1. Pismo studentw Instytutu Edukacji Numer 6 Medialnej i Dziennikarstwa UKSW grudzie 2004 13 GRUDNIA 1981 "Ojczyzna nasza znalaza si nad przepaci" W tym roku przypada 23 rocznica Prezentujemy wywiady z dwie- Stanu wojennego. Do dzisiaj wiele ma postaciami niezwykle dla tam- wtkw pozostao niewyjanionych. tych czasw charakterystyczny- Nie wydano jednoznacznej oceny mi: decyzji gen. Jarosawa Jaruzelskie- Rozmowy Generaem Wojcie- go. My rwnie nie bdziemy pr- chem Jaruzelskim i Adamem bowa jakkolwiek podsumowywa, Michnikiem. ocenia, czy sdzi. (czytaj na str. 6) Ponadto w numerze: LWW W TRZECH Europejskie tradycje na stole ODSONACH wigilijnym ..................................................str.2 Trzy podre na Ukrain - trzy wizyty w zupenie innym kraju wita w supermarkecie ..................................................str.3 O Kapucie sw kilka zawd - reporter .................................................str.5 Autodestrukcja - hit dekady. ..................................................str.8 Seksmisja II czyli feminizm ..................................................str.9 Qlturka Lww to miasto bliskie sercu wielu Polakw. Tak czyli co, gdzie, kiedy i za ile jak Polska - podlega gwatownym przemianom. .................................................str.9 Tak jak Polska 15 lat temu skupia na sobie uwa- Czar Boego Narodzenia g obserwatorw z caego wiata. Relacja z trzech podry na Ukrain, trzech wi- felieton zyt we Lwowie... ................................................str.12 (czytaj na str. 11) 1

2. Numer 6 (grudzie 2004) Witamy! RNE KULTURY RNE KUCHNIE czyli tradycje obchodzenia wit Boego Narodzenia w innych krajach Tematyk niniejszego numeru mona by Aleksandra Kokosiska podzieli na 4 czci. wita; dziennikar- stwo; historia (ubiegego wieku, oraz ta wita to wyjtkowy czas w yciu i cynamonem, ktra dzieje si na naszych oczach); oraz kadego czowieka, a tradycje zwi- okraszony ma- problematyka zwizana z dzisiejszym wia- zane z ich obchodzeniem s rno- sem i zalany tem tzn. brak autorytetw, feminizm, czy rodne i zadziwiajce. Kady kraj posia- ciepym bezalkoholo- chociaby autodestrukcja modych ludzi. da swoje specyficzne danie, ktre bdzie wym piwem. Znajdziesz tu wywiady z ludmi historii, podane w wigilijny wieczr lub dzie wi- W Belgii do skromn ko- polityki, oraz z dziennikarzem. teczny. lacj wigilijn zjada si tu Informujemy rwnie, e od tego nume- przed pasterk. Na witecznym ru regularnie umieszczana bdzie rubryka W Holandii jest to specjalnie pieczony stole, krluje indyk, ktrego faszeruje si kulturalna, gdzie bdzie mona znale chleb, gorce ciastka z migdaami popija- orzeszkami i kasztanami, a pod skrk wsu- wiele interesujcych pomysw na spdze- ne herbat lub kakao, a wszystko to jedzo- wa si trufle. nie wolnego czasu. ne po pnocy 24 grudnia. Gwnym punktem boonarodzeniowe- Szwedzi zasiadaj do wigilijnego stou go stou w Anglii bya kiedy gowa dzika Drogi czytelniku! dokadnie o pitnastej, a ich najwaniej- przybrana w laurowy wieniec. Dzi najwa- sze potrawy to kuliste kotleciki mielone, niejszy jest Christmas pudding cikie biaa kiebasa i synna ziemniaczana za- ciasto owocowe dojrzewajce na dugo Wiele radoci, piekanka pokusa Janssona. przed witami. Francuz w wita nie obejdzie si bez mioci i pokoju gsich wtrbek, a Woch bez indyka. na nadchodzce W Niemczech natomiast nie ma wit bez karpia przyrzdzonego na kilka sposobw. wita Narodzenia S jednak takie kraje, w ktrych wita Paskiego, Boego Narodzenia rozpoczynaj si duo wczeniej, a przygotowania do nich maj oraz wzrostu i rozwo- niepowtarzalny charakter. W Kolumbii pocztkiem obchodw jest ju w nowym 2005 8 grudnia. To wanie tego dnia odbywa roku yczy Redakcja. si uroczysta Msza wita, a wieczorem przed domami zapala si wiece, ludzie wy- chodz na ulice, wsplnie piewaj i tacz, Tego dnia rozpoczyna si przy- strajanie ulic koloro- Koo Naukowe Studentw IEMiD wymi lampkami, kt- Adres korespondencyjny: Duskie ciastka witeczne re wiec przez ca ul. Dewajtis 5 01-185 Warszawa Dziekanat Wydziau Teologicznego dob. Ze sznurw z dopiskiem: Koo Naukowe Hiszpaskie smakoyki to rnego rodza- lampek upina si Studentw IEMiD ju sodkie wyroby. Najbardziej popularne dzwonki, anioy Adres internetowy: s praliny niebiaskie w postaci maych i gwiazdy. Wielu ludzi www.emid.net Adres e-mail: kuleczek i turrones przygotowane z prao- ozdabia krzewy przed redakcja@emid.net nych migdaw, miodu i cukru. domami, ale tradycja W czasie portugalskiego Boego Naro- choinki nie jest znana. REDAKTOR NACZELNY: dzenia dzieli si na stole bolo do rei cia- Dziewi dni przed Grayna Koper (grazyna@emid.net) REDAKCJA: sto krlewskie. Ten, kto otrzyma kawaek, Boym Narodzeniem Maciej Jan Broniarz (gausus@emid.net) w ktrym oprcz rodzynek i orzechw b- rozpoczyna si uro- Katarzyna Dbro dzie znajdowa si ziarenko bobu lub jaka czysta nowenna do Kamil Kawako (kawalko@emid.net) maa ozdoba musi w nastpne wita poda- Dziecitka Jezus. Doroli i dzieci zbieraj Aleksandra Krawiec (olala85@wp.pl) Anna Stadnicka (a.stadnicka@emid.net) rowa takie ciasto wszystkim wspbiesiad- si w kocioach, modl si i piewaj ko- Skad: nikom. ldy. Po kadym takim spotkaniu dzieci Micha Markowicz (yetti@emid.net) Wigilia w Dani rozpoczyna si popou- otrzymuj w prezencie specjaln wi- dniowym naboestwem i zaraz po nim, teczn potraw rodzaj budyniu z baka- wersja elektroniczna Obserwatora oraz inne teksty dostpne pod: okoo osiemnastej, jada si witeczny liami. W Kolumbii nie ma wieczerzy wigi- www.emid.net/obserwator/ obiad. Najwaniejsze danie to ry z cukrem lijnej ani dzielenia si opatkiem, nie ma 2

3. Numer 6 (grudzie 2004) te zwyczaju gwiazdkowych upominkw. Po uroczystej wieczornej Mszy witej 24 WITA W SUPERMARKECIE grudnia, wierni wsplnie wituj a do Ewa Skwarska rana i dlatego w sam dzie Boego Naro- dzenia kocioy s prawie puste. K rzyk, pisk gwar i przepychanki, wanie i z nikd, stukot wzkw i szelest toreb pe- a efekt bywa nych, dopiero co zakupionych szokiem. produktw. A ile przy tym uprzejmoci Ludzie przestaj by lud- i yczliwoci, atmosfera boonarodzenio- mi. Okazuje si, e wit nikt wa wpywa zarwno na sprzedawcw jak nie chce. Na pytanie: Co cieszy Ci i konsumentw. w nadchodzcych witach? 35 let- nia pracownica jednego z warszaw- wita w supermarketach ju si zaczy. 3 Li- skich supermarketw odpowiada: A co ma mnie stopada z gonikw w sklepach mona byo usy- cieszy? Ten nawa pracy w sklepie, Ci ludzie sze pierwsze dwiki kold i oczywicie zapo- wykcajcy si o wszystko, a moe fakt, e 24 wiedzi witecznych promocji. Manekiny w stro- grudnia pracuje do 18?Ja nie mam, kiedy Wigilii I tradycyjny polski barszcz... jach witych Mikoajw, hostessy przebrane za przygotowa, a moje dziecko nie pamita, kiedy W Meksyku uroczystoci zaczynaj si nieynki kusz do nabycia tych wanie a nie wsplnie ubieralimy choink. dziewi dni przed witami. Kadej nocy innych produktw. Kolorowe dekoracje przyjy Wypowied 29 letniej kobiety- klientki jest odbywa si procesja, majca przypomina witeczne barwy zieleni i czerwieni, a choinki rwnie interesujca: Wszystko to bardzo adne, poszukiwanie przez Maryj i Jzefa betle- zabawek sigajce sufitu na rodku sklepu roz- ale i drogie. Nie sta mnie, by kupi mojemu syn- jemskiej gospody. Pochd otwieraj dwie budzaj fantazje najmodszych. kowi taki prezent, jaki wybra sobie z gazetki (i tu postacie, wyobraajce Maryj i Jzefa, Sztuczna magia wit proponowana przez su- pada nazwa jednego z supermarketw), a dzieci a wierni chodzc od domu do domu, pie- permarkety szybko zostaje zdemaskowana w re- w przedszkolu bd mu dokuczay tak jak rok waj radosne pieni. Ostatniego dnia w jed- lacjach midzyludzkich. Wszdzie sycha krzy- temu. Bdzie bardziej rozczarowany ni zadowo- nym z domw otwieraj si drzwi i gospo- ki, awantury, aby szybciej, aby lepiej. Barbarzy- lony, a ja nie wiem jak mu to wytumacz, e darze zapraszaj pielgrzymw do rodka. cy z XXI wieku nie znaj litoci a jedynym obo- Mikoaj pomyli si, czy e dla niego nie starczy- Jest to okres skadania wizyt rodzinie i zna- wizujcym prawem, jest prawo dungli. To sil- o? Nie wiem, co zrobi. jomym. Dla dzieci wiesza si pod sufitem niejszy zdobdzie ostatni produkt kolorowe kubeczki napenione piaskiem na witecznej promocji, to bogat- lub mk, a wrd nich jeden z niespo- szy bdzie lepszym witym Mi- dziank. Zabawa polega na odgadniciu, koajem dla swoich dzieci, to spryt- w ktrym kubeczku niejszy zostanie szybciej obsuo- jest ukryty prezent. ny. Boliwijscy Indianie Wszystko naj... Tylko, po co? nazywaj Boe Naro- W jakim celu te przygotowania, do dzenie witem Dzie- czego? citka Zbawiciela. Akurat na pytania nikt nie ma Buduj oni szopki, po- czasu, na gbsz refleksj te. dobne do polskich, w Trzeba przecie wzi kredyt na ktrych umieszczone krzesa, bo w Wigili, na czym b- s postacie ludzi dziemy siedzie? foto: Internet i zwierzt, a 24 grud- Umiechnite twarze sprzedawcw...tylko Spirala niechci i alu, wci bezlitonie nakr- nia cae rodziny, nio- w gazetkach reklamowych. Po nocnej zmianie ca si. Gin wartoci i ludzkie odruchy yczliwo- sc wyrzebione przez kolejnej promocji nikt nie ma siy, jednolite ubran- ci. Pojawiaj si zbirki i akcje charytatywne na siebie swoje Dzie- ka pracownikw tylko adnie wygldaj z ze- terenach supermarketw. Po to, by zaguszy wy- citko, wyruszaj do wntrz. W rzeczywistoci s mask, ktra trzeba rzuty sumienia, skadaniem drobnych datkw na kocioa na msz, w przybra by odnale si w marketowym cha- nieznany cel. To chwilowe usprawiedliwianie si, czasie ktrej ksidz osie. To grafik wyznacza rytm ycia. Nie ma nie- za prb bycia naj kilka minut wczeniej. wici przyniesione fi- dziel z rodzin, nie ma wit. Duch boonarodze- Proponowane wita przez supermarkety, to Angielski pudding gurki i szopki. Dla In- niowy ginie midzy zmczeniem a kolejn zmian wita konsumpcyjne. Kolorowe, sztuczne, pu- dian nie ma wita bez w pracy. ste i nie majce, mam nadzieje nic wsplnego rytmicznych tacw, bdcych form swo- witeczny supermarketowy nastrj udziela si z rzeczywistoci. To yczenia do wszystkich i do istej modlitwy, po powiceniu, wic wszy- wszystkim. Kolejki do Punktu Obsugi Klienta nikogo. To wita, ktrych nikt nie chce, na kt- scy wracaj do swoich domw i piewaj rosn, coraz wicej pomyek i zagubienia, i oczy- rych przyjcie nikt nie czeka. I wicej wiary ma kold: Ta noc jest naj- wicie nerww. Telefony do przeoonych, ze lalka na sklepowej pce ni ludzie o smutnych pikniejsza. skargami o opieszao pracownikw, zwikszaj oczach, ktrzy przestali czeka. Dlatego dla nich natenie bliej wit. Groby i zwolnienia, jak prawdziwych wit nie bdzie. prezenty pod choink, pojawiaj si niespodzie- 3

4. Numer 6 (grudzie 2004) jego najstarszy WIGILIJNY OPATEK Aleksandra Kokosiska syn, a potem kady z obec- nych musia uama ka- waek opatka u drugiego N ikt nie zaprzeczy, e najwaniej- W innych krajach zwyczaj dzielenia si i poda mu swj do uamania. szym momentem wieczerzy wigi- opatkiem nie jest tak znany. Chocia ela- Gdy ju si wszyscy podzielili, lijnej jest dzielenie si opatkiem, zorytnictwo opatkowe jest pochodzenia skadajc sobie yczenia, mo- ale czy wiecie e ten patriarchalny zwy- obcego, to tylko w Polsce podniesiona te na byo zasi do wigilijnej wieczerzy. Na czaj powstay w dawnych wiekach na po- dziedzin do godnoci sztuki i stworzono og wiele opatkw po wieczerzy zostaje udniu Europy, w Polsce przeksztaci si przepikny dzia grafiki. Najstarsze z za- robiono z nich tzw. wilijki. Fantazja w zwyczaj odrbny i jedyny? chowanych opatkw pochodz z XVII i zrczno ludowych artystw wyczarowy- wieku i s bezcennym waa z tego delikatnego materiau rzeczy Historia naszego dokumentem dawnej niezwyke. narodu w ostatnich architektury, folkloru Z dawnych czasw, kiedy kocioy na dwustu latach na i obyczajw. Przed- znak cznoci posyay sobie powicone og tragiczna spra- stawiano na nich ko- chleby, wywodzi si zwyczaj posyania wia, e wyroki wysy- cioy, zamki czy mia- opatka osobom bliskim, a nieobecnym ay Polakw na Sy- sta. przy stole wigilijnym, a Z. Kunstman w wier- bir; do obozw kon- Opatki wyrabiane szu W dzie Boego Narodzenia napi- centracyjnych; na byy przy kocioach sa: emigracj; ale wsz- i klasztorach, a wypieka- dzie w noc wigilijn no je, lejc bardzo rzad- Pamitaj, bd ludzie smutni, opuszczeni, spotykali si oni, eby kie ciasto pszenne w ela- niepotrzebni nikomu okaza sobie mio zne foremki. W Warsza- i nikt z nimi sowa nie zamieni i przeama si opat- wie najsynniejsze byy nie zaprosi do swego domu. kiem. adne przeszkody kolorowe opatki z Ko- We do rki biay opatek, wojna, ataki, czy strze- cioa bernardynw. choby nawet nie mia go z kim dzieli laniny nie powstrzyma- Dzielenie si opat- i ycz szczcia caemu wiatu: y Polaka w t noc od kiem rozpoczyna za- niech si wszystkie serca rozwesel przepiknej tradycji. foto: Archiwum wsze pan domu lub znaczy to e nie lubie ludzi. Przecie strasz- PRZY HERBACIE Barbara Lipiska na gadua ze mnie. Gdybym ich nie lubia, nie pisaabym tylu postw na forach dys- kusyjnych. Lubi koncerty, bo nie do, e sysz muzyk jak lubi, to jeszcze mog Polityka mnie nie interesuje. Wiem e to spotka wiele ciekawych osb. Tak wic le. Studentka dziennikarstwa musi inte- lubi ludzi. Ale to nie zmienia faktu, e resowa si polityk. M u s i czyta gaze- czasem na prawd nie ma si pomysu i ci- H erbata stygnie, zapada zmrok, ty, do ktrrych mam chyba wstrt. W sumie gle za mao druku jest przed oczami. a pod pirem cigle nic. Lecz to nie ma si co dziwi, e ta kartka jest WENA. Istneje co takiego? Czemu je- obowizek obowizkiem jest - ar- prawie pusta. Kiedy troch interesowaam stemy od niej zaleni? Dziennikarz nie jest tyku musi posiada tre. Gdyby chocia si psychologi. Ale kogo to obchodzi? Na- poet. A moe w jakiej mierze jest.. W ko- mucha zjawia si mogabym j zabi,a p- zywanie codziennych zachowa trudnymi cu trudzi si eby kto go chcia czy- niej to opisa. Ale muchy nie ma... sowami, grupowanie ich w syndromy i do- ta,a i tak nie ma pewnoci e ktokolwiek Nie jest jeszcze zbyt pno.. zrobiam so- szukiwanie si gbszego sensu i przyczy- zwrci uwag na jego nazwisko. Ale dzien- bie odpoczynek po zajciach, wic zm- ny. Nie jestem specjalist w tej dziedzinie. nikarz to nie poeta. Nie musi przecie pi- czona nie jestem. Czemu kartka jest cigle Nie wykarz si. sa. Ja wol mwi i chyba to mi lepiej wy- biaa? Min dzie, jak kady inny - nic Zjadam tabliczk czekolady - podobno chodzi. Do mwienia nie potrzeba weny. nadzwyczajnego si nie wydarzyo. Rano dostarczenie glukozy do krwi powoduje Dziennikarz poznaje rzeczywisto i tumaczy oczywicie nie mogam podnie si z ka lepsz prac mzgu. Nie pomogo. Chyba j, piszc artyku. To nie dla mnie. Dziennikarz przez p godziny, bo za pno chodz spa. nie bdzie ze mnie dziennikarz. Bo ja nie jakiego ja sobie wyobraam tworzy pewn rze- Mama twierdzi e uzaleniam si od inter- szukam sensacji do opisania. Zamiast ob- czywisto. Nie jest odtwrc, lecz twrc. Tak, netu. Moe i ma racj. Zjadam niadanie, serwowa otaczajcych mnie ludzi, chodz chyba jestem marzycielk. Nie wiem czy kiedy- potem jazda ptorogodzinna na uczelni. ze suchawkami na uszach i patrz w d kolwiek stan si dziennikark.. Moe moim ra- Zajcia. Kawa. Zajcia. Powrt do domu. jak ubocone resztki lici lecych na zie- tunkiem bdzie radio? W kocu muzyka to moje Jakby nie patrze, nie dzieje sie nic szcze- mi brudz mi nogawki spodni. Wczam drugie ja.Studenka pierwszego roku dziennikar- glnego, godnego zwrcenia uwagi. Czte- w domu muzyk i czuj jak mnie przenika, stwa ma w gowie zbyt duo niewiadomych, zbyt ry linijki to chyba nie za duo. daje odprenie i upragniony spokj. Nie wiele znakw zapytania.. Chyba nie tylko ja? 4

5. Numer 6 (grudzie 2004) zwala na to specyficzny jzyk jakim si posugu- ZAWD - REPORTER Anna Ostrowska je niezwykle obrazowy, plastyczny, emocjonal- ny a jednoczenie zrozumiay i oszczdny. Od- biorca niemal pochania emocje i wraenia repor- tera z nich wanie, a nie tylko z informacji R yszard Kapuciski. Ciekawe, co podj prac w Sztandarze Modych. Jako po- wam mwi to nazwisko? Zapew- cztkujcy dziennikarz mia za zadanie jedzi od sensu stricto, skadaj si jego teksty. Sens tego, ne studentom dziennikarstwa nie wioski do wioski (podrujc czym si dao od co pisze Kapuciski nie polega jedynie na infor- trzeba tego tumaczy, ale moe przyda roweru po wz drabiniasty), rozmawia z pro- mowaniu o samym wydarzeniu, bo tym zajmuj si mae przypomnienie. Waciwe sko- stymi ludmi i opowiada o ich yciu i proble- si naukowcy w podrcznikach i encyklopediach. jarzenie yjca legenda polskiego re- mach. Ju podczas tych prowincjonalnych pod- Nie mona odczytywa go uywajc jedynie klu- portau, specjalista w sprawach Bliskie- ry zacz odczuwa potrzeb przekroczenia cza poprawnoci historycznej. Celem tego repor- go Wschodu i Trzeciego wiata. granicy, ktra z kadym kolejnym wyjazdem tera jest wyraenie uczu jakie budz si w nim wci narastaa. W kocu powiedzia o tym re- wraliwym czowieku i uwanym obserwatorze, Jest to czowiek obdarzony niezwykym daktorowi naczelnemu Sztandaru, ktry obie- ktry prbuje odnale i wyjani mechanizmy instynktem i umiejtnociami dziennikar- ca zadziaa w tej sprawie. Udao si, rok pniej rzdzce otaczajcym go wiatem. On tumaczy skimi. Zosta doceniony na caym wiecie, Kapuciskiemu wrczono bilet do... Indii. Trze- wiat, wysnuwa wielk prawd z konkretnych o czym wiadczy niezliczona ilo przy- ba wyranie podkreli, e dla tego modego czo- przey i dowiadcze. Czym wic wyjani jego znanych mu nagrd, tytuw i odznacze, wieka nazwa Czechosowacja ju brzmiaa bar- wielk popularno? Sdz, e posiada on wszel- w tym miano polskiego Dziennikarza wie- dzo egzotycznie. Co dopiero Indie... dla niego kie cechy ideau reportera wyjtkowy kunszt ku. Na jego dorobek literacki skadaj si oznaczao to koniec wiata, a waciwie jeszcze dziennikarski, sprawne piro, niezwyky instynkt, takie ksiki jak: Cesarz, Szachin- dalej. I nie naley si dziwi takiemu myleniu umiejtno obserwacji a nadto wszystko szcze- szach, Wojna futbolowa, Heban, cykl powojenne pokolenie modych byo cakowicie gln zdolno empatii, co pozwala mu dotrze Lapidariw czy Podre z Herodotem odcite od wiata spoza elaznej kurtyny i in- bardzo blisko do rozmwcy, a co za tym idzie oraz wiele innych. Warto zaznaczy, e jego formacji o nim. Gdy wic Kapuciski usysza do prawdy. ksiki zostay przetumaczone w sumie na t nazw ogarno go przeraenie i strach, ponie- Publikacje Kapuciskiego to wspaniaa lek- 28 jzykw, a o napisanie artykuu prosz wa uwiadomi sobie swoj niewiedz. Zosta tura zwaszcza dla ludzi ciekawych wiata, inteli- go najbardziej prestiowe gazety na wie- rzucony na gbok wod wyjecha do zupenie gentnych i wraliwych. Jeli uwaasz, e jeste cie. Oto on - Ryszard Kapuciski, zawd nieznanego kraju, nie majc pojcia o jzyku, kul- takim czowiekiem, mody adepcie dziennikar- reporter. turze czy obyczajach tam panujcych. Bya to twar- stwa, to signij po te ksiki. Satysfakcja gwa- Urodzi si 4 marca 1932 roku w Pisku na da lekcja, z ktrej jednak ten pocztkujcy repor- rantowana. Polesiu (dzisiejsza Biaoru). Na wspomnienia ter wycign waciwe wnioski, cenne dla dal- z jego najwczeniejszego dziecistwa skadaj si szej pracy. Przede wszystkim doceni koniecz- sceny z czasw II wojny wiatowej. Jako sied- no merytorycznego przygotowania dziennika- mioletni chopiec by zmuszony do tuaczki, y rza do dzi podkrela potrzeb oczytania i ci- w cigym strachu, ndzy i dowiadcza niespra- gego powikszania wiedzy w tym zawodzie wiedliwoci. Te dramatyczne przeycia w ogrom- procesu trwajcego cae ycie. Szczeglnie wa- nym stopniu wpyny na charakter Kapuci- ne stao si rozumienie jzyka w szerokim zakre- skiego, uksztatoway jego podejcie do ludzi cier- sie nie tylko sw ale take gestw, mimiki roz- picych podobnie jak on, niezalenie od szeroko- mwcy oraz okolicznoci i klimatu jaki im towa- ci geograficznej. Wyobra sobie wielkiego mi- rzyszy. Trzecim wanym elementem jest wnikli- strza reportau jakie 60 lat wczeniej. Jako dzie- wa obserwacja wa i ciekawo absolutnie nie- wicioletni chopiec sprzedawa mydo (1 zoty zbdne w warsztacie dziennikarskim. Kolejnym za sztuk) by zarobi na nowe buty, bo z tych, etapem w jego pracy dziennikarskiej bya wsp- w ktrych chodzi, zostay ju tylko strzpy. Nie- praca z PAP-em. Przez pewien czas by take stety ludzi w tych cikich czasach nie byo sta dyrektorem dziau krajowego w Polityce. Wy- na taki zbytek. Chopiec potrzebowa a 400 zo- graa jednak pasja podrnika i reportera, wic tych, tymczasem udao mu si sprzeda jedynie znw wyruszy w wiat. Ryszard Kapuciski 12 kostek, na nic zy dziecka... Tym podobne do- Mimo i pierwszy wyjazd okaza si nieudany, Urodzony 4 marca 1932 r. w Pisku. W latach wiadczenia zawayy na przyszej pracy Kapu- Kapuciski nie zrazi si. Wrcz przeciwnie 1952-1956 studiuje na Wydziale Historycznym ciskiego. Wyksztaciy u niego umiejtno oraz zapaa jeszcze wikszym pragnieniem podro- Uniwersytetu Warszawskiego. Prac dzienni- potrzeb empatii i niesienia pomocy ludziom bied- wania, ktre nigdy w nim nie zagaso. Przez 40 karsk rozpocz w latach 50. w Sztandarze nym i cierpicym tak jak umia najlepiej so- lat bycia reporterem zjedzi kawa swiata od Modych. Zasyn dziki reportaom krajowym wem. To rwnie spowodowao, e majc do Afryki, ktra jest miejscem, do ktrego czuje naj- w Polityce (od 1956 roku). Powszechne uzna- wyboru wyjazd do Szwajcarii lub do Konga - nie zdoby w 1958 reportaami z ogarnitego wikszy sentyment, przez Azj, Bliski Wschd, wojn domow Konga . Pniej zosta korespon- bez wahania wybiera Kongo a do Ameryki Poudniowej. Te podre zaowo- dentem PAP i wiele lat spdzi w Afryce i Amery- Kolejnym etapem w yciu naszego bohatera s coway licznymi publikacjami, ktrych lektur ce aciskiej. Pniej wyjeda m. in. na Kau- studia. Zdoby dyplom na Wydziale Historycz- szczerze polecam (uwaga - mona si uzaleni). kaz, do Chile, Meksyku i Brazylii, i ZSRR. Wa- nym Uniwersytetu Warszawskiego (jak niemal Na swoim przykadzie zauwayam, e ksi- niejsze ksiki: Chrystus z karabinem na ramie- kady prawdziwy dziennikarz nie studiowa ek Kapuciskiego nie czyta si ale raczej niu (1975), Wojna futbolowa (1976), Cesarz dziennikarstwa...). Tu po zakoczeniu studiw wsppynie i wspodczuwa z autorem. Po- (1978), Szachinszach (1982), Imperium (1992). 5

6. Numer 6 (grudzie 2004) ROZMOWA Z GEN. WOJCIECHEM JARUZELSKIM mii czechosowackiej i enerdowskiej. Oni byli w peni gotowi do zapenienia prni w rozumieniu Obserwator: Jest Pan autorem ksiki Stan kim niebezpieczestwie. Przecigaj nad nim koalicyjnym, strategicznym, i to by z pewnoci wojenny: dlaczego. W jej wstpie zadaje ciemne chmury groce walk bratobjcz. Jeli nastpio, gdyby nie stan wojenny. Ten splot przy- Pan sobie trzy pytania: dlaczego do tego do- Koci, instytucja, ktra trzyma ucho przy ziemi, czyn, okolicznoci politycznych, ekonomicznych szo, czy musiao do tego doj, czy nie mona czuje nastroje ludzi, wypowiada publicznie takie a przede wszystkim zewntrznych spowodowa, byo postpi inaczej. Jaka jest paska od- sowa, to nie rzuca ich na wiatr. To jest przestroga, e musiaem podj t decyzj. powied na pytanie: dlaczego??? to jest obawa. I to jest ten pierwszy obszar zagro- enia natury politycznej, ktre wymykao si wa- O: Nie uchyli si Pan od odpowiedzialnoci Wojciech Jaruzelski: Oprcz tej ksiki, napi- dzy. za spraw stanu wojennego, wzi Pan j na saem jeszcze kilka innych, w ktrych poszerzam siebie. Czy ta odpowiedzialno Panu ciy, aspekt tego zagadnienia. Naley wspomnie O: Trzeba zauway, e nie tylko episkopat czy pogodzi si Pan z faktem, e tak musiao o setkach artykuw, wywiadw udzielonych za- wypowiedzia takie sowa, ale Pan rwnie da by? rwno prasie krajowej jak i zagranicznej, filmach,motywacj zwizkowcom z Solidarnoci na audycjach telewizyjnych, radiowych. Gstwina plenum KC PZPR, podajc okre- faktw i argumentw, ktre wykadam, wyka- lenie stan wojenny, czyli prze- daj osoby podzielajce mj pogld- politycy, hi- strog przed najgorszym. storycy. Jest rwnie druga strona, ktra zajmuje WJ: Nie tylko na tym plenum, ale stanowisko odmienne, potpiajce stan wojen- te przy wielu innych okazjach, wszystkim przekazywano niebez- ny. Dla mnie szczeglnie istotne jest to, jak przez lata stan wojenny odbiera spoeczestwo. pieczestwo rozwoju tej sytuacji, Z ogromn satysfakcj podkrelam, e wszyst- ktra moga doprowadzi do a tak skrajnych rozwiza. Na 6. plenum kie sondae i te z lat 80. i 90. dowodz, e zdecy- dowana wikszo spoeczestwa, mimo ogrom- 28.XI.1981 nie uyem takiego okre- nej kanonady propagandowej, potwierdza uza- lenia, tylko powiedziaem, e moe sadnienie stanu wojennego. Dlatego odpowied okaza si potrzeba wprowadzenia na to pytanie jest bardzo atwa i jednoczenie stanu typu wojennego. Przewidy- bardzo trudna. Stan wojenny zosta wprowadzo- walimy, e jeli nie stan wojenny, ny eby unikn wielowymiarowej katastrofy, to nadzwyczajne penomocnictwa Walki na Placu Zamkowym... nienawi i zo ktra wyraaa si w pewnym skceniu, podzia- dla rzdu. Drugim obszarem zagro- le spoeczestwa, antagonizmach, prowadzcych e, rwnie wspdecydujcym o podjciu tej WJ: Widz to w dwch wymiarach. Wymiar od- do zanarchizowania sytuacji w kraju. Znany afo- decyzji by obszar gospodarczy. Spytajcie swoich powiedzialnoci za wprowadzenie stanu wojen- rysta Stanisaw Jerzy Lec powiedzia kiedy: rodzicw, dziadkw jak zapamitali tamten czas, nego nie ciy, poniewa rozliczam si w swoim Dzwon koysa dzwonnikiem. Przenoszc to t udrk zaopatrzenia, niczego nie byo, grozi sumieniu. Chocia bya to dla mnie decyzja te na ten czas mona powiedzie, e ani wadza nie gd. W latach 1980-1981 produkcja spada o 18%, bolesna, bardzo dotkliwa, trudna, to jednak oka- panowaa nad sytuacj, ani kierownictwo Soli- a wystrajkowane pace wzrosy o 25%. Ludzie zaa si zbawienn, ocalia Polsk. Jednoczenie darnoci nie potrafio upora si z narastajcym wykupywali wszystko zostawiajc puste pki. byo to mniejsze zo. W tym przypadku to konse- Do tego wisiaa nad nami straszliwa groba prze- kwencje, ktre towarzyszyy wprowadzeniu sta- kazana przez naszych wczesnych sojusznikw nu wojennego. Te byy w jakim sensie nieuchron- ZSRR, ktr stan wojenny zdj. Jeli nie wy- ne, poniewa kiedy wprowadza taki stan, to jest wizywalibymy si z dostaw, do ktrych si on zwizany z okrelonymi reguami, ogranicze- zobowizalimy w ramach wsppracy, i jeli niami, represjami itd. Jest natomiast wiele przy- nadal utrzymywaaby si kampania antyradziec- padkw, ktre przekroczyy t konieczno. To ka, to od 1 stycznia 1982 nastpioby drastyczne byo wynikiem swego rodzaju naduy wadzy, obcicie dostaw surowcw i materiaw: ropy prby odwetu, rnych niegodziwoci. Wielu o 75%, gazu o 50%, niektrych produktw na- ludzi doznao krzywd. W tym sensie mnie to boli wet do zera. Taka sytuacja zsumowaaby si i ciy. Nazywam to cierniem, ktry we mnie tkwi z zapaci naszej gospodarki. W tym momencie i bior na siebie odpowiedzialno w podwj- powstaaby katastrofa nie tylko ekonomiczna, nym wymiarze. Ten drugi wymiar ma charakter Ogoszenie stanu wojennego... szok i przeraenie ale i biologiczna, zwaszcza, e to bya zima. bardziej refleksyjny. Jako dowdca, przeoony radykalizmem. Autorytet Kocioa te nie by w Wreszcie trzecie zagroenie- zewntrzne. Wyra- wiem, e odpowiadaem za wszystko i za wszyst- stanie przeciwstawi si temu procesowi. Wtedy ao si ono w nieustannej presji politycznej, na- kich. Chocia o wielu rzeczach mogem nie wie- wanie o godzinie 14:00 12 grudnia 1981 na- ciskach, presji ekonomicznej i militarnej. Od dzie- dzie, mogem nawet nie mie na nie wpywu, to cisnem przysowiowy guzik. Na 17 grudnia sicioleci jestem onierzem, profesjonalist, znam czuje si za nie moralnie odpowiedzialny zostaa zapowiedziana demonstracja, jaki znak i czuj te rzeczy. Wiele publikacji, owiadcze min. i w zwizku z tym ubolewam i przepraszam. protestu, ktry mg to doprowadzi do klski. Gorbaczowa, radzieckich generaw, dowodzi, e To, e takie obawy byy realne z mojej strony byy przygotowania, e kolumny czogw stay O: Prymas Wyszyski w swojej homilii z potwierdza niejako komunikat 181 konferencji w pobliu naszych granic, przerzucano do Polski dnia 13.XII powiedzia: Nie podejmuj- Episkopatu Polski (25-26.XI.1981), w ktrym jednostki powietrzno desantowe. Podobnie dzia- cie walki Polak przeciwko Polakowi. to pady sowa: Kraj nasz znajduje si w wiel- o si na granicy poudniowej- przygotowania ar- Czy te sowa nie obudziy w Panu jakie- 6

7. Numer 6 (grudzie 2004) go ducha, e mona by jeszcze zmieni de- stori i byy obarczone bardzo powanym cia- W procesie prowadzcym ku Okrgemu Stoo- cyzj o stanie wojennym? rem zaszoci, ktre wynikay take z pewnych wi Koci odegra ogromn rol jako mediator, doktrynalnych zaoe tamtego ustroju: marksi- arbiter, ktry do tego punktu pozwoli nam doj. WJ: Prymas wygosi te sowa kiedy ju wie- zmu, ateizmu. To przeradzao si potem w nie- dzia, e stan wojenny zosta wprowadzony. ch i nieprzyjazne w stosunku do Kocioa akty, O: Czy ogoszenie stanu wojennego w Polsce Z caym szacunkiem dla Prymasa, dla Kocioa, ktre raz agodniay, raz nasilay si. Koci by pomogo Polakom w odzyskaniu penej nie- bezporednio po podjciu decyzji skierowaem w jaki sposb ograniczany. Jednak potga Ko- podlegoci? do niego swoich przedstawicieli na czele z Kazi- cioa oparta o masowo poparcia udzielonego mierzem Barcikowskim, wwczas moj praw przez spoeczestwo bya w jakim sensie kon- WJ: Zapobiego to utracie tej suwerennoci, ktr rk. Mam wielki szacunek, zawsze to niezmien- kurencyjna dla politycznej siy kierowniczej. Za mielimy. Bya ona ograniczona, ale jednak bya. nie podkrelam i w mowie i w pimie, do Pryma- Gierka te stosunki polepszay si. Wreszcie przy- Natomiast wkroczenie wojsk radzieckich do Pol- sa, dla jego odwagi i rozwagi. Potrafi on odwa- szed Stanisaw Kania, potem ja. W latach 80. ski oznaczaoby swoist okupacj. Znalazby si nie broni Solidarnoci, popiera j i rozwanie nastpia poprawa. Jeli byy jakie incydenty, reim typu kolaboranckiego, uzalenienia, ktre przestrzega przed radykalizmem. Apelowa do zbrodnie takie jak morderstwo ksidza Popieusz- byoby zupenie nieporwnywalne z tym, co mo- spoeczestwa, aby nie podejmowao dziaa, kt- ki, to nie jest to prawidowo tamtego czasu, glimy zachowa. To pozwolio unikn skrajne- re mogyby zakoczy si rozlewem krwi. a gbokie jego okaleczenie. Nie tylko z punktu go ograniczenia. Po drugie, wprowadzenie sta- widzenia Kocioa. Byo to te okaleczenie poli- nu wojennego stao si dowodem, e my O: Urodzi si Pan i wychowa w rodzinie tyczne wadzy, samobjcze dla niej, e co takie- Polacy potrafimy sami rozwiza swoje pro- o gbokich tradycjach religijnych, katolic- go mogo si zdarzy. Kolejne wizyty Papiea, blemy. Nasz stan wojenny przynis rzeczy, kich. Dlaczego w Polsce w wielu okresach, nasze rozmowy przyczyniay si do polepszenia ktre si akcentuje i wyania na pierwszy rwnie w okresie stanu wojennego nasiliy stosunkw. Powstaa komisja wsplna rzdu plan: internowania, represje, pobicia. Jesz- si represje przeciwko ksiom? Czy Pan jako i episkopatu. To zdawao egzamin. Uwaam, e cze raz mwi ubolewam, auj, przepra- genera katolik nie mg wprowadzi jakiej Koci ma ogromne zasugi dla Polski. W latach szam. Nie chce si zauway, e alterna- ustawy o wolnoci i nie represjonowaniu Ko- Polski Ludowej napotyka na wiele problemw tyw tego moga by straszliwa katastrofa cioa? i trudnoci, ale umacnia narodow tosamo, cofnicia nas. A tu stworzylimy sobie sy- patriotyzm, nie mwic ju o wartociach religij- tuacj, ktra krok po kroku pozwalaa po- WJ: Stosunki pastwo- Koci miay swoj hi- nych. Koci apelowa, ostrzega, przestrzega. szerza pole suwerennoci. ROZMOWA Z ADAMEM MICHNIKIEM AM: Jako czowieka bardzo go lubi i szanuj. Widz w nim dramatyczn polsk biografi. Mo- Obserwator: W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 decyzj nigdy si nie pogodzi. Staram si patrze dy chopak, z ziemiaskiej rodziny, po maturze. roku zosta Pan aresztowany i osadzony na to w ten sposb. Byy dwa momenty histo- Uciekinier na Litw, stamtd wywieziony z ro- w wizieniu na Biaoce. Jak Pan ocenia to ryczne, kiedy genera mia niejako w rku los dzicami w gb Rosji na zesanie. Tam umiera wydarzenie z perspektywy lat? Polski. To by stan wojenny i okrgy st. I o ile jego ojciec. Idzie do wojska. Nie zdy do An- ja stan wojenny oceniam tak jak ju o tym wspo- dersa, trafi do Berlinga. Dwukrotnie ran- Adam Michnik:. Naleaem wtedy do ludzi, kt- mniaem, tak okrgy st oceniam jednoznacznie ny, dzielny onierz. Po wojnie decyduje rzy panicznie bali si i na serio rozwaali rosyjsk pozytywnie. Uwaam, ze gdyby nie genera, to si zosta w polskim wojsku. W jego po- interwencj. Uwaaem, e Polska jako cao ten pokojowy demonta dyktatury w Polsce nie gldach nastpuj przewartociowania. Na traci szanse, dlatego, e wadza komunistyczna byby moliwy. Bylibymy Armeni albo Rumu- jego oczach zaamaa si nie tylko przed- w moim przekonaniu nie zmierzaa do adnej ni. Wielokrotnie si zastanawiaem nad dylema- wojenna Polska, ale na jego oczach zaa- rozmowy na powanie. W gruncie rzeczy caa tem Jaruzelskiego. Polska bya nie suwerenna. ma si niejako cay system. On wiem, e strategia wadz polegaa na tym, eby Solidar- Genera mia poczucie, e tylko Polska posowiec- jedyna Polska, jaka jest moliwa w tym no rozbi. Nie twierdz jednak, e po stronie ka jest moliwa. W zwizku z tym stara si ma- momencie historycznym to Polska zwiza- Solidarnoci nie byo bdw i pomyek, zacho- newrowa w tych granicach, bo wiedzia, e jeli na ze Zwizkiem Sowieckim. Pniej staje wa gupich. Niemniej jednak przez cay czas przegra, to si skoczy interwencj rosyjsk on w ramach tego systemu, staje si dziec- miaem to poczucie, e wadza nie bierze adnej i opresyjnym reimem. Czy ta decyzja bya susz- kiem swoich czasw. Uwaa, e dla Polski reformy demokratycznej na serio. Ja wtedy my- na? Jak wiadomo nasze spoeczestwo jest bar- trzeba pracowa, to, co si robi robi jak laem tak, e by moe ta wadza rozbijajc Soli- dzo podzielone. 50% lub 55% Polakw uwaa najlepiej, jak najuczciwiej. Dla mnie takim darno uratowaa Polsk od rosyjskiej interwen- dzisiaj, e tak. Ja uwaam, e trzeba byo prbo- kluczowym momentem by 1989 rok. Wte- cji.Aczkolwiek jej celem byo utrzymanie si przy wa. Chocia rozumiem, e nie siedziaem za jego dy okazao si, e t elazn obrcz zdoa wadzy. Uwaaem, e nie wolno byo skapitulo- biurkiem, nie miaem pod rk tych wszystkich si rozmontowa pokojowo, chod do dzi wa, e trzeba si broni, e trzeba kontynuowa meldunkw z caego kraju, e tu strajk, tu si co wielu ludzi mwi, ze upadek komunizmu dziaalno, e to bdzie dugotrwae. Nie wie- rozwala, tu manifestacja. Wtedy czowiek zaczy- i tak by przesdzony. To nie jest prawda, rzyem, e to si zmieni szybko. na to inaczej analizowa. Ja nie byem pod naci- to s bajki. Moja ocena generaa jest zoo- skiem korpusu oficerskiego, ktry domaga si na. Szanuje go bardzo jako czowieka, za O: Czy uwaa Pan decyzj generaa Jaruzel- radykalnych dziaa, aparatu partyjnego. to co zrobi w 1989 roku i za jego postaw skiego za suszn? w cigu ostatnich 15 lat, ktre miny od O: Jak Pan ocenia postaw swojego przeciw- tego czasu, poniewa genera jest prawdzi- AM: Nale do tej generacji, formacji, ktra z t nika Pana generaa Wojciecha Jaruzelskiego? wym przyjacielem demokracji. 7

8. Numer 6 (grudzie 2004) A moe powrt do korzeni? AUTODESTRUKCJA - HIT DEKADY Piotr Sowik Cz osb widzi rozwizanie problemu w zmartwychwstaniu starych subkultur. Uwaaj, W dawnych czasach wrd zbun- tyki. P biedy, gdyby ziomale palili wyhodo- e s one wolne od patologii i niebezpiecznych towanej modziey kryo wan na dziace samosiejk. Teraz powszechnie zjawisk. Cieszy fakt, e na ulicy coraz czciej humorystyczne powiedzenie, palony jest tzw. skun, czyli genetycznie modyfi- mona zauway dziwnie ubranych ludzi. Mar- e anarchici obalaj system butelka po bu- kowana odmiana konopi indyjskich, podlewana twi jednak styl, w jakim to odrodzenie si odby- telce. Wspczesny styl zabawy przypomina rnymi chemikaliami i przyprawiana w niewiel- wa. Spoeczestwo konsumpcyjne zrobio swo- nieco programy lojalnociowe stacji benzyno- kich ilociach heroin (eby szybciej uzalenia- je. Nastolatkowie jak w markecie wybrali to, co wych. Za kad zotwk wydan na wspo- o). Palenie tego dzie w dzie (bardzo modne z danego ruchu im odpowiadao. Walka? Zaanga- magacze otrzymuje si jeden punkt na kar- i w ogle high fashion) powoduje, e po jakich owanie? Stawianie pyta? Nie. Ubir i zabawa. cie klienta zainstalowanej w mzgu. Gdy 3 4 latach delikwent nie potrafi skleci zdania Skal problemu najlepiej wida na Przystanku uzbiera si ich wystarczajca ilo dostaje si zoonego z wicej ni czterech wyrazw, a naj- Woodstock. Gdy pojechaem tam po raz pierw- gratis - psychiczne samobjstwo. czciej uywanymi sowami staj si tak, nie szy od sceny do koca cinitego tumu szo si i elo ziom. Po zioa siga wik- dobre 15 minut. Ludzie suchali mu- Modo musi si wyszale sza cz modych ludzi. Na osie- zyki, skakali, o co im chodzio. Na dlu z fifk w rku mona zobaczy drugim nie byo jeszcze le, ale Kilka lat temu, przegldajc przecenione kase- ju 14-15latkw. Kiedy szczytem ogrdki piwne biy ju rekordy po- ty w sklepie muzycznym, natrafiem na skadan- popisu w tym wieku byo wypicie pularnoci. Tegoroczny Woodstock k utworw z ktrego Jarocina. Nazwy kapel piwa i zakrztuszenie si papierosem. by podobno najwikszy. By moe, niewiele mi wtedy mwiy, ale tym, co przyci- Ciko dziwi si skali tego proble- ale ja tego nie dostrzegem. Nie mia- gno moj uwag bya okadka. Na zdjciu gru- mu, jeeli dla rodzicw narkoman em najmniejszych problemw, eby pa punkw raczya si tanim winem pod znakiem jest wci brudnym i chorym na spokojnie, bez przepychania si Jarocin. Wygldali na wyjtkowo szczliwych. AIDS nieudacznikiem z Centralnego. Przekrwio- doj pod sam scen. Co si zmienio. Ludzie Pniej z opowieci ludzi, ktrzy byli na Jaroci- nych oczu swoich pociech nie chc widzie, lub przestaj tam jedzi dla muzyki. Idc alejkami nie dowiedziaem si, e oprcz picia ludzie w najlepszym wypadku tumacz je sobie godzi- ciko jest dostrzec trzewe oczy. Dziwi si tym koguty mieli zasady, a cz z nich walczya na- nami spdzonymi przed monitorem. Problem sty- ludziom. eby schla si nie trzeba przecie trz wet o jakie zupenie nierealne ideay. Wszyscy, muluj te media, ktre promujc hip-hop nap- si 500 km bydlcym wagonem. Organizatorzy z ktrymi rozmawiaem podkrelali, e czas picia dzaj przemys zioowy. Pozostaje mie tylko staraj si temu przeciwdziaa i zapraszaj rne i imprezowania mia dla tamtego pokolenia kon- nadziej, e jak kada moda i hip-hop zacznie organizacje propagujce trzewy tryb ycia. Naj- kretne granice. Tam, gdzie zaczynao si dorose powoli wygasa a przy yciu pozostan tylko lepsze jednak chci nie pomog, jeli pacjent ko- ycie koczya si wieczna impreza. Zupenie na- najbardziej wartociowe projekty. cha swoj chorob. Rce opadaj, gdy widzi si turalna kolej rzeczy. W kocu modo musi si lecego pod mietnikiem nieprzytomnego cho- wyszale. Warszawka paka z pomaraczow opask na rku oznacza- jc w woodstockowym argonie yj w trze- Cisza przed burz Problem niczym nieskrpowanej zabawy nie woci. Problem nie ley w charakterze imprezy, dotyczy jednak tylko biednych dzieciakw z blo- ale w ludzkich gowach. W 1994 roku odby si ostatni Jarocin. Przyje- kw pamitajcych czasy wczesnego Gierka. chao na niego zaledwie 30 tys. osb. Z ulic za- Apogeum problemu dotkno gwnie ludzi, kt- Arkadia ycia czli znika dziwnie ubrani ludzie z kolorowymi rych na hedonizm po prostu sta. Bogata, bana- szczotami na gowach. Zaczy si ciemne wieki nowa modzie gardzi zioami, ktre s wedug Teraz powinienem zabawi si w psychologa ekonomicznego prosperity i niczym niepohamo- nich uywk dla mas. Oni pakuj w siebie rodki i poda uniwersalny przepis na rozwizanie pro- wanego konsumpcjonizmu. Nastolatki zamiast bardziej wyrafinowane. W towarzystwie pal blemw mojego pokolenia. Szczerze mwic nie zaangaowanych zinw zaczy czyta Bravo haszysz a na imprezie podtrzymuj kondycj mam pojcia, co takim przepisem mogoby by. i Popcorn. Skoczy si czas pyta, zacz si amfetamin lub ekstazy. W kocu nikt nie wy- Wiem jedynie, co mi pomogo. Autodestrukcj czas zakupw. Czasy dobrobytu maj jednak to trzymaby trzech dni techno zabawy bez dopa- zastpia w pewnym momencie autorefleksja. Im do siebie, e kiedy si kocz. Powany kryzys laczy. Pytanie tylko, ile lat imprezowania jest duej nad tym wszystkim myl, tym bardziej zacz si okoo 1999 roku. Naturaln wic ko- w stanie znie mzg? Kada tabletka ekstazy to dochodz do wniosku, e te kilkanacie procent lej rzeczy byo powstanie nowej, adekwatnej do kawaek neuronu mniej. Umys, ktry nie ma po- zniszczonych istnie jest danin, jak skada ka- sytuacji subkultury. rzdnych korzeni nie potrafi dobrze funkcjono- de pokolenie w burzliwym etapie zwanym mo- wa. Klubowe imprezy przypominaj wic nieco doci. Odnosz jednak dziwne wraenie, Zioo elo ziomali programy lojalnociowe na stacjach benzyno- e moja generacja nie chce zamkn tego wych. Za kad zotwk wydan na wspoma- etapu i w skadaniu daniny z siebie nie wi- Wydawa by si mogo, e ludzie ucz si na gacze otrzymujesz 1 punkt na karcie klienta za- dzi niczego zego. Mam nadziej, e poko- bdach. Niestety nie zawsze. Zrodzony w b- instalowanej w mzgu. Kiedy zbierzesz wystar- lenie moich dzieci bdzie mdrzejsze lach szarych blokowisk hip-hop skopiowa skru- czajc ilo punktw dostajesz gratis psy- i wszystko dookoa przestanie by dla nich pulatnie list grzechw gwnych tzw. starych chiczne samobjstwo. Prezentu nie moesz jednym wielkim, yciowym hipermarke- subkultur. Jedyna rnica polega na tym, e tanie zwrci. Tak jest zapisane w regulaminie tem. Godnego ycia nie da si niestety ku- wino zostao wyparte przez piwo i lekkie narko- zabawy. pi na promocji. 8

9. Numer 6 (grudzie 2004) SEKSMISJA II Marta Szymaska Nie mona popada w skrajnoci. W ka- dej sytuacji naley zachowa pewnego ro- dzaju dystans. Kobieta ma zupenie inne zadania spoeczne od mczyzny. Jest matk, opiekunk ogniska domowego. To C zsto dzisiaj sysz o feminizmie. bo zarzuci im si stereotypowe mylenie. oczywicie nie musi oznacza, e jest za- Model kobiety wyzwolonej wyda- Wydaje si, e kobieta chce by traktowa- kwalifikowana tylko i wycznie do roli je si by modelem kobiety przy- na na rwni z mczyzn, e chce sta si kury domowej. szoci. A ktra kobieta nie chciaaby ni Natomiast mczyzna jest gow rodzi- by? ny, ojcem, ktry ma by czuy, ale i surowy. I tutaj z pewnoci usyszaabym protest Statystyki pokazuj, e na tym samym feministek- jak mog uywa sformuowa- stanowisku pracy kobieta zarabia mniej ni nia gowa rodziny w odniesieniu do m- mczyzna. I tutaj zaczyna si problem. czyzny? Mog, poniewa wiem, e kobie- Pada wic pytanie: dlaczego to pe stano- ta jest szyj, ktra pokazuje mu, w jakim wi kryterium, a nie wyksztacenie, talent, kierunku ma patrze. Pomaga mu. dowiadczenie...? I zaraz obok pojawia si Jedynym rozwizaniem jest uwiadomie- sowo- dyskryminacja. Sowo, ktre ostat- nie sobie, e kobiety i mczyni nigdy si nimi czasy jest w mediach naduywane, do koca nie zrozumiej. Mog si zaak- mona by nawet powiedzie- modne. ceptowa ze wszystkimi cechami pozytyw- Kobiety walcz o prawa. Zastanawia nymi i negatywnymi, jakie posiadaj mnie tylko, czy pamitaj jeszcze o prawa i z funkcjami, jakie powinni wykonywa do czego walcz. Faktem jest, e przez w spoeczestwie. Jeli do tego nie dojdzie, wikszo istnienia wiata, to mczyni to wiat przeyje Seksmisj II- bez m- nim rzdzili, ale odwrcenie porzdku do czyzn i kobiet. Tylko, kto w niej bdzie gry nogami niczego nie zmieni. Bdzie gra gwn rol?- wol si nie zastanawia. tak samo, tylko na szczycie bd stay ko- Pewna aktorka amerykaska w jednym z wy- biety, niczym w synnej Seksmisji. Jeli wiadw przeprowadzanych z ni na amach po- kto widzia ten film na pewno doszed do pularnego pisma, na pytanie czy jest feministk wniosku, e kobiety potrzebuj mczyzn odpowiedziaa, e ni nie jest, poniewa nie ma tak bardzo, jak oni potrzebuj kobiet, cho- mczyzn, paradoksalnie bdc nadal takiej potrzeby- wie bowiem, e to kobiety za- cia si do tego nie przyznaj. Dzisiaj tak kobiet. Bo jednoczenie chciaaby by wsze rzdziy wiatem. W historii zdarzay si wiele si wymaga od mczyzn, e to chy- przepuszczana w drzwiach przez mczy- wojny z powodu kobiet, pojedynki, zemsty..., ba szybciej o nich mona powiedzie, e zn; chciaaby, aby on pomg jej zaoy ktre potrafiy zatrz fundamentami pastw s dyskryminowani. Ju nie mog pocao- paszcz czy odsun krzeso, na ktrym ona i zmieni bieg historii. Wszystko dziao si dla wa koleanki w rk, bo chwil pniej s ma usi. Jednym sowem chce by przez kobiet, przez kobiety i...mimo kobiet. oskareni o napastowanie seksualne. Nie mczyzn nadal adorowana. Czy nie chce mog opowiedzie dowcipu o blondynce, za wiele? I ja si pod tym podpisuj. Grup Organow Krzysztofa Sadowskiego. Q-LTURKA 09-01-2005 KONCERTY Koncert ANASTASIS Gdzie: Tygmont, ul. Mazowiecka 6/8 O ktrej: 21 Wstp: wolny Katarzyna Dbro Co: Koncert z okazji Wielkiej Orkiestry wi- tecznej pomocy organizowany przez TVP. Gdzie: Warszawa, TVP, ul. Woronicza 17 O ktrej:16:15 Following The Rain Wstp: wolny Co: Tematem tej ekspozycji jest coroczna migra- cja antylop gnu z Tanzanii do Kenii. Wystawa D zia ten chciaabym skierowa 22-12-2004 skada si ze stu szeciu zdj czarno-biaych przede wszystkim do tych, ktrzy Koncert Wojciecha Karolaka z zespoem i kolorowych. poszukuj w naszej bd co bd Co: Wojciech Karolak jest wiodcym jazzmanem Gdzie: Zachta Galeria Sztuki Wspczesnej, pl. Stolicy czego naprawd innego od poy- sceny polskiej. Wraz z zespoem..... Maachowskiego 3 wek, ktre serwuj nam na codzie me- Gdzie: Warszawa Tygmont, ul. Mazowiecka 6/8 Kiedy: wystawa staa dia. Pragn umieszcza tu, w miar swo- O ktrej: 21 Ile: Bilet zwyky:10 z, ulgowy: 7z, w pitki ich moliwoci, informacje o imprezach, Wstp: wolny wstp wolny. o ktrych nie usyszycie w radiu, nie prze- czytacie w gazecie bd na ulotce, a ktre 26-12-2004 Warszawskie Stare Miasto Krzysztofa Sadowskiego z ekip Co: Zbir zdj Starego Miasta pokazujcych jego mog pomc Wam, Drodzy Studenci, Krzysztof Sadowski - absolwent wydziau ko- histori od koca XIX wieku. Przedwojenne pa- w pogodzeniu si z t najprawdziwsz kul- munikacji PW. Zauroczony brzmieniem organw noramy; powojenne ruiny; lata 50.; okres odbu- tur- kultur dobrego smaku... A wic.... elektronicznych w 1968 zaoy sw sztandarow dowy. Zdjcia wspczesne take nie pokazuj 9

10. Numer 6 (grudzie 2004) 2003/2004. Moemy si dziki temu dowiedzie, YCIE, TO SZTUKA WYBORU... e przykadowo wyjazdy rekreacyjne (nie liczc Maciej Jan Broniarz obozu 0) kosztuj 7000 z. Finansowanie Ju- wenaliw - 16 000, pokazy filmowe dla studen- W ostatnim czasie jestemy bom- tem na kilka dni przed wyborami, a sam proces tw - 7000, koszulki z logiem UKSW - 5000. bardowani doniesieniami o afe- zgoszenia swojej swojej kandydatury nie nalea Zastanawia mnie fakt, e ze wszystkich wymie- rach, korupcji politykw, uka- do najprostszych. Interesujcym jest fakt, e nionych tam dziaa dane mi byo, jako zwyke- dach i naduyciach sfer rzdzcych. Mona przedstawiciele Modziey Wszechpol- mu, szaremu studentowi zetkn tylko z turnie- odniec wraenie, e ca klas polityczn tra- skiej take ogosili, e bda nadzorowa jem pikarskim - ktry kosztowa ponad 800 z. wi zgnilizna moralna i etyczna. Jake wielk przebieg wyborw. Jest to o tyle ciekawe, To oczywicie moja subiektywna opinia, ale wik- radoci zapono me serce, gdy dowiedzia- e od duszego czasu Samorzd Studenc- szo studentw przeyje bez RejsuZawisz em si, e jest miejsce,gdzie s ludzie szczerzy, ki utosamiany jest z Wszechpolakami. Ale Czarnym, bez dugopisu z logiem UKSW, czy uczciwi i oddani sprawie, ktrzy niczym sa- to naturalnie zbieg okolicznoci. bez tak kosztownego udziau w Juwenaliach motny biay agiel trwaj na morzu zepsucia Stoisko do gosowania na Dewajtis zor- (zwaszcza, e jako bladowypadlimy na tle in- i rozpusty. Ktrzy w zamieci nieuczciwoci ganizowano, podobnie jakw poprzednich nych uczelni). Natomiast podejrzewam, e znacz- i prywaty, odwanie i uparcie stoj na stray latach w hallu gwnym. Tradycyjnie te nie wicej studentw chtnie widziaoby dopaty wszystkiego co pikne i dobre. O kim mowa - wikszo osb obsugujcych wybory sta- do wyywienia, wysze stypendia, sensowniej oczywicie o .... nowili studenci pierwszego roku. Ciekawe, ustalane progi stypendialne (vide synne 4.5 dla- czy studenci starszych lat nie mieli ju za- IEMiDu - wida nie opaca sie uczy, bo im wy- Samorzdzie Studentw UKSW. W cigu pau eby pomc, a moe po prostu istnie- sza rednia tym paradoksalnie mniejsze szanse ostatnich kilku tygodni te sowa byy na ustach je inny, nieznany nam powod? Godnym od- na stypendium). Zgadzam si, e rozrywka i kul- wielu studentw. Wszystko za spraw wyborw notowania jest te fakt, e przy urnie za- tura s bardzo wane, ale wydaje mi si, e dla do Parlamentu Studenckiego na rok akademicki wsze dzielnie czuwao kilka osb z Samo- godnego i ubogiego studenta (a takich jest po- 2004/2005. Wybory to przecie bardzo wana rzdu. rd nas znacznie wiecej ni mylimy) koncerty rzecz, a udzia w nich jest obowizkiem kadego Kiedy wreszcie, po dniach oczekiwania i rejsy nie s priorytetowe. Co innego koszulki - z nas. W tych wolnych i demokratycznych wy- na oficjalne wyniki wyborw postanowio- zawsze mona sie w nie ubra i jest cieplej. Jeden borach okazujemy swoje poparcie i zaufanie dla no je ogosi ogowi studentw, wybrano ze studentw stwierdzi: Wybory wyborami, ludzi, ktrzy przez najbliszy rok bd si trosz- na to dosy ciekaw por. Spotkanie spra- a rzdzi bd Ci sami. ycz im, eby po- czy o nasze interesy w skali caej uczelni....... wozdawcze odbyo sie we wtorek, 7.XII wicili wicej uwagi temu, co rzeczywicie wane a moe nam si tak tylko wydaje. Tylko jedno jest o godzinie 16:00. Niestety, prawdopodob- dla studentw. Drugiej Piwnicy pod Baranami jak do tej pory prawd. Oddajemy swj gos. nie bez konsultacji z Samorzdem, w tym i tak nie zbudujecie. Macie za to moliwo ua- Reszta jest ju utrzymana w jak najlepszym du- samymczasie obdyway sie rekolekcje ad- twi studiowanie wielu sensownym ludziom, kt- chu elit politycznych III RP. wentowe, ktre dziwnym trafem przyci- rzy co prawda nie studiuj na najbardziej elitar- Patrzc, po raz czwarty ju, na przebieg wybo- gny gros studentw. nych kierunkach i nie chodz na codzie w garni- rw nie mog si oprze silnemu wraeniu para- Kwestia finansw Samorzdu rwnie wyda- turze, ale ktrzy to ludzie, jeeli da si im szans, doksu. Z jednej strony cigle syszy si krytyk je si bardzo frapujca.Na stronie internetowej s w stanie dojc do wielkich rzeczy. Znamwiele obecnego Samorzdu, a z drugiej strony nieustan- Samorzdu (co ciekawe - owa strona zostaa przy- takich osb. Wy te moecie je dostrzec i moecie nie wybierane s te same osoby. Podziwu godna gotowana przez komercyjn firm - czyby na co dla nich zrobi. Mam nadziej, e bdzie to niekonsekwencja wyborcw (bo przecie o ad- UKSW nie byo ju zdolnych webmasterw inna kadencja. A my? A my bdziemy obserwo- nym oszustwie nie moe by mowy). Tradycyj- i grafikw, ktrzy przygotowaliby tak stron za wa, tak jak obiecalimy... nie informacje dla kandydatw pojawiy sie rap- darmo) umieszczono budet na rok akademicki Starwki znanej z pocztwek. wadzi do symbolicznego miejsca tragedii. Gdzie: Stara Galieria ZAPF, pl. Zamkowy 8 Gdzie: Muzeum Sugi Boego Ksidza Jerzego POEZJA Kiedy: wystawa staa Popieuszki, ul. Kardynaa Stanisawa Hozjusza 2 Wstp: bilet normalny: 2 z. Kiedy:do 19 padziernika 2006 Wieczr poetycki Podre z Herodotem Co: Wieczr promocyjny z okazji przyznania na- PRL tak daleko, tak blisko... Warszawa Moskwa 1900-2000 grody Warszawskiej Premiery Literackiej Ryszar- Co: Ekspozycja przygotowana przez IPN. Ko- Co: Pierwsza prba spojrzenia z lotu ptaka na dowi Kapuciskiemu za ksik Podre z He- lekcja fotografii prezentujcych waniejsze wy- sztuk XX wieku obu pastw. rodotem.. darzenia z historii Polski 1944-1989, uzupenio- Gdzie: Zachta Narodowa Galeria Sztuki, pl. Gdzie: Klub Ksigarza, Rynek Starego Miasta na zwizym i kompetentnym opisem. Maachowskiego 3 22/24 Gdzie: Collegium Civitas, PkiN (XII pitro), pl. Kiedy: 31-01-05 Kiedy: 29-12-04 Defilad 1 Wstp: bilet normalny: 10 z, bilet ulgowy: 7 z, O ktrej: 17 Kiedy:do 24 grudnia w pitki wstp wolny Wstp: wolny Wstp: wolny Zanim Ingmar sta si Bergmanem Zapraszam was serdecznie do odwiedzenia tych Muzeum ks. Jerzego Popieuszki Manuskrypty, notatki robocze, cytaty, rysunki miejsc. Jeli macie konkretne miejsca, o ktrych Co: Wystawa przedstawia ycie i tragiczne losy i fotografie z pierwszych produkcji teatralnych chcielibycie czyta, to czekam na wasze suge- ksidza Popieuszki. Kolejne sale wprowadzaj i filmowych Bergmana. stie. wit radosnych i spokojnych yczc egnam w klimat okresu PRL-owskiego i okresu wojen- Gdzie: Galeria Elektor MCKiS, ul. Elektoralna 12 si do przyszego numeru. nego i w ycie tego kapana by kocowo dopro- Kiedy: do 26 grudnia Wstp: wolny

11. Numer 6 (grudzie 2004) wracamy w sobot wieczorem. 27 listopa- LWW W TRZECH ODSONACH da o godzinie 7 rano stawiem si pod po- Karol Makowski mnikiem Kopernika, skd mielimy odje- cha. Kilka osb pakowao do samochodu gazety, polskie flagi, plecaki i karimaty. Po Trzeciego dnia wyprawy wsiedlimy kilku minutach ruszylimy. L ww by, jest i zapewne bdzie nadal miastem niezwykym, w pocig, ktry wygldem przypomina ja- Atmosfera bya akademicka. Wypraw o ktrym nie sposb mwi i pi- poski super ekspres. Krajobrazy za oknem zorganizowa Krzysztof Wojdyo student sa bez emocji. zmieniay si jednak bardzo wolno. W Iwa- nauk spoecznych z Uniwersytetu Warszaw- Janusz Czerwiski Lww i okolice no Frankowsku przesiedlimy si w may skiego. Wikszo grupy stanowili studen- rozklekotany autobus z wielkim wiatrakiem ci UW, czciowo zwizani z duszpaster- Pierwszy raz granic wschodni przekro- z boku. Gnalimy tak powoli coraz bardziej stwem z Freta. Jecha z nami dziennikarz czyem 6 lat temu. Dobrze pamitam ten zafascynowani zupenie innym, nowym, gazety wyborczej, jechali studenci socjo- moment. Jechaem pocigiem z grup lice- nie znanym nam wiatem. logii i prawa. Kady z nas oczekiwa od alistw. Najpierw, szybko i sprawnie odby- wyjazdu czego innego. W powietrzu uno- a si kontrola paszportowa po polskiej stronie. Odsona druga si si duch przygody. Kilkaset metrw dalej do drzwi przedziau Mielimy obawy, czy zostaniemy wpusz- zapuka pokanych rozmiarw, nienagan- Dwa lata temu znowu nadarzya si oka- czeni na terytorium Ukrainy. Cel naszej wi- nie umundurowany jegomo o twarzy jed- zja. Tym razem mielimy zdoby najwy- zyty musia by jasny dla celnikw. Grupa nego z tych posgw, ktre okalaj Paac sze pasmo ukraiskich gr Czarnohor. umiechnitych od ucha do ucha studen- Kultury i Nauki. Wacicielowi amaranto- We Lwowie spdzilimy zaledwie kilka go- tw z Polski jadcych do Lwowa wiado- wego nosa powagi dodawao nakrycie go- dzin, co doskonale wystarczyo na odkry- mo o co chodzi. Flagi ukrylimy na p- wy charakterystyczne dla wschodnich sub cie zmian jakie nastpiy od mundurowych lotniskowiec. Wypyta nas czasu mojej ostatniej wizy- dokadnie o to kim jestemy, o powd ty. Ulice nadal byy wybru- w jakim udajemy si na Ukrain wreszcie kowane, wyboiste, ale wida jak jestemy zorganizowani. Wpuci nas. ju byo na nich samochody Celem tej kilku osobowej wyprawy byy zachodnich marek. Pojawi Gorgany. Gry dzikie, puste i (mielimy si te prywatny handel. tak nadziej) niebezpieczne. Podr sa- te saturatory zostay wy- mymi tylko rodkami lokomocji z Warsza- parte plastikowymi, brzo- wy do miejscowoci, w ktrej miaa si wymi butelkami sprzedawa- rozpocz piesza wdrwka cznie zaja nymi w sklepach, w ktrych dwadziecia cztery godziny. napj zacz przypomina ra- czej col ni kwas chlebowy. Odsona pierwsza Na Prospekcie Swobody po- Cmentarz Orlt Lwowskich jawiy si parasole restaura- Na zwiedzanie Lwowa dostalimy od cji i zachodnie ceny. Samo miasto wyda- kach pod sufitem. Gorzej byo z gazetami, opiekuna, historyka - pasjonaty Jacka wao si znacznie bardziej kolorowe. No ktrych byo tak duo, e wyleway si Myszkowskiego, jeden dzie. Bardziej ni i pki w sklepach oprcz cukru w kost- spod foteli. Mielimy przygotowane stra- historia miasta moj uwag, uwag mode- kach, podejrzanie wygldajcych wyrobw tegie i odpowiedzi na wypadek, gdyby cel- go podrnika, przycigna wszechobec- cukierniczych i podstawowych rodkw nik zacz si nas wypytywa. Nie pyta na kostka brukowa, po ktrej cigny prze- czystoci zaczy goci produkty zachod- jednak o nic i pozwoli przekroczy grani- dziwne, poobijane, trzeszczce i gone jak nie. Jednym sowem co drgno. Pierwsze c. czogi wehikuy marki ada. Zwrciem te wraenie pozostaje w nas dugo. Pamitam, Kilka kilometrw przed Lwowem kie- uwag na obdrapane ciany nigdy nie re- e z przyjemnoci odkrywaem te czasem rowca wczy radio. Nasuchiwalimy ko- montowanych kamieniczek i burych, smut- drobne rnice, ktre zaszy w przecigu munikatw. W ucho wpada nam synna ju nych krajowcw sprawiajcych wraenie, czterech lat. Chodzc po ulicach tego licz- hip hopowa piosenka z tekstem hase skan- jakby nigdzie i nigdy si nie pieszyli. Prze- nego miasta zauwayem, e czuje si tu dowanych przez zwolennikw Wiktora chodniw byo mao. Na licznych placach jak u siebie, e jest co, co czy mnie z tym Juszczenki. w oparach tytoniowego dymu siedziay miejscem. Przyjechalimy wieczorem. Lww ton grupy szarych mczyzn o zmczonych w kolorze pomaraczowym. Samochody, twarzach. Zoylimy kwiaty na cmenta- Odsona trzecia witryny sklepw, okna prywatnych miesz- rzu Orlt. Weszlimy na pobliskie wzg- ka, latarnie udekorowane byy pomara- rze, eby zobaczy panoram miasta. Wi- W rod 24 listopada wieczorem dowie- czowymi wstkami i flagami. Gdy jecha- dok zrobi na nas wraenie. Reszt byo dziaem si od znajomych, o planowanym limy przez centrum ludzie machali do nas. wypatrywanie tych beczkowozw, na pitek wyjedzie do Lwowa. Sprawa Wieczorem, po zakwaterowaniu na Kato- z ktrych spragniony podrnik mg si bya cakowicie spontaniczna. Wiedziaem lickim Uniwersytecie ruszylimy na mia- napi pysznego, schodzonego kwasu chle- tylko, e kto zaatwi busa, e koszty maj sto. Atmosfera bya gorca. Przed gmachem bowego. si zamkn w granicy 150 zotych i e Teatru Opery i Baletu na Waach Hetma-

12. Numer 6 (grudzie 2004) Co wic zostaje z owego czaru Boego CZAR BOEGO NARODZENIA Narodzenia? Najpierw prawda o tym, e ks. Jarosaw A. Sobkowiak MIC chrzecijanin nie czeka, bo ju si docze- ka. Zatem nie czekajc, moe ju tylko czu- wa, by nie straci z pola widzenia Tego, I nteresujca jest analiza ycze, ktre je nas powrotem do raju, gdzie wszystko otrzymujemy z okazji wit Boego byo w zasigu rki i ludzkich moliwoci. ktrego si ju doczeka. Zostaje te pyta- Narodzenia. Ciekawa jest rwnie re- Tymczasem, gdy wsuchamy si w biblijny nie, czy jest sens troszczy si o siebie? fleksja nad yczeniami, ktre znajdujemy kontekst tych wit zauwaamy, e Jan Narodzony Bg uczy, e to On przejmuje w mediach, w tytuach re- Chrzciciel trafia do cz troski o czowieka. Moe wic trzeba klam czy programw te- wizienia, Herodowi bardziej zatroszczy si o Boga a nie o sie- lewizyjnych. Ostatnio wali si krlestwo, bie. Znamy z ulicy dzieci z kluczem na szyi, przy tej okazji zauwa- a sam Jezus zajmie si bkajce si, troszczce si o siebie na am, e mniej mwi si o marginesem, ludmi przerne sposoby. I wiemy, e nie to jest tajemnicy, mocy, wielko- najmniej godnymi za- celem, gdy tylko dziecko bez rodzicw ci, czciej za pojawia ufania. I tak pryska musi a tak bardzo samo myle o sobie; si sowo czar. W czym czar drugi. samo, gdy nikt o nim nie pomyli. wic wyraa si w czar Obserwacja ycia Niewiele wic pozostaje z czaru Boego Naro- Boego Narodzenia? politycznego kae dzenia. Moe tylko to, e nie jest ono tym, co o Najpierw w czarze mio- nam pragn innych nim mylimy. I tu dochodzimy od czaru do roz- ci. By moe dlatego, e systemw, innej sytu- czarowania. Nie jest to jednak rozczarowanie tak mao dowiadczamy acji moe nowego Bogiem, lecz sob. Uwiadamia ono, jak bardzo jej w codziennoci. Boe chrzecijastwa. Ale czowiek rozczarowuje si rodzc swojego boga. Narodzenie uczy jednak, ono nie jest alterna- A wystarczy przyj Tego, ktry rodzi si sam: e ta mio ma imi. Bg tyw dla ycia, lecz dla nas i w nas. Mwi o konkretnym yciu, nie jest Mioci. Nie mona jego dopenieniem. Co udzi, nie czaruje. Plus tego jest ogromny. Wtedy jednak tej kolejnoci odwrci i powie- wicej, nawet jeli niesie spenienie obiet- te nie rozczarowuje. Zaprasza tylko do tajemni- dzie, e to mio jest bogiem. I tak pry- nic, to i tak nie tych ludzkich, lecz Boych. cy, ktra bya, jest i przychodzi Rwnie wte- ska czar pierwszy. W ten sposb kolejne plany uciekaj w prze- dy, gdy to czytasz. w czar zachca te do tsknoty za sta- szo, kolejne marzenia przesuwamy w bilizacj. Moe po to jest wigilijny st. przyszo. A Boe Narodzenie kae trwa Wszystkich Czytelnikw zapraszamy na Czasem z poyczonych pienidzy, czasem i nie ucieka z teraniejszoci. I tak pryska stron- www.jaroslawsobkowiak.pl wbrew sytuacji bezrobocia i biedy. Czaru- czar trzeci. skich ustawiona bya scena wok ktrej Podeszlimy blisko sceny. W pewnym nie zatrzymywali nas i prosili o gazety. zgromadzony, kilkutysiczny tum skando- momencie zrodzi si pomys, by poprosi Ludzie wychodzili ze swoich samochodw, wa i taczy w rytm muzyki. Nad ludmi, o udzielenie nam gosu. Wyszed do nas witali si z nami i dzikowali za obecno. na dugich kijach i wdziskach powieway szczupy, szpakowaty mczyzna w szarym Umwilimy si o godzinie 11 pod ka- kaszkiecie. Powiedzia, tedr Wniebowzicia Najwitszej Maryi e bdziemy mogli Panny. Stamtd ruszylimy pod scen. Po wej rano o godzi- kilkunastu minutach szpakowaty pan nie 11. w szarym kaszkiecie udzieli nam gosu. Ludzie reagowali na Wybrany na trybuna (drog aklamacji), ab- nasz widok. Pytali si solwent filozofii Piotr Herbich przedstawi skd jestemy. Czsto ze nas, opowiedzia o akcjach organizowa- zami w oczach, w jzy- nych w Polsce, zapewni o naszym popar- ku polskim dzikowali ciu dla ich sprawy i o naszej solidarnoci. za nasz przyjazd. Misja wykonana. Nastpnego dnia W drog powrotn ruszylimy o godzi-