STRES I WYPALENIE ZAWODOWE

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ. PRACA - BIZNES - KARIERA

Dr Bogna BartoszInstytut Psychologii – Uniwersytet Wrocławski

• Stres - zacznijmy od danych.

• Definicja – czym jest stres i jakie są rodzaje stresu?

• Przyczyny stresu: co nas stresuje?

• Symptomy i skutki stresu.

• Indywidualna diagnoza własnych wzorców

zachowania w sytuacjach stresowych w pracy.

• Jak sobie radzić ze stresem? Co znaczy zarządzanie

stresem?

• Stres a wypalenie zawodowe, syndrom

permanentnego zmęczenia, pracoholizm,

autohandicap.

plan

Badanie zostało przeprowadzone na zlecenie ADP przez niezależną agencję badań rynku Opinion Matters. W ankiecie wzięło udział 9920 aktywnych zawodowo, dorosłych pracowników, reprezentujących osiem europejskich gospodarek:

Francję, Niemcy, Włochy, Holandię, Polskę, Hiszpanię, Szwajcarię i Wielką Brytanię.

https://businessinsider.com.pl/rozwoj-osobisty/kariera/stres-w-pracy-koszty-spoleczne

W EUROPIE • Stres i zagrożenia psychospołeczne odpowiadają za 50-60%

wszystkich absencji chorobowych w pracy.• 4 na 10 pracujących Europejczyków uważa, że w ich miejscu

pracy problem stresu nie spotyka się z odpowiednią reakcją ze strony firmy (badanie ESENER, rok 2000).

W POLSCE • koszty społeczne z tytułu absencji spowodowanej stresem

zawodowym w Polsce szacuje się na około 9,5 mld złotych rocznie (https://bezpieczenstwobiznesu.com.pl)

STRES A PRACA ZAWODOWA.DANE i LICZBY

Według EAP Stress Pulse Survey w 2006r., przyczynami stresu zawodowego były:• nadmierne obciążenie pracą (46%), • problemy z w kontaktach z ludźmi (28%)• brak właściwej równowagi w relacji praca –

życie prywatne (20%)

GŁÓWNE PRZYCZYNY STRESU W MIEJSCY PRACY

W 2013 roku, według badań ESENER:• 50% badanych pracowników uważa, że powodem

przeżywanego stresu jest brak właściwego postępowania ze stresem przez zatrudniające ich firmy.

Powszechnie występującymi w miejscu pracy stresorami są:• 72% reorganizacja pracy lub niepewność zatrudnienia• 66% nadmierne obciążenie pracą (także „wyścig szczurów”)

• 59% doświadczanie nieakceptowanego zachowania ze strony innych (np. negatywny klimat organizacyjny, mobbing, bullying, molestowanie seksualne)

PRZYCZYNY STRESU W MIEJSCY PRACY – POLSKA

• USA: 51% amerykańskich pracowników przyznało, że w wyniku odczuwanego stresu stają się mniej produktywni (APA).

• EUROPA: Koszty w UE związane z depresją pracowników wywołaną stresem pracy wynoszą 616 mld euro rocznie(wg Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy).

• POLSKA: W 2015 roku zaburzenia psychiczne pracowników (które często są właśnie wynikiem przeżywania nadmiernego obciążenia stresem kosztowały ZUS 5,9 mld złotych (ZUS).

KOSZTY STRESU –W USA, EUROPIE I W POLSCE

• Mniej niż 30% europejskich przedsiębiorstw posiada procedury dotyczące strategii zarządzania stresem w pracy (badanie ESENER, rok 2016).

STRES – CO Z NIM ZROBIĆ?

• Stres jako bodziec• Stres jako reakcja• Stres jako relacja między jednostką a

otoczeniem

Czym jest stres?

RODZAJE STRESU

CO NAS STRESUJE???SYTUACJE CODZIENNE

…praca …obowiązki…tempo życia

CO NAS STRESUJE???SYTUACJE NIECODZIENNE…

…sytuacje ekstremalne …rozstanie …choroba

BRAK CZEGOŚ…

…czasu …kogoś bliskiego…pieniędzy

LUB NADMIAR…

Symptomy i skutki stresufizjologiczne: · wzrost aktywności systemu nerwowego, zwiększony poziom adrenaliny we

krwi, wzrost ciśnienia, bóle głowy, kręgosłupa, problemy z układem pokarmowym

psychologiczne: · lęk, apatia, stany depresyjne, mechanizmy obronnebehawioralne : • objadanie się, nadużywanie alkoholu, zaburzenia snu , łatwe wpadanie

gniew, unikanie kontaktów z ludźmi

poznawcze: • trudności z koncentracją zapominanie, negatywne myślenie

• zwiększona absencja pracownicza,• niższa efektywność,• wzrost wypadków, • wyższa fluktuacja personelu, • wzrost kosztów związanych z większą zachorowalnością• niekorzystny klimat organizacyjny,• demotywacja pracowników,• Inne…………………………………….????

UWAGA!!!!q W UE – w systemie ubezpieczeń społecznych trudno zwymiarować w/w

skutki – stąd brak rozwiązań. q W USA pracodawca ponosi bezpośrednio koszty leczenia pracownika.

SKUTKI STRESUw firmie

}Różnie -np. niektórzy wpadają w panikę inni zachowują „stoicki spokój”

}Każdy z nas reaguje w sytuacji zagrożeniaw indywidualny charakterystyczny dla siebie sposób

• Zależy to od wielu czynników, ale przede wszystkim od temperamentu i osobowości

Indywidualna diagnoza własnych wzorców zachowania w sytuacjach stresowych w pracy

Jak ludzie zachowują się w sytuacji stresu?

MECHANIZMY ZARADCZE PRZECIĘTNEGO POLAKA

Bad. Czapińskiego na 6400 dorosłych Polakach (2010 rok)

Mobilizacja i działanie

Porównania społeczne (inni mają gorzej/lub mogło być gorzej)Zwrócenie się o radę i pomoc innych

Poddanie się

Picie alkoholu

Środki uspokajające

Odwrócenie uwagi –robienie czegoś co poprawia nastrój

Modlitwa o pomoc

39%

38%

49%

4%

18%32%

4%3%

Strategie zarządzania stresem

1. Poznawcze:• polegają na analizowaniu zjawiska stresu, porównywaniu własnej sytuacji

stresowej z sytuacją innych ludzi, przewartościowaniu sytuacji zagrożenia w ten sposób, że nadaje się tej sytuacji szczególne znaczenie, wartość.

2. Behawioralne • polegają na rozwiązaniu problemu i redukcji stresu poprzez działanie,• polegają na podejmowaniu różnego typu zajęć zastępczych, np. chora osoba rzuca

się w wir pracy, by nie myśleć o chorobie,• polegają na aktywności kompensacyjnej, czyli zaspokajaniu różnych własnych

pragnień nie związanych z daną sytuacją np. aktywności towarzyskiej,• polegają na zwróceniu się o pomoc do osób bliskich lub kompetentnych

(prośby/domagania się opieki, wsparcia psychicznego, troski).

3. Emocjonalne: • polegają na ekspresji emocji: złości i gniewu albo strachu, • polegają na przyjęciu postawy fatalizmu i rezygnacji, na utracie nadziei,• polegają na samoobwinianiu się lub samoobarczaniu winą.

MECHANIZM PORÓWNAŃ (Wills)

• zwracanie szczególnej uwagi na te osoby w naszym otoczeniu, które ogólnie mają gorzej lub są gorsze,

• aktywne szkodzenie innym, poniżanie ich (szukanie kozłów ofiarnych).

Do stosowania tych mechanizmów przyznaje się 39% Polaków

Stres a….

• wypalenie zawodowe, • syndrom permanentnego zmęczenia,• pracoholizm,• autohandicap,• ?????

Wypalenie zawodowe – trzy odrębne symptomy

• Wyczerpanie emocjonalne - utrata wiary we własne możliwości, dominacja negatywnych emocji, zaburzenia psychosomatyczne: zmęczenie, bóle głowy, bezsenność.

• Depersonalizacja - deprecjonowanie innych, obojętność na potrzeby i emocje innych, poczucie bezsensu i cynizm, apatia, unikanie kontaktów z innymi.

• Obniżenie samooceny - brak satysfakcji z podejmowanych działań, utrata kontroli nad pełnioną rolą, przeżywanie lęków o swoją przyszłość, poczucie krzywdy i winy, nasilenie konfliktów z innymi przy nasilających się objawach psychosomatycznych.

AUTOHANDOCAPCZYLI CO ROBIĄ np. STUDENCI W SYTUACJI STRESU

(PRZED EGZAMINEM? PRZED ROZMOWĄ REKRUTACYJNĄ?)

….Zachowują się pozornie nieracjonalnie!

STRATEGIA AUTOHANDICAPU c.d.

• Jednostka wyprzedza psychologicznie bieg zdarzeń, podejmując działania ułatwiające ewentualną ochronę zagrożonej samooceny, zanim jeszcze dojdzie do niepowodzenia!

Dziękuję za uwagę