1

Projekt współ� nansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

pub l i kac j a bezp ł a tna

www.obserwator ium.dwup .p l www.obserwator ium.dwup .p l

INFORMATORDolnośląskiego Rynku Pracy i Edukacji

NR1

2 3

bserwatorium Dolnośląskie-go Rynku Pracy i Edukacji jest projektem regionalnym, współfinansowanym ze środ-

ków Europejskiego Funduszu Społecz-nego w ramach Priorytetu VI, Działa-nia 6.1 Poddziałania 6.1.2 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.Na mocy Uchwały Zarządu Wojewódz-twa Dolnośląskiego Nr 3�82/III/09 z dnia 10.11.2009 r. jego realizację powierzono Dolnośląskiemu Wojewódz-kiemu Urzędowi Pracy w Wałbrzychu.Realizacja projektu wynika z potrzeby przeprowadzenia rzetelnych, systema-tycznych badań i zbudowania spójnego systemu informacyjnego, umożliwia-jącego dostosowanie podejmowanych działań do potrzeb rynku pracy i edu-kacji.Od wielu lat podkreśla się konieczność wypracowania na Dolnym Śląsku sy-stemu wymiany i upowszechniania in-formacji gospodarczej (w tym o rynku pracy i edukacji). Brak cyklicznych dzia-łań o charakterze badawczo-analitycz-nym, a co za tym idzie, brak informacji o charakterze prognostycznym w tym obszarze sprawił, iż analiza SWOT Strategii Rozwoju Województwa Dol-nośląskiego do 2020 r. wskazuje wśród słabych stron m.in. niedosto-sowanie kierunków kształcenia do po-

trzeb rynku pracy.Wypracowanie modelowych rozwiązań umożliwi stałą obserwację rynku pracy i edukacji oraz stworzenie komplekso-wego systemu przepływu informacji. Powstałe w wyniku badań opracowa-nia i raporty posłużą jako narzędzie wspierające instytucje odpowiedzialne za kreowanie regionalnej i lokalnej po-lityki rynku pracy. Dzięki temu poprawi się dostęp do informacji o rynku pracy i edukacji, co ograniczy ryzyko powiela-nia się badań i analiz regionalnych.Celem głównym projektu jest dostar-czenie informacji na temat rynku pra-cy i edukacji, które przyczynią się do zwiększenia zatrudnienia oraz ogra-niczania i zapobiegania bezrobociu na Dolnym Śląsku.

Cele szczegółowe projektu:1. Dostarczenie informacji m.in. w za-kresie:przewidywanej sytuacji w wybranych zawodach, sektorach/branżach na ryn-ku pracy,procesów społeczno-gospodarczych dotyczących rynku pracy i edukacji,oczekiwań pracodawców wobec pra-cowników w danych zawodach i na sta-nowiskach pracy,

oferty edukacyjno-szkoleniowej na te-renie Dolnego Śląska oraz jej zgodno-ści z zapotrzebowaniem na regional-nym rynku pracy,sytuacji osób niepełnosprawnych oraz rozwiązań mogących ułatwić im podej-mowanie pracy zawodowej i zapobiega-nia ich marginalizacji.

2. Wypracowanie rozwiązań umożli-wiających wymianę informacji między instytucjami działającymi na regional-nym rynku pracy.

Zadania zaplanowane do realizacji:W projekcie będą prowadzone syste-matycznie analizy, badania i prognozy regionalnego rynku pracy:„Sytuacja na dolnośląskim rynku pracy – badanie zapotrzebowania na zawody, kwalifikacje i umiejętności”Badanie będzie obejmowało w szcze-gólności: zebranie i analizę informacji o ofertach pracy wg występujących na rynku pracy zawodów i specjalności, informacji od dolnośląskich pracodaw-ców na temat ich oczekiwań wobec kompetencji i umiejętności pracowni-ków wykonujących określone zawody oraz zbadanie ich potrzeb szkolenio-wych, a także opracowanie mapy zawo-dów i umiejętności, na które jest zapo-trzebowanie na rynku pracy (w układzie powiatowym i/lub gminnym). „Analiza potencjału dolnośląskich po-wiatów i/lub gmin w zakresie rynku pracy i edukacji”Badanie będzie obejmowało zebra-nie informacji na temat zatrudnienia, bezrobocia, edukacji na wszystkich poziomach, wykluczenia społecznego w układzie powiatowym i/lub gminnym oraz analizę systemu edukacji pod ką-tem zapotrzebowania pracodawców, określającą ofertę kształcenia na po-ziomie ponadgimnazjalnym, wyższym i ustawicznym odnośnie zgodności z zapotrzebowaniem dolnośląskiego rynku pracy.„Badanie rynku edukacji ponadgimna-zjalnej”Badanie losów absolwentek i absolwen-tów ponadgimnazjalnych szkół zawodo-wych, badanie dolnośląskich przedsię-biorców oferujących praktyczną naukę zawodu, zbadanie ofert szkolnictwa ponadgimnazjalnego pod kątem zapo-trzebowania na pracowników z danych branż.„Badanie rynku edukacji wyższej”Badanie losów absolwentek i absolwen-tów szkół wyższych, zidentyfikowanie podmiotów i ich oferty edukacyjno-szkoleniowej w szkolnictwie wyższym

Oddajemy w Państwa ręce pierw-szy numer Informatora Dolnoślą-skiego Rynku Pracy i Edukacji.

Ideą przedsięwzięcia – tworzonego z myślą o osobach poszukujących kom-pleksowych informacji o rynku pracy i edukacji oraz instytucjach związanych z kształtowaniem polityki społeczno-gospodarczej – jest szeroko rozumiana wymiana poglądów i udostępnianie in-formacji na temat potencjału dolnoślą-skich powiatów i gmin w zakresie rynku pracy i edukacji.

Monitoring rynku pracy i edukacji jest jednym z ważnych elementów polityki rynku pracy realizowanym na poziomie regionalnym, m.in. przez Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. Struktura ryn-ku pracy zmienia się na całym świecie, a postęp techniczny i technologiczny jest istotnym motorem zmian. W per-spektywie ostatnich dwóch lat istniała w Polsce tendencja do spadku poziomu bezrobocia. Sytuacja ta zmieniła się w okresie spowolnienia gospodarczego i ulega ciągłym przeobrażeniom.

W dobie gospodarki opartej na wiedzy zachodzą zmiany w strukturze popy-tu na pracowników. Zmiana oczekiwań pracodawców w zakresie ich kwalifikacji wymaga zmiany profili kształcenia oraz wypracowania programu umożliwiające-go młodym ludziom dostosowanie się do zmieniającej się rzeczywistości gospo-darczej. Wzrasta zapotrzebowanie na pracowników mobilnych, wszechstron-nie wykształconych, doświadczonych i stale podnoszących kwalifikacje.

Dynamika rynku pracy spra-wia, iż niezbędnym elemen-tem działań podejmowa-nych w celu poprawy jego funkcjonowania jest stałe monitorowanie oraz dialog społeczny, którego ciągłe rozwijanie stanowi przesłankę pomyśl-nego rozwiązywania problemów w tym obszarze. Dlatego mamy nadzieję, że nasze pismo – obok platformy inter-netowej – przyczyni się do upowszech-niania wiedzy i wymiany informacji na temat rynku pracy i edukacji, lepszego prognozowania zmian społeczno – go-spodarczych zachodzących w regionie oraz podjęcia działań na rzecz wzrostu zatrudnienia.Na łamach kwartalnika prezentować będziemy m.in. wyniki badań i analiz przeprowadzone w ramach projektu Obserwatorium Dolnośląskiego Rynku Pracy i Edukacji oraz publikacje i opra-cowania przygotowane zarówno przez osoby posiadające dorobek naukowy, jak i praktyków.

Zapraszam do lektury i zachęcam do współpracy osoby, którym bliska jest tematyka rynku pracy i edukacji. Jeśli chcielibyście Państwo podzielić się swo-imi doświadczeniami i spostrzeżeniami, w naszym kwartalniku udostępniamy miejsce na Państwa wypowiedzi.

Monika Kwil-SkrzypińskaDyrektor DWUP

słowo wstępnesłowo wstępne

� �

i ustawicznym na obszarze wojewódz-twa dolnośląskiego, zbadanie oferty szkolnictwa wyższego pod kątem za-potrzebowania na pracowników z da-nych branż oraz badanie statystyczne osób kształcących się na danych kie-runkach.„Badanie sytuacji osób niepełnospraw-nych”Badanie będzie obejmowało:• identyfikowanie pracodawców za-trudniających osoby niepełnosprawne oraz ofert pracy i szkoleń skierowa-nych do osób niepełnosprawnych,• utworzenie katalogu instytucji uła-twiających znalezienie pracy osobom niepełnosprawnym,• zebranie informacji nt. podejmowania edukacji ponadgimnazjalnej i wyższej przez osoby niepełnosprawne,• zdiagnozowanie poziomu wykształce-nia pracujących osób niepełnospraw-nych oraz wypracowanie rozwiązań za-pobiegających ich marginalizacji oraz ułatwiających ich zatrudnianie.„Analiza struktury, kierunków i typów alternatywnych form zatrudnienia”Diagnoza struktury i rodzajów alter-natywnych form zatrudnienia ofero-

wanych przez instytucje rynku pracy z Dolnego Śląska, określenie poziomu zainteresowania pracodawców i pra-cowników alternatywnymi formami za-trudnienia, określenie udziału tych form zatrudnienia w regionie.„Badanie zdolności osób z obszarów wiejskich oraz miejsko-wiejskich do podjęcia zatrudnienia”Badanie przeprowadzone pod kątem określenia przyczyn bierności zawo-dowej, określenia poziomu mobilności geograficznej oraz analizy kwalifikacji zawodowych tej kategorii społecznej.„Ocena skuteczności działań w zakre-sie aktywizacji zawodowej osób i grup zagrożonych wykluczeniem społecz-nym”Badanie przeprowadzone pod kątem podejmowanych działań w tym zakresie m.in. przez instytucje pomocy i inte-gracji społecznej, w zakresie możliwo-ści i ograniczenia współpracy insty-tucji pomocy i integracji społecznej z publicznymi służbami zatrudnienia.Stały i powszechny dostęp do infor-macji oraz treści raportów z badań, w tym mapy zawodów i umiejętności, na które jest zapotrzebowanie na ryn-ku pracy i edukacji oraz oferty szkole-

niowej i edukacyjnej, zapewni utworze-nie regionalnej platformy informacyjnej www.obserwatorium.dwup.pl. Portal wzbogacony zostanie o interaktywną mapę, zawierającą informacje o rynku pracy i edukacji w układzie powiato-wym.Zamieszczane na stronie publikacje pracowników naukowych, specjalistów i praktyków rynku pracy i edukacji oraz utworzenie sieci połączeń z innymi powiązanymi tematycznie stronami, umożliwi nadanie portalowi interdyscy-plinarnego charakteru.Celem uporządkowania zasobów in-formacyjnych w projekcie przewidzia-no utworzenie biblioteki (dostępnej na platformie) oraz czytelni, w której zgromadzone będą książki, publikacje oraz czasopisma zawierające informa-cje na temat rynku pracy i edukacji.Aktualności dotyczące regionalnego rynku pracy i edukacji oraz wyniki prze-prowadzonych badań zawarte będą również w wydawanym cyklicznie kwar-talniku.

Marta Dybiec-BartkiewiczWydział Usług

Rynku Pracy DWUP

Dla rynku pracy i dla całej gospodarki pożądaną sytuacją jest osiąganie równowagi o charakterze dynamicznym mię-dzy składowymi rynku,1 czyli stanu, w którym podaż pracy jest równa popytowi na pracę lub liczba ofert pracy odpo-wiada liczbie poszukujących pracy. Najczęściej jednak rynek pracy wytrącany jest z równowagi poprzez rozmaite czyn-niki. Wówczas pojawia się stan nierównowagi najczęściej polegający na powstawaniu nadwyżki podaży pracy nad po-pytem na nią. Nierówność ta nazywana jest bezrobociem. Ze względu na jego rozległe i wielowymiarowe skutki (go-spodarcze, społeczne, polityczne) należy ono do kluczowych problemów występujących we wszystkich skalach od lokal-nej po globalną.

Różnorodne czynniki działające z różnym nasileniem w cza-sie i spolaryzowane przestrzennie kształtują stronę popy-tową i stronę podażową rynku pracy.Prospektywne spojrzenie na rynek pracy wymaga uwzględ-nienia powiązanych ze sobą i wzajemnie się warunkujących megatrendów, które wpływać będą na relacje zachodzące na tym rynku. Należą do nich:I.Procesy demograficzne.II.Postęp techniczny i technologiczny.III.Globalizacja i integracja.

Procesy demograficzne a rynek pracy

Do projektowania podażowej strony rynku pracy wykorzy-stuje się prognozy demograficzne. Te jednoznacznie wska-zują na niekorzystne tendencje pojawiające się w przebie-gu procesów demograficznych na wielu obszarach świata. Dzieląc je generalnie na te o nadmiernej dynamice ludności powodującej przeludnienie i te o zbyt małej, prowadzącej do spadku liczby ludności, zmian struktury wieku ludności z charakterystycznym dla niej starzeniem.Spadek liczby ludności wywołany jest w dużym stopniu zmniejszaniem się skłonności do posiadania dzieci, gdyż dziecko traktowane jako inwestycja, staje się przedmio-tem wyboru ekonomicznego. Natomiast zmiany struktury wieku, będące następstwem nie tylko spadku urodzeń, ale i wydłużania się trwania życia zmieniają proporcje w eko-nomicznych grupach wieku: nieprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym. Ich ekonomiczne skutki to:• ubytek zasobów pracy,• wzrost tzw. obciążenia ekonomicznego (coraz mniej ludzi

pracujących musi utrzymywać coraz większą grupę osób niepracujących),

• starzenie się zasobów pracy (wzrost udziału osób w tzw. niemobilnym wieku produkcyjnym),

• starzenie się ludności,

Gospodarstwadomowe

Zakładypracy

Popy

t na sił

ę ro

bocz

ąPodaż towarów

Podaż pracy

Popy

t na to

wary

Rynek towarów

Wysoce elastycznyrynek pracy

Schemat złotego trójkątaIdea Flexicurity

Aktywna polityka rynku pracy

Hojny systemsocjalny

Rynek pracy

Cena(P)

Płaca(W)

W1

L1

S

D

P1

Q1

S

D

Ilośćtowarów (Q)

Ilośćpracy (L)

Rynek pracy

Gospodarka pozarynkiem pracy

Popyt na pracę

Płaca realna

Podaż pracy

Czas pracy

Wydajnośćpracy

BezrobocieZatrudnienie

Niektóre zależności na rynku pracy

Rynek pracy stanowi ważne ogniwo gospodar-ki, na którym jak w lustrze odbijają się decy-zje i skutki działań podejmowanych w sferze społeczno-gospodarczej oraz mechanizmów

i instrumentów wykorzystywanych do ich realizacji.Jest też swoistym barometrem wskazującym na kondycję (koniunkturę) gospodarki. Rynek pracy jest trudno zdefiniować ze względu na jego złożoność, wielowymiarowość i sieć powiązań występującą na nim oraz wrażliwość na różnorodne czynniki. Rynek pracy można rozważać w dwóch aspektach:• teoretycznym – ogólnym jako kategorię ekonomicz-ną wyrażającą stosunki ekonomiczne między praco-dawcami i pracobiorcami,• konkretnym, co w praktyce oznacza zestawienie ofert pracy z poszukującymi pracę.

Oba ujęcia wskazują, że rynek pracy składa się z trzech elementów. W pierwszym ujęciu składowymi rynku pracy są: popyt na pracę, podaż pracy i cena/płaca. W drugim komponentami rynku pracy są: ofer-ty pracy, poszukujący pracy oraz warunki na jakich można podjąć pracę.

Rys.1 Miejsce rynku pracy w gospodarce – model

Źródło: Wymiary polityki społecznej pod red. O. Kowalczyk i S. Kamińskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2009 r.

Gospodarstwadomowe

Zakładypracy

Popy

t na sił

ę ro

bocz

ą

Podaż towarów

Podaż pracy

Popy

t na to

wary

Rynek towarów

Wysoce elastycznyrynek pracy

Schemat złotego trójkątaIdea Flexicurity

Aktywna polityka rynku pracy

Hojny systemsocjalny

Rynek pracy

Cena(P)

Płaca(W)

W1

L1

S

D

P1

Q1

S

D

Ilośćtowarów (Q)

Ilośćpracy (L)

Rynek pracy

Gospodarka pozarynkiem pracy

Popyt na pracę

Płaca realna

Podaż pracy

Czas pracy

Wydajnośćpracy

BezrobocieZatrudnienie

Niektóre zależności na rynku pracyRys. 2 Niektóre zależności na rynku pracy

Źródło: E. Kwiatkowski, J. Wcisła, Popytowe i podażowe determinanty zmian stopy bezrobocia w wybranych krajach Unii Europejskiej w latach 1999-2008. Konferencja naukowa pod patronatem IP i SS w Warszawie. Bilans gospodarczo-społecznych korzyści i strat pięcioletniego członkowstwa Polski w Unii Europejskiej, Kocierz 28-30 września 2009 r.

Procesy demograficzne będą zatem silnie determinować podaż pracy, na co zwraca uwagę Komisja Europejska, czy-niąc z nich kluczowy problem zawarty w tzw. Zielonej Księ-dze.

Postęp techniczny i technologiczny a rynek pracy

Od czasów wynalezienia maszyny parowej zmiany technik i technologii dokonują się z coraz większą dynamiką i in-tensywnością, powodując szereg implikacji dla gospodarki, w tym rynku pracy.

Paraelektryczność, informatyka, genetyka, biotechnologia, prowadzą do wzrostu produktywności, lecz efektem ubocz-nym, a raczej ceną płaconą za postęp, jest występowanie tzw. efektu substytucji pracy żywej, pracą uprzedmioto-wioną inaczej nazywanym efektem wypierania siły roboczej z procesu wytwarzania. Gospodarki ewoluują w stronę go-spodarek „zserwicyzowanych” – cechujących się szeroko rozwiniętą sferą usług, absorbującą do 80% ogółu pracują-cych z malejącym udziałem pracujących w przemyśle i śla-dowym odsetkiem pracujących w rolnictwie.2Zmiany strukturalne, ale przede wszystkim ubytek miejsc pracy nie rekompensowany ich odpowiednim przyrostem,

przyczynia się do powstania mechanizmu wykluczającego tworzącego spiralę zależności w postaci:

wykluczenie z rynku pracy, ubóstwo, wykluczenie społeczne, itd.

Globalizacja i integracja a rynek pracy

Przedstawiając oba procesy, które nie tylko nakładają się wzajemnie i oddziałują, z trzech punktów widzenia:• swobodnego przepływu kapitału,• konkurencyjności,• swobodnego przepływu osób,nie można nie zauważyć ich konsekwencji dla rynku pracy. Dotyczą one i dotyczyć będą również w przyszłości – rea-lokacji kapitału. Tradycyjny podział świata na bieguny wzro-stu: biednych – bogatych, przebiegający wzdłuż osi północ – południe i zachód – wschód, przestaje być aktualny, czego dowodzą Chiny, Indie czy Brazylia, wykorzystujące dywiden-dę demograficzną, integrując liczne roczniki ludzi młodych z rynkiem pracy, osiągając tym samym wymierne, najwyż-sze na świecie rezultaty w postaci wzrostu gospodarczego i wzrostu konkurencyjności ich gospodarek. Charakteryzu-jąca konkurencję zasada „zwycięzca bierze wszystko”, po-

Perspektywy rynku pracy. Ujęcie popytowe i podażowe.

1 Równowaga dynamiczna oznacza raczej dążenie do równowagi a nie osiąganie jej w sensie statycznym.2 Krajem europejskim z najbardziej rozwiniętym sektorem usług jest Wielka Brytania (80,8%), którą cechuje również najmniejszy odsetek pracujących w rolnictwie wśród ogółu pracujących (1,4%).

6 7

woduje zwiększanie się dysproporcji w warunkach życia, dochodów na wszystkich poziomach: globalnym, krajo-wym, regionalnym i lokalnym.

Według J. Rifkina 20% ogółu pracowników zarabia więcej niż pozostałe 80 % populacji razem3. Globalizacja odno-sząca się do swobodnego przepływu osób wraz z rosną-cą ich mobilnością umacnia ich podział na podróżujących turystycznie i podróżujących „za chlebem”. Dla pierw-szych świat staje się bardziej otwarty, dla drugich coraz bardziej ograniczony sprzyjający ich marginalizacji.

Przeciwwagą dla globalizacji stała się integracja. Dla pol-skiej gospodarki, a w szczególności dla polskiego rynku pracy członkostwo w Unii Europejskiej kojarzyło się do-tychczas z tzw. efektem unijnym, wyrażającym radykalną poprawę sytuacji na rynku pracy obserwowanym przez pięć lat członkostwa, ale też migracją zarobkową Pola-ków w wyniku uzyskania dostępu do większości europej-skich rynków pracy�. Pozytywny trend w postaci spadku bezrobocia został jednak zahamowany przez światowy kryzys finansowo-ekonomiczny, który jeszcze raz udo-wodnił jak bardzo newralgicznym elementem gospodarki jest rynek pracy.

Dlatego coraz szerzej promuje się w krajach Unii Euro-pejskiej ideę flexicurity, łączącą z pozoru sprzeczności w postaci bezpieczeństwa pracy z pomocą socjalną, za-wartą w koncepcji duńskiej opartej na tzw. złotym trój-kącie.

Prof. PO dr hab. Agata Zagórowska

Gospodarstwadomowe

Zakładypracy

Popy

t na sił

ę ro

bocz

ą

Podaż towarów

Podaż pracy

Popy

t na to

wary

Rynek towarów

Wysoce elastycznyrynek pracy

Schemat złotego trójkątaIdea Flexicurity

Aktywna polityka rynku pracy

Hojny systemsocjalny

Rynek pracy

Cena(P)

Płaca(W)

W1

L1

S

D

P1

Q1

S

D

Ilośćtowarów (Q)

Ilośćpracy (L)

Rynek pracy

Gospodarka pozarynkiem pracy

Popyt na pracę

Płaca realna

Podaż pracy

Czas pracy

Wydajnośćpracy

BezrobocieZatrudnienie

Niektóre zależności na rynku pracy

Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy w Wałbrzychu od września 2008 r. jest realizatorem innego projektu badawczego pt. „Bariery i szanse wsparcia i obsługi tzw. „trudnego klienta” instytucji rynku pracy na terenie Dolnego Śląska”, w ramach którego były prowadzone zarówno badania jakościowe jak i ilościowe, mające na celu dostarczenie doradcom zawodowym informacji na temat barier uniemożliwiających lub utrudniających podjęcie pracy osobom zagrożonym marginalizacją i wykluczeniem społecznym. W bieżącym roku wybrana firma zakończyła całość badań i przedłożyła raport końcowy zawierający ich wyniki. Badania zostały zrealizowane w dwóch etapach metodami indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI), wywiadów kwestionariuszowych PAPI oraz Desk Research. W pierwszym etapie przeprowadzono wywiady z osobami defaworyzowanymi, reprezentującymi każdą z kategorii społecznych: długotrwale bezrobotni, niepełnosprawni, opuszczający zakłady karne, nieposiadający kwalifikacji zawodowych, kobiety samotnie wychowujące dzieci oraz osoby powyżej �0 roku życia. W drugim etapie zostały przeprowadzone wywiady z pracodawcami – osobami reprezentującymi przedsiębiorstwa różnej wielkości: małe przedsiębiorstwa (zatrudniające do 9 pracowników), średnie przedsiębiorstwa (zatrudniające od 10 do 249 pracowników), duże przedsiębiorstwa (zatrudniające od 2�0 pracowników). Badanie zrealizowane zostało na terenie całego województwa dolnośląskiego. Na początku czerwca br. zaplanowano konferencję podsumowującą realizację projektu, na której zostaną zaprezentowane wyniki badań.

Beata HadaśWydział Usług Rynku Pracy DWUP

Wałbrzyskie Centrum Informacji i Planowa-nia Kariery Zawodowej wkroczyło w nowe dziesięciolecie

swojej działalności. Konieczność dosto-sowania poradnictwa zawodowego do standardów obowiązujących w pań-stwach członkowskich Unii Europejskiej oraz dynamiczne zmiany na rynku pracy spowodowały konieczność zweryfikowa-nia pojęcia poradnictwa będącego ob-szarem działalności Centrum. Obecnie poradnictwo zawodowe defi-niuje się jako „ciągły proces umożliwia-jący osobie w każdym wieku i w każdym momencie jej życia określenie zdolności, kompetencji i zainteresowań potrzeb-nych do podejmowania decyzji edukacyj-nych, szkoleniowych i zawodowych, za-rządzanie własnymi ścieżkami edukacji, pracy i jako wszelkie działania, w których te zdolności i kompetencje są naucza-ne i/lub używane. Poradnictwo dotyczy całej gamy indywidualnych i wspólnych aktywności odnoszących się do udzie-lania informacji zawodowej, doradza-nia, określania kompetencji, wspierania i nauczania, podejmowania decyzji oraz kształtowania umiejętności niezbęd-nych do zarządzania karierą.”1

Tak szerokie pojęcie poradnictwa za-wodowego spowodowało konieczność zróżnicowania przez Centrum działań i dostosowania ich do różnych typów odbiorców świadczonych usług. W „Planie działań” CIiPKZ w Wałbrzy-

chu na 2010 r., uwzględniającym moż-liwości kadrowe i zaplecze techniczne, znalazły się m. in. takie przedsięwzięcia jak:• poradnictwo indywidualne i grupowe

oraz udzielanie informacji zawodowej świadczone przez cały rok dla osób bezrobotnych, poszukujących pracy i innych osób zainteresowanych,

• zajęcia aktywizacyjne skierowane do osób oporujących, mających małą motywację do poszukiwania i podej-mowania pracy (głównie długotrwale bezrobotnych),

• uczenie umiejętności planowania kariery zawodowej studentów,orientacja zawodowa w ramach profilaktyki bezrobocia dla młodzieży ostatnich klas szkół gimnazjalnych w Lutomi, Szczawnie Zdroju, Jedlinie Zdroju i Wałbrzychu,

• zajęcia motywacyjne dla człon-ków Klubu Integracji Społecznej w ramach programu „Gotowość do zmian”,

• wspieranie powiatowych urzędów pracy w tworzeniu i realizacji Indywi-dualnych Planów Działania z osobami bezrobotnymi wymagającymi indywi-dualnego wsparcia doradczego,

• współudział w organizacji konferencji nt. „Poradnictwo zawodowe – wie-lowymiarowość obszarów działań doradczych”, która stanowić ma podstawę do wypracowania paktu na rzecz poradnictwa zawodowego w subregionie wałbrzyskim.

Wszystkie te działania będą realizowane na podstawie zawartych dwustronnych porozumień z partnerami na lokalnym rynku pracy: powiatowymi urzędami pracy, Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Wałbrzychu, uczelniami, szkołami.Szczególnie dużo uwagi w bieżącym roku zostanie poświęcone szkoleniu ka-dry pracowników publicznych służb za-trudnienia, adresowanym do doradców zawodowych i liderów klubów pracy.Cykl szkoleń rozpoczął się 13 kwietnia 2010 r. i w I półroczu obejmie 80 pra-cowników PUP województwa dolnoślą-skiego.Priorytetami Centrum w bieżącym roku są:• wspieranie umiejętności zarządzania

własną karierą,• ułatwienie dostępu do usług poradni-

ctwa zawodowego,• poprawa jakości usług uwzględnia-

jąca oczekiwania odbiorców i realia rynku pracy,

• współpraca z lokalnymi partnerami w celu zwiększenia komplementarno-ści i koordynacji w różnych obsza-rach działań doradczych.

Barbara KrólCIiPKZ Wałbrzych

Fundusz Pracy jest państwowym fun-duszem celowym, którym zarządza Minister Pracy i Polityki Społecznej. Jego głównym zadaniem jest finanso-wanie programów na rzecz aktywiza-cji zawodowej osób bezrobotnych i za-grożonych utratą pracy.

Głównym źródłem dochodów Funduszu Pracy są obowiązkowe składki opłacane przez pracodawców za zatrudnionych pracowników oraz przez osoby prowa-dzące firmy, a także dotacje z budżetu państwa i budżetu UE. Ze środków Funduszu Pracy finansowa-ne są między innymi następujące for-my aktywizacji zawodowej przewidziane przez ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytu-cjach rynku pracy:• szkolenia,• pożyczki szkoleniowe,

• staż,• przygotowanie zawodowe oraz przy-

uczenie do pracy dorosłych,• stypendia w okresie kontynuowania

nauki,• prace interwencyjne,• roboty publiczne,• prace społecznie użyteczne, • dotacje na podjęcie działalności

gospodarczej,• zwrot pracodawcy kosztów wypo-

sażenia lub doposażenia stanowiska pracy,

• zwrot kosztów przejazdu i zakwate-rowania,

• dodatki aktywizacyjne dla bezrobot-nych.

Głównymi beneficjentami Funduszu Pracy są:• osoby bezrobotne i poszukujące

pracy,

• pracodawcy,• organy zatrudnienia, które mogą

część środków Funduszu Pracy prze-znaczyć na finansowanie kosztów swojej działalności, w tym szkolenia kadr oraz kosztów zadań realizowa-nych w ramach Eures.

W 2009 roku aktywizacją zawodową na Dolnym Śląsku objęto ponad �4 tys. osób bezrobotnych, tj. o 46�3 osoby więcej niż w 2008 roku. Najwięcej bez-robotnych skierowano:

- na staż (222�9 osób, tj. o 9987 więcej niż w 2008 roku),

- do prac subsydiowanych (1�223 osoby, tj. o 2�42 więcej niż w 2008 roku),

- na szkolenia (13460 osób, tj. o 336 mniej niż w 2008 roku).

Rola środków Funduszu Pracyw procesie aktywizacji osób bezrobotnych

wsparcia i obsługitzw. trudnego klienta

Rys. 3 Złoty trójkąt

Źródło: P.K. Madsen Elastyczność i bezpieczeństwo zatrudnienia (flexicurity) w Danii: wzór dla reform rynku pracy w Unii Europejskiej? W: Wzrost gospodarczy czy bezpieczeństwo socjalne? Red. nauk. W. Bieńkowski, M. J. Radło WNPWN Warszawa 2010.

3 J. Rifkin, Koniec pracy. Wydawnictwo Dolnośląskie Wrocław 2001.4 Szacuje się, że nadal za granicą pracuje ponad 2,2 mln Polaków

1 Rezolucja dotycząca pragmatycznego wdrożenia całożyciowego poradnictwa zawodowego w systemy kształcenia ustawicznego w Europie 290� spotkanie Rady Edukacji, Młodzieży i Kultury Bruksela, 21 listopada 2008.

8 9

Działalność gospodarczą po otrzymaniu pożyczki rozpoczęło 4968 bezrobot-nych, tj. o 694 osób więcej niż w 2008 roku. W ramach refundacji kosztów dopo-sażenia stanowiska pracy zatrudniono 3468 bezrobotnych – o 340 osób wię-cej niż w roku poprzednim.Prace społecznie użyteczne rozpoczęło 3071 bezrobotnych – o 426 osób mniej niż w 2008 roku, a przygotowanie za-wodowe w miejscu pracy rozpoczęło 681 bezrobotnych.

W 2009 roku subsydiowanymi progra-mami rynku pracy objęto między innymi:• 19,8 tys. bezrobotnych do 2� roku

życia, tj. 36,3% ogółu bezrobotnych objętych subsydiowaną aktywizacją zawodową,

• 16,0 tys. osób długotrwale pozosta-jących bez pracy, tj. 29,2% ogółu bezrobotnych objętych subsydiowa-nymi programami rynku pracy,

• 8,9 tys. osób powyżej �0 roku życia, tj. 16,3% ogółu bezrobotnych ob-jętych aktywnymi formami przeciw-działania bezrobociu.

W 2009 roku na finansowanie progra-mów rynku pracy wydatkowano w wo-jewództwie dolnośląskim ze środków Funduszu Pracy kwotę 328 889 tys. zł. (dla porównania 2�6 746,1 tys. zł w 2008 roku).

W 2010 roku na realizację w wojewódz-twie dolnośląskim programów na rzecz zatrudnienia, łagodzenia skutków bez-robocia i aktywizacji zawodowej prze-znaczona została z Funduszu Pracy przez Ministra Pracy kwota 33� 0�3 tys. zł.

Z kwoty tej:• 6� % środków tj. 217 78� tys. zł

przekazano samorządom powiatów na realizację programów aktywizacji za-wodowej bezrobotnych na podstawie zatwierdzonych przez Sejmik Woje-wództwa Dolnośląskiego „kryteriów”, preferujących powiaty o wysokiej sto-pie bezrobocia, powiaty mające dużą liczbę zarejestrowanej bezrobotnej młodzieży oraz bezrobotnych powyżej �0 roku życia,

• 3� % środków tj. 117 268 tys. zł środków będących w dyspozycji Sa-morządu Województwa przeznaczo-no na realizację priorytetu VI PO KL Poddziałanie 6.1.3 „Poprawa zdolno-ści do zatrudnienia oraz podnosze-nie poziomu aktywności zawodowej osób bezrobotnych.” W ramach tego projektu wdrażane będą instrumen-ty i usługi rynku pracy wymienione w ustawie o promocji zatrudnienia

związane z realizacją następujących form wsparcia: szkoleń, staży/przy-gotowania zawodowego w miejscu pracy, prac interwencyjnych, przy-znania jednorazowych środków na podjęcie działalności gospodarczej, w tym pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa związanego z podjęciem działalności gospodarczej.

Powiatowe urzędy pracy województwa dolnośląskiego złożyły również wnioski na programy aktywizacji zawodowej bezrobotnych, które mogą być sfinan-sowane w ramach rezerwy będącej w dyspozycji Ministra Pracy i Polityki Społecznej. Dotyczy to w szczególno-ści takich programów jak:• program aktywizacji zawodowej osób

do 30 roku życia,• program aktywizacji zawodowej osób

w wieku 4�/�0 plus,• program na rzecz osób

bezrobotnych, zwolnionychz pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników,

• program związany z aktywizacją osób bezrobotnych na terenach, na których miały miejsce klęski żywiołowe.

Łącznie na realizację wyżej wymienio-nych programów Minister Pracy i Poli-tyki Społecznej przeznaczył kwotę 390 mln zł.Szacuje się, że pozyskane z rezerwy Ministra Pracy środki pozwolą na zak-tywizowanie na Dolnym Śląsku dodatko-wo kilku tysięcy bezrobotnych znajdują-cych się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy.

Zdzisław KaliciakWydział Polityki Regionalnej,

Badań i Analiz DWUP

Struktura aktywizacji zawodowej bezrobotnych w województwie dolnośląskim w okresie I - XII. 2009 roku.

refundacjakosztów

doposażenia stanowiska

6,3%

szkolenia24,6%

roboty publiczne9,0%

praceinterwencyjne

3,1%

prace społecznie użyteczne

5,6%

staże40,7%

przygotowaniezawodowe w miejscu pracy

1,2%

Struktura wydatków z Funduszu Pracy na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu w województwie dolnośląskim

w okresie I - XII. 2009 roku

koszty wyposaż. i doposażenia stanowiska pracy

12,1%

przygotowaniezawodowe w

miejscu pracy; 3,6%

staże; 32,6%

prace społecznie użyteczne; 0,6%

praceinterwencyjne;

2,7%

roboty publiczne; 8,4%

pożyczki na podjęcie działalności

gospodarczej; 26,3%

szkolenia; 11,1%

pożyczki na podjęcie działalności

gospodarczej 9,1%

Struktura aktywizacji zawodowej bezrobotnych w województwie dolnośląskim w okresie I - XII. 2009 roku.

refundacjakosztów

doposażenia stanowiska

6,3%

szkolenia24,6%

roboty publiczne9,0%

praceinterwencyjne

3,1%

prace społecznie użyteczne

5,6%

staże40,7%

przygotowaniezawodowe w miejscu pracy

1,2%

Struktura wydatków z Funduszu Pracy na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu w województwie dolnośląskim

w okresie I - XII. 2009 roku

koszty wyposaż. i doposażenia stanowiska pracy

12,1%

przygotowaniezawodowe w

miejscu pracy; 3,6%

staże; 32,6%

prace społecznie użyteczne; 0,6%

praceinterwencyjne;

2,7%

roboty publiczne; 8,4%

pożyczki na podjęcie działalności

gospodarczej; 26,3%

szkolenia; 11,1%

pożyczki na podjęcie działalności

gospodarczej 9,1%

Z końcem marca 2010 roku Biznes Partner s.c. zakończył realiza-cję projektu „Zawód na dziś i jutro

– diagnoza kierunków kształcenia kadr dla małych i średnich przedsiębiorstw w regio-nie wałbrzyskim”. Projekt był realizowany w Partnerstwie z Pracownią Badań i Ana-liz Statystycznych dr. nauk ekonomicznych Bartłomieja Jefmańskiego. Projekt był fi-nansowany z Europejskiego Funduszu Spo-łecznego w ramach Priorytetu IX – Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Działanie 9.2 Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodo-wego.Głównym celem projektu były analizy oferty edukacyjnej ponadgimnazjalnych szkół za-wodowych z jednej strony oraz zapotrzebo-wania w zakresie pożądanych kompetencji pracowniczych, zgłaszanego przez małych i średnich pracodawców obszaru realiza-cji projektu z drugiej. Na bazie tych badań powstała trzecia analiza – najważniejsza – wskazująca kierunki rozwoju ofert eduka-cyjnych.Projekt był realizowany na terenie powia-tów: dzierżoniowskiego, kamiennogórskie-go, kłodzkiego, świdnickiego, wałbrzyskiego i ząbkowickiego. Projektodawcy postawili przed sobą ambitne i bardzo trudne zadanie – gruntownego przebadania rynku pracodaw-ców, tylko małych i średnich, najczęściej po-mijanych w wielkich projektach badawczych, bądź traktowanych pobieżnie, nawet przez statystykę publiczną – poprzez skierowa-nie ankiet do 1000 podmiotów funkcjonują-cych na obszarze realizacji projektu. Śmia-ło można powiedzieć, że to jest pierwsze tak szerokie badanie zrealizowane na tym terenie wśród małych i średnich podmio-tów w zakresie ich aktualnej sytuacji oraz planów rozwojowych w dziedzinie popytu na pracę, pożądanych kwalifikacji i kompetencji wśród absolwentów oraz współpracy tych podmiotów ze szkołami zawodowymi i ich absolwentami.Wszystkie cele projektu, jakie sobie posta-wiliśmy, udało się nam osiągnąć, niektóre znacznie przekroczyć:1.Przebadano ofertę edukacyjną 79 szkół

na obszarze realizacji projektu (założyli-śmy badanie ankietowe w �0 szkołach);

2.Przeprowadzono szerokie badanie sy-tuacji oraz planów rozwojowych w kon-tekście popytu na pracę 1000 małych i średnich pracodawców metodą CATI;

3.Wyniki badań rozszerzone zostały o dodatkowe źródła statystyki publicz-nej pozyskane w powiatowych urzędach pracy oraz uszczegółowiono je wywiadem zogniskowanym wśród specjalistów rynku pracy;

4.Opracowano raport cząstkowy „Ponadgimnazjalne szkolnictwo zawodo-we w regionie wałbrzyskim a popyt i podaż na regionalnym rynku pra-cy” w formie publikacji zawierającej analizę stopnia dopasowania oferty kształcenia zawodowego w regionie wałbrzyskim do potrzeb lokalnego rynku pracy. Raport wydano w nakładzie �00 egz.;

�.Opracowano Raport z badania 1000 mikro, małych i średnich przedsię-biorstw regionu wałbrzyskiego, również wydany w nakładzie �00 egz.;

6.Opracowano Raport końcowy stanowiący podsumowanie pierwszego, drugiego i trzeciego etapu badań w projekcie oraz zawierający rekomen-dacje dla szkolnictwa zawodowego regionu wałbrzyskiego dotyczące kie-runku rozwoju ofert edukacyjnych – nakład �00 egz.;

Wyniki badań przedstawiliśmy na trzech konferencjach podsumowujących Projekt – w podwałbrzyskim Zamku Książ, w Bielawie oraz Kudowie-Zdroju. Wszystkie Raporty zostaną przekazane instytucjom zarządzającym szko-łami, ponadgimnazjalnym szkołom zawodowym, urzędom pracy, bi-bliotekom w regionie oraz innym zainteresowanym instytucjom.Raporty zostały zamieszczone także na specjalnie utworzonej stronie internetowej Projektu. Pod adresem www.zawod-na-dzis-i-ju-tro.pl znajdą Państwo wszelkie in-formacje o Projekcie, wersje elek-troniczne Raportów, syntetyczne podsumowania badań w postaci prezentacji oraz rekomendacje dla gimnazjalistów w zakresie wyboru kierunku ich dalszej edukacji.Na sukces Projektu złożyło się zaangażowanie Partnera projektu – Pracowni Badań i Analiz Sta-tystycznych dr. nauk ekonomicz-nych Bartłomieja Jefmańskiego wraz z zespołem analityków pod kierunkiem prof. dr hab. Danuty Strahl. W skład zespołu weszli także:dr Małgorzata Markowska (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu),dr Marta Kusterka-Jefmańska (UE Wrocław), dr Mariusz Łapczyński (UE Kraków) i mgr Mariusz Wiśniewski.

Realizacja projektu dała odpowiedź m.in. na następujące pytania:

Kogo poszukiwać będą przedsiębiorcy regionu wałbrzyskiego?Większość pracodawców deklarujących chęć zwiększenia zatrudnienia nie wyklucza możliwości utworzenia miejsc pracy dla absolwentów ponadgim-nazjalnych szkół o profilu zawodowym oraz absolwentów szkół wyższych. Pierwszą pracę wchodzącym na rynek pracy absolwentom gotowych jest zaoferować 63,6% ogółu mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, które planują zwiększyć zatrudnienie. Największą szansę na zatrudnienie absol-wenci znajdą w zawodzie sprzedawcy.

10 11

Duże zapotrzebowanie na pracowników, zgłaszane przez przedsię-biorców, dotyczy grupy zawodowej obejmującej techników i innych pracowników średniego szczebla. W grupie tej, poza zawodem księ-gowego, potrzeby kadrowe przedsiębiorstw obejmą również agentów ubezpieczeniowych, handlowców, techników mechaników oraz pozo-stałych pracowników do spraw finansowych i handlowych.

Jakie kompetencje absolwenta zwiększają szanse na znalezienie pierwszej pracy?Przedsiębiorcy, którzy deklarują chęć zatrudnienia absolwentów po-nadgimnazjalnych szkół o profilu zawodowym oraz absolwentów szkół wyższych za najbardziej przydatne do pracy uznają następujące kom-petencje zawodowe: znajomość obsługi komputera oraz urządzeń biurowych, a także dużą wiedzę zawodową przyszłych potencjalnych pracowników. W najmniejszym stopniu pracodawcy cenią sobie zna-jomość języków obcych. Niemal 60% mikro, małych i średnich przed-siębiorstw uznaje bowiem, że znajomość języków obcych potrzebna jest do pracy zawodowej w niewielkim stopniu bądź jest całkowicie zbyteczna.

Wśród kompetencji społecznych, poznawczych i osobistych poten-cjalnych pracowników przedsiębiorcy za najbardziej przydatne lub wręcz niezbędne w pracy zawodowej uznali przede wszystkim go-towość do uczenia się, komunikatywność oraz umiejętność pracy w zespole. W najmniejszym stopniu przywiązują wagę do mobilności pracowników, a także ich kreatywności i umiejętności radzenia sobie ze stresem.

Krzysztof KidaMariusz LiczbińskiBiznes Partner s.c.

0 5 10 15 20 25 30 35

tokarz

technik mechanik

szlifierz

murarz

handlowiec

stolarz

mechanik – monter maszyn i urządzeń

ślusarz

operator maszyn i urządzeń

agent ubezpieczeniowy

robotnik budowlany

pozostali pracownicy do spraw finansowych

kucharz

kamieniarz

księgowy

kierowca pojazdów

sprzedawca

Technicy i inny średni personel

Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy

Pracownicy przy pracach prostych

Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy

Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń

* Na wykresie wyszczególniono zawody, na które w ciągu najbliższych 2 lat przedsiębiorcy zgłaszać będą zapotrzebowanie w kontekście zwiększenia zatrudnienia na minimum pięć stanowisk pracy

Konsekwencją zapoczątko-wanej w latach dziewięć-dziesiątych marginalizacji kształcenia zawodowego jest obecnie niedostoso-wanie oferty edukacyjnej

szkół zawodowych do oczekiwań rynku pracy. W okresie trans-formacji ustrojowej upadek bądź restrukturyzacja zakładów pro-wadzących szkoły przyzakładowe doprowadziły do likwidacji wielu szkół zawodowych. Brak pomy-słów na modernizację programu kształcenia zawodowego do-stosowanego do potrzeb rynku pracy, przejęcie szkolnictwa po-nadgimnazjalnego przez samo-rządy i niskie nakłady finansowe na kształcenie zawodowe (dużo droższe od ogólnego), doprowa-dziły do znacznego ograniczenia ilości szkół zawodowych.Obecnie główne problemy szkol-nictwa zawodowego w Polsce według J. Osieckiej-Chojnackiej stanowią:

• Niedostosowanie oferty edu-kacyjnej do potrzeb rynku pracy.Technika kształcą najczęściej w zawodzie ekonomisty, kucha-rza oraz sprzedawcy.Tymczasem już teraz odczuwa się zdecydowanie brak pracow-ników budownictwa, zaś gospo-darka będzie coraz bardziej po-trzebować zawodów związanych z obsługą maszyn w modernizu-jących się technologicznie prze-mysłach.

• Brak nowoczesnych progra-mów nauczania.W dziedzinie programowej pra-codawcy oczekują wyekspono-wania treści związanych z eko-nomiką i organizacją produkcji oraz umiejętności o charakterze ogólnym, takich jak: samokształ-cenie, dostrzeganie i rozwiązy-wanie problemów, łączenie teorii z praktyką, skuteczne komuniko-wanie się, praca w zespole.

• Niska jakość kształcenia zawo-dowego.Jest ona potwierdzana zarówno przez pracodawców, jak i wyniki egzaminów zewnętrznych.

• Deprecjacja szkolnictwa zawo-dowego.Zasadnicze szkoły zawodowe skupiają uczniów o najniższych wynikach edukacyjnych i sta-ły się symbolem marginalizacji kulturowej, społecznej i zawo-dowej.1

Poszukując możliwości poprawy efektywności szkolnictwa zawo-dowego w Polsce, część eksper-tów wskazuje na korzyści, jakie mogą płynąć z konsekwentnego wprowadzania do systemu edu-kacji tzw. systemu dualnego. Jego istota polega na łączeniu praktyki zawodowej z kształ-ceniem teoretycznym w szkole zawodowej.2 Badania wskazują

na rosnące zapotrzebowanie na pracowników posiadających umiejętności zawodowe, ale powiązane z dobrym wykształ-ceniem ogólnym, które byłoby bazą do stałego podnoszenia kwalifikacji oraz wspomagało wykonywanie zawodu wyuczone-go. Wychodząc naprzeciw tym potrzebom, w 1994 r. Komisja Europejska opracowała program Leonardo da Vinci, który ma na celu wdrażanie polityki Wspól-noty Europejskiej w zakresie kształcenia i szkolenia zawodo-wego poprzez promowanie „Eu-ropy wiedzy” oraz wspieranie polityki kształcenia zawodowe-go.

Ogólne cele programu to:- doskonalenie systemów wstęp-nego kształcenia i szkolenia zawodowego na każdym pozio-mie, umożliwiające dostosowa-nie i przekwalifikowanie zgodnie z wymogami rynku pracy,- poprawa jakości i dostępno-ści ustawicznego kształcenia i szkolenia zawodowego, umoż-liwiającego zdobywanie umiejęt-ności oraz kwalifikacji przez całe życie,- promowanie i poszerzanie wpływu kształcenia zawodowego na procesy innowacyjne.3Przykładem dobrych praktyk w tym zakresie był realizowany przez Dolnośląski Wojewódz-ki Urząd Pracy w Wałbrzychu projekt pn. „Wymiany i spot-kania transgraniczne” (WIST) w ramach Programu „Uczenie się przez całe życie – Leonardo da Vinci”. Uczestnikami projek-tu byli pracownicy publicznych służb zatrudnienia, w tym do-radcy zawodowi, świadczący po-radnictwo w zakresie wyboru za-wodu. Jednym z głównych celów projektu było podniesienie wiedzy i kwalifikacji pracowników – m.in. poprzez wymianę doświadczeń z pracownikami czeskich urzę-dów pracy – oraz poprawa jakości świadczonych usług. W ramach projektu uczestnicy odwiedzili szkoły zawodowe, zapoznali się z atrakcyjną ofertą kształcenia

zawodowego w Czechach oraz omawiali zagadnienia związane problematyką szkolnictwa zawo-dowego.

Postęp techniczny i technologicz-ny jest istotnym motorem zmian na rynku pracy. Nowe technolo-gie, mobilność geograficzna i za-wodowa oraz wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie kwa-lifikacji pracowników wymagają zmiany profili kształcenia zawo-dowego oraz wypracowania pro-gramu umożliwiającego młodym ludziom dostosowanie się do zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej. Odpowiedzią na zachodzące zmiany jest, wdra-żana na podstawie rozporządze-nia Ministra Edukacji Narodowej z 23.12.2008r. w sprawie pod-stawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych ty-pach szkół, reforma programowa MEN. Zakłada ona wzmocnienie kształcenia ogólnego w szkołach zawodowych, poprzez wprowa-dzenie nowej podstawy progra-mowej.

Kształcenie zawodowe wymaga również dużych nakładów in-westycyjnych, zwłaszcza two-rzenie i unowocześnianie bazy technodydaktycznej, która po-winna podlegać ciągłej moder-nizacji. W latach 2004-2008 Ministerstwo Edukacji Narodo-wej, realizowało projekt Sekto-rowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich „Wy-posażenie CKU, CKP i szkół za-wodowych w stanowiska do eg-zaminów zawodowych”. Celem projektu było doposażenie szkół i placówek w nowoczesny sprzęt technodydaktyczny, który umoż-liwi uczniom i słuchaczom przy-gotowanie się do egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe, a przede wszystkim - przystąpienie do egzaminów zewnętrznych na stanowiskach wyposażonych w sprzęt zgodny ze standardami wymagań egza-minacyjnych.

Doposażenie szkół zawodowych w nowoczesny sprzęt możli-we jest aktualnie dzięki wspar-ciu ze środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Spo-łecznego. W ramach kompo-nentu regionalnego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 wdrażanego przez samorządy województw, reali-zowane są m.in. działania w ra-mach Priorytetu IX.

Od dnia 01.06.2009r. Woje-wództwo Dolnośląskie, Wydział Edukacji i Nauki Urzędu Marszał-kowskiego Województwa Dolno-śląskiego w partnerstwie z Dol-nośląskim Centrum Informacji Zawodowej i Doskonalenia Na-uczycieli w Wałbrzychu realizuje projekt systemowy (Priorytet IX: Rozwój wykształcenia i kom-petencji w regionach, Działanie 9.2 podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodo-wego) pn. „Modernizacja kształ-cenia zawodowego na Dolnym Śląsku”. Zakłada on dostosowa-nie kształcenia zawodowego do potrzeb lokalnego oraz regional-nego rynku oraz wsparcie tech-nodydaktyczne niektórych szkół wg zasad opracowanych przez Konwent Starostów Powiatów Dolnego Śląska. Projekt adreso-wany jest do młodzieży publicz-nych szkół zawodowych Dolnego Śląska, realizujących programy rozwojowe ukierunkowane na zmniejszanie i wyrównywanie dysproporcji w osiągnięciach uczniów w trakcie procesu edu-kacyjnego oraz podnoszące ja-kość kształcenia. Szczególnymi działaniami w projekcie będą ob-jęte branże: mechaniczna i tury-styczna – ze względu na wzrost zapotrzebowania na fachowców z kwalifikacjami z obszaru tych branż.

Kształcenie zawodowe jest istotnym elementem polityki edukacyjnej Unii Europejskiej. W dobrym kształceniu i dosko-naleniu zawodowym upatruje się lekarstwa na wiele problemów społecznych, takich jak problem bezrobocia, marginalizowanie niektórych kategorii społecz-nych, problem integracji imi-grantów.Dziś już anachronicznym jest myślenie o kształceniu zawodo-wym, jak o gorszym składniku sy-stemu edukacyjnego, przeciwnie – przykłady wielu krajów europej-skich dostarczają dowodów na to, że inwestycja w nowoczesne programy kształcenia zawodo-wego przynosi zaufanie uczniów do oferty edukacyjnej szkół za-wodowych, a pracodawców do kwalifikacji zawodowych absol-wentów szkół zawodowych.�

Marta Dybiec-BartkiewiczWydział Usług Rynku Pracy

DWUP

1 J. Osiecka – Chojnacka, Szkolnictwo zawodowe wobec problemów rynku pracy [wyd: ] Biuro Analiz Sejmowych Infos Nr 16 2007.2 M. Kabaj, Projekt systemu edukacji zawodowej i rynku pracy [wyd: ] Edukacja zawodowa a rynek pracy, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.3 Renata Nowakowska-Siuta, Kształcenie zawodowe w krajach UE [wyd: ] Centralna Komisja Egzaminacyjna Warszawa 2006.4 Renata Nowakowska-Siuta, Kształcenie zawodowe w krajach UE [wyd: ] Centralna Komisja Egzaminacyjna Warszawa 2006.

12

Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy w Wałbrzychuul. Ogrodowa �b, �8-306 Wałbrzych

tel. 74/88 66 �00, fax 74/88 66 �09www.dwup.pl www.obserwatorium.dwup.pl

e-mail: obserwatorium@dwup.pl