Makroekonomia I

Ćwiczenia 1

PLAN• Organizacja zadań• Zasady zaliczenia

• Kolokwium• Praca zaliczeniowa• Aktywność (zadania)• Plan kursu

• Makroekonomia• Przykłady – krzywa Philipsa, prawo Okuna•

Zapowiedź ćwiczeń 2. • PKB [def.]• Model ruchu okrężnego

• Przedsiębiorstwa + gospodarstwa domowe• Przedsiębiorstwa + gospodarstwa domowe + rząd• Przedsiębiorstwa + gospodarstwa domowe + rząd + zagranica

• Rachunki narodowe

PLAN/ Organizacja zajęć

• Wykład • dr hab. Urszula Sztandar-Sztanderska, prof. UW • dr hab. Gabriela Grotkowska

• Ćwiczenia (obowiązkowe)• Leszek Morawski• E-mail: lmorawski@wne.uw.edu.pl• Dyżur: ? [kontakt przez e-mail]

Zasady zaliczenia MAKRO I

1. Obowiązkowe ćwiczenia i nieobowiązkowy wykład.

2. Do egzaminu podchodzić mogą osoby, które zaliczyły ćwiczenia.

3. Cwiczenia odbywają się w salach dydaktycznych lub w pracowni komputerowej (praca z danymi).

4. Podstawą zaliczenia ćwiczeń jest kolokwium końcowe (formę ustala prowadzący ćwiczenia), praca semestralna oraz aktywność. Zaliczenie ćwiczeń wymaga uzyskania min. 50% punktów z kolokwium.

5. Proporcja punktów za poszczególne aktywności na ćwiczeniach: (sprawdzanie wiedzy (kolokwium/kartkówki) - 60%, praca semestralna - 30%, aktywność - 10%)

6. Praca semestralna przygotowywana jest w grupach 3-osobowych, a temat i wytyczne losowane z "banku tematów". Każdy temat ma swojego opiekuna, który ocenia wszystkie prace z danego tematu (https://tiny.pl/tmgnx).

7. Ocena z pracy jest średnią ważoną z oceny pracy pisemnej i prezentacji (wagi ustala prowadzący ćwiczenia).

8. W przypadku nadesłania pracy po terminie, za każdy dzień zwłoki ocena obniżana jest o 10%.

9. W przypadku, gdy studenci chcą się przepisac mięzy grupami, umawiamy się, iż osobie od której się wypisują okazują najpierw zgodę na przyjęcie z innej grupy.

10. Przepiyswanie ocen z ćwiczeń i punktów za raporty: jeśli ktoś miał zaliczone ćwiczenia na 4 lub więcej - istnieje możliwość przepisania oceny. Jeśli ktoś miał ocenę niższą niż 4 lub brak zaliczenia - musi powtarzać całość ćwiczeń, łącznie z pisaniem raportu, bez względu na wynik.

11. Zaliczenie przedmiotu wymaga zdania egzaminu pisemnego.

12. Końcowa ocena ustalana jest na podstwie średniej ważonej z punktów z ćwiczeń (30%) i egzaminu pisemnego (70%)

PLAN/ Zasady zaliczenia• Końcowa ocena na podstwie średniej ważonej z

• punktów z ćwiczeń (30%) • egzaminu pisemnego (70%).

• Ćwiczenia• kolokwium końcowe (60%) => [0, 60] pkt • praca semestralna (30%) => [0, 30] pkt • aktywność (10%) => [0, 10] pkt

• UWAGA !!! Zaliczenie ćwiczeń wymaga uzyskania min. 50% punktów z kolokwium.

• > 90 pkt. – 5 • 81-90 - 4.5• 71-80 - 4• 61-70 - 3.5• 51-60 - 3• 0-50 - 2

• Kolokwium końcowe - podobne do egzaminu.• Kolokwium poprawkowe - ?

1. CZĘŚĆ I: TEST - test jednokrotnego wyboruPrzykład1. Jeśli nominalny PKB wynosi 10 406 mld USD, zaś deflator PKB wynosi 110, wówczas realny PKB wynosi około:

a) 12 578 mld USDb) 11 450 mld USDc) 10 516 mld USDd) 10 596 mld USDe) 9 460 mld USD

2. W modelu klasycznym gospodarki zamkniętej, redukcja długu publicznego prowadzi do:f) Wzrostu stopy procentowejg) Spadku stopy procentowejh) Zwiększenie dochodu w równowadzei) Zmniejszenia dochodu w równowadzej) Poprawne są odpowiedzi b i c

2. CZĘŚĆ II: ZADANIE OTWARTE

PLAN/ Zasady zaliczenia/ kolokwium [60 pkt]

PLAN/ Zasady zaliczenia/ praca semestralna [30 pkt]

• Ogólnie• Praca semestralna przygotowywana jest w grupach 3-osobowych,• Losowa początkowa alokacja osób do grup [ćwiczenia 24.03]• Losowanie tematów z "banku tematów" [ćwiczenia 31.03]• Każdy temat ma swojego opiekuna, który ocenia wszystkie prace z danego tematuhttps://mpalinski.github.io/makro/?fbclid=IwAR1iSjVpVGT_7yckTOLsvjRio_aMA15rwLiZLaAe4e97vL0cXj9yBqFTst0#.• Ocena z pracy jest średnią ważoną z

• oceny pracy pisemnej (50%) • oceny prezentacji (50%)

• Maksimum 15 stron • Termin oddania – ustalony zostanie centralnie. W przypadku nadesłania pracy po

terminie, za każdy dzień zwłoki ocena (punkty) obniżana jest o 10%

• Nieobecności: 2 nieusprawiedliwione • Aktywność: prezentacja rozwiązanie zadania – 2.5 pkt.

PLAN/ Zasady zaliczenia/ aktywność [10 pkt]

BLOK WYKŁAD ĆWICZENIA 18.021 Elementarz 25.02

2 Elementarz 3.03

3 Elementarz 10.03

4 Elementarz Bilans płatniczy. Kurs walutowy 17.03

Wprowadzenie - czym jest makroekonomia? (M1,2) Różnica: podejście makro- i mikroekonomiczne. Geneza i definicja makroekonomii. Makroekonomia wokół nas: analiza case study pokazujących, w jaki sposób procesy makroekonomiczne wpływają na życie codzienne, na wybory konsumentów i decyzje firm.

W sali dydaktycznej. Ruch okrężny w gospodarce. PKB i podstawowe kategorie (konsumpcja, oszczędności, inwestycje itp.) Typowe zadania z SNA. Na końcu odniesienie do danych empirycznych - ilustracja (do samodzielnego użycia w pracy domowej)

Mikroekonomiczne podstawy makroekonomii (ruch okreżny bez zasilania w pieniądz). Rachunki SNA w gospodarce zamkniętej i otwartej. Pomiar sytuacji na rynku pracy

W sali komputerowej. Definicje i pomiar wielkości charakterystycznych dla rynku pracy. Zmiany w czasie/ zróznicowanie przestrzenne stóp aktywności, zatrudnienia, bezrobocia. Praca z danymi BDL GUS. Bezrobocie rejestrowane vs ekonomiczne. Zmiany struktury pracujących: wg wykształcenia, sektorów własności, PKD. Napływy i odpływy z rynku pracy.

Pieniądz w gospodarce (definicje, funkcje, skąd się bierze, historia, koszty transakcyjne, płynność, ilościowa teoria pieniądza). Inflacja - koszty i korzyści. Hiperinflacja.

W sali komputerowej/dydaktycznej. J ak mierzy się zmiany cen w gospodarce? Pomiar inflacji (aspekty metodologiczne i statystyczne). Kategorie realne vs nominalne: zadania na danych wymyslonych i danych empirycznych. Case study: waloryzacja emerytur - cenowa czy płacowa? (M4). W sali komputerowej. Podstawowe pojęcia związane z gospodarką otwartą (bilans płatniczy, kurs). Co można wyczytać z bilansu płatniczego; analiza i interpretacja poszczególnych składowych BP. Skąd brać dane o kursach walutowych? I jak je interpretować? Pojęcie kursu efektywnego. Zmiany wielkości i struktury handlu zagranicznego.

5 Model klasyczny gospodarki zamknietej (M3) 24.03

6 Model klasyczny w gospodarce otwartej (M 6) Ćwiczenia o modelu klasycznym (gospodarka zamknięta i otwarta) 31.03

7 7.04

8 21.04

9 Model ISLM W sali dydaktycznej/komputerowej.Kontynuacja IS-LM 28.04

Elementarz - modekl kalsyczny

W sali komputerowej. Omówienie pracy pisemnej i prezentacji. J akie błędy można tu popełnić i jak je wyeliminować?

Elementarz - modekl kalsycznyAnaliza cyklu: krótki/ średni okres - podejscie keynesowskie

Uzasadnienie dla analiz keynesowskich - znaczenie agregatowego popytu przy nieelastycznych cenach. Składniki wydatków zagregowanych w modelu keynesowskim. Model keynesowski - warunek równowagi w wersji algebraicznej i graficznej (bez statyki porównawczej): C (Y), I (r), G, NX (Y, E), gdzie E jest egzogeniczne (pomijamy zależność od stopy procentowej); Wyprowadzenie krzywej IS

W sali dydaktycznej. Model keynesowski: statyka porównawcza (zmiana paramterów, mnożnik, mnożnik zrównoważonego budżetu, paradoks oszczędności).

Analiza cyklu: krótki/ średni okres - podejscie keynesowskie

Równowaga na rynku aktywów. Rynek pieniężny: popyt na pieniądz, podaż pieniądza (alternatywne ujęcia). Wyprowadzenie krzywej LM. W części empirycznej: dylematy współczesnej polityki pieniężnej; system bankowy w Polsce, rola NBP.

W sali dydaktycznej. Krzywa IS i krzywa LM. Model ISLM. Statyka komparatywna; powrót gospodarki do równowagi po szoku; polityka makroekonomiczna - mnożnik polityki fiskalnej, monetarnej; efekt wypierania, transmisji i tłumienia; zadania "tradycyjne"

Analiza cyklu: krótki/ średni okres - podejscie keynesowskie

10 W sali dydaktycznej. Prezentacje studentów 5.05 11

11 Rynek pracy. Rodzaje bezrobocia. Naturalna stopa bezrobocia. W sali dydaktycznej. Prezentacje studentów 12.05 12

12 Model AD-AS; AS - wg Mankiw W sali dydaktycznej. Model ASAD 19.05 13

13 Naturalna stopa bezrobocia i krzywa Philipsa Krzywa Philipsa i prawo Okuna 26.05 14

14 Inflacja, prawo Okuna i podaż pieniądza Zadania powtórzeniowe 2.06 15

15 Podsumowanie Wybane problemy makroekonomiczne W sali dydaktycznej. Kolokwium końcowe 9.06 16

Analiza cyklu: krótki/ średni okres - podejscie keynesowskie

Polityka fiskalna i jej konsekwencje. Polityka stabilizacji automatycznej versus dyskrecjonalna i ich ograniczenia. Oddziaływanie polityki fiskalnej na pozostałe składniki popytu agregatowego. Deficyt i dług publiczny. Polityka monetrana i jej konsekwencje.

Analiza cyklu: krótki/ średni okres w ujęciu ASAnaliza cyklu: krótki/ średni okres w ujęciu ASAnaliza cyklu: krótki/ średni okres w ujęciu ASAnaliza cyklu: krótki/ średni okres w ujęciu AS

MakroekonomiaDziedzina ekonomii posługująca się wielkościami zagregowanymi (zbiorczymi, dotyczącymi całej gospodarki) do badania prawidłowości występujących w gospodarce jako całości. Przedmiotem zainteresowania makroekonomii jest przede wszystkim zrozumienie tego, w jaki sposób tworzy się dochód narodowy i jak dokonuje się podziału dochodu narodowego, a także zagadnienia związane z inflacją, bezrobociem, inwestycjami i bilansem płatniczym, z uwzględnieniem polityki pieniężnej banku centralnego oraz polityki gospodarczej państwa.

Makroekonomia bada gospodarkę jako ogół zależności występujących między najważniejszymi agregatami gospodarczymi, takimi jak: łączny (globalny) popyt i podaż produktów i usług, średni poziom cen, poziom zatrudnienia, wielkość konsumpcji i inwestycji, czy dochody i wydatki budżetu państwa.

Makroekonomiści starają się określać związki przyczynowo-skutkowe między różnymi zjawiskami gospodarczymi, dzięki czemu jest możliwe prognozowanie tendencji rozwojowych całego systemu gospodarczego. Makroekonomia tworzy podstawy teoretyczne i formułuje przesłanki dla polityki prowadzonej przez państwo przede wszystkim w zakresie skutecznego osiągania celów gospodarczych, takich jak trwały i zrównoważony wzrost gospodarczy, stabilny poziom cen, czy równowaga bilansu płatniczego.

1969Ragnar Frisch

for having developed and applied dynamic models for the analysis of economic processesJan Tinbergen

1970 Paul A. Samuelson "for the scientific work through which he has developed static and dynamic economic theory and actively contributed to raising the level of analysis in economic science"

1971 Simon Kuznets"for his empirically founded interpretation of economic growth which has led to new and deepened insight into the economic and social structure and process of

development"

1973 Wassily Leontief "for the development of the input-output method and for its application to important economic problems"

1974Gunnar Myrdal "for their pioneering work in the theory of money and economic fluctuations and for their penetrating analysis of the interdependence of economic, social and institutional

phenomena"Friedrich von Hayek

1976 Milton Friedman "for his achievements in the fields of consumption analysis, monetary history and theory and for his demonstration of the complexity of stabilization policy"

1977Bertil Ohlin

"for their pathbreaking contribution to the theory of international trade and international capital movements" James E. Meade

1979Theodore W. Schultz

"for their pioneering research into economic development research with particular consideration of the problems of developing countries"Sir Arthur Lewis

1981 James Tobin "for his analysis of financial markets and their relations to expenditure decisions, employment, production and prices"

1984 Richard Stone "for having made fundamental contributions to the development of systems of national accounts and hence greatly improved the basis for empirical economic analysis"

1985 Franco Modigliani "for his pioneering analyses of saving and of financial markets" 1987 Robert M. Solow "for his contributions to the theory of economic growth"

1993 Robert W. Fogel "for having renewed research in economic history by applying economic theory and quantitative methods in order to explain economic and institutional change"

1995 Robert E. Lucas Jr. "for having developed and applied the hypothesis of rational expectations, and thereby having transformed macroeconomic analysis and deepened our understanding of

economic policy"

1999 Robert Mundell "for his analysis of monetary and fiscal policy under different exchange rate regimes and his analysis of optimum currency areas"

2004Finn E. Kydland

"for their contributions to dynamic macroeconomics: the time consistency of economic policy and the driving forces behind business cycles" Edward C. Prescott

2006 Edmund S. Phelps "for his analysis of intertemporal tradeoffs in macroeconomic policy"

2011Thomas J. Sargent

"for their empirical research on cause and effect in the macroeconomy" Christopher A. Sims

2010Peter A. Diamond

"for their analysis of markets with search frictions"Dale T. Mortensen

2018William D. Nordhaus

"for integrating climate change into long-run macroeconomic analysis" Paul M. Romer

Źródło. Na podstawie Jan Hagemejer

Wnioski: Wnioski:

Przykład 1. Inflacja i bezrobocie (krzywa Philipsa)

Przykład 2. Wzrost i bezrobocie (Prawo Okuna)

Źródło. Na podstawie Jan Hagemejer

Ćwiczenia 2.

To wartość wszystkich dóbr (i usług) finalnych wytworzonych w kraju w danym roku

• PKB jest sumą wartości dodanych• „wartość” : cena * liczba

• w cenach rynkowych -> Uwzględnione podatki pośrednie• w cenach czynników produkcji -> Nie uwzględnione podatki pośrednie

Jak to policzyć PKB ?1. Suma wydatków2. Suma dochodów (czynników produkcji)3. Suma wartości dodanej

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO (PKB, GDP)

Założenia wstępne do modelu:• gospodarstwa domowe dysponują czynnikami produkcji (w tym

nakładami pracy) i dostarczają je przedsiębiorstwom,• gospodarstwa domowe są wyłącznymi właścicielami przedsiębiorstw,• przedsiębiorstwa dostarczają dobra i usługi gospodarstwom

domowym,• wszystkie dochody gospodarstw domowych są wydatkowane na

dobra i usługi,• całkowity przychód ze sprzedaży dóbr i usług jest wydatkowany na

czynniki produkcji.• brak państwa (rządu) i zagranicy,

Prosty model ruchu okrężnego w gospodarce

Źródło. Ł. Matuszczak

Prosty model ruchu okrężnego w gospodarce

Wydatki gospodarstw domowych (C)

rynek czynników

gospodarstwa domowePrzedsiębiorstwa : Y

rynek dóbr finalnych

rząd

Wydatki rządowe na dobra i usługi (G)

Podatki nettoTN

Y = C+GG=TN

TN = podatki brutto - świadczenia

Źródło. Ł. Matuszczak

Prosty model ruchu okrężnego w gospodarce

Przychody z eksportu (X)

Płatności za import(Z)

C

rynek czynników

gospodarstwa domowePrzedsiębiorstwa : Y

rynek dóbr finalnych

rząd

G

sektor finansowy

$$

I

G -TN

reszta świata [ROW]

Saldo Handlu międzynarodowego (X-Z)

TN

S

Y = C+I+G+(X-Z)

I – InwestycjeS – OszczędnościX – eksportZ - Import

Źródło. Ł. Matuszczak

IN = IB - A

Podstawowe oznaczenia:• PKB – Produkt Krajowy Brutto GDP – Gross Domestic Product • C – Konsumpcja (Consumption) • S – Oszczędności (Savings) • G – wydatki rządowe (Government expenditures) • I – Inwestycje brutto (Investment)• X – eksport (eXport) • Z – import (bo „I” już zajęte…, czasami M … przepraszam) • NX – eksport netto (Net export) = X-Z • T – podatki • Te – podatki pośrednie (np. VAT) • Td – podatki bezpośrednie (direct tax) • TR – transfery (czasem oznaczane jako B) • A – amortyzacja

• A = inwestycje brutto – inwestycje netto = = inwestycje restytucyjne Źródło. Ł. Matuszczak

Rachunki narodowe

• Produkt Krajowy Brutto • PKB(ceny rynkowe) = C + IB + G + (X – Z) = C + IB + G + NX • PKB(ceny bazowe) = C + (IB –A) + G + NX - Te

• Te : podatki pośrednie - np. VAT Produkt Narodowy Brutto (PNB)

• PNB = PKB + dochody netto z własności za granicą

Produkt Narodowy Netto (PNN)• PNN = PNB – A = C + IN + G + NX +dochody netto z własności za granicą

Dochód Narodowy (DN) • DN = PNN(ceny rynkowe) –Te (podatki pośrednie - np. VAT) )+ subsydia przedsiębiorstw =

= PNN(w cenach bazowych) = = suma dochodów z czynników produkcji = = PNN(w cenach producenta)

Dochód Osobisty • DO = DN – zyski niepodzielne korporacji – podatki od tych zysków – składki na ubezpieczenie (ZUS) + TR + odsetki

od długu publicznego

Dochód Osobisty do Dyspozycji, dochód rozporządzalny (DOD) • DOD = DO – Td = C + S

Rachunki narodowe

Źródło. Ł. Matuszczak

Rachunki narodowe

Źródło. Ł. Matuszczak

PKB w cenach bazowych (Y) : Y≡ C + S ≡ C + I => S ≡ I • S-I ≡ 0 [gospodarka zamknięta]

• S-I = Sprywatne + Srządowe – I ≡ X-M=NX [gospodarka zamknięta]

Wydatki: Y≡ C + I + G + subsydia – Te

Dochody: Y ≡ C + S – TR + Td => S ≡ (Y + TR – Td) – C

• Nadwyżka finansowa sektora prywatnego ≡ deficyt finansowy państwa

C + I + G +Sb – Te ≡ C + S – TR + Td

S – I ≡ (G + TR+Sb) –( Td + Te) • Odpływy ≡ Dopływy

S + Td + Te + Z ≡ I + G + TR + Subsydia + X

Źródło. Ł. Matuszczak

Tożsamości

Oszczędności rządowe (SB) • SB>0 –nadwyżka • SB<0 – deficyt budżetowy

• SB ≡ (Td + Te + ZUS + podatki od zysków niepodzielnych korporacji)

– (G + TR + subsydia + odsetki od długu publicznego)

S-I ≡ -(NX + SB) liczymy deficyt! ↤

Źródło. Ł. Matuszczak

Saldo budżetowe

Beczka piwa została sprzedana konsumentowi za 100 euro.• Browar kupił:

a) jęczmień od rolnika za 10 eurob) Energię z elektrowni za 20 euroc) Beczkę od „bednarza” za 5 euroZałożenie: pośrednie koszty rolnika, elektrowni i bednarza wynoszą 0

• Browar sprzedał beczkę piwa hurtownikowi za 80 euro. Koszty hurtownika wyniosły:

a) Koszt pracy – 35 eurob) Podatek dochodowy – 5 euro

• Hurtownia sprzedała detaliście za 90 euro. Koszty hurtowni 0

• Detalista sprzedał konsumentowi za 100 euro. Koszt detalisty 0

kto komu za co ile kosztywartość dodana

browar rolnik jęczmien 10 0 10

browar elektrownia prąd 20 0 20

browar bednarz beczka 5 0 5

hurtownia browar piwo 80 -35 45

browar pracownicy praca   -35  

browar rząd CIT   -5  

sklep hurtownia piwo 90 -80 10

konsument detaliście piwo 100 -90 10

          100

Wartość transakcji ? Zyski ? „PKB” – wartość dodane, wydatki końcowe, przychody czynników produkcji.

Zapoznać się ze stronami:

Polskie:•http://www.stat.gov.pl/gus

•http://www.nbp.pl/

•http://www.stooq.pl/

Zagraniczne:•http://data.worldbank.org/

•http://www.oecd-ilibrary.org/content/statistics

•http://stats.oecd.org/

•http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/statistics/search_database

•http://www.nber.org/data/

•http://www.bls.gov/data/

•http://www.google.com/publicdata/directory Źródło. Ł. Matuszczak

Praca domowa

• Niektóre z podstawowych miar • PKB/PNN

• PKB per capita

• Bezrobocie (aktywni zawodowo itp.)

• Dynamika wzrostu

• Wskaźnik Rozwoju Społecznego (HDI – human development index)

Praca domowa: zaprezentować i skomentować dane o HDI dla Europy

Źródło. Ł. Matuszczak