Stres

1. Definicja i znaczenie stresu

2. Stresory i ich rodzaje

3. Stadia odpowiedzi na stres u zwierząt

4. Molekularne mechanizmy powstawania i typy stresu (stres psychogenny, somatyczny i

polietiologiczny)

5. Ogólny zespół przystosowania (OPZ)

a. fazy (reakcja alarmowa, stadium oporności, stadium wyczerpania)

b. zmiany odporności organizmu w poszczególnych stadiach OPZ

6. Mechanizmy odpowiedzi biologicznej na stres (odpowiedź behawioralna, ze strony

autonomicznego układu nerwowego, neuroendokrynalna, immunologiczna)

7. Analgetyczny wpływ stresu

8. Wrażliwość na stres u poszczególnych gatunków zwierząt

9. Ćwiczenie praktyczne: Ocena zmian morfologicznych we krwi kur po podaniu

kortykosteronu.

STRES

Jest to nadmierna reakcja organizmu na jakiekolwiek

obciążenie obejmująca zmiany neurohormonalne

Poziom oporności organizmu w poszczególnych stadiach ogólnego zespołu przystosowania /OPZ/

Poziom normalnejoporności

RA SO SW

RA - reakcja alarmowaSO – stadium opornościSW – stadium wyczerpania

Odpowiedź na zagrożenie przebiega na dwóch torach

* podwzgórzowo-rdzeniowo-nadnerczowa

(oś SAM)

*podwzgórzowo-przysadkowo-korowo-nadnerczowa

(oś HPA)

Optymalny poziom stresu

Optymalny poziom stresu

Pobudzenie stresowe

Stres korzystnyStres szkodliwy

zdrowie

Charakterystyka zmian zaobserwowanych podczas stresu

Zmiany w przemianie materii

Podczas reakcji alarmowej – podstawowa przemiana materii najpierw obniża się, a po pewnym czasie rośnie

- następuje nagła utrata zapasów tłuszczów

- poziom cholesterolu i lipidów najpierw obniża się, a później podwyższa

- wzrasta poziom azotu (pojawia się w moczu)

- wzrasta poziom aminokwasów i polipeptydów we krwi

- białko ulega rozpadowi, głównie w grasicy, węzłach chłonnych,

śledzionie, trzustce, tkance łącznej i mięśniach

- zwiększa się ilość wydalanego z moczem białka, kreatyny i kreatyniny

Podczas stadium oporności zakłócenia te mijają.

Zmiany morfologiczne

Podczas reakcji alarmowej występują –zmiany w stawach (obrzęk, przekrwienie, zapalenie)

- utrata tłuszczu z torebek stawowych

- zmniejszenie liczby erytrocytów i limfocytów we krwi

- zanik śledziony

- w szpiku nieznaczne uszkodzenie jąder komórkowych

i wzmożenie fagocytozy

- zmętnienie rogówki, zaburzenia w kurczliwości źrenicy

- wysięk w nosie

- przekrwienie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy

- wybroczyny, nadżerki, krwawienia w obrębie ukł. pok-

armowego

- często biegunki, zaparcia, wymioty

- w wątrobie ogniskowe zmiany martwicze

- utrata włosa lub jego siwienie

- zanik poszczególnych warstw skóry i suchość

ROZPOZNANIE

ZAGROŻENIA

HOMEOSTAZY

KONSEKWENCJE

STRESU

ODPOWIEDŹ

STRESOWA

MODEL BIOLOGICZNEJ ODPOWIEDZI NA STRES

Centralny Układ Nerwowy

Percepcja stresora

Organizacja obrony biologicznej

BODZIEC

Odpowiedzi biologiczne (behawioralne, autonomiczne, neuroendokrynne, immunologiczne)

Normalne funkcje biologiczne

Zmienne funkcje biologiczne

Stan przedpatologiczny

Rozwój stanu patologicznego

+

MODEL BIOLOGICZNEJ ODPOWIEDZI NA STRES

Centralny Układ Nerwowy

Percepcja stresora

Organizacja obrony biologicznej

BODZIEC

Odpowiedzi biologiczne (behawioralne, autonomiczne, neuroendokrynne, immunologiczne)

Normalne funkcje biologiczne

Zmienne funkcje biologiczne

Stan pzedpatologiczny

Rozwój stanu patologicznego

+

Modyfikatory

DOŚWIADCZENIE

GENY

WIEK

STAN FIZJOL.

SEZON

Stresory-czynniki wyzwalające stres:

Fizyczne-ekstremalna temperatura, promieniowanie słoneczne, prąd elektryczny, hałas, wstrząsy, transport, urazy, zmęczenie fizyczne, niewygodne legowiska

Chemiczne-toksyny, środki chemiczne

Biologiczne-niewłaściwe żywienie, zakażenia bakteryjne, wirusowe, pasożyty

Emocjonalne-chwytanie, unieruchomianie

Skład krwi ptaków

Ptak Płeć Erytrocyty w mln/mm3

Leukocyty w tys/mm3

Trombocyty w tys/mm3

Hb w g/%

Hemogram

Limfocyty

Heterofile

Eozynofile

Bazofile Monocyty

KuraIndykKaczkaGęśGołąb

2,52,53,02,94,0(7)

31,031,334,838,026,0(6)

33,749,049,334,9(7)

9,914,215,614,9(2)14,8(6)

56,051,250.054,032,0

32,045,236,549.0

2,61,61,03.50.5

2,24,53,52,03,0

7,2(1)0,4(9)0,3(3)4,0(8)15,0(4)

Autorzy: (1) S. Barański i współpracownicy (1962) (2) H. H. Dukes i L. H. Schwarte (1931) (3) B. Klimeš (1963) (4) A. M. Lukas i C. Jamroz (1961) (5) T. B. Magach i Higgins (1934) (6) V. n. Nikitin 91956) (7) D. Wirth (1931) (8) K. P. Wiktorow (1948)

Obraz zmian morfologicznych we krwi w warunkach stresu indukowanego podawaniem kortykosteronu

1. Wywołanie zmian typu stresowego przez podanie kurom preparatu zawierającego kortykosteron przez 6 kolejnych dni.

2. Pobranie krwi z żyły skrzydłowej i wykonanie rozmazu

3. Barwienie preparatu metodą May-Grunwalda

4. Obliczenie stosunku heterofili do limfocytów u zwierząt kontrolnych i poddanych stresowi.

W farmakologicznie wywołanej reakcji odpowiadającej stresowi u kur zmienia się stosunek liczby limfocytów do heterofili w kierunku limfopenii, odzwierciedlając dysfunkcję układu białokrwinkowego w stresie przewlekłym.