MAKROEKONOMIA II - Uniwersytet...

K A T A R Z Y N A Ś L E D Z I E W S K A

MAKROEKONOMIA II

WYKŁAD V PIENIĄDZ

• Pieniądz i polityka pieniężna• Czym jest pieniądz?

• Podaż pieniądza

• Zarządzanie portfelem i popyt na aktywa

• Popyt na pieniądz

• Prowadzenie polityki pieniężnej

WYKŁAD IV PIENIĄDZ


• Podaż pieniądza • Agregaty pieniężne

• System rezerwy ułamkowej i podaż pieniądza

• Instrumenty polityki pieniężnej




SYSTEM REZERWY UŁAMKOWEJ I PODAŻ PIENIĄDZA

• Podaż pieniądza jest wielokrotnością bazy pieniężnej

� �� 1

�� ∗ ��

Mnożnik pieniężny ↓ gdy • stopa gotówka-depozyty cu ↑• stopa rezerwy-depozyty re ↑

STO

PA

GO

TÓ

WK

A-D

EP

OZ

YT

Y I R

EZ

ER

WY

-D

EP

OZ

YT

Y W

PO

LSC

E

0.05

0.1

0.15

0.2

0.25

0.3

0.35

0.4

0.45

0.5

0.55

31.12.2001

30.06.2002

31.12.2002

30.06.2003

31.12.2003

30.06.2004

31.12.2004

30.06.2005

31.12.2005

30.06.2006

31.12.2006

30.06.2007

31.12.2007

30.06.2008

31.12.2008

30.06.2009

31.12.2009

30.06.2010

31.12.2010

30.06.2011

31.12.2011

30.06.2012

cu

res

KREDYTY INWESTYCYJNE DLA PRZEDSIĘBIORSTW

Źródło: Dane NBP

KREDYTY BIEŻĄCE DLA PRZEDSIĘBIORSTW

Źródło: Dane NBP

MIESIĘCZNE PRZYROSTY I ŚREDNIE OPROCENTOWANIE NOWYCH KREDYTÓW ZŁOTOWYCH DLA PRZEDSIĘBIORSTW

Źródło: Dane NBP

KREDYTY DLA GOSPODARSTW DOMOWYCH

Źródło: Dane NBP

PRZYROSTY MIESIĘCZNE DEPOZYTÓW BANKOWYCH GOSPODARSTW DOMOWYCH I PRZEDSIĘBIORSTW

Źródło: Dane NBP

PRZYROSTY MIESIĘCZNE BIEŻĄCYCH I TERMINOWYCH DEPOZYTÓW BANKOWYCH GOSPODARSTW DOMOWYCH

Źródło: Dane NBP

OPROCENTOWANIE DEPOZYTÓW BANKOWYCH GOSPODARSTW DOMOWYCH I PRZEDSIĘBIORSTW

Źródło: Dane NBP

PRZYROSTY ROCZNE DEPOZYTÓW BANKOWYCH GOSPODARSTW DOMOWYCH I PRZEDSIĘBIORSTW

Źródło: Dane NBP

INSTRUMENTY POLITYKI PIENIĘŻNEJ

• operacje otwartego rynku,

• rezerwę obowiązkową,

• operacje depozytowo-kredytowe.


• Rezerwa obowiązkowa • minimalny poziom rezerw - banki komercyjne muszą

utrzymywać jako odsetek depozytów na żądanie. • w 2010 r. 71% banków centralnych nie wypłacało odsetek od

rezerw.

• zmiana poziomu rezerwy obowiązkowej

• nie jest aktywnie używany • reakcja banków komercyjnych mogłaby być niepożądana

• niedokładne narzędzie polityki pieniężnej.

PRZEDZIAŁY WARTOŚCI STOPY REZERW OBOWIĄZKOWYCH (RR) I ICH PROCENTOWY UDZIAŁ W GRUPIE 121 BADANYCH BANKÓW CENTRALNYCH (94 BANKÓW W 2008).

INSTRUMENTY POLITYKI PIENIĘŻNEJ, POLSKA

• Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej w Polsce • ustala Rada Polityki Pieniężnej

• październik 2003 r. - 3,50% dla wszystkich rodzajów depozytów • maj 2009 r. - 3%. • grudzień 2010 r. - 3.50%

• wrzesień 2003 r. wszystkie banki pomniejszają naliczoną rezerwę obowiązkową o równowartość 500 tys. euro. Środki rezerwy obowiązkowej od 1 maja 2004 r. są oprocentowane.

• 1 punkt procentowy obniżki rezerwy obowiązkowej zwiększa możliwość kreacji pieniądza o 6 mld zł


• Wpływ na podaż pieniądz rezerwowego• udzielanie pożyczek bankom komercyjnym

• ustalanie zestawu warunków odnoszących się do udzielanych pożyczek

• ustalanie poziomu stopy dyskontowej• sygnał dla rynku pieniężnego

• NBP• stopa referencyjna

• stopa lombardowa

• stopa depozytowa

• stopa redyskonta weksli


• Stopa referencyjna (interwencyjna, repo) • minimalna rentowność 7-dniowych bonów pieniężnych

emitowanych przez NBP• określa minimalną rentowność operacji otwartego rynku

• polega na zakupie lub sprzedaży krótkoterminowych papierów wartościowych na rynku międzybankowym

• operacje te wpływają na poziom oprocentowania depozytów na rynku międzybankowym o porównywalnym terminie zapadalności

• ustala Rada Polityki Pieniężnej

• Stopa redyskontowa (stopa redyskontowa weksli)• cena, po jakiej bank centralny udziela kredytów bankom

komercyjnym (kupuje weksle od banków komercyjnych)• ustala Rada Polityki Pieniężnej

• Stopa lombardowa (kredyt lombardowy) • cena, po której NBP udziela bankom komercyjnym

pożyczek pod zastaw papierów wartościowych.

• kwota kredytu nie może przekroczyć równowartości 85% papierów wartościowych obciążonych zastawem


• Stopa depozytowa • oprocentowanie jednodniowych depozytów składanych

przez banki komercyjne w banku centralnym



PODSTAWOWE STOPY PROCENTOWE NBP W LATACH 1998 - 2013

0

5

10

15

20

25

30

Stopa referencyjna

Stopa lombardowa

Stopa depozytowa

Stopa redyskonta weksli

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/dzienne/stopy_archiwum.htm

PODSTAWOWE STOPY PROCENTOWE NBP W LATACH 2010 - 2013

Obowiązuje od:Stopa

referencyjnaStopa

lombardowaStopa

depozytowaStopa redyskonta

weksli

2010-01-01 3.5 5 2 3.75

2011-01-20 3.75 5.25 2.25 4

2011-04-06 4 5.5 2.5 4.25

2011-05-12 4.25 5.75 2.75 4.5

2011-06-09 4.5 6 3 4.75

2012-05-10 4.75 6.25 3.25 5

2012-11-08 4.5 6 3 4.75

2012-12-06 4.25 5.75 2.75 4.5

2013-01-10 4 5.5 2.5 4.25

2013-02-07 3.75 5.25 2.25 4

2013-03-07 3.25 4.75 1.75 3.5

2013-05-09 3 4.5 1.5 3.25

2013-06-06 2.75 4.25 1.25 3

2013-07-04 2.5 4 1 2.75

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/dzienne/stopy_archiwum.htm


• Operacje otwartego rynku• zakup i sprzedaż papierów wartościowych na rynku

pieniężnym

• narzędzie wygodne i elastyczne.• zakup papierów wartościowych - ↑ bazy pieniężnej

• sprzedaż papierów wartościowych - ↓ bazy pieniężnej

• W 2012 r. były to: • operacje podstawowe – w postaci regularnej emisji bonów

pieniężnych NBP z 7-dniowym z reguły terminem zapadalności

• operacje dostrajające – w postaci emisji bonów pieniężnych o terminach zapadalności krótszych niż operacje podstawowe (1-, 2-, 3- i 4-dniowe).

INSTRUMENTY POLITYKI PIENIĘŻNEJ, NBP

POPYT I PODAŻ NA PRZETARGACH NA BONY PIENIĘŻNE W 2012 R.

W 2012 r. Podaż 5,1 bln złPopyt 4,9 bln zł






• Cele Banku Centralnego




CELE BANKU CENTRALNEGO

• Stabilność cen jest dominującym celem banków centralnych. • Najczęściej jest to jedyny cel.

• Inne cele mogą być osiągane, jeśli cel główny nie jest zagrożony:• Poziom zatrudnienia

• Wspieranie polityki rządu

• Cele związane ze stabilnością systemu finansowego


• Dlaczego wysoka stopa wzrostu gospodarczego nie stanowi jednego z celów banku centralnego?

��

• M - podaż pieniądza, • V - prędkość obiegu pieniądza, • P - ogólny poziom cen, • Y - realny dochód (PKB)

• Według ilościowej teorii pieniądza pieniądz jest neutralny w długim okresie.

• Zmiany w podaży pieniądza wpływają jedynie na zmiany ogólnego poziomu cen w długim okresie.


• W krótkim okresie dostosowania cen i płac są powolne.• Zmiany w podaży pieniądza mają wpływ na realny dochód.

• W krótkim okresie polityka pieniężna jest ważnym środkiem do osiągnięcia celu stabilizacji dochodu. • w czasie recesji - do stabilizacji dochodu

• wdrożenie polityki fiskalnej (zmiany podatków i wydatków) wymagają czasochłonnego procesu legislacyjnego.

• WNIOSEK:• Bank centralny musi osiągnąć równowagę między stabilizacją

dochodu a stabilizacją inflacji

CELE BANKU CENTRALNEGODODATNI SZOK POPYTOWY

Y

P SRASLRAS

AD AD’

Nie ma sprzeczności

CELE BANKU CENTRALNEGOUJEMNY SZOK POPYTOWY

Y

P SRASLRAS

AD AD’

Nie ma sprzeczności

CELE BANKU CENTRALNEGODODATNI SZOK PODAŻOWY

Y

P SRASLRAS

AD AD’

SRAS’

CELE BANKU CENTRALNEGOUJEMNY SZOK PODAŻOWY

Y

P SRASLRAS

AD AD’

Sprzeczność

SRAS’

CELE BANKU CENTRALNEGOUJEMNY SZOK PODAŻOWY

Y

P SRASLRAS

ADAD’

SRAS’

NARODOWY BANK POLSKI

• Podstawowym celem polityki pieniężnej -utrzymanie stabilnego poziomu cen. • niezbędna do zbudowania trwałych fundamentów

długofalowego wzrostu gospodarczego.

• Od 1999 r. w realizacji polityki pieniężnej wykorzystuje się strategię bezpośredniego celu inflacyjnego. • Rada Polityki Pieniężnej określa cel inflacyjny.

• Od początku 2004 r. ciągły cel inflacyjny na poziomie 2,5 proc. • z dopuszczalnym przedziałem wahań +/- 1 punkt

procentowy.

ZARZĄDZANIE PORTFELEM I POPYT NA AKTYWA

• Decyzje dotyczące składu portfela są podejmowane na podstawie następujących charakterystyk aktywów• Oczekiwana stopa zwrotu

• Ryzyko

• Płynność

• Wartość całego portfela zależy od poziomu bogactwa

• Oczekiwany zwrot• Stopa zwrotu = wzrost wartości aktywów w jednostce czasu

• Konto bankowe• Stopa zwrotu = stopa procentowa

• Akcje• Stopa zwrotu Stopa dywidendy + procentowy wzrost cen akcji

• Inwestorzy chcą aktywa z najwyższej oczekiwanej stopie zwrotu• Zwroty nie są znane z góry, więc ich oczekiwany zwrot jest

oszacowywany



• Ryzyko • stopień niepewności zwrotu z aktywów

• ludzie nie lubią ryzyka, więc wolą aktywa o niskim ryzyku (inne rzeczy równe)

• premia za ryzyko: kwota, o którą oczekiwany zysk na ryzykowne aktywa przekracza stopę zwrotu z bezpiecznych aktywów


• Płynność• łatwość i szybkość, z jaką dany składnik aktywów może być

przedmiotem obrotu

• Pieniądze są bardzo płynne

• Aktywa takie jak samochody i domy nie są niepłynne, długi czas i duże koszty transakcyjne w handlu nimi

• Akcje i obligacje są dość płynne

• Inwestorzy preferują płynne aktywa


• Rodzaj aktywów i ich cech• Ludzie posiadają różne aktywa, w tym pieniądze, obligacje,

akcje, domy i dobra trwałe• Pieniądz

• niski dochód, • niskie ryzyko i wysoka płynność

• Obligacje mają wyższy zwrot niż pieniądze, ale mają większe ryzyko i mniejsze płynność

• Akcje; wypłaty z dywidendy; moa być zyski i straty, i to znacznie bardziej ryzykowne niż pieniądze

• Posiadanie małej firmy jest bardzo ryzykowne i nie płynne w ogóle, ale może przynieść bardzo wysoki zwrot

• Nieruchomości: potencjalne zyski kapitałowe, ale praktycznie niepłynny

ZARZĄDZANIE PORTFELEM I POPYT NA AKTYWA, KRYZYS W 2007/2008

• Wartość domów na początku XXI w. rosła• ↑ ceny domów wzrosły

• domy stawały się coraz bardziej nieosiągalne, • prowadząc kredytodawców hipotecznych do tworzenia kredyty

subprime dla osób, które zazwyczaj nie kwalifikują się do zakupu domów

• Większość kredytów subprime miał regulowane stopy procentowe• z początkowo niska stopą procentową, które później

podnoszono w procesie zwanym resetem hipotecznych (mortgage reset)

ZARZĄDZANIE PORTFELEM I POPYT NA AKTYWA , KRYZYS W 2007/2008

• Kryzys na rynku nieruchomości rozpoczął się w 2007r.

• Tak długo, jak ceny mieszkań rosły, zarówno kredytodawcy i kredytobiorcy kredytów subprime

byli przekonani, że kredytobiorcy zawsze mogą sprzedać domy aby spłacić kredyty

• Ale ceny mieszkań przestały rosnąć • banki zaczęły podwyższać standardy, ograniczać kredyty

→ zmniejszenie popytu na mieszkania i ↓ ceny mieszkań

ZMIANY CEN DOMÓW W USA, 1976-2012

Źródło: Federal Housing Finance Agency, www.fhfa.gov

ZARZADZANIE PORTFELEM I POPYT NA AKTYWA

• Z powodu niespłacania kredytów hipotecznych• wiele osób straciło swoje domy

• instytucje finansowe straciły setki miliardów dolarów

• Kredyty hipoteczne były objęte sekurytyzacją i były częścią papierów wartościowych zabezpieczonych hipoteką → wzrost współczynnika niewypłacalności kredytów hipotecznych doprowadziło do kryzysu finansowego jesienią 2008 roku• wielu inwestorów jednocześnie próbował sprzedać

ryzykowne aktywa, w tym papiery wartościowe zabezpieczone hipoteką

ŚREDNIE CENY MIESZKAŃ W SIEDMIU DUŻYCH MIASTACH W POLSCE (GDAŃSK, GDYNIA, KRAKÓW, ŁÓDŹ, POZNAŃ, WARSZAWA, WROCŁAW)

Źródło: Obliczenia NBP na podstawie danych transakcyjnych z badania NBPoraz z bazy cen ofertowych PONT Info Nieruchomości

LICZBA MIESZKAŃ WPROWADZANYCH NA RYNEK, SPRZEDANYCH I ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W OFERCIE

Źródło: Dane REAS

BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE W POLSCE W PIERWSZYCH KWARTAŁACH

Źródło: Obliczenia NBP na podstawie danych GUS

ZARZADZANIE PORTFELEM I POPYT NA AKTYWA

• Popyt na aktywa• Trade-off między oczekiwaną stopą zwrotu, ryzykiem

płynności i terminem spłaty

• Aktywa o niskim ryzyku i wysokiej płynności, takie jak wpłaty na konto, mają niskie oczekiwane zyski

• Inwestorzy stosują dywersyfikację: inwestują w różne aktywa, w celu zmniejszenia ryzyka

POPYT NA PIENIĄDZ

• Popyt na pieniądz to ilość aktywów pieniężnych ludzie chcą posiadać w swoim portfelu• zależy od oczekiwanego zwrotu, ryzyka i płynności

• Pieniądz • najbardziej płynnych aktywów

• niska stopa zwrotu

• decyzja zależy → na ile ludzie cenią płynności przeciwko niskim zwrotu pieniędzy

• Główne zmienne makroekonomiczne, które wpływają na popyt na pieniądz• poziom cen

• realny dochód

• oprocentowanie

POPYT NA PIENIĄDZ

• Poziom cen• Im wyższy poziom cen, tym więcej pieniędzy trzeba na

transakcji

• Ceny są 10 razy wyższe dziś, od tych z 1935 roku, więc potrzeba10 razy więcej pieniędzy na równoważenie tego wzrostu

• Nominalny popyt pieniędzy → proporcjonalny do poziomu cen

POPYT NA PIENIĄDZ

• Realny dochód• Im więcej transakcji jest zawieranych, tym więcej pieniędzy

trzeba• Realny dochód jest głównym wyznacznikiem liczby

zawieranych transakcji• Ale popyt na pieniądz nie jest proporcjonalny do

rzeczywistych dochodów• Przy wyższych dochodach jednostek wykorzystanie

pieniądze staje się bardziej efektywnie• Wraz ze wzrostem finansowego wyrafinowania danego kraju

rośnie jego dochód (korzystanie z kredytu i innych aktywów zaawansowanych)

• Wynik: ze wzrostem realnych dochodów wzrasta zapotrzebowanie na pieniądz ale mniej niż 1-to-1

POPYT NA PIENIĄDZ

• Oprocentowanie• Wzrost stopy procentowej lub stopy zwrotu z aktywów

niepieniężnych zmniejsza popyt na pieniądz

• Wzrost oprocentowania pieniędzy zwiększa popyt na pieniądz

• istnieje wiele aktywów niepieniężnych o różnych stopach procentowych, choć najczęściej w teorii wprowadzone założenie, że dla aktywów niepieniężnych jest tylko jedna nominalna stopa procentowa, i

POPYT NA PIENIĄDZ

POPYT NA PIENIĄDZ

Czynnik Wzrost powoduje Wyjaśnienie

Poziom cen Proporcjonalny wzrost Do tych samych transakcji potrzebujemy więcej pieniądza

Realny dochód Wzrost Więcej transakcji

Realna stopa procentowa Spadek Wyższy koszt alternatywny

Oczekiwana inflacja Spadek j.w.

Oprocentowanie pieniądza Wzrost Mniejszy koszt alternatywny

Bogactwo Wzrost Wartość portfela rośnie

Ryzyko Spadek lub wzrost Zależy czy wzrost ryzyka dotyczy innych aktywów, czy pieniądza

Płynność innych aktywów Spadek Inne aktywa stają się bardziej atrakcyjne

Technologie płatnicze Spadek Mniej pieniądza potrzeba do dokonania wszystkich transakcji.

POPYT NA PIENIĄDZ

Funkcja popytu na pieniądz�� ∗ ��, ��

gdzie

�� popyt na pieniądz w ujęciu nominalnym

� ogólny poziom cen

� realny dochód

� nominalne oprocentowanie innych aktywów

� funkcja uzależniająca popyt na realne zasoby pieniądza od dochodu i stopy procentowej

POPYT NA PIENIĄDZ

• Popyt na pieniądz, funkcja • realnej stopy procentowej, �,

• oczekiwanej inflacji, ��

�� ∗ ��, � � ��

• Popyt na realne zasoby pieniądza :��

�� , � � ��

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POPYT NA PIENIĄDZ

• Dochodowa elastyczność popytu na pieniądz • procentowa zmiana popytu, wynikająca ze wzrostu

dochodu o 1%.

• waha się między 0.5 i 1.3

• Elastyczność popytu na pieniądz względem stopy procentowej • procentowa zmiana popytu wynikająca ze wzrostu stopy

procentowej o 1% (NIE PUNKT).

• waha się między –0.12 i –0.8

POPYT NA PIENIĄDZ

• �- prędkość obiegu pieniądza• mierzy, ile pieniędzy "obraca" każdego okresu

• � = nominalny PKB / nominalny zasób pieniądz

� � ��/�

POPYT NA PIENIĄDZ

• Prędkości do M1 i M2 pokazuje dość stabilną prędkość dla M2, niestabilną prędkość dla M1 początku w 1980 roku

PRĘDKOŚĆ OBIEGU PIENIĄDZA M1 I M2, USA, 1959-2013

Źródło: FRED database of the Federal Reserve Bank of St. Louis, research.stlouisfed.org/ fred2, series M1SL, M2SL, and GDP.

POPYT NA PIENIĄDZ

• Prędkości do M1 i M2 pokazuje dość stabilną prędkość dla M2, niestabilną prędkość dla M1 początku w 1980 roku

• Wykazana niestabilność w prędkości obiegu pieniądza przekłada na zmiany wzrostu podaży pieniądza

STOPY WZROSTU M1 I M2, 1950-2012

Source: FRED database of the Federal Reserve Bank of St. Louis, research.stlouisfed.org/ fred2, series M1SL, M2SL, and GDP.

REGUŁA STOPY PROCENTOWEJ

• Spadek podaży pieniądza • zmienia równowagę na rynku pieniądza • powoduje wzrost stóp procentowych.

• Wysokie stopy procentowe redukują zagregowany popyt i dochód.

• Inflacja jest zjawiskiem pieniężnym• Ilościowe równanie pieniądza MV = PY można

zapisać jako∆�

��

∆�

��

∆�

��

∆�

�∆�

��


∆�

��

∆�

��

∆�

��

∆�

�• Jeśli V jest stała

• stopa inflacji równa się różnicy między stopą wzrostu nominalnej podaży pieniądza a stopą wzrostu PKB.


• Polityka kontroli agregatu pieniężnego została zrzucona ze względu na niestabilność popytu na pieniądz.

� ��

��

��

��

�

��, � � ��

∆�

��

∆�

��

∆�

�


• Jeśli V nie jest stała• stopa inflacji równa się tempu wzrostu nominalnej podaży

pieniądza minus tempo wzrostu realnego popytu na pieniądz

∆�

��

∆�

��

∆�

��

∆�

�

� �∆�

��

∆�

�


• Wnioski:• Ścisły związek między podażą pieniądza a inflacją zanikł.

• Prędkość obiegu pieniądza zależy od zmian nominalnej stopy procentowej.

• Zagregowany popyt i produkcja zależą od realnej stopy procentowej.

• Kontrola stopy procentowej pozwala bankowi centralnemu osiągnąć swoje cele, tzn. stabilizację dochodu i inflacji.


• Zgodnie z regułą Taylora polityka pieniężna może być opisana jako reakcja stopy procentowej banku centralnego w odpowiedzi na odchylenia:• Inflacji od celu (�∗)

• Realnego PKB od potencjalnego PKB (y*)

• Reguła Taylora

� � �∗ � � � !�� -�∗)+g�" -"

∗)


Jeśli �� -�∗� oraz �" -"

∗�

• wtedy bank centralny powinien ustalić

� � �∗ � �

Jeśli

� >�∗ to � # �∗ � �

" $ "∗ to � $ �∗ � �

• Jeśli produkcja jest niższa niż potencjalna, a inflacja wyższa od celu, poziom stopy procentowej zależy od preferencji banku centralnego, h oraz g.


• Im wyższy poziom h, tym większymi podwyżkami stopy procentowej zareaguje bank centralny na wzrost inflacji.

• Im większa wartość g, tym chętniej bank centralny porzuci stabilizację inflacji, aby osiągnąć stabilizację dochodu.

• Współczynniki w funkcji reakcji BC są odzwierciedleniem wagi celu stabilizacji dochodu względem stabilizacji wydatków.

MAKROEKONOMIA II - Uniwersytet...

Documents

Transcript of MAKROEKONOMIA II - Uniwersytet...