I. WPROWADZENIE DO...

16
Strona 1 z 16 Finanse 2018 Joanna Małecka FINANSE ćwiczenia Prowadzący: Joanna MAŁECKA Semestr 5 zima 2018 Wykaz zagadnień niezbędnych do uzyskania zaliczenia wraz z krótkim opisem i przykładami 1 I. WPROWADZENIE DO FINANSÓW Definicja finansów Gospodarka rynkowa jest gospodarką pieniężną. Oznacza to, że wszelkie procesy zachodzące w gospodarce rynkowej odbywają się za pomocą pieniądza. Finanse są zatem domeną gospodarki pieniężnej. W szerokim znaczeniu określane są jako gospodarka pieniężna, polegająca na gromadzeniu pieniędzy z różnych źródeł oraz na ich wydawaniu i lokowaniu na różne cele i w różny sposób. Finanse to - kolokwialnie mówiąc - zasoby pieniężne pozostające w dyspozycji prywatnych i publicznych podmiotów gospodarczych. Literatura ekonomiczna określa je jako procesy i zjawiska związane z gromadzeniem i podziałem zasobów pieniężnych lub mechanizmem wymiany i podziału wartości materialnych. Niezaprzeczalnie są integralnie związane ze zjawiskami i procesami pieniężnymi, w których pieniądz znajdujący się w obiegu, może przyjmować różną formę. Ekonomiczny aspekt gospodarowania pieniędzmi. Finanse zajmują się ekonomicznym aspektem gospodarowania pieniędzmi przez: państwo i samorządy terytorialne podmioty gospodarcze banki zakłady i towarzystwa ubezpieczeniowe Podział finansów wg kryterium podmiotowości: Finanse PRZEDSIĘBIORSTW: o przychody pochodzą ze sprzedaży wyrobów, towarów i usług o wydatki związane są z pokrywaniem kosztów tej działalności oraz z podatkami i opłatami, podziałem zysków, inwestycjami, itp. Finanse BANKÓW i innych pośredników finansowych: o przychody stanowią głównie depozyty i lokaty wnoszone przez klientów: przedsiębiorstwa, instytucje, ludność o charakterze zwrotnym o wydatkowane w postaci kredytów, lokat bankowych, zakupu papierów wartościowych o bieżące koszty działalności banków pokrywane są z nadwyżek przychodów z oprocentowania od udzielonych kredytów i prowizji od wykonywanych operacji nad kosztami oprocentowania depozytów i lokat. Finanse PUBLICZNE: o przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności o charakterze przymusowym o wydatki związane są z finansowaniem działalności państwa, świadczeń społecznych i gmin o obejmują finanse państwa, ubezpieczeń społecznych i innych związków publicznoprawnych (np. samorządów terytorialnych) Finanse UBEZPIECZEŃ: o przychody pochodzą ze składek ubezpieczających lub ubezpieczonych o wydatki związane są z wypłatami odszkodowań ubezpieczeniowych oraz z kosztami bieżącej i inwestycyjnej działalności zakładów i towarzystw ubezpieczeniowych Finanse GOSPODARSTW DOMOWYCH: 1 Materiał jest wyłącznie elementem pomocniczym, mającym ułatwić powtórzenie i zapamiętanie zagadnień z ćwiczeń oraz przygotowanie do kolokwium.

Transcript of I. WPROWADZENIE DO...

Page 1: I. WPROWADZENIE DO FINANSÓWfem.put.poznan.pl/poli-admin/didactics/21221129Finanse_Zagadnienia... · Finanse PUBLICZNE: o przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności

Strona 1 z 16

Finanse 2018 Joanna Małecka

FINANSE ćwiczenia

Prowadzący: Joanna MAŁECKA

Semestr 5 zima 2018

Wykaz zagadnień niezbędnych do uzyskania zaliczenia wraz z krótkim opisem i przykładami1

I. WPROWADZENIE DO FINANSÓW

Definicja finansów

Gospodarka rynkowa jest gospodarką pieniężną. Oznacza to, że wszelkie procesy

zachodzące w gospodarce rynkowej odbywają się za pomocą pieniądza. Finanse są zatem domeną

gospodarki pieniężnej. W szerokim znaczeniu określane są jako gospodarka pieniężna, polegająca na

gromadzeniu pieniędzy z różnych źródeł oraz na ich wydawaniu i lokowaniu na różne cele i w różny

sposób. Finanse to - kolokwialnie mówiąc - zasoby pieniężne pozostające w dyspozycji prywatnych i

publicznych podmiotów gospodarczych. Literatura ekonomiczna określa je jako procesy i zjawiska

związane z gromadzeniem i podziałem zasobów pieniężnych lub mechanizmem wymiany i podziału

wartości materialnych. Niezaprzeczalnie są integralnie związane ze zjawiskami i procesami

pieniężnymi, w których pieniądz znajdujący się w obiegu, może przyjmować różną formę.

Ekonomiczny aspekt gospodarowania pieniędzmi.

Finanse zajmują się ekonomicznym aspektem gospodarowania pieniędzmi przez:

państwo i samorządy terytorialne

podmioty gospodarcze

banki

zakłady i towarzystwa ubezpieczeniowe

Podział finansów wg kryterium podmiotowości:

Finanse PRZEDSIĘBIORSTW:

o przychody pochodzą ze sprzedaży wyrobów, towarów i usług

o wydatki związane są z pokrywaniem kosztów tej działalności oraz z podatkami

i opłatami, podziałem zysków, inwestycjami, itp.

Finanse BANKÓW i innych pośredników finansowych:

o przychody stanowią głównie depozyty i lokaty wnoszone przez klientów:

przedsiębiorstwa, instytucje, ludność o charakterze zwrotnym

o wydatkowane są w postaci kredytów, lokat bankowych, zakupu papierów

wartościowych

o bieżące koszty działalności banków pokrywane są z nadwyżek przychodów z

oprocentowania od udzielonych kredytów i prowizji od wykonywanych operacji nad

kosztami oprocentowania depozytów i lokat.

Finanse PUBLICZNE:

o przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności o charakterze

przymusowym

o wydatki związane są z finansowaniem działalności państwa, świadczeń społecznych i

gmin

o obejmują finanse państwa, ubezpieczeń społecznych i innych związków

publicznoprawnych (np. samorządów terytorialnych)

Finanse UBEZPIECZEŃ:

o przychody pochodzą ze składek ubezpieczających lub ubezpieczonych

o wydatki związane są z wypłatami odszkodowań ubezpieczeniowych oraz z kosztami

bieżącej i inwestycyjnej działalności zakładów i towarzystw ubezpieczeniowych

Finanse GOSPODARSTW DOMOWYCH:

1 Materiał jest wyłącznie elementem pomocniczym, mającym ułatwić powtórzenie i zapamiętanie zagadnień z ćwiczeń oraz

przygotowanie do kolokwium.

Page 2: I. WPROWADZENIE DO FINANSÓWfem.put.poznan.pl/poli-admin/didactics/21221129Finanse_Zagadnienia... · Finanse PUBLICZNE: o przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności

Strona 2 z 16

Finanse 2018 Joanna Małecka

o przychody pochodzą głównie z wynagrodzeń za pracę, z rent, emerytur i innych

świadczeń społecznych, z własnej działalności gospodarczej oraz z procentów

od zgromadzonego kapitału

o wydatki dotyczą głównie zaspakajanie bieżących potrzeb, zakupu dóbr trwałego

użytku, podatków i różnych opłat

o oszczędności to nadwyżki przychodów nad wydatkami finansów ludności

Podział finansów wg kryterium przedmiotowości

o kreacja – tworzenie pieniądza w systemie bankowym

o obieg pieniężny – cyrkulacja pomiędzy podmiotami gospodarczymi

o gromadzenie pieniędzy w formie oszczędności i rezerw pieniężnych

o lokowanie zasobów kapitałowych (pieniędzy)

o

Funkcje finansów

o alokacyjna - polega na podziale czynników produkcji (kapitałów) między różne cele

działalności. W gospodarce wolnorynkowej alokacja odbywa się za pośrednictwem

finansów, czyli poprzez gromadzenie i wydatkowanie środków pieniężnych.

Wydatkowaniem pieniędzy będzie każde nabycie rzeczowych czynników produkcji

(ziemia, budynki, maszyny, urządzenia, materiały i surowce)

o redystrybucyjna (pośrednia i bezpośrednia) - oznacza wtórny podział dochodów. W

gospodarce rynkowej do pierwotnego podziału dochodów dochodzi pod wpływem

mechanizmu rynkowego. Państwo natomiast nie wytwarza dochodów, więc by dokonać

alokacji usług publicznych i realizować potrzeby publiczne, musi skorzystać z

dochodów podmiotów, które je uzyskują, poprzez system podatków, pożyczek, składek

ubezpieczeniowych. Celem redystrybucji funkcji finansów publicznych jest m.in.

Zapewnienie każdemu gospodarstwu domowemu minimalnych dochodów, które

pozwoliłyby zaspokoić podstawowe potrzeby. Redystrybucją dochodów może

odbywać się między podmiotami gospodarującymi lub między regionami kraju w

sposób:

bezpośredni – transfer środków pieniężnych na rzecz ludności lub

innych podmiotów (np. subwencje, zasiłki, dotacje)

pośredni – transfer środków pieniężnych na rzecz podmiotów

(instytucji) świadczących usługi publiczne o stabilizacyjna - wyrównawcza - polega na dążeniu do pełnego wykorzystania

czynników produkcji. Finanse za pomocą polityki fiskalnej i monetarnej wpływają na

ogólny popyt i ożywienie w gospodarce, co zapewnia lepsze wykorzystanie czynników

produkcji, zmniejszenie bezrobocia i stabilizuje wartość pieniądza.

o kontrolna – informacyjna – wiąże się z istnieniem rozbudowanego systemu ewidencji

operacji finansowej. Analiza dokumentacji finansowej pozwala obserwować przebieg

procesów finansowych i daje informacje o ewentualnych nieprawidłowościach tego

procesu, które można zniwelować lub ograniczyć

Alokacja usług publicznych nie zawsze może odbywać się na zasadzie mechanizmu rynkowego, czyli

pełnej odpowiedzialności za ich konsumpcję.

Przykłady:

na zasadach mechanizmu rynkowego niemożliwe jest finansowanie pewnych działów

gospodarki narodowej – np. obrony narodowej, administracji publicznej

trudnym do określenia w sposób wymierny jest wysokość opłat za korzystanie z usług

publicznych przez poszczególnych ludzi (np. utrzymanie zieleni miejskiej, oświetlanie ulic,

odśnieżanie,…)

zbyt niskie dochody ludności uniemożliwiają korzystanie z usług takich jak np. oświata, opieka

medyczna

Page 3: I. WPROWADZENIE DO FINANSÓWfem.put.poznan.pl/poli-admin/didactics/21221129Finanse_Zagadnienia... · Finanse PUBLICZNE: o przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności

Strona 3 z 16

Finanse 2018 Joanna Małecka

PYTANIA KONTROLNE:

1. Jakiej funkcji finansów dotyczy podany przykład:

1. Firma X zakupiła ziemię pod nową siedzibę

2. Obniżenie podatków

3. Płacenie składki ZUS

4. Sprawdzanie kursu walut

5. Obniżenie stóp procentowych

6. Wypłata emerytur

7. Monitorowanie wydatków rządowych

8. Dokonanie transakcji kupna-sprzedaży

2. Czy finanse są:

1. środkiem wymiany

2. środkiem płatniczym

3. środkiem gromadzenia rezerw wartości

3.Czym się różnią należności od zobowiązań?

4. Podaj przykład należności i zobowiązania.

II. RYNEK FINANSOWY I UCZESTNICY POSZCZEGÓLNYCH SEGMENTÓW RYNKU

PYTANIA KONTROLNE:

1. Wymień instytucje reprezentujące poszczególne rynki.

2. Czym różnią się akcje od obligacji?

3. Do którego rynku należą rozwiązania private equity?

4. Na którym rynku mogę dokonać transakcji zakupu złota?

5. Który z rynków nazywamy rynkiem wysokiego ryzyka?

II. WARTOŚĆ PIENIĄDZA W CZASIE

Pieniądz to zbiór aktywów, które ludzie wykorzystują regularnie do kupowania dóbr i usług od innych

ludzi. Pieniądz to towar uznany w wyniku ogólnej zgody jako środek wymiany gospodarczej, w którym

są wyrażone ceny i wartości wszystkich innych towarów

Geneza pieniądza:

wymiana towarowa – barter

podwójna zgodność potrzeb

poszukiwanie powszechnego ekwiwalentu

narodziny pieniądza

Page 4: I. WPROWADZENIE DO FINANSÓWfem.put.poznan.pl/poli-admin/didactics/21221129Finanse_Zagadnienia... · Finanse PUBLICZNE: o przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności

Strona 4 z 16

Finanse 2018 Joanna Małecka

Page 5: I. WPROWADZENIE DO FINANSÓWfem.put.poznan.pl/poli-admin/didactics/21221129Finanse_Zagadnienia... · Finanse PUBLICZNE: o przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności

Strona 5 z 16

Finanse 2018 Joanna Małecka

Jest środkiem wymiany, spełniającym cztery podstawowe cechy:

płynność – jest materialnym i niematerialnym środkiem wymiany, który nie potrzebuje procesu

transformacji do dokonania transakcji

zamienność – środek wymiany gospodarczej

uniwersalność –powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonuje się płatności

za dostarczone dobra lub zobowiązania

miernik wartości – umożliwiający porównywanie i dokonywanie wyborów konsumenckich

Funkcje pieniądza

W gospodarce pieniądz spełnia cztery funkcje, które odróżniają go od innych aktywów w gospodarce,

takich jak: akcje, obligacje, nieruchomości czy dzieła sztuki:

o środek wymiany ( medium of exchange) - pełni funkcję środka wymiany w transakcjach

kupna- sprzedaży (środka cyrkulacji)

o jednostka rozliczeniowa ( unit of account) - rozrachunkowa – środek regulowania wszelkich

zobowiązań

o środkiem przechowywania wartości ( store of value) – tezauryzacji – środek gromadzenia i

przechowywania dóbr materialnych poza instytucjami depozytowo-oszczędnościowymi; służy ochronie

majątku przed utratę jego wartości (w tym siły nabywczej)

o miernik wartości - określanie wartości towaru i usług

Prawo Kopernika - Greshama

Prawo obiegu pieniężnego (kolokwialnie ujmując: pieniądz gorszy wypiera z obiegu pieniądz lepszy).

Jeżeli w obiegu występują jednocześnie jako środki płatnicze: pieniądz podwartościowy,

pełnowartściowy i nadwartościowy, to pieniądz mający lepszą relację między wartością materiału

pieniężnego a obowiązującą prawnie wartością nominalną jest wypierany z obiegu przez pieniądz

mający gorszą tę relację.

bankomat – terminal – bankowość domowa – bankowość internetowa – bankowość telefoniczna –

elektroniczne instrumenty płatnicze

IV. PIENIĄDZ I SYSTME BANKOWY

Rodzaje baków:

bank centralny - reguluje cały obiegu pieniężny wewnątrz kraju oraz równowagę bilansu

płatniczego; jest bankiem państwa w zakresie udzielania kredytów dla rządu, obsługi długu

państwowego oraz kasowej obsługi budżetu; głównym celem jego polityki pieniężnej (NBP,

który w Polsce pełni rolę banku centralnego), jest m.in. utrzymanie stabilnego poziomu cen w

gospodarce. Bank centralny bankiem państwowym, który spełnia równocześnie trzy funkcje:

o banku emisyjnego

o banku banków

o banku gospodarki rynkowej

banki komercyjne - przedsiębiorstwa, które przechowują cudze pieniądze, płacąc właścicielom

odsetki; główną funkcją banków komercyjnych jest pośrednictwo finansowe, a źródłem dochodów jest

udzielanie pożyczek i kredytów;

UWAGA: pośrednikami, którzy gromadzą oszczędności ludzi, a potem finansują nimi różne

działalności, mogą również być: towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne i fundusze

emerytalne.

System bankowy obejmuje następujące podstawowe grupy banków:

o banki centralne (powstałe na bazie banków emisyjnych)

o banki operacyjne ( depozytowo- kredytowe i uniwersalne)

Page 6: I. WPROWADZENIE DO FINANSÓWfem.put.poznan.pl/poli-admin/didactics/21221129Finanse_Zagadnienia... · Finanse PUBLICZNE: o przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności

Strona 6 z 16

Finanse 2018 Joanna Małecka

o banki specjalne ( inwestycyjne, hipoteczne)

o kasy oszczędnościowe,

o spółdzielczość kredytową

Podaż pieniądza i popyt na pieniądz

Podaż pieniądza – regulowana przez bank centralny, ilość pieniądza wprowadzana do obiegu

M0 = baza monetarna M0= R+C

gdzie :

R- to gotówkowe rezerwy banków komercyjnych,

C- monety i banknoty posiadane przez sektor pozabankowy

Agregaty pieniądza (podaż pieniądza):

Ilość pieniądza spełniającego funkcję środka wymiany

M1 : gotówka i wkłady a vista

M2 : M1 plus wkłady terminowe

M3 : M2 plus wkłady oszczędnościowe , a także pieniądz banku centralnego; gotówka plus

wkłady na rachunkach w banku centralnym ewentualne wielkość obowiązkowej rezerwy

Kontrola podaży pieniądza przez bank centralny:

restrykcyjna polityka pieniężna - zmniejszanie ilości środka płatniczego w gospodarce (np.

poprzez zwiększenie stóp procentowych lub stopy rezerwy obowiązkowej)

ekspansywna polityka pieniężna - zwiększanie ilości pieniądza w obiegu przez bank

centralny (np. przez obniżanie stóp procentowych lub zmniejszanie stopy rezerwy

obowiązkowej)

kooperacja z bankami komercyjnymi (np. zmiany stóp procentowych banku centralnego)

Źródła podaży pieniądza - zależy od polityki pieniężnej banku centralnego

operacji otwartego rynku :

o bank centralny sprzedają obligacje, dokonuje operacji otwartego rynku, dostając w zamian

pieniądz, co powoduje zmniejszenie się podaży pieniądza w gospodarce) o bank centralny kupuje obligacje państwowe, płaci w zamian pieniądzem, czyli zwiększa podaż

pieniądza

emisja pieniądza przez bank centralny

kreacja pieniądza przez banki komercyjne

Popyt na pieniądz - określa ilość pieniądza (w formie bilonu, banknotów, oraz tych aktywów

finansowych, które można w łatwy sposób wymienić na dobra i usługi), które ludzie i podmioty

gospodarcze pragną w danym momencie posiadać w swoich zasobach (określa zapotrzebowanie)

Czynniki wpływające na wielkość popytu na pieniądz:

ilość gotówki w portfelach

ilość gotówki przechowywanej w domu

powszechności kart kredytowych

dostępności bankomatów

powszechność płatności smartfonami (karty bankowe i kredytowe)

przeciętny poziom cen w gospodarce

Rodzaje popytu na pieniądz:

transakcyjny- chęć posiadania pieniądza w celu dokonywania planowanych zakupów (towarów i

usług)

przezornościowy- chęć posiadania pieniądza, jako swego rodzaju rezerwy na nieplanowane

zakupy czy inne płatności

Page 7: I. WPROWADZENIE DO FINANSÓWfem.put.poznan.pl/poli-admin/didactics/21221129Finanse_Zagadnienia... · Finanse PUBLICZNE: o przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności

Strona 7 z 16

Finanse 2018 Joanna Małecka

spekulacyjny- dążenie do posiadania pieniądza w celu lokowania go (inwestowania) dla zysku

Równanie Irvinga-Fishera

Ilość pieniądza w obiegu próbuje wyjaśnić ilościowa teoria pieniądza za pomocą obiegu Irvinga Fishera: M*V = P*Q

gdzie:

M- ilość pieniądza w obiegu (zasoby pieniądza)

V – prędkość obiegu pieniądza, oznaczająca ile razy przeciętnie jednostka pieniężna została użyta przy zwieraniu transakcji w

ciągu roku

P – przeciętny poziom cen dóbr i usług wchodzących w skład produktu narodowego brutto

Q – ilość wytworzonych dóbr i usług, czyli realna wielkość produktu narodowego brutto

Zasoby pieniądza pomnożone przez prędkość jego obiegu równe są cenom dóbr i usług pomnożonych

przez wielkość ich produkcji. Iloczyn zasobów pieniądza i prędkości jego obiegu musi być równy

wartości wytworzonych dóbr i usług. Z równania obiegu pieniądza można wywnioskować, jakie będą

skutki zmiany jego elementów składowych.

Przykłady:

Jeżeli wzrasta poziom produkcji krajowej przy niezmienionych zasobach i prędkości obiegu pieniądza,

to musi obniżyć się poziom cen. Aby natomiast nie dopuścić do spadku poziomu cen w warunkach

wzrostu produkcji, należy zwiększyć zasoby pieniądza lub prędkość jego obiegu bądź obie te wielkości

jednocześnie.

Proces znajdowania obecnej wartości pieniądz, kiedy znana jest przyszła wartość pieniądza, określa

się jako dyskontowanie i stanowi odwrotność kapitalizacji odsetek.

Przykłady:

1. Wybierz która opcja będzie korzystniejsza: 12% z miesięczną kapitalizacją odsetek czy 11% z

codzienną kapitalizacją?

reff= (𝟏 +𝒓

𝒌 )k -1

Dla rm=12% (kapitalizacja miesięczna, m=12)

Dla rd=11% (kapitalizacja dzienna, d=365)

reffm= (1 +0,12

12 )12 -1 = 12,68%

reffd= (1 +0,11

365 )365 -1 = 11,63%

2. Mateusz Ygrekowski wygrał na loterii 50 000 PLN, które ulokował w banku, gdzie otrzymuje

odsetki w wysokości 10% rocznie. Czy po 15 latach utrzymywania takiej lokaty będzie mógł kupić

nowe mieszkanie za 320 000 PLN ?

FVn= 𝑷𝑽(𝟏 +𝒓

𝒎) nm

m – liczba kapitalizacji dochodów w ciągu roku (n=15, m=1)

FV15 = 50 000 * (1+0,10)15 = 50 000 * 4,1772= 208 862,41 PLN

3. Jan Kowalski oczekuje, że otrzyma za 5 lat 3000 PLN i chciałby znać obecną wartość tej sumy

przy poziomie rocznej stopy procentowej wynoszącej 6%.

FVn= 𝑷𝑽(𝟏 +𝒓

𝒎) nm

przy założeniu, że 𝑟

𝑚 = k, a m=1, można zapisać

FVn = PV * (1+k) n wówczas:

Page 8: I. WPROWADZENIE DO FINANSÓWfem.put.poznan.pl/poli-admin/didactics/21221129Finanse_Zagadnienia... · Finanse PUBLICZNE: o przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności

Strona 8 z 16

Finanse 2018 Joanna Małecka

PV = FVn * 1/(1+k) n

PV = 3000 * 1/(1+0,06)5 = 2 241,77

4. Jaką efektywną stopę procentową oferuje bank X swoim klientom, jeżeli umowa mówi o 12%

rocznie, przy miesięcznej kapitalizacji odsetek

re= (1+r/k)k – 1 = (1+0,12/12)12 -1 = 0,12683 = 12,68%

5. Zamierzacie nabyć samochód za gotówkę za 6 lata. Przewidywana cena samochodu wynosi

250 000 PLN. Jaką kwotę powinniście wpłacić dzisiaj do banku, przy poziomie rocznej stopy

procentowej wynoszącej 6%, aby móc zrealizować swój cel?

FVn= 𝑷𝑽(𝟏 +𝒓

𝒎) nm

PV =𝑭𝑽𝒏

(𝟏+𝒓

𝒎)𝒏𝒎

= FVn * 1/ (1+𝒓

𝒎)nm

PV =

=250 000 * 1/(1+0,06

1 )6 = 250 000 * 1/(1,418519 ) = 176 240,15 PLN

6. O ile zmieni się sytuacja, jeśli chcecie oszczędzać systematycznie i wpłacać równe raty na

koniec każdego półrocza na rachunek oprocentowany na 10% i kapitalizowany co pół roku.

Jaką sumę musielibyście wówczas wpłacać co pół roku?

PYTANIA KONTROLNE:

1. Jaka jest definicja pieniądza?

2. Wymień główne cechy pieniądza

3. Jakie są funkcje pieniądza?

4. Co to jest agregat zasobu pieniądza?

5. Jak zdefiniujesz zmianę wartości pieniądza w czasie?

6. Czym jest podaż a czym popyt na pieniądz?

7. Zdefiniuj prawo Kopernika-Greshama?

8. Jakie zależności występują w równaniu obiegu pieniądza Irvinga-Fishera?

9. Czym jest wartość przyszła sumy pieniędzy?

10. Czym różni się efektywna stopa procentowa od realnej i bieżącej?

11. Kto jako pierwszy wymyślił pieniądz papierowy?

12. Kiedy pieniądz pojawił się w Europie?

13. Która z obecnych walut jest wymienna na złoto?

V. FORMA PRAWNA PRZEDSIĘBIORSTW I ICH MOZLIWOŚĆ POZYSKIWANIA

FINANSOWANIA

Spółki prawa handlowego:

a) Osobowe

Spółka osobowa to spółka prawa handlowego, która we własnym imieniu może: nabywać

własność nieruchomości nabywać prawa rzeczowe i inne prawa zaciągać zobowiązania

pozywać i być pozywana ma prawo też prowadzić działalność gospodarczą pod własną firmą

nie ma osobowości prawnej odpowiedzialność za długi spółki osobowej ponoszą solidarnie

Page 9: I. WPROWADZENIE DO FINANSÓWfem.put.poznan.pl/poli-admin/didactics/21221129Finanse_Zagadnienia... · Finanse PUBLICZNE: o przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności

Strona 9 z 16

Finanse 2018 Joanna Małecka

wspólnicy, bez ograniczeń, całym swoim majątkiem, jeśli egzekucja z majątku spółki jest

bezskuteczna

b) Kapitałowe

Spółka kapitałowa to spółka prawa handlowego, która: ma kapitał zakładowy, osobowość

prawną i własny majątek odrębny od majątku osobistego wspólników bądź akcjonariuszy za

swoje zobowiązania spółka ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem określani są

mianem udziałowców (w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością) lub akcjonariuszy (w

spółce akcyjnej) wspólnicy nie odpowiadają za jej zobowiązania

PYTANIA KONTROLNE:

1. Jakie znasz możliwe formy prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce?

2. Wymień zalety i wady różnych form prawnych przedsiębiorstw

3. Co odróżnia korporację od pozostałych form działalności gospodarczej?

4. Zastanów się jaką wybrałbyś formę prawną prowadzonej przez Ciebie działalności

gospodarczej i uzasadnij swój wybór podając konkretne zalety

VI. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA

Page 10: I. WPROWADZENIE DO FINANSÓWfem.put.poznan.pl/poli-admin/didactics/21221129Finanse_Zagadnienia... · Finanse PUBLICZNE: o przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności

Strona 10 z 16

Finanse 2018 Joanna Małecka

Page 11: I. WPROWADZENIE DO FINANSÓWfem.put.poznan.pl/poli-admin/didactics/21221129Finanse_Zagadnienia... · Finanse PUBLICZNE: o przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności

Strona 11 z 16

Finanse 2018 Joanna Małecka

VII. POLITYKA PIENIĘŻNA

Polityka pieniężna jest częścią polityki gospodarczej – obok polityki fiskalnej i polityki strukturalnej,

za którą odpowiada bank centralny a także państwo (rząd). Jej podstawowym celem jest zapewnienie

stabilności cen, czyli inaczej mówiąc niskiej inflacji. Są to działania poprzez które bank centralny

wpływa na ilość pieniądza w obiegu i na wielkość stóp procentowych w celu wspierania realizacji

państwowej polityki gospodarczej.

Instrumenty polityki pieniężnej:

stopa obowiązkowej rezerwy - miernik kwoty rezerwy obowiązkowej, którą banki

komercyjne są zobowiązane wpłacić do banku centralnego, celem zabezpieczenia ich

wypłacalności; są gromadzone przez banki w banku centralnym; jej bezwzględną wielkość

wyznacza procentowa stopa rezerwy, ustalana przez bank centralny i obliczana w stosunku

do zgromadzonych wkładów i lokat w danym banku; są gromadzone przez banki w banku

centralnym; jej bezwzględną wielkość wyznacza procentowa stopa rezerwy, ustalana przez

bank centralny i obliczana w stosunku do zgromadzonych wkładów i lokat w danym banku

ilościowe ograniczenie podaży pieniądza - polega na ustalaniu przez bank centralny

limitów ( plafonów), czyli pułapów akcji kredytowej poszczególnych banków

polityka kredytowa banku centralnego - refinansowanie banków (udzielaniu bankom

przez bank centralny kredytów)

operacje otwartego rynku - polityka otwartego rynku - polega na dokonywaniu

transakcji zakupu – sprzedaży przez bank centralny, papierów wartościowych (bankom,

innym jednostkom gospodarczym, a także ludności)

Bank Centralny może także wprowadzić:

denominację 10 000 PLN → 1PLN

dewaluację 1 EUR = 4 PLN na 1 EUR = 4,20 PLN rewaluację 1 EUR = 4 PLN na 1 EUR = 3,85 PLN

deprecjację

aprecjację

PYTANIA KONTROLNE:

1. Ile wynosi stopa rezerwy obowiązkowej w Polsce?

2. Czy mnożnik kreacji pieniądza można nazwać odwrotnością stopy rezerwy obowiązkowej?

3. Kiedy bank centralny wprowadza deprecjację a kiedy rewaluację?

4. Przy jakiej polityce pieniężnej bank wprowadza aprecjację

5. Ile wyniesie kwotowo wartość stopy rezerwy obowiązkowej od każdego 100 PLN, jeśli wynosi

ona 3,5%?

6. O ile banki komercyjne są w stanie zwiększyć podaż na pieniądz przy założeniu, iż spada ona z

6% do 3% i wartości bazowej 1000 PLN?

VIII. PODATKI

IX. AKCJE I OBLIGACJE

Pojęcia i definicje:

Kapitał akcyjny: stanowi część kapitału własnego lub spółki

Wartość nominalna: wielkość kapitału akcyjnego przypadającego na jedną akcję

Wartość emisyjna: cena sprzedaży akcji na rynku pierwotnym

Wartość księgowa: wartość aktywów netto przypadająca na jedną akcję

Wartość rynkowa: cena akcji wynikająca z notowań rynkowych

Page 12: I. WPROWADZENIE DO FINANSÓWfem.put.poznan.pl/poli-admin/didactics/21221129Finanse_Zagadnienia... · Finanse PUBLICZNE: o przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności

Strona 12 z 16

Finanse 2018 Joanna Małecka

Rodzaje akcji: • Akcja imienna: właściciel widnieje na dokumencie akcyjnym, przeniesienie własności lub

sprzedaż wymaga pisemnego oświadczenia właściciela

• Akcja na okaziciela: nie posiada informacji o właścicielu. Zakłada się, że posiadacz jest jej

właścicielem. Przeniesienie własności jest jedynie odnotowywane na giełdzie

• Akcja zwykła: akcja bez przypisanych do niej uprawnień

• Akcja uprzywilejowana: co do głosu, co do dywidendy, co do udziału w masie likwidacyjnej

Split: podział akcji w celu zwiększenia płynności obrotu danym walorem. Polega na

podzieleniu wartości akcji na ustaloną część w wyniku czego inwestor posiada kilka akcji o

proporcjonalnie obniżonej wartości.

Model stałej dywidendy

• dywidenda jako jedyny dochód z tytułu inwestycji w akcje

• zakupione akcje przez inwestora są przechowywane bezterminowo (brak wpływu zmiany ceny

akcji)

• wartość dywidendy jest stała i nie ulega zmianie w czasie

Wartość określa wzór:

gdzie:

P – wartość akcji (cena równowagi)

D – stała wartość corocznie wypłacanej dywidendy przypadającej na akcję

k – oczekiwana przez inwestora stopa zwrotu z inwestycji w akcje lub stopa dyskontowa

Model stałego wzrostu dywidendy (model Gordona- Shapiro)

dywidenda jako jedyny dochód z tytułu inwestycji w akcje

zakupione akcje przez inwestora są przechowywane bezterminowo (brak wpływu zmiany ceny akcji)

wartość dywidendy corocznie wzrasta o stopę główną „g”

P – wartość akcji (cena równowagi)

Do – wartość ostatniej wypłaconej dywidendy przypadającej na akcję

k – oczekiwana przez inwestora stopa zwrotu z inwestycji w akcje lub stopa dyskontowa

g – stała roczna stopa wzrostu dywidendy

Warunek: k ˃ g

Model zmiennego wzrostu dywidendy (model dwufazowy)

dywidenda jako jedyny dochód z tytułu inwestycji w akcje

zakupione akcje przez inwestora są przechowywane bezterminowo (brak wpływu zmiany ceny akcji)

Przez „n” lat dywidenda rośnie w tempie g1 , a następnie po upływie tego okresu w tempie g2

Warunek g1 > g2

gdzie:

P – wartość akcji (cena równowagi)

D – wartość dywidendy

k – oczekiwana przez inwestora stopa zwrotu z inwestycji w akcje lub stopa dyskontowa

– tempo wzrostu dywidendy przez n lat

– tempo wzrostu dywidendy po okresie n lat

Page 13: I. WPROWADZENIE DO FINANSÓWfem.put.poznan.pl/poli-admin/didactics/21221129Finanse_Zagadnienia... · Finanse PUBLICZNE: o przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności

Strona 13 z 16

Finanse 2018 Joanna Małecka

Zadanie 1.

Spółka wypłaciła dywidendę w wysokości 50PLN na akcję. W związku z dynamicznym rozwojem

zamierza zwiększać corocznie wypłacaną dywidendę o 7% przez najbliższe 6 lat. Przewiduje się po tym

okresie tempo wzrostu dywidendy wynosić będzie 3%. Inwestor pragnący zakupić akcje tej spółki chce

osiągnąć roczną stopę zwrotu na poziomie 10%.

Zadanie 2.

Oblicz cenę likwidacji udziałów spółki, których zobowiązania wynoszą blisko 20 mln PLN, a kapitał

zakładowy wynosi 55 tys. akcji zwykłych. W tabeli wskazano aktywa firmy w równowadze i wartości

rynkowe po korekcie. Koszt likwidacji wynosi 7% od kwoty majątku spółki.

LC = 29,32mln PLN x 0,07 = 2,052mln PLN

CV = 29,32mln PLN– 20mln PLN - 2,052mln PLN

CV = 7,268mln PLN

P = 7268000 PLN / 55000 = 132,145 PLN

Wycena wartości obligacji. Wycena wartości polega na zdyskontowaniu wszelkich przyszłych przepływów pieniężnych

wynikających z posiadania obligacji (przeliczenie na moment dokonania wyceny)

gdzie:

V – wartość obligacji

n – liczba kuponów

Ct - przepływ pieniężny związany z obligacją w t-tym czasie

r – wymagana stopa zwrotu (roczna lub w okresie płatności w odsetkach)

Zadanie 3.

Dwóch inwestorów chce zakupić 3-letną obligację o wartości 100PLN oprocentowaną na 5% w skali

roku, z rocznym terminem płatności odsetek. Przed podjęciem decyzji o zakupie obydwu inwestorów

dokonało wyceny obligacji w oparciu o zakładane stopy dochodu. Pierwszy inwestor chce osiągnąć na

obligacji roczną zwrotu w wysokości 6%, natomiast drugi 3%.

PYTANIA KONTROLNE:

1. Czym się różnią akcje od obligacji?

2. Na czym polega metody wycena wartości księgowej papierów wartościowych?

3. Na czym polega metoda dochodów oczekiwanych?

Page 14: I. WPROWADZENIE DO FINANSÓWfem.put.poznan.pl/poli-admin/didactics/21221129Finanse_Zagadnienia... · Finanse PUBLICZNE: o przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności

Strona 14 z 16

Finanse 2018 Joanna Małecka

4. Czy wycena obligacji różni się od wyceny akcji?

5. Jak się oblicza stopę dochodu w okresie pozostającym do wykupu?

X. METODY WYCENY AKCJI I OBLIGACJI

XI. SPRAWOZDANIE FINANSOWE

Sprawozdanie finansowe jest najważniejszym raportem jednostki gospodarczej. Sporządza się je na

koniec każdego roku obrotowego przedsiębiorstwa lub w innym terminie przewidziany ustawą, w celu

zamknięcia ksiąg rachunkowych. Obowiązek sporządzenia rocznego sprawozdania finansowego, w

jednostkach stosujących tzw. pełną księgowość, narzuca Ustawa o rachunkowości. Sprawozdanie

finansowe ma ściśle określoną formę. Przede wszystkim, należy go wykonać w sposób rzetelny i

porównywalny tak, by jego adresat mógł sprawnie odczytać wszelkie niezbędne informacje i musi

zostać zatwierdzony przez biegłego rewidenta.

Wprowadzenie do sprawozdania finansowego, zgodnie z załącznikiem nr 1 do ustawy o rachunkowości,

musi obejmować w szczególności:

• nazwę i siedzibę przedsiębiorstwa, podstawowy przedmiot działalności jednostki oraz wskazanie

właściwego sądu lub innego organu prowadzącego rejestr,

• wskazanie czasu trwania działalności jednostki, jeżeli jest ograniczony,

• wskazanie okresu objętego sprawozdaniem finansowym,

• wskazanie, że sprawozdanie finansowe zawiera dane łączne, jeżeli w skład jednostki wchodzą

wewnętrzne jednostki organizacyjne sporządzające samodzielne sprawozdania finansowe,

• wskazanie, czy sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy założeniu kontynuowania

działalności gospodarczej przez jednostkę w dającej się przewidzieć przyszłości oraz czy nie istnieją

okoliczności wskazujące na zagrożenie kontynuowania przez nią działalności,

• w przypadku sprawozdania finansowego sporządzonego za okres, w ciągu którego nastąpiło

połączenie, wskazanie, że jest to sprawozdanie finansowe sporządzone po połączeniu spółek, oraz

wskazanie zastosowanej metody rozliczenia połączenia (nabycia, łączenia udziałów),

• omówienie przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, w tym metod wyceny aktywów i pasywów

(także amortyzacji), pomiaru wyniku finansowego oraz sposobu sporządzenia sprawozdania

finansowego w zakresie, w jakim ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru.

Zatwierdzenie rocznego sprawozdania finansowego:

• zgodnie z art. 52 pkt. 2 Ustawy o rachunkowości, roczne sprawozdanie finansowe podpisuje osoba,

której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych oraz pełnomocnik jednostki, której sprawozdanie

dotyczy. Ustawa o rachunkowości nakazuje także obok własnoręcznych podpisów na każdym z

elementów sprawozdania finansowego podać również datę ich złożenia.

• zatwierdzenie rocznego sprawozdania finansowego powinno nastąpić do sześciu miesięcy od dnia

bilansowego. Następnie w terminie 10 dni od jego zatwierdzenia należy podpisany raport dostarczyć do

urzędu skarbowego. Kolejnym krokiem jest złożenie rocznego raportu w sądzie rejonowym celem

uzupełnienia danych w KRS. Musi to nastąpić nie później niż 15 dni po zatwierdzeniu sprawozdania.

• w tym samym terminie należy też go ogłosić w Monitorze Polskim.

Page 15: I. WPROWADZENIE DO FINANSÓWfem.put.poznan.pl/poli-admin/didactics/21221129Finanse_Zagadnienia... · Finanse PUBLICZNE: o przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności

Strona 15 z 16

Finanse 2018 Joanna Małecka

Page 16: I. WPROWADZENIE DO FINANSÓWfem.put.poznan.pl/poli-admin/didactics/21221129Finanse_Zagadnienia... · Finanse PUBLICZNE: o przychody pochodzą z podatków i opłat oraz innych płatności

Strona 16 z 16

Finanse 2018 Joanna Małecka

PYTANIA KONTROLNE:

1. Czym jest i do czego służy sprawozdanie finansowe?

2. Co zawierają: bilans i rachunek wyników?

3. Wymień rodzaje przepływów środków pieniężnych w przedsiębiorstwie

4. O czym mówi sprawozdanie ze zmian w sytuacji finansowej?

5. Do czego służą: wskaźniki finansowe, wskaźniki płynności i aktywności, wskaźniki zadłużenia

i rentowności?

6. Analizując dane udziel odpowiedzi na pytania:

a) Co daje pokazanie w bilansie osiągnięć z roku poprzedniego?

b) Jakie można postawić podstawowe wnioski odnośnie aktywów przedsiębiorstwa?

Ad.a. Wykazanie osiągnięć z poprzedniego roku daje możliwość porównania i przewidywania

kolejnych lat.

Ad.b. W tym przypadku zauważalny jest wzrost aktywów firmy z 3 200 000 do 3 500 000 na co składa

się wzrost aktywów bieżących o 100 000 i środków trwałych o 260 000.

XII. OCENA WYNIKÓW FINANSOWYCH

XIII. BUDŻETOWANIE INWESTYCJI I PROBLEM RYZYKA

XIV. RAPORT FINANSOWY

Proszę wyjaśnić i definicje dotyczące zagadnień omawianych w raporcie:

1. Pojęcie Giełdy i najważniejszych jej wskaźników

2. Zagadnienie długu publicznego i tempo jego wzrostu a także długu ukrytego

3. Średnie kursy walut a wpływ na PLN

4. PKB, PNB

5. Stopa bezrobocia

6. Kierunki i sektory exportu oraz importu wybranych krajów

7. Stopy procentowe w Polsce i ich znaczenie dla budowania instrumentów finansowych

8. Inflacja i jej wpływ na podaż i popyt