MAKROEKONOMIA II - Uniwersytet...
Transcript of MAKROEKONOMIA II - Uniwersytet...
K A T A R Z Y N A Ś L E D Z I E W S K A
MAKROEKONOMIA II
WYKŁAD IV PIENIĄDZ
• Równowaga na rynku dóbr w gospodarce zamkniętej
• Pieniądz i polityka pieniężna
WYKŁAD IV PIENIĄDZ
• Równowaga na rynku dóbr w gospodarce zamkniętej
• Pieniądz i polityka pieniężna
RÓWNOWAGA NA RYNKU DÓBR I USŁUGW GOSPODARCE OTWARTEJ
• S = I + CA = I + NX
• Metoda alternatywna:• Y = Cd + Id + G + NX
• NX = Y – (Cd + Id + G)
RÓWNOWAGA NA RYNKU DÓBR I USŁUGW GOSPODARCE OTWARTEJ
• Mała otwarta gospodarka: kraj zbyt mały, aby mieć wpływ na światową realną stopę procentową
• Światowa realna stopa procentowa (rw)• realna stopa procentowa w międzynarodowym rynku
kapitałowym
• Kluczowe założenie• Mieszkańcy małej otwartej gospodarce mogą pożyczać po
oczekiwanej światowej realnej stopie procentowej
RÓWNOWAGA NA RYNKU DÓBR I USŁUGW GOSPODARCE OTWARTEJ
S
I
Świa
tow
a re
aln
a s
top
a p
roc
en
tow
a
pożądane inwestycjepożądane oszczędności
Mała otwarta gospodarka, która pożycza za granicą
RÓWNOWAGA NA RYNKU DÓBR I USŁUGW GOSPODARCE OTWARTEJ
S
I
Świa
tow
a re
aln
a s
top
a p
roc
en
tow
a
pożądane inwestycjepożądane oszczędności
Mała otwarta gospodarka, która pożycza od zagranicy
RÓWNOWAGA NA RYNKU DÓBR I USŁUGW GOSPODARCE OTWARTEJ
• Rezultat: rw → Sd > Id, Sd = Id, lub Sd < Id
• Sd > Id, NX > 0
• Sd = Id, NX = 0
• Sd < Id, NX < 0
Eksport netto = zagraniczne pożyczki netto = bilans obrotów bieżących
SKUTKI SZOKÓW GOSPODARCZYCH W MAŁEJ OTWARTEJ GOSPODARCE
• Przejściowy ↓ dochodów • ↓ oszczędności
• ↓ zagranicznych pożyczek netto
S
I
Świa
tow
a re
aln
a s
top
a p
roc
en
tow
a
pożądane inwestycjepożądane oszczędności
S’
SKUTKI SZOKÓW GOSPODARCZYCH W MAŁEJ OTWARTEJ GOSPODARCE
NX spada
SKUTKI SZOKÓW GOSPODARCZYCH W MAŁEJ OTWARTEJ GOSPODARCE
• Przejściowy ↓ dochodów • ↓ oszczędności
• ↓ zagranicznych pożyczek netto
• ↓ MPK
S
I
Świa
tow
a re
aln
a s
top
a p
roc
en
tow
a
pożądane inwestycjepożądane oszczędności
I’
SKUTKI SZOKÓW GOSPODARCZYCH W MAŁEJ OTWARTEJ GOSPODARCE
NX wzrasta
SKUTKI SZOKÓW GOSPODARCZYCH W MAŁEJ OTWARTEJ GOSPODARCE
• Przejściowy ↓ dochodów • ↓ oszczędności
• ↓ zagranicznych pożyczek netto
• ↓ MPK• ↓ inwestycji
• ↑ zagranicznych pożyczek netto
S
I
Świa
tow
a re
aln
a s
top
a p
roc
en
tow
a
pożądane inwestycjepożądane oszczędności
S’
POLITYKA FISKALNA W MAŁEJ OTWARTEJ GOSPODARCE
1. G ↑
2. CA ↓
• Czy faktycznie jest silny związek między deficytem obrotów bieżących i deficytem budżetowym?
• hipoteza podwójnego deficytu
• Greenspan (2005) i Ferguson (2004) • nieistotne dla bilansu obrotów bieżących są zmiany w budżetach
państw
POLITYKA FISKALNA W MAŁEJ OTWARTEJ GOSPODARCE
BILANS OBROTÓW BIEŻĄCYCH DO PKB, ŚREDNIA 2008-2011
Eurostat
UDZIAŁ DEFICYTU (-) I NADWYŻKI (+) BUDŻETOWEJ W PKB, 2011
Eurostat
TWIN DEFICITS
• Jeśli ↑ deficytu budżetowego –różne polityki
I. wzrost wydatków rządowych (Baxter 1995, FRBSF2005)
• → ↑ oszczędności
• 2 sposoby : 1. ↓ wydatków
2. ↑ godzin pracy & dochodu → ↑ wydajności kapitału & ↑inwestycji
II. ↓ podatków → ludzie chętniej pracują; produkcja i produktywność ↑ → ↑ inwestycji
TWIN DEFICITS
Dyskusja
↑ pożyczek rządowych → ↑ stopy procentowej → ↓ inwestycji (Kim i Roubini 2004)
• wzrost oszczędności prywatnych i spadek inwestycji krajowych - wystarczające, aby zrekompensować spadek rządowych oszczędności
→ ↑CA.
WSKAŹNIK OBCIĄŻENIA DEMOGRAFICZNEGO
• % osób powyżej 64 roku życia do pracującej populacji
• % osób poniżej 15 roku życia do pracującej populacji
• Wysoki udział osób „na utrzymaniu” → ↓ oszczędności, ↓ CA
• (IMF, 2006).
• Mierzony wskaźnikiem obciążenia demograficznego • (Ca’ Zorzi a M., ChudikA, Dieppe A. 2012)
WSKAŹNIK OBCIĄŻENIA DEMOGRAFICZNEGO, OSOBY STARSZE
WYKŁAD IV PIENIĄDZ
• Równowaga na rynku dóbr w gospodarce zamkniętej
• Pieniądz i polityka pieniężna• Czym jest pieniądz?
• Podaż pieniądza
• Popyt na pieniądz
• Prowadzenie polityki pieniężnej
WYKŁAD IV PIENIĄDZ
• Równowaga na rynku dóbr w gospodarce zamkniętej
• Pieniądz i polityka pieniężna• Czym jest pieniądz?
• Podaż pieniądza • Agregaty pieniężne
• System rezerwy ułamkowej i podaż pieniądza
• Instrumenty polityki pieniężnej
CZYM JEST PIENIĄDZ?
• Pieniądze• aktywa, które są powszechnie stosowane i akceptowane
jako środek płatniczy
• Funkcje pieniądza• środek wymiany,
• środek oszczędzania (jednostka rozliczeniowa),
• miernik wartości
CZYM JEST PIENIĄDZ?
• Pieniądz towarowy
• Pieniądz papierowy
• Pieniądz symboliczny
• Opowieść o papierosach w obozie wojennym
CZYM JEST PIENIĄDZ?
• Podaż pieniądza= zasób pieniądza = kwota dostępna w gospodarce
• W jaki sposób bank centralny kraju, zwiększa podaż pieniądza?• Operacje otwartego rynku
• ↑ podaż pieniądza → używa nowo wydrukowanego pieniądza na zakup aktywów finansowych
• ↓ podaż pieniądza → sprzedaż aktywów finansowych
• Może też kupić nowo wyemitowane obligacje bezpośrednio od rządu• ten sam efekt: rząd finansuje swoje wydatki bezpośrednio
drukując pieniądze• zdarza się to często w niektórych krajach
WYKŁAD IV PIENIĄDZ
• Równowaga na rynku dóbr w gospodarce zamkniętej
• Pieniądz i polityka pieniężna• Czym jest pieniądz?
• Podaż pieniądza • Agregaty pieniężne
• Banki
• System rezerwy ułamkowej i podaż pieniądza
• Instrumenty polityki pieniężnej
• Rozróżnienie co jest pieniądzem od tego co nie jest czasem trudne
• Nie ma jednej najlepszej miary pieniądza
• W USA w końcu 2002 r. rozróżniano cztery rodzaje podaży pieniądza
• M1
• M2
• M3
• L
AGREGATY PIENIĘŻNE
AGREGATY PIENIĘŻNE
• Wielkość pieniądza rezerwowego banku centralnego M0
• Wąski pieniądz M1• gotówka w obiegu + bankowe wkłady a vista
• środek wymiany
• najwyższa płynność
• wszystkie komponenty M1 są używane w dokonywaniu płatności → M1 jest najbliższym agregatem do teoretycznego opisu pieniędzy
AGREGATY PIENIĘŻNE, M1, MLD EURO
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
strefa euro
Wielka Brytania
Źródło: Eurostat
0
20
40
60
80
100
120
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Bułgaria
Rumunia
Węgry
Rep. Czeska
Dania
Polska
AGREGATY PIENIĘŻNE, M1, MLD EURO
Źródło: Eurostat
• W 2012 roku → M1: 3300 USD za osobę• badania pokazują, ludzie posiadają jedynie o 100 dolarów
• niektóre są w posiadaniu przedsiębiorstw
• większość jest w posiadaniu zagranicy• cudzoziemcy trzymają dolary → inflacja w walucie lokalnej i
destabilizacja polityczna
AGREGATY PIENIĘŻNE
AGREGATY PIENIĘŻNE
• Miara pośrednia M2• dodatkowo aktywa o różnym stopniu płynności
M2 = M1 + bankowe wkłady terminowe o nieograniczonej dostępności
• mogą być przekształcone w komponenty wąskiego pieniądza • po upływie pewnego czasu i/lub poniesieniu kosztu
AGREGATY PIENIĘŻNE, M2, MLD EURO
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
9000
10000
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
strefa euro
Wielka Brytania
Źródło: Eurostat
AGREGATY PIENIĘŻNE, M2, MLD EURO
0
50
100
150
200
250
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Bułgaria
Wegry
Rumunia
Rep. Czeska
Dania
Polska
Źródło: Eurostat
AGREGATY PIENIĘŻNE, M2/M1
Źródło: Eurostat
AGREGATY PIENIĘŻNE
• Szeroki pieniądz M3• Wysoka płynność oraz przewidywalność ceny włączonych
aktywów → substytuty pieniądza.
• Mniej narażony na wahania wynikające z substytucji aktywów wchodzących w jego skład.
AGREGATY PIENIĘŻNE, M3, MLD EURO
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
strefa euro
Wielka Brytania
Źródło: Eurostat
AGREGATY PIENIĘŻNE, M3, MLD EURO
0
50
100
150
200
250
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Bułgaria
Rumunia
Wegry
Rep. Czeska
Dania
Polska
Źródło: Eurostat
AGREGATY PIENIĘŻNE, M3/M2
Źródło: Eurostat
AGREGATY PIENIĘŻNE
Definicje agregatów w strefie euro (i Polsce) M1 M2 M3
Gotówka w obiegu � � �
Depozyty bieżące � � �
Depozyty z terminem pierwotnym do 2 lat � �
Depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy włącznie � �
Operacje z przyrzeczeniem odkupu �
Jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego �
Dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do 2 lat �
Źródło: http://www.nbp.pl
MIA
RY
PIE
NIĄ
DZ
A (W
ML
D P
LN
) W P
OL
SCE
0.0
100.0
200.0
300.0
400.0
500.0
600.0
700.0
800.0
900.0
1 000.0gru 96lip 97lut 98
wrz 98kwi 99
lis 99cze 00sty 01sie 01
mar 02paź 02maj 03gru 03lip 04lut 05
wrz 05kwi 06
lis 06cze 07sty 08sie 08
mar 09paz 09maj 10gru 10lip 11lut 12
wrz 12kwi 13
M0
M1
M2
M3
M2/PKB W %
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
strefa euro
UE
Polska
Źródło: WDI
WYKŁAD IV PIENIĄDZ
• Równowaga na rynku dóbr w gospodarce zamkniętej
• Pieniądz i polityka pieniężna• Czym jest pieniądz?
• Podaż pieniądza • Agregaty pieniężne
• Banki
• System rezerwy ułamkowej i podaż pieniądza
• Instrumenty polityki pieniężnej
BANK CENTRALNY
• Publiczna lub parapubliczna organizacja• Ma uprawnienia do kontrolowania obiegu pieniądza i
kredytu
• Bank banków
• Wytwarza 2 rodzaje pieniądza:• Emituje gotówkę (niekiedy Skarb Państwa)
• Tworzy rezerwy bankowe
• Wkłady trzymane przez banki komercyjne w banku centralnym
• Baza monetarna M0• Suma gotówki i rezerw banków komercyjnych
STOPY PROCENTOWE GŁÓWNYCH BANKÓW CENTRALNYCH
Źródło: Dane Bloomberg
BANKI KOMERCYJNE
• Pośrednicy finansowi• Tradycyjnie: gromadzą fundusze właścicieli wkładów i
wykorzystują w celu udzielania kredytów
• Zarządzanie portfelami aktywów w imieniu klientów
• Przekształcanie terminów płatności – przyjmowanie krótkoterminowych zobowiązań i wykorzystywanie ich w celu tworzenia długoterminowych aktywów• np. banki udzielają długoterminowych kredytów (aktywa) a
przyjmują wkłady krótkoterminowe (pasywa)
• Pewne ryzyko – run na bank
BILANS BANKU KOMERCYJNEGO
Gotówka w skarbcu i wkłady w banku
centralnym
Papiery wartościowe
Kredyty
Zobowiązania wobec banku centralnego
Wkłady klientów
Wartość netto
Aktywa Pasywa
WYKŁAD IV PIENIĄDZ
• Równowaga na rynku dóbr w gospodarce zamkniętej
• Pieniądz i polityka pieniężna• Czym jest pieniądz?
• Podaż pieniądza • Agregaty pieniężne
• Banki
• System rezerwy ułamkowej i podaż pieniądza
• Instrumenty polityki pieniężnej
SYSTEM REZERWY UŁAMKOWEJ I PODAŻ PIENIĄDZA
• Determinanty podaży pieniądza:
• Bank centralny dostarcza bazę pieniężną• gotówkę w obiegu poza kasami banków (CU)
• rezerwy banków komercyjnych (RES)���� � �� � ��
• Podaż pieniądza jest sumą gotówki (CU) i depozytów (DEP)
� � �� � ��
SYSTEM REZERWY UŁAMKOWEJ I PODAŻ PIENIĄDZA
Zależność między podażą pieniądza a bazą pieniężną
Baza pieniężna
Podaż pieniądza
Gotówka Rezerwy
Depozyty
Kreacja pieniądzaw systemiebankowym
SYSTEM REZERWY UŁAMKOWEJ I PODAŻ PIENIĄDZA
Kreacja pieniądza w sektorze banków komercyjnych
Bilans banku komercyjnego w systemie 100-procentowej –rezerwy
Spadek ilości gotówki o x →wzrost depozytów o x
• sektor banków komercyjnych nie wpływa na podaż pieniądza.
AKTYWA PASYWA
Rezerwy 1000 Depozyty 1000
SYSTEM REZERWY UŁAMKOWEJ I PODAŻ PIENIĄDZA
• Bilans sektora banków komercyjnych w systemie rezerwy ułamkowej
BANK AKTYWA PASYWA
A Rezerwy 200
Kredyty 800
Depozyty 1000
B Rezerwy 160
Kredyty 640
Depozyty 800
C Rezerwy 128
Kredyty 512
Depozyty 640
D Rezerwy 102,4
Kredyty 409,6
Depozyty 512
… … …
SYSTEM REZERWY UŁAMKOWEJ I PODAŻ PIENIĄDZA
• Proces kreacji pieniądza w sektorze bankowym może być kontynuowany bez końca• ilość generowanego pieniądza jest skończona
• Bank centralny kontroluje wielkość bazy pieniężnej• nie kontroluje bezpośrednio podaży pieniądza
�
������� � ��
�� � ���
�����
�� � �� � 1
��/�� � ��/��
�� � ��/��
re � ��/��
SYSTEM REZERWY UŁAMKOWEJ I PODAŻ PIENIĄDZA
• Podaż pieniądza jest wielokrotnością bazy pieniężnej
� ��� � 1
�� � ��∗ ����
Mnożnik pieniężny ↓ gdy • stopa gotówka-depozyty cu ↑• stopa rezerwy-depozyty re ↑