zapaty (str. 244). I

alej stwierza szczercz: Mj Be, czy rzeczywicie wszystk przegapilimy? Gy miesilimy

bck na plach bitew, gy kbilimy si w lejach bmbwych, wysuwalimy peryskpy z krzakw -

wyrs jeszcze jen pklenie mziey i ruszy z miejsca! Czy jenak tam ruszy? Tam, gzie

ruszyd nam zabrak wagi? - nie tak zostalimy wychwani. Nasze pklenie pwrci, za bro i

brzczc rerami z um pwiaad bzie wjenne zarzenia - a nasi msi bracia krzywic si

pmyl: ech wy, nierajy! (str. 606). Tak, zaniem Senicyna, mylaa mzie raziecka w

pierwszych powojennych latach!

O ile bhaterscy nierze Wielkiej Wjny Ojczynianej nie tak pstpili jak naley, tj. nie pzwlili si

pknad, brnili jczyzn i przynieli wlnd narm Eurpy, t na pchwa ze wszech miar

zasuguj nasi wrgwie. Wr nich nie brakuje w ksice nikczemnych zrajcw - waswcw,

wystpujcych z brni w rku przeciwk wasnemu narwi. Okazuje si, e przechzc p

sztanary Wehrmachtu ,,zapragnli ad sbie znad, swym grnym wiaczeniu: i ni rwnie

s czstk Rsji i chc mied wpyw najej przyszd (str. 266). W tym miejscu ppenin rbn

pmyk: Z tp pwierzchwnci izarzumialstwem pzwlili im Niemcy jeynie umierad za

Rzesz, nie pzwlili natmiast myled niezawisych lsach rsyjskich (str. 267). W wilczym

gniezie - bunkrze Hitlera wyranie brakwa Senicyna jak racy Fhrera, n by ju muwytumaczy c i jak.


16/29

Na ziesitkach strn przewijaj si pisy waswcw szlachetnych uszach, a w stsunku do ich

przywcy - generaa Waswa, autrwi swnie u braknie sw. Za t, e Wasw nieulnym

wzeniem w 1942 rku wpzi 2 armi szturmw kta Senicyn, rzecz jasna, barcza win

innych - jakby pwtarzajc lsy 2 armii Samsnwa, tak sam bezmylnie wpznej kta. A

przecie wiam, ile wysiku pwicia Kwatera Gwna, by wyzwlid z presji nierzy i ficerw,

ktrzy znaleli si w niej tylk z pwu niewybaczalnej winy Waswa. Wielu z nich za si

wystad z krenia, ale bez wcy, chcia na jeg pszukiwanie zstay skierwane specjalne

jenstki. Ich wysiki nie przynisy rezultatw. W rnieniu Samsnwa - pisze Senicyn -

Wasw nie skoczy ze sb, by bwiem ptrzebny: Niemcm brakwa liczcej si figury. Zsta

ni Wasw (str. 258).

W tym kntekcie rzwija si jeen z wielu najbarziej nikczemnych wtkw ksiki - Wjna ta w

gle nam krya, e nie ma rzeczy grszej na wiecie, ni byd Rsjaninem (str. 261). D nich

Senicyn zalicza wszystkich nierzy i ficerw Armii Czerwnej, na mierd i ycie walczcych z

faszyzmem. Walczyli ni jakby wbrew swjej wli, czym Senicyn kanie wie, bwiem

cementem la funamentu zwycistwa p Stalingraem... byy kmpanie karne (str. 92).

C si za tyczy Niemcw, byli t, rzecz jasna, luzie askawi, nazwyczaj brzy, rwnie w bzach

kncentracyjnych (str. 142), a jeli chzi pstpwanie z razieckimi jeocami wjennymi - rzecz

nie w Niemcach ... ZSRR nie uznaje rsyjskieg ppisu p knwencj hask jeocach (str. 225).

Knwencja haska zstaa w swim czasie ppisana przez Rsj, c za genewskiej knwencji z

1929 rku, t ZSRR nie umieci p ni sweg ppisu. Jeen z jej artykuw przewiuje lkwanie

jeocw wjennych w bzach weug kryteriw raswych. Uznanie knwencji zawierajcej teg

rzaju klauzul byby w pewnym stpniu rwnznaczne z aprbat raswej plityki nazistw. Na

t Zwizek Raziecki nie mg si zgzid. Celw wypaczajc przyczyny mwy uznania knwencjigenewskiej, Hitler wykorzysta ten fakt w swjej prpaganzie. A nawet gyby knwencja

bwizywaa, czy w jakimklwiek stpniu przeszkziby t hitlerwcm w zncaniu si na

lumi, ktrzy wpali w ich apy. List peptanych w czasie statniej wjny przez faszystwskie

Niemcy mizynarwych umw, przumieo i knwencji mna mnyd bez koca...

Wystarczy jenak katalgwad nikczemnci Archipelagu Guag, jest ich niezliczna ild, caa

ksika pierwszej statniej strny przepenina jest brunymi szczerstwami p adresem

naszeg naru, alek wyprzezajcymi wymysy zachnich swietlgw. Pgly te ukazane

w spsb przestawiny wyej, tj. bez snek, wywuj gniew i pgar ze strny wszystkich

uczciwych luzi nie tylk w Zwizku Razieckim. Zapewne Senicyn i jeg pplecznicy zaj sbie zteg sknale spraw, bwiem swe szczerstwa ukrywaj p sn teg, c wywuje u nas bl -

spekulatywnych rzwaao naruszeniach prawrznci scjalistycznej w latach kultu jenstki.

Staraj si rzjtrzad stare rany i wujc si emcji przemycad swje szczerstwa wbec ZSRR i

scjalizmu w gle.

Jest t cakiem rbna sprawa, c ktrej istnieje pena jasnd. Nie chzi, rzecz jasna,

wybaczanie teg c si zarzy, abslutnie nie. Tak, ppenine zstay przestpstwa przeciw wielu

luzim razieckim, wyrzzna zstaa szka naszemu krajwi. Jest t jenak nasza sprawa, nasze

zmartwienie i nasze nieszczcie. A frymarczenie prze spasinym, szukajcym silnych wraeo

zachnim mieszczuchem pamici tych, ktrzy niewinnie stracili ycie w kresie kultu jenstki, jest


17/29

przestpstwem. W czasie, ktry min tej pry nie ma naruszeo k prawrznci scjalistycznej,

zstay ne wykrzenine.

Jak pisaa Prawa w zwizku z wyaniem w Paryu Archipelagu Guag: Buruazyjna prpagana

usiuje przestawid spraw tak, jakby utwrw Senicyna nie rukuje si w Zwizku Razieckim

niby lateg, i pisze n praw pewnych ramatycznych mmentach w histrii paostwarazieckieg, szczeglnie majcych miejsce nieuzasadnionych represjach.

S t niegziwe wymysy. Kmunistyczna Partia Zwizku Razieckieg twarcie paa

bezkmprmiswej krytyce zwizane z kultem jenstki naruszenia prawrznci scjalistycznej,

w peni przywrcia leninwskie zasay i nrmy ycia partyjneg i speczneg, zabezpieczya alszy

rzwj scjalistycznej emkracji.

W naszym kraju ukaza si szereg utwrw krytykujcych ppenine w przeszci by i

wypaczenia, ktrych mwa, a speczeostw razieckie przyj je z aprbat, pniewa ich

autrzy pisali praw, nie ppaajc w jenstrnnd i nie tracc pczucia histrycznejperspektywy.

Senicyn zaganieo tych pchzi z wprst przeciwnych pzycji. Usiuje wied, jakby

naruszenia prawrznci nie byy stpstwem nrm bwizujcych w scjalistycznym

speczeostwie, lecz wynikay z samej istty scjalizmu29.

C wicej, trageia w histrii kraju staje si la Senicyna pretekstem szyzenia i zliwej

satysfakcji z lsw luzi, ktrzy mim aresztwanianie stracili wiary w parti. W bszernej ksice

nie ma ani jeneg swa szacunku la nich. Jeynie brzyliwe rwiny. Byszczem la Senicyna

s inni sptkani przez nieg w wizieniu. Ot na przyka Niemiec - tyczkwaty, my, jenak z

powodu zupenej nieznajmci rsyjskieg - niemy. A niemwa ta - t znakmity as niemiecki

walczcy przeciwk ZSRR, z pwietrza strzelajcy kbiet i zieci, zbrniarz wjenny siaujcy

wyrok (str. 594).

Zwierza si Senicynwi zaarty ywersant rumuoski,ktry weug wasnych sw przesta si

razieckieg skau spachrnw i grczkw pracujc w cigu miu gzin uszkzi pnd

k wch tysicy spachrnw. Technlgia pracy bya weug sw ywersanta nastpujca:

przystawia rabin stsu spachrnw i nie naruszajc spsbu ich uenia nyczkami

nacina czterech pitych grubci gwn link, c pwinn by spwwad jej pknicie w

pwietrzu. Prawa t, czy te nie? Przej chyba t statnie (p pitnacie sekun na spadochron!),

jenak na Senicynie swa ywersanta wywary jak najlepsze wraenie. Zlikwiwaem razieck

ywizj spachrnw! - ze zliwym zawleniem bysn czami (str. 601).

Zga, zamy na chwil, i rzeczywicie tak by, jak twierzi wywersant. Przy skku ginli

luzie, nie wa tysice ma si rzumied, lecz chciaby jeen nierz raziecki, my chpak z

autmatem w rku i prstym wypsaeniem nierskim, sprny w skku z pkau samltu, zabi

si w wynikli nikczemnej rbty ywersanta. Jak naley nazwad teg, ktry sta si pwem mierci

nierza? Senicyn ma gtw pwie: W caej tej ugiej aresztanckiej krnice30ju wicej

29

Prawa, 14 stycznia 1974.30Archipelag Guag - wie pierwsze czci, caa za ksika weug zamierzeo autra skaad si bzie z

siemiu czci (str. 476).


18/29

nie bzie mi ane sptkad takieg bhatera. W cigu jeenastu lat wizieo, bzw i zesania

miaem jeyne teg rzaju sptkanie, a inni nawet i teg nie. Tymczasem nasze wielnakawe

kmiksy gupiaj mzie, i wanie tylk takich luzi wyapuj rgana (str. 602). Tylk tr zlny

jest takieg niepisaneg cynizmu i blunierstwa!

Przytczna cena nie stanwi jenrazweg wybuchu zci, lecz wynika ze strategii autraprzebraneg w szaty Katna: Zwizek Raziecki winien zstad zniszczny! Wszystk, c rbi si w tym

kierunku jest suszne, ci za na Zachzie, ktrzy z tym zwlekaj, zasuguj na najbarziej surwe

ptpienie. Dlaczeg, ygcze ze wciekci Senicyn, na skraju wjny i pkju Zach nie

przesiwzi barziej zecywanych krkw wbec ZSRR w skali wspmiernej si USA i Anglii?

Byli przecie p rk bhaterwie typu nikczemneg paza - rumuoskieg ywersanta.

W swych krajach - tumaczy Senicyn - Rsevelt i Churchill uchz za wzry mrci

plitycznej. Dla nas natmiast, w rsyjskich rzmwach wiziennych, z ca wyrazistci wiczna

bya ich systematyczna krtkwzrcznd, a nawet gupta. Jak mgli, pczynajc 41-go roku po

45-y, nie zapewnid anych gwarancji nieplegci Eurpie Wschniej? Jak mgli w zamian zamiechu wart zabawk w pstaci czterstrefweg Berlina (pniejsz pit achillesw) ad

obszerne rejony Saksonii i Turyngii?... Mwi, i tym pacili za niezwny uzia Stalina w wjnie z

Japni. Pacili Stalinwi majc ju w rku bmb atmw... Czy nie jest t wem ubstwa

plityczneg mylenia? Gy pniej rugwali Mikajczyka, wykaoczali Benea i Masaryka, blkwany

by Berlin, pn i zamiera Buapeszt, ymia Krea, a knserwatyci zmiatali z Suezu - czyby i

wwczas barzeni br pamici nie wspminali Rsevelta i Churchilla (str. 265).

Byd me Senicyn w swim czasie rzeczywicie prwazi teg rzaju rzmwy w celi wiziennej.

Dwzi t mizy innymi, i przytczne wyej pinie Kennana na temat ysyentw s zgne z

praw - luzie ci, stanwicy znikm grupk zliwych szczepieocw, ywi naziej, i Zachwykrzysta sw ptg militarn, aby rzbid Zwizek Raziecki i wykna t, na c nie starcza si

Senicynm - zniszczy kmunizm. Rzecz tylk w tym, czy wbrew naziejm ysyentw rce

Zachu nie ka si zbyt krtkie.

Wskutek kompletnej ignrancji Senicyn psugujc si skrajnie antykmunistycznymi argumentami

pnis prblem, ktry na Zachzie zsta ju awn rzstrzygnity. Takie same zarzuty wysuwali

w swim czasie p aresem Rsevelta tamtejsi reakcjnici. Niejaki G. Crcker w wydanej jeszcze

w 1959 rku brszurze pisa: W wjnie tej Franklin D. Rsevelt niemiennie wystpwa p

strnie Rsji Razieckiej. Pparcie t by w istcie rzeczy warunkiem kntynuwania przez ni

natarcia. Gwnym jeg celem by anie Stalinwi brni rki, by przy pmcy amerykaoskiejptgi militarnej znied wszystkie przeszky na rze narastajcej fali kmunizmu w Eurpie i Azji

... Nar amerykaoski pzstajcy p wpywem gstniejcych miazmatw prpagany Biaeg

Dmu, nie rzumia teg, c Rsevelt i Hpkins wizieli w swej krysztawej kuli - panowanie

kmunistycznej Rsji w Eurpie31.

Wycfanie si wjsk amerykaoskich z razieckiej strefy kupacyjnej w Niemczech raz przystpienie

ZSRR wjny z Japni byy na Zachzie bez miary rozdmuchiwane. I to nie tylko przez anty

kmunistw. W pierwszych latach pwjennych w akaemickim wiatku USA nie wszyscy niestety

rzeznali si w faktach. W statniej sprawie na przyka amerykaoski prfesr W. Langer pisa w

31G. Crocker. Roosevelt's Road to Russia. Chicago 1959, pp. 21, 191.


19/29

kategriach niemal swnie pkrywajcych si z senicynwskimi: Rsevelt zmuszny by

zapacid za rsyjsk interwencj tylk p t, by wiezied si pniej, i raziecki uzia w wjnie

alekwschniej wart by nie wiele wicej ni efilaa wjskwa. Nasza wasna bmba atmwa

bya stkrd barziej uyteczna la naszych celw ni armia raziecka32.

W latach maccartyzmu kampania ta signa w USA apgeum. Oficjalne ka niema musiaypwicid wysiku, by wyjanid prawziwe mtywy amerykaoskiej plityki i cid si plitycznych

ajakw wzywajcych natychmiastwej wjny z narem razieckim. Amerykaoskim, ziaaczm

paostwwym naturalnie nawet nie przysz gwy, i w tym samym czasie przebywajcy w

razieckich wizieniach wyznawcy pglw maccartystw ptpiali Zach za niestatek

antykmunistycznej grliwci: Wymiewalimy Churchilla i Rsevelta - wspmina Senicyn. -

Mieli al Zachu, i Stalin zecywa si na blka Berlina33ktra uaa mu si cakwicie

(str. 548). Prowokatorzy za kratkami z zanym, w tym wypaku susznie, kagaocem bleli na

tym, e na nar raziecki, ktry tylk c wysze z cikiej wjny, nie spa nwy najaz zbrjny

imperialistw!

Kryzys w stsunkach mizy Zachem i ZSRR, mgcy pcignd za sb wjn, nie nastpi nie

lateg, i przywcy USA i Anglii ywili przywizanie pkju, lecz lateg e wielkie zwycistw

narodu radzieckiego i jego Armii Czerwonej w wojnie 1941-1945 stwrzy rwnwag si mizy

imperializmem i scjalizmem. Wyrane uwiamienie sbie tego w Waszyngtonie i Londynie

prwazi przumienia mizy Zachem i Zwizkiem Razieckim, z ktrym walki staje

Senicyn wypminajc Rseveltwi i Churchillwi ppenine by. Rzecz jenak nie w nich, a w

tym, i amerykaoscy i angielscy przywcy zawali sbie spraw z gigantycznej ptgi Kraju Ra.

T c prpnuje pniewczasie Senicyn - pzstawienie na miejscu wjsk amerykaoskich, ktre u

schyku wjny zajy czd Saksnii i Turyngii, nalecych razieckiej strefy kupacyjnej, c juawniej by ustalne w trjstrnnym przumieniu, kanie pkrywa si z wczesnymi

zamierzeniami Churchilla. 4 czerwca 1945 rku wysa n Trumana histeryczn epesz, w ktrej

mwi najpwaniejszych bawach wywanych wycfaniem armii amerykaoskiej na linie naszej

kupacji w centralnym sektrze, c spwuje wprwazenie razieckiej ptgi serca Eurpy

Zachniej i zielenie nas elazn kurtyn wszystkieg, c znajuje si na wschzie. Churchill

maga si wykrzystania tej sprawy celem wywarcia nacisku na ZSRR34.

Truman zwrci si ra wjskwych. D. Eisenhwer pwiezia z Niemiec, i plan Churchilla

jest nierealny, bwiem zainaugurwanie naszych bezprenich stsunkw z Rsj mw

wypenienia zbwizao wasneg rzu znacza przekrelenie wszelkich naziei na wspprac zZSRR35. W swych pamitnikach Truman ujawni: Wyaem plecenie wycfania wjsk zgnie z

ra naszeg wztwa wjskweg.... Istniay barz pwane wzgly militarne, ktrych nie

mglimy i nie pwinnimy byli ignrwad36. C t byy za wzgly?

32W. Langer. Political Problems of a Coalition. Freign Affaires, Octber 1947, p. 89.

33Mwa graniczeniu stpu Berlina Zachnieg wprwaznym przez waze razieckie w latach

1948-1949 w zwizku z prwkacjami mcarstw zachnich.34

Memoirs by Harry S. Truman. V. 1, N. Y. 1965, p. 335.35D. Eisenhower. Crusade In Europe. N.Y. 1948, p.474.

36H. Truman. Op. cit., p. 332.


20/29

Kwestia mliwci rzpczcia wjny ze Zwizkiem Razieckim bya na zlecenie rzw USA i Anglii

stuiwana przez wysze wztw wjskwe tych krajw jeszcze prze zakoczeniem walki z

paostwami si. 16 maja 1944 rku amerykaoski Kmitet Szefw Sztabw raprtwa rzwi:

Oceniajc teg rzaju mliwd (wjny z ZSRR -przyp. aut.) naley przee wszystkim pkrelid

fenmenalny wzrst rzemicej tej pry militarnej i gsparczej ptgi Rosji, co zapewne

psiaad bzie epkwe znaczenie la przyszych plitycznych i wjskwych stsunkw

mizynarwych, przy czym fenmen ten nie sign jeszcze peneg rzmachu, pwienieg

zasbw Rsji... W przypaku knfliktu mizy tymi wma mcarstwami (Angli i ZSRR przyp.

aut.) rnica w siach militarnych, ktre mgyby ne wystawid na kntynencie, bzie w becnych

warunkach na tyle znaczna, i nasza interwencja p strnie Wielkiej Brytanii nie za jej

zrekmpenswad ... Bziemy zapewne w stanie brnid Brytani, jenak w becnych warunkach nie

zamy pknad Rsji. Innymi swy, zaangaujemy si w wjn, ktrej nie memy wygrad37. Te i

pbne wniski amerykaoskieg Kmitetu Szefw Sztabw, frmuwane w przeeniu jataoskiej i

poczamskiej knferencji szefw rzw trzech mcarstw, kreliy granice plitycznych mliwci

Stanw Zjencznych na mizynarwej arenie. P prstu brak by statecznych si lautrzymania dyktatu.

Jeli chzi Churchilla, peniceg wwczas funkcj premiera Anglii, by n gtw bezzwcznie

pjd nw wypraw krzyw przeciwk kmunizmwi. Niestety, nie starcza si i generalicja

musiaa swnie za py pwstrzymywad krewkieg plityka. Onnie planw Churchilla -

zatrzymania czci razieckiej strefy w Niemczech - Szef Sztabu przy premierze, genera Ismay pisa:

Birc p uwag, i uzgnilimy ju z Rsjanami strefy kupacyjne w Niemczech uwaam, ze

Winstn abslutnie nie ma racji wykrzystujc t spraw jak rek nacisku przy targach z ZSRR38.

Mliwci wywarcia nacisku na Zwizek Raziecki byy mniej ni znikme. Szef brytyjskieg

krlewskieg Sztabu Generalneg felmarszaek Alanbrke zapisa w swim zienniku p at 24maja 1945 rku: Dzi wieczrem uwanie przestuiwaem referat planistw mliwci

rzpczcia wjny z Rsj w wypaku, jeli w przyszych rzmwach z ni pjawi si trunci.

Mielimy zlecne przeprwazenie tych baao. Sama kncepcja jest bez wtpienia najczystsz

fantazj. Szanse na sukces s rwne zeru. Nie ulega anej wtpliwci, i tej chwili Rsja jest

wszechptna w Eurpie39.

T, e rce imperialistw kazay si zbyt krtkie nie by arem niebis, lecz rezultatem rgi, ktr

przeszlimy rewlucji. Nar nasz kierwany przez parti przebrazi kraj, likwiujc cikie

nastpstwa interwencji i wjny mwej, zbuwa ptn gspark, wyprwazi paostw na

przujce miejsce w nauce, technice i kulturze. Tylk ten, kt wiamie nie chce wizied, czym byaRsja za czasw cara i buruazji i czym si staa przy kmunistach, me si pcieszad naziej, i

Zach pejmie prb zbrjnej knfrntacji z naszym krajem i rzwizania si sprnych

prblemw. W kaym razie Churchill, Rsevelt i wielu icych W ich lay ziaaczy paostwwych

byli barziej alekwzrczni ni ysyenci, rzumiejc, i byby t przesiwzicie sambjcze.

Nawet la tpakw ls hitlerwskich Niemiec by stateczn przestrg, a bezsilnd bmby

atmwej w rzstrzyganiu sprnych zaganieo przy istnieniu rwnwagi sizstaa przeknywajc

uwnina przez zachnich strategw.

37

F. R. The Cnferences at Malta an Jalta. Washingtn 1945, pp. 107-108.38G. Alprovits. Atomic Diplomacy: Hiroshima and Potsdam. N. Y. 1965, pp. 44-45.

39A. Bryant. The Triumph In the West. London 1959, p.470.


21/29

W sztabach generalnych kapitalistycznych paostw psumwywan klumny cyfr ilustrujce

gsparczy ptencja kraju scjalizmu. Kryjca si za nimi rzeczywistd wzbuzaa grmny

szacunek i anemu z ekspertw nie przysz gwy gsid razem z Senicynem: Napisze kt

nieug histri techniki tych lat! Przestawi wam wszystkie przykay i antyprzykay. Oceni

wszystkie knwulsje waszej epileptycznej picilatki realizwanej w cztery lata... Dwiemy si, w jaki

spsb wszystkie najlepsze prjekty byy rzucane, a realizwan najgrsze i w najgrszy spsb.

N tak, jeli hunweibini kieruj wysk kwalifikwanymi inynierami - c breg me z teg

wyniknd ?(str. 386).

Gdyby na Zachodzie ktry z ekspertw spraw ZSRR psze p rze takiej analizy,

natychmiast pzbawiby si kawaka chleba. Z Oczywistych pww: przy planwaniu plityki

knieczna jest znajmd prawy, w przeciwnym razie plityka taka koczy si katastrf. Mim to

zachnia buruazyjna prasa, rai i telewizja z brze pacan grliwci mwi becnie nim

jak niemal mnplicie na praw Zwizku Razieckim. Najemni pismacy, tele- i raigarze

sknale wiez, i czwiek ten kamie i tym niemniej kamstw t usiuj przestawid jak

praw, bwiem Senicyn wypenia speczne zamwienie reakcji - za pmc wlnych

chwytw czernia scjalizm.

wiat wielu ziesitkw lat wiga brzemi zimnej wjny, lateg te sprawa jej genezy ma

ogromne znaczenie. Dysyenci wtru antykmunistycznym prpaganystm gsz, e wina za

ten pawania gny rzwj wyarzeo ley wycznie p strnie Zwizku Razieckieg. Taki jest

sens Archipelagu Guag.

Pwyszy jenak punkt wizenia awn ju zsta rzucny nawet przez buruazyjne nauki

histryczne. Mna z ca pwiezialnci stwierzid, i w najnwszej amerykaoskiej histrigrafii

pgly zbline wypwiezi Senicyna nie znajuj ju pparcia.

Taka cena plityki Zwizku Razieckieg rzeczywicie miaa miejsce ze strny niektrych ziaaczy

plitycznych w Waszyngtnie na przemie lat czterziestych i pidziesitych. Lecz nawet wwczas,

w szczytwym kresie zimnej wjny, przecink takiej interpretacji plityki ZSRR prtestwali

niektrzy uczeni. Ci statni - pisa D. Achesn, w wych latach sekretarz stanu USA - podawali w

wtpliwd przeknanie plitycznych planistw, ktre wwczas i ja pzielaem, i w planach Kremla

pierwsze miejsce zajmuje enie panwania na wiatem. Dwzili ni,i plityk razieck

oceniamy bardziej kategoriach trockistowskich ni leninwskich. Z prtestujcymi ucznymi

pstpin w Waszyngtnie prst - rzpzn ich. Jenake, wzycha D. Achesn, psumwujc

ten epiz w wyanych w 1969 rku pamitnikach, p upywie pitnastu lat pisanych wyarzeow nauce ufrmwaa si szka twierzca, i wykazalimy nawraliwd w reakcjach na plityk

Stalina... Nie wykluczne, e tak by w istcie40.

Ta eleganck nazwana przez Achesna nawraliwd reakcji wyrazia si w prbach przywrcenia

w Eurpie sanitarneg krnu, c mizy innymi sta si praprzyczyn kryzysu berlioskieg.

Wszystk t zsta becnie uwnine w licznych pracach wspmnianej szky, ktrej nale

ziesitki amerykaoskich m histrykw - profesorowie G. Kolko, A. Williams, D. Fleming i inni. Jeden z

wybitnych histrykw teg kierunku G. Alprvits twierzi: Obecnie, gy stpne s archiwa z lat

1945-1946, atw ukumentwad transfrmacj histrycznych celw plityki USA w strategi

40D. Acheson. Present at the Creation. N. Y. 1969, pp. 337, 753.


22/29

specjalnie bliczn na zapbieenie ustanwieniu przez siy lewicwe kntrli na Eurp

Wschni - spntanicznie lub na skutek wysikw ZSRR. Stany Zjenczne wykrzystyway wszelkie

rki nacisku z arsenau yplmatyczneg, za wyjtkiem interwencji zbrjnej, by niepucid

utwrzenia tam lewicwych rzw41. Za rzekm pasywnd w tej sprawie Senicyn ptpia, jak

wizielimy, Churchilla i Rsevelta.

Niecenine kncepcje ysyentw nie tylk rzpaaj si w knfrntacji z faktami, lecz nie

pwiaaj rwnie wspczesnym pglm buruazyjnych histrykw. S ne przyatne jeynie

la antykmunistycznej prpagany plejszeg gatunku, blicznej na prymitywne umysy. Dla

reakcji stanwi jenak pewn zbycz. Nie la planwania plityki (w rzwych agencjach na

Zachzie zaj sbie brze spraw z realneg znaczenia ysyentw), ale la prwazenia wjny

psychlgicznej, w ktrej kamstw i szczerstw stanwi pwszechn bro. Dlateg te ppiera

si ich nie tylk pprzez wylewanie krkylich ez na lsem bjwnikw przeciwk

kmunizmwi, lecz rwnie w pstaci atkw. Na kntach Senicyna w szwajcarskich bankach

spczywa w 1973 rku 1,5 milina larw. Kay z nich, jak atw si myled, pkryty jest

warstw bruu.

Odpadki postpu naukowo-technicznegoEpoka rewolucji naukowo-technicznej stawia prze luzkci pwane prblemy speczne.

Zachwyty na mliwciami nauki i techniki przerazaj si czst na Zachzie w gbki pesymizm

wywany myl nieszczciach, jakie mg spwwad cua XX wieku znajujc si w rkach

luzi ma wartciwych mralnie. Jak rganizwad speczeostw, w jaki spsb wykrzystywad

najwiksze zbycze naukw-techniczne la bra luzkci, nie pzbawiajc j ycia? Na tej

pstawie rzwijajsi rne terie technkracji, wynikajce ze stawiania znaku rwnci mizy

znajmci techniki i zlnci kierwania speczeostwem.

Nie znajce umiaru rszczenia zwlennikw technkracji s przemitem baao futurlgw i

staym biektem kpinek ze strny prawziwej fantastyki naukwej. Jeen z twrcw teg gatunku

wski pisarz Lin Alani wypwiaa za prenictwem bhatera krtkieg pwiaania Abslutna

technkracja puczajce myli:

Steve pgry si w rzmylaniach technkracji... Dawnymi czasy specznd luzka pzstawaa

w stanie skrajnej dezorganizacji, na kierownicze stanowiska wysuwano najbardziej

niewiacznych, pczas gy luzie wyskim pzimie intelektualnym cae ycie mgli

zajmwad cakiem przne stanwiska. Takw kaym razie by napisane w prcznikach. Wwuziestym wieku wci jeszcze kwit ustrj barbarzyoski. Waz sprawwali nie technicy-

specjalici, a plitykierzy: ten gatunek luzi cierpicych na mani wielkci i zbn prywczd

znikn z naejciem ery cybernetyki i abslutnej technkracji... Steve nie mia pjcia, jakie wartci

kryje w sbie ta abslutna technkracja. Wiezia jen - abslutna technkracja uwaana jest za

prawziwe brziejstw luzkci. Wyrs w religijnym szacunku la prawspecznych, przyjmujc

je z t sam bezprenici, z jak zieci ucz si mwid42.

41G. Alprovits. Cold War Essays. Garden City 1970, p.97.

42una wacati ruk. Sbrnik fantasticzeskich rasskazw. Pieriewod s italianskogo. Moskwa 1967, str. 52-53.


23/29

Wyimaginwany czwiek przyszci, Steve, snuje swe rzmylania w sytuacji ramatyczn-

humorystycznej - w trakcie zawania egzaminw, mizy innymi z nieeuklieswej geometrii i teorii

wzglnci, na stanwisk zamiatacza ulic rugiej kategrii. Alani pragnie sknid czytelnika

miechu z przypaku stanwiceg lgiczn knsekwencj terii technkracji. Rzeczywicie

mieszne, chcia niezbyt wese.

Bohaterowie naszeg pwiaania s lumi znacznie pwaniejszymi prstaczka Steve, wiez

bwiem kanie na czym plegaj brziejstwa technkracji. Matematyk z wyksztacenia

Senicyn i fizyk Sacharw swj niekmpetencj traktuj zupenie seri jak szczytwe signicie

nauk humanistycznych. D ich wiamci nie ciera rwnie c inneg - w swoim czasie

rewlucja przemyswa zrzia anarchizm, teraz rewlucja naukw-techniczna take pciga za

sb skutki - niektrzy w aen spsb nie mg sbie znaled pwienieg miejsca w

speczeostwie. T jenak nie zbija ich z trpu. W nnszalanckim licie z 19 marca 1970 rku

areswanym kierwnictwa partii i rzu Sacharw, pruszajc skmplikwane kwestie ycia

speczneg, usiuje je analizwad zgnie z jeg fachwym wyraeniem w pierwszym przyblieniu

lub te zastrzega: wane jest, jak mwi matematycy, uwnid twierzenie istnieniu

rzwizania. Wicznie rwnie pragn ad sbie znad.

Psugujc si tak precyzyjn i waciw met knstruuj baj mel iealneg speczeostwa.

Pierwsz prb rzwizania teg wielce truneg zaania pj Senicyn jeszcze w Sierpniu

czternasteg, zmuszajc swych bhaterw snucia rzwaao na tym, w jaki spsb uszczliwid

luzkd zaprwazajc niezbny a w jej yciu. Cieszcy si askami frtuny kmbinatr

Archangrski wypmina rewlucjnistm: S was tysice. I awna nikt nie pracuje. I nawet

zwrcid uwag nie wypaa. I nie jestecie eksplatatrami. A prukt narwy wci knsumujecie

i knsumujecie, niby w czasie rewlucji wszystk si pkryje (str. 534). M ten barzny

nazwyczajn przenikliwci rzuca uznane frmy rganizacji speczeostwa: Nie mylcie, e

republika t uczta, bjaanie si. Zbierze si stu nych sawy awkatw - kt jest wiksz

gau? - i zaczn si nawzajem przerzucad swami. Nar sam sb wszystk jen nigy nie

bzie kierwa (str. 536).

Ruymenta senicynwskieg abecaa sprwazaj si w rezultacie teg, i plityka i partie

polityczne stanwi la speczeostwa zbne bcienie. Ppenili b - stu nych sawy

awkatw, bd przecie tylu ich zasiaa w Senacie USA - wyranie ppenili b. Ci, ktrzy szafuj

rkami patnikw na utrzymywanie ywersyjnych stacji raiwych, zamiecajcych eter

zliwymi breniami Senicyna, nie zrientwali si, i spisa n ju na straty szacwnych

senatrw jak sby abslutnie nieprzyatne. Ale t ich sprawa. Imy alej.

Inny mrek, ciep pisany w ksice i barzny tytuem inyniera, aje: Sz, i Zwizek

Inynierw atw by si mg stad jen z przujcych si w Rsji. Pwaniejsz i barziej skuteczn

kaej partii plitycznej ... Rzeczwi, rzumni luzie nie panuj, a twrz i przebraaj, waza -

t martwa aba. Jeli natmiast waza bzie przeszkazad w rzwju kraju - me trzeba by j

wzid w swje rce (str. 527). Nic z teg nie wysz w Rsji knaa si Rewlucja Paziernikwa i

w Archipelagu Guag Senicyn pwraca tych samych planw, tym razem jenak we wasnym

imieniu.

Senicyn rynarnie faszujc histri wzi, i yktatura prletariatu skierwana jest przeciwkinteligencji technicznej. Tu ppaa w emaggi - wiamie miesza plityczne pjcie yktatury


24/29

proletariatu z konkretnym kierowaniem gospark. Rewlucja Paziernikwa twrzya myli

naukowo-technicznej rzlege perspektywy, weug za Senicyna by wrtnie. Jak mgli

inynierwie pad si yktaturze rbtnikw - tych prcznych w przemyle, sab

wykwalifikowanych, nic rozumiejcych ani fizycznych, ani eknmicznych praw prukcji -

usawinych nagle za biurkami, by kierwad inynierami? (str. 392). Ciekawe, gzie si z tym

Senicyn sptka, czyby w eklaracjach pzycji rbtniczej bezkmprmisw ptpinej przez

parti.

Wszystkie te nierzecznci nie zasugiwayby na uwag, gyby nie t, e ilustruj gwn ie

Senicyna - w speczeostwie winna rzzid technkracja.

Intelektualny pzim ziea Senicyna, stwrzneg w wyniku charakterystycznej la nieg pracy

mylwej, prwnad mna jeynie z przytcznymi rzwaaniami bhatera pwiaania wskieg

pisarza, cznie ze zbienci tekstw. I tak, klejne wynurzenie Senicyna: Dlaczeg inynierwie

nie mieliby uwaad za barziej naturaln tak struktur speczeostwa, na ktreg czele stj luzie

bcy w stanie rzumnie kierwad jeg ziaalnci? (Czy nie teg zmierza zisiaj, pmijajcjeynie mralne kierwanie speczeostwem, speczna cybernetyka? Czy zawwi plitycy nie s

czyrakami na szyi speczeostwa, przeszkazajcymi mu swbnie krcid gw i pruszad rkami?).

Z jakiej racji inynierwie nie mieliby mied pglw plitycznych? Przecie plityka t nawet nie

rzaj nauki, t ziezina empiryczna, nie pajca si pisaniu przez jakiklwiek aparat

matematyczny, a w atku patna na ziaywanie luzkieg egizmu i lepych namitnci

(str. 392-393).

W ten spsb tarlimy sena sprawy, ktra jak wizimy, znakmicie si mieci w cytwanym

pwiaaniu satyrycznym. Tylk e tu autr przywziawszy szaty prrka rzcign kwesti na wielu

setkach strn pwieci.

Jeli ju Senicyn pwa si na bliej nieznan speczn cybernetyk, ajc tym samym wy

swej ucznci, zbaczmy, jak prblemu uszczliwiania speczeostwa zaprenictwem met

matematycznych, cybernetyki itp. nsi si sam N. Wiener. Przy caej szerkci hryzntw

mylwych, arliwym przywizaniu nwych hiptez twrca cybernetyki wiezia kanie: nauki

humanistyczne stanwi zbyt ubgie ple ziaania la nwych met matematycznych. Pba

nam si t czy te nie, tym niemniej jenak wiele musimy pzstawid nienaukwej, narracyjnej

metzie zawweg histryka43. W jenej ze swich ksiek nawuje: Oajcie czwiekwi c

ludzkie, a maszynom matematycznym c maszynwe44.

Pjawienie si cybernetyki prwaza w swim czasie szaleostwa rnej maci aeptw

technkracji. Na ug prze Senicynem zyli ni wykrzystad wszystkie mliwe argumenty

wiaczce wielkim znaczeniu nauk cisych w yciu specznym. Wiener bserwujc wysiki

zmartwychwstaych swiftwskich Lapucian mwi aremnych naziejach wizanych z nwymi

metami nauk cisych. Luzie ci s przeknani, i nasza zlnd kierwania taczajcym nas

wiatem materialnym wiele przewysza nasz zlnd kierwania i rzumienia taczajceg

nas rwiska speczneg. Dlateg te uwaaj, e gwne zaanie najbliszej przyszci plega na

zastswaniu met nauk cisych w ziezinie antrplgii, scjlgii i eknmii celem signicia

43N. Wiener. Kibernetika. Moskwa 1968, str. 74, 238.

44N. Wiener. Tworiec i robot. Moskwa 1966, str. 82-83.


25/29

pbnych sukcesw w ziezinach specznych. Szc, i jest t niezbne, chz wnisku,

e jest t mliwe. Uwaam, i w tym wypaku ujawniaj zbytni ptymizm i niezrzumienie istty

kaeg signicia naukweg.

Pragnc wyjanid swj myl w aspekcie gln teretycznym Wiener pisze artbliwie: Nie

memy przywizywad zbyt wielkieg znaczenia teg kierunku myli partych na pbnychyczeniach. Ich myli s mylami myszy z bajki, ktre pragn pwiesid na szyi kta zwneczek, ktry

by je uprzeza jeg zblianiu si. Dla nas, myszek, byby bez wtpienia wygne, gyby rapiene

kty caeg wiata nsiy takie zwnki; kt jenak pejmie si t zrbid? Kt jest w stanie

zagwarantwad, e waza pnwnie nie stanie si w rce tych, ktrzy jej najbarziej pragn?45.

Wiener sknale zawa sbie spraw, i istniej rwnie uczne myszy zych zamiarach. e tak

jest w rzeczywistci mna si przeknad z paszkwilu Senicyna (p wzglem naukwym nie

wytrzymujceg anej krytyki) raz z wypaw w ziezin plityki wiateg akaemika

Sacharowa.

O ile Senicyn la wyraenia swych myli ptrzebwa wielu tysicy strn, ktre z grafmaoskimuprem zamierza uzupenid nwymi wzami i czciami, t akaemik jest na szczcie

lakniczny. Na 38 strnach brszury Rzmylania pstpie, pkjwym wspistnieniu i wlnci

intelektualnej zawarte zstay wszystkie bez reszty iee Sacharwa. O chwili jej napisania w 1968

rku akaemik nie uzupenia swych niezrwnanych wynurzeo. Zagbiajc si w nieznane sbie

reginy Sacharw, jak przysta ucznemu, wymienia teg, ktry suy mu jak gwiaza przewnia

- wybitneg pisarza A. Senicyna (str. 22). Czerpic mrci z teg niezbyt wnneg ra

akademik wypisuje bzury na temat iealneg, w jeg mniemaniu, speczeostwa, bwiem paostw

radzieckie Sacharowowi nie odpowiada.

Trun pwiezied, i sti n na stanwisku antyrazieckim, n wrs w nie. Sw haoba jestprzez Sacharwa bez przerwy uywane w odniesieniu do naszego kraju46. Waciwie laczeg? Z teg

pwu, wyjania Sacharw, e nie ma emkracji i nie bierze si p uwag pinii mrali (jak

nietrun si myled - akaemika i jeg zwlennikw). Natrtne rzwaania na ten temat

grywaj u Sacharwa t sam funkcjnaln rl, c rzprawianie Senicyna naruszeniach

scjalistycznej prawrznci - stanwi ne celfanwe pakwanie istty jeg pglw.

Nawiasem mwic, pakwanie mcn zuyte. W swim czasie w pakwaniu tym psuwali

prostaczkom swoje credo kadeci.

T wanie ni nazywali siebie mzgiem naru i na tej pstawie magali si pparcia ze strny

mas. T ni burzliw jesieni 1917 rku kleili miasta Rsji wezwaniami, by gswad w wybrach Zgromadzenia Ustawodawczego na list nr 1 (kaetw czyli partii Wlnci Luwej). Stanartwy

tekst apelu gsi: Partia Wlnci Luwej zawsze magaa si wazy la luu... Zawsze

wysuwaa luzi gsparnych, uym wiaczeniu yciwym i wiezy. Jak wiam, w Rsji

dosknale si wwczas pznan na zamiarach tych, ktrzy sami siebie zaliczali najmrzejszych.

wiatpgl Sacharwa jest bez wtpienia recyyw pglw kaeckich, z pprawk na rewlucj

naukowo-techniczn. Jest n bwiem jenmylny z kaetami c najwaniejszeg - waza winna

naleed kapitau.

45

N. Wiener. Kibernetika, str. 235-236.46Szczegw analiz pglw Sacharwa zawiera artyku Mieunarnje tnszenija i iegiczeskaja

brba, Kmmunist, nr. 14, str. 16-22


26/29

Sacharw maga si wchnicia scjalizmu przez kapitalizm, pniewa ustrj kapitalistyczny jest

jakby barziej sknay. W istcie, na przyka takie Stany Zjenczne, c za pikny kraj -

istnienie wUSA milinerw nie stanwi zbyt ueg bcienia gsparczeg z uwagi na ich

nieznaczn ild. czne spycie ,bgaczy nie przekracza 20 prc, czyli jest mniejsze ni czny

przyrst glneg spycia w cigu 5 lat. Z teg punktu wizenia rewlucja,ktra hamuje rzwj

gsparczy na kres uszy ni 5 lat, nie me byd uwaana za eknmicznie krzystn la mas

pracujcych (str. 29).

Sk tylk w tym, w jaki spsb rzprzestrzenid ten znakmity ustrj na ca luzkd? Z pmc,

rzecz jasna, przyjdzie nauka, plityka mizynarwa winna byd cakwicie przeniknita

metlgi naukw (str. 8). Naley jeynie skoczyd z pewnym rbiazgiem - marksizmem,

stand na pzycjach realizmu i wwczas rku 2000 na Ziemi pwstanie rz wiatwy! Za czym

takim awna tskni technkraci. D swich strnnikw staraj si zaliczyd luzi, ktrym myl ta

nigy nawet nie przysza gwy. Amerykaoski fizyk, sawiny jciec amerykaoskiej bmby

wrwej E. Teller z ca pwag stwierza: W aen spsb nie mg si pzbyd myli, i

prezyent Rsevelt nsi si z zamiarem wykrzystania bmby atmwej w charakterze ptneg

rka na rzecz rzu wiatweg47. Za ycia Rsevelta bro atmwa jeszcze nie istniaa, a sy w

rzaju pglw Tellera, zauway amerykaoski histryk prf. W. Williams, nie mg zstad

sprawzne, bwiem wysuwane pniej zarzuty, i Rsevelt winien by na trzy miesice naprz

wybiec myl w zakresie fizyki jrwej, stanwi czysty nnsens48.

Iea rzu wiatweg panwaa w swim czasie rwnie wielkieg fizyka A. Einsteina. Gy zacz

n p rugiej wjnie wiatwej wypwiaad si na ten temat, uczeni razieccy uznali za swj

bwizek twarcie pwiezied, c tym myl. Uczynili t akaemicy Wawiw, Jffe, Sieminw i

Frumkin w licie zatytuwanym O niektrych bach prfesra Alberta Einsteina. Uczeni wysk

cenili ziaalnd Einsteina, ktry niejenkrtnie wystpwa przeciwk hitlerwskim

barbarzyocm, a w kresie pwjennym przeciwk niebezpieczeostwu nwej wjny, przeciwko

eniu amerykaoskich mnpli cakwiteg pprzkwania sbie amerykaoskiej plityki.

Razieccy uczeni, pbnie jak cae speczeostw razieckie, pzytywnie ceniaj t ziaalnd

uczneg przepjn prawziwym humanizmem.

Jenake mwienie rzzie wiatwym, stwierzali razieccy uczeni, wyaje si nam nie tylk

niesuszne, lecz take niebezpieczne la sprawy pkju, ktr pragnie walczyd Einstein. Dalej

wyjanian, c znacza has rzu wiatweg w becnych warunkach: Haso ponadnarodowego

superpaostwa kryje p gn brzmicym frazesem wiatwe panwanie kapitalistycznych

mnpli... Irnia lsu prwazia Einsteina faktyczneg ppierania planw i eo najgrszych

wrgw pkju i wsppracy mizynarwej. Pniewawysce cenimy Einsteina zarwn jak

wybitneg uczneg, jak i ziaacza speczneg, uwaamy za swj bwizek pwiezied tym z

ca twartci, bez anych yplmatycznych upikszeo...49. Nie zaszkziby, gyby fizyk

Sacharw pnwnie przeczyta list swych starszych klegw.

W rzeczy samej, jakie inne krzyci me przynied luzkci rz wiatwy prcz elaznych

kajan mnplistyczneg kapitau USA? Barz wiele, zapewnia Sacharw. Pwujc si na

47

E. Teller, A. Brown. The Legacy of Hiroshima. N. Y. 1962, p. 24.48W. Williams. American-Russian Relations, 1781-1947. N. Y. 1952, p. 277.

49L. Lww. izo Alberta Einsteina. Moskwa 1959, str. 297-298.


27/29

niebezpieczeostw technkracji wspmnianej przez N. Wienera w ksice Cybernetyka i

egnujc si zamiaru przebraenia luzi w kury lub szczury z wmntwanymi w mzg

elektrami, ktre umliwiaj kntrl ich pstpwania (str. 20-21), Sacharow roztacza takie

wanie perspektywy prze lumi. Ot c pisze czarn na biaym: rz wiatwy bzie yspnwa

szerkimi mliwciami, bwiem z chwil jeg utwrzenia pstpy nauk bilgicznych (w becnym

i pniejszym kresie) pzwl skutecznie kntrlwad i kierwad wszystkimi prcesami yciwymi

na szczeblu bichemicznym, kmrkwym, rganizacyjnym, eklgicznym i scjalnym, pczynajc

rzrczci i starzenia si na prcesach psychicznych i ziezicznci koczc (str. 35).

Wes przyszd gtuj nam technkraci! Ot czeg prwazi kadecka ideologia w epoce

rewolucji naukowo-technicznej! wiat ywych rbtw p czujnym kiem i nazrem finanswej

ligarchii. W tym celu knieczne s jenak stalwe nerwy, przynajmniej u inicjatrw teg

nieluzkieg wiata. Czy psiaaj je ysyenci? Senicyn uspakaja -jestemy lumi

zecywanymi. W Archipelagu Guag zapewnia, i razem ze swymi zwlennikami jest gtw na

wszystk. Jeen i ten sam czwiek - pucza Senicyn - w rnym wieku, w rnej sytuacji yciwej

me byd cakiem miennym czwiekiem. T bliej iaba, t znw witeg. A imi pzstaje t

samo i jemu przypisujemy wszystko...

Zawaby nas Maluta Skuratw50i chyba nie pkpilibymy sprawy (str. 176).

Senicyna, czwieka przestpczej mentalnci, atw sbie w tej rli wybrazid, ale Sacharwwi

chyba na nie pasuje. Jeg pgly przy caej swej absuralnci mim wszystk mieszcz si raczej

w kategriach brtliwej gupty technkraty i mna je skwitwad miechem. Mna mu

rwnie prazid, by zechcia spjrzedna siebie krytycznie, c jak wiam stanwi przesank

kaeg pszukiwania naukweg. Przynajmniej rzucid kiem lustra. Wiele si wwczas wyjani.

W strju pmcnika prawcy Maluty Skuratwa wyranie mu nie twarzy.

***

Opisane pwyej teretyczne cre ysyentw leg u pstaw ich praktyk - ziaalnci

wywrtwej przeciwk jczynie. Stswane chwyty i mety s rne. Ostatni przewaaj

bezprenie wystpienia kierwniczych k na Zachzie z uprzejm prb sptgwanie

nacisku na Kraj Ra. Cierpicy na plityczn maniwszczyzn51. Sacharow prosi Kongres USA o

niepuszczenie przyznania ZSRR klauzuli najwikszeg uprzywilejwania. Senicyn zliwie

twierzi, i rzeczwe kntakty z naszym krajem s nwym Mnachium it. Krtk mwic, staraj

si ni przeszkzid w rzawaniu napicia mizynarweg, wychzc z zaenia, e wwarunkach zimnej wjny ua si pknad scjalizm.

Dysyenci walcz z kmunizmem, szk jenak przynsz wszystkim nam bez wyjtku.

Rzawanie bwiemnapicia i rzszerzenie hanlu przynsi krzyci kaej rzinie. Takie s

skutki ich trskliwci nar.

50Maluta Skuratowzaufany cara Iwana IV Grneg, panujceg w Rsji w latach 1547-1584. Syn z

krutnych rzpraw z bjarsk pzycj przeciw carwi. 51Maniwszczyzna nazwiska jeneg z bhaterw pwieci Ggla martwe usze Maniwa, ktry

sta si usbieniem czczeg i ckliweg fantazjwania.


28/29

Wysiki ysyentw s z aplauzem przyjmwane przez reakcyjne ka na Zachzie, gy

prpnwany przez nich spsb pstpwania pwiaa wielkiej strategii antykomunizmu na

becnym etapie. Sacharw mgby wycignd pwienie wniski z tych czywistych faktw.

Imperializm rzbuwuje swj ptg militarn, buet wjskwy USA siga sumy niemal 100 ml

larw. T, rzecz jasna, nieuchrnnie wywuje wzrst rkw przeznaczanych przez paostwrazieckie na brn. Zachni zwlennicy takieg spsbu pstpwania, ktry mna krelid jak

met wycieoczania, ywi naziej, i ua im si zakcid twrcz prac naszeg kraju, wywad

krelne braki, c wpynie na stan ucha naru razieckieg.

P tym ktem wizenia ceniaj ni zapewne ziaalnd ysyentw - zbaczcie, znaleli si ju

luzie, ktrzy pwiaaj si za kapitulacj prze imperializmem! Traktuj t jak jen z rkujcych

ue nazieje, wyrafinwanych met zniszczenia Zwizku Razieckieg, gy inne, czyst militarne

spsby rzwizania sprawy przestay wchzid w rachub.

Jeszcze w kocu lat pidziesitych ukazaa si w Anglii ksika wjskweg teretyka W. JacksnaSieem rg Mskwy. Zawarte w niej pisy najazw na Rsj najawniejszych czasw,

ktrych autr naliczy sieem, kocz si knkluzj:

Zbrjne wyprawy na ni zawsze si koczyy niepwzeniem, jak t wykazay inwazje Szwew,

Francuzw i Niemcw. G wicej, rzmiar katastrfy wzrasta z kaym klejnym najazem. Jeyn

skuteczn rg Mskwy jest rga Wikingw wiaczcych bre usugi, ktrych pragn i

ktre prsi sam nar rsyjski. Miejmy naziej, i nie znajzie si wicej chtnych nalawania

Karla XII, Naplena czy Hitlera, usiujcych rzstrzygnd spraw z brni w rku, c jak uczy

histria koczy si fiaskiem i me pcignd za sb atmwe zniszczenie luzkci52.

D teg za w gruncie rzeczy wzywaj ysyenci - przybywajcie i panujcie nad nami, my wam

pmemy. Paranialny charakter tych zamysw, jak rwnie samej kncepcji Wikingw, u nas,

luzi razieckich, nie buzi anych wtpliwci. Jenake ziaalnd ysyentw aje tuchy

krelnym km na Zachzie: w wielkim kraju istniej jakby wewntrzne tarcia, czyli ZSRR t

kls na glinianych ngach. A wic signit t, na c wiekw liczyli wrgwie naszeg kraju:

rzarta zstaa jend naru. Czy nie tak uczy Klausewitz, psugujc si przykaem najazu

Napolena na Rsj:

Rsja nie naley krajw, ktre mna rzeczywicie pbid, tj. kupwad; w kaym razie nie

mna teg knad ani siami wspczesnych paostw eurpejskich, ani przy pmcy 500 000 luzi,

ktrych w tym celu przyprwazi Naplen. Taki kraj me zstad pknany jeynie przez wasn

sabd i na skutek ziaania wewntrznych wani. Dsignd te sabe miejsca ycia plityczneg

mna jeynie rg wstrzsu, ktry tarby sameg serca kraju... Wyprawa 1812 rku

zakoczya si niepwzeniem pniewa rz nieprzyjacielski kaza si twary, a nar pzsta

wierny i wytrway, tj. lateg, e musiaa si tak zakoczyd53.

52W. Jackson. Seven Roads to Moscow. London 1957, p. 319.

53K. Klausewitz. O wojnie. T. 3, Moskwa 1932, str. 127, 129.


29/29

Stratezy Pentagnu w trakcie szklenia amerykaoskieg krpusu ficerskieg na przykaach z

rugiej wjny wiatwej stale cytuj ten ustp prac Klausewitza, nie przestajc pwtarzad:

Zapamitajcie, jak rg musieli Niemcy zapacid za ignrwanie tej zasaniczej ray Klausewitza54.

Dziaalnd ysyentw we wspczesnych warunkach stanwi jawn prb naprawienia bu

wrgwnaszeg kraju, jest zacht kntynuwania twareg kursu wbec Zwizku Razieckieg.Senicyn i jemu pbni s brunymi prwkatrami, gtwymi wspziaad nawet na rzecz

rzptania wjny, byle tylk signd nierzeczne antykmunistyczne cele. Luzie ci pnsz rk

na rzeczy la nich niesigalne, jenak swym pjuzaniem i szczerstwami p aresem paostwa

razieckieg kmplikuj sytuacj mizynarw, przeszkazaj w utrwalaniu pkju na wiecie,

stwarzaj bwiem pwy wszczynania wci nwych kampanii antyrazieckich. Innymi swy,

stwarzaj parawan la zamiarw najbarziej agresywnych krgw mizynarwej reakcji.

9 .

54The German Campaign In Russia (1940-1942). Washington 1955, p.111.

Nikołaj Jakowlew - Archipelag kłamstw - 1974 (zorg)

Documents

Transcript of Nikołaj Jakowlew - Archipelag kłamstw - 1974 (zorg)