Modlitwa Psalm 33,1-6

Ch: Sprawiedliwi, wołajcie radośnie na cześć Pana, prawym przystoi pieśń chwały.

Dz: Sławcie Pana na cytrze, śpiewajcie Mu przy harfie o dziesięciu strunach.

Ch: Śpiewajcie Jemu pieśń nową, pełnym głosem pięknie Mu śpiewajcie!

Dz: Bo słowo Pana jest prawe, a każde Jego dzieło niezawodne.

Ch: On miłuje prawo i sprawiedliwość: ziemia jest pełna łaskawości Pańskiej.

Dz: Przez słowo Pana powstały niebiosa i wszystkie ich zastępy przez tchnienie ust Jego.

Modlitwa na dobry początek z podziałem na dwa chóry: Chł. i Dz.

Jak powstaje książka?

Adresatami książek są:• rodzice,

• przyjaciele,• nieznajomi,

• przedszkolaki.

w Piśmie Świętym znajdujemy różne opisy tych samych

wydarzeń, np. cztery Ewangelie.

Różnice w nich biorą się z faktu, że nie są one bezpośrednią

kroniką wydarzeń, ale powstawały stopniowo i udział w tym procesie

miało wielu ludzi.

3.4. Etapy powstawania Biblii. Str. 69-71

Cele katechetyczne:– zapoznanie z procesem powstawania Pisma Świętego;

– wyjaśnienie pojęć: Wulgata, Septuaginta;– zachęcenie do odkrywania Słowa Bożego w codziennym

życiu.

Etapy powstawania Biblii

Nazwy Pisma Świętego(z) Pismo Święte jest zbiorem ksiąg napisanych

pod natchnieniem Ducha Świętego.W ciągu wieków stworzono wiele nazw określających,

czym jest Pismo Święte.- Święta Księga- Sefer (zwój, księga)

- Biblia Święta, Byblos (he biblos, papirus)

- Testament (od czasów Tertuliana)- Vetus et Novum Testamentum- Pismo, Pisma- Sacra Scriptura- Bibliotheca (Ojcowie Kościoła)

- Instrumentarium (od czasów Tertuliana, urzędowy akt, dokument)

- Święte Litery (ta hiera grammata)

Języki biblijne

Modlitwa Pańska w językach: aramejskim i hebrajskim, Jerozolima

Języki biblijne(z) Pismo Święte zostało napisane w językach:

hebrajskim, aramejskim i greckim.

HEBRAJSKI – 22 spółgłoski, wyraz posiada rdzeń zbudowany na 3 spółgłoskach, czasowniki występują w formie dokonanej i niedokonanej, jest ubogi w słownictwo

ARAMEJSKI – pochodzi od ludów semickich z terenów Syriii Palestyny, Izraelici zaczęli go używać podczas niewoli perskiej, był językiem użytkowym do II wieku

GRECKI – odmiana koine tzn. język wspólny, czasownikiw czasie przeszłym, teraźniejszym i przyszłym

Teksty biblijne z IV i V wieku napisano tzw. MAJUSKUŁĄ lub UNCJAŁĄ (wielkie litery), w sposób

ciągły bez akcentów.

Ok. 800 r. pojawia się MINUSKUŁA (pismo małoliterowe).

Języki biblijne

Stary Testament w większości został napisany w języku hebrajskim.

W języku aramejskim występują księgi:część Księgi Daniela,Księga EzdraszaKsięga Jeremiasza

W języku greckim wszystkie księgi Nowego Testamentu,ze Starego Testamentu:Księga Mądrości,2 Księga Machabejska,fragment Księgi Barucha,Księga Daniela,Księga Estery.

Etap przed literacki Starego Testamentuwydarzenia i przekaz ustny

Przeszłość przez Izraelitów była postrzegana jako historia działania Boga dlatego Naród Wybrany dużą wagę przykładał do wydarzeń przeszłych i dbał o ich prawdziwy przekaz.

Takie podejście gwarantowało wierny przekaz późniejszego tekstu spisanego.

Teksty poetyckie, prawne, sagi i inne opowiadania były przekazywane ustnie, głównie w rodzinach, ale również podczas spotkań modlitewnych, szkołach rabinackich.

Etap literacki Starego Testamentuspisanie i redakcja ksiąg

Spisanie ksiąg Starego Testamentu trwało ponad 1000 lat,od XII do I wieku p.n.e. Teksty z tradycji ustnej były uzupełniane, na nowo redagowane i spisywane.

Nie zachowały się autografy czyli oryginały tekstów ksiąg kanonicznych.

Są natomiast apografy – odpisy – wielokrotnie przepisywane dla potrzeb synagog oraz wyznawców judaizmui chrześcijaństwa.

Apografy zachowały się na papirusach, w lekcjonarzach, zwojach pergaminowych, kodeksach i cytatach pisarzy.

Nazywamy je ŚWIADKAMI TEKSTU.

Etap literacki Starego Testamentuspisanie i redakcja ksiąg

Teksty będące świadkami tekstu dzielimy na bezpośrednie (przekazują w formie ciągłej) i pośrednie (fragmenty tekstu są w innych dziełach).

Od VIII do X wieku MASORECI zaopatrzyli tekst hebrajskiw samogłoski, akcenty i znaki przestankowe, a na marginesach umieścili glosy – omówienia. Stąd podział na teksty przedmasoreckie i masoreckie.

Kodeksów przedmasoreckich jest niewiele. Natomiast masoreckich – ponad 2 tysiące, z czego

najbardziej znane to:Kairski (895 r.) Petropolitanus (916 r.),

Aleppo (ok.930 r.), Leningradzki (1008)

Etap literacki Starego Testamentuspisanie i redakcja ksiąg

Ujednolicenie odpisów Starego Testamentu nastąpiło po SYNODZIE w JAMNIE (90 r.), gdzie ustalono kanon żydowski Pisma Świętego - BIBLIA HEBRAJSKA (Składa się z trzech części: Pięcioksięgu Mojżesza, dwuczęściowego zbioru Proroków oraz zbioru Pism).

Zliczono wiersze, wyrazy i litery Pisma Świętego, dokonano podziału na PERYKOPY LITURGICZNE (tzw. sedery i parasze).

Po 135 r. powstają AKADEMIE BIBLIJNE, m.in. w Nehardei, Surze, Cezarei, Tyberiadzie, Seforis.

Uczeni TANNAICI i AMORYCI – tworzą Misznę (zbiór ustnego Prawa) i Gemarę (komentarz do Miszny) – czyli TALMUD – zbiór ustnej nauki o judaizmie.

Opracowali zasady przepisywania ksiąg, aby uniknąć błędów.

Etap przed literacki Nowego Testamentuwydarzenia i przekaz ustny

Pierwszym etapem tworzenia Nowego Testamentu było życiei działalność Jezusa Chrystusa:

- Nauczanie w Galilei, Samarii i Judei,- Wybór Dwunastu Apostołów,- Dokonywanie cudów,- Męka, śmierć i zmartwychwstanie.

Po Jego wniebowstąpieniu i zesłaniu Ducha Świętegonastąpił okres głoszenia apostolskiego w Palestynie,

a po wybuchu prześladowania chrześcijan równieżpoza jej granicami.

Etap literacki Nowego Testamentuspisanie i redakcja ksiąg

Spisanie ksiąg Nowego Testamentu rozpoczęło się ok. 20-30 lat po wniebowstąpieniu Jezusa, proces ten trwał do początku II wieku,

Nie zachowały się autografy czyli oryginały tekstów ksiąg kanonicznych. Powodem był nietrwały materiał na których je sporządzano oraz niszczenie ksiąg na mocy dekretów cesarskich. Sytuacja zmieniła się po 313 r. (edykt mediolański).

Apografy – odpisy – ok. 5 tysięcy, które zachowały się w formie papirusów, w lekcjonarzach, kodeksach majuskułowych i minuskułowych oraz w cytatach Ojców Kościoła.

Etap literacki Nowego Testamentutekst

Papirusy – ok. 90, powstawały od II wieku. (zwoje, pergamin)

Kodeksy majuskułowe – ok. 250, najważniejsze z nich to:

- Kodeks Synajski – znaleziony w XIX wieku, zawiera prawie cały Stary Testament i cały Nowy Testament po grecku

- Kodeks Watykański – powstał w IV wieku, zawiera cały tekst Pisma Świętego z wyjątkiem kilku listów św. Pawłai Apokalipsy

- Kodeks Aleksandryjski – powstał w Egipcie w V wieku, zawiera prawie cały tekst grecki Pisma Świętego bez Ewangelii wg św. Mateusza, Jana oraz 2 Listu św. Pawłado Koryntian.

Kodeksy minuskułowe – ponad 2700, tylko 50 posiada cały Nowy Testament

Etap literacki Nowego Testamentutekst

Kodeks Synajski

(z) Proces powstawania Pisma Świętego trwał kilka stuleci.

Dokonywał się on w trzech etapach:

1. wydarzenie2. przekaz ustny

3. spisanie i redakcja księgi.

Septuaginta (LXX) - zbiór ksiąg Starego Testamentu w języku greckim, powstał w Aleksandrii w III-II w. przed Chr.

Według jednej z legend Ptolomeusz, władca Egiptu, chciał mieć w bibliotece aleksandryjskiej wszystkie księgi świata po grecku,

72 tłumaczy z Jerozolimy zostało umieszczonych na wyspie Faros i w ciągu 70 dni przełożyli Prawo, czyli Pięcioksiąg

Mojżeszowy.

Rzeczywiście tekst grecki był potrzebny w gminie żydowskiejw Aleksandrii, gdzie znajdowała się diaspora żydowska mówiąca

jedynie po grecku. Tłumaczenie ksiąg trwało do połowy I wieku p.n.e.

Wpływ Septuaginty (LXX) na Nowy Testament:- na 350 cytatów ze ST 300 pochodzi z LXX,

- w gminach chrześcijańskich była oficjalną wersją Biblii,- przekazała księgi deuteronomiczne.

Przekłady biblijne Pisma Świętego

Wulgata (VG) – tłumaczenie dokonaneprzez św. Hieronima na poleceniepapieża Damazego I w latach 382-406.

Tekst Wulgaty przez częste przepisywaniezostał zniekształcony, dlatego SobórTrydencki nakazał wydać jednolity tekst.

Papież Pius X zlecił benedyktynomzrekonstruować pierwotny tekst Wulgaty.

Tekst ostatniego tomu Neo-Wulgatyotrzymał papież Paweł VI w 1977 r.

W 1979 r. została ogłoszona jakopodstawowy tekst do tłumaczeń liturgicznych.

Przekłady biblijne Pisma Świętego

(z) Septuaginta – najstarszy przekład Starego Testamentu z języka hebrajskiego

na grecki, powstały w III-II w. p.n.e.

(z) Wulgata – przekład Biblii na łacinę dokonany w latach 382-406 przez św.

Hieronima. Od 1546 (Soboru Trydenckiego) obowiązuje w Kościele

katolickim od 1979 w poprawionej wersji.

Przekłady biblijne Pisma Świętego

Prolog do Ewangelii Jana,Wulgata Klementyńska, wydanie z 1922 r

MATERIAŁ PISARSKI

Wyjątkowo trwałym materiałem pisarskim był kamień. Częściej jednak

wykorzystywano do pisania gliniane tabliczki, skorupy ze zbitych naczyń.

Niekiedy też posługiwano się drewnianymi deseczkami i atramentem albo drewnianymi deseczkami pokrytymi

woskiem.

MATERIAŁ PISARSKIWłaściwym materiałem pisarskim był

papirus. Włókna tej rośliny, które mają kształt długich, wąskich pasków, układano

w rodzaj plecionki, w dwóch warstwach, podłużnej i poprzecznej (substancją spajającą był

sok rośliny z wodą), następnie prasowano, zbijano młotkiem, suszono i wygładzano

pumeksem, w końcu zaś nawijano na specjalnie sporządzony wałek drewniany.

MATERIAŁ PISARSKINa Bliskim Wschodzie

używano również skóry zwierzęcej. Pergamin

można było używać dwustronnie, a także –

ponieważ atrament pokrywał go nietrwale –

wielokrotnie.

NARZĘDZIA DO PISANIA

Do pisania na drewnianych tabliczkach, papirusie i pergaminie używano zwykle pióra wykonanego z grubej trzciny, przeciętej lub zaciętej skośnie jak

późniejsze gęsie pióro. Do pisania używano atramentu sporządzonego z pyłu węgłowego lub

sadzy zmieszanej z utartą żywicą. Przed samym pisaniem „suchy” atrament mieszano z wodą lub –

dla większej trwałości – z octem winnym. Rabini żądali jednak, aby księgi święte pisać kolorem

czarnym.

NARZĘDZIA DO PISANIA

Tekst Biblii, z której miano dokonać tłumaczenia na grecki (Septuaginta), był napisany złotem.

Księgi Starego i Nowego Testamentu miały bez wątpienia formę zwojów. W I w. przed

Chrystusem pojawiły się wzmianki o innej bardziej praktycznej niż zwój formie księgi –

kodeksie. Składał się on z osobnych kart papirusu lub pergaminu, na kształt dzisiejszego

zeszytu.

JĘZYKI BIBLIJNEJęzykami biblijnymi nazywamy trzy języki:

hebrajski, aramejski i grecki. Księgi bliblijne nie tylko zostały napisane w tych językach, ale – ponieważ są to dzisiaj języki martwe – znamy je przede wszystkim w zasadniczym stopniu dzięki

tym księgom. W języku hebrajskim powstała większość ksiąg Starego

Testamentu. W języku aramejskim zachowały się: Księga Daniela, Księga Ezdrasza, jeden wiersz Księgi Jeremiasza i dwa słowa z Księgi Rodzaju (Rdz 31,47). W języku greckim powstały:

Księga Mądrości, 1 i 2 Księga Machabejska oraz cały Nowy Testament (z wyjątkiem Ewangelii Mateusza napisanej

pierwotnie po aramejsku).