Etapy powstawania Biblii

1. Nazwy Pisma Świętego2. Języki biblijne3. Etap przedliteracki Starego Testamentu

- wydarzenia i przekaz ustny4. Etap literacki Starego Testamentu

- spisanie i redakcja ksiąg5. Etap przedliteracki Nowego Testamentu

- wydarzenia i przekaz ustny6. Etap literacki Nowego Testamentu

- spisanie i redakcja ksiąg7. Przekłady Pisma Świętego

Zakres tematyczny prezentacji

Nazwy Pisma ŚwiętegoPismo Święte jest zbiorem ksiąg napisanych

pod natchnieniem Ducha Świętego.W ciągu wieków stworzono wiele nazw określających,

czym jest Pismo Święte.- Święta Księga- Sefer (zwój, księga)- Biblia Święta, Byblos (he biblos, papirus)- Testament (od czasów Tertuliana)- Vetus et Novum Testamentum- Pismo, Pisma- Sacra Scriptura- Bibliotheca (Ojcowie Kościoła)- Instrumentarium (od czasów Tertuliana, urzędowy akt,

dokument)- Święte Litery (ta hiera grammata)

Języki biblijne

Modlitwa Pańska w językach: aramejskim i hebrajskim, Jerozolima

Języki biblijnePismo Święte zostało napisane w językach:

hebrajskim, aramejskim i greckim.

HEBRAJSKI – 22 spółgłoski, wyraz posiada rdzeń zbudowany na 3 spółgłoskach, czasowniki występują w formie dokonanej i niedokonanej, jest ubogi w słownictwo

ARAMEJSKI – pochodzi od ludów semickich z terenów Syriii Palestyny, Izraelici zaczęli go używać podczas niewoli perskiej, był językiem użytkowym do II wieku

GRECKI – odmiana koine tzn. język wspólny, czasownikiw czasie przeszłym, teraźniejszym i przyszłym

Teksty biblijne z IV i V wieku napisano tzw. MAJUSKUŁĄ lub UNCJAŁĄ (wielkie litery), w sposób ciągły bez akcentów.Ok. 800 r. pojawia się MINUSKUŁA (pismo małoliterowe).

Języki biblijneStary Testament w większości został napisany w

języku hebrajskim.W języku aramejskim występują księgi:

część Księgi Daniela,Księga EzdraszaKsięga Jeremiasza

W języku greckim wszystkie księgi Nowego Testamentu,ze Starego Testamentu:Księga Mądrości,2 Księga Machabejska,fragment Księgi Barucha,Księga Daniela,Księga Estery.

Etap przedliteracki Starego Testamentuwydarzenia i przekaz ustny

Przeszłość przez Izraelitów była postrzegana jako historia działania Boga dlatego Naród Wybrany dużą wagę przykładał do wydarzeń przeszłych i dbał o ich prawdziwy przekaz.

Takie podejście gwarantowało wierny przekaz późniejszego tekstu spisanego.

Teksty poetyckie, prawne, sagi i inne opowiadania były przekazywane ustnie, głównie w rodzinach, ale również podczas spotkań modlitewnych, szkołach rabinackich.

Etap literacki Starego Testamentuspisanie i redakcja ksiąg

Spisanie ksiąg Starego Testamentu trwało ponad 1000 lat,od XII do I wieku p.n.e. Teksty z tradycji ustnej były uzupełniane, na nowo redagowane i spisywane.

Nie zachowały się autografy czyli oryginały tekstów ksiąg kanonicznych.

Są natomiast apografy – odpisy – wielokrotnie przepisywane dla potrzeb synagog oraz wyznawców judaizmui chrześcijaństwa.

Apografy zachowały się na papirusach, w lekcjonarzach, zwojach pergaminowych, kodeksach i cytatach pisarzy.

Nazywamy je ŚWIADKAMI TEKSTU.

Etap literacki Starego Testamentuspisanie i redakcja ksiąg

Teksty będące świadkami tekstu dzielimy na bezpośrednie (przekazują w formie ciągłej) i pośrednie (fragmenty tekstu są w innych dziełach).

Od VIII do X wieku MASORECI zaopatrzyli tekst hebrajskiw samogłoski, akcenty i znaki przestankowe, a na marginesach umieścili glosy – omówienia. Stąd podział na teksty przedmasoreckie i masoreckie.

Kodeksów przedmasoreckich jest niewiele. Natomiast masoreckich – ponad 2 tysiące, z czego najbardziej znane to:

Kairski (895 r.) Petropolitanus (916 r.),Aleppo (ok.930 r.), Leningradzki

(1008)

Etap literacki Starego Testamentuspisanie i redakcja ksiąg

Ujednolicenie odpisów Starego Testamentu nastąpiło po SYNODZIE w JAMNIE (90 r.), gdzie ustalono kanon żydowski Pisma Świętego - BIBLIA HEBRAJSKA (Składa się z trzech części: Pięcioksięgu Mojżesza, dwuczęściowego zbioru Proroków oraz zbioru Pism).Zliczono wiersze, wyrazy i litery Pisma Świętego, dokonano podziału na PERYKOPY LITURGICZNE (tzw. sedery i parasze).Po 135 r. powstają AKADEMIE BIBLIJNE, m.in. w Nehardei, Surze, Cezarei, Tyberiadzie, Seforis.Uczeni TANNAICI i AMORYCI – tworzą Misznę (zbiór ustnego Prawa) i Gemarę (komentarz do Miszny) – czyli TALMUD – zbiór ustnej nauki o judaizmie.Opracowali zasady przepisywania ksiąg, aby uniknąć błędów.

Etap przedliteracki Nowego Testamentuwydarzenia i przekaz ustny

Pierwszym etapem tworzenia Nowego Testamentu było życiei działalność Jezusa Chrystusa:

- Nauczanie w Galilei, Samarii i Judei,- Wybór Dwunastu Apostołów,- Dokonywanie cudów,- Męka, śmierć i zmartwychwstanie.

Po Jego wniebowstąpieniu i zesłaniu Ducha Świętegonastąpił okres głoszenia apostolskiego w Palestynie,a po wybuchu prześladowania chrześcijan równieżpoza jej granicami.

Etap literacki Nowego Testamentuspisanie i redakcja ksiąg

Spisanie ksiąg Nowego Testamentu rozpoczęło się ok. 20-30 lat po wniebowstąpieniu Jezusa, proces ten trwał do początku II wieku,

Nie zachowały się autografy czyli oryginały tekstów ksiąg kanonicznych. Powodem był nietrwały materiał na których je sporządzano oraz niszczenie ksiąg na mocy dekretów cesarskich. Sytuacja zmieniła się po 313 r. (edykt mediolański).

Apografy – odpisy – ok. 5 tysięcy, które zachowały się w formie papirusów, w lekcjonarzach, kodeksach majuskułowych i minuskułowych oraz w cytatach Ojców Kościoła.

Etap literacki Nowego Testamentutekst

Papirusy – ok. 90, powstawały od II wiekuKodeksy majuskułowe – ok. 250, najważniejsze z nich

to:- Kodeks Synajski – znaleziony w XIX wieku, zawiera

prawie cały Stary Testament i cały Nowy Testament po grecku

- Kodeks Watykański – powstał w IV wieku, zawiera cały tekst Pisma Świętego z wyjątkiem kilku listów św. Pawłai Apokalipsy

- Kodeks Aleksandryjski – powstał w Egipcie w V wieku, zawiera prawie cały tekst grecki Pisma Świętego bez Ewangelii wg św. Mateusza, Jana oraz 2 Listu św. Pawłado Koryntian.

Kodeksy minuskułowe – ponad 2700, tylko 50 posiada cały Nowy Testament

Etap literacki Nowego Testamentutekst

Kodeks Synajski

Septuaginta (LXX) - zbiór ksiąg Starego Testamentu w języku greckim, powstał w Aleksandrii w III-I w. przed Chr.

Według jednej z legend Ptolomeusz, władca Egiptu, chciał mieć w bibliotece aleksandryjskiej wszystkie księgi świata po grecku, 72 tłumaczy z Jerozolimy zostało umieszczonych na wyspie Faros i w ciągu 70 dni przełożyli Prawo, czyli Pięcioksiąg Mojżeszowy.

Rzeczywiście tekst grecki był potrzebny w gminie żydowskiejw Aleksandrii, gdzie znajdowała się diaspora żydowska mówiąca jedynie po grecku. Tłumaczenie ksiąg trwało do połowy I wieku p.n.e.

Wpływ Septuaginty (LXX) na Nowy Testament:- na 350 cytatów ze ST 300 pochodzi z LXX,- w gminach chrześcijańskich była oficjalną wersją Biblii,- przekazała księgi deuteronomiczne.

Przekłady biblijne Pisma Świętego

Vulgata (VG) – tłumaczenie dokonaneprzez św. Hieronima na poleceniepapieża Damazego w latach 390-405.

Tekst Wulgaty przez częste przepisywaniezostał zniekształcony, dlatego SobórTrydencki nakazał wydać jednolity tekst.Prace ukończono w 1592 r.Tę wersję używano do XX wieku.

Papież Pius X zlecił benedyktynomzrekonstruować pierwotny tekst Wulgaty.

Tekst ostatniego tomu Neo-Wulgatyotrzymał papież Paweł VI w 1977 r.

W 1979 r. została ogłoszona jakopodstawowy tekst do tłumaczeń liturgicznych.

Przekłady biblijne Pisma Świętego

Przekłady biblijne Pisma Świętego

Prolog do Ewangelii Jana,Wulgata Klementyńska, wydanie z 1922 r