Czynności procesowe cz. I - Uniwersytet Wrocławski

Zakazy dowodowe Dowody nielegalne i dowody zebrane w sposób

sprzeczny z ustawą, „owoce zatrutego drzewa”, pojęcie i rodzaje zakazów dowodowych, eliminowanie dowodów

zebranych w sposób sprzeczny z ustawą

Zakazy dowodowe – pojęcie

• Zakaz dowodowy - norma prawna zabraniająca przeprowadzeniadowodu z określonych warunkach lub stwarzająca ograniczeniaw uzyskiwaniu dowodów.

Najważniejsze powody wprowadzania zakazów dowodowych do procesu:

• ochrona godności człowieka oraz integralności jego ciała i mienia;

• ochrona ważnych interesów państwa;

• ochrona stosunków rodzinnych i bliskich związków świadka z innymiosobami;

• ochrona tajemnicy informacji niejawnych i zawodowych.

Rodzaj dobra chronionego przesądza o zakresie i intensywności zakazudowodowego. Każdy zakaz dowodowy powoduje zmniejszenie szans wykryciadowodu, a co za tym idzie jest odstępstwem od zasady prawdy materialnej.

Powinny być ustanawiane tylko wtedy, gdy jest to niezbędne w KPK.

Dowody nielegalne i zebrane w sposób sprzeczny z ustawą

dowody nielegalne (naruszenie zakazu dowodowego)

dowody uzyskane w sposób sprzeczny z ustawą

gromadzenia

dowodów

• naruszenie zakazu dowodowego

• naruszenie przepisów o sposobie przeprowadzenia dowodu

• naruszenie innych niż KPK przepisów

przeprowadzenia

dowodu

dowody nielegalne

Zakazy dowodowe – funkcja

• Zasada prawdy materialnej nie macharakteru absolutnego – sąwartości istotniejsze od interesuwymiaru sprawiedliwości irealizacji celów procesu.

• Nie wszystkie informacje możliwedo pozyskania będą mogły byćwykorzystane w procesie.• czynność dowodowa przeprowadzona

wbrew zakazom dowodowym nie możebyć podstawą rozstrzygnięcia.

prawda material

na

stosunki międzynarodowe

Dowody bezpośrednio i pośrednio nielegalne

Dowód bezpośrednio nielegalny

• dowód uzyskany z naruszeniem prawa

Dowód pośrednio nielegalny

• uzyskany legalnie, ale w wynikunielegalnego wejścia w posiadanieinformacji o jego istnieniu

• tzw. owoce zatrutego drzewa

Owoce zatrutego drzewa w KPK

KPK nie ma doktryny owoców zatrutego drzewa.

• Zgodnie z obowiązującą w procesie karnym zasadą swobody dowodzenia dopuszczalne jestprzeprowadzenie wszelkich czynności dowodowych z wyjątkiem czynności objętychzakazem ich przeprowadzenia. (wyrok SN z 2.02.2016 r., IV KK 346/15).

• Wadliwość jednej czynności dowodowej nie oznacza wadliwości innej czynności dowodowej, aprawidłowość każdej z nich należy oceniać według odrębnych kryteriów (S. Waltoś, P. Hofmański,Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2013, s. 57).

• Wprowadzenie do procesu karnego doktryny owoców zatrutego drzewa ograniczyłoby możliwościpoznania prawdy w procesie karnym.

• Jednym z podstawowych założeń polskiej procedury karnej jest pociągnięcie sprawcy do odpowiedzialności karnej,co przesądza na rzecz możliwości wykorzystania w procesie karnym „dowodów pośrednio skażonych” w celurealizacji tego postulatu (wyrok SN z 2.02.2016 r., IV KK 346/15).

• Koncepcja "owoców zatrutego drzewa", znajdująca oparcie w tzw. formalnej teorii dowodów, nie została przyjęta wpolskim procesie karnym, gdzie obowiązuje zasada swobodnej oceny dowodów. Ta właśnie zasada nakładała na sądobowiązek dokonania oceny wszystkich dowodów zgodnie z dyrektywami zawartymi w art. 7 k.p.k. (wyrok SA wKatowicach z 27.05.2004 r., II AKa 160/04)

Nie oznacza to, że dowody pośrednio nielegalne nie mogą zostać uznane za niedopuszczalne! Można je wykluczyć powołując się m.in. na rzetelność postępowania (art. 45 ust. 1), konstytucyjną zasadę legalizmu (art. 7), zasadę demokratycznego państwa prawa

(art. 2), prawo do prywatności i tajemnicę komunikowania się (art. 49 i 50).

• Swoboda dowodzenia organów procesowych jest ograniczona konstytucyjnymi prawami iwolnościami jednostki – por. wyrok SA we Wrocławiu z 11.09.2013 r., II AKa 249/13.

Zakazy dowodowe

zupełne niezupełne

bezwzględne względne

Systematyka zakazów dowodowych

zabraniają przeprowadzania określonego dowodu w pewnychwarunkach, korzystania z określonego źródła lub środkadowodowego w określony sposób. Możliwe jest dlaudowodnienia danej okoliczności sięganie po inne źródło lubśrodek dowodowy

zakazy zabraniająceprzeprowadzeniajakiegokolwiek dowodu nadaną okoliczność. Pewnefakty w ogóle nie sąprzedmiotem dowodzeniaw procesie karnym

takie, które nigdy nie mogą być uchylone;mogą być usunięte przy zachowaniu

określonych warunków.

Zakazy dowodowe zupełne


1. Zakaz ponownego dowodzenia przestępstwa, prawomocnie osądzonegowcześniej, popełnionego przez oskarżonego, który teraz jest sądzony i któregopodejrzewa się, że jest recydywistą

• Recydywę ustala się na podstawie akt sprawy

• Zasada ne bis in idem

2. Zakaz dowodzenia prawa lub stosunku prawnego wbrew ustaleniomkonstytutywnego rozstrzygnięcia innego sądu, które wiąże sąd karny (art. 8 §2) np. rozwód – nie można dowodzić, że oskarżony jest w związku z małżeńskim,jeżeli istnieje prawomocne orzeczenie stwierdzające rozwód

3. Zakaz dowodzenia treści zeznań świadka, jeżeli skorzystał on z prawa doodmowy składania zeznań (art. 182) albo został zwolniony z obowiązku ich złożenia(art. 185) – art. 186

4. Zakaz dowodzenia przebiegu narady i głosowania nad orzeczeniem (108 § 1).

5. Zakaz dowodzenia okoliczności objętych ochroną świadka koronnego.


• Wyrok SA we Wrocławiu z 7.08.2013 r., II AKa 206/13• Za orzeczenie konstytutywne można uznać tylko takie orzeczenie, które

wywołuje skutek prawotwórczy w postaci całkowitej lub częściowejzmiany dotychczasowego stanu prawnego.

• Wyrok SN z 22.01.2014 r., SNO 40/13• (…) objęty z mocy art. 108 § 1 k.p.k. tajemnicą przebieg narady i

głosowania nad orzeczeniem nie powinien być w ogóle przedmiotemdociekań i ustaleń sądu dyscyplinarnego, zarówno w drodzepostępowania dowodowego bezpośrednio ukierunkowanego nawyjaśnienie tych kwestii, jak i w drodze pośrednich wnioskowań.

Zakazy dowodowe niezupełne bezwzględne

Odnoszą się do korzystania z określonych środków dowodowych, określonych źródeł dowodowych albo korzystania z określonych metod śledczych.

Bezwzględne dlatego, że nie mogą zostać uchylone!


Korzystanie ze źródła dowodowego

1.Art. 178 pkt 1 – tzw. tajemnica obrończa

2.Art. 178 pkt 2 – tajemnica spowiedzi

3.Art. 178a – tajemnica mediacji (z wyjątkiem z art. 240 kk)

4.Art. 196 § 1 – zakaz powoływania jako biegłego, osoby, która powinna podlegać wyłączeniu ze względu na okoliczności wskazane w art. 40 kpk

5.Art. 199 – zakaz przesłuchiwania lekarza udzielającego pierwszej pomocy medycznej oskarżonemu na okoliczność oświadczeń złożonych podczas udzielania tej pomocy

Korzystanie ze środków dowodowych

1. Art. 186 § 1 – zakaz odtwarzania poprzednio złożonych zeznań, jeżeli osoba uprawniona skorzystała z uprawnień z art. 182 albo 185

2. Art. 199 – zakaz odtwarzania oświadczeń oskarżonego złożonych lekarzowi udzielającemu pierwszej pomocy medycznej

Korzystanie z określonych metod śledczych

1.Art. 171 § 5 i 7 – zakaz stosowania podczas przesłuchania metod, które wyłączają swobodę wypowiedzi albo mają na celu kontrolę nieświadomych reakcji organizmu

2.Art. 174 – zakaz zastępowania zeznań świadka lub wyjaśnień oskarżonego treścią pism, zapisków lub notatek urzędowych

Zakazy dowodzenia za pomocą określonych źródełdowodowych

Bezwzględne

1. Przesłuchiwania jako świadka obrońcy albo adwokata lub radcy prawnegoudzielającego pomocy zatrzymanemu co do faktów, o których dowiedział sięudzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę (art. 178 pkt. 1 k.p.k.)

• Konsekwencja prawa do obrony → art. 42 ust. 2 Konstytucji

2. Przesłuchiwania jako świadka duchownego co do faktów, o których dowiedział sięprzy spowiedzi (art. 178 pkt. 2 k.p.k.)

• Konsekwencja prawa do wolności wyznania

3. Przesłuchiwania jako świadka mediatora, co do faktów, o których dowiedział się odoskarżonego lub pokrzywdzonego prowadząc postępowanie mediacyjne, zwyłączeniem informacji o przestępstwach z art. 240 § 1 k.k. (art. 178a k.p.k.)

Zakazy dowodzenia za pomocą określonych środków dowodowych

3. Zakaz wykorzystania w procesie złożonego wobec biegłego albo wobec lekarzaudzielającego pomocy medycznej oświadczenia oskarżonego co do zarzucanego muczynu (art. 199 k.p.k. Ważne! → Art. 199a k.p.k.)

4. Zakaz przesłuchiwania osób zobowiązanych do zachowania tajemnicy w zakresieochrony zdrowia psychicznego jako świadków na okoliczność przyznania się osoby zzaburzeniami psychicznymi do popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary(art. 52 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowiapsychicznego)

Wyrok SN z 24 I 2008 r. (V KK 230/07)

Z art. 199 k.p.k. złożone wobec biegłego albo wobec lekarza, udzielającego pomocy medycznej,oświadczenia oskarżonego, dotyczące zarzucanego mu czynu, nie mogą stanowić dowodu (…)niezależnie od ich treści. Wskazać trzeba, że w tym zakresie lekarz nie może zostać zwolniony ztajemnicy lekarskiej na podstawie art. 180 § 2 k.p.k., gdyż art. 199 k.p.k. stanowi lexspecialis. Oświadczenie złożone wobec lekarza nie może stanowić dowodu także wówczas, gdy złożonezostało przed formalnym postawieniem sprawcy w stan podejrzenia.

Wyrok SN z 28 VI 2012 r. (III KK 366/11)

(…) Chodzi o przypadki udzielania tej pomocy samemu oskarżonemu a nie innym osobom np.pokrzywdzonemu. Oświadczenia sprawcy czynu zabronionego chroni zakaz dowodowy bez względuna to, czy przedstawiono mu zarzut jego popełnienia czy nie. Reguła określona w art. 199 k.p.k. nie stoina przeszkodzie przesłuchaniu w charakterze świadka lekarza, który na miejscu zdarzenia udzielałpomocy medycznej pokrzywdzonemu lub innym osobom.

Wyrok SA w Szczecinie z 18.02.2015 r., II AKa 270/14

Ani osoba wnioskodawcy, ani kierunek przesłuchania (na korzyść oskarżonego) nie pozwalają naobejście zakazu dowodowego (art. 178 pkt 1).

Ważne – zakaz dowodowy z art. 199

Wyrok SA w Katowicach z 21 X 2013 r. (II AKa 334/13)

Przepis art. 199 k.p.k. nie zawiera wyraźnie i wprost sformułowanegobezwzględnego zakazu dowodowego, który dotyczyłby pielęgniarki udzielającejoskarżonemu, czy podejrzanemu, pomocy medycznej. Niemniej jednak, wydaje się,że tenże zakaz dowodowy winien obejmować także wszelkie oświadczenia składanepielęgniarkom w trakcie udzielania przez nie pomocy medycznej oskarżonemu, bądźpodejrzanemu, a nawet osobie, która jeszcze takie statusu w procesie nie uzyskała.(…) Wówczas to m.in. pielęgniarka, co wynika wprost z ustawy o zawodziepielęgniarki i położnej, zobowiązana jest do sporządzenia stosownej dokumentacji isamodzielnego udzielenia w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczym (…).Możliwość przesłuchania pielęgniarki na okoliczność złożonych przezoskarżonego oświadczeń dotyczących zarzucanego mu czynu, stanowiłabybez wątpienia obejście bezwzględnego zakazu dowodowegoprzewidzianego w art. 199 k.p.k., choć dotyczy on wyłącznie lekarzy ibiegłych.

Zakazy dowodowe niezupełne bezwględne

Korzystanie ze środków dowodowych

• Art. 186 § 1 - Osoba uprawniona do odmowy złożenia zeznań albo zwolniona napodstawie art. 185 może oświadczyć, że chce z tego prawa skorzystać, nie późniejjednak niż przed rozpoczęciem pierwszego zeznania w postępowaniu sądowym;poprzednio złożone zeznanie tej osoby nie może wówczas służyć za dowód ani byćodtworzone.

• Art. 199 - Złożone wobec biegłego albo wobec lekarza udzielającego pomocymedycznej oświadczenia oskarżonego, dotyczące zarzucanego mu czynu, niemogą stanowić dowodu.

Zakres zakazu dowodowego z art. 186

• Wyrok SA w Katowicach z 18.03.2009 r., II AKa 62/08• Nie sposób różnicować sytuacji, w której świadek odpowiednio pouczony o prawie odmowy składania zeznań z

uprawnienia tego korzysta, od sytuacji, w której na skutek braku dbałości organu procesowego, alborozmyślnego działania, z uprawnienia tego nie mógł skorzystać, pomimo, że przysługiwało mu ono. Mając nawzględzie wskazane argumenty, Sąd Apelacyjny opowiada się za trwałą eliminacją z materiału procesowegozeznań uzyskanych od osoby, która następnie w trybie art. 186 § 1 k.p.k. odmówiła ich składania, chyba, żejako wyłączny dysponent swojej woli, świadek podejmie decyzję, aby zeznawać, a tym samym w szczególnejsytuacji może umożliwić wykorzystanie materiału procesowego, który dostarczył zanim złożył oświadczenie, ojakim mowa w art. 186 § 1 k.p.k.

• Skutek odmowy składania zeznań na podstawie wymienionych przepisów, sięga wstecz, obejmując równieżzeznania odebrane bez stosownego pouczenia i eliminując je z materiału procesowego.

• Postanowienie SN z 30.06.2015 r., V KK 141/15• Przepis art. 186 § 1 k.p.k. nie ustanawia bezwzględnego zakazu przeprowadzenia dowodu, co do

treści informacji przekazywanych innym osobom przez świadka korzystającego następnie z prawado odmowy zeznań. Zakazem tym objęta jest jedynie treść "uprzednio złożonego zeznania" oraz możliwośćdokonania na jego podstawie ustaleń faktycznych. Wolno więc odtwarzać wypowiedzi osoby, która korzysta zprawa odmowy zeznań, jeżeli były one składane spontanicznie poza protokołem przesłuchania w charakterzeświadka.

• Wyrok SA w Gdańsku z 29.01.2014 r., II AKa 333/13• Przewidziany w art. 186 § 1 k.p.k. zakaz dowodowy nie oznacza wyłączenia możliwości przesłuchiwania

osób trzecich na okoliczności, o których zeznawała osoba, która skorzystała następnie z prawa doodmowy zeznań, nawet gdy są to świadkowie ze słuchu, czerpiący swoje informacje od tego, który skorzystał zuprawnienia wskazanego w przepisie art. 182 § 1 k.p.k.

Zakres zakazu dowodowego z art. 186

• ALE…

Wyrok SA w Krakowie z 17.11.2011 r., II AKa 220/11

Świadek, który skorzysta z prawa odmowy zeznań, przestaje w sprawieistnieć jako osobowe źródło dowodowe. Żadne jego wypowiedzi nie mogąbyć w procesie odtworzone, bez względu na to jak zostały utrwalone, czy to zapomocą protokołu, taśmy magnetofonowej, filmu, fotografii czy innych środków(- utrwaleń audiowizualnych - dop. KZS -). Wszelkie próby odtworzenia tychzeznań, zarówno za pomocą świadków jak urządzeń technicznych, są obejściemustawy. Dopuszczenie możliwości odtwarzania wypowiedzi lub zachowań takiejosoby nie dotyczy jej zeznań, ale wypowiedzi poza procesem.

Zakazy określonych metod śledczych

1. Niektóre metody są wprost zakazane, a naruszenie zakazu pociąga za sobązastosowanie swoistych sankcji procesowych:

• art. 171 § 7 k.p.k. → wyjaśnienia oraz oświadczenia złożone w warunkach wyłączającychswobodę wypowiedzi lub uzyskane wbrew zakazom wymienionym w § 5 (przymus, groźba,hipnoza, środki techniczne kontrolujące nieświadome reakcje organizmu itp.) nie mogą stanowićdowodu

• art. 174 k.p.k. – dowodu z wyjaśnień oskarżonego lub zeznań świadka nie wolno zastępowaćtreścią pism, zapisków lub notatek urzędowych.

• art. 168a – pozyskanie dowodu w związku z pełnieniem przez funkcjonariusza publicznegoobowiązków służbowych, w wyniku: zabójstwa, umyślnego spowodowania uszczerbku nazdrowiu lub pozbawienia wolności.

2. Zachowanie rygorów formalnych podczas czynności dowodowych wskazanych w k.p.k.• art. 208 k.p.k. – oględzin lub badań ciała, które mogą wywołać uczycie wstydu, powinna dokonać

osoba tej samej płci, chyba, że łączą się z tym szczególne trudności; inne osoby odmiennej płcimogą być obecne tylko w razie konieczności

3. zakaz korzystania z materiału uzyskanego z podsłuchu przedprocesowego, czyprocesowego w zakresie, w jakim wkroczono w jego toku poza, określone wpostanowieniu sądu o jego zarządzeniu, granice podmiotowe lub przedmiotowe tegopodsłuchu;• W konsekwencji, dowody uzyskane w trakcie kontroli rozmów poza jej zakresem podmiotowym i

przedmiotowym, określonym przez sąd, nie mogą być wykorzystane w procesie, a więc nie mogąstanowić dowodu, chyba, że uzyska się w trakcie kontroli zgodę następczą sądu

Zakazy określonych metod śledczych art. 171

§ 5.Niedopuszczalne jest:1) wpływanie na wypowiedzi osoby przesłuchiwanej za pomocą przymusu lub groźby bezprawnej,2) stosowanie hipnozy albo środków chemicznych lub technicznych wpływających na procesy psychiczne osoby przesłuchiwanej albo mających na celu kontrolę nieświadomych reakcji jej organizmu w związku z przesłuchaniem.

§ 7. Wyjaśnienia, zeznania oraz oświadczenia złożone w warunkach wyłączających swobodę wypowiedzi lub uzyskane wbrew zakazom wymienionym w § 5 nie mogą stanowić dowodu.

• swoboda wypowiedzi – wszystkie trzy etapy procesu psychicznego prowadzącego do oświadczenia:1. procesy motywacyjne prowadzące do decyzji woli o przyszłym oświadczeniu

dowodowym,2. podjęcie woli w przedmiocie oświadczenia dowodowego,3. składanie oświadczenia.

Zakazy określonych metod śledczych

Swobodę wypowiedzi wyłączają:

• przymus absolutny – wyłącza zdolność decyzji lub możliwościrealizacji decyzji woli;• hipnoza, narkoanaliza itp.• zakaz przyjmowania oświadczeń od osoby nietrzeźwej, pod wpływem

narkotyków i niektórych lekarstw ograniczających świadomość;

• przymus nieabsolutny• nacisk na psychikę, który może ale nie musi powodować wyłączenie

swobody wypowiedzi;• vis compulsiva - posługiwanie się siłą fizyczną, stwarzanie uciążliwych

warunków; tortury, nękanie• Swobodę wyłącza także groźba, nielegalna obietnica zmiany sytuacji

aktualnie niekorzystnej pod warunkiem złożenia oświadczeniaodpowiedniej treści;

• brak swobody wypowiedzi• muszą zaistnieć takie warunki, które powodują, że – formułując swą

wypowiedź – przesłuchiwany ma na uwadze inne okolicznościtowarzyszące przesłuchaniu, tak że wypowiedź ta nie jest wyrazemtylko jego woli, gdyż jest ona skrępowana poprzez owe okoliczności, alboznajduje się on w stanie, w którym nie może panować nad swoją wolą.

Swoboda wypowiedzi w orzecznictwie

Wyrok SA w Lublinie z 20 XII 2005 r. (II AKa 278/05)

Problematyka swobody wypowiedzi osoby przesłuchiwanej, a wszczególności oskarżonego wymaga każdorazowej drobiazgowej oceny.Nie można bowiem stwarzać precedensu, że każde niewygodne, zpunktu oceny winy oskarżonego, wyjaśnienia złożone wpostępowaniu przygotowawczym można skutecznie odwołać,stawiając zarzut, iż zostały one złożone w warunkach wyłączającychswobodę wypowiedzi, w wyniku niewłaściwej postawyprzesłuchującego. Brak możliwości skontaktowania się zadwokatem, nie może automatycznie decydować o brakuswobody wypowiedzi. Uniemożliwienie przez przesłuchującegokontaktu z obrońcą może być uznane za uchybienie procesowe wrozumieniu art. 438 pkt 2, lecz ocena, czy miało ono wpływ na treśćwyroku, może być podjęta jedynie na podstawie analizy całokształtumateriału dowodowego zgromadzonego w sprawie.

→ doktryna Salduz – patrz następny slajd

Do kogo skierowany zakaz dowodowy z art. 171 (zakaz tortur)?

Wyrok SA w Krakowie

z 8 X 2008 r. (II AKa 92/08)

„Prywatne tortury”

Przepis art. 171 § 7 k.p.k. nie ma zastosowania do dowodu zutrwalenia dźwiękowego wypowiedzi osoby torturowanej wramach "przesłuchania" między przestępcami, wykonanego dlacelów grupy przestępczej. Przepis ten jest adresowanywyłącznie do organów procesowych i oświadczeń składanych naużytek procesu. Zabraniać dowodzenia takim środkiem, legalnieuzyskanym przez organy ścigania, byłoby jak zabronić dowodu zzeznań osób, które słyszały wypowiedzi torturowanego.

Zakaz dowodowy z art. 174

Wyrok SN z 19.04.2015 r., V KK 354/15

• Artykuł 174 k.p.k. nie zabrania wykorzystania, obok wyjaśnień, notatekurzędowych sporządzonych z tzw. rozpytania osoby, która następnie zostałaprzesłuchana w charakterze np. oskarżonego. Nie dochodzi wówczas do"zastąpienia" dowodu w rozumieniu art. 174 k.p.k. Analogicznie należy ocenić sytuację, wktórej za akceptacją osoby przesłuchiwanej następuje tzw. wklejenie treści takiej notatkido protokołu z jej wyjaśnień i tym samym po prostu uczynienie tej treści integralną częściątych wyjaśnień. W takiej sytuacji bowiem zabieg tzw. wklejenia treści notatki macharakter wyłącznie "techniczny".

Wyrok SA w Gdańsku z 24.11.2015 r., II AKa 272/15

• Pisemne oświadczenie oskarżonego przesłane do Sądu orzekającego może być uznanezarówno jako "informacja" o dowodzie, jak i wykorzystane nie "zamiast", lecz "obok"składanych przezeń wyjaśnień, co nie wchodzi w zakres zakazu, o jakim mowa w art. 174k.p.k.

• Przeprowadzenie dowodu z tego oświadczenia staje się obowiązkiem Sądu orzekającego,gdy zawiera istotne okoliczności dla rozstrzygnięcia o winie współoskarżonych, wszczególności gdy potwierdza ich linię obrony.

Zakazy dowodowe niezupełne względne

To, czy dany zakaz dowodowy się zaktualizuje, zależy od woli (decyzji) osoby uprawnionej albo organu procesowego


• Art. 182 – prawo do odmowyskładania zeznań przysługująceosobie najbliższej

• Art. 185 –prawo do zwolnienia zzeznawania

• Art. 581 i 582 – zakazprzesłuchiwania w charakterzeświadka osób, które korzystają zimmunitetu dyplomatycznego lubkonsularnego, chyba że wyrażą nato zgodę

• Art. 179 – tajemnica informacji niejawnych o klauzuli tajne lub ściśle tajne

• Art. 180 § 1 – tajemnica zawodowa, tajemnica o klauzuli zastrzeżone i poufne

• Art. 180 § 2 – tajemnica adwokacka, radcowska, dziennikarska itp.


1. Zakaz przesłuchiwania w charakterze świadka, który skorzystał z prawa do odmowy zeznań(art. 182 k.p.k.)

• osoby najbliższe – art. 115 § 11 k.k. - ochrona wartości rodzinnych

• Osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lubstopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osobapozostająca we wspólnym pożyciu

• świadek, który w odrębnej sprawie jest oskarżony o współudział w przestępstwie objętympostępowaniem - konsekwencja prawa do nieobciążania się

2. Zakaz przesłuchiwania świadka, który złożył wniosek o zwolnienie od złożenia zeznania, gdyżpozostaje z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku osobistym i którego organ procesowyzwolnił z tego obowiązku (art. 185 k.p.k.)

• szczególnie bliski stosunek osobisty – inny niż wynikający z pokrewieństwa, powinowactwa,małżeństwa czy określony w art. 182 k.p.k., ale silnie łączący osobę, która ma być przesłuchana wcharakterze świadka z oskarżonym np.: posiadanie wspólnego dziecka, konkubinat

3. Zakaz przesłuchiwania osób korzystających z immunitetu dyplomatycznego, chyba, żewyrażą na to zgodę(art. 581 § 1 k.p.k.) oraz osób objętych immunitetem konsularnym, wzakresie okoliczności, na które rozciąga się immunitet, chyba, ze wyrażą zgodę naprzesłuchanie (art. 582 § 1 k.p.k.);

• Ważne! Art. 191 § 2 k.p.k. – trzeba pouczyć świadka o przysługujących mu uprawnieniach (+art. 300 § 3)

Art. 182 i 185

Wyrok SA we Wrocławiu z 13.08.2013 r., II AKa 235/13

Przepis art. 182 k.p.k. ma na celu przede wszystkim ochronęświadka, który znajduje się w szczególnej sytuacji. Z jednej bowiemstrony jest on zobowiązany do składania prawdziwych zeznań pod groźbąodpowiedzialności karnej za składanie zeznań nieprawdziwych, zaś zdrugiej jest on w pewien sposób krepowany względami wynikającymi zpowiązań rodzinnych.

Wyrok SA w Łodzi z 27.08.2015 r., II AKa 139/15

Pod pojęciem bliskiego stosunku osobistego należy rozumieć wprawdzieinny niż wynikający z więzów pokrewieństwa, powinowactwa czymałżeństwa stosunek określony w art. 182 k.p.k. (w zw. z art. 115 § 11k.k.), jednakże musi to być również stosunek silnie łączący z oskarżonymosobę mającą być przesłuchaną w charakterze świadka

Zakazy dowodzenia niezupełne względne

• Art. 179 k.p.k. → zakaz dowodzenia okoliczności, które są informacją niejawną o klauzuli tajne lub ściśle tajne

• Z tajemnicy może zwolnić uprawniony organ przełożony (§ 1)

• Wniosek do naczelnego organu administracji rządowej kieruje sąd lub prokurator (§ 3)

• Zwolnienia z zachowania tajemnicy można odmówić tylko wtedy, gdyby złożenie zeznania wyrządzić mogło poważną szkodę państwu (§ 3)

Art. 180 § 1 k.p.k.→ osoby obowiązane do zachowania w tajemnicy informacji, które sąinformacją niejawną o klauzuli zastrzeżone lub poufne oraz tajemnicy związanej zwykonywaniem zawodu lub funkcji mogą odmówić składania zeznań• Sąd lub prokurator (w postępowaniu przygotowawczym) mogą zwolnić z tajemnicy• Wyrok TK z 13 grudnia 2011 r., K 33/08• Na postanowienie o zwolnieniu z tajemnicy przysługuje zażalenie• I stopień uprawnienia do tajemnicy


Art. 180 § 2 k.p.k. – tajemnica adwokacka, notarialna, radcy prawnego,doradcy podatkowego, lekarska, dziennikarska lub statystyczna

• Może zwolnić tylko sąd i tylko wtedy, gdy

• jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości a okolicznośćnie może być ustalona na podstawie innego dowodu

• W postępowaniu przygotowawczym → prokurator składa wniosek ozwolnienie z tajemnicy do sądu;

Rozpoznanie wniosku – w ciągu 7 dni na posiedzeniu niejawnym

• Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie

• II stopień uprawnienia do tajemnicy

Tajemnica adwokacka i radcowska

• Art. 6. Prawa o adwokaturze

• 1. Adwokat obowiązany jest zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się wzwiązku z udzielaniem pomocy prawnej.

• 2. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może być ograniczony w czasie.• 3. Adwokata nie można zwolnić od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej co do faktów, o

których dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę.• 4. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie dotyczy informacji udostępnianych na

podstawie przepisów ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzyoraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2016 r. poz. 299 i 615) - w zakresie określonym tymiprzepisami.

• art. 3 ustawy o radcach prawnych • 3. Radca prawny jest obowiązany zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w

związku z udzieleniem pomocy prawnej.• 4. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może być ograniczony w czasie.• 5. Radca prawny nie może być zwolniony z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej co do

faktów, o których dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę.• 6. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie dotyczy informacji udostępnianych na

podstawie przepisów ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2014 r. poz. 455 oraz z 2015 r. poz. 1223) - w zakresie określonym tymi przepisami.

Zakres tajemnicy adwokackiej (radcowskiej itp.)

Postanowienie SA w Katowicach z 5.08.2015 r., II AKz443/15

• Nie są objęte tajemnicą adwokacką wszystkie te informacje, jakiepozostają w posiadaniu adwokata, a jedynie te, o którychwiadomość powziął wykonując swój zawód.

• W rezultacie oznacza to, że z uwagi na wielość ról społecznych wjakich dana osoba może występować w obrocie prawnym, starannegooddzielenia wymagają przypadki, kiedy występuje ona jakoadwokat - realizując określone ustawowo zadania adwokata -a kiedy zaś uczestniczy w obrocie prawnym - zachowującjednak tytuł zawodowy, a nawet posługując się nim - jednakżenie realizując tej roli. Co zatem istotne, kryterium, które winno byćbrane pod uwagę przy rozstrzyganiu omawianej kwestii, nie możesprowadzać się do ustaleniu tytułu zawodowego, jakim danaosoba posłużyła się przy dokonaniu danej czynności, a winnoodwoływać się do istoty czynności jaką wówczasprzedsiębrała.

Tajemnica lekarska

• Art. 40. 1. Lekarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych wzwiązku z wykonywaniem zawodu.

• 2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, gdy:

1. tak stanowią ustawy;

2. badanie lekarskie zostało przeprowadzone na żądanie uprawnionych, na podstawie odrębnych ustaw, organów i instytucji;wówczas lekarz jest obowiązany poinformować o stanie zdrowia pacjenta wyłącznie te organy i instytucje;

3. zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób;

4. pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę na ujawnienie tajemnicy, po uprzednim poinformowaniu oniekorzystnych dla pacjenta skutkach jej ujawnienia;

5. zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych informacji o pacjencie lekarzowi sądowemu;

6. zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych informacji o pacjencie związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnychinnemu lekarzowi lub uprawionym osobom uczestniczącym w udzielaniu tych świadczeń.

• 2a. W sytuacjach, o których mowa w ust. 2, ujawnienie tajemnicy może nastąpić wyłącznie w niezbędnym zakresie.W sytuacji, o której mowa w ust. 2 pkt 4, zakres ujawnienia tajemnicy może określić pacjent lub jego przedstawicielustawowy.

• 3. Lekarz, z zastrzeżeniem sytuacji, o których mowa w ust. 2 pkt 1-5, jest związany tajemnicą również po śmiercipacjenta, chyba że zgodę na ujawnienie tajemnicy wyrazi osoba bliska w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 2ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Osoba bliska wyrażająca zgodęna ujawnienie tajemnicy może określić zakres jej ujawnienia, o którym mowa w ust. 2a.

• 3a. Zwolnienia z tajemnicy lekarskiej, o którym mowa w ust. 3, nie stosuje się, jeśli ujawnieniu tajemnicy sprzeciwisię inna osoba bliska w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta iRzeczniku Praw Pacjenta.

• 4. Lekarz nie może podać do publicznej wiadomości danych umożliwiających identyfikację pacjenta bez jego zgody.

Tajemnice zawodowe w orzecznictwie

Postanowienie SA w Katowicach

z 19 VI 2013 r. (II AKz 303/13)

Doniosłość społeczna zawodów objętych przepisem art. 180 § 2 k.p.k. sprawia,że decyzja o zwolnieniu z tajemnicy zawodowej nie może byćtraktowana jak formalność. Należy zatem starannie rozważyćokoliczności konkretnej sprawy i podejmować decyzję o zwolnieniu zobowiązku zachowania tajemnicy tylko wtedy, gdy ujawnienieokoliczności objętych tą tajemnicą jest rzeczywiście nieodzowne dlazapewnienia prawidłowego orzekania, gdyż brak jest w tymprzedmiocie innych, wystarczających dowodów.

Już we wniosku prokurator powinien wskazać na istnienie przesłanekwarunkujących wydanie pozytywnego rozstrzygnięcia w zakresie zwolnieniaz tajemnicy zawodowej. Obowiązkiem wnioskodawcy jest zatem podanie najakiej podstawie faktycznej wywodzi, że zwolnienie z tajemnicy jest niezbędnedla wymiaru sprawiedliwości, a okoliczności nie można ustalić na podstawieinnych dowodów. Sąd w takiej sytuacji jest zobowiązany zweryfikować takietwierdzenie opierając się na przedstawionych mu dowodach.

Tajemnice zawodowe w orzecznictwie

Postanowienie SA w Katowicach z 13 IV 2011 r. (II AKz 232/11)

• Decyzja o zwolnieniu z obowiązku tajemnicy służbowej notariusza nie może mieć jedynie na celunadanie śledztwu kierunku, a prowadzić ma wyłącznie do udowodnienia w miarę dokładnieokreślonego faktu.

Postanowienie SA we Wrocławiu 4 XI 2010 r. (II AKz 588/10)

• Funkcją zakazów związanych z tajemnicami zawodu adwokata, radcy prawnego, notariusza, lekarza,dziennikarza nie jest ochrona interesów osób, które te zawody wykonują, lecz nade wszystko ochronaosób, które w zaufaniu do publicznych funkcji adwokata, radcy prawnego, notariusza,lekarza, dziennikarza powierzają im wiedzę o faktach, z którą nie chcą na ogół dzielić zinnymi osobami. Gwarancja zachowania informacji w tajemnicy jest podstawą wzajemnego zaufania iwarunkiem swobodnego wykonywania wyżej wskazanych zawodów.

• Sąd nie może uchylić tajemnicy radcowskiej blankietowo i objąć tą decyzją wszelkiedokumenty zawarte w zabezpieczonym zbiorze, lecz może to uczynić jedynie wobec tychdokumentów, które zawierają informacje dotyczące konkretnego przedmiotu objętegopostępowaniem (konkretnych faktów, które mogą być istotne dla rozstrzygnięcia. To prokurator makierując do sądu wniosek o uchylenie tajemnicy wskazać te dokumenty i uwiarygodnić, że zawierająwłaśnie takie informacje.

Zakazy dowodzenia faktówZupełne i warunkowe

Art. 180 § 3 – 5 k.p.k. – tajemnica dziennikarska

Może zwolnić tylko sąd i tylko wtedy, gdy jest to niezbędne dla dobrawymiaru sprawiedliwości a okoliczność nie może być ustalona na podstawieinnego dowodu.

Zwolnienie nie może dotyczyć:

1. danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego (tzw.anonimat);

2. osób udzielających informacji opublikowanych lub przekazanych doopublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie tych danych

• Art. 180 § 3 k.p.k. nie stosuje się w przypadku przestępstw, o którychmowa w art. 240 § 1 k.k. (zabójstwo, zamach, zakładnictwo itp.)

• III stopień uprawnienia do tajemnicy

Tajemnica dziennikarska

Art. 15.1. Autorowi materiałuprasowego przysługuje prawozachowania w tajemnicy swegonazwiska.

2. Dziennikarz ma obowiązekzachowania w tajemnicy:

1) danych umożliwiających identyfikacjęautora materiału prasowego, listu doredakcji lub innego materiału o tymcharakterze, jak również innych osóbudzielających informacji opublikowanychalbo przekazanych do opublikowania,jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianiepowyższych danych,2) wszelkich informacji, którychujawnienie mogłoby naruszać chronioneprawem interesy osób trzecich.

3. Obowiązek, o którym mowa w ust. 2,dotyczy również innych osóbzatrudnionych w redakcjach,wydawnictwach prasowych iinnych prasowych jednostkachorganizacyjnych.

Art. 16 – zwolnienie z tajemnicy

1. Dziennikarz jest zwolniony od zachowaniatajemnicy zawodowej, o której mowa w art. 15ust. 2, w razie gdy informacja, materiałprasowy, list do redakcji lub inny materiał otym charakterze dotyczy przestępstwaokreślonego w art. 254 Kodeksu karnego alboautor lub osoba przekazująca takimateriał wyłącznie do wiadomościdziennikarza wyrazi zgodę na ujawnieniejej nazwiska lub tego materiału.

2. Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, dotyczyrównież innych osób zatrudnionych wredakcjach, wydawnictwach prasowych iinnych prasowych jednostkachorganizacyjnych.

3. Redaktor naczelny powinien być wniezbędnych granicach poinformowany osprawach związanych z tajemnicą zawodowądziennikarza; powierzoną mu informację alboinny materiał może ujawnić jedynie wwypadkach określonych w ust. 1.


Postanowienie SN z 15 XII 2004 r., III KK 278/04

Istnieje wprawdzie bezwzględny zakaz zwalnianiadziennikarza od obowiązku zachowania tajemnicydziennikarskiej w zakresie danych, o jakich mowaw art. 180 § 3 k.p.k., ale nie oznacza on, że niemożna przesłuchać dziennikarza na teokoliczności, jeżeli on sam nie zasłania siętajemnicą dziennikarską i chce takiezeznania złożyć. Sąd nie może zwolnićdziennikarza z tajemnicy w tym zakresie, możenatomiast przesłuchać go na okoliczności objęte tątajemnicą, jeżeli dziennikarz sam chce złamaćwiążącą go tajemnicę dziennikarską

Dziennikarz nie może sam się zwolnić z tajemnicy dziennikarskiej!


Postanowienie SN z 20 X 2005 r., II KK 184/05

W przepisie art. 180 § 3 k.p.k. wyrażony jest tzw. bezwzględny zakaz dowodowy, askoro tak, to sam fakt braku powołania się przez dziennikarza na tzw. tajemnicęanonimatu nie może przesądzać o prawidłowości postępowania sądu, któryprzesłuchuje dziennikarza na okoliczności objęte anonimatem. Zdaniem składuorzekającego w niniejszej sprawie, wbrew poglądowi wyrażonemu przez SądNajwyższy w jednym z orzeczeń, dziennikarz de lege lata nie może się "samzwolnić" z tajemnicy dziennikarskiej ("nie zasłaniać się tajemnicądziennikarską"), co rzekomo miałoby sprawić, że dopuszczalne staje się przesłuchanietakiego świadka na okoliczności objęte tajemnicą dziennikarską. Rzecz bowiem wtym, że zarówno ustawa "profesjonalna", statuująca instytucję tajemnicy związanej zwykonywaniem zawodu, jak też najściślej z nią skorelowana (w zakresiedopuszczalności zwolnienia dziennikarza od obowiązku dochowania tajemnicydziennikarskiej w postępowaniu karnym, gdy zeznaje on jako świadek) ustawa karnaprocesowa nie dopuszczają takiej ewentualności, choć kwestie związane ztajemnicą dziennikarską zostały w obu tych aktach prawnych uregulowane naderszczegółowo, enumeratywnie wyliczając sytuacje, w których dopuszczalne jestzwolnienie dziennikarza od obowiązku zachowania w tajemnicy danychumożliwiających identyfikację informatorów prasowych.


Art. 225 k.p.k.

• § 1. Jeżeli kierownik instytucji państwowej lub samorządowej alboteż osoba, u której dokonano zatrzymania rzeczy lub u którejprzeprowadza się przeszukanie, oświadczy, że wydane lubznalezione przy przeszukaniu pismo lub inny dokument zawierainformacje niejawne lub wiadomości objęte tajemnicązawodową lub inną tajemnicą prawnie chronioną albo macharakter osobisty, organ przeprowadzający czynność przekazujeniezwłocznie pismo lub inny dokument bez jego odczytaniaprokuratorowi lub sądowi w opieczętowanym opakowaniu• Tryb ten odnosi się również do znalezionej w toku przeszukania

dokumentacji psychiatrycznej (§ 4)

• Nie obowiązuje w stosunku do pism lub innych dokumentów, które zawierająinformacje niejawne o klauzuli zastrzeżone lub poufne albo dotyczą tajemnicyzawodowej lub innej tajemnicy prawnie chronionej, jeżeli ich posiadaczemjest osoba podejrzana o popełnienie przestępstwa


Art. 225 § 3 k.p.k.

Jeżeli obrońca lub inna osoba, od której żąda się wydaniarzeczy lub u której dokonuje się przeszukania, oświadczy, żewydane lub znalezione w toku przeszukania pisma lub innedokumenty obejmują okoliczności związane zwykonywaniem funkcji obrońcy, organ dokonującyczynności pozostawia te dokumenty wymienionej osobie bezzapoznawania się z ich treścią lub wyglądem. Jeżeli jednakoświadczenie osoby nie będącej obrońcą budzi wątpliwości,organ dokonujący czynności przekazuje te dokumenty zzachowaniem rygorów określonych w § 1 sądowi, który pozapoznaniu się z dokumentami zwraca je w całości lub w części,z zachowaniem rygorów określonych w § 1, osobie, od której jezabrano, albo wydaje postanowienie o ich zatrzymaniu dlacelów postępowania.


Art. 226 k.p.k.. W kwestii wykorzystania dokumentów zawierających informacjeniejawne lub tajemnicę zawodową, jako dowodów w postępowaniu karnym, stosuje sięodpowiednio zakazy i ograniczenia określone w art. 178-181. Jednakże w postępowaniuprzygotowawczym o wykorzystaniu, jako dowodów, dokumentów zawierających tajemnicęlekarską decyduje prokurator.

Czyli:

• Dokumenty zawierające informacje niejawne o klauzuli tajne lub ściśle tajne (art. 179k.p.k.) → uprawniony organ przełożony na wniosek sądu lub prokuratora

• Dokumenty zawierające informacje niejawne o klauzuli zastrzeżone lub poufne; związanez wykonywaniem zawodu lub funkcji (art. 180 § 1 k.p.k. → sąd lub prokurator

• Dokumenty zawierające informacje obejmujące tajemnicę adwokacką, notarialnąitp. (art. 180 § 2 k.p.k.)→ tylko sąd, jeżeli jest to niezbędne dla dobra wymiarusprawiedliwości a okoliczność nie może być ustalona na podstawie innegodowodu

Tajemnica lekarska w postępowaniu przygotowawczym → prokurator

• Tajemnica dziennikarska (art. 180 § 3 k.p.k )→ tylko sąd po spełnieniuprzesłanek z art. 180 § 2 i 3 k.p.k

Tajemnice z art. 179 – 180

Tajemnica niejawna tajne i ściśle tajne (art.

179)

tajemnica dziennikarska (art.

180 § 3 – 5)

tajemnica adwokacka, radcowska, notarialna, lekarska

(art. 180 § 2)

tajemnica o klauzuli zastrzeżone i poufne oraz związana z wykonywaniem zawodu lub

funkcji (art. 180 § 1)

- uprawniony organ przełożony na wniosek sądu lubprokuratora- odmowa: gdy zwolnienie z tajemnicy wyrządziłobypoważną szkodę państwu

tzw. anonimat, zwolnienie z tajemnicy nie możedotyczyć informacji o autorach materiałuprasowego/osobach udzielających informacji

- tylko sąd na wniosek prokuratora - gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru

sprawiedliwości, a okoliczność nie może być ustalonana podstawie innego dowodu

- sąd lub prokurator- „dla dobra wymiaru

sprawiedliwości”

Art. 168a a zakazy dowodowe w procesie karnym

• Dowodu nie można uznać za niedopuszczalny wyłącznie na tejpodstawie, że został uzyskany z naruszeniem przepisówpostępowania lub za pomocą czynu zabronionego, o którym mowa wart. 1 § 1 Kodeksu karnego, chyba że dowód został uzyskany wzwiązku z pełnieniem przez funkcjonariusza publicznegoobowiązków służbowych, w wyniku: zabójstwa, umyślnegospowodowania uszczerbku na zdrowiu lub pozbawieniawolności.

• Zasada – dopuszczalność w procesie dowodów uzyskanych znaruszeniem KPK lub KK

• Dwa wyjątki:• zakaz dowodowy dotyczący funkcjonariuszy publicznych, którzy pozyskali

dowód w związku z pełnieniem czynności służbowych

• zakaz dowodowy dotyczący podmiotu innego niż funkcjonariusz publiczny,który uzyskał dowód w związku z pełnieniem czynności służbowych


• Z konstytucyjnej zasady legalizmu wynika obowiązek działaniaorganów państwa na podstawie i w granicach prawa. Jednocześniewynika z tego domniemanie, że organy te działają zgodnie zprawem, a ustawodawca (ani organy stosujące prawo) nie mogą zgóry zakładać, że funkcjonariusze państwa mogą naruszać określonenormy prawne. Organy państwa nie powinny jednak z górypodważać zasady domniemania praworządności ich działania, a art.168a jest dokonanym niejako pro futuro zakwestionowaniemdomniemania praworządności. Ustawodawca w tym przepisie nietylko zauważa, że organy władzy publicznej – skądinądodpowiadające za praworządne postępowanie – mogąpostępować w sposób niezgody z prawem, ale z góry toakceptuje. Co więcej, nakazuje wymiarowi sprawiedliwościopieranie swojej działalności na niepraworządnym działaniuorganów władzy publicznej. (por. wniosek RPO o zbadanie zgodnościz Konstytucją art. 168a

• https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Wniosek%20do%20TK%20owoce%20zatrutego%20drzewa%20art%20art.%20168a%20%20KPK%206.05.2016.pdf)

https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Wniosek%20do%20TK%20owoce%20zatrutego%20drzewa%20art%20art.%20168a%20%20KPK%206.05.2016.pdf


• Zasada przewidywalności procesu oznacza, że każdy, kto zapozna się zprzepisami regulującymi przebieg postepowania powinien mieć możliwośćustalenia tego, w jaki sposób może być prowadzone i jakie są jegonieprzekraczalne granice. Art. 168a dekonstruuje możliwość przewidywaniasposobu działania organów władzy publicznej, ponieważ legitymizuje działanianiegodne z prawem, pozwalając na budowanie strategii procesowej prokuraturyw oparciu o dowody bezpośrednio nielegalne.

• Argument, że funkcjonariusze państwa pozyskujący dowody nielegalnie mogąponosić odpowiedzialność karną za swoje działania jest trudny do obrony. Należybowiem uwzględnić art. 137 § 2 ustawy prawo o prokuraturze. Zgodnie z tymprzepisem nie stanowi przewinienia dyscyplinarnego działanie lub zaniechanieprokuratora podjęte wyłącznie w interesie społecznym. Do wyłączeniaodpowiedzialności prokuratora należy przyjąć, że pozyskując dowody znaruszeniem przepisów, działał wyłącznie w obronie „większego dobra”, cojednocześnie uniemożliwia pociągnięcie go do odpowiedzialności prawnej. Zgodniez art. 143 § 1 prawa o prokuraturze jeżeli przewinienie dyscyplinarne wyczerpujeznamiona przestępstwa, sąd dyscyplinarny wydaje zezwolenie na pociągniecieprokuratora do odpowiedzialności karnej. Zestawienie obu przepisów wpowiązaniu z art. 168a prowadzi do wniosku, że wprowadzona zostałakonstrukcja wtórnie legalizująca bezprawne działanie organów władzypublicznej.

Czynności procesowe cz. I - Uniwersytet Wrocławski

Documents

Transcript of Czynności procesowe cz. I - Uniwersytet Wrocławski