Post on 23-Mar-2016
description
CAŁA PRAWDA O EKSPORCIE
polskiej wódki
RAPORTNIELSENA
Rynekprzetworów mlecznych
Trojanowicz o przyszłości branży koncentratów
Rutkowski o rozlewnictwie A.D. 2010
1/2011 (1) ZIMA/WIOSNA 2011
Chołdrych o smakach piwa
temat numeru
energ ia - woda - ś r odow isko
2011_1_ai_190x250_okladka.indd 1 2011-01-18 12:18:40
Nowoczesne Kotłownie. Inwestycje i Bezpieczeństwo23-25 marca 2011 Hotel Villa Verde – Jurajski Park Krajobrazowy
Konferencja Techniczna
czas na zmianyW programie konferencji:• Paneledyskusyjneitematyczne• Referatyiprezentacjespecjalistyczne• Casestudies• Technicznewycieczkinawybraneinstalacje
Tematyka paneli:• Modernizowaćczybudowaćnowe?Przygotowanie,symulacjeimodelefinansowaniainwestycji.• Konwersjaistniejącychkotłówwęglowychnainstalacjebiomasoweimultipaliwowe.• Optymalnydobórjednostkiipaliwadopotrzebimożliwościprzedsiębiorstwa.• Poprawaefektywnościprocesówspalaniawjednostkachmodernizowanych.• Ograniczenieuciążliwościdlaśrodowiskanaturalnego• Układykontroliemisji,sterowaniainadzoru.AKPiA• Systemysterowaniaiwizualizacjiwnowoczesnychinstalacjachkotłowych• Układykontrolisystemówspalaniaiemisji• Bezpieczeństwoukładównawęglania.• Bezpieczneinstalacje.Systemyantywybuchowe• Utrzymanieinstalacjizagrożonychwybuchem• Aktualnieobowiązującenormyiprzepisy
Uczestnicy konferencji:Przedstawicieleciepłowniielektrociepłownikomunalnychiprzemysłowych(min.przemysłspożywczy,chemiczny,wydobywczy,włókienniczy,pts,ceramiczny,papierniczy,drzewny,maszynowy)–odpowiedzialnizainstalacjekotłowe,systemyspalaniaipodawaniapaliwa,utrzymaniaruchukotłów,remontyimodernizacjęorazrozwójiinwestycje.Specjaliścizbiurprojektowych,jednosteknaukowo-badawczychifirmdoradczych.Dostawcytechnologiiirozwiązańtechnicznychatakżefirmyrealizująceinwestycje„podklucz”.
Aktualny program na www.apbiznes.pl
2011_1_ai_190x250_okladka.indd 2 2011-01-18 12:18:42
Michał Andrzej OlkowskiAntoni Pluta
SGGW w Warszawie
Konkurencja jest katalizatorem pozytywnych zmian każdego rynku, także
wydawniczego. Rośnie zapotrzebowania na nowsze i lepsze produkty.
Efektem tego zapotrzebowania jest czasopismo, które widzicie Państwo
przed sobą. Miło mi zaprezentować pierwszy numer Agro Industry. Jestem
przekonana, iż możliwość pełnego kształtowania nowego pisma, bezpośredniego
wpływu na jego kształt, treść i formę, pozwoli nam tworzyć nowoczesne, aktualne
i przydatne wydawnictwo, skierowane do kadry zarządzającej i technicznej
przemysłu spożywczego. Publikować będziemy materiały, którymi Państwo żyjecie,
nad którymi dyskutujecie ofi cjalnie i w kuluarach. W sposób szczególny traktować
będziemy zagadnienia nowych technologii, bezpieczeństwa produktu i ochrony
środowiska.
Historia dzieje się teraz. Jeszcze rok temu wydawało się, że na piwnej mapie
Polski niewiele się zmieni. A tu proszę: kolejna konsolidacja. Mowa oczywiście
o połączeniu Van Pura z Royal Unibrew. A to nie koniec zmian. Coraz bardziej
zauważalne na rynku są małe browary, warzące niewielkie ilości specyfi cznego
piwa. Niektóre prognozy mówią, że takie piwo może osiągnąć w ciągu kilku
najbliższych lat nawet dziesięć procent rynku. Duże browary dostrzegają ten
trend. Zoptymalizowały już proces produkcji, dbają o efektywność energetyczną,
mistrzowsko ograniczają koszty. Produkują naprawdę piwo dobrej jakości.
Przyszedł czas na zadbanie o jego smakowitość. W aktualnym wydaniu sporo na
ten temat piszemy.
Wciąż wiele się mówi o optymalizacji zużycia energii oraz odpowiednim
zarządzaniu gospodarką wodno-ściekową. Kto nie zainwestuje w infrastrukturę,
może wypaść z rynku: „zjedzą” go koszty i ewentualne kary. Obniży się jego
konkurencyjność. Publikujemy zestaw opracowań z zakresu energia-woda-
środowisko. Liczę, że okażą się pomocne w Państwa codziennej pracy. Temat jest
jednak bardzo szeroki. W związku z tym jesteśmy otwarci na uwagi i sugestie
zagadnień technicznych, o których chcielibyście Państwo poczytać w kolejnych
edycjach.
W Polsce nietolerancja laktozy dotyczy – według różnych źródeł – od 17
do 33% populacji. Pojawia się coraz więcej głosów, postulujących ograniczanie
spożycia produktów mlecznych. Czy słusznie? Artykuł o bioaktywnych składnikach
mleka przygotowali dla nad specjaliści z SGGW: Michał Olkowski i Antoni Pluta.
W numerze także artykuł Moniki Szafran o tym, jak produkować jogurty bez
laktozy.
W Europie w tym roku zabraknie cebuli! Bez obaw, nam w Polsce to akurat nie
grozi. „Cytryna północy” szczęśliwie u nas obrodziła. Pogoda płata jednak różne
fi gle, absolutnie nie sprawdzają się prognozy plonów. Jak w tej sytuacji zachować
się mają producenci i przetwórcy - kiedy cena owoców i warzyw jest w dużej
mierze nieprzewidywalna? Albo – co gorsza – kiedy surowca po prostu nie ma!
Zachęcam zatem do wnikliwej lektury, z nadzieją że publikowane materiały
spotkają się z zainteresowaniem.
REDAKCJAul. Skłodowskiej-Curie 42, 47-400 Racibórz
tel. 32 726 79 47, fax 32 720 65 85redakcja@bitubi.pl
RADA PROGRAMOWA Adam Pawełas, Ireneusz Plichta
REDAKTOR NACZELNA Aleksandra Wojnarowska tel. 535 094 517
SEKRETARZ REDAKCJIJanusz Zakręta tel. 608 664 129
PRACOWNIA GRAFICZNA PROGRAFIKA.com.pl
DRUK Drukarnia Wydawnictwa NOWINY
ul. Olimpijska 20, 41-100 Siemianowice Śl.
WYDAWCAAgencja Promocji Biznesu
ul. Skłodowskiej-Curie 42, 47-400 Racibórztel. 32 726 79 47, fax 32 720 65 85
www.apbiznes.pl
Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń oraz za treść i poprawność artykułów przygotowanych przez niezależnych autorów. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych.
Kwartalnik. Nakład: do 2 000 egzemplarzy
Ireneusz PlichtaPrzedsiębiorstwo Inżynierskie ProEko
Procesy beztlenoweZakres stosowalności w oczyszczaniu ścieków
Aleksandra Wojnarowska
Czekam na Państwa uwagi
i sugestie. W każdej sprawie.
e-mail: redakcja@bitubi.pl
składniki mlekaBioaktywne
Mleko i przetwory z niego otrzymywane są bardzo dobrym źródłem prawie wszystkich ważnych składników odżywczych, a w szczególności wapnia.
W ostatnich latach coraz popularniejszym staje się wykorzystywanie procesów beztlenowych do oczyszczania wysokostężonych ścieków organicznych.
polecamystrona 16
strona 58
2011_1_ai_190x250.indd 3 2011-01-19 15:18:25
MLECZARSTWO strona 6Efektywna infrastruktura obniża koszty – rozmowa z Grzegorzem Gańko
Rynek produktów mlecznych – raport Nielsena
Synergia i słodycz, Monika Szafran
Bioaktywne składniki mleka, Michał Olkowski, Antoni Pluta
Mleczarstwo A.D. 2010, Agnieszka Maliszewska
Nie chcę być mercedesem – rozmowa z Andrzejem Szczepankiem
ROZLEWNICTWO strona 24
Rok 2010 w przemyśle rozlewniczym, Wojciech Rutkowski
PIWOWARSTWO strona 28Piwo ma być smakowite, Andrzej Olkowski
Wszyscy znamy się na piwie? Maciej Chołdrych
Brau Beviale – fotorelacja
Piwo przez duże „P”, „Marusia”
„Nasi” w europejskiej organizacji browarniczej, Aleksander Poreda
p o l e c ap o l e c a p o l e c ap o l e c a
o r g a n i z a t o r :o r g a n i z a t o r :o r g a n i z a t o r :o r g a n i z a t o r :@@or g a n i z a t o r :@or g a n i z a t o r :o r g a n i z a t o r :@or g a n i z a t o r :@ @@or g a n i z a t o r :@or g a n i z a t o r :o r g a n i z a t o r :@or g a n i z a t o r :
NOWOCZESNE KOTŁOWNIE. INWESTYCJE
I BEZPIECZEŃSTWO,
Jurajski Park Krajobrazowy.Zawiercie
DODATKI, URZĄDZENIA I MATERIAŁY POMOCNICZE DLA PRZEMYSŁU OWOCOWO–WARZYWNEGOWarka
23-25.03. 27-29.04.
konferencje@bitubi.plfructo@fructopol.com.pl
Po niezwykle trudnym roku 2009, w którym rynek piwa skur-czył się o ponad
4%, rok 2010 zakończył się zahamowa-niem tendencji spadkowej i stopniową stabilizacją rynku. W ciągu ostatnich 12 miesięcy ogółem sprze-dano w Polsce ok. 33,9 mln hl piwa, czyli o ponad 100 tys. hl mniej niż w okresie poprzedniego roku (spadek o 0,3%).
***
C zterokrotne zmniejszenie tzw śladu węglowego planuje fi rma
Coca-Cola HBC Polska w wyniku budowy nowoczesnego systemu tri-generacyjnego, który będzie własnym źródłem energii elektrycznej, jak również energii cieplnej (para wodna) i chłodu dla zakładu w Radzyminie. Inwestycja ma jednocześnie ograniczyć emisję dwutlenku węgla do atmosfery o 40%.
Z aden unijny kraj zajmujący się produkcją cukru nie wytrzyma wolnorynkowej
konkurencji z Brazylijczykami – twier-dzą francuscy plantatorzy buraka cukrowego, domagając się utrzymania, przynajmniej do roku 2020, obecnego systemu kwot produkcyjnych na cukier i cen minimalnych na buraki. System kwot produkcyjnych obowiązuje do końca sezonu 2014/15. Cukier wytworzony w ramach kwot może zostać zużyty na cele spożywcze na terenie UE. Cukier „pozakwotowy” należy wyeksportować poza UE bądź wykorzystać w sek-torze przemysłowym, np. do produkcji bioetanolu lub produktów kosmetycznych.
kraj
SWIATSWIAT
@konferencje@bitubi.plfructo@fructo@ @fructopol.com.pl
Rzepak ma swoją cenęGlobalne zbiory rzepaku w sezonie 2011/2012 mogą być wyższe niż w sezonie bieżącym, oczekuje się wzrostu produkcji m.in. w Chinach i UE. Wielkość zbiorów jednak niekoniecznie musi przekładać się na spadek cen skupu. Producenci biodiesla zgłaszają bowiem swe nieustannie wysokie zapotrzebowanie na surowiec. Jedno jest pewne: czy zbiory będą wysokie czy niskie, olej nie stanieje.
spis treści
2011_1_ai_190x250.indd 4 2011-01-19 15:18:37
PRZEMYSŁ SPIRYTUSOWY strona 36Eksport polskich wódek, Leszek Wiwała
PRZETWÓRSTWO strona 38O trendach na rynku cukierniczym i piekarniczym, Agnieszka Czarnecka
Co czeka branżę koncentratów? Piotr Trojanowicz
Walka o jabłko, Jarosław Dybus
Karty rozdaje matka natura, Zbigniew Kacprzyk
Strategia promocji soków, Aleksandra Wojnarowska
Produkcja biogazu. Możliwości i ograniczenia procesowo-technologiczne, Bogusław Buczak
Zbiorniki z tworzyw termoplastycznych w przemyśle spożywczym, Przemysław Leszczyński
Strumienice. Zaskakująco wiele możliwości, Paweł Florek
Model efektywności energetycznej zakładu spożywczego, Adam Pawełas
Procesy beztlenowe. Zakres stosowalności w oczyszczalniach ścieków, Ireneusz Plichta
Model zarządzania mediami energetycznymi zintegrowany z technologią CHP/QUAD, Lech Maryniak
Nowe technologie w odzysku i uzdatnianiu wody w przemyśle spożywczym, Janusz Kroll
Zalety eksploatacyjne beztlenowych oczyszczalni ścieków, Andrzej Drożdż
Jak budowaliśmy biogazownię, Dariusz Kilanowski
Analiza energochłonności produkcji zakładów przemysłu spożywczego, Janusz Wojdalski, Bogdan Dróżdż
Woda chłodnicza, jak ją odpowiednio przygotować, Arkadiusz Nalikowski, Jarosław Ostrowski
Biologiczne oczyszczanie ścieków przemysłowych, Agnieszka Stacha-Elsner
Uzdatnianie i zagospodarowanie skroplin i permeatów poserwatkowych, Jarosław Ostrowski, Jan Marjanowski, Zygmunt Zander
otrzymał ZŁOTY CHMIEL za pro-
mowanie polskich piw regionalnych
i za krzewienie świadomości polskie-
go konsumenta.Wyróżnienie przyznawane jest co
roku przez Kapitułę Bractwa Piwnego
Towarzystwa Promocji Kultury
Piwa. Andrzej Olkowski jest człon-
kiem zarządu Browaru Kormoran
w Olsztynie i jednocześnie preze-
sem Stowarzyszenia Regionalnych
Browarów Polskich.
otrzymał ZŁOTY CHMIEL za pro-
AndrzejOlkowski
W Kamionce koło Chodzieży powstaje Browar Gontyniec. Prace związane z budową browaru rozpoczęły się w sierpniu 2010 roku. Piwo Gontyniec jest już jednak na rynku – warzone w innych browarach. Właściciel Gontyńca nabył także Browar Czarnków, gdzie planuje modernizację i promocję produkowanego tam piwa. Mamy nadzieję, że zabytkowy budynek Browaru stanie się po renowa-cji jednym z najwspanialszych obiektów w mieście Czarnkowie – zapowiedział.
p o l e c ap o l e c a
o r g a n i z at o r :
o r g a n i z at o r :
o r g a n i z at o r :
o r g a n i z at o r :@@or g a n i z at o r :@or g a n i z at o r :
o r g a n i z at o r :@or g a n i z at o r : @@or g a n i z a
t o r :@or g a n i z at o r :
o r g a n i z at o r :@or g a n i z at o r :
p o l e c ap o l e c a
Czarnkowie – zapowiedział.
MIĘDZYNARODOWE SYMPOZJUM
KRAJOWEJ UNII PRODUCENTÓW SOKÓW
Ryn
TECHNIKA I TECHNOLOGIA W PRZEMYŚLE MLECZARSKIM
Mrągowo
25-27.05. 07-10.06.
biuro@kups.org.pl magdalen@uwm.edu.pl
gra
tulu
jem
y !
gra
tulu
jem
y !
Papryka przegrywa z cebuląAż 46% światowych zbiorów warzyw zbieranych jest w Chinach (459,5 mln ton w roku 2009). Drugim producentem świeżych warzyw na świecie są Indie (90,7 mln ton). Lubimy słodką paprykę –jej globalna produkcja to 28 milionów ton. Niewielka to jednak liczba w porównaniu ze zwycięskim ziemniakiem, którego zbiera się rocznie około 330 mln ton. Ludzkość uwielbia też pomidory, których w 2009 roku zebrano w sumie ponad 141 mln ton. Medalową trzecią pozycję w rankingu globalnej produkcji zajmuje cebula, której zbiory przekroczyły 72 mln ton.
spis treści ENERGIA-WODA-ŚRODOWISKO strona 51
2011_1_ai_190x250.indd 5 2011-01-19 15:19:05
6 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
mlec z a r s t w o
r o zmo w a
Co Pana skłoniło do posta-
wienia pierwszej w Polsce
biogazowni mleczarskiej?
Przede wszystkim specyficzne
potrzeby naszego zakładu: duża
produkcja na małej powierzchni.
Potencjał zakładu nieustannie wzra-
sta. Rozwój produkcji dotychczas
wyprzedzał rozwój infrastruktury,
mieliśmy coraz więcej ścieków. Nasza
oczyszczalnia, modernizowana co kil-
ka lat, znowu stawała się niewydolna.
Każda awaria groziła przekroczeniem
warunków określonych w pozwoleniu
wodno prawnym. Pomyślałem: może
w końcu uporządkujemy tą sprawę
i przestaniemy drżeć przed kon-
trolami?
obniża kosztyEfektywnainfrastruktura
W projekcie chodziło o prze-
strzeń – mieliśmy „tlenówkę” ale ona
zajmuje więcej miejsca.
Wiele pływałem kajakiem, sam
doświadczałem tego jak wyglądały na-
sze rzeki, gdy tylko kraty zatrzymywały
kawałki, na przykład z ubojni. Lub z
mleczarni sączyła się strużka serwatki.
Mając takie bogactwo wrażeń, zawsze
chciałem żeby gospodarka wodno-
-ściekowa była uporządkowana.
Jest Pan zadowolony?
Po raz pierwszy w historii firmy
jestem spokojny. Nie zaczynam
dnia od tego, co wydarzyło się na
oczyszczalni. Dziś dopieszczamy po
prostu szczegóły projektu.
Element uboczny czyli biogaz
pójdzie do kotłowni. Przewaga
„beztlenówki” polega bowiem na
możliwości wykorzystania energii,
która powstaje.
Jeśli ścieki zasilamy dodatkowo
serwatką, mamy już nawet 1 000
metrów sześciennych biogazu.
Nawet, jeśli przyniesie to tylko 20%
oszczędności na gazie, to dla nas
bardzo dużo.
Dlaczego w Polsce takich
inwestycji jest wciąż
niewiele?
W mleczarstwie często inwe-
stycje w infrastrukturę pozosta-
ją z tyłu, inwestuje się głównie
w produkcję bo ta daje bezpo-
ś redn ie dochody . Inwes tyc j e
w infrastrukturę dają z kolei oszczęd-
ności i zmieniają strukturę kosztów.
Własne studnie, sprawna oczysz-
czalnia ścieków to minimalne koszty.
W zakładach gdzie korzysta się
z wody i oczyszczalni komunalnych
opłaty stanowią do kilku procent
kosztów funkcjonowania.
O racjonalnej gospodarce mediami, obniżaniu kosztów i funkcjonowaniu nowoczesnej przetwórni mleka opowiada Grzegorz Gańko, prezes OSM Sierpc.
W mleczarstwie często inwestycje w infrastrukturę pozostają z tyłu, inwestuje się głównie w produkcję bo ta daje bezpośrednie dochody
2011_1_ai_190x250.indd 6 2011-01-19 12:40:41
71 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
obniża koszty
Niezmiernie ważną sprawą
jest z pewnością skala
produkcji...
Tylko odpowiednia skala produk-
cji pozwala zachować zysk. W każdej
dziedzinie. Gdybyśmy nie eksporto-
wali polskiego mleka, moglibyśmy się
w nim utopić. W samym Sierpcu
produkujemy codziennie 35 ton sera
– w przeliczeniu półtora kilograma
sera na każdego mieszkańca Sierpca.
Koncentracja produkcji to
z pewnością coraz silniejsza
walka o surowiec...
W polskim mleczarstwie 30 - 40
zakładów ma zasięg ponadregional-
ny. W branży mówi się że najlepsi
koledzy mieszkają 200 km od siebie.
Coraz silniej konkurujemy o surowiec
i dostawców.
Stąd musimy dbać o naszych
rolników. W ciągu ostatnich kilku-
nastu lat nastąpiła u nich niesamo-
wita koncentracja produkcji. Dziś
mleczarnia musi być dla rolnika
par tnerem. Inaczej pr zegry wa.
Co jes t war t a mlec z a rnia bez
mleka?
Co to znaczy być dla rolnika
partnerem?
Par tners t wo to obowią zek .
To dostawcy mleka będący człon-
kami spółdzielni są jej prawnymi
właścicielami. Duża specjalizacja
gospodarstw rolnych wymaga ści-
słej współpracy. Mamy dostawców
fot.
Agen
cja
Prom
ocji
Bizn
esu
Naszą przyszłość widzę w szeroko pojętej specjalizacji i współpracy między zakładami. Moim zdaniem masło winien produkować ten, kto się w nim specjalizuje – mówi Grzegorz Gańko
2011_1_ai_190x250.indd 7 2011-01-19 12:40:49
8 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
mlec z a r s t w o
o rocznym obrocie rzędu kilkuset
t ysięcy, czy nawet miliona li t rów
mleka – ich stać aby inwestować
w krowy, maszyny, dbać o mleko.
Zadaniem spółdzielni jest wspomagać
dostawców w ich planach inwestycyj-
nych i modernizacyjnych. Kiedyś zapłata
za mleko była zaledwie dodatkowym bo-
nusem w gospodarstwach, dziś to pod-
stawowe źródło utrzymania. W tym roku
w Polsce obserwujemy spadek produkcji
mleka w stosunku do roku poprzednie-
go. U nas w Sierpcu natomiast wzrasta
populacja stad i wzrasta mleczność.
To mówi samo za siebie.
No tak. Ale oprócz pozyskania
surowca trzeba jeszcze produkt
sprzedać na rynku!
Sprzedaż to przede wszystkim
partnerska współpraca z odbiorcami
i wsłuchiwanie się w głosy klientów oraz
bardzo dobra jakość wyrobów. Naszą
przyszłość widzę w szeroko pojętej
specjalizacji i współpracy między zakła-
dami. My sami również sprzedajemy pod
naszą marką niektóre wyroby, których
sami nie produkujemy.
Sierpc to przede wszystkim sery,
serek Capri i twarogi. Niektóre inne
wyroby, w niewielkiej ilości, potrzebne
Coraz silniej konkurujemy o surowiec i dostawców. W branży mówi się, że najlepsi koledzy mieszkają 200 km od siebie.
r o zmo w a
2011_1_ai_190x250.indd 8 2011-01-19 12:40:51
91 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
nam są dla wzmocnienia ofer ty u
odbiorców. „Wziąłbym od ciebie sery
ale musisz mieć też w ofercie masło”
- mówią niek tórzy. Moim zdaniem
masło winien produkować ten, k to
się w nim specjalizuje. Na samym
końcu jest przecież konsument, który
oczekuje relatywnie taniego ale dobrego
jakościowo produktu.
A czego oczekuje polski
konsument w stosunku do sera?
20 lat temu kupowało się ser żółty i
ser biały. Nie miały znaczenia rodzaj czy
marka sera. To po części pokutuje do
dzisiaj. Nadal znajdują się konsumenci,
Grzegorz Gańko
– ur. 17 lutego 1962 r. w Sierpcu. Absolwent Wydziału Zootechnicznego (1986 r.) Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie (obecnie Uniwersytet Warmińsko-Mazurski). Studia podyplomowe na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego (1994 r.). Praktycznie od początku pracy zawodowej związany z Okręgową Spółdzielnią Mleczarską w Sierpcu. Początkowo jako instruktor i kierownik działu skupu. Od 1998 r. pełnomocnik zarządu ds. wdrożenia systemu jakości wg ISO 9001 i systemu bezpieczeństwa żywności HACCP oraz odpowiedzialny za przygotowanie zakładu do wymogów Unii Europejskiej. Od roku 2004 wiceprezes zarządu ds. logistyki.Prezes zarządu od maja 2008 r.Zapalony turysta kajakarz. Były, wieloletni członek klubów kajakowych przy AR-T w Olsztynie i UMK w Toruniu.
niezależnie od stopnia zamożności,
którzy szukają sera takiego, aby nie psuł
smaku ketchupu czy majonezu, z którym
go jedzą. Na szczęście zaczyna się to
już zmieniać. Nasze, sierpeckie sery,
zwłaszcza ser Królewski we wszystkich
odmianach oraz serek typu włoskiego
Capri są dostępne w całym kraju i mają
już klientów którzy ich poszukują. Są to
klienci, którzy cenią jakość wyrobów
mleczarskich, ich dostępność oraz
rozsądną cenę.
Zasada działania oczyszczalni ścieków w OSM Sierpc
Ścieki surowe wpływają do dwóch piaskowników, gdzie usuwane są zanieczyszczanie stałe (głównie piasek), następnie pompowane są do zbiornika wyrównawczego przez sito bębnowe, tam usuwane są skratki a ścieki zostają uśrednione. Ścieki trafiają następnie na stację flotacji, gdzie korygowane jest pH do około 7,0 i usuwane są tłuszcze. Następnym etapem jest reaktor beztlenowy, tu następuje redukcja CHZT, BZT5, AZOT, FOSFOR o koło 70% oraz produkcja biogazu. Ścieki następnie trafiają na część biologiczną tlenową, czyli do komór osadu czynnego a następnie do dwóch osadników wtórnych. Oczyszczone ścieki do parametrów wymaganych pozwoleniem zintegrowanym trafiają do odbiornika czyli Rzeki Sierpienicy.
Rozmawiała Aleksandra Wojnarowska
fot.
arch
iwum
Grz
egor
za G
ańko
Nadal znajdują się konsumenci, którzy szukają takiego sera, aby nie psuł smaku ketchupu czy majonezu, z którym go jedzą
2011_1_ai_190x250.indd 9 2011-01-19 12:40:53
mlec z a r s t w o
10 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
Przyjrzyjmy się poszczególnym
kategoriom wchodzącym w skład rynku
nabiału.
SeryW analizowanym okresie rocznym
łącznie sprzedało się ponad 361 tysięcy
kg serów, co odpowiadało 4,7 miliarda
złotych. Najchętniej kupowane były
sery białe (34,3% udziału w sprzedaży
wartościowej wszystkich serów) oraz
żółte (31,9%). Na kolejnych miejscach
znajdowały się serki świeże (16,3%), sery
topione (12%) i pleśniowe (5,5%). Do
wzrostu sprzedaży zarówno wartościo-
wej, jak i ilościowej całego rynku serów
w analizowanym okresie przyczyniły
się przede wszystkim segmenty serów
żółtych i serków świeżych, które rekom-
pensują spadki, jakie obserwujemy dla
pozostałych typów serów.
Sprzedaż serów zlokalizowana jest
przede wszystkim w handlu wielkofor-
matowym - największe znaczenie ma ten
kanał dla serów żółtych, gdzie prawie 3/4 całkowitej sprzedaży generowana jest
przez hipermarkety i supermarkety. Handel
Rynek produktów nabiałowych wart był w okresie ostatnich dwunastu miesięcy ponad 12,5 miliarda złotych (dane za okres: grudzień’09 – listopad’10). Jego wartość sprzedaży rok do roku odnotowała wzrost o 7%.
Rynek produktów mlecznych
wielkoformatowy zyskuje na znaczeniu
dzięki supermarketom (w tym dyskontom).
Tłuszcze żółteMają 22% udziału w sprzedaży
wartościowej wszystkich przetworów
mlecznych w Polsce. Obserwujemy roz-
wój segmentu maseł (wzrost wartościowy
o 8,2% w okresie grudzień’09-listopad’10
w porównaniu do analogicznego okresu
rok wcześniej). Podobnie jak katego-
ria serów, sprzedaż żółtych tłuszczy
zlokalizowana jest głównie w handlu
wielkoformatowym, który odpowiada za
58,1% całkowitej sprzedaży (z czego
supermarkety generują 43,1% wartości
sprzedaży kategorii).
JogurtyPolacy wydali na jogurty w okresie
grudzień’09 – listopad’10 ponad 2 miliar-
dy złotych, co stanowiło 17% całkowitej
sprzedaży nabiału w Polsce. Największy
segment na tym rynku to jogurty do
jedzenia łyżeczką (74% sprzedaży war-
tościowej). Największą popularnością
cieszą się jogurty smakowe z owocami.
Najważniejszym kanałem dla sprzedaży
MałgorzataCichecka
ACNielsen Polska Sp. z o.o.
Sery białe
Kategoria Segment
Wielkość Sprzedaży w 1 000 KG
udziały ilościowe Zmiana (% / p%)
Wartość Sprzedaży w 10 000 PLN
udziały wartościowe Zmiana (% / p%)
12.2008 - 11.2009
12.2009 - 11.2010
Grudzień’08 - Listopad’09
Grudzień’09 - Listopad’10
RYNEK SERÓW BIAŁYCH 140 747 159 148 1,1 149 154,0 163 936,3 1,1Sery białe naturalne 35,5 34,3 -1,2 31,3 31,2 -0,1Sery białe naturalne na wagę 33,4 28,7 -4,7 31,5 26,5 -5,0Sery białe naturalne pakowane 66,6 71,3 4,7 68,5 73,5 5,0Sery do wypieków 9,8 9,6 -0,3 8,1 7,7 -0,4Serki do smarowania pieczywa 20,9 19,9 -1,0 28,0 26,7 -1,4Serki Wiejskie (Cottage) 27,2 29,7 2,6 21,6 23,5 1,9Mozzarella 2,2 2,5 0,3 4,4 4,9 0,5Feta 3,7 3,5 -0,2 5,0 4,8 -0,2Inne (np. Bryndza, Oscypki) 0,7 0,5 -0,2 1,7 1,2 -0,4
r apo r t
2011_1_ai_190x250.indd 10 2011-01-19 12:54:26
111 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
Rynek produktów mlecznych
Sery żółte
Jogurty
Mleko
Kategoria Segment
Wielkość Sprzedaży w 1000 kg
udziały ilościoweZmiana (% / p%)
Wartość Sprzedaży w 10 000 PLN
udziały wartościoweZmiana (% / p%)
Grudzień’08 -
Listopad’09
Grudzień’09 -
Listopad’10
Grudzień’08 -
Listopad’09
Grudzień’09 -
Listopad’10
Sery żółte 77 278,0 84 189,4 8,9 134 269,3 152 428,8 13,5Ser Gouda 32,9 31,0 -1,9 30,1 28,8 -1,3Ser Wędzony 2,7 3,5 0,8 3,2 3,9 0,7Ser Edamski 12,9 12,3 -0,5 12,7 12,0 -0,7Ser Podlaski 5,0 4,5 -0,5 4,9 4,3 -0,5Ser Salami 6,8 8,0 1,1 7,1 8,3 1,2Ser Emmentaler 2,5 3,2 0,8 2,7 3,4 0,7Ser Maazdamer 2,0 2,3 0,3 2,7 2,9 0,2Ser Parmezan 0,1 0,1 0,0 0,4 0,5 0,1Inne 35,2 35,1 -0,1 36,3 35,9 -0,4
Kategoria Segment
Wielkość Sprzedaży w 1000 kg
udziały ilościoweZmiana (% / p%)
Wartość Sprzedaży w 10 000 PLN
udziały wartościoweZmiana (% / p%)
Grudzień’08 -
Listopad’09
Grudzień’09 -
Listopad’10
Grudzień’08 -
Listopad’09
Grudzień’09 -
Listopad’10
RYNEK JOGURTÓW 272 288 309 890 13,8 186 700 210 161 12,6
Jogurty do jedzenia łyżeczką 76,8 76,7 -0,1 74,1 73,8 -0,3Jogurty Pitne 23,2 23,3 0,1 25,9 26,2 0,3
Smakowe z owocami 75,4 70,8 -4,6 75,0 71,8 -3,2Smakowe nie owocowe 7,1 8,6 1,4 9,1 9,8 0,7Naturalne 17,5 20,6 3,1 15,9 18,3 2,5
0-100G 0,3 0,2 -0,1 0,9 0,5 -0,4101-249G 41,0 40,5 -0,4 44,8 44,4 -0,4250G 7,5 5,9 -1,6 9,2 7,5 -1,7251-300G 4,0 5,3 1,3 3,2 5,0 1,8301-400G 27,8 31,3 3,5 24,8 27,7 2,9401-500G 13,7 12,5 -1,2 11,3 10,4 -0,9>500G 5,6 4,1 -1,5 5,8 4,5 -1,3
Kategoria Segment
Wielkość Sprzedaży w 1000 L udziały ilościowe
Zmiana (% / p%)
Wartość Sprzedaży w 10 000 PLN udziały wartościowe
Zmiana (% / p%)Grudzień’08 - Listopad’09
Grudzień’09 - Listopad’10
Grudzień’08 - Listopad’09
Grudzień’09 - Listopad’10
Mleko UHT 508 818,6 561 091,5 10,3 109 457,2 120 115,9 9,70% FAT 0,4 0,6 0,1 0,6 0,7 0,10.5% 7,5 7,8 0,3 7,0 7,3 0,31.5% 21,1 18,0 -3,1 17,2 15,2 -2,12% 21,9 19,8 -2,0 25,4 23,2 -2,23% 2,7 3,4 0,7 2,5 3,1 0,63.2% 45,4 50,1 4,8 46,4 50,2 3,83.5% 0,7 0,0 -0,7 0,6 0,0 -0,63.8% 0,2 0,2 0,0 0,3 0,3 0,0inne 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,01L 90,4 91,7 1,2 87,1 88,7 1,60,5L 4,4 4,0 -0,4 7,1 6,5 -0,6pozostałe pojemności 5,2 4,3 -0,8 5,8 4,7 -1,0
2011_1_ai_190x250.indd 11 2011-01-19 12:55:31
Kategoria Segment
Wielkość Sprzedaży w 1 000 Kg udziały ilościowe
Zmiana (% / p%)
Wartość Sprzedaży w 10 000 PLN udziały wartościowe
Zmiana (% / p%)Grudzień’08 - Listopad’09
Grudzień’09 - Listopad’10
Grudzień’08 - Listopad’09
Grudzień’09 - Listopad’10
DESERY NA BAZIE MLEKA (Z CHŁODZIAREK) 35 907,5 42 487,9 18,3 35 460,2 40 990,6 15,6Z bitą śmietaną 29,5 29,1 -0,4 22,3 21,3 -1,0Puddingi i kremowe 41,9 43,8 1,8 47,1 49,2 2,1Z ryżem i kaszą manną 19,7 18,1 -1,6 22,0 19,7 -2,3Inne 8,8 9,1 0,2 8,7 9,8 1,2smak czekoladowy 26,8 25,6 -1,2 22,0 19,7 -2,3smak czekoladowo-orzechowy 18,9 19,5 0,7 28,1 28,8 0,7smak waniliowy 16,6 14,6 -2,0 13,0 10,9 -2,0smak karmelowy 3,9 4,5 0,6 2,9 3,4 0,5smak truskawkowy 5,5 5,4 -0,1 5,2 5,3 0,1pozostałe smaki 28,3 30,4 2,1 29,0 31,9 2,9
12 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
mlec z a r s t w o
r apo r t
światowy producent pomp wyporowych dla przemysłu spożywczego, chemicznego oraz ochrony środowiska.
Macerator M-Ovas® z wyporową pompą ślimakową NEMO® M.Champ®
NETZSCH TORNADO® wyporowa pompa rotacyjna
Transportuj pompami NETZSCH
NETZSCH Mohnopumpen GmbH Sp. z o.o. Przedstawicielstwo w Polsce
ul. Pileckiego 104/3402-781 WarszawaTel.: +48 22 448 57 81 Fax: +48 22 448 55 03Kom.: +48 602 675 797www.netzsch.com
Biuro we WrocławiuKom.: +48 608 377 077
Produkujemy
� NEMO® wyporowe pompy ślimakowe � NETZSCH TORNADO® wyporowe pompy rotacyjne
� NEMO® urządzenia do opróżniania beczek
� Maceratory NEMO® M-Ovas®
jogurtów są supermarkety, które generują
44,7% obrotu całą kategorią. Rokrocznie
tego typu sklepy zyskują na znaczeniu,
przede wszystkim dzięki dyskontom.
Mleko UHTJego wartość sprzedaży w okre-
sie grudzień’09-listopad’10 w Polsce
kształtowała się na poziomie 1,2 miliarda
złotych. Polacy najchętniej wybiera-
ją mleko UHT o zawartości tłuszczu
3,2% (50,2% udziału). Sprzedaż mleka
skoncentrowana jest przede wszystkim
w handlu wielkoformatowym, który
odpowiada za prawie 67% sprzedaży
wartościowej całej kategorii.
Mleka smakowe UHT to kategoria
dużo mniejsza - w omawianym okresie
osiągnęła sprzedaż na poziomie ponad
51 milionów złotych. Najczęściej Polacy
sięgają po mleka o smaku czekoladowym
- ich udział zwiększa się rok do roku.
KefiryRynek kefirów był war t prawie
230 milionów złotych w okresie grudzień’09
–listopad’10 i rokrocznie odnotowuje
wzrosty sprzedaży (+6,5%). Najbardziej
popularne są wciąż kefiry naturalne, które
odpowiadają za ponad 88% sprzedaży
całej kategorii, jednak tracą one na zna-
czeniu na korzyść kefirów smakowych.
ŚmietanaPolacy najczęściej wybierają śmietanę
pasteryzowaną, której sprzedaż stanowi
ponad 80% sprzedaży wszystkich śmie-
tan w okresie grudzień’09-listopad’10.
Kategoria ta kupowane jest głównie
w hiper- i supermarketach.
Desery mleczneStanowią zaledwie 3% wartości
rynku nabiału w Polsce, za to rozwijają
się najdynamiczniej spośród wszystkich
kategorii nabiałowych (wzrost sprzedaży
wartościowej o 15,6% rok do roku) –
przede wszystkim dzięki deserom typu
puddingi i kremowe (49,2% udziału) oraz
z bitą śmietaną (21,3%). Najważniejszym
typem sklepów dla sprzedaży tej kategorii
są supermarkety, które generują 45%
sprzedaży wartościowej wszystkich
deserów w Polsce.
Desery
2011_1_ai_190x250.indd 12 2011-01-19 12:41:04
światowy producent pomp wyporowych dla przemysłu spożywczego, chemicznego oraz ochrony środowiska.
Macerator M-Ovas® z wyporową pompą ślimakową NEMO® M.Champ®
NETZSCH TORNADO® wyporowa pompa rotacyjna
Transportuj pompami NETZSCH
NETZSCH Mohnopumpen GmbH Sp. z o.o. Przedstawicielstwo w Polsce
ul. Pileckiego 104/3402-781 WarszawaTel.: +48 22 448 57 81 Fax: +48 22 448 55 03Kom.: +48 602 675 797www.netzsch.com
Biuro we WrocławiuKom.: +48 608 377 077
Produkujemy
� NEMO® wyporowe pompy ślimakowe � NETZSCH TORNADO® wyporowe pompy rotacyjne
� NEMO® urządzenia do opróżniania beczek
� Maceratory NEMO® M-Ovas®
2011_1_ai_190x250.indd 13 2011-01-19 12:41:07
Monika SzafranAccount Manager Dairy DSM Food Specialties Poland Sp. z o.o.
mlec z a r s t w o
a r t y k u ł s pon s o r o w an y
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 114
Nasz produkt – Maxilact można
wykorzystywać do produkcji mleka bez
zawartości laktozy.
To oczyszczony preparat laktazy,
izolowany ze specjalnego szczepu
drożdży mleczarskich Saccharomyces
(Kluyveromyces) marxianus var. Iactis.
Drożdże te, po raz pierwszy opisane
przez Beijerincka w roku 1889, to dobrze
znany organizm mający zastosowanie
w mleczarstwie, używany w produkcji
niektórych typów jogurtu (kefir).
Maxilact hydrolizuje cukier mleczny
– laktozę – na dwa cukry proste, glukozę
i galaktozę. Podczas tej reakcji użyta
jest jedna cząsteczka wody, która wiąże
się z cząsteczką cukru. Warunki reakcji,
tj. temperatura, kwasowość, czas,
stężenia laktozy i enzymu mają wpływ
na czas reakcji.
Konsumenci bardzo pragną prowa-
dzić zdrowy styl życia i chcą żywności,
która lepiej im służy. Jednak produkty
o obniżonej zawartości cukru często
nie sprawdzają się pod względem
smaku. Nasza nowa kombinacja en-
zymu Maxilact LX5000 i szczepionki
DELVO-YOG Flow Velvet CY-346 umoż-
liwia producentom jogurtu stawić czoła
temu wyzwaniu i produkować wysokiej
klasy naturalnie słodkie jogurty.
Korzystne współdziałanie prepa-
ratu Maxilact LX5000 i szczepionki
DELVO-YOG Flow Velvet CY-346 zostało
potwierdzone podczas wszechstronnych
prób. Firma DSM Food Specialties
Niektórzy ludzie sami nie wiedzą dlaczego nie piją mleka. Nie lubią? Źle się po nim czują? Problem dotyczy ponad 6 milionów ludzi, którzy mogą być nieświadomi tego, że mają po prostu nietolerancję laktozy. Na pomoc przychodzi laktaza, której producentem jest fi rma DSM.
Synergia i słodycz
Łącząc oczyszczony enzym laktazę, występujący pod nazwą Maxilact LX5000, który posiada zdolność zamiany laktozy w glukozę i galaktozę, z kulturami bakteryjnymi DELVO–YOG Flow Velvet CY-346, które przyczyniają się do wytworzenia gładkiej, kremowej lepkości produktu, firma DSM ułatwiła poprawę stopnia słodyczy bez dodatku cukru.
Główne obszary zastosowań Maxilact – Hydroliza mleka– Hydroliza mleka/jogurtu– Hydroliza śmietany– Hydroliza serwatki– Zastosowania w karmie i paszy dla zwierząt (serwatka, mleko dla kotów)– Dulce de leche (gotowane mleko skondensowane lub kajmak)
2011_1_ai_190x250.indd 14 2011-01-19 12:41:12
151 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
wyprodukowała całą gamę mieszanych
jogurtów, z wykorzystaniem rozmaitych
kombinacji enzym/kultura bakteryjna,
aby znaleźć mieszankę tworzącą opty-
malny poziom słodyczy, kremowości
i lepkości. Opcje te zostały następnie
poddane ocenie niezależnych degusta-
torów. Okazało się, że Maxilact LX5000
i DELVO-YOG Flow Velvet CY-346
współdziałają synergicznie, poprawiając
naturalną słodycz jogurtu, a jednocze-
śnie zapewniając produktowi czysty,
łagodny smak. Stwierdzono również,
że mieszanka ta poprawia odczuwalne
przez konsumenta wrażenie kremowości
jogurtu, zwiększa jego lepkość, a także
znacznie pomaga w uzyskaniu efektu
gładkości i połysku.
Hydroliza mleka a nietolerancja laktozy
Z powodu niskiej aktywności jelitowej laktazy nie wszyscy ludzie mogą z taką samą łatwością
trawić laktozę zawartą w mleku. Procent zespołu złego wchłaniania laktozy dla rasy białej wynosi
od 2% (Dania) do ok. 19% (biali Amerykanie). Jednak rdzenne populacje Europy Wschodniej,
basenu Morza Śródziemnego, Afryki, Azji, Ameryk Łacińskiej i Australii wykazują znacznie
wyższy odsetek tych osób, od 60% (np. Indie, Izrael, Indianie z Ameryki Północnej i Łacińskiej)
do 80% (np. Chiny, Japonia, Nigeria, rdzenna ludność Australii).
Synergia i słodycz
DELVO-YOG CY-346 jest szczepionką jogurtową należącą do gamy szczepionek Flow Velvet firmy DSM Food Specialties, które można wykorzystywać do produkcji gładkich, gęstych, kremowych jogurtów, zarówno pitnych, jak i mieszanych. Szczepionki z grupy Flow Velvet zawierają bakterie Streptococcus thermophilus i Lactobacillus delbruecki ssp bulgaricus, a oprócz nich probiotyczne szczepy LAFTI ® w różnych kombinacjach. Szczepionki DELVO-YOG Flow Velvet zawierają cały wybór kultur bakteryjnych łącznie z seriami CY, MY i FVV i wersjami alternatywnymi odpornymi na działanie bakteriofagów.
Główne obszary zastosowań Maxilact – Hydroliza mleka– Hydroliza mleka/jogurtu– Hydroliza śmietany– Hydroliza serwatki– Zastosowania w karmie i paszy dla zwierząt (serwatka, mleko dla kotów)– Dulce de leche (gotowane mleko skondensowane lub kajmak)
Dzięki innowacji, bez dodatku cukru, można wyprodukować jogurt o wspaniałym smaku i konsystencji. Produkt jest słodszy dzięki większej słodyczy glukozy i galaktozy.
Unikatowa kombinacja enzymów i kultur bakteryjnych stworzyła zdrowy, naturalny jogurt o słodkim smaku, niewymagający stosowania dodatkowych substancji słodzących.
Produkty bez laktozy, coraz popularniejsze na całym świecie
2011_1_ai_190x250.indd 15 2011-01-19 12:41:15
Michał Andrzej Olkowski
SGGW w Warszawie
Antoni Pluta
SGGW w Warszawie
mlec z a r s t w o
16 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
a spek t y z d r o w o tne
Postęp technologiczny przyczynia
się do niekorzystnych zmian w stylu życia
oraz związanych z tym nieprawidłowych
zwyczajów żywieniowych. Jednocześnie
pogłębiana jest wiedza na temat korzyst-
nego wpływu naturalnych składników
pożywienia w profilaktyce oraz leczeniu
wielu przewlekłych schorzeń, takich
jak choroby nowotworowe, osteopo-
roza, schorzenia naczyniowo-sercowe,
insulinooporność czy otyłość. Najbar-
dziej znaczący postęp w tej dziedzinie
technologii żywności obserwowany
jest w ostatnich dziesięcioleciach,
a szczególnie intensywnie dostrzegalny
wśród produktów mleczarskich, które
wiodą prym w dynamicznie rozwijającej
się grupie żywności funkcjonalnej.
Pomimo, że mleko i przetwory
z niego otrzymywane są bardzo do-
brym źródłem składników mineralnych
(przede wszystkim wapnia), wielu
witamin, egzogennych aminokwasów,
czy też bioaktywnych peptydów i waż-
nych kwasów tłuszczowych w diecie
człowieka, to wciąż prowadzona jest
kampania medialna mająca na celu
„rzekome” uświadomienie konsumen-
tów na temat zagrożeń związanych ze
spożywaniem artykułów mleczarskich.
W konsekwencji prowadzi to do spadku
konsumpcji mleka spożywczego, masła,
serów, mleka fermentowanego i innych
produktów, ignorując tym samym zalety
tego pokarmu jako wszechstronnego
źródła niezbędnych i naturalnych skład-
ników odżywczych, wykazujących
jednocześnie pożądane właściwości
bioaktywne.
Jak do tej pory opublikowano wiele
tysięcy doniesień naukowych, w których
wykazano korzystne efekty zdrowotne,
jakie wywierają naturalne składniki
mleka w odniesieniu do osteoporozy,
chorób nowotworowych, miażdżycy
oraz wielu innych chorób. Związki
mineralne, w tym głównie wapń, białka,
peptydy oraz niektóre lipidy naturalnie
występujące w mleku i fermentowanych
przetworach, stanowią tylko niewielką
część związków, którym na podstawie
badań klinicznych przypisano bardzo
korzystne oddziaływanie na zdrowie
człowieka. W niniejszym ar tykule
przedstawiono jedynie najważniejsze
z tych składników.
Lipidy mlekaTłuszcz mleczny charakteryzuje się
wysoką zawartością (6-8%) krótko-
łańcuchowych kwasów tłuszczowych
(głównie masłowy i kapronowy), które
są łatwo trawione i przyswajalne, dostar-
czając szybko dużo energii (tabela 1).
Tłuszcze roślinne praktycznie nie
zawierają krótkołańcuchowych kwa-
sów tłuszczowych, przez co są trud-
niejsze do strawienia przez człowieka.
Tłuszcz mleczny jest stosunkowo ubogi
w niezbędne nienasycone k wasy
t łuszczowe (NNK T), co jest jego
wadą żywieniową. Z drugiej strony,
mając masło w urozmaiconej diecie,
nie jesteśmy w stanie spożyć zbyt
dużo NNKT z pożywieniem łącznie,
co również jest bardzo niekorzystne
z ż ywieniowego punk tu widzenia,
a co bardzo łatwo można zrobić spo-
składniki mlekaBioaktywne
Mleko i przetwory z niego otrzymywane są bardzo dobrym źródłem prawie wszystkich ważnych składników odżywczych, a w szczególności wapnia. Jednocześnie prowadzona jest kampania medialna mająca na celu „rzekome” uświadomienie konsumentów na temat zagrożeń związanych ze spożywaniem artykułów mleczarskich. W konsekwencji prowadzi to do spadku konsumpcji mleka.
2011_1_ai_190x250.indd 16 2011-01-19 12:57:02
171 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
żywając zbyt dużo margaryn miękkich,
majonezu, oleju słonecznikowego lub
sojowego, w których zawartość NNKT
dochodzi do 70%.
Zgodnie z zaleceniami żywieniowymi
Światowej Organizacji Zdrowia (ang.
FAO/WHO) spożycie NNKT nie powinno
być wyższe niż 6 – maksymalnie 10%
GDA (ang. Guideline Daily Amount
– wskazane dzienne spożycie), co
odpowiada tylko 3 łyżkom oleju słonecz-
nikowego dziennie. Jeśli dodać jeszcze
NNKT ze wszystkich innych produktów
żywnościowych bardzo łatwo można
popaść w skrajność. Jest to szczególnie
ważne dla osób, które bezkrytycznie
uwierzą, że im więcej spożyją NNKT, tym
będą zdrowsze, szczególnie przy niskim
zapotrzebowaniu energetycznym.
Tłuszcz mleczny, pomimo stosunkowo
wysokiej zawartości nasyconych kwasów
tłuszczowych, ma wiele zalet. Niewątpliwą
jego zaletą jest obecność naturalnego
sprzężonego kwasu linolowego trans (ang.
conjugated linoleic acid – CLA), inaczej
kwasu rumenowego, występującego
w największych ilościach właśnie w tłusz-
czu mlecznym (około 1%). W przeciwień-
stwie do tłuszczu mlecznego w tłuszczach
roślinnych, CLA występuje w znikomych
ilościach. CLA wykazuje wiele bardzo
korzystnych działań prozdrowotnych, do
których można zaliczyć działanie: prze-
ciwmiażdżycowe, przeciwnowotworowe,
przeciwalergiczne, wzmacniające układ
odpornościowy, powodujące spadek
udziału tkanki tłuszczowej (zmniejszenia
otyłości) oraz jako czynnik biorący udział
w budowie kości.
składniki mlekaBez wątpienia najlepszymi w uzupełnianiu niedoborów wapnia są wszystkie produkty mleczne, a w szczególności sery dojrzewające popularnie zwane „żółtymi”, które spożywane średnio w ilości trzech plasterków (ok. 80 g) pokrywają całkowite dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek.
Rodzaj tłuszczu jadalnego Nasycone KT [%]Krótkołańcuchowe KT (C:4÷C:6) [%]
Jednonienasycone KT [%]
Niezbędne nienasycone
kwasy tłuszczowe [%]
Stosunek kwasów
omega-6: omega-3
Oliwa 14 0 77 9 10:1Smalec 41 0 48 10 80:1Tłuszcz mleczny 66 7 30 4 2:1Tłuszcz rybny 37 - 27 33 0,2:1Olej rzepakowy 7 0 58 36 3:1Olej słonecznikowy 11 0 20 69 100:1Olej sojowy 15 0 24 61 6:1Tłuszcz palmowy 51 0 39 9 20:1Tłuszcz kokosowy 92 0,5 6 2 brak omega-3Tab. 1. Zawartość różnych grup kwasów tłuszczowych (KT) w wybranych tłuszczach spożywczych (wartości średnie)
2011_1_ai_190x250.indd 17 2011-01-19 12:41:24
Agnieszka Maliszewska
Polska Izba Mleka
18 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
mlec z a r s t w o
Bardzo ważną frakcją t łuszczu
mlecznego są fosfolipidy, wśród których
najważniejsze są lecytyna i sfingomie-
lina. Związki te korzystnie oddziałują
na układ nerwowy człowieka, zdolność
do zapamiętywania, koncentracji oraz
ułatwiają szybką regenerację organizmu
przy dużym wysiłku fizycznym.
Tłuszcz mleczny jest także bogaty
w rozpuszczalne w nim witaminy A, D,
E i K. Z tego właśnie względu mleko
całkowicie odtłuszczone jest, co prawda
mniej kaloryczne, ale jednocześnie
zubożone o te witaminy, które mają
istotne znaczenie żywieniowe. Zwarty
w mleku wapń i witamina D zmniejszają
ryzyko wystąpienia raka jelita grubego.
Ponadto witamina ta jest także odpo-
wiedzialna za prawidłowe przyswajanie
wapnia z diety. Witamina A została
najpierw wykryta w tłuszczu mlecznym,
a pierwsza ostre przypadki klinicznych
niedoborów witaminy A opisano u dzieci
karmionych mlekiem odtłuszczonym.
Obecnie, dobrze poznane jest znaczenie
witaminy występującej obficie w maśle
oraz odpowiednio w mleku tłustym
i generalnie nie stwierdza się niedobo-
rów witaminy A w naszej diecie.
I nn e p r z y p a d k i ko r z y s t n e g o
oddziaływania tłuszczu mlecznego
należy rozpatrywać w odniesieniu do
sumarycznego efektu, jaki wywierają
pozostałe składniki mleka, nie tylko
tłuszczowe.
Na podstawie danych statystycznych
można zauważyć, że spożycie masła
w Polsce pod koniec lat 80-tych XX
wieku spadło z około 9 kg/osobę/
rok do około 4,4 kg/osobę w roku
2009, utrzymując się na tym poziomie.
Jednocześnie w tym okresie nie nastąpił
spadek liczby chorób układu krążenia
w społeczeństwie, co z punktu widzenia
statystycznego nie potwierdza związku
między spożyciem masła a chorobami
układu krążenia. Najprawdopodobniej
są inne, istotniejsze przyczyny wpływu
na choroby układu krążenia niż spożycie
masła.
Aminokwasy, peptydy i natywne białka mleka
Białka mleka zawierają dużą ilość
grup wykazujących aktywność biolo-
giczną wobec organizmu przyczyniając
się do poprawy jego zdrowotności oraz
wpływających korzystnie na jego rozwój.
Przyjmuje się, że przyswajalność przez
organizm człowieka białek mleka jest
bliska 100% może być nieznacznie obni-
żana wskutek intensywnego ogrzewania
produktów.
Najbardziej zróżnicowaną grupą bia-
łek serwatkowych są immunoglobuliny.
Laktoferyna i transferyna są białkami
glikoproteinowymi, które wiążąc żelazo
ograniczają wzrost bakterii poprzez
transport i absorpcję tego pierwiastka
Rok 2010 był dla branży mleczarskiej rokiem dość stabilnym i można śmiało powiedzieć, że również udanym. Niemniej jednak, nie wszystkim udało osiągnąć dobre wyniki ekonomiczne. Niestety dla dwóch spółdzielni ten rok działania był wyjątkowo trudny. Mam tu na myśli OSM w Starogardzie Gdańskim i spółdzielnię w Brzegu. Oba podmioty, dotychczas dość sprawnie funkcjonujące, znikają z mapy polskiego mleczarstwa.
Z posiadanych przez nas informacji widać, że w 2010 roku zmniejszyła się ilość gospodarstw produkujących mleko. Dla przykładu w 2000 roku liczba dostawców mleka był na poziomie 460 tys. a w 2009 było ich już 200. Z naszych szacunkowych danych wynika, że w 2010 było ich ok. 170 tys. Przy tym pamiętać trzeba, że nie maleje ilość produkowanego mleka. Gospodarstwa stają się coraz bardziej wyspecjalizowane, doinwestowane i produkujące surowiec najwyższej jakości.
Podobnie jak zmniejsza się ilość gospodarstwa produkujących mleko, zmniejsza się ilość zakładów je przetwarzających. Część zostaje przejęta przez inne podmioty, na zasadach prawa spółdzielczego, a część znika z rynku na skutek zbyt słabej kondycji fi nansowe. I oczywiście to drugie rozwiązanie, jest zarówno z niekorzystne z punktu widzenia zakładu jak i dostawców mleka.
Nas cieszy takie fakt niewielkiej, ale jednak powoli rosnącej, ilości spożywanych produktów mlecznych. Wprawdzie Polska nadal pozostaje poza europejską czołówką, to widać, że Polscy zaczynają coraz bardziej doceniać walory i wartości produktów spożywczych.
Sądzę, że w 2011 roku dobra koniunktura branży mleczarskiej będzie utrzymana. To niewątpliwie skutkować będzie nowymi inwestycjami i rozwiązaniami także dla konsumentów. Branża mleczarska jest coraz bardziej innowacyjna, otwarta na nowe rozwiązania i bez wątpienia jest ogromnym motorem napędowym sektora rolno - spożywczego.
Mam nadzieję, że 2011 rok obfi tować będzie w działania, które wzmocnią branżę. Liczę na to, że rozpoczęty proces konsolidacji, nabierze w tym roku rozpędu, by wzmocnić pozycję polskiego mleczarstwa na tle innych krajów UE.
a spek t y z d r o w o tne
Mleczarstwo A.D. 2010
2011_1_ai_190x250.indd 18 2011-01-19 12:41:28
191 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
w jelicie . Dzia ł anie lak tofer r yny
w ochronie przeciw drobnoustrojom
obecnym w gruczole mlecznym kro-
wy i powierzchniach śluzówkowych
polega na indukcji stanu zapalnego,
dzięki któremu hamowany jest rozwój
drobnoustrojów. Co więcej, w ostatnio
prowadzonych badaniach klinicznych
potwierdzono przeciwzapalne oraz prze-
ciwnowotworowe działanie laktoferryny.
Innym przykładem białka, które-
mu przypisano niszczenie komórek
nowotworowych poprzez apoptozę
jest α-laktoalbumina, naturalnie wcho-
dząca w skład mleka ludzkiego. Jest
ona składnikiem kompleksu HAMLET
(z ang. Human α-Lactoalbumin Made
Lethal to Tumor Cells), którego prze-
ciwnowotworowe działanie polega
na przekształceniu α-laktoalbuminy
w postać wykazującą toksyczne dzia-
łanie wobec komórek nowotworowych.
Białkiem strukturalnie zbliżonym do
α-laktoalbuminy jest lizozym. Typ-C
lizozymu ma właściwości bakteriosta-
tyczne dzięki hydrolitycznemu działaniu
na wielocukry obecne w ścianach
komórkowych drobnoustrojów. Dzięki
unikalnym właściwościom tego białka
(enzymu), podczas karmienia mleko
kobiece jest wolne od enteropatogenów,
co odgrywa ważną rolę w żywieniu nie-
mowląt. Co prawda zawartość lizozymu
w mleku krowim jest kilkukrotnie razy
niższa niż w ludzkim, ale też należy
w tym wypadku brać pod uwagę ilość
mleka krowiego, jaka jest spożywana.
Produk ty mleczarskie uważane
są także za doskonałe źródło wielu
aminokwasów egzogennych, takich jak:
izoleucyna, leucyna, lizyna, metionina,
fenyloalanina, treonina, trypsyna czy
też walina.
Ważne związki w mleku, które są
coraz dokładniej poznawane to tzw.
„bioaktywne peptydy”, a dokładniej
sekwencje peptydów zidentyfikowane
w naturalnych białkach mleka, w szcze-
gólności w kazeinie. Jednymi z lepiej
poznanych bioaktywnych peptydów
są tzw. kazeinomorfiny pochodzące
z frakcji β-kazeiny. Związki te posiadają
właściwości związków z grupy opioidów,
czyli związków oddziałujących na
receptory bólu. Wykazują one działanie
łagodzące nawet silne bóle (np. po-
operacyjne). W badaniach klinicznych
dowiedziono, także korzystne działanie
bioaktywnych peptydów mleka obni-
żające ciśnienie krwi, co w przyszłości
może okazać się ciekawą alternatywą
dla osób z nadciśnieniem tętniczym. Ich
działanie polega na regulacji wydzielania
angiotensyny – jednego z najbardziej
efektywnych hormonów regulujących
ciśnienie krwi. Związki te są pochodnymi
głównego białka mleka – kazeiny, dlate-
go nazwano je kazokininami. W żywieniu
najpowszechniej można się spotkać
z dwoma bioaktywnymi peptydami
powstającymi z frakcji β-kazeiny pod-
czas fermentacji prowadzonej przez
bakterie Lactobacillus helveticus. Są
to peptydy: izoleucyna-prolina-prolina
oraz walina-prolina-prolina. Wspom-
niane wcześniej bakterie są stosowane
w produkcji serów, z tego względu są
one naturalnym źródłem tych związków.
W innych badaniach prowadzonych
w warunkach in vitro stwierdzono
korzystne oddziaływanie niektórych
peptydów pochodzących z bia ł ek
serwatkowych na procesy adsorp-
cji is totnych, dwuwar tościow ych
kationów w jelicie cienkim. Także
prolak tyna może być przykł adem
bia ł ka naturalnie w ystępującego
w mleku ludzkim oraz w mniejszej ilości
w mleku krowim, które jako hormon
bierze udział w prawidłowym rozwoju
układu neurologicznego.
Cukier mlekowyW mleku laktoza jest jednym z naj-
ważniejszych związków, stanowiących
podstawowe źródło energii (z jednego
grama laktozy uzyskuje się przeciętnie
17 kJ). Oprócz tego pełni ona jednak
szereg innych, bardzo ważnych funkcji.
Przykładowo laktoza nadaje słodkość
produktom mleczarskim oraz stanowi
podstawowe źródło węgla dla pożytecz-
nych i rodzimych bakterii zasiedlających
jelito warunkując tym samym prawidłowy
rozwój jakościowy i ilościowy mikroflory
przewodu pokarmowego. Ponadto stwier-
dzono ważną rolę laktozy w procesach
przyswajania witaminy D oraz korzystnie
wpływającą na prawidłowe funkcjono-
wanie komórek nerwowych, głównie ze
względu na obecność galaktozy. Laktoza
jest także jednym z najprostszych prebio-
tyków stymulujących rozwój bifidobakterii
i innych probiotycznych bakterii mle-
kowych.
Korzyści zdrowotne
wynikające ze spożywania artykułów mleczarskich są powszechnie znane już od czasów starożytnych.
Pozytywne aspekty dla naszego zdrowia płynące ze spożywania produktów mlecznych są wynikiem swoistej
aktywności biologicznej jego naturalnych składników. Co więcej, obecny stan wiedzy w tym zakresie pozwala
na otrzymywanie produktów na bazie mleka, których skład wzbogacono lub poddano modyfikacji w te
składniki. Są to przede wszystkim coraz częściej spotykane na półkach sklepów tzw. produkty funkcjonalne.
Ogólnie rzecz ujmując stanowią one specjalny rodzaj pożywienia, który spożywany regularnie wywiera,
określony i korzystny efekt zdrowotny ponad podstawowe pokrycie potrzeb żywieniowych.
2011_1_ai_190x250.indd 19 2011-01-19 12:41:28
Tradycją przygotowań do konferencji Techmilk stały się spotkania w siedzibie jednego ze sponsorów spotkania. W ubiegłym roku gościła wszystkich fi rma CSK, tegoroczne honory przejęła fi rma Trepko.
Trepko jest międzynarodową fi rmą specjalizującą się w automatach pakujących dla przemysłu spożywczego. Oferta fi rmy skierowana jest przede wszystkim do przedsiębiorstw przemysłu spożywczego, gdzie największą grupę odbiorców stanowi branża mleczarska. Wiodącymi produktami są tutaj maszyny do pakowania w gotowe pojemniki (kubki, wiaderka itp.) oraz w kostki.
Firma przykłada niezwykłą wagę do pogłębiania oferty poprzez tworzenie nowych modeli automatów w poszczególnych grupach urządzeń. Przykładem jest seria automatów do formowania i owijania kostek, w której zostały wprowadzone do sprzedaży trzy nowe modele. Najnowsze propozycje to dwurzędowy automat do pakowania małych kostek (10-25 g), automat do pakowania kostek familijnych (500 g) o zwiększonej wydajności (PMG 6 ) oraz automat do pakowania kostek 1 kg (PMG 5).
20 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
mlec z a r s t w o
Do niewątpliwych wad laktozy
należy pogłębianie się z wiekiem nie-
tolerancji tego cukru, która dotyczy od
kilku do kilkudziesięciu procent populacji
w zależności od wieku i regionu świa-
ta. Nie powinno to jednak stwarzać
problemów w spożywaniu produktów
mlecznych, gdyż objawy nietolerancji
laktozy są silnie łagodzone w przypad-
ku spożywania mlecznych produktów
fermentowanych i praktycznie nie wystę-
pują po spożyciu serów dojrzewających,
ze względu na nieobecność laktozy
w tych produktach.
Wapń i inne składnikiW strefie klimatu umiarkowanego
przetwory mleczne są najważniej-
szym (pokrywając przeciętnie 60-70%
dziennego zapotrzebowania) i zarazem
najtańszym źródłem najlepiej przyswa-
jalnego wapnia w diecie człowieka. Do-
datkowo stosunek minerałów - wapnia
do fosforu (od 0,9 do 1,4) w produktach
mlecznych jest jednym z najkorzystniej-
szych spośród wszystkich produktów
spożywczych. W związku z tym produkty
mleczarskie zalecane są przez lekarzy
i dietetyków dla ludzi cierpiących na
dolegliwości związane z niedostateczną
podażą tego makroelementu. W Polsce
ze względu na niskie spożycie produktów
mlecznych stwierdza się znaczne niedo-
bory wapnia w diecie, sięgające prze-
ciętnie połowy jego zapotrzebowania.
Pomimo, że ponad 99% tego pierwiastka
zgromadzone jest w szkielecie kostnym,
to niezwykle istotną rolę w naszym
organizmie odgrywa wapń zawarty
w osoczu krwi, będący uczestnikiem
wielu ważnych procesów życiowych.
W przypadku niedoboru wapnia w diecie
jest on pobierany z kości, co w konse-
kwencji powoduje osteoporozę (zrze-
szotnienie kości) oraz może w skrajnych
przypadkach stworzyć stan zagrożenia
dla życia ze względu na jego ważną rolę
w przewodnictwie nerwowym, krzep-
nięciu krwi, skurczu mięśni oraz akty-
wacji wielu procesów enzymatycznych.
Wraz z wiekiem człowieka do 25-35
roku życia zwiększa się ilość wap-
nia gromadzonego w organizmie, co
jest uzależnione od wielu czynników,
takich jak płeć, układ hormonalny,
rodzaj diety lub wysiłek fizyczny.
W późniejszym okresie życia najczę-
ściej obserwuje się ubytek wapnia
w organizmie, w szczególności u ko-
biet po menopauzie. Doprowadza to
do obniżenia masy tkanki kostnej,
skutkując większą podatnością na
złamania kości oraz urazy kręgosłupa.
Dolegliwości związane z niedostateczną
podażą tego pierwiastka oprócz oste-
oporozy przyczyniają się również do
wielu innych chorób, prowadzących do
niekorzystnych zaburzeń nerwowych,
niekontrolowanych skurczów mięśni,
tężyczki, zaburzeń rytmu pracy serca
oraz ogólnie prowadząc do obniżenia
odporności.
Bez wątpienia najlepszymi w uzupeł-
nianiu niedoborów wapnia są wszystkie
produkty mleczne, a w szczególności
sery dojrzewające popularnie zwane
„żółtymi”, które spożywane średnio
w ilości trzech plasterków (ok. 80 g)
pokrywają całkowite dzienne zapotrzebo-
wanie na ten pierwiastek. Dla porównania
równoważna ilość wapnia występuje
przeciętnie w około 2 szklankach mleka
lub napoju fermentowanego. Wysoka
zawartość wapnia w mleku i jego prze-
tworach w połączeniu z obecnością
witaminy D powoduje, że systematycznie
spożywanie artykułów mleczarskich jest
Spotkaliśmy się w Trepko
a spek t y z d r o w o tne
Uczestnicy spotkania mieli możliwość zwiedzić zakład produkcyjny firmy TrepkoUczestnicy spotkania mieli możliwość zwiedzić zakład produkcyjny firmy Trepko
2011_1_ai_190x250.indd 20 2011-01-19 12:41:31
211 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
najlepszym rozwiązywaniem proble-
mów związanych z niedoborami wapnia
w diecie oraz codziennego zapewnienia
dobrego zdrowia i samopoczucia.
Można zauważyć, że zdecydowana
większość wizyt u lekarzy (z powodów
przeziębień, kataru, osłabienia, złego
samopoczucia), kończy się zwolnieniem,
łóżkiem i receptą, w której podsta-
wowym medykamentem są tabletki
z wapniem. O wiele tańsze od chorowania,
zwolnień i problemów ze zdrowiem,
wynikających z braku tego pierwiastka
jest systematyczne spożywanie bardzo
różnych w zależności od upodobań
produktów mleczarskich.
Warto zapamietaćStudia nad zagadnieniem wpływu
na organizm człowieka bioaktywnych
składników mleka prowadzone są od
przeszło trzydziestu lat. Mimo tego,
rola wielu składników mleka ciągle jest
nieznana. Duży potencjał, rozwój i dosko-
nalenie metod badawczych, badania nad
biomarkerami oraz wymierne korzyści
zdrowotne płynące ze spożywania arty-
kułów mleczarskich skłaniają ośrodki
i instytucje badawcze do podejmowania
badań w tym zakresie, co prowadzi do coraz
nowszych i ciekawych odkryć. Dowiedzio-
no, że mleko i jego przetwory jako bogate
źródło wielu cennych składników odżyw-
czych i funkcjonalnych, stanowią jedną
z najbardziej wartościowych grup artykułów
spożywczych. Jak dotąd mleczne produkty
pro- i prebiotyczne oprócz opłacalności
produkcji przynoszą także obiecujące ko-
rzyści zdrowotne konsumentowi, chociaż
mechanizmy odpowiedzialne za te efekty
wciąż nie są do końca poznane.
Innym c iekawym zagadaniem
związanym z lepszym wykorzystaniem
składników mleka jest racjonalne za-
gospodarowanie serwatki do celów
spożywczych oraz także jako surowca do
otrzymywania niektórych bioaktywnych
składników mleka. Z badań prowadzo-
nych w Zakładzie Biotechnologii Mleka
SGGW w Warszawie wynika, że może
być ona bardzo dobrym składnikiem
do otrzymywania napojów, szczególnie
warzywnych, dając korzyści nie tylko
żywieniowe, ale zapewniając także opła-
calność ekonomiczną produkcji.
Wzrost zainteresowania zagadnieniami
nad bioaktywnymi cechami składników żyw-
ności skutkuje odkryciami związanymi z ko-
rzystnym oddziaływaniem naturalnych skład-
ników pożywienia na zdrowie ludzi. Mleko
i jego przetwory stanowią bardzo zło-
żoną mieszaninę wielu składników,
w których bezustannie identyfikowane
są nowe związki wykazujące bioaktywne
właściwości wobec organizmu człowieka.
W przyszłości można się spodziewać, że
te naturalne związki mogą być atrakcyjną
alternatywą, zarówno dla osób cierpiących
na różne schorzenia, jak i jako środki
zapobiegające ich rozwojowi, stanowiąc
integralny element strategii związanej
z profilaktyką chorób.
Badania epidemiologiczne pro-
wadzone w Polsce potwierdzają tezę,
że nadmierne spożywanie tłustych,
wysokokalorycznych posiłków w po-
łączeniu z niskim udziałem w diecie
mleka i jego przetworów, świeżych
owoców i warzyw oraz ryb zwiększa
ryzyko zachorowalności na raka jelita
grubego oraz może powodować wiele
innych schorzeń. Pewną rolę w tym
zjawisku odgrywają „mity” mówiące
o problemach zdrowotnych związanych
ze spożywaniem mleka jako pokarmu
dla człowieka. Rozpowszechnianie
tego typu poglądów jest szkodliwe dla
zdrowia całego społeczeństwa i wynika
z niezbyt dużej biegłości w naukach
przyrodniczych oraz jednostronnego
i jednoczynnikowego podejścia, a takie
podejście w sprawach żywieniowych jest
chyba najbardziej niebezpieczne.
MelatoninaJednym z ciekawszych związków naturalnie występującym
w mleku, który może okazać się niezwykle pomocny dla osób
z problemem bezsenności jest melatonina, czyli hormon
koordynujący pracę naturalnego zegara biologicznego regulującego
prawidłowy rytm okołodobowy, w tym snu i czuwania. Wydzielanie
melatoniny jest najintensywniejsze we wczesnym dzieciństwie, po
czym wraz z wiekiem szybko maleje. Dodatkowymi czynnikami
prowadzącymi do niekorzystnego obniżenia poziomu wydzielania
melatoniny wraz z upływem czasu są stres oraz niewłaściwe przyz-
wyczajenia żywieniowe. Wytwarzanie melatoniny jest ograniczane
poprzez hamujący wpływ światła, w związku z czym jej produkcja
zachodzi najintensywniej nocą. Ekspozycja organizmu w porze snu
na oświetlenie powoduje znaczne zmniejszenie syntezy i uwalniania
melatoniny. Z tego względu stwierdza się blisko czterokrotnie
większą zawartość tego związku w mleku zebranym podczas
porannego udoju w porównaniu z popołudniowym. Dotychczasowe
badania wskazują, że melatonina jest substancją bardzo bezpieczną,
a naturalna podaż tego związku wraz z mlekiem nie może budzić
żadnych wątpliwości.
Literatura1. Bösze Z. (red.) 2008: Bioactive Components of Milk. Springer-Verlag.2. Clare D.A., Swaisgood H.E. 2000: Bioactive Milk peptides: A prospectus. Journal
of Dairy Science, 83. 1187-1195.3. Ebringer L., Ferencik M., Krajcovic J. 2008: Beneficial Health Effects of Milk and
Fermented Dairy Products – Review. Folia Microbiologica, 53. 378-394.4. Olkowski M., Pluta A. 2010: Wykorzystanie serwatki do otrzymywania napojów
warzywnych. Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny, 54. 23-25.
5. Pluta A. 2006: Masło, śmietana - tłuszcz mleczny. Związek Prywatnych Przetwórców Mleka (ZPPM).
6. Saarela M. 2007: Functional Dairy Products, Volume 2. Woodhead Publishing.7. Sikorski Z. (red.) 1996: Chemiczne i funkcjonalne właściwości składników
żywności. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne.8. Zmarlicki S. 2006: Zdrowotne aspekty mleka i przetworów mlecznych. Zdrowie
Publiczne, 116. 142-146.
2011_1_ai_190x250.indd 21 2011-01-19 12:41:31
Hugart ma już 20 lat! Firma rozpo-czynająca działalność jako spółka handlowa jest obecnie znaczącym producentem maszyn i urządzeń dla przetwórstwa spożywczego. O rynku i jakości opowiada Andrzej Szczepanek, właściciel przedsię-biorstwa.
• Lubi Pan swoją pracę? Bardzo. Przede wszystkim dlatego, że
pociągają mnie innowacje. Jestem technikiem inży-
nierem a tu, na miejscu, sami konstruujemy nasze
urządzenia. Cieszy mnie też fakt że konkurujemy
z firmami, będącymi na rynku znacznie dłużej
od nas. Technologicznie zrobiliśmy gigantyczny
postęp. Nie tylko musimy dorównywać naszym
szanownym konkurentom ale naturalnie wciąż
czujemy potrzebę wymyślania ciekawszych aplikacji.
Poza tym – lubię moich klientów.
• Co jest najważniejsze w urządzeniach, które produkujecie? W jakim zakresie cena wpływa na decyzję klienta?
Najbardziej istotne są funkcjonalność, higiena
i rozwiązania technologiczne. Cena jest oczywiście
czynnikiem niebagatelnym, szczególnie w segmencie
maszyn niskowydajnych. Nasze spojrzenia kierują się
jednak w stronę maszyn liniowych, wysokowydajnych.
Choć nie mamy ambicji być polskim mercedesem,
JAKOŚĆ: GDY WRACA KLIENT, A NIE WYRÓB
Firma wyprodukowała ponad 700 maszyn i urządzeń różnego typu. Potwierdze-niem wysokiej klasy urządzeń i usług fi rmy są wierni klienci, m.in.: Mlekpol, Mlekovita, OSM Krasnystaw, Biomlek Chełm, Nowy Dwór Gdański, Koło, Włocławek, jak również Nutricia i Tosca oraz producenci branży rybnej tacy jak Lisner i Nadler należące do grupy Uniq, Superfi sch fi rma skandynaw-skiego koncernu ABBA. A także fi rmy Homman, Seko, Agrico Kalisz, ZM Werbliński, Mispol Białystok i wielu innych producentów.
Andrzej Szczepanek
lubi grę
zespołową.
I lubi zwyciężać.
Na zdjęciu:
na medalowej
pozycji.
Następnym
razem pójdzie nam
jeszcze lepiej
– zapewnia
22 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
r o zmo w amlec z a r s t w o
Nie chcę być Mercedesem
KATEDRA MLECZAR-STWA I ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ WYDZIAŁU NAUKI O ŻYWNOŚCI
UNIWERSYTETU WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO
W OLSZTYNIE IKRAJOWY ZWIĄZEK SPÓŁDZIELNI MLECZARSKICH ZWIĄZEK REWIZYJNY W WARSZAWIE
ORAZ FIRMY:AARHUSKARLSHAMN, ALPMA, APV, CHR. HANSEN, CSK FOOD ENRICHMENT, DIVERSEY, DSM FOOD SPECIALTIES, ECOLAB, ELOPAK, FOSS, GEA PROCESS ENGINEERING, GEA WESTFALIA SEPARATOR, GRUNDFOS, HUGART, KB FOLIE, MERCK, MILK HYDROSAN; MULTIVAC, NEUMO, OBRAM, PALSGAARD, P.M.T. TRADING, TETRA PAK, TEWES-BIS, TREPKO, WEBER, WILD, ZENTIS
ZAPRASZAJĄ DO UDZIAŁU
w XIX Sympozjum
TECHNIKA I TECHNOLOGIA W PRZEMYŚLE MLECZARSKIM
które odbędzie się 07-10 czerwca, 2011 r. w Mrągowie.
2011_1_ai_190x250.indd 22 2011-01-19 12:41:40
zależy nam na zdobyciu statusu polskiego volkswa-
gena maszyn i urządzeń spożywczych.
• Jaki będzie kolejny krok? Najwięcej uwagi absorbują mi myśli
o maszynie aseptycznej. Jesteśmy pół kroku
od celu: wyprodukowaliśmy już urządzenia
ultraclean, kolejnym krokiem będzie aseptyka.
Tak jak naturalną konsekwencją konsolidacji
branży mleczarskiej jest zapotrzebowanie na
wysokowydajne i ultraczyste urządzenia.
• Czy konsolidacja oznacza mniej zamówień?
Raczej zmianę ich struktury. W celu ogranicza-
nia kosztów klienci poszukują jednej, dobrej,
szybkiej maszyny. Kiedyś woleli zamówić kilka
mniejszych i wolniejszych. Chcąc sprostać nowym
trendom rynkowym, zamierzamy zabezpieczać
pakowanie aż do końca, włącznie z paletyzatorem
i owijarką.
• W jakim zakresie lokalizacja firmy na Śląsku ma wpływ na współpracę z naszymi południowymi sąsiadami?
Rzeczywiście, do Pragi mamy taką samą
odległość, co do Warszawy. Rzeczywiście, na
rynkach Czech, Słowacji, Węgier czy Rumunii
jesteśmy obecni od wielu lat. Jednak otwieramy
już nasze przedstawicielstwa na całym świecie.
Świat staje się globalną wioską.
Rozmawiała Aleksandra Wojnarowska
W ofercie firmy znajdują się urządzenia napełniająco – zgrzewające czyli rotacyjne i liniowe pakowaczki, o wydajności od 1 200 do 40 000 opakowań na godzinę; urządzenia liniowe o wydajności od 10 do 40 000 opakowań na godzinę, w wersji ultraclean, z zastosowaniem stery-lizacji H
2O2 oraz UV lub IR, linie produkcyjne; przy-
krywarki służące do automatycznego nakładania pokry-wek na opakowania z owocami i warzywami o wydajności od 40 do 80 opakowań na minutę; urządzenia grupująceopakowania jednostkowe w opakowania zbiorcze; urzą-dzenia uzupełniające: dozowniki; mieszalniki do sałatek; pompy pneumatyczne; stacje uzdatniania wody; maszyny rotacyjne wyposażone w bezpieczne filtry Hepa oraz sterylizację H
2O2 oraz UV lub IR.
231 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
Andrzej Szczepanek
fot.
Agen
cja
Prom
ocji
Bizn
esu
KATEDRA INŻYNIERII I APARATURY PROCESOWEJWYDZIAŁU NAUKI O ŻYWNOŚCI UNIWERSYTETU WARMIŃSKO--MAZURSKIEGO W OLSZTYNIE
ALIMA–BIS APV SPX ARGO B&R CHR. HANSEN COLORCAP CSK DANISCO DSM ECOLAB ECOR EKO-CHEM ELOPAK ENVIRO-CHEMIA EURO-PAN FOSS GEA PE GEA TUCHENHAGEN GEA WESTFALIA GRUNDFOS HUGART HYPRED IZOLACJE DIVERSEY MILK HYDROSAN MLEKOMAT NEUMO NOVADAN OBRAM PE PE PMT PP-EKO PRO-WAM SACCO SCHWARTE-MILFOR TECHMAR TECHNO SERWIS TELEST TETRA PAK TEWES-BIS TREPKO ULMA UNITEX ZENTIS
Patron medialny
AGRO INDUSTRY
Partner POLSKA IZBA MLEKA
Zapraszają na
XII Seminarium„Postęp techniczny w przetwórstwie mleka”
TECHMILK 2011MIKOŁAJKI, 15.02.-18.02.2011 r.,HOTEL GOŁĘBIEWSKI
Zgłoszenia udziału w Seminarium przedstawicieli zakładów mleczarskich przyjmowane będą do dnia 26.01.2011 r.
tel. 89 5234792, 89 5234966,fax 89 5234431,e-mail: techmilk@uwm.edu.pl
2011_1_ai_190x250.indd 23 2011-01-19 13:01:35
Wartość całego rynku napojów bez-
alkoholowych w Polsce kształtuje się na
poziomie 10,2 mld PLN rocznie.
Spożycie Według danych AC Nielsen spo-
życie naturalnych wód mineralnych,
wód źródlanych i wód stołowych od
października 2009 do września 2010
wyniosło 2,5 mld l i t rów (wzrost
o 13,9%), osiągając wartość 2,6 mld PLN
(wzrost o 10,7%). Szacujemy jednak, że
rzeczywista sprzedaż i spożycie mogły
być jeszcze kilka procent wyższe. 63,7%
spożycia przypada na wody niegazowane
(67,2% w ujęciu wartościowym) i ich
sprzedaż systematycznie zwiększa się.
Nadal preferowana przez klientów
pojemność opakowania to butelki 1,5 l
PET (73,5%) oraz duże opakowania PET
powyżej 2 litrów. W systemie HORECA
widoczne są wygodne i estetyczne butelki
szklane.
Kategoria napoje gazowane od-
notowała w tym samym czasie spadek
sprzedaży w ujęciu ilościowym (- 0,8%)
osiągając poziom 1,6 mld litrów i wartość
3,2 mld PLN (wzrost o 0,6%). Najchętniej
kupowanymi napojami były tradycyj-
nie napoje o smaku coli oraz cytryny
i pomarańczy. Coraz chętniej akcep-
towane są przez konsumentów napoje
typu multiwitamina oraz z dodatkiem
mięty. Wyraźny był w tym okresie spadek
spożycia w segmencie napojów niega-
zowanych. Wielkość sprzedaży wyniosła
w omawianym czasie 680,9 mln litrów
(-7,8%) o wartości 1,5 mld PLN (-9,7%).
W okresie październik 2009 – wrzesień
2010 sprzedaż napojów energetyzjących
i napojów izotonicznych na polskim
rynku osiągnęła prawie 109 mln litrów
o wartości 855,2 mln PLN. Oznacza to
przyrost sprzedaży o 6,3% pod względem
ilości i 5,8% w ujęciu wartościowym
w porównaniu do analogicznego okresu
2009 - 2010.
W tym samym czasie, według danych
AC Nielsen, kategoria soki uzyskała
wzrost sprzedaży aż o 19% osiągając po-
ziom 265,6 mln litrów i wartość 887,2 mln
PLN (+10,3%). Dominuje opakowanie
kartonowe (90,2% pod względem ilości
oraz 78,6% pod względem wartości).
Inaczej sytuacja wyglądała w asorty-
mencie nektary, gdzie odnotowywany
jest dalszy spadek sprzedaży do 298,9
mln litrów (-14,2%) o wartości 96,5 mln
PLN (-13,3%). Podstawowym rodzajem
opakowania dla soków i nektarów są
kartony i butelki szklane.
Kto jest największyWśród największych producentów
wody w opakowaniach widoczna jest
walka o prymat. Według danych AC
Nielsen l iderem pozostaje marka
Sprzyjające prognozy
Większość producentów wód i napojów w Polsce miniony rok powinna zaliczyć do mniej lub bardziej udanych. Pozwolił on im ugruntować swoją pozycję na rynku. Wiele czynników wska-zuje, że 2011 rok oraz najbliższe lata, co potwierdzają przytoczone wyżej prognozy dotyczące naszego kraju powinny być również dla producentów naturalnych wód butelkowanych, wód źródlanych i wód stołowych oraz napojów bezalkoholowych w Polsce sprzyjające.
Wojciech Rutkowski
Krajowa Izba Gospodarcza „Przemysł Rozlewniczy”
w przemyśle rozlewniczymRok 2010Rynek napojów bezalkoholowych w naszym kraju jest stabilny pod względem wartości sprzedaży (+2,4%) i odnotował wzrost sprzedaży wolumenowej (+5,4%). Do rozwoju kategorii w największym stopniu przyczynił się segment wody w opakowaniach.
r o z l e w n i c t w o
r y nek
24 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
2011_1_ai_190x250.indd 24 2011-01-19 12:41:50
„Żywiec Zdrój” (Grupa Danone) ma-
jąca około 19,1% udziału w rynku.
Drugą pozycję z pewnością umocniła
spółka „Nałęczów Zdrój” (Cisowianka)
z udz i a ł em na poz iomie 8 ,8%.
W czołówce znajdują się „Nestle
Waters Polska”, „Coca Cola HBC
Polska” (krajowy lider w napojach),
g rupa „Maspex” ( k ra jowy l ide r
w produkcji soków i herbatek), „Agros
Nova”, Grupa „Kofola – Hoop”, „Mu-
szynianka”, „Ustronianka”, „Pepsi
Cola General Bottlers Poland Sp. z o.
o.”, „Primavera” i „Zbyszko” oraz TG
„Bewa”. Systematycznie wzrasta rynek
„private label”.
W roku 2010 nastąpiło kilka istotnych
zmian właścicielskich. Po wielu latach
został sprywatyzowany Zespół Uzdrowisk
Kłodzkich SA w Polanicy Zdroju (marka
„Staropolanka”), którego nowym właści-
cielem został Kombinat Górniczo – Hut-
niczy Miedzi. Nowego właściciela posiada
„Womir – Spa Sp. z o.o.”, którym stała się
grupa „Danone”. Natomiast 50% udzia-
łów tej grupy w rozlewni „Polska Woda”
w Aleksandrii zostało przejęte przez grupę
„San Benedetto”. Ponadto doskonale
znany w branży rozlewniczej p. Marek
Jutkiewicz kupił od KWB Bełchatów
rozlewnię „TG BEWA”. Odnotować
należy uruchomienie nowego zakładu
rozlewającego wodę do opakowań HOD
(coolery) przez „Nestle’ Waters Polska”
w Rzeniszowie k/Częstochowy.
Rynek globalnyOdnośnie perspektyw polskiego
przemysłu rozlewniczego optymi-
stycznie brzmią raporty i prognozy
sporządzane również przez innego
analityka – CANADEAN, choć w od-
niesieniu do całej Europy jest nieco
inaczej. Wedle nich globalnie rynek
napojowy w krajach Unii Europejskiej
wzrósł w 2009 roku zaledwie o 35 mi-
lionów litrów, co w ujęciu procentowym
oznacza zmiany niezauważalne. Wzrost
spożycia odnotowany został w kategorii
koncentratów (+207 mln litrów, +2,8%)
oraz soft drinków (+52 mln litrów,
+0,1%). Natomiast w pozostałych kate-
goriach widoczny był spadek spożycia:
soki i nektary (mniej o147 mln litrów
tj. -1,3%, wody butelkowane mniej
o 77 mln litrów tj. -0,1%. Struktura
spożycia:
• naturalna woda w opakowaniach
– 44% w całym rynku;
• soft drinki – z 40% udziałem
w globalnym rynku;
• soki i nektary – 10% w europejskim
rynku napojów;
• koncentraty – 6% udziału w rynku.
Ostatnie dostępne dane za 2009 rok
wyraźnie wskazują na spadek tempa
wzrostu spożycia napojów energetyzu-
jących, choć nadal jest ono dodatnie
(+11%) i napojów typu „ice” oraz
gazowanych.
W Europie nadal 6 głównych rynków
stanowi 75% całego spożycia napojów
w ujęciu wolumenowym:
Niemcy – 23%
Włochy – 14%
Francja – 12%
Wielka Brytania – 11%
Hiszpania – 10%
Polska – 5%.
Na przestrzeni ostatnich dzie-
sięciu lat spożycie to zwiększyło się
o 22 miliardy litrów. W tym samym czasie
w istotny sposób zwiększyła swój
udział Polska. Trend spadkowy dotyczy
natomiast rynku francuskiego i brytyj-
skiego. Wartość sprzedaży w Europie
w ubiegłym roku wyniosła 216 miliardów
Euro, co oznacza jej wzrost o 55 miliar-
dów Euro w porównaniu z 2000 rokiem.
Największy udział w wydatkach na zakup
artykułów napojowych mieli w 2009 roku
Niemcy (26%), Brytyjczycy (24%), Włosi
(14%) i Hiszpanie (10%). Polski udział
w tych wydatkach wynosi około 2%, ale
systematycznie się zwiększa. Ponadto
zwraca uwagę fakt, iż powiększa się
Ciągle dużo mówi się o postępują-cym, nieuchron-nym procesie dalszej globalizacji gospodarki, co dotyczy również branży rozlew-niczej. Trudno jednak o szcze-góły, ponieważ są to sprawy, które rozstrzygają się w zacisznych gabinetach głów-nych decydentów i trudno się temu dziwić. Z pewno-ścią najsłabszym trudno będzie przetrwać. W najbliższym czasie istotne znaczenie dla branży będzie miało wejście w życie rozporzą-dzenie ministra zdrowia w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych, które jednak w ocenie wielu producen-tów i ekspertów powinno zostać możliwie szybko ponownie znowelizowane.
w przemyśle rozlewniczym
251 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
2011_1_ai_190x250.indd 25 2011-01-19 12:41:55
reklama
udział w rynku „private label”, który
obecnie jest na poziomie 23%, głównie
kosztem mniejszych firm. Głównych
10 graczy pozostaje z praktycznie
niezmienionymi udziałami przez okres
ostatnich kilku lat.
Z d a n i e m e k s p e r t ó w C a -
nadean do roku 2020 należy ocze-
kiwać wzrostu spożycia napojów
w Europie do poziomu około 131 mi-
liardów rocznie, co oznacza, że każdy
mieszkaniec tego kontynentu wypije
259 litrów wody butelkowanej, soków,
soft drinków i nektarów. Zmienić ma się
struktura konsumpcji. Wzrośnie udział
krajów Europy Środkowo – Wschodniej
(w tym tylko Polski do około 8%),
kosztem między innymi Francji, Hiszpanii
i Wielkiej Brytanii, co brzmi optymistycznie
dla branży rozlewniczej w naszym kraju.
Eksperci nie oczekują spadku spożycia
napojów w Niemczech. Podobnie sytuacja
w ich ocenie powinna się kształtować
w ujęciu wartościowym, gdzie całkowita
sprzedaż w Europie powinna dojść do 242
miliardów Euro. Spodziewać się należy
jednak, że wyhamowywane będzie w ciągu
najbliższych dziesięciu lat średnioroczne
tempo wzrostu spożycia.
Szczególną uwagę w swoich opra-
cowaniach zwracają eksperci Canadean
na fenomen rynku chińskiego i jego
wzrastającej roli w spożyciu napojów
bezalkoholowych. Podczas gdy w 2000
roku udział Chin w całym światowym
rynku, mającym wówczas wielkość
338 miliardów litrów, wynosił 4%, to
zgodnie z tegorocznymi prognozami
powinien on być na poziomie 11%
(cały światowy rynek – 512 miliardów
litrów), a w 2020 roku osiągnie ponad
20% (szacowana wielkość globalnego
rynku światowego – 755 miliardów
litrów) i będzie wyższy niż rynek Stanów
Zjednoczonych (około 15%), które
dotychczas tradycyjnie plasowały się
na pierwszym miejscu. Zakłada się, że
udział w światowym rynku napojowym
takich krajów o dużej populacji jak
Brazylia, Japonia, Indie, Indonezja,
Meksyk będzie w tym okresie stabilny –
na poziomie kilkuprocentowym. Zwięk-
szyć się powinno również znaczenie
rynku rosyjskiego, którego udział
w światowym spożyciu według prognoz
będzie wynosił za 10 lat około 2%.
Krajowa Izba Gospodarcza Przemysl Rozlewniczy
Izba należy i aktyw-nie uczestniczy w pracach organizacji międzynarodowych EFBW (wody butelkowane), UNESDA (napoje bezalkoholowe) i EBWA (wody w dużych opakowa-niach). W czerwcu 2011 roku Krajowa Izba Gospodarcza „Przemysł Rozlewniczy” będzie gospodarzem corocznego posie-dzenia Walnego Zgromadzenia EFBW w Warszawie, co należy uznać jako wyraz uznania dla Izby i jej członków w wymiarze euro-pejskim, ale również jako duże wyzwanie organizacyjne.
2011_1_ai_190x250.indd 26 2011-01-19 12:41:59
To Mięsna Mapa Polski – la-minowana mapa ścienna w skali 1:550 000 o wymiarach 160x120 cm, obejmująca lokalizacje wszyst-kich f irm mięsnych w Polsce. Do mapy dołączony jest ponad 200-stronicowy suplement w for-mie książkowej, który zawiera dane teleadresowe tych fi rm w układzie województwo-powiat, według stanu z lipca 2010 roku. Podkładem mapy, stanowiącym dodatkową i praktyczną informację jest ad-ministracyjny podział kraju oraz najbardziej aktualna sieć drogowa. Wydawca: Polskie Portal Mięsny www.PortalMięsny.com.
To produkt u n ika l ny. Do -tychczas sektor mięsny nie miał możl iwości korzystania z tak zaawa n sowa ne j i sy nte t yc z-ne j in formac ji . Mięsna Mapa Pol s k i j e s t s ko nc e nt r owa n ą i zwizual izowaną informac ją geograficzną sektora mięsnego w Polsce. Niestety, jako produkt niszowy, Mapa z suplementem została wydana w niewielkim nakładzie - 300 egzemplarzy co oznacza, że tylko nieliczne fi rmy będą mogły ją nabyć. Warto więc pospieszyć się z decyzją o jej za-kupie.
Pierwszym warunkiem sku-tecznego wykorzystania mapy jest poświęcenie nieco czasu na jej przestudiowanie i zapoznanie się z układem suplementu. Zauważy-my, że nasycenie Polski firmami mięsnymi nie jest jednorodne. Są zagłębia, takie jak na przykład Wiel-kopolska, województwo łódzkie czy wreszcie śląskie, ale są także miejsca niemal „puste”, jak na przykład województwo zachodniopomor-skie czy warmińsko-mazurskie. Informacja daje już podstawę do zaawansowanych analiz, a miano-wicie do:• Analizy przestrzennego roz-
mieszczenia fi rm mięsnych.• Anal izy kon kurenc y jnośc i
terytorialnej.• Planowania kierunku ekspansji
rozwojowej fi rmy.• Budowania strategii działu lub
całej fi rmy.
Mapa może być wykorzysty-wana jako narzędzie operacyjne w codziennych pracach. Przede wszystkim dotyczy to planowania spotkań biznesowych, marketin-gowych i handlowych, a także tras przejazdu. Szczególnie przydatna będzie zatem dla osób i działów
związanych z marketingiem, han-dlem i logistyką.
Należy również wspomnieć o walorach dekoracyjnych Mapy. Doskonale nadaje się do umieszcze-nia w prestiżowych miejscach fi rmy, zwłaszcza w miejscach spotkań biznesowych, gdzie zawsze będzie wzbudzać żywe zainteresowanie naszych gości.
Więcej informacji o Mięsnej Mapie Polski i o tym jak zamówić produkt można znaleźć na stronie Portalu Mięsnego: www.mapa.portalmiesny.com
Właśnie ukazało się na krajowym rynku wydawniczym innowacyjne narzędzie pracy przeznaczone dla przedsię-biorstw branży mięsnej i fi rm związanych z tym sektorem.
Mięsna Mapa Polski
artykuł promocyjny
271 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
pr zemys ł mię sny
r y nek
2011_1_ai_190x250.indd 27 2011-01-19 12:42:00
Andrzej OlkowskiStowarzyszenie Regionalnych Browarów Polskich
Mniej więcej od początku 2008 roku rynek zaczął się
dynamicznie zmieniać, a w 2010 zmiany te nabrały jeszcze
większego tempa. Polski rynek spożywczy pomału zaczyna
upodabniać się do rynków państw wysokorozwiniętych
i bogatych, co skutkuje zwiększonym zainteresowaniem
polskich konsumentów produktami tradycyjnymi, regional-
nymi, ekologicznymi, czyli takimi, w których czuć jeszcze
rękę człowieka.
Część konsumentów dostrzegła już, że żywność masowa,
produkowana przez bezduszne maszyny i do tego w ogromnych
ilościach, jest zwyczajnie szkodliwa, powoduje tycie i może
być przyczyną wielu chorób cywilizacyjnych. Dodatkowo, a to
jest chyba najważniejsze, ta żywność zwyczajnie nie smakuje,
gdyż głównym kryterium jej wyprodukowania jest jakość, a nie
smakowitość. Dotyczy to także niektórych piw produkowanych
metodami przemysłowymi, nawet jeżeli na etykiecie mają napisy
świadczące o „tradycji” czy „naturze”.
Ten ciekawy nowy konsumencki trend szybko od-
kryli niektórzy dystrybutorzy oraz sprzedawcy detaliczni
i utworzyli w swoich punktach działy piw regionalnych.
Dzięki nim dobre i smaczne piwa z browarów regionalnych
mogą zaspokajać oczekiwania wymagających konsumentów
nawet w miejscach bardzo odległych od siedziby browaru,
a browary mają wygodny i do tego alternatywny do
dotychczasowego rynek zbytu.
A mają się nasze browary regionalne czym pochwalić.
Warzą piwa jasne i ciemne, zwykłe, specjalne i smakowe,
z dodatkiem miodu czy owoców, portery, koźlaki, piwa typu
angielskiego, piwa pszeniczne i to zarówno te warzone
z pszenicy, jak i takie z dodatkiem orkiszu, piwa o smaku
czekoladowym czy bananowym, z dodatkiem imbiru czy
wanilii, ale przede wszystkim dostarczają na rynek piwa
świeże, czyli niepasteryzowane.
28 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
b r o w a r n i c t w o
r y nek
ma być smakowite!PiwoWchodzimy w kolejny rok, a na rynku piwa dzieje się, oj dzieje i to dzieje się ciekawie, szczególnie z punktu widzenia konsumenta, gdyż o takim wysypie ciekawych i smacznych piw jeszcze dwa – trzy lata temu mógłby sobie tylko pomarzyć.
2011_1_ai_190x250.indd 28 2011-01-19 12:42:04
Brak pasteryzacji nie tylko poprawia walory smakowe
piw, powoduje także to, że możemy z pełną odpowiedzial-
nością mówić o zdrowotnych aspektach spożywania piwa,
naturalnie umiarkowanego spożywania. I co najważniejsze,
to właśnie brak pasteryzacji jest najlepszym potwierdzeniem
tradycyjności piwa, ponieważ proces pasteryzacji ma
niewiele ponad 100 lat, a w piwowarstwie zastosowany został
jeszcze później, podczas gdy piwo znane jest ludzkości od
kilku tysięcy lat.
Jedynym celem pasteryzacji jest przedłużenie terminu
przydatności do spożycia, czyli jest to proces mający
podobne znaczenie jak naświetlanie promieniami UV, czy
sterylizacja na zimno, co nie odbywa się jednak bez straty
na smakowitości.
Stosunkowo szybko rosnąca grupa świadomych,
wymagających, zwracających dużą uwagę na to co jedzą
oraz piją i dbających o zdrowie konsumentów spowodowała,
że przyrosty produkcji i sprzedaży są w segmencie piw
warzonych przez browary regionalne dwucyfrowe, podczas
gdy cały rynek piwa skurczył się o 10% i trwa w stagnacji
oraz jak na razie nie widać sygnałów, żeby miało się to
zmienić.
Oceniam więc, że rozwój rynku piw regionalnych ma
jeszcze spory potencjał wzrostu, gdyż z obecnych 4% może
docelowo urosnąć do nawet 10%, szczególnie, że będzie
wspierany przez bardzo szybki rozwój najciekawszego
segmentu, czyli browarów restauracyjnych. Dzisiaj jest
w Polsce dwadzieścia kilka takich browarków ale szacuję, że
w najbliższych kilkunastu latach ta liczba może wzrosnąć do
nawet stu browarów. I chociaż wielkością produkcji
rynku one nie wywrócą, to będą najlepszymi ambasadorami
kultury warzenia i spożywania piwa. Co już dzisiaj widać
w miejscach, w których funkcjonują...
291 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
Żywność masowa zwyczajnie nie smakuje, gdyż głównym kryterium jej wyprodukowania
jest jakość, a nie smakowitość. Dotyczy to także niektórych piw produkowanych metodami
przemysłowymi, nawet jeżeli na etykiecie mają napisy świadczące o „tradycji” czy „naturze”
Ryn
ek p
iw r
egio
naln
ych
ma
jesz
cze
spor
y po
tenc
jał w
zros
tu, g
dyż
z ob
ecny
ch 4
% m
oże
doce
low
o ur
osną
ć do
naw
et 1
0%
Brak pasteryzacji nie tylko poprawia walory smakowe piw. Powoduje także to, że możemy z pełną odpowiedzialnością mówić o zdrowotnych aspektach spożywania piwa, naturalnie umiarkowanego spożywania
2011_1_ai_190x250.indd 29 2011-01-19 13:03:54
30 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
b r o w a r n i c t w o
f e l i e t on
Każde wino, destylat czy piwo
dostarcza nam nowych wrażeń, odsła-
niając rąbek sensorycznych tajemnic
świata alkoholi. Na temat każdego z nich
powstały tysiące opracowań, książek
i ar tykułów. Tak naprawdę jednak,
gdyby zorganizować narodowy test
wiedzy o alkoholach (co z wiadomych
przyczyn raczej na razie się nie wydarzy)
okazałoby się, że nasza średnia wiedza
jest znacznie poniżej średniej.
Wiemy, że whisky pije się raczej
bez coli, że wino czerwone serwuje-
my do mięs a tequillę pijemy z solą
i cytryną. Nie znamy jednak wyjątków
od tych reguł, nie potrafimy płynnie
poruszać się w tematach kultury ser-
wowania, dobierania alkoholi do potraw
i sy tuacji. Nie czujemy się pewnie
w dobrze zaopatrzonym barze, gdzie
z półek atakują nas barwne etykiety
z zakodowanymi informacjami, a nazwy
drinków brzmią co najmniej obco.
W zasadzie jedyny bliski sercu temat,
w którym Polacy brylują i śmiało głoszą
teorie godne co najmniej publikacji,
to temat piwa. Wszyscy pijemy piwo,
znamy się na nim i wiemy, że powinno
być zimne, musi mieć pianę na dwa
palce i najlepiej smakuje u naszych
południowych sąsiadów. I mimo tego,
że podświadomie czujemy że wiedza
ta wydaje się być cokolwiek niepełna,
to ciężko nam przyznać, że świat piwa
także wymaga porządnej eksploracji,
jeżeli chcemy czuć się choć trochę
fachowcami. Poświęćmy więc trochę
czasu na poznanie piwnego świata, który
wbrew pozorom jest najbarwniejszą czę-
ścią królestwa procentowych trunków
i który może zaskakiwać nas przez lata
piwoznawczych poszukiwań. Jak stać
się znawcą piwa ? Wcale nie tak trudno...
Siła różnorodnościNiewątpliwą zaletą piwnej pasji
jest fak t, że kultura piwa to temat
niesamowicie dynamiczny i nieustannie
ewoluujący. Nie ma tu nudnej teorii, kra-
watów i garniturów. Nie ma wyszukanych
wnętrz i kryształowych kieliszków. Jest
za to wąchanie, smakowanie, dobieranie,
Zanim kupimy daną markę, warto zastanowić się przez chwilę do czego potrzebne jest nam akurat to piwo. To jak dobierzemy piwo do okoliczności, będzie miało kluczowy wpływ na odbiór jego smaku i aromatu.
Wszyscy znamy się na piwie... Świat alkoholi to niekończąca się feeria barw, smaków i aromatów. Mamy w nim trunki łagodne i ostre, słodkie i wytrawne, orzeźwiające i sycące zmysły.
?
2011_1_ai_190x250.indd 30 2011-01-19 12:42:12
Maciej Chołdrychpiwoznawcy.pl
311 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
wybieranie i ocenianie. Piwo to jedyny
napój łączący w swojej technologii
proces warzenia czyli gotowania i fer-
mentacji alkoholowej. Tylko piwo można
warzyć z tak różnorodnych surowców
jak jęczmień, pszenica, owies, orkisz
czy żyto. Tylko piwo może pasować do
zup, mięs, owoców i czekolady. Może
nas orzeźwiać, rozgrzewać i pobudzać
apetyt. Aby jednak skorzystać w pełni z
bogactwa tego świata należy poznać kil-
ka smakowo – aromatycznych tajemnic
piwa, co na szczęście da się zrobić tylko
w praktyce. Bo jak ktoś kiedyś zauważył:
mówienie o smaku jest jak tańczenie
o architekturze.
Składowe rynku piwaPolski rynek piwa przechodzi obec-
nie fazę przyspieszonego rozwoju.
Nadrabiamy lata stracone na ciepłym
piwie pod budką, okres transformacji,
konsolidacji i niestety globalizacji naszej
części piwnego świata i wchodzimy
w, być może jeszcze nie idealne, ale
już satysfakcjonujące piwne realia.
Przede wszystkim mamy coraz prężniej
działające małe i średnie browary, które
z odwagą wkraczają w obszary piw do
tej pory nieobecnych na naszym rynku.
Piwa pszeniczne, miodowe, schwarzbier,
portery a nawet ALE możemy znaleźć
na półkach sklepów specjalistycznych
ale coraz częściej także popularne
supermarkety oraz puby poszerza-
ją swoją ofertę o niszowe produkty.
W tym samym czasie duże koncerny
piwowarskie starają się przyciągnąć
uwagę prawdziwych miłośników piwa
rozmaitymi aktywnościami kreującymi
kulturę piwa. Interesują się nurtem
domowego piwowarstwa i dostrzegają
w społeczności prawdziwych miłośni-
ków piwa istotny czynnik warunkujący
kierunki rozwoju polskiej kultury piwa.
Nie sposób nie zauważyć też całej
sieci browarów restauracyjnych, które
warzą doskonałe piwa i skracają czas
ich dystrybucji do minimum, jakiego
wymaga przewód od tanku fermenta-
cyjnego do nalewaka za barem. Tam
spotkać możemy naprawdę świeże piwa.
Wszystkie te aktywności sprawiają, że
możemy cieszyć się obecnością coraz
większej ilości gatunków i marek piwa.
Nic tylko wybierać...
Sztuka mądrego wyboruWybranie piwa to rzecz tylko z pozoru
prosta. Zanim kupimy daną markę, warto
zastanowić się przez chwilę do czego
potrzebne jest nam akurat to piwo. Tak,
piwo bowiem może mieć bardzo różne
przeznaczenie i nie chodzi tu wcale o rolę
kąpielową czy szamponu do włosów.
Różne gatunki piwa dopasowują się
bowiem do rozmaitych sytuacji. Gorycz-
kowe lagery pijemy, by pobudzić apetyt
lub orzeźwiać zmysły, ciemne koźlaki
na deser a, dajmy na to niemieckie
weizeny, pełnić mogą rolę śniadaniową.
To jak dobierzemy piwo do okoliczno-
ści, będzie miało kluczowy wpływ na
odbiór jego smaku i aromatu. Niestety
w przypadku polskich piw, zwłaszcza
z dużych browarów nie możemy liczyć
na szczegółowe informacje zawarte na
etykiecie. Fakt, że „zawiera słód jęcz-
mienny” nie mówi nam niestety z jakim
piwem mamy do czynienia. Podobnie ma
się rzecz z przynależnością gatunkową,
czy to stout, pilsner czy lager ? Niestety
takich informacji ciężko się doszukać.
Z pewnością warto tu wzorować na
bardziej piwnych krajach. Tam poza
dużo bardziej szczegółowym składem
surowcowym, na etykiecie znajdzie-
my też prawie zawsze gatunek jaki
reprezentuje wybrane przez nas piwo.
Mówiąc etykieta nie mam tu na myśli
małych, białych naklejek na piwach im-
portowanych, które mogą nas wpuścić
w przysłowiowe maliny. Uniwersalnym
opisem jest na nich najczęściej „piwo
jasne”, „piwo produkowane z chmielu”
i tym podobne wyrafinowane opisy nijak
mające się do rzeczywistych walorów
piwa. Widzimy tym samym, że mamy
jeszcze wiele do zrobienia by w pełni
poczuć się znawcami tematu.
Powyższy tekst, który w tym miejscu
zaczyna się kończyć, świadczy przede
wszystkim o tym, że jest o czym pisać.
A więc polska kultura piwa istnieje
i ma się coraz lepiej. Jeszcze kilka lat
temu ten optymistyczny ton mógłby
zostać odebrany jako zestaw poboż-
nych życzeń albo wieści z zagranicy.
Dzisiaj wiemy już, że mamy prawo głosu
w piwnym świecie i tylko od nas zależy
co z tym dalej zrobimy. Jedno jest
pewne, poznawanie piwnego świata to
niekończąca się przygoda ze smakiem,
podczas której poznajemy nie tylko
piwa lecz także ludzi, miejsca i historię.
Pod każdym z tych względów piwo nie
różni się niczym od wina. Pod pewnymi
względami zaś nawet je przewyższa.
Wszyscy pijemy piwo, znamy się na nim i wiemy, że powinno być zimne, musi mieć pianę na dwa palce i najlepiej smakuje u naszych południowych sąsiadów.
Wszyscy znamy się na piwie... ?
Piwo to jedyny napój łączący w swojej technologii proces warzenia czyli gotowania i fermentacji alkoholowej. Tylko piwo można warzyć z tak różnorodnych surowców jak jęczmień, pszenica, owies, orkisz czy żyto. Tylko piwo może pasować do zup, mięs, owoców i czekolady.
2011_1_ai_190x250.indd 31 2011-01-19 12:42:13
Brau Beviale 2011
32 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
f o t o r e l ac j aw y da r z en i a
Silna ekipa z Coca-Coli: Tadeusz Turek, Monika Jakubsiak, Kamila Miejska, Bartłomiej Miejski oraz Barbara Jaworska (Sidel). W trakcie rozmowy o rynku i nowych produktach
W firmie Dr Weigert wciąż coś się dzieje. Tym razem trwała dyskusja na temat domowego warzenia piwa. Na zdjęciu: Dariusz Soliwoda (Brenntag), domowy piwowar z Niemiec, Krzysztof Raduszkiewicz (Dr Weigert), Jarosław Werpechowski (Johnson Diversey), Uvis Soika (Baltic’s F&B)
Na BRAU jak zawsze obecna i gościnna GEA (ME) Mechanical Equipment ze swoją najnowszą wirówką do piwa Westfalia Separator® PROFI® 400i z napędem bezpośrednim directdrive. Na zdjęciu od lewej: Mirosław Stępień – Kierownik Działu Sprzedaży (GEA Tuchenhagen) oraz przedstawiciele GEA Westfalia Separator: Reimar Gutte - Area Sales Manager CEE/CIS/CHINA, Stefan Pecoroni – Head of Beverage Technology, Mariusz Barwiński – Kierownik Sprzedaży – Dział Piwa, Soków i Napojów
Ludwik Majorczyk (Krones), Mirosław Machura (Grupa Żywiec) oraz Willi Wiedemann (Krones) oderwani na chwilę od dyskusji na temat najnowszych rozwiązań technicznych
2011_1_ai_190x250.indd 32 2011-01-19 12:42:26
Brau Beviale 2011
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
Liquids to Value
GEA Mechanical Equipment
Odzyskaj piwo zOdzyskaj piwo zOdzyskaj piwo zOdzyskaj piwo zdrożdży!drożdży!drożdży!drożdży!Drożdże odpadoweDrożdże odpadoweDrożdże odpadoweDrożdże odpadowe oraz dna zbiorników zawierają nawetdo 90 % piwa resztkowego. Jeżeli nie chcesz go tracić zaufajsystemom odzysku piwa GEA Westfalia Separator. Naszewysokowydajne wirówki, dekantery lub kombinacje wiróweki dekanterów zapewniają rentowne przetwarzanie dla każdejwielkości browaru. Nie ma znaczenia czy stosujemy procesjedno- czy dwustopniowy: odzyskane piwo może byćzawrócone do procesu bez wpływu na pogorszenie jakościproduktu finalnego. Oznacza to, że ilość piwa dosprzedaży wzrasta bez zużywania dodatkowych surowcówdo produkcji.
Prosta kalkulacja:Prosta kalkulacja:Prosta kalkulacja:Prosta kalkulacja: zakładając produkcję 1 miliona hl na rokuzyskujemy około 40,000 hl drożdży odpadowych, z której to objętości możemy uzyskać około 60 % piwa resztkowego60 % piwa resztkowego60 % piwa resztkowego60 % piwa resztkowego.Zakładając 5 do 10 Euro za hl, daje to rocznie 120,000120,000120,000120,000 do240,000240,000240,000240,000 Euro dodatkowego dochodu.
Policz i porównaj – my też to robimy i możemy Ci przedstawićwszystkie dostępne rozwiązania.
Twój bezpośredni kontakt do serwisu 24/7:www.westfalia-separator.plwww.westfalia-separator.plwww.westfalia-separator.plwww.westfalia-separator.pl
GEA Westfalia Separator PolskaAleje Jerozolimskie 146D02-305 Warszawa (Polska)Telefon +48 691 97 00 63 · Faks +48 608 14 23mariusz.barwinski@geagroup.com
rekl
ama
Adam Siekacz (DSM), Piotr Przybyło (Browar Amber), Beata Wilusz (Browar Namysłów), Ryan Gostomski (Browar Namysłów), Mike Gostomski (Browar Namysłów), Dorota Różańska (Browar Namysłów), Cezary Longin Góral (Biochem Art). Oczywiście, przy piwie
Na stoisku DSM jak co roku – gorące rytmy. Przy stole od lewej: Aleksandra Wojnarowska, Maria Przegalińska, Adam Siekacz, Piotr Przybyło, Krzysztof Raduszkiewicz. W tle „deesemowskie” tancerki
Targi to również relaks. Najlepszą
zabawę zapewniła nam firma Dohler.
Serwowano nie tylko przepyszne owocowe
drinki i znakomitą muzykę. Było też na czym zawiesić oko.
Gratulujemy!
2011_1_ai_190x250.indd 33 2011-01-19 12:42:34
34 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
b r o w a r n i c t w o
z z ap i s k ó w domo w e g o p i w o w ar a
Nie trzeba być piwowarem domo-
wym, żeby być smakoszem. Wysokie
wymagania wobec piwa ma też wiele
osób nie warzących piwa samodzielnie,
przez co znajdujących się w jeszcze
gorszej piwnie sytuacji. Jedynym ra-
tunkiem dla takich „marud” mogą być
Festiwale Piwne.
Piwowar domowy ma to szczęście,
że nie musi szukać dobrego piwa
w sklepie, pubie czy na imprezie piwnej,
bo ma swoje w piwnicy, w dowolnie
wybranym gatunku. Jest on jednak
równocześnie stworzeniem społecznym,
lubiącym wypić piwo nie tylko własnej
produkcji, w dobrym towarzystwie,
w ciekawej atmosferze. No i tu zaczynają
się schody, bo piwowar domowy to
zazwyczaj bydlę wybredne, byle czego
do ust nie weźmie, w dodatku chciałby
wypić ze cztery różne piwa w jednym
miejscu. Nie tknie żadnego trunku
piwopodobnego tworzonego metodą
HGB, fermentowanego w przepływie,
z oszczędności uwarzonego z dużym
dodatkiem kukurydzy lub ryżu zamiast
słodu. Myślicie, że to wszystko?
Mylicie się – będzie też wybrzydzał
na piwo z małego browaru, tradycyjnie
uwarzone. Jeśli będzie skwaśniałe,
metaliczne, maślane, warzywne lub
apteczne w aromacie. Odpadają też
wynalazki z dodatkiem sztucznych
aromatów. Jak piwo czekoladowe, to nie
z dodatkiem sztucznego aromatu czeko-
lady, tylko dobrze zrobiony stout, który
pachnie czekoladą dzięki umiejętnie
skomponowanym słodom. Jeśli wiśnio-
we, to nie ze sztucznym syropem, tylko
belgijski lambic, czyli piwo fermentacji
spontanicznej z dodatkiem świeżych
owoców, dodawanych do brzeczki
podczas procesu fermentacji.
Oczywiście nie trzeba być piwowarem
domowym, żeby być smakoszem, zatem
powyższe wymagania ma też wiele osób
nie warzących piwa, przez co znajdujących
się w jeszcze gorszej piwnie sytuacji.
Jedynym ratunkiem dla takich „marud”
mogą być Festiwale Piwne.
Festiwale, nie festyny z piwem.
Festiwale dbające o swoją reputację
przez selekcję wystawców dopuszczo-
nych do udziału. Festiwale, których
tematem przewodnim jest piwo, a nie
przysłowiowe „szwarc mydło i powidło”,
a piwo przy okazji. Festiwale, które będą
kusiły swoich gości produktami, których
na co dzień nie mogą spróbować. Na
takie festiwale przyjeżdżają smakosze
piwa, a nie smakosze taniej rozrywki.
Na festiwalu żaden sprzedawca nie
naleje soku do piwa, bo soku nie ma
w ofercie. Na festiwalu sprzedawca nie
poda piwa zepsutego. A jak poda, to po
raz pierwszy i ostatni. Na festiwalu nie
ma miejsca na konkurs „picie piwa na
czas”, bo tam się pije piwo dla smaku.
Na festiwalu piwo się również degustuje,
a nie tylko pije. Delektuje się szlachet-
nością goryczki i aromatu chmielowego,
zachwyca słodową miękkością, wyławia
nuty suszonych owoców lub świeżych
cytrusów.
Myślicie, że się rozmarzyłam za
bardzo? Ja myślę, że nie. Takie festiwale
są w innych krajach, będą też i w Polsce.
Niek tóre przedsięwzięcia już teraz
zmierzają w dobrym kierunku. Jak je
rozwiną organizatorzy? Zobaczymy.
przez duże „P” w europejskiej organizacji browarniczej
Agnieszka Wołczaska-Prasolik „Marusia” www.warzenie.pl
Polecane polskie festiwale piwne:
Wrocławski Festiwal Dobrego Piwa – ogromny wybór piw, piękne plenery Zamku leśnickiego, w jego lochach Wrocławskie Warsztaty Piwowarskie.www.festiwaldobregopiwa.pl
Festiwal Birofilia – piwa z całego świata, giełda birofilistyczna, namiot piwowarów domowych.www.festiwal-birofilia.pl
Festiwal w Lwówku Śląskim – przegląd piw z regionalnych browarów polskich i czeskich.
Fot.
Artu
r Szu
drow
icz
brow
ar.b
iz /
war
zeni
e.pl
Piwo
2011_1_ai_190x250.indd 34 2011-01-19 12:42:38
351 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
b r o w a r n i c t w o
k adr y
przez duże „P”
Kandydatury zostały zgłoszone
do EBC dzięki ak tywnej postawie
Zwią zku Pracodawców Przemysłu
Piwowarskiego.
EBC Brewing Science Group jest
grupą naukowców, zajmujących się
praktyczną realizacją głównych celów
i założeń EBC. Członkami grupy są
przedstawiciele różnych dyscyplin
naukowych, zaangażowani badawczo
w tematykę browarniczą począwszy
od spraw związanych z uprawą i prze-
twarzaniem jęczmienia, procesem pro-
dukcji piwa, analizy jakości produktów,
bezpieczeństwa i wartości zdrowotnej.
W skład The Brewing Science Group
wchodzi zazwyczaj około 50 naukowców
z uniwersytetów, instytutów badawczych
i przemysłu piwowarskiego, którzy
w zależności od potrzeb zorganizowani
są w podgrupy zajmujące się konkret-
nymi tematami.
Nowymi członkami EBC Brewing Science Group od roku 2010 są również przedstawiciele Polski: dr Edyta Kordialik-Bogacka (Politechnika Łódzka), oraz dr Aleksander Poreda (Uniwersytet Rolniczy w Krakowie).
„Nasi”w europejskiej organizacji browarniczej
BSG skupia obecnie 43 aktywnie
działające osoby. Kraje najliczniej repre-
zentowane (4 lub więcej reprezentantów)
to Belgia, Czechy, Niemcy, Finlandia
oraz Wielka Brytania. Udział Polski
w EBC Brewing Science Group pozwoli
wpisać nasz kraj na mapę aktywnej
współpracy europejskich organizacji
piwowarskich. Aktywny udział w spo-
tkaniach BSG pozwoli na bieżąco śledzić
aktualne trendy w pracach badawczych
wiodących ośrodków naukow ych
w dziedzinie piwowarstwa.
European Brewery ConventionEuropejska Konwencja Browarnicza (EBC) stanowi naukowo- techniczne wsparcie The Brewers of Europe. Jej głównym celem jest zdobywanie i transfer wiedzy oraz ułatwianie współpracy pomiędzy partnerami, producentami piwa oraz organizacjami naukowymi na rzecz branży piwowarskiej, konsumentów i społeczeństwa.
The Brewers of Europe To stowarzyszenie typu non-profit, którego celem jest zabieranie głosu w imieniu europejskiej branży piwowarskiej i komunikacja z instytucjami europejskimi oraz organizacjami międzynarodowymi. Obecnie członkami BoE są krajowe organizacje piwowarskie państw unijnych, Norwegii, Szwajcarii i Turcji. Polska w ww. organizacji reprezentowana jest przez Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego.
Opracowanie dr Aleksander Poreda
Fotografia pamiątkowa uczestników 8-go Technicznego Spotkania The Brewing Science Group (siedzący od lewej: Behnam Taidi – Przewodniczący BSG, John Brauer – Dyrektor EBC)
2011_1_ai_190x250.indd 35 2011-01-19 12:42:40
O ile w 2009 r. z Polski wyjechało
35 mln litrów wódki o wartości ok.
80 mln euro, to w 2010 r. było to już
39 mln litrów o wartości ok. 110 mln euro.
Niestety trudno mówić o całkowitej
satysfakcji z wyników uzyskanych przez
polskich eksporterów. Dlaczego? Pomi-
mo kilkuletniej tendencji wzrostowej,
nasi producenci nadal nie odbudowali
pozycji z połowy lat 80-tych, kiedy
to za granicę trafiało prawie 80 mln
litrów wódek! Co prawda polskie wódki
mocno „rozpychają się” na półkach na
całym świecie, ale nadal pod wzglę-
dem sprzedaży ustępują konkurencji
z innych krajów. Wielką popularno-
ścią tradycyjnie cieszą się alkohole
z Rosji (nadal postrzeganej przez
wiele osób jako „ojczyzna wódki”),
silną pozycję mają także wódki ze
Stanów Zjednoczonych, Ukrainy, Fin-
landii, Francji i Szwecji. T rudno mówić
o hurraoptymizmie, kiedy uświadomimy
sobie, że wyekspor towaliśmy tyle
samo wódki, co Finlandia (licząca
5,3 mln mieszkańców) i trzykrotnie
mniej niż Szwecja (9,3 mln mieszkań-
ców). Dlaczego tak się dzieje?
Sukcesy wódek z innych krajów
wynikają z prowadzenia wieloletnich,
konsekwentnych działań promocyj-
nych. Tymczasem promocja polskich
r y nekp r z em y s ł s p i r y t u s o w y
Eksport polskich wódek – dobre wieści mogłyby być lepsze
Miniony rok zakończył się dobrymi informacjami dotyczącymi eksportu polskich wódek. Do września 2010 ilość wyeksportowanej wódki zwiększyła się o 17 %, natomiast jej wartość była aż o 36 % wyższa niż rok wcześniej.
Leszek Wiwała
Związek Pracodawców Polski Przemysł Spirytusowy
36 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
Moglibyśmy i powinniśmy eksportować więcej! Czy jest jakiś inny produkt z Polski, tak powszechnie i pozytywnie kojarzony na całym świecie? Jaki prezent kupią na lotnisku turyści czy biznesmeni, wracający z podróży po Polsce? Mogę się założyć, że w olbrzymiej większości przypadków będzie to butelka wódki. Nie kojarzymy się bowiem na świecie z winami czy z piwami, a także z luksusowymi perfumami, ubraniami czy designerskimi meblami. Nie ma się co tego wstydzić – skojarzenie z alkoholem wcale nie przeszkadza Szkotom, którzy z whisky zrobili globalny przebój. Podobnie działają Szwedzi (na butelce „Absoluta” dumnie widnieje napis „Country of Sweden”) czy Finowie (trudno przeszacować, ile dla promocji tego kraju uczyniła wódka nazwana po prostu „Finlandia”)
2011_1_ai_190x250.indd 36 2011-01-19 12:42:45
napojów spiry tusowych była bar-
dzo ograniczona w latach 90-tych,
a odżyła dopiero po 2001, w znacz-
nej mierze dzięki przeprowadzeniu
procesu prywatyzacji. Przyczyn było
kilka – brak środków finansowych,
ale przede wszystkim wieloletni spór
o prawa do konkretnych marek wódek.
Zagraniczni konkurenci nie marno-
wali czasu. Zainwestowali w reklamę,
atrakcyjne opakowania, wygląd butelek
i etykiet. Co więcej, ich działania są
wspierane przez władze państwowe.
Widzą one w mocnych alkoholach
doskonały sposób na promocję kraju
oraz źródło dochodów dla pracowników,
przedsiębiorców i rolników. Doskonale
ilustruje to przykład Szkocji. W 2009 r.
tamtejsze destylarnie kupiły zboże
o w a r t o ś c i o k . 24 0 m ln e u r o ,
a 45 t ys. osób bezpośrednio lub
pośrednio zawdzięcza swoją pracę
narodowemu trunkowi. Eksport whisky
osiąga poziom 3 miliardów funtów.
To olbrzymie sumy, zwłaszcza, że mowa
o kraju zaludnionym przez zaledwie
5 mln mieszkańców.
Tymczasem w Polsce branża na-
pojów spirytusowych jest przez rząd
trak towana po macoszemu. Jeste-
śmy źródłem dochodów dla państwa
(ok. 10 mld złotych odprowadzonych
podatków w 2009 r.), do którego chętnie
się sięga, gdy w budżecie świecą pustki.
Jednocześnie jesteśmy dyżurnym
kozłem ofiarnym, na którego wskazuje
się w przypadku kłopotów wynikających
z nieodpowiedzialnej konsumpcji al-
koholu. Mocnych alkoholi nie można
w żaden właściwie sposób rekla-
mować, co może dziwić, gdyż na
piwo nie nakłada się tak surowych
ogranic zeń. Z jak ichś powodów
politycy uznali, że alkohol zawarty
w piwie powinien być traktowany inaczej
(tj. bardziej liberalnie), niż alkohol zawarty
w wódce, koniaku czy winie. Jak widać,
najwyraźniej 15-letnia whisky czy
20-letni koniak są groźniejsze dla
społeczeństwa niż piwo.
Obawiam się, że bez wsparcia ze
strony państwa bardziej dynamiczna
międzynarodowa ekspansja polskich
wódek nie będzie możliwa. Wydaje się
oczywiste, że jedyny uznany między-
narodowo polski produkt powinien być
przez rząd otoczony szczególną opieką.
Mam nadzieję, że w 2011 roku nasz
rząd uzna to za „oczywistą oczywistość”
i przystąpi do konkretnych działań,
k tór ych celem będzie uczynienie
z polskiej wódki jednego z najsilniej-
szych globalnych brandów.
371 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
Jaki prezent kupią na lotnisku turyści czy biznesmeni, wracający z podróży po Polsce?
Mogę się założyć, że w olbrzymiej większości przypadków będzie to butelka wódki
W 2010 r. wyeksportowaliśmy tyle samo wódki, co Finlandia (licząca 5,3 mln mieszkańców) i trzykrotnie mniej niż Szwecja (9,3 mln mieszkańców)
Jaki prezent kupią na lotnisku
wracający z podróży po Polsce?
W Polsce branża napojów spirytusowych jest przez rząd traktowana po macoszemu. Jesteśmy źródłem dochodów dla państwa do którego chętnie się sięga, gdy w budżecie świecą pustki. Jednocześnie jesteśmy dyżurnym kozłem ofiarnym, na którego wskazuje się w przypadku kłopotów wynikających z nieodpowiedzialnej konsumpcji alkoholu – mówi Leszek Wiwała
2011_1_ai_190x250.indd 37 2011-01-19 13:06:15
Słodycze, czyli smakołyki to coś na co konsument raczej ma ochotę niż rzeczywiście tego potrzebuje. Jak je produkować, jak podążać za oczekiwaniami klienta? Odpowiedź na te pytania starała się znaleźć fi rma Cargill wraz z uczestnikami seminarium „Zdrowo, smacz-nie i trendy z fi rmą Cargill”.
Na dojrzałych rynkach wywierana jest
duża presja na rynek słodyczy ze względu na
problemy zdrowotne, etyczne i ekonomiczne.
Wyzwaniami dla producentów słodyczy są więc
nie tylko kwestie odpowiedniej technologii
i marketingu ale także społecznej odpowie-
dzialności: ochrona środowiska, pozyskiwanie
surowca z miejsc, gdzie nie wykorzystuje się
do pracy dzieci, redukcja emisji CO2, transport
żywności, odnawialne i biodegradowalne
opakowania.
Słodycze funkcjonalneCukierki o korzyściach funkcjonalnych
(z zawartością witamin, minerałów lub błon-
nika) powodują u konsumentów mniejsze
poczucie winy. Producenci rozwijają zatem
produkcję nowych wariantów funkcjonalnych,
bezcukrowych i organicznych wyrobów, aby
odróżnić się od standardowych produktów
na cukrze. Najbardziej popularne są te
produkty, które łączą oczywiste korzyści
zdrowotne oraz słodki i przyjemny smak.
Pod kątem ilości sprzedaży produkty
znajdują się na pozycji odległej od
podium, jednak wartościowo plasują się
już na trzecim miejscu w cukiernictwie.
Spr zeda ż tego t ypu w yrobów
w Europie Wschodniej jest stosunkowo
niewielka ze względu na wyższą cenę
spowodowaną użyciem dodatków
funkcjonalnych.
Słodycze a zdrowieW odpowiedzi na coraz większe
problemy zdrowotne związane np.
z ot y łością , producenci oferują
szerszy wybór produktów o dosko-
nałej słodyczy i jednocześnie bez
niepożądanych kalorii (cukierki bez-
38 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
cuk i e r n i c t w o
r e l ac j a
O trendach na rynkucukierniczym i piekarniczym
Anna Oleńko, ekspert WSSE Warszawa
Licznie zgromadzeni uczestnicy konferencji
Dariusz Musiał, kierownik ds. rozwoju r ynku, Cargill Flavor Systems
2011_1_ai_190x250.indd 38 2011-01-19 13:07:28
cukrowe, o obniżonej kaloryczności, przyjazne dla zębów,
z niskim indeksem glikemicznym).
Czekolada nasza ulubionaBardzo mocnym t rendem silnie roz wijającym się
w Europie Zachodniej, jak również w Europie Wschodniej
jest kategoria produktów czekoladowych. Coraz bardziej
popularna staje się ciemna czekolada, postrzegana jako
zdrowsza, ze względu na zawartość dobroczynnych an-
tyutleniaczy. Na rynku dostępny jest wyjątkowo szeroki
asortyment produktów czekoladowych z różnymi dodatkami
i o niezwykłych, zaskakujących smakach.
InspiracjePodczas seminarium firma Cargill zaprezentowała szereg
propozycji rozwoju dla produktów cukierniczych i piekarniczych,
np. cukierki do żucia bez dodatku cukru na bazie naturalnych
aromatów owocowych, ciastka bez dodatku cukru z błonnikiem
i naturalna wanilią, czekoladę wyprodukowaną z wyselekcjono-
wanych ziaren kakao pochodzących z Madagaskaru oraz wanilii
o tym samym pochodzeniu (single origin).
Cargill widzi potrzebę wspierania i promowania tren-
dów i produktów tradycyjnych, jak również innowacyj-
nych, k tórych obecność i znaczenie na rynku nie budzi
wątpliwości zarówno producentów, jak i konsumentów
w żadnym kraju Unii Europejskiej.
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
O trendach na rynku
Opracowanie
Agnieszka Czarnecka
Agnieszka Czarnecka, regionalny koordynator ds. marketingu, Małgorzata Jarocka, regionalny dyrektorsprzedaży, Cargill Starches&Sweeteners
Uczestnicy panelu piekarniczego
Warka 27-29 kwietnia 2011 r.
Dodatki, urządzenia i materiały pomocnicze
dla przemysłu owocowo-warzywnego – Aktualne trendy na rynku soków
zagęszczonych i napojów.
Chęć uczestnictwa w konferencji
można zgłosić na adresy: fructo@fructopol.com.pl
oraz flottweg@medianet.pl
rekl
ama
WHO IS who?WHO IS who?WHO IS who?
z ramienia KUPS, został członkiem zarządu AIJN.Jest absolwentem Wydziału Prawa
w WSHiP w Warszawie oraz Ekonomii
w SGH w Warszawie. Całe życie związany
z branżą owocową poprzez miejsce
zamieszkania czyli Grójec oraz firmę
Alpex Sp. z o.o. – założoną przez jego
rodziców w 1993 roku. Obecnie na
stanowisku dyrektora zarządzającego
oraz członka zarządu.
Piotr Podoba
2011_1_ai_190x250.indd 39 2011-01-19 12:44:16
Wówczas bardzo boleśnie odczuliśmy
skutki ignorowania światowej nadpro-
dukcji kluczowego dla nas koncentratu
soku jabłkowego, uświadomiliśmy sobie
swoją małą wiedzę o światowym rynku,
o naszej konkurencji, o znaczeniu
rynków finansowych, o szybko zmie-
niających się trendach rynkowych i ich
skutkach. Ostatnie trzy lata to okres bar-
dzo wnikliwych analiz stanu polskiego
przemysłu rolno-spożywczego, naszego
zaplecza surowcowego, wzajemnych
relacji rolników i przetwórców oraz ich
wspólnej pozycji na światowym rynku.
W efekcie możemy dużo i trafnie mówić
o problemach branży, ale niestety wciąż
nie potrafimy korzystnie jej zmieniać.
2010 – jaki był?Dominacja na rynku detalicznym
dużych sieci handlowych przyspieszyła
negatywne dla branży skutki światowej
konkurencji, wymuszając koncentrację
środków produkcji, przejawiającą się
w dominacji na rynku producentów
dużych koncernów produkcyjnych,
obniżenie z yskowności produkcji
i niebezpieczne dla rynku surowcowego
wahania cen surowców. Nadmierne
obniżki cen surowców w latach urodzaju
stały się przyczyną licznych konfliktów
między przetwórcami a sadownikami
i bardzo poważnie zagroziły potencjało-
wi produkcyjnemu Polski.
Rok 2010, jeżeli chodzi o kwestie su-
rowcowe był generalnie rokiem nieuro-
dzaju. Mokra wiosna i deszcze w okresie
kwitnienia jabłoni, wiśni, truskawek
i porzeczek spowodowały znacznie
gorsze zawiązywanie owoców i unie-
możliwiły prawidłową agrotechnikę.
W konsekwencji mieliśmy relatywnie
małą produkcję owoców oraz ich nie-
najlepszą jakość.
Piotr Trojanowicz
Członek zarząduKUPS
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 140
p r z e t w ó r s t w o o w oco w o-w a r z y w ne
s ok o w n ic t w o Co czeka branżę koncentratów w 2011 r.?
Koniec roku to tradycyjnie okres podsumowań, analiz i ocen. W branży producentów zagęszczonych soków owocowych rok 2010 był kolejnym, bardzo trudnym okresem przemian, zapoczątkowanym w pamiętnym sezonie 2007 r.
2011_1_ai_190x250.indd 40 2011-01-19 12:44:21
Produkcja koncentratu w Polsce
Produkcję koncentratów owocowych
w latach 2009-2010 w Polsce opisuje
tabela 1. Widać wyraźnie, iż produkcja
koncentratu jabłkowego i wiśniowego
były na poziomie 50 i 30% produkcji
z 2009 roku.
Na uwagę zasługuje olbrzymi wzrost
cen koncentratów, głównie jabłkowego
i wiśniowego. W roku 2009 koncentrat
jabłkowy sprzedawany był w cenach od
0,65 do 0,75 EUR / kg. W roku 2010, pod
koniec sezonu produkcyjnego, czyli w X i
XI ceny poszybowały w górę i osiągnęły
poziom 1,8-1,85 EUR/ kg. Podobnie
wyglądała sytuacja z cenami koncen-
tratu wiśniowego, które wzrosły o ponad
100%w stosunku do cen z roku 2009,
osiągając poziom około 4 EUR/kg. Niż-
sza była również produkcja koncentratu
truskawkowego. Mała podaż surowca
i olbrzymia konkurencja, podobnie jak
w przypadku owoców wiśni, ze strony
przemysłu zamrażalniczego sprawiła,
że ceny koncentratu truskawkowego
osiągnęły poziom 6 EUR/kg.
Tak duże wzrosty cen nie postaną
bez znaczenia dla przyszłości rynku
tych koncentratów. Bardzo wysokie
ceny w Polsce uruchomiły mechanizm
poszukiwania alternatywnych dostaw-
ców i spowodowały ogromny wzrost
znaczenia Turcji, jako dużego dostawcy
do Europy koncentratu wiśniowego
i jabłkowego. Dobry urodzaj jabłek
i wiśni w Turcji w 2010r, relatywnie
niskie ceny produkcji oraz gwałtowny
wzrost cen na rynku koncentratów,
pozwolił na uzyskanie dużej rentowności
produkcji w Turcji, co z pewnością
przełoży się na kolejne inwestycje
tureckich producentów ZSO i sprawi, iż
Polsce wyrośnie liczący się konkurent.
Poziom produkcji koncentratów
z malin, porzeczek, aroni był podobny
do roku 2009 i ceny uzyskiwane za
te koncentraty kształ towały się na
podobnym poziomie.
Ceny surowców owocowych jakie
uzyskiwali rolnicy w 2010 r. można
porównać jedynie do cen w pamiętnym
roku 2007. Ceny truskawek przemysło-
wych z przeznaczeniem na koncentrat
pr zekroczy ł y 2,10 PLN/kg, wiśni
2,40 PLN/kg a ceny jabłek przemysło-
wych pod koniec sezonu przekroczyły
0,85 PLN/kg.
Pomijając sytuacje ekstremalne
jakimi są lata nieurodzaju owoców
Rodzaj koncentratuw tys. t
2008 2009 2010
Koncentrat jabłkowy 280 180/220 100/110Koncentrat truskawkowy 8,5 7,0 4,0
Koncentrat wiśniowy 11,5 13,0 3,5Koncentrat z czarnej porzeczki 16,5 12,5 13,0
Koncentrat z czerwonej porzeczki 3,0 3,2 3,0Koncentrat malinowy 2,4 2,1 1,9Koncentrat aroniowy 6,5 5,0 4,5
Razem
328,4/w tym k.
jabłkowy-280pozostałe 48,4/
222,8/ 262,8w tym k .jabłkowy
220pozostałe 42,8/
129,9/139,9/w tym k.
jabłkowy130pozostałe30,7/
411 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
Co czeka branżę koncentratów w 2011 r.?
Tab. 1 Produkcja koncentratów w Polsce w latach 2008-2010
2011_1_ai_190x250.indd 41 2011-01-19 12:44:24
należy jasno podkreślić, iż ceny owo-
ców przemysłowych będą rosły, co
jest związane ze wzrostem kosztów
ich produkcji, konkurencją ze strony
przemysłu zamrażalniczego, rosnącą
konsumpcją owoców świeżych i stale
rosnącym światowym zapotrzebowa-
niem na przetwory owocowe.
Światowy rynek koncentratu
Sytuacja na światowym rynku kon-
centratów, a zwłaszcza na światowym
rynku koncentratu jabłkowego, jest
diametralnie różna niż we wspomnianym
roku 2007. Obecnie nie mamy problemu
światowej nadprodukcji, która wówczas
wynosiła około500-600tys.ton, co
stanowiło ponad 35% światowej pro-
dukcji koncentratu jabłkowego w 2007r.
Nie grożą nam zatem konsekwencje
podobne do tych, jakie producenci
koncentratu odczuli w roku 2007.
W w ynik u r e l a t y w nie n isk ie j
produkcji koncentratu jab łkowego
w Chinach w 2010r, która kształtowała
się na poziomie 650-700tys.t, w chwili
obecnej mamy zrównoważony rynek
światowy, brak zapasów u produ-
centów chińskich i europejskich
i wie lce prawdopodobne jes t , i ż
w nowy sezon produkcyjny 2011 wej-
dziemy ze sporym zapotrzebowaniem
i pustymi magazynami. Dobrze to
wróży na następny rok.
Czy zdołamy wykorzystać tę szansę?
Pytanie bynajmniej nie jest bezza-
sadne, mamy bowiem kilkuletnie zanie-
dbania inwestycyjne, bardzo nielojalny
i zmienny rynek odbiorców, rosnącą
w siłę konkurencję i ciągle niekorzyst-
ne trendy spożycia koncentratów w
Europie.
Sukces branży zależy od wielu czyn-
ników. Po pierwsze: urodzaj owoców
w Polsce i na świecie zależy zwykle od
przebiegu pogody, ale moim zdaniem
istotny również będzie fakt, iż producenci
rolni nie mają dostatecznej ilości kapi-
tału, aby w sposób właściwy nawozić i
pielęgnować plantacje owoców.
Kilkuletnie zaniedbania w tym zakresie
będą widoczne zwłaszcza w przypadku
nasadzeń wiśni. Istotnym również jest
fakt, iż polscy i europejscy sadownicy
w wyniku obostrzeń związanych z pozo-
stałościami pestycydów nie będą mieli
skutecznych i tanich narzędzi do walki
z chorobami i szkodnikami roślin.
Dużym zagrożeniem dla uzyskiwania
dobrej rentowności naszej branży jest
fakt niedofinansowania naszych zakła-
dów produkcyjnych, niewprowadzanie
nowych technologii, monoprodukcja,
brak właściwej bazy analityczno-labo-
ratoryjnej i trudności z pozyskiwaniem
środków obrotowych. Rynek odbiorców
zna nasze słabości i ma doskonałą
wiedzę o sytuacji na rynku. Poprzez
hamowanie odbiorców i penetrację
rynku światowego skutecznie obniża ceny
w przypadku dobrej podaży surowca,
pozbawiając naszych producentów zysku.
W przypadku dużych braków surow-
cowych i wysokich cen koncentratów,
tak jak w roku 2007 czy 2010, podwyżka
cen soków skutecznie schładza popyt,
generując jednocześnie większe spoży-
cie napojów, które owoce mają jedynie
w nazwie i na opakowaniu.
Wobec tego mechanizmu jesteśmy
bezbronni, gdyż z powodu braku wystar-
czającej ilości środków obrotowych nie
jesteśmy w stanie zmagazynować odpo-
wiedniej ilości koncentratów i skutecznie
korzystnie dla siebie kształtować ich rynek.
Polskie przedsiębiorstwa nie rozwi-
jają swojego rynku sprzedaży, plasując
ponad 96% koncentratu na rynku
europejskim. Zupełnie inaczej wygląda
sytuacja u naszego największego kon-
kurenta Chin.
42 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
p r z e t w ó r s t w o o w oco w o-w a r z y w ne
s ok o w n ic t w o
Zbiory owoców
Zdaniem producentów działających w KUPS plony w 2010r. znacznie różniły się od oficjalnych danych GUS. I tak zdaniem KUPS plony jabłek były na poziomie około 170 tys. t, (GUS podaje 2 150 tys. ton) wiśni 110 tys. t, (GUS podaje 145 tys. ton) czarnych porzeczek na poziomie 110 tys. t, (GUS podaje 144 tys. ton) malin max.70 tys. t. (wg GUSu 87 tys. ton) – dane GUS z września 2010 r.
w Chinach w 2010r, która kształtowała
się na poziomie 650-700tys.t, w chwili
obecnej mamy zrównoważony rynek
światowy, brak zapasów u produ-
centów chińskich i europejskich
i wie lce prawdopodobne jes t , i ż
w nowy sezon produkcyjny 2011 wej-
dziemy ze sporym zapotrzebowaniem
i pustymi magazynami. Dobrze to
wróży na następny rok.
Polskie przedsiębiorstwa nie rozwi-
jają swojego rynku sprzedaży, plasując
ponad 96% koncentratu na rynku
europejskim. Zupełnie inaczej wygląda
sytuacja u naszego największego kon-
kurenta Chin.
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
Zdaniem producentów działających w KUPS plony w 2010r. znacznie różniły się od oficjalnych danych GUS. I tak zdaniem KUPS plony jabłek były na poziomie około 170 tys. t, (GUS podaje 2 150 tys. ton) wiśni 110 tys. t, (GUS podaje 145 tys. ton) czarnych porzeczek na poziomie 110 tys. t, (GUS podaje 144 tys. ton) malin max.70 tys. t. (wg GUSu 87 tys. ton)
2011_1_ai_190x250.indd 42 2011-01-19 13:12:02
Dywersyfikacja rynku zbytu jest dzi-
siaj koniecznością. Rywalizacja, zwłasz-
cza cenowa, polskich producentów na
bardzo konkurencyjnym europejskim
rynku jest dla nich zabójcza.
Zdobywanie nowych rynków wyma-
ga pieniędzy i współpracy a nam brakuje
i jednego i drugiego. Na razie realizuje
się strategia dużych koncernów, które
poprzez monopolizację rynku producen-
tów dążą do zlikwidowania konkurencji
polsko-polskiej.
Duże koncerny mają również swoje
problemy: rozbudowane i drogie syste-
my zarządzania, wolne reagowanie na
zmienne sytuacje rynkowe, ogromne
koszty, z racji skali produkcji i zobo-
wiązań rynkowych, błędnych decyzji
gospodarczych, które muszą się im
zdarzać na tak niestabilnym i mało
przewidywalnym rynku. Jednak sprawne
i przemyślane zarządzanie odpowiednio
dużym potencjałem produkcyjnym może
dać pozytywne rezultaty.
Dlatego uważam, że koncentracja na
polskim rynku producentów ZSO będzie
nadal postępować. Przypuszczalnie
na polskim rynku producentów pojawi
się kilku nowych graczy, którzy będą
próbowali coś urwać z ”polskiego tortu”
i zabezpieczyć tu swoje interesy.
Myślę nie tylko o uznanych firmach
z Niemiec czy Austrii, ale również o
firmach zza naszej wschodniej granicy.
Wnikliwa obserwacja polskiego
rynku producentów każe przypusz-
czać, iż coraz większego znaczenia
będą nabierać, trochę mniej aktywni
w ostatnich latach, polscy producenci
ZSO, powiązani z dużymi polskimi
producentami soków jak Maspex,
Hortex, Agros. Będzie to związane z
rosnącą konkurencją i koniecznością
zabezpieczenia sobie relatywnie tanich i
znakomitych jakościowo półproduktów.
Należy w tym miejscu podkreślić, że
polskie koncentraty są drugi rok z rzędu
konkurencyjne cenowo w stosunku do
koncentratów importowanych z Chin.
Bardzo wa żną , lecz ma ło do
tej pory docenianą rzeczą, jest dy-
wersyfikacja produkcji prowadzonej
przez producentów ZSO w Polsce.
Produkcja koncentratów owocowych
jest działalnością wybitnie sezonową,
ryzykowną dochodowo, wymagającą
dużych nakładów finansowych i znajo-
mości specyficznego rynku. Producenci
działający w Polsce, w celu polepszenia
wyników finansowych, powinni dążyć
do poszerzania produkcji o niszowe
koncentraty warzywne, przeciery, soki
NFC, produkcję innych przetworów ma-
sowych lub detalicznych, pozwalających
efektywnie wykorzystać zasoby ludzkie i
środki produkcji oraz chociaż częściowo
uniezależnić się od zmiennego rynku i
konkurencji.
Inicjatywa w tym zakresie będzie
miała zasadnicze znaczenie szcze-
gólnie czasach spadających ratingów
bankowych branży producentów ZSO,
zapowiadanych wzrostów kosz tów
energii elektrycznej, gazu, kosztów
finansowych, kosztów pracy, ochrony
środowiska itp. Nie bez znaczenia będzie
ograniczenie w najbliższej przyszłości
dotacji do innowacyjnych inwestycji
w przetwórstwie rolnym. Niewielkim
pocieszeniem są korzystne dla branży
zmiany przepisów ustawy o VAT, ob-
niżające stawkę podatku VAT na soki
z 7 na 5%.
Warto zapamiętać Polska jest dużym eksporterem
ZSO. Eksportujemy ponad 80% pro-
dukowanych w kraju zagęszczonych
soków owocowych, więc istotny dla
producentów jest kurs PLN względem
EUR i USD. Niebezpieczne dla nas
są tendencje aprecjacyjne PLN, a na
kurs poniżej 4PLN/EUR patrzymy
z niepokojem.
Jak widać przyszłość branży pełna
jest niebezpieczeństw, ale koncentraty,
soki NFC, mrożonki są światowemu
rynkowi potrzebne, rośnie na nie za-
potrzebowanie, szczególnie w Azji i na
wschodzie Europy i nie należy myśleć
o tym rynku tylko w czarnych kolorach.
Trzeba go uważnie obserwować, ana-
lizować i wychodzić naprzeciw jego
oczekiwaniom.
Trudno więc powiedzieć co branży
przyniesie Nowy Rok, nowy sezon.
Jedno można powiedzieć z całą pew-
nością – będzie ciekawy!
431 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
Struktura eksportu ZSJ z Chin w 2009 r.Źródło: Foodnews 30.04.09,EUROSTAT
Przypuszczalnie na polskim rynku producentów pojawi się kilku nowych graczy, którzy będą próbowali coś urwać z ”polskiego tortu” i zabezpieczyć tu swoje interesy.
Myślę nie tylko o uznanych firmach z Niemiec czy Austrii, ale również o firmach zza naszej wschodniej granicy.
Podwyżka cen soków
skutecznie schładza popyt, generując jednocześnie większe spożycie napojów, które owoce mają jedynie w nazwie i na opakowaniu
2011_1_ai_190x250.indd 43 2011-01-19 13:12:03
p r z e t w ó r s t w o o w oco w o-w a r z y w ne
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 144
2010 rok znów przyniósł nam wiele niekorzystnych niespo-dzianek: po przymrozkach i suszach przyszły powodzie a bardzo trudne warunki klimatyczne, szczególnie w okresie zawiązywania owoców, spowodowały sporo mniejsze niż się oczekiwało zbiory.
Walka o jabłko
Jarosław Dybus
Przewodniczący Sekcji Koncentratów przy KUPS
s ok o w n ic t w o
Truskawki i wiśnie cieszyły się w tym
roku wielką atencją branży zamrażalni-
czej, w wyniku czego wyprodukowaliśmy
znacznie mniej soków zagęszczonych
z tych owoców. Po prostu zabrakło
surowca do przetwórstwa. Z kolei
deficyt jabłek spowodowany dużym
opadem i chorobami wpłynął na duży
spadek produkcji zagęszczonego
soku jabłkowego, którą szacuje się
w tym sezonie na ok. 100 000 ton.
Gdzie dwóch się bije…Deficy t jab ł ek przemysłowych
wymusza wyższe ceny, z czego korzy-
stają niektórzy pośrednicy spekulujący
surowcem. Problem nabiera znaczenia.
Dlatego też przetwórcy powinni współ-
pracować z sadownikami i wypracować
transparentny system współpracy
z pośrednikami. Należy też dążyć do
Zbiory owoców z drzew szacuje się na 2,2 mln t, tj. o 28,7% mniej od zbiorów ubiegłorocznych.
Zbiory owoców jagodowych szacuje się na 0,5 mln t, tj. o 3,1% mniej od zbiorów 2009 r.
2011_1_ai_190x250.indd 44 2011-01-19 12:44:30
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl 1 / 20 1 1 45
Walka o jabłko
Zbiory owoców w Polsce wg GUS, dane z grudnia 2010
stabilizacji wahań cen jabłek przemysłowych do produkcji
koncentratu soku jabłkowego a co za tym idzie i cen, po
jakich będzie on sprzedawany. Wówczas będzie można mówić
o stabilizacji produkcji jabłek przemysłowych, stanowiących
co najmniej połowę ogólnej produkcji jabłek w Polsce.
Problemy z liczeniemDo podejmowania decyzji i kreowania polityki potrzebna
jest wiedza. W tym dane statystyczne. Tymczasem kuleje
zarówno kwestia trafności prognoz zbiorów owoców jak
i nasze próby ujednolicania przedstawianych danych. Z na-
szych dyskusji wynikł wniosek, aby doprowadzić do spotkania
z Prezesem GUS i omówienia zarówno formy zbierania danych
jak i późniejszego ich prezentowania z uwzględnienie opinii
i korekt specjalistów branżowych. Istotnym elementem jest
przecież wypracowanie procedury prognozowania, która po-
zwoli z większą dokładnością szacować zbiory przed sezonem.
Niepokoi mnie bardzo niechęć przetwórców do poufnego
przekazywania danych o poziomie produkcji i zapasów.
W ramach naszej organizacji wprowadziliśmy system ewi-
dencjonowania produkcji i magazynowania, mający dać nam
rozeznanie o poziomach produkcji i zapasów poszczególnych
asortymentów. Brak tych danych nie pozwala nam na korektę
prognoz zbiorów owoców po sezonie przetwórczym.
Żeby nam jabłek nie zabrakłoW końcu zaczęliśmy rozróżniać owoce. Na te do przetwórstwa
oraz te do konsumpcji. Jest to niezwykle ważne w aspekcie
kosztów ich wytworzenia. Taka postawa ułatwi porozumienie
ze stowarzyszeniami producentów rolnych, którzy świadomie
przekształcają plantacje, ukierunkowując je na ostatecznego
odbiorcę. Odczuwamy potrzebę współpracy z producentami
owoców oraz ze stowarzyszeniami przetwórców owoców mrożo-
nych w celu znalezienia systemowych rozwiązań poprawiających
konkurencyjność polskiej branży owocowo – warzywnej.
Sekcja Koncentratów: wyzwania na 2011Naszym najważniejszym celem jest głęboka anali-
za procesów zachodzących w krajowym sadownictwie
i zabezpieczenie przyszłej bazy surowcowej. Musimy
wyprzedzać sytuacje nadprodukcji owoców i płynące
z tego zjawiska konsekwencje bądź eliminować zjawiska, kiedy
to na skutek niedoborów surowców czynnikiem ważącym staje
się pośrednik.
Zbiory owoców z drzew szacuje się na 2,2 mln t, tj. o 28,7% mniej od zbiorów ubiegłorocznych.
Zbiory owoców jagodowych szacuje się na 0,5 mln t, tj. o 3,1% mniej od zbiorów 2009 r.
Sytuacja ekonomiczna przetwórców oceniania jest jako różna dla różnych przedsiębiorstw. W trakcie sezonu, wysokie
ceny surowców, a w szczególności jabłek, postawiły wielu przetwórcom pytanie czy w ogóle rozpoczynać produkcję.
Pamiętamy skutki produkcji koncentratów z jeszcze droższego surowca w 2007 roku i poniesione później
straty. Wiele zakładów zdecydowało się na produkcję bądź pod bezpośrednie zamówienia od klientów, minimalizując w ten sposób ryzyko braku sprzedaży, bądź na produkcję
usługową ograniczając w ten sposób ryzyko utraty płynności finansowej. Duże znaczenie przy znacznie mniejszej produkcji
miał handel-import koncentratów, głównie z Ukrainy i Mołdawii.
Po tak zmiennych latach ciężko jest mówić o przyszłym sezonie już dzisiaj.
Wiemy, że zapasy głównych koncentratów owocowych są bardzo niskie, wyjątkiem
może być tylko koncentrat z czarnej porzeczki ale do przyszłego sezonu jest jeszcze daleko, więc mamy nadzieję, że
i ten asortyment znajdzie nabywców. Szczególnie, że jest to owoc o najbardziej stabilnej w ciągu ostatnich kilku lat cenie.
owoce2007 2008 2009 2010*
w tys. T
jabłka 1040 2830,9 2626,3 1859gruszki 30,7 72,8 83 58śliwki 53,5 113,6 120,7 91wiśnie 107,7 201,7 189,2 143
truskawki 174,6 200,7 198,9 177maliny 56,4 81,6 81,8 88
porzeczki 138,6 196,6 196,5 191aronia 37 44,8 36,8 -
2011_1_ai_190x250.indd 45 2011-01-19 12:44:32
Sok NFC jest przyszłością dla branży polskiej branży owocowo-warzywnej. O sukcesie tej branży decyduje wybór technologii jaka ma być wykorzystana.
Patrząc na rozwój rynku światowego w chwili obecnej największy sukces osiągają te zakłady, które współpracują z najlepszymi.
Dlatego też, chcąc produkować sok NFC najwyższej jakości, liderzy branżowi decydują się na technologię firmy Flottweg.
Teraz każdy z nich kojarzy swój sukces właśnie z nami…
Twój sukces w biznesie
do produkcji soków
z owoców i warzyw
najwyższej jakości
• Prasy taśmowe
• Dekantery
• Separatory
Flottweg AGOddział w Polsce
ul. Pelplińska 8b, 01-683 Warszawa Tel.: 0048 22 732 22 30, Fax.: 0048 22 751 47 91
e-mail: poland@flottweg.com; flottweg@medianet.pl
Karty rozdaje matka Natura
2011_1_ai_190x250.indd 46 2011-01-19 12:44:33
Pomimo słabszej, pod względem
uzyskanych obrotów w produkcji
i handlu, pierwszej połowy roku (długa
zima, dramat smoleński, susza) istnieją
realne przesłanki aby stwierdzić iż
w 2010 nastąpił w naszym kraju wzrost
sprzedaży żywności świeżej i przetwo-
rzonej, w porównaniu do roku 2009.
Według grudniowych szacun-
kowych danych Głównego Urzędu
Statystycznego w 2010 roku zbiory
warzyw gruntowych osiągnęły poziom
4,3 mln ton co oznacza, że ich produkcja
była o 11,6% mniejsza w odniesieniu do
poprzedzającego 2009 roku. Przy czym
największy spadek dotyczył kapusty,
marchwi i cebuli.
W odniesieniu do zbioru owo-
ców z drzew szacunki GUS obliczają
je poziomie 2,2 mln ton tj. spadek
o 28,7% w porównaniu z 2009 rokiem.
Plon owoców miękkich oceniany jest
na poziomie ok. 0,5 mln ton, czyli o 3%
mniej niż rok wcześniej.
Choć oczekujemy, że w bieżącym roku
krajowy segment spożywczy nadal będzie
charakteryzował się rozwojem produkcji
i zysków, to wiele zależy tym razem od
całkiem odległych od siebie czynników
tj. kursu walut wymienialnych i deszczu.
W 2011 powinna nastąpić popra-
wa kondycji finansowej sadowników
i przetwórców wskutek wzrostu cen
surowców i zwiększenia się popytu
międzynarodowego na żywność. Ale
warunkiem zaistnienia tego stanu
rzeczy jest sytuacja, że nie staniemy się
(w przypadku dalszego umacniania się
złotówki) atrakcyjnym rynkiem zbytu
dla zagranicznych dostawców, co z kolei
wyhamuje również w znacznym stopniu
dynamikę polskiego eksportu żywności.
Innym zagrożeniem dla produkcji
rolnej w Polsce, a tym samym przetwór-
czej, może być obserwowane zbyt duże
uwilgotnienie gleby, jako pozostałość
po roku 2010. Zakładamy przy tym, że
ilość tegorocznych opadów w Polsce
będzie mieścić się w normie sezonowej.
Nadmierne opady deszczu i śniegu stają
się ważnym czynnikiem regulacji wyso-
kości plonów, i to w ujęciu globalnym.
Już teraz wszystko wskazuje na to, że
katastrofalna powódź w Australii - kraju,
który jest jednym z głównych dostawców
żywności na olbrzymie rynki Dale-
kiego Wschodu, spowoduje globalny
wzrost cen żywności. Jeśli nasz sektor
żywnościowy nie zostanie dotknięty
nieprzewidywalną plagą naturalną, to
okaże się, że przyroda zrekompensuje
nam straty z ubiegłych lat. Oczywiście,
nie jest to pocieszająca informacja dla
konsumentów żywności, którymi wszak
wszyscy jesteśmy, gdyż oznacza ona
konieczność zaakceptowania wyższych
cen produktów.
Rok temu, analizując zagrożenia polskiego przetwórstwa, spodziewaliśmy się wzrostu cen energii, problemów z płynnością fi nansową przedsiębiorstw, załamania popytu konsumpcyjnego, konfl iktów między producentami a przetwórcami warzyw i owoców czy też kontynuacji ekspansji na rynek UE naszych konkurentów z Dalekiego Wschodu. Te przewidywania nie spełniły się, na szczęście. Natomiast, do czego już zdążyliśmy się przyzwyczaić, karty w grze zwanej produkcją i przetwórstwem owoców i warzyw na globalnym stole rozdawała matka Natura.
Karty rozdaje matka Natura
Zbigniew
A. Kacprzyk
Krajowa Rada Przetwórstwa i Zamrażalnictwa Owoców i Warzyw SITSPOż
W Europie zabraknie cebuli
Na przykładzie cebuli możemy opisać sytuację, w jakiej znalazła się większość warzyw w Europie. Ogółem europejskie zbiory cebuli były mniejsze o ok. 1,5 mln ton czyli o tyle, ile wynosi jej produkcja łącznie w Polsce i Hiszpanii. W Holandii było jej o ok. 15 – 20% mniej, a i tak duża część została na mokrych polach. Braki cebuli w Europie wystąpią na przedwiośniu. Nieudany rok był również na Węgrzech i Rumunii. W Czechach była powódź. W Polsce z uwagi na regionalizację upraw w środkowej i zachodniej części kraju zdecydowana większość cebuli została zebrana. Warzywo ma dobrą jakość, zaś zbiory ocenia się na 600 – 650 tys. ton.
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl 1 / 20 1 1 47
r y nek
Jeśli nasz sektor żywnościowy nie zostanie dotknięty nieprzewidywalną plagą naturalną, przyroda może zrekompensować nam straty z ubiegłych lat.
Katastrofalna powódź w Australii – kraju, który jest jednym z głównych dostawców żywności na olbrzymie rynki Dalekiego Wschodu, spowoduje globalny wzrost cen żywności.
p r z e t w ó r s t w o o w oco w o-w a r z y w ne
2011_1_ai_190x250.indd 47 2011-01-19 12:44:34
Koniec roku to czas podsumowań.
Krajowa Unia Producentów Soków
podsumowała rok 2010 na Walnym
Zgromadzeniu. Jako jeden z celów na rok
2011 postawiono opracowanie strategii
promocji branży sokowniczej. Problem
nie jest błahy – każda organizacja
branżowa prędzej czy później musi
podjąć wyzwanie walki o jakość i dobry
wizerunek produktów.
KUPS jako pierwsza chyba organi-
zacja branżowa wiele lat temu powołała
Dobrowolny System Kontroli. Do DSK
należą: Agros Nova, Emig, Fructa
Napoje, Hortex Holding, Sokpol oraz
Tymbark-MWS.
Branża sama dba o jakość swoich
w yrobów. Kolejnym krokiem jest
odpowiednia strategia promocji a
także opracowania procedur oceny
komunikatów w reklamie. Specjaliści
dobrze wiedzą, że wszystkie soki
stuprocentowe są niesłodzone. Nie
wiedzą tego jednak konsumenci,
ktorzy nie odróżniają soku od nektaru
czy napoju.
Pora to zmienić – postanowiły
władze KUPS.
My ze swojej strony publikujemy
krótką charakterystykę poszczególnych
produktów:
SOK jest produktem w 100% po-
chodzącym z owoców lub warzyw.
Zawiera sok wyciśnięty bezpośrednio
z owoców lub otrzymany z zagęsz-
czonego soku owocowego (poprzez
Na walnym przedstawiono firmę IPI – nowego członka KUPS. Na zdjęciu Piotr Siemiginowski i Alessandro Valentino
Julian Pawlak w imieniu zarządu przedstawił sprawozdanie z działalności za rok 2010
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
p r omoc je s ok ó wpr z e t w ó r s t w o o w oco w o-w a r z y w ne
W mediach idzie przekłamany komunikat jeśli chodzi o jakość soków, nektarów i napojów dostępnych na rynku. W dużej mierze jest on wynikiem nieświadomości konsumenta.
Aleksandra Wojnarowska
AGROindustry
Strategia promocji soków
48
2011_1_ai_190x250.indd 48 2011-01-19 13:15:12
OFERUJEMY:
• Preparaty enzymatyczne dla branży sokowniczej i gorzelniczej – holenderskiej firmy DSM Food Specialties.• Środki klarujące, węgle aktywne - niemieckiej firmy Erbsloeh.• Ziemie okrzemkowe i perlity - firm Celite i Dicalite Europe.• Pożywki do produkcji różnych asortymentów octów - niemieckiej firmy Frings.• Zagęszczone soki z owoców i warzyw uznanych producentów krajowych i zagranicznych.• Pełny asortyment materiałów pomocniczych do produkcji win.”
Czwarta edycja konferencji
„DODATKI, URZĄDZENIA I MATERIAŁY POMOCNICZE DLA PRZEMYSŁU OWOCOWO – WARZYWNEGO”
odbędzie się, podobnie jak w latach ubiegłych w Warce w hotelu „Sielanka” w terminie 27-29 kwietnia 2011 r.Uczestnicy konferencji mają zagwarantowany bogaty program merytoryczny, będący wypadkową tego co w branży najistotniejsze. Zaprezentowane zostaną aktualne trendy na rynku soków zagęszczonych i napojów, które z pewnością przełożą się na jeszcze lepsze funkcjonowanie zakładów przetwórczychprzy obecnych uwarunkowaniach rynkowych. Organizatorzy zadbali również o miłą rozrywkę.
Udział w obradach oraz imprezach towarzyszących jest bezpłatny, pokrywany przez organizatorów konferencji firmy DSM, Flottweg i Fructopol.
Chęć uczestnictwa w konferencji można zgłosić na adresy: fructo@fructopol.com.pl oraz flottweg@medianet.pl
ul. Rakowiecka 3602-532 Warszawa
tel 22/606 36 75fax 22/606 37 15
www.fructopol.com.pl
2011_1_ai_190x250.indd 49 2011-01-19 12:44:46
Nie ma na rynku soku z czarnych porzeczek. Z owoców takich jak czarna porzeczka czy aronia nie można przygotować soku, bo byłby zbyt kwaśny do
bezpośredniego wypicia. Dlatego na półce
sklepowej znajdują się tylko nektary
przygotowane z soku z tych owoców.
odtworzenie proporcji wody, k tóra
wcześniej została odparowana). Zdecy-
dowana większość soków owocowych
w Polsce nie zawiera dodatku cukru.
Z niektórych owoców i warzyw produkuje
się również soki przecierowe np. sok
pomidorowy.
NEKTAR zawiera od 25% do 100%
wsadu owocowego. Nektar, oprócz soku
owocowego, zawiera także dodatek wody
i cukru oraz czasem kwasu cytrynowego.
Soki i nek tary nigdy nie zawierają
sztucznych barwników ani aromatów.
Niedozwolone jest również dodawanie
substancji konserwujących.
NAPÓ J owocow y i war z y wny
zawiera od 20% do 100% wsadu
owocowego lub warzywnego, większą
niż nektar ilość wody oraz cukru. Może
również zawierać dopuszczone prawem
takie dodatki jak kwas cy trynowy,
barwniki, aromaty oraz inne.
Bożena Pniak-Buła przedstawiła informacje o działalności DSK w roku 2010
Bożena Noseckatradycyjnie mówiła o cenach i zbiorach
Jeżeli założymy, że w 1 litrze SOKU pomarańczowego znajduje się sok z 10 pomarańczy, w tej samej ilości NEKTARU z pomarańczy jest min. 5 owoców, a w NAPOJU min. 2 pomarańcze.
Kupując sok, nektar lub napój owocowy i warzywny warto spojrzeć na etykietę. Producent umieszcza na etykiecie dokładny skład soku, nektaru czy napoju. Jeśli np. produkt wzbogacono witaminą C lub dodano cukier, to taka informacja bezwzględnie musi się znaleźć na etykiecie lub opakowaniu. W przypadku soków dwuskładnikowych należy podać procentową zawartość każdego z nich.
p r z e t w ó r s t w o o w oco w o-w a r z y w ne
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
reklama
p r omoc je s ok ó w
Nie mamy dobrej definicji soku warzywnego. W ramach KUPS powstała grupa robocza ds opracowania definicji soku i nektaru warzywnego. Brak odpowiednich przepisów w tym zakresie powoduje nieprecyzyjny i sprzeczny przekaz do konsumenta.
2011_1_ai_190x250.indd 50 2011-01-19 12:45:00
W przypadku oczyszczania ścieków oznacza to zastosowa-nie tam, gdzie jest to możliwe ze względu na charakterystykę ście-ków, technologii przetwarzających zanieczyszczenia organiczne do biogazu, który z kolei przetwarzany jest w instalacji kogeneracyjnej na energię elektryczną i cieplną.
Projekt polityki energetycznej Polski do 2030 roku traktuje roz-wój odnawialnych źródeł energii jako jeden ze strategicznych celów polskiej energetyki. Stanowiąca część pakietu klimatycznego zie-lona dyrektywa przewiduje dla Polski osiągnięcie w 2020 roku 15% udziału energii pochodzącej z OZE w fi nalnym zużyciu energii.
Technologia beztlenowa – „biogazownia”
Beztlenowe oczyszczanie ścieków na drodze fermentacji metanowej jest złożonym procesem biochemicznym, realizowanym przez wiele gatunków bakterii beztlenowych, które w odpo-wiednich warunkach (brak dostępu tlenu) rozkładają materię organiczną do metanu, dwutlenku węgla oraz innych produktów gazowych (H2S, NH3 etc). W procesie fermentacji metanowej ok. 90-95 % tzw. biodegra-dowalnych substancji organicznych jest metabolizowane do produktów gazowych. Resztę stanowi biomasa bakteryjna.
Na przebieg procesu beztle-nowego rozkładu ścieków i jego efektywność wpływ ma wiele czynników takich jak skład i cha-rakterystyka ścieków, temperatura, pojemność buforowa etc.
W ostatnim czasie można spotkać się w branży oczyszczania ścieków i fermentacji metanowej odpadów z pojęciem „biogazownia”. Nie jest to nazwa szczęśliwa i odnosi się do ter-minu „Biogas plant” z lat 70/80-tych ub. wieku określającego relatywnie proste instalacje stosowane głównie przez farmerów dla fermentacji np. gnojowicy. Współczesne beztlenowe instalacje oczyszczania ścieków ani nie są oparte na tamtej tech-nologii, ani nie są proste, jako że zazwyczaj wykorzystują zaawan-sowane technologicznie wysoko obciążone reaktory. Stąd stosowanie powszechnie terminu biogazowania dla zaawansowanych technologii oczyszczania ścieków nie wydaje się być właściwe.
Reaktory Beztlenowe – zagadnienia ogólne
Efektywne stosowanie oczysz-czania ścieków przemysłowych me-todami beztlenowymi w znacznym stopniu uzależnione jest (oprócz charakterystyki ścieków, która zawsze jest parametrem dominu-jącym przy decyzji za lub przeciw fermentacji metanowej) od rodzaju
i parametrów technologicznych stosowanych reaktorów.
Konstrukc ja reaktorów jest ściśle powiązana z głęboką wie-dzą zachodzących procesów bio-chemicznych, zasad mechaniki i doświadczeniem wynikającym z pracujących instalacji w skali technicznej. Zaawansowany tech-nologicznie reaktor, bazujący na powyższych elementach, zmniejsza czas oczyszczania i jednocześnie zwiększa efektywność procesu, co prowadzi do zmniejszenia kosz-tów inwestycyjnych.
Przez wiele lat poważnym ograniczeniem stosowalnośc i technologii beztlenowej w skali przemysłowej była niska pojemność konwersji materii organicznej – ob-ciążenia reaktora w kg ChZT/m3d, niska prędkość wzrostu biomasy, wynikająca z kinetyki wzrostu bakterii beztlenowych, oraz trud-ności z zatrzymaniem biomasy wewnątrz reaktora. Skutkowało to dużymi kubaturami reaktorów i niską skutecznością oczyszczania.
Przełomem w zastosowaniu reaktorów beztlenowych na szeroką skalę było uzyskanie w określonych warunkach obciążeń i hydraulicz-nych agregacji bakterii i formowa-nia ich skupisk w postaci tzw. gra-nuli o doskonałych właściwościach sedymentacyjnych. Doprowadziło to do drastycznego zmniejszenia
ener g ia – woda – śr odow isko
Produkcja biogazu w procesie oczyszczania ścieków i fermentacji odpadów poprodukcyjnych.Możliwości i ograniczenia procesowo – technologiczne
W ostatnim czasie szczególnego znaczenia ekonomicznego nabrało zagadnienie OZE (Odnawialnych Źródeł Energii), stając się dodatkowym bodźcem fi nansowym inwestycji w sektorze oczyszczania ścieków, umożliwiającym czerpanie korzyści zarówno z wytworzonej energii jak i z zielonych certyfi katów, przy jednoczesnej możliwości znacznego dofi nansowania projektów.
511 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
i parametrów technologicznych
Konstrukc ja reaktorów jest ściśle powiązana z głęboką wie-dzą zachodzących procesów bio-chemicznych, zasad mechaniki i doświadczeniem wynikającym z pracujących instalacji w skali
ener g ia – woda – śr odow isko
Możliwości i ograniczenia procesowo – technologiczne
W ostatnim czasie szczególnego znaczenia ekonomicznego nabrało zagadnienie OZE
dr inż. Bogusław Buczak
Veolia Water Systems Sp. z o.o.
2011_1_ai_190x250.indd 51 2011-01-19 09:05:29
kubatur reaktorów i zwiększenia efektywności, pozwalając na pojem-ność konwersji obciążenie 10-15kg ChZT/m3d. Pierwsze reaktory wy-korzystujące biomasę granulowaną zostały zaprojektowane w Holandii na Uniwersytecie w Wageningen pod koniec lat 70-tych przez dr Lettinga. Były to reaktory UASB (Upfl ow Anaerobic Sludge Blanket). Zostały one skomercjalizowane m.in. przez fi rmę Biothane (obecnie Veolia Water Systems) z Holandii w latach 80-tych.
Obecnie nowoczesne reaktory o dużej wydajności i szybkości procesu (tzw. High Rate, EGSB) powodują, iż technologia beztleno-wa jest efektywną i ekonomicznie atrakcyjną metodą oczyszczania ścieków.
Dla efektywnego oczyszczania ścieków przemysłowych wymagana jest wysoka pojemność biologiczna reaktorów, określona poprzez ilość biomasy (stężenia, objętość etc) i aktywność biomasy. Im wyższa ilość i aktywność biomasy, tym
wyższy jest stopień konwersji w reaktorze biologicznym.
Jest wiele istotnych parametrów projektowych reaktorów beztleno-wych. Do najważniejszych należą:
Skuteczna retencja (zatrzyma-nie) biomasy w reaktorze, a tym samym uniknięcie zjawiska wymy-wania granul bakterii.
Kontakt biomasy ze substra-tem t j. ściekami czyli warunki i n t e n s y w n e g o m i e s z a n i a .Jak można sobie wyobrazić obie te cechy wykluczają się nawzajem, a osiągnięcie kompromisu jest zada-niem trudnym. W praktyce oznacza to, iż decydujące (oprócz technologii) są szczegóły konstrukcyjne systemu dystrybucji ścieków oraz separatorów faz ścieki/biomasa/biogaz.
System dystrybucji musi być skonstruowany tak, by uniknąć martwych stref, kanalikowania tj. niepełnego kontaktu ścieków z biomasą, a jednocześnie zapew-nić pełne wymieszanie ścieków z bakteriami.
Separator faz musi zapewniać efektywny rozdział faz i jedno-cześnie zatrzymywać granule w reaktorze. Oczywiście, aby mogło to być przeprowadzone w sposób efektywny, w reaktorze musi znaj-dować się dobrze wykształcona biomasa w postaci granul. To ostat-nie związane jest ściśle z know-how dot. warunków hydraulicznych i obciążeń ładunkiem organicznym. Należy pamiętać, iż mogą wystę-pować trudności w formowaniu granul, a te ostatnie mogą podlegać w pewnych warunkach procesowi dezintegracji (rozpadowi do formy lekkich kłaczków, których zatrzy-manie w reaktorze jest niemożliwe).
Tak więc powodzenie wdroże-nia instalacji beztlenowej zależy w dużej mierze od zastosowanego reaktora. Mimo podobieństwa ze-wnętrznego mogą występować na-
wet niewielkie na pierwszy rzut oka różnice konstrukcyjne reaktorów różnych dostawców. Różnice te np. w konstrukcji separatorów mogą być przyczyną istotnych problemów eksploatacyjnych i procesowych i wpływać negatywnie na osiąganie pożądanych efektów.
Dla eksploatatora instalacji przeważającą wartością jest spraw-dzona, wysoko efektywna techno-logia, oparta o solidne podstawy procesowe. Dlatego ostateczny wybór technologii (reaktora), szcze-gólnie w przypadku rozwiązań o ograniczonej ilości lub braku re-ferencji, powinien być dokonywany ze szczególną wnikliwością.
Procesy beztlenowe – ograniczenia
Nie wszystkie ścieki mogą być oczyszczane w procesie beztleno-wym. Wynika to z charakterystyki ich składu. Decydujący wpływ mają tu różne czynniki, w tym zarówno podstawowe jak charakter ChZT – łatwo lub trudno rozkładalny, jak i inne parametry jak np. tłuszcze, białka. Generalną zasadą powin-na być wnikliwa analiza składu ścieków i unikanie wprowadzania procesów beztlenowych „na siłę”. Może to skutkować z jednej strony problemami eksploatacy jnymi i zaburzeniami procesu oczyszcza-nia i w efekcie przekroczeniami na wylocie oczyszczalni z jednej strony, a z drugiej powodować nie-uzasadnione dodatkowe wydatki inwestycyjne. Są ścieki np. browar-nicze, z produkcji soków, chipsów, gdzie oczyszczanie beztlenowe jest standardem od wielu lat. Są jednak branże, które - wytwarzając ścieki o dużej zawartości związków organicznych łatwo rozkładal-nych - wydawałyby się dostawcą idealnego substratu dla fermentacji metanowej. Tak jednak nie jest.
biomasa w postaci granul. To ostat-nie związane jest ściśle z know-how dot. warunków hydraulicznych i obciążeń ładunkiem organicznym. Należy pamiętać, iż mogą wystę-pować trudności w formowaniu granul, a te ostatnie mogą podlegać w pewnych warunkach procesowi dezintegracji (rozpadowi do formy lekkich kłaczków, których zatrzy-manie w reaktorze jest niemożliwe).
nia instalacji beztlenowej zależy w dużej mierze od zastosowanego reaktora. Mimo podobieństwa ze-wnętrznego mogą występować na-
Obowiązujące systemy wsparcia, oparte
na wykorzystaniu mechanizmu świadectw
pochodzenia oraz świadectw pochodzenia
z kogeneracji, będą stanowiły jedne z głównych
narzędzi stymulujących rozwój OZE oraz
kogeneracji. System świadectw pochodzenia,
wspierający rozwój energetyki odnawialnej,
został wprowadzony w Polsce w 2005 roku
w związku z koniecznością implementacji
postanowień zielonej Dyrektywy 77/2001/WE.
Z kolei system świadectw pochodzenia
z kogeneracji wprowadzono dwa lata później,
tym razem w związku z implementacją tzw.
Dyrektywy CHP (2004/8/WE), promującej
wytwarzanie energii elektrycznej w skojarzeniu
z wytwarzaniem ciepła. Ścieki z wielu sektorów
przemysłowych mogą być doskonałym substratem
do fermentacji metanowej, czyli produkcji
biogazu. Tym samym mogą stanowić integralną
część polityki energetycznej związanej z OZE.
52 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
ener g ia – woda – śr odow isko
2011_1_ai_190x250.indd 52 2011-01-19 09:05:46
Prześledźmy to na przykładzie ścieków mleczarskich.
Reaktory beztlenowe (UASB) na bazie osadu granulowanego, były masowo stosowane od początku lat 80–tych ubiegłego stulecia. Jednak pomimo tego, że do oczyszczania ścieków mleczarskich również pod-jęto próby zastosowania instalacji beztlenowych, to jednak w praktyce wykorzystanie takiego rozwiąza-nia procesowego nie było częste. Wątpliwości co do zastosowania technologii beztlenowej w mleczar-niach wynikały m.in. z następujących powodów procesowych i problemów eksploatacyjnych obserwowanych w już pracujących instalacjach:• uzyskiwane redukcje ChZT były
niższe niż spodziewane i tym samym mniejsza była produkcja biogazu,
• stosowane w praktyce obciąże-nia reaktorów dla ich popraw-nej pracy musiały pozostawać w niskim zakresie (2-4 kg ChZT/m3�d), co zmniejszało atrak-cyjność finansową inwestycji (w reaktorach wysoko obciążo-nych obciążenia są na poziomie 15-28 kg ChZT/m3d),
• w wyniku zjawiska dezinte-gracji beztlenowego osadu gra-nulowanego spowodowanego krystalizacją białek oraz wysoką zawartością tłuszczów, konieczne było kosztowne, częste zaszcze-pianie reaktorów nową biomasą i ponowne rozruchy instalacji,
• obserwowano też częściowe lub całkowite zahamowanie aktywności metanowej bakterii beztlenowych,
• często konieczne było stosowa-nie częściowego by-passu reak-tora beztlenowego w wyniku zaburzeń stosunku ChZT/N.
Główne problemy związane z beztlenową obróbką ścieków
mleczarskich dotyczą degradacji tłuszczów i/lub produktów ich hydrolizy LCFA (długo łańcucho-we kwasy tłuszczowe). Wyniki wielu badań dotyczących wpływu tłuszczów na proces beztlenowego oczyszczania ścieków wskazują na inhibitujący i toksyczny wpływ LCFA na różne mikroorganizmy, nawet przy stężeniach na poziomie milimoli. Ten negatywny wpływ na mikroorganizmy beztlenowe, w t y m bakter ie produkujące wodór, odpowiedzialne za aceto i metanogenezę, może powodować w konsekwencji hamowanie pro-cesu biodegradacji, co prowadzi do poważnej niestabilności reaktora beztlenowego oczyszczającego ścieki z zwartością tłuszczów. W reaktorze z granulowanym osadem beztlenowym następu-je adsorpcja cząstek tłuszczów na powierzchni granulek osadu i akumulacja LCFA w biomasie nie ulegając biodegradacji. Efektem tego jest zmniejszenie lub zahamowanie aktywności metanogennej oraz toksyczny wpływ na najwolniej wzrastające bakterie beztlenowe. Kolejną negatywną konsekwencją jest dezintegracja granul osadu i łatwe wymywanie lekkiej zdez-integrowanej biomasy z reaktora w wyniku intensywnej produkcji biogazu poprzez szybko ulęgające zakwaszeniu i rozkładowi cukry.
Tak więc zastosowanie bez-tlenowo/tlenowego oczyszczania ścieków mleczarskich jest możliwe w specyficznych przypadkach i przy spełnieniu pewnych wa-runków, jakim muszą one odpo-wiadać. W tym świetle bardzo interesującą alternatywą dla mle-czarni, prowadzącą do produkcji OZE, jest fermentacja metanowa osadów powstających w trakcie oczyszczania oraz np. serwatki odpadowej.
www.klaster-energetyczny.pl
Od 2 listopada 2009 r. Veolia Water Systems sp. z o.o. (VWS)
jest aktywnym członkiem tzw. Klastra Energetycznego.
Celem Klastra jest wzajemna współpraca przedsiębiorstw
branżowych (m.in. branża OZE), organizacji zrzeszających
przedsiębiorców, stowarzyszeń, jednostek naukowo-
badawczych i pozostałych, na rzecz:• zwiększenia efektywności energetycznej funkcjonowania
przedsiębiorstw,• zmniejszenia emisji dwutlenku węgla wskutek obniżenia
zapotrzebowania na paliwa kopalne,
• zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii
(OZE),• transferu wiedzy oraz technologii pomiędzy Partnerami
Klastra oraz Benefi cjantami usług w ramach Klastra
Energetycznego w ramach świadczenia usług doradczych
o charakterze proinnowacyjnym,• efektywniejszego pozyskiwania zewnętrznych środków
fi nansowych (w tym funduszy unijnych),
• wzrostu konkurencyjności branży OZE na rynku
regionalnym, krajowym oraz międzynarodowym,
• efektywniejszego wykorzystania potencjału kadr
i możliwości jej kształcenia.
Jak m.in. pisał w swoim liście na konferencję Partnerów
Klastra prof. Jerzy Buzek, Przewodniczący Parlamentu
Europejskiego: „…Godnym poparcia i pochwały jest projekt
przedsiębiorczości, samorządu oraz nauki gromadzi instytucje
i ośrodki przyjazne energii. Jest to doskonała droga do
efektywnego wykorzystania funduszy europejskich na
rozwój i podniesienie innowacyjności i konkurencyjności
przedsiębiorstw a tym samym polskiej gospodarki.
Innowacyjna branża energetyczna to przecież gwarancja
bezpieczeństwa energetycznego. Branża (OZE) ma szansę stać
się w najbliższym dziesięcioleciu jedną z wiodących
i najbardziej dynamicznie rozwijających się branż gospodarki
światowej.Życzę Państwu aby ta konferencja stała się przykładem dobrej
promocji fi rm typu ESCO oraz prezentacji ich skuteczności
i gwarancji osiągnięcia zamierzonego efektu ekonomicznego
i ekologicznego. Popieram działania Partnerów Klastra
Energetycznego zaangażowanych w realizację projektu
a Zespołowi Doradców Klastra Energetycznego życzę
wytrwałości w dążeniu do ambitnego celu jakim jest projekt:
Centrum Efektywności Energetycznej - parkiem transferu
technologii i wiedzy o odnawialnych źródłach energii”.
Działalność VWS w ramach Klastra oznacza dla naszych
klientów dodatkowo: efektywne wdrażanie projektów
zwiększenia efektywności energetycznej poprzez transfer
technologii z udziałem Centrum Efektywności Energetycznej,
efektywne pozyskiwanie zewnętrznych środków fi nansowych
(w tym funduszy unijnych), świadczenie usług doradczych
o charakterze proinnowacyjnym.
Stałym elementem naszych ofert jest obliczenie tzw. śladu
węglowego (ang. Carbon footprint) inwestycji tj. emisji CO2
związanej z budową i eksploatacją oczyszczalni ścieków.
Grupa Veolia bardzo aktywnie uczestniczy w programach
związanych ze śladem węglowym. Oznacza to m.in., iż
elementy naszych instalacji składają się z komponentów
i materiałów ograniczających emisję CO2 do atmosfery.
531 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
2011_1_ai_190x250.indd 53 2011-01-19 09:06:05
Ze względu na możliwą dużą różnorodność produkowanych pro-duktów końcowych, jakość ścieków mleczarskich znacznie różni się w poszczególnych mleczarniach. Oznacza to, że proces zastosowany w jednej mleczarni może nie być dobry dla drugiej i dlatego zawsze wymagane jest indywidualne podejście dla konkretnego projek-tu. Najistotniejszym czynnikiem
decyzyjnym dla inwestycji jest ana-liza ekonomiczna przedsięwzięcia w aspekcie całościowym. Oznacza to, iż musi ona obejmować nie tylko koszty inwestycyjne i eksploata-cyjne, w tym profi ty z produkcji biogazu, ale także analizę ryzyka związaną ze znacznym skompliko-waniem rozbudowanego schematu procesowego. Nie należy przy tym zapominać, iż nadrzędnym celem funkcjonalnym oczyszczalni ścieków jest niezawodne i efek-tywne oczyszczanie ścieków do wymaganych przez przepisy prawa parametrów jakościowych.
Warto zapamiętaćKorzyści z zastosowania technolo-
gii beztlenowej są niewątpliwe, VWS od początków swojej działalności w Polsce tj lat 90-tych zdecydowanie promuje zastosowanie tej technologii tam, gdzie to jest możliwe. Wyprodu-kowany w procesie beztlenowym bio-gaz jest obecnie niezwykle cennym surowcem z punktu widzenia OZE. Pozwala to na korzystanie z zielonych certyfi katów i pozyskiwanie środków pomocowych na realizację inwestycji.
Wprowadzenie najnowocze-śniejszych biotechnologii - wysoko
obciążonych reaktorów beztle-nowych i zaawansowanych tech-nologii tlenowych, pozwala na spełnienie rygorystycznych wymo-gów dotyczących ochrony jakości wód powierzchniowych, obniżając całkowite koszty produkcyjne.
Nie wszystkie ścieki mogą być oczyszczane na drodze beztle-nowej. Jak i inne procesy, proces beztlenowy ma swoje ograniczenia i wymagania. Jego zastosowanie w wielu przypadkach powinno być poprzedzone wnikliwą analizą składu ścieków i odpadów po kątem ich podatności na fermentac ję metanową. Beztlenowe oczyszcza-nie ścieków browarniczych czy z produkcji soków to dziś standard. Jak pokazuje przedstawiony przy-kład zastosowanie tej technologii w przypadku ścieków mleczarskich nie jest już tak oczywiste i może prowadzić do wielu problemów eksploatac y jnyc h i zaburzeń procesów oczyszczania. W tym przypadku zalecana jest specjalna ostrożność przy podejmowaniu decyzji. Atrakcyjną alternatywą jest sprawdzona od lat fermentacja metanowa osadów produkowanych w trakcie oczyszczania ścieków.
promuje zastosowanie tej technologii tam, gdzie to jest możliwe. Wyprodu-kowany w procesie beztlenowym bio-gaz jest obecnie niezwykle cennym surowcem z punktu widzenia OZE. Pozwala to na korzystanie z zielonych certyfi katów i pozyskiwanie środków pomocowych na realizację inwestycji.
śniejszych biotechnologii - wysoko
Veolia Water System
VWS jest jednym z pionierów rozwoju i wdrażania
w skali przemysłowej technologii beztlenowych jak
również eksploatacji tego typu instalacji w Europie
i na świecie. Obecnie na świecie pracuje ponad
600 naszych instalacji beztlenowych w prawie wszystkich
sektorach przemysłowych. Doświadczenie w oczyszczaniu
różnych rodzajów ścieków i know-how VWS poparte
naszymi ośrodkami badawczo rozwojowymi gwarantuje
powodzenie projektu.
W Polsce wybudowaliśmy kilkanaście beztlenowych
instalacji oczyszczania ścieków m.in. Tyskie Browary
Książęce (SABMiller), Carlsberg Browar Bosman, Anwil
S.A.(PKN Orlen PTA), Maspex Tymbark Olsztynek, Maspex
Tymbark S.A., Maspex Ekoland, Agrana Fruit, Cargill,
McCain, Frito-Lay, Hellena, Mondi SA, Nestle Pacifi c
(w realizacji). Zapraszamy do współpracy.
54 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
Oleje WAR w instalacjach przemysłowych to temat prezentacji, która wygłoszona zostanie podczas obrad konferencji „Zarządzanie mediami w przemyśle spożywczym. Energia-Woda-Środowisko” Firma WARTER - Zakłady Chemiczne w Kędzierzynie Koźlu zajmuje się produkcją i dystrybucją oleju opałowego WAR, oraz innych produktów chemicznych. Olej WAR wykorzystywany jest w instalacjach przemysłowych, do celów technologicznych, między innymi do wytwarzania energii cieplnej oraz specyfi cznych procesów technologicznych i może być użytkowany na palnikach m.in. takich producentów jak: Weishaupt, Oilon, Saacke, Riello (nowe palniki są dobierane przez fi rmy wymienione wcześniej z pełną gwarancją użytkowania).
Olej WAR stosowany jest w miejsce różnego rodzaju olejów ciężkich, których kres „życia” obserwujemy. Stosowany jest zamiast oleju lekkiego jako naturalny, ekologiczny i ekonomiczny zamiennik. Może być wykorzystywany razem z gazem, węglem bądź dodatkami bioodnawialnymi w nowoczesnych elektrociepłowniach. Nasze paliwo może być spalane w specjalnych strefach ochronnych takich jak: Puszcza Niepołomicka, Puszcza Białowieska, Bory Tucholskie, Kampinos, Nadnarwiański Park Krajobrazowy, Zakopane. W dobie problemu z zaopatrzeniem naszego kraju w gaz stosowanie oleju WAR jest uzasadnione pod względem ekonomicznym i bezpieczeństwa ciągłości produkcji energii. WAR daje naszym klientom poczucie komfortu funkcjonowania i utrzymania się na rynku.
Dariusz Pachniewski, Warter
tu. Najistotniejszym czynnikiem
VWS jest jednym z pionierów rozwoju i wdrażania VWS jest jednym z pionierów rozwoju i wdrażania
2011_1_ai_190x250.indd 54 2011-01-19 09:06:27
ener g ia – woda – śr odow isko
551 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
Istotą doboru odpowiedniej technologii wykonania zbiornika jest znalezienie odpowiedniego kompromisu pomiędzy właściwo-ściami chemoodpornymi w dekla-rowanych warunkach ciśnienia i temperatury, wytycznymi wy-nikającymi ze specyfi kacji klienta a ceną ostateczną zbiornika. Nasze zbiorniki wykonujemy z materia-łów, które podzielić możemy na dwie grupy:• tworzywa termoplastyczne
PE 100 / 100 RC, PP, PVC, PVDF, ECTFE
• materiały kompozytowe: PE--TWS, PVC-TWS, PVDF- TWS, ECTFE-TWS
Technologie wykonywania zbiorników:• Z płyt, poprzez zgrzewanie do-
czołowe i spawanie ekstruzyjne. Najczęściej stosowana tech-
nologia produkcji zbiorników z tworzyw termoplastycznych. Gwarantująca ich długą ży-wotność.
• Z rur produkowanych metodą nawojową. Technologia sto-sowana w przypadku dużych zbiorników magazynowych i procesowych. Tam gdzie wywierane ciśnienie hydro-statyczne cieczy jest na tyle duże, iż wymaga zastosowania bardzo grubych ścian cylindrów zbiorników.
• Z b i o r n i k i k o m p o z y t o w e wzmacniane TWS. Zbior-niki te posiadają wewnętrz-na wa rst wę oc h ron ną z t wor z y w t e r mopl a -stycznych odpornych na dzia łan ia konkret nego medium. Wytrzymałość mechaniczną (statyczną) zapewniają TWS – żywice
syntetyczne wzmacniane włók-nem szklanym.
Różnorodność materiałów konstrukcyjnych oraz technologii pozwala dopasować się do indy-widualnych wymagań klienta. Nie posiadamy typoszeregu zbiorni-ków, każdorazowo projektujemy je indywidualnie do zaistniałych warunków: temperatury, medium, miejsce posadowienia, dodatkowe-go wyposażenia (drabiny, izolacja, ogrzewanie, mieszadła).
Zbiorniki z tworzyw termoplastycznych poddawane są ciężkim próbom odporności chemicznej i mechanicznej. Bardzo ważne jest, aby dostarczony produkt był naj-wyższej jakości.
Zbiorniki z tworzyw termoplastycznychw przemyśle spożywczym
Weber Polska Sp. z o.o. założona została w 1996 roku
pod nazwą Kunststoff -Technik Szczecin Sp. z o.o. jako
jedno z przedsiębiorstw partnerskich międzynarodowej
Grupy Weber. W ramach Grupy funkcjonują dwa zakłady
produkcyjne umiejscowione na terenie Polski i Niemiec,
magazyny półproduktów oraz liczne spółki handlowe,
w których zatrudnionych pozostaje łącznie ponad
400 osób. Jest jednym z największych producentów zbior-
ników i aparatów z tworzyw sztucznych przeznaczonych
do magazynowania mediów agresywnych.
Nasze uprawnienia i certyfi katy
– Uprawnienia URZĘDU DOZORU TECHNICZNEGO
do wytwarzania, wytwarzania w zakresie montażu,
modernizacji i naprawy zbiorników bezciśnieniowych
i zbiorników niskociśnieniowych z tworzyw sztucznych do
materiałów trujących lub żrących
– Atest higieniczny Państwowego Zakładu Higieny dla
zbiorników służących do magazynowania wody przezna-
czonej do spożycia lub zdemineralizowanej.
– Kwalifi kacje spawalnicze SLV klasy E.
Zbiorniki z tworzyw sztucznych w przemyśle spożywczym
Stacje CIP• Zbiorniki magazynowe (HNO3, NaOH, Nadtlenek wodoru)
Oczyszczalnie Ścieków / Stacje uzdatniania wody
• Zbiorniki magazynowe (m.in. PIX, PAX, HCl, HNO3, NaOH,
mocznik, woda amoniakalna)
• Zbiorniki procesowe ( osadniki z wkładem lamelowym,
mieszalniki, zbiorniki płukania jonitu)
• Stacje polimerów• Płuczki, absorbery
Woda• Atest PZH• Możliwość wykonania zbiornika bezpośrednio u Państwa w zakładzie
• Pojemność do 300 m3
Produkty i półprodukty spożywcze
• m. in. koncentraty, oleje jadalne, przyprawy płynne, roztwory solanki
55
ener g ia – woda – śr odow isko
Zbiorniki z tworzyw termoplastycznych
Przemysław
Leszczyński
WEBER Polska
2011_1_ai_190x250.indd 55 2011-01-19 09:06:55
Jako pojedyncze aparaty lub wielostopniowe układy znajdują wciąż wiele nowych zastosowań w różnych gałęziach przemysłu i tech-nologiach. Służą do wytwarzania głębokiej próżni, rekuperacji masy i energii, pompowania różnych mediów, ich mieszania, odsysania, sprężania, stężania, rozcieńczania, nasycania, destylacji, podgrze-wania, schładzania, dozowania, odparowywania, krystalizac ji, syntezy chemicznej, separacji faz itd., itp.
Jako urządzenia proste w bu-dowie (zespół: dysza, zwężka, dyfuzor) są pewne w działaniu, nie wymagają praktycznie żad-nych zabiegów konserwacyjnych bądź serwisowych, gwarantują wieloletnią, bezproblemową eks-ploatację. Jednak ze względu na różnorodność mediów roboczychi ich fi zykochemicznych parame-trów oraz konieczność stosowania
Paweł Florek
Körting Polska Sp. o.o.
różnych materiałów konstruk-cyjnych wymagają indywidual-nego dopasowania do każdego konkretnego zastosowania, a od ich projektanta i producenta wy-magają olbrzymiego, wieloletniego doświadczenia.
Przykładem nowych, a raczej na nowo odkrytych zastosowań jest wykorzystanie strumienic w technologiach uzdatniania wody i oczyszczania ścieków. Głównie w układach napowietrzania, natlenia-nia i ozonowania wody, a ze szcze-gólnym powodzeniem w układach napowietrzania i mieszania ścieków w oczyszczalniach biologicznych. Napowietrzanie inżektorowe jest metodą drobnopęcherzykową. Intensywne mieszanie powietrza i ścieków jeszcze wewnątrz stru-mienic oraz dynamiczne wprowa-dzanie pęcherzyków do zbiornika powoduje, że są one bardzo ru-chliwe, a powierzchnia ich styku
z wodą jest stale odświeżana. Za-pewnia to wysoką intensywność transferu tlenu z pęcherzyków do wody oraz energetyczną efektyw-ność tej metody natleniania.
Dodat kow y m i at r ybut a m i strumienicowych układów napo-wietrzania są:• odporność na zatykanie (małe
pęcherzyki wytwarzane są na dużych otworach),
• samooczyszczanie się, odpor-ność na krystalizację i osady (duże prędkośc i st rumieni w strumienicach),
• odporność na agresywne sub-stancje w ściekach przemysło-wych (wykonanie z odpowied-nich materiałów),
• o dp or no ść n a z u ż y wa n ie i starzenie się (brak elementów elastycznych lub ulegających wymyciu),
• możliwość pracy przerywanej i dłuższych wyłączeń układu napowietrzania bez groźby jego zablokowania,
• brak elementów ruchomych i związane z tym: bezawaryjna, wieloletnia eksploatacja bez ko-nieczności okresowej wymiany elementów, prowadzenia prac konserwacyjnych i serwiso-wych,
Ze względu na różnorodność mediów roboczych
i ich fi zykochemicznych parametrów oraz konieczność
stosowania różnych materiałów konstrukcyjnych
strumienice wymagają indywidualnego dopasowania
do każdego konkretnego zastosowania, a od ich
projektanta i producenta olbrzymiego, wieloletniego
doświadczenia.
56 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
Strumienice – zaskakująco wiele możliwości
Te znane od lat urządzenia zaskakują nieustannie swoimi właściwościami i możliwościami.
ener g ia – woda – śr odow isko
i ich fi zykochemicznych parame-trów oraz konieczność stosowania
2011_1_ai_190x250.indd 56 2011-01-19 09:07:26
Autorem referatu jest
Adam PawełasCarlsberg Polska
• bardzo szeroki zakres regulacji wydajności układu napowietrza-nia (w układach z dmuchawami),
• idealne do reaktorów SBR - możliwość mieszania ścieków w fazach beztlenowych tym samym układem, bez koniecz-ności stosowania mieszadeł mechanicznych,
• intensyfikacja mieszania i li-kwidac ja „martwych stref” w zbiorniku przez możliwość zastosowania dodatkowych strumienicowych dysz miesza-jących w wybranych rejonach zbiornika (rozproszony układ mieszający),
• uproszczenie całej instalacji i redukcja prac montażowych (jeden strumienicowy zespół napowietrzający Körting za-stępuje dziesiątki dyfuzorów membranowych, rurowych itp.),
• możliwość ulokowania inżek-torów i całej instalacji napowie-trzającej w zbiorniku ścieków lub poza nim.
Reprezentowana przez nas fi rma Körting Hannover AG (rok zał. 1871) zajmuje się strumienicami już blisko 150 lat. Jest fi rmą łączącą wieloletnie doświadczenie z ciągłym postępem i badaniami. Działając w unikatowej sferze techniki, jaką są pompy strumieniowe i układy strumie-nicowe, oferujemy kompleksową obsługę począwszy od doradztwa technicznego, przez projektowanie, jednostkowe wykonawstwo, próby i badania parametrów na własnych stanowiskach badawczych i na miejscu eksploatacji, po dostawy gotowych aparatów i urządzeń oraz nadzór nad ich instalacją, rozruchem i eksploatacją.
Przemysł spożywczy jest jednym z najważniejszych użytkowni-ków strumienic – zapraszamy do współpracy!
Na przykładzie hipotetycznego browaru budowanego
od podstaw za 10 lat autor referatu dokona przeglądu waż-niejszych koncepcji projektowania i eksploatacji instalacji produkcyjnych pod kątem efektywności energetycznej. Będą to rozwiązania zorientowane na przyszłość, uwzględniające dotychczasowe doświadczenia i nowe technologie testowane w instalacjach pilotowych w niektórych zakładach.
Rozważania obejmą kwestie doboru paliw do produkcji energii cieplnej i elektrycznej (wytwarzanie energii w sko-jarzeniu, paliwa alternatywne z odpadów takich jak gęstwa drożdżowa i wysłodziny browarniane), wykorzystanie ener-gii odnawialnej (biogaz z odpadów i ścieków, energia solar-na) i zaawansowanego odzysku energii odpadowej (odzysk ciepła na warzelni, ze ścieków, z maszynowni) oraz możli-wości wykorzystania chłodzenia naturalnego w procesach chłodniczych (chłodzenie powietrzem i wodą). Omówione będą czynniki ekonomiczne (wyższe nakłady na dodatkowe rozwiązania energetyczne, ceny pasz i alternatywnych rozwiązań w gospodarce odpadami), ceny energii, możli-wości zagospodarowania nowych produktów odpadowych (ciecze i osady pofermentacyjne, popioły), nowe opakowania (rozwój opakowań z tworzyw sztucznych) i wymagania ryn-kowe w przyszłości, wpływające na rozwój lub ograniczenia w wykorzystaniu poszczególnych rozwiązań technolo-gicznych.
Porównując możliwe rozwiązania przyszłości i obecny standard przemysłowy autor zidentyfi kował kilka kluczo-wych czynników wpływających na rozwój efektywności energetycznej: niepewność kosztów energii i rentowności inwestycji energetycznych, panujące paradygmaty energe-tyczne (proste rozwiązania kontra złożone rozwiązania wie-lopaliwowe, wykorzystanie naturalnych źródeł energii), ko-nieczność lepszego wielofunkcyjnego zarządzania produkcją z uwzględnieniem energetyki.
571 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
Strumienice – zaskakująco wiele możliwości
Model efektywności energetycznej zakładu spożywczego – przegląd dostępnych rozwiązań na przykładzie browaru
– to tytuł referatu, który wygłoszony zostanie podczas konferencji „Zarządzanie mediami. Energia-Woda-Środowisko”.
2011_1_ai_190x250.indd 57 2011-01-19 09:07:53
Wskaźnik Jednostka Zakład 1 Zakład 2 Zakład 3
ChZT - wejście kgO2/m3 2,750 1,600 2,250ChZT - wyjście kgO2/m3 0,750 0,560 1,250
ChZT - redukcja kgO2/m3 2,000 1,040 1,000Kwas - zużycie g/m3 ścieków 950 - -
Kwas - koszt zł/m3 ścieków 0,95 - -Zasada - zużycie g/m3 ścieków 250 400 1250
Zasada - koszt zł/m3 ścieków 0,22 0,36 1,13Koagulant -
zużycie g/m3 ścieków - 400 700
Koagulant - koszt zł/m3 ścieków - 0,24 0,43Polielektrolit -
zużycie g/m3 ścieków 5 4 5
Polielektrolit - koszt zł/m3 ścieków 0,07 0,05 0,07
Koszty/m3 ścieków zł/m3 ścieków 1,24 0,65 1,63
Koszty/kg ChZT zł/kg ChZT usuniętego 0,62 0,63 1,63
58 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
Ireneusz Plichta
PrzedsiębiorstwoInżynierskie ProEkoi.plichta@pro-eko.pl
Procesy beztlenowe
W ostatnich latach coraz popularniejszym staje się wykorzystywanie procesów beztlenowych do oczyszczania wysokostężonych ścieków organicznych.
W przypadku takich przemy-słów jak np. cukrownictwo gdzie z jednej strony ścieki są trudno rozkładalne w procesach tlenowych a z drugiej strony dysponujemy ciepłem odpadowym, rozwiązanie to stosowane jest standardowo. W przypadku takich przemysłów jak np. mleczarski, gdzie ścieki są bez problemów rozkładalne w procesach tlenowych i nie dyspo-nujemy ciepłem odpadowym w ilo-ściach potrzebnych do zapewnienia optymalnej temperatury procesu beztlenowego powstaje pytanie o opłacalność tej metody. W refera-cie dokonano określenia stężeń za-nieczyszczeń w ściekach surowych, powyżej których opłacalne jest stosowanie procesów beztlenowych w oczyszczaniu ścieków pochodzą-cy z przemysłów nie dysponujących ciepłem odpadowym.
Dane wyjściowePorównania kosztów eksploata-
cyjnych dokonano przy założeniu następujących cen:• średni koszt energii elektrycznej
– kee.jedn = 0,35 zł/kWh,• średni koszt energii cieplnej
(kotłownia węglowa) – kec.jedn = 0,1 zł/kWh,
• koagulant (PIX) – 610 zł/Mg,• zasada (NaOH) – 905 zł/Mg,• polielektrolit – 13 zł/kg.• koszt zagospodarowania osadu
nadmiernego – kjn=50 zł/Mg
• koszt zagospodarowania osadu pofl otacyjnego – kjf = 300 zł/m3.
Dla przypadku spalania bioga-zu w agregacie kogeneracyjnym wartość świadectw pochodzenia energii przyjęto:• świadectwo pochodzenia energii
„zielonej” (energia elektryczna ze źródeł odnawialnych) – 0,28 zł/kWh
• świadectwo pochodzenia ener-gii „żółtej” (wysokosprawna kogeneracja) – 0,12 zł/kWh
Koszty usuwania zanieczyszczeń w procesach fi zykochemicznych
Dane dotyczące zużycia chemi-kaliów i kosztów usuwania zanie-czyszczeń w procesie chemicznym (fl otacja wspomagana dozowaniem chemikaliów) w różnych zakładach zestawiono w tabeli (dane autora):
Koszty usuwania zanieczyszczeń w procesie tlenowym
Na koszt usuwania zanieczysz-czeń w procesie tlenowym w głównej mierze składają się koszty energii elektrycznej wykorzystywanej w procesie natleniania ścieków. Zuży-cie energii jest wprost proporcjonalne do zapotrzebowania tlenu, które z ko-lei wynika z ładunku zanieczyszczeń wprowadzanego na oczyszczalnię. Średni stosunek zapotrzebowania tlenu do ładunku BZT5 wynosi około: OC/L = 2 kgO2/kg BZT5us.
Z kolei sprawność energetyczna wprowadzania tlenu przez obecnie stosowane urządzenia napowie-trzające w przypadku ścieków mleczarskich (w warunkach rze-czywistych) wynosi około eoc = 2 kg O2/kWh. Podawana przez pro-ducentów urządzeń ekonomia
Zakres stosowalności w oczyszczaniu ścieków
2011_1_ai_190x250.indd 58 2011-01-19 09:08:11
591 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
Procesy beztlenowenatleniania odnosi się do warun-ków standardowych (ciśnienie 1 bar, temperatura 20oC, woda pozbawiona tlenu) i jest wyższa od uzyskiwanej w warunkach rzeczywistych.
Z powyższych zależności wy-nika, że do usunięcia ze ścieków 1 kg BZT potrzeba około 1 kWh energii elektrycznej. Odpowia-da to kosztowi jednostkowemu KocI = 0,35 zł/kg BZT5us. Przy średnim stosunku BZT5/ChZT w ściekach surowych – 0,7 koszt jednostkowy w odniesieniu do ChZT wyniesie Koc = 0,24 zł/kg ChZTus.
Koszty usuwania zanieczyszczeń w procesie beztlenowym
Możliwe jest prowadzenie pro-cesu oczyszczania beztlenowego w zakresie temperatur 15 – 25oC. Jest to temperatura charakterystycz-na dla ścieków odprowadzanych z większości zakładów przemysłu mleczarskiego. Teoretycznie jest więc możliwe oczyszczanie ścieków bez ich podgrzewania. Rozwiązanie takie wymaga jednak zastosowania reakto-ra o około trzykrotnie większej objęto-ści niż w przypadku pracy w zakresie temperatur 30 – 37oC. Podstawowym jednak problemem w przypadku nie ogrzewanych reaktorów jest brak możliwości zagwarantowania stałej temperatury co prowadzi do okresowego załamywania się procesu oczyszczania i konieczności ponow-nego długotrwałego wpracowywania się reaktora. W praktyce więc oczysz-czanie beztlenowe realizowane jest poprzez fermentację mezofilową. Proces ten wymaga dostarczenia ciepła z zewnątrz na: • podniesienie temperatury ście-
ków dopływających do reaktora,• pokrycie strat ciepła przez ścia-
ny i strop reaktora.
Pod noszen ie temperat u r y ścieków dopływających do reak-
tora odbywa się dwustopniowo. W pierwszym etapie ścieki odpływa-jące z reaktora beztlenowego oddają ciepło ściekom napływającym na re-aktor (rekuperacja). W drugim etapie podawane jest ciepło zewnętrzne. Prowadząc proces w ten sposób energia cieplna zewnętrzna potrzeb-na jest jedynie do podgrzania ście-ków o około 3oC. Jednostkowa ilość tej energii wynosi: CśćI = 3,48 kWh/m3 ścieków. Ilość energii potrzebnej na pokrycie strat ciepła przez ściany i strop zbiornika zależna jest od powierzchni ścian, która z kolei zależna jest od ilości oczyszczanych ścieków i ładunku zanieczyszczeń w nich zawartego. Dla oczyszczalni ścieków mleczarskich o przepu-stowości 1 500 m3/d jednostkowe straty ciepła określono na CśćII = 0,12 kWh/m3. Łączna ilość ciepła do podgrzania ścieków wyniesie Cść = 3,6 kWh/m3. Jednostkowy koszt podgrzania komory fermentacyjnej dla zakładu w którym źródłem cie-pła jest kotłownia węglowa wyniesie Kkf_ec = 0,36 zł/m3 dopływających ścieków.
W przypadku ścieków mle-czarskich konieczne jest również dozowanie zasady w celu korekty pH. W przypadku NaOH przeciętna dawka wynosi około 0,5 dm3NaOH/m3 ścieków (0,65 kgNaOH/m3ście-ków). Odpowiada to kosztowi jednostkowemu Kkf_NaOH = 0,59 zł/ m3 dopływających ścieków.
Łączny koszt jednostkowy oczyszczania beztlenowego wy-nosi Kkf = 0,95 zł/m3 dopływających ścieków.
Koszty utylizacji odpadów• Osady nadmierne
W wyniku procesu oczyszczania ścieków powstają osady nadmierne (odpad o kodzie 19 08 05 – ustabili-zowane komunalne osady ściekowe) które muszą być zagospodarowane poza terenem zakładu. Określone poniżej koszty dotyczą sytuacji gdy osad oddawany jest do utylizacji wyspecjalizowanej fi rmie.
Jednostkowy przyrost osadu nadmiernego w procesie tlenowym przyjęto mjtBZT = 0,7 kg s.m.o./kg BZT5 usuniętego. Dla stosunku
ener g ia – woda – śr odow iskoener g ia – woda – śr odow iskoOczyszczalnia beztlenowo tlenowa
2011_1_ai_190x250.indd 59 2011-01-19 09:08:27
60 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
BZT5/ChZT w ściekach surowych wynoszącego około 0,7 jednostko-wy przyrost osadu w odniesieniu do ChZT wyniesie mjtBZT = 0,5 kg s.m.o./kg ChZTus.
Jednostkowy przyrost osadu beztlenowego w odniesieniu do ChZT przyjęto na 0,06 kg s.m.o./kgChZTus.
Uwodnienie osadów po urządze-niu odwadniającym przyjęto – 84%.
Dla ok reślonyc h pow yże j przyrostów osadu koszt zagospo-darowania osadu nadmiernego wyniesie:• w przypadku procesu wyłącze-
nie tlenowego (osad nadmierny tlenowy) – 0,156 zł/kg ChZTus,
• w przypadku procesu beztleno-wo tlenowego (osad nadmierny beztlenowy i tlenowy) – 0,046 zł/kg ChZTus.
• Osady pofl otacyjneW wyniku procesu f lotac ji
powstaje odpad o kodzie 19 08 09 – tłuszcze i mieszaniny olejów z separacji olej/woda zawierające wyłącznie oleje jadalne i tłuszcze. Bezpośrednie zagospodarowanie tego odpadu powinno być reali-zowane przez wyspecjalizowaną firmę. Średni jednostkowy koszt takiej usługi na dzień dzisiejszy wynosi – kjf = 300 zł/m3. Biorąc pod uwagę fakt powstawania kraju biogazowni należy się jednak liczyć ze stałym zmniejszaniem ceny utylizacji osadu poflotacyjnego. Możliwe jest, że stanie się on po-szukiwanym substratem i - co się z tym wiąże - źródłem dochodów dla oczyszczalni.
Średnie stężenie ekstraktu eterowego w ściekach surowych przyjęto na poziomie – See = 300 g/m3. Średnie uwodnienie osadu pofl otacyjnego przyjęto 93%. Jed-nostkowa objętość wydzielanego osadu wyniesie (ciężar właściwy około 1 kg/dm3): mj.fl ot = 4,3 dm3/m3 ścieków. Koszt utylizacji osadu poflotacyjnego przez wyspecja-lizowaną firmę przy usuwaniu bezpośrednim wyniesie: kutyl.pofl = 1,29 zł/m3 ścieków.
Osad pof lot ac y jny można poddać procesowi fermentac ji a następnie skierować na stacje odwadniania osadu do zago-spodarowania wraz z osadami
nadmiernymi z p r o c e s ów b i o -logicznych. Dla uby t k u s uc h e j ma sy osadu w procesie fermen-tacji 50% i pozo-stałych danych
jednostkow y koszt ut yl izac j i przefermentowanego osadu po-fl otacyjnego wyniesie kpofl = 0,047 zł/m3 ścieków.
Zyski z tytułu produkcji biogazuDodatkowe korzyści ekonomicz-
ne można uzyskać, gdy w mleczarni istnieje możliwość wykorzystania powstającego w wyniku procesu biogazu. Jego ilość wynosi około vbiog.jedn = 0,54 m3/kg ChZTus. Wartość opałowa ejedn.biog = 6,5 kWh/m3. W przypadku gdy zastępuje on gaz ziemny ciekły zysk z rozłożenia 1 kg ChZT wyniesie Zbiog_gz = 0,49 zł/kg ChZTus.
Jeszcze większe korzyści można osiągnąć w przypadku spalania bio-gazu w agregacie kogeneracyjnym. Dla potrzeb obliczeń przyjęto, że 38% energii zawartej w biogazie ulega zamianie w energię elek-tryczną a 54% w energię cieplną. W przypadku gdy energię elektryczną
wykorzystujemy na potrzeby wła-sne oraz mamy możliwość zagospo-darowania energii cieplnej możemy uzyskać następujące jednostkowe korzyści ze spalania biogazu w agregacie kogeneracyjnym:• zysk z tytułu braku konieczności
zakupu energii elektrycznej: Zbiog_el = 0,47 zł/kg ChZTus
• zysk z tytułu braku konieczności produkcji energii cieplnej z gazu ziemnego: Zbiog_ec = 0,25 zł/kg ChZTus
• zysk ze sprzedaży świadectw p o c ho d z e n i a „z ie lo nyc h” (energia elektryczna ze źródeł odnawialnych): Zbiog_ziel = 0,37 zł/kg ChZTus
• zysk ze sprzedaży świadectw pochodzenia „żółtych” (energia elektryczna produkowana w wysokosprawnej kogeneracji): Zbiog_żółt = 0,16 zł/kg ChZTus
Łączny jednostkowy zysk ze spalania biogazu w agregacie ko-generacyjnym wynosi: Zbiog_agr.kog = 1,25 zł/kg ChZT.
Próg opłacalności stosowania beztlenowego podczyszczania ścieków
W przypadku gdy nie wykorzy-stujemy produkowanego biogazu oraz bez uwzględnienia kosztów utylizacji odpadów, dla kosztu ogrzania i zneutralizowania 1 m3 ścieków oczyszczanych beztlenowo Kkf = 0,95 zł/m3 i koszcie usunięcia 1 kg ChZT w procesie tlenowym Koc = 0,24 zł/kg ChZTus zrównanie kosztów jednej i drugiej metody nastąpi gdy ładunek usuwany w komorze beztlenowej wynie-sie co najmniej Łjedn.ChZT = 3,96 kg O2/m3 (Kkf : Koc = 3,96). Możliwa jest do osiągnięcia redukcja ChZT w komorze beztlenowej na pozio-mie 90%. Dla określenia progu opłacalności założono minimal-ną redukcje na poziomie 80%.
ener g ia – woda – śr odow isko
nadmiernymi z p r o c e s ów b i o -
uby t k u s uc h e j ma sy osadu w procesie fermen-tacji 50% i pozo-
Biorąc pod uwagę fakt powstawania w kraju
biogazowni należy się liczyć ze stałym zmniejszaniem
ceny utylizacji osadu pofl otacyjnego. Możliwe jest,
że stanie się on poszukiwanym substratem i – co się
z tym wiąże - źródłem dochodów dla oczyszczalni.
2011_1_ai_190x250.indd 60 2011-01-19 09:08:45
611 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
W tej sytuacji stężenie zanieczysz-czeń w ściekach kierowanych na reaktor przy którym następuje zrównanie kosztów bezpośredniego oczyszczania tlenowego z kosztami oczyszczania w procesie dwufa-zowym – beztlenowo tlenowym następuje przy stężeniu SChZT = 4,948 g/m3. Poniżej tej wartości bardziej opłacalne jest stosowanie procesu wyłącznie t lenowego powyżej tej wartości korzystniejsze jest oczyszczanie ścieków w procesie beztlenowo tlenowym.
Z kolei w sytuacji gdy biogaz spalamy w kotłowni i zastępuje on gaz ziemny koszt usunięcia 1 kg ChZT wyniesie Kkf_gz = Kkf_bio – Zbiog_gz = 0,95 – 0,49 = 0,46 zł kg ChZT co odpowiada progowi opłacalności SChZT = 2,385 g/m3.
Przy uwzględnieniu kosztów utylizacji odpadów (koszt usunięcia 1 kg ChZT w procesie beztlenowym 0,99 zł, w procesie tlenowym 0,33) progi opłacalności wyniosą:• bez zagospodarowywania bio-
gazu: SChZT = 3,75 gO2/m3,• z wykorzystaniem biogazu jako
alternatywy do spalania gazu ziemnego: SChZT = 1.899 gO2/m3,
W przypadku spalania biogazu w agregacie kogeneracyjnym korzy-ści z jego wykorzystania zapewniają teoretycznie opłacalność stosowa-nia procesów beztlenowych już na poziomie około SChZT = 1 000 gO2/m3. Należy jednak pamiętać, że przy tak niskoobciążonych ściekach nie ma możliwości uzyskania wysokiego stopnia redukcji. W przypadku
stosowania agregatów kogeneracyj-nych należy również zwrócić uwagę na minimalną sensowną wielkość agregatu. Aby osiągnąć moc elek-tryczną 300 kWel dobowy ładunek zanieczyszczeń redukowany w reaktorze musi wynieść około 5 400 kg ChZT/d.
Warto zapamiętaćZ przeprowadzonej
analizy kosztów oczysz-czania ścieków dla prze-mysłów nie dysponujących c i e p ł e m o dp a d o w y m w procesie wyłącznie tle-nowym i procesie beztle-nowo tlenowym wynika, że opłacalne jest stosowanie dwufazowego beztlenowo – tlenowego układu oczysz-czania ścieków.
Jako próg opłacalności określono stężenie ChZT w ściekach surowych na poziomie SChZT = 2 000 gO2/m3 (przy uwzględnieniu kosztów utylizacji osadów oraz wykorzystaniu biogazu jako alternatywy dla stoso-wania gazu ziemnego). Próg ten ulega znaczącemu zwiększeniu w przypadku gdy biogaz nie jest wykorzystywany.
Jako kryterium opłacalności stosowania agregatów kogene-racyjnych proponuje się przyjąć ładunek zanieczyszczeń kierowany na oczyszczalnię. Powinien on wynosić powyżej 5 000 kgChZT/d.
W rachunku ekonomicznym należy również uwzględnić okres
zwrotu inwestycji. Koszty inwe-stycyjne oczyszczalni beztlenowo tlenowych są wyższe od oczysz-czalni tlenowych.
Poza niższymi (powyżej okre-ślonych stężeń ChZT) kosztami eksploatacyjnymi reaktory beztle-nowe zapewniają większe bezpie-czeństwo ruchowe oczyszczalni. Wynika to z faktu, że część tlenowa współpracująca projektowana jest przy założeniu około 50% redukcji zanieczyszczeń w reaktorze bez-tlenowym natomiast przeciętna
reaktorze musi wynieść około
W oczyszczaniu tlenowym główne nakłady energe-
tyczne wiążą się z koniecznością dostarczania tlenu,
którego zapotrzebowanie jest wprost proporcjonalne
do ładunku zanieczyszczeń zawartego w ściekach.
Z kolei w oczyszczaniu beztlenowym główne nakłady
energetyczne związane są z koniecznością zapewnienia
optymalnej temperatury procesu. Zapotrzebowanie energii
cieplnej jest wprost proporcjonalne do ilości ścieków. Nie
jest ono z kolei zależne od ładunku zanieczyszczeń w nich
zawartego.
Z zależności tych wynika, że im wyższe stężenie
zanieczyszczeń w ściekach surowych tym większe
korzyści osiągane są w wyniku stosowania beztlenowo
tlenowego oczyszczania ścieków, jako alternatywy
do oczyszczania w procesie wyłącznie tlenowym.
Dla bilansu kosztów znaczenie ma również fakt, że
w wyniku rozkładu beztlenowego uzyskujemy energię
w postaci biogazu. Jej ilość jest wprost proporcjonalna do
ładunku zanieczyszczeń zawartego w ściekach.
W oczyszczaniu tlenowym główne nakłady energe-W oczyszczaniu tlenowym główne nakłady energe-
eksploatacyjna redukcja wynosi 80 – 90 %. Zapewnia to duże rezer-wy zdolności przerobowej. Rezerwa zdolności przerobowej może być wykorzystywana do utylizacji pro-duktów odpadowych np. serwatki.
Należy się liczyć z rosnącymi kosztami zagospodarowania osa-dów ściekowych oraz wzrostem kosztów energii elektrycznej co po-wodować będzie dalsze obniżanie się progu opłacalności stosowania procesów beztlenowych.
W przypadku stosowania agregatów kogeneracyjnych należy zwrócić uwagę na minimalną sensowną wielkość agregatu. Aby osiągnąć moc elektryczną 300 kW
el dobowy ładunek zanieczyszczeń redukowany w reaktorze musi wynieść około 5400 kg hZT/d
stosowania agregatów kogeneracyj-
reaktorze musi wynieść około 5400 kg hZT/d
2011_1_ai_190x250.indd 61 2011-01-19 09:09:10
62 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
Model zarządzania mediami energetycznymi w przedsiębiorstwie zintegrowany z technologią CHP/QUAD
Media energetyczne, szczególnie takie jak energia elektryczna i cieplna stanowią znaczny koszt fi nalnego produktu wytwarzanego przez przedsiębiorstwo. Często koszt ten stanowi nawet ponad połowę kosztu całkowitego wytworzenia produktu. W ostatnich latach ceny tych mediów mają charakter wzrostowy, sięgając nierzadko dwucyfrowej podwyżki procentowej w skali rocznej. Taka sytuacja przekłada się na podwyżki cen produktu fi nalnego.
ener g ia – woda – śr odow isko
Na konkurencyjnym rynku polskim czy europejskim takie podwyżki mogą decydować o przetrwaniu przedsiębiorstwa w konfrontacji z konkurencją z przed-siębiorstwami azjatyckimi. Szansą jest wprowadzanie wszelkiego ro-dzaju projektów racjonalizatorskich zużycia tych mediów popartych integracją przedsiębiorstwa z wła-snym źródłem produkcji energii. Przedmiotem niniejszego artykułu jest przedstawienie drogi dojścia do wdrożenia własnego źródła produkcji energii wykorzystującego technologię CHP/QUAD. CHP (Combined Heat and Power). Jest to wytwarzanie energii w procesie ko-generacji czyli wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej jednocześnie [1]. Dodatkowe nadwyżki ciepła służą wytwarzaniu medium chłod-niczego w postaci wody chłodzącej. W zależności od specyfi ki przedsię-biorstwa można jeszcze wytwarzać inne media w tym media inne niż energetyczne. Autor jest szefem projektu instalacji CHP/QUAD, któ-ra dodatkowo będzie produkować dwutlenek węgla (CO2) ze spalin co dodatkowo obniży jego emisję.
Zestawiając powyższe media w postaci energii elektrycznej, energii cieplnej, medium chłodniczego i CO2 – czyli 4 media tworzymy układ CHP / QUAD-generacja.
Tradycyjny model zarządzania mediami energetycznymi
Na przełomie XX i XXI wieku zaszły istotne zmiany w metodach zarządzania przedsiębiorstwem. Gospodarka mediami energetycz-nymi zaczęła odgrywać istotną rolę.
Główną przyczyną tej zmiany był wzrost cen nośników energe-
tycznych, co miało bezpośredni wpływ na podwyżki cen energii wtórnej (np. energii elektrycznej i cieplnej).
Jednym z podstawowych za-dań przedsiębiorstwa jest dążenie do ograniczania kosztów czyn-ników energetycznych poprzez monitorowanie i kontrolę zużycia mediów energetycznych. Z punktu widzenia zarządzania łańcuchem dostaw w przedsiębiorstwie to zadanie ma rangę priorytetową. Jednak w wielu przedsiębiorstwach rozliczenia z dostawcami energii elektrycznej dokonują się w sposób
mediów mają charakter wzrostowy, sięgając nierzadko dwucyfrowej podwyżki procentowej w skali rocznej. Taka sytuacja przekłada się na podwyżki cen produktu fi nalnego.
ener g ia – woda – śr odow isko
Lech Maryniak
Coca-Cola
Hellenic Polska
Rys.1. Tradycyjny system sprzedaży energii elektrycznej. Źródło: Opracowanie własne
2011_1_ai_190x250.indd 62 2011-01-19 09:09:27
63e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl 1 / 20 1 1
Model zarządzania mediami energetycznymi w przedsiębiorstwie zintegrowany z technologią CHP/QUAD
reklama
Należymy do
WODA, ŚCIEKI, ENERGIATECHNOLOGIA PROCESOWA DLA PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO
Hager Elsässer GmbhBiuro w Polsceul. Słoneczna 42 a, Stara Iwiczna, 05-500 Piaseczno, tel. 22 715 83 50 info@he-water.com hager-elsaesser.pl
tradycyjny, polegający na regulo-waniu rachunku za dany miesiąc. Jest to tradycyjny sposób zakupu energii, wynikający z wzorców wypracowanych w przeszłości, kiedy to energia była stosunkowo tania a monopol energetyczny nie pozwalał na jakiekolwiek działania dotyczące negocjacji cen. W wielu przedsiębiorstwach taki model jest jeszcze standardem. Takie podejście nie pozwala na wykorzystanie moż-liwości wolnego rynku energii, co daje szansę obniżenia jednostkowej ceny nabywanej energii. Rysunek 1przedstawia opisany powyżej model.
Dwie główne strony to spółka obrotu zintegrowana z lokalną spółką dystrybucyjną, która kupuje energię elektryczną od producenta, koordynuje jej przesył i dystrybucję oraz przedsiębiorstwo kupujące tą energię do celów produkcji. We wspomnianym modelu kluczowym ogniwem są lokalne spółki obrotu / dystrybucji jako jednostki energe-tyczne działające na danym terenie. Spółka obrotu kupuje energię elek-tryczną od producenta i sprzedaje ją do przedsiębiorstwa. Do ceny sprzedawanej energii jest doliczany jej przesył / dystrybucja. W takim modelu przedsiębiorstwo jest zo-bowiązane do płacenia faktury w określonym terminie bez większej możliwości negocjowania cen.
Mikroekonomiczny, zintegrowany i kompleksowy model zarządzania energią
Jednym z kluczowych elemen-tów umożliwiających odbiorcom dostęp do wolnego rynku energii jest tzw. zasada dostępu stron trzecich - zasada TPA (Third Party Access) [2].
Zasada ta, oznaczająca możli-wość korzystania z sieci energetycz-
nego przedsiębiorstwa sieciowego bez obowiązku kupowania od niego energii elektrycznej. Z założenia powinna służyć rozwij aniu konku-rencji na rynku energii elektrycznej. W praktyce system ten polega na istnieniu trzech stron:
Pierwsza strona to przedsię-biorstwo (kupujące energię) mające dowolny wybór dostawcy energii elektrycznej.
Druga strona to spółka dys-trybucyjna współpracująca z PSE (Polskie Sieci Energetyczne) [3], czyli przedsiębiorstwo sieciowe, świadczące usługi transportu
energii od wytwórcy energii do przedsiębiorstwa zużywającego energię.
Trzecią stroną tego systemu jest przedsiębiorstwo obrotu (PO) najczęściej zintegrowane z produ-centami energii (produkującymi z różnych źródeł i stosującymi różne technologie zamiany energii pierwotnej na wtórną). Jest to dostawca energii elektrycznej.
Od roku 2000 przedsiębiorstwa mają możliwości zakupu energii według systemu TPA. Ten system daje duże możliwości zakupu tańszej energii od PO, jednak wy-
Rys. 2. System sprzedaży energii elektrycznej w oparciu o zasadę TPA. Źródło: Opracowanie własne
2011_1_ai_190x250.indd 63 2011-01-19 09:09:44
64 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
maga to dokładnego planowania jej zużycia. Rysunek 2 obrazuje ten model zakupu energii. Jeżeli przedsiębiorstwo potrzebuje więcej energii niż planuje wtedy PO musi dokupić jej różnicę na giełdzie ener-gii. Podobnie się ma, jeżeli przed-siębiorstwo nie potrzebuje energii tyle ile zaplanowało wcześniej. W takiej sytuacji PO musi niewy-korzystany nadmiar sprzedać na giełdzie energii. Niewłaściwe pla-nowanie, brak wiedzy o własnym profilu zużycia oraz nieustające awarie w przedsiębiorstwie mogą zniweczyć oszczędności, które daje system TPA.
W systemie występują trzy strony takie jak: przedsiębiorstwo kupujące energię, spółka dystrybu-cyjna (odpowiada za przesył energii elektrycznej) oraz PO, często zinte-growane z producentem tej energii. Ważnym elementem tego systemu jest bezpośrednia współpraca PO z przedsiębiorstwem kupującym energię w celu planowania jej dostaw. Usługa przesyłu jest na niezmienionym poziomie i nie podlegająca aktywnej kontroli a co za tym idzie negocjacji cenowej. W praktyce zasada TPA sprowadza się do dokonywania zakupów energii elektrycznej u dowolnego
producenta lub innego podmiotu, zajmującego się obrotem energii, mającego konkurencyjną cenę jednostkową. Specyfika energii elektrycznej powoduje, że jej zu-życie jest nierozerwalnie związane z jej przesyłem oraz dystrybucją (jako swego rodzaju „transportem” energii elektrycznej). Uprawnione przedsiębiorstwo- odbiorca fi nalny może jednak „rozłączyć” dotych-czasową umowę i zawrzeć osobno:
umowę na zakup i zużycie ener-gii elektrycznej: np. z dowolnym przedsiębiorstwem obrotu,
umowę na przesył energii elek-trycznej: z lokalną spółką dystry-bucyjną.
Przedsiębiorstwa obrotu PO, będąc jednymi z głównych part-nerów dla odbiorców w walce o rynek energii i implementację TPA, stanowią istotny element każdego konkurencyjnego ryn-ku energii. W Polsce obrót ener-gią elektryczną w porównaniu z pozostałymi krajami Unii Euro-pejskiej nie jest mocno rozwinięty. Jednak przedsiębiorstwa, które stosują zasadę TPA mają szansę na obniżenie kosztów związanych ze zużyciem energii elektrycznej i w efekcie poprawę swoich wyni-ków ekonomicznych.
Przygotowanie przedsię-biorstwa do wprowadzenia technologii CHP/QUAD
Istnieje szereg przesłanek skła-niających przedsiębiorstwo do posiadania własnego źródła energii wytwarzanego w technologii CHP / QUAD. Główne motywy takiej inwestycji to:• posiadanie tańszego źródła
energii, która jest wytwarzana w obrębie przedsiębiorstwa w sposób oszczędny i dodatkowo bez kosztów przesyłu,
• zabezpieczenie przed wyłą-czeniami energii dostarczanej z sieci nawet na bardzo krótki czas, co powoduje zwykle duże straty produkcyjne w przedsię-biorstwie,
• znaczne ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Nie biorąc pod uwagę odnawialnych źródeł energii OZE w oparciu o koge-nerację – CHP, rekomendowaną technologię uznaje się za jedną z najlepszych metod redukcji gazów cieplarnianych.
Podstawowe kroki wprowa-dzenia technologii CHP/QUAD w przedsiębiorstwie są następujące:
Wykonanie bilansu energetycz-nego w przedsiębiorstwie.
Początkową fazą przygotowania do wprowadzenia technologii CHP/QUAD jest zidentyfikowanie po-trzeb energetycznych przedsiębior-stwa. Podstawowym założeniem jest posiadanie przez przedsiębiorstwo pełnych oraz dokładnych informacji o mocy zainstalowanej zarówno cieplnej jak i elektrycznej. Polega to na zebraniu wszystkich informacji na temat odbiorników tych form energii oraz ich zbilansowaniu.
Przeprowadzenie audytu ener-getycznego.
Następnym krokiem jest doko-nanie kompleksowego audytu ener-
Tab. 1. Przykładowe inwestycje zapewniające poprawę zużyć poszczególnych form energii ciepl-nej i elektrycznej w odpowiednio przedstawionych obszarach i instalacjachŹródło: Opracowanie na podstawie posiadanych materiałów [5]
się do dokonywania zakupów energii elektrycznej u dowolnego
2011_1_ai_190x250.indd 64 2011-01-19 09:10:02
651 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
ener g ia – woda – śr odow iskogetycznego w przedsiębiorstwie [4]. Celami takiego audytu są:
Oszacowanie rzeczywistego zużycia różnych rodzajów energii. Moce zainstalowane wyrażone są za pomocą informacji ilościowych. Jednak w danym czasie nie wszyst-kie urządzenia pracują jednocześnie w związku z powyższym potrzebne są dane rzeczywiste. Mając tak sporządzony bilans można przejść do następnego zadania.
Zbadanie efektywności zarzą-dzania energetyką w przedsiębior-stwie. Chodzi tu o porównanie przyjętych celów i ich realizację. Do prawidłowego stawiania sobie celów niezbędne jest dokonywanie pomiarów zużyć tych form energii. Ten system określa się jako M&T (Monitoring & Targeting), czyli mierzenie wartości zużyć ener-gii a następnie określanie celów dla następnego okresu. Ważnym elementem tego systemu jest kształ-towanie świadomości poszanowa-nia energii wśród pracowników przedsiębiorstwa. Na podstawie przedstawionych badań autora [5] można oczekiwać, że najmniejsze oszczędności wynikające z systemu zarządzania mogą być na poziomie 5 % energii odniesionej do zużycia początkowego (zob. Tabela 1). Ten etap zarządzania energetyką jest również przedmiotem oceny audy-tu energetycznego.
Kolejną częścią audytu energe-tycznego jest identyfi kacja efektyw-ności pracy urządzeń przedsiębior-stwa na płaszczyźnie energetycznej. W tej części również powinny na-stąpić badania dodatkowe takie jak straty gazów technicznych, wody, czy innych mediów używanych w operacjach przedsiębiorstwa. Dla przykładu eliminacja nieszczelności instalacji sprężonego powietrza daje możliwości eliminacji dużych strat, bowiem to medium energe-
tyczne należy do najdroższych w przedsiębiorstwie. Wynikiem tej części przeprowadzonego audytu jest poprawa pracy wspomnianych urządzeń i instalacji. Często kończy się to ich modyfikacją a nawet wymianą na bardziej ekonomiczne.
Na koniec tego etapu nale-ży mocno podkreślić, że audyt energetyczny, a ściślej jego wynik jest potrzebny dla precyzyjnego określenie niedoskonałości ener-getycznych w przedsiębiorstwie i wprowadzenia planu poprawy. Najważniejszym celem jest nie-dopuszczenie aby wprowadzana technologia CHP/QUAD pracowała na pokrycie strat i niedoskonałości w przedsiębiorstwie. Celem jest najlepsze wykorzystanie mediów z CHP/QUAD pracującą w celu dostarczenie niezbędnych form energii bezpośrednio do urządzeń przedsiębiorstwa, a nie przyczynia-jących się do subwencji „wycieków energetycznych”.
Wprowadzenie planu poprawy wraz z inwestycjami.
Powyższe zadanie polega na przedstawieniu planu poprawy, na który składają się:• zmienione i właściwe zarządza-
nie energetyką,• poprawa funkcjonowania urzą-
dzeń- rozwiązania systemowe,• plan inwestycyjny, posiadający:
budżet, skonkretyzowany czas
realizacji i wykaz odpowie-dzialnych osób za realizację wyszczególnionych zadań.
W Tabeli 1 zostały przedsta-wione przykładowe rozwiązania techniczne wraz z potencjalnymi oszczędnościami.
Obliczenie wskaźników eko-nomicznych inwestycji CHP/ QUAD.
Zanim podejmie się niezbędne decyzje zarządcze, kluczowym zadaniem jest obliczenie typo-wych wskaźników efektywności inwestycji takich jak NPV, IRR, PB [6]. Należy dodać, że inwestycje tego typu są bardzo kosztowne, okres zwrotu może sięgać nawet kilkunastu lat.
Wykonanie inwestycji CHP/ QUAD.
Ten krok jest kulminacją. Mając wszelkie założenia ekonomiczno - techniczne można przystąpić do samej inwestycji. W tym kroku ważne jest przestrzeganie reguł dobrych praktyk stosowanie się do zasad prowadzenia projektu [7], które pomogą ominąć szereg problemów i zakończyć inwestycję z sukcesem.
Przeprowadzenie audytu po inwestycji.
Ta część działań stanowi koń-cową fazę projektu. Chodzi tu o zebranie wszelkich niezbędnych
Rys. 3. Mapa wprowadzenia (Road Map) własnego źródła wytwarzania energii typu CHP/ QUAD w przedsiębiorstwie. Źródło: Opracowanie własne
2011_1_ai_190x250.indd 65 2011-01-19 09:10:17
66 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
ener g ia – woda – śr odow isko
danych z funkcjonującego obiektu CHP/ QUAD celem konfrontacji z założeniami wstępnymi. Jest to typowa analiza ex-poste, która ma pokazać realny wynik fi nansowy inwestycji. Pomimo tego, że również inwestycje tego typu są określane jako hybrydowe [8], to według autora część finansowa projektu z wszelkimi przeprowadzonymi
pomocniczymi analizami stanowi bardzo ważną informację co do dalszych kroków operacyjnych.
Mapa przedstawiona na ry-sunku 3 może być podstawą do dalszego prowadzenia projektu związanego z tym zagadnieniem. Na koniec warto przedstawić mi-kroekonomiczny, zintegrowany i kompleksowy model zarządzania energią z technologią CHP/QUAD. Schemat wraz z opisem przedsta-wiono na rysunku 4.
Głów ny m podmiotem jest przedsiębiorstwo zintegrowane z CHP / QUAD, które jest za-opatrywane w tym przykładzie
w paliwo gazowe u operatora sieci gazowniczej. CHP / QUAD produ-kuje media energetyczne głównie na potrzeby przedsiębiorstwa. W przypadku wystąpienia nad-wyżek energii elektrycznej jest ona sprzedawana do przedsiębiorstwa obrotu energią za pośrednictwem usługodawcy świadczącego prze-sył tej energii. Warto też dodać,
że przedsiębiorstwo posiadające własne zintegrowane źródło energii w oparciu o technologię CHP/QUAD wykorzystujące gaz ziemny (paliwo niskoemisyjne) może dokonywać sprzedaży certyfi katów pochodzenia energii. Takie certyfi katy mogą sta-nowić dodatkowe źródło uzyskania przychodów.
Co z tego wynika?Podstawowymi wnioskami
wynikającymi z badań autora i opisanymi w artykule są liczne korzyści wynikające z integracji przedsiębiorstwa z własnym zinte-growanym źródłem wytwarzania
energii na bazie technologii CHP/QUAD. Do nich zalicza się nastę-pujące:• Posiadanie własnego źródła
wytwarzania energii w różnych formach, które są tańsze od ku-powanych w tradycyjny sposób.
• Eliminacja mikro przestojów w przedsiębiorstwie na skutek awarii sieci przesyłowych, co bardzo często prowadzi do powstawania znacznych start.
• Z a p e w n i e n i e c i ą g ł o ś c i dostaw zwłaszc za energ i i e l e k t r yc z n e j , k t óra moż e być towarem def icytowym w niedalekiej przyszłości w Polsce.
• Ograniczenie emisji gazów c ieplar n ianych, które daje technologia CHP/QUAD, co ma szczególne znaczenie dla realizacji koncepcji społecznej odpowiedzialność przedsię-biorstwa.
Literatura:[1] M. Meckler, L.B.Hyman; Sutainable
On-Site CHP Systems, Design, Construction and Operations; Mc Graw Hill 2010.
[2] htt p://energetyka.wnp.pl/tpa/[3] htt p://www.pse-operator.pl/ [4] C. Beggs; Energy: Management,
Supply and Conservation; Elsevier Ltd, Second edition 2009.
[5] L. Maryniak, R. Domaradzki; Wprowadzenie technologii CHP/QUAD w przedsiębiorst w ie produkcji spożywczej; referat przedstawiony na konferencji na-ukowo-technicznej Efektywność Energetyczna. Gospodarka Me-diami w Przemyśle Spożywczym, Zakopane 17-18 maja’10.
[6] J. Skorek, J. Kalina; Techniczno--ekonomiczna analiza optymaliza-cyjna elektrociepłowni z gazowym silnikiem spalinowym; http:// www.elektroenergetyka.pl/
[7] A.B. Badiru; Step Project Manage-ment, Guide for Science, technolo-gy, and Engineering Projects; CRC Press 2009.
[8] S. Kasiewicz, W. Rogowski; Inwe-stycje Hybrydowe- nowe ujęcie oceny efektywności; Ofi cyna Wy-dawnicza SGH, Warszawa 2009.
Rys. 4. Produkcja własnej energii oparta na technologii CHP/QUADŹródło: Opracowanie własne.
2011_1_ai_190x250.indd 66 2011-01-19 09:10:35
671 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
Każdy zakład przetwórczy, aby móc skutecznie konkurować na rynku, zmuszony jest do ciągłego rozwoju procesów przetwarzania surowców, poprzez wykorzystanie w jak największym stopniu wszystkich cennych ich składników oraz poprzez zmniejszenie kosztów produkcji.
Nowe technologie w odzysku i uzdatnianiu wody w przemyśle spożywczym
Bardzo istotnym elementem tych kosztów są koszty mediów, w t ym wody. Dlatego ważne jest zopt ymal izowanie zuży-cia wody oraz wykorzystanie w możliwie jak największym stop-niu rezerw tkwiących w zakładzie. W wielu zakładach w wyniku prowadzenia procesów przetwór-czych tj. • procesów membranowych (RO,
NF) np. zagęszczania serwatki, permeatu po UF czy też mleka,
• procesów zagęszczania np. mleka, serwatki, permeatu po UF z zastosowaniem wyparek, „powstają” bardzo duże ilości wody, która po odpowiedniej ob-róbce może zostać „zawrócona” do procesów technologicznych, przez co znacząco można ob-niżyć pobór wody, a przez to zmniejszyć koszty produkcji.
Przykład:Podczas przeróbki w trakcie
1 dnia 300 000 kg serwatki o zawarto-ści 5,5 % sm w trakcie jej zagęszcza-nia na instalacji RO do 18% sm, uzy-skamy ok. 208.000 kg tzw. permeatu. W trakcie dalszej koncentrac ji
s e r wat k i do z awa r t o ś c i s m ok. 60% powstanie ok. 64 000 kg kondensatu (skroplin). W sumie z 300 000 kg serwatki jesteśmy w stanie pozyskać ok. 272.000 kg tzw. „wody z mleka”.
Technologie uzdatnianiaTak jak wspomniano wyżej, nie-
możliwe jest bezpośrednie zastoso-wanie permeatu lub skroplin do pro-cesów technologicznych, końcowego płukania czy też jako wody kotłowej lub wody chłodzącej. Wynika to z jednej strony ze składu tych produk-tów a przede wszystkim z obecności azotu niebiałkowego – NPN oraz soli mineralnych, a z drugiej z za-nieczyszczenia mikrobiologicznego. Dlatego też celem zapewnienia odpowiedniej czystości chemicznej i mikrobiologicznej konieczne jest podanie ich odpowiedniej obróbce - uzdatnianiu.
Jak wynika ze schematu proces uzdatniania „wody” przebiega dwuetapowo. Pierwszy etap to zapewnienie odpowiedniej jakości chemicznej z wykorzystaniem t e c h nolo g i i me m bra now yc h (RO-Polisher), drugi etap to za-
pewnienie odpowiedniej jakości mikrobiologicznej.
Jakość mikrobiologicznaW tabeli nr 1 przedstawiono
zestawienie szeroko dotychczas stosowanych metod dezynfekcji wody.
pewnienie odpowiedniej jakości
dr inż. Janusz Kroll
A-Lima Bis Sp.z o.o.
Schemat technologii uzdatniania permeatu
2011_1_ai_190x250.indd 67 2011-01-19 09:10:57
Tab. 1. Metody dezynfekcji wody
Zalety Opis
ChlorowanieRelatywnie tanie. Szerokie zastosowanie.
Dezynfekcja „przed produkt”. Odczuwalne w smaku. Nieskuteczny przeciwko Cryptosporidium & Giardia. Stwarza problemy przy wykorzystaniu technologii membranowych.
OzonowanieSkuteczne. Zastosowanie w niektórych gałęziach przemysłu.
Dezynfekcja „przed produkt”. Trudna do utrzymania jakość wody. Szkodliwe dla środowiska. Dużo ukrytych dodatkowych kosztów.
PasteryzacjaNiezawodna. Szeroko akceptowane.
Bardzo wysokie koszty obsługi. Kosztowna konserwacja.
Konwencjonalne
UV
Przyjazne środowisku. Akceptowane.
Zakres niszczenia mikroorganizmów 1-3 log. Zanieczyszczenia komory kwarcowej. Wysokie koszty konserwacji. Wątpliwa niezawodność.
68 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
ener g ia – woda – śr odow isko
Jakość chemiczna Uzdatnianie „wody” w przedsta-
wionym procesie prowadzone jest z zastosowaniem technologii mem-branowych opartych na procesie odwróconej osmozy tzw. RO-Po-lisher.
Zastosowanie tego procesu po-zwala na prawie całkowitą redukcję zanieczyszczeń chemicznych i bio-logicznych zawartych w permeacie lub skroplinach (tabela 2).
Zaprezentowane skojarzone technologie, pozwalają w efekcie na uzyskanie wody całkowicie bezpiecznej mikrobiologicznie i o bardzo dobrej jakości chemicz-
nej, a także na obniżenie kosztów produkcji poprzez wykorzystanie „wody z mleka”, która użyta może być m.in.: • do procesów technologicznych,• do CIP w tym do końcowego
płukania • jako woda zasilająca kotłownie • jako woda chłodząca
Zastosowanie przedstawionych technologii pozwala na znaczące ograniczenie ilości pobieranej wody i zrzucanych ścieków, a przez to zmniejszenie kosztów produkcji oraz zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne.
Tab. 2. Porównanie składu permeatów i kondensatu z procesów zagęsz-czania serwatki słodkiej z permeatem po procesie ich oczyszczania na instalacji RO-Polisher
Permeat po RO
Permeat po NF
Kondensat po wyparkach
Permeat po RO-Polisher
ChZT ppm 30-250 125-1.000 50-200 5-25„Czyste białko” % 0 0 0 0NPN % 0,06 0,1 0,01 0,01Laktoza % 0,02 0,05 0 0Kwas mlekowy % 0 0 0,01 0Popiół % 0,01 0,25 0,01 0Sucha masa % do 0,1 0,4 0,03 0
Bardzo istotnym elementem, który należy brać pod uwagę przy wyborze dostawcy instalacji membranowych jest typ zastosowanych membran. Nie mogą to być membrany, które są stosowane do demineralizacji wody. Wszystkie membrany powinny posiadać atest dopuszczający do stosowania w przemyśle mleczarskim, czyli o standardzie sanitarnym (FDA)
•
Z 300 000 kg serwatki jesteśmy
w stanie pozyskać ok. 272 000 kg
tzw. „wody z mleka”.
2011_1_ai_190x250.indd 68 2011-01-19 09:11:04
2011_1_ai_190x250.indd 69 2011-01-19 09:11:06
70 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
Rozwiązaniem pozwalającym na znaczne obniżenie kosztów eksploatacyjnych z jednoczesnym zwiększeniem przepustowości ist-niejącej instalacji jest zastosowanie procesu beztlenowego podczysz-czania ścieków.
Ścieki z przetwórstwa spo-żywczego zawierają duże ilości substancji organicznych (cukry, tłuszcze, białka) oraz posiadają podwyższoną temperaturę, dzięki czemu stanowią znakomity substrat dla technologii beztlenowych. Zazwyczaj proces rozkładu sub-stancji organicznych w warunkach beztlenowych przy udziale bakte-rii mezofilnych prowadzony jest w temperaturze 32-38⁰C. Proces beztlenowego podczyszczania ś c i e k ó w p r o w a d z o n y j e s t w za m k n ię t yc h zbior n i k ac h (bez dostępu powietrza), zwa-nych reaktorami beztlenowymi. W zależności od składu ścieków redukcja podstawowych wskaź-ników zanieczyszczeń, takich jak: ChZT i BZT5 waha się od 70 do 95%. W wyniku rozkładu substancji organicznych powstaje biogaz za-wierający 50-75% metanu oraz osad
nadmierny. Przy odprowadzaniu ścieków do odbiornika wymaga-ne jest doczyszczenie ścieków w oczyszczalni tlenowej. W przypad-ku zrzutu ścieków do kanalizacji miejskiej reaktor beztlenowy jest zazwyczaj wystarczającym roz-wiązaniem.
Do podstawowych zalet pod-czyszczalni beztlenowych zaliczyć można:• niskie koszty eksploatacji (ener-
gia, pożywki)• niską produkcję osadów nad-
miernych, • małe zapotrzebowanie terenu
(krótki czas zatrzymania), • możliwość energetycznego wy-
korzystania produkcja biogazu, który jest jednym z produktów rozkładu,
• odporność na zmienność dopły-wu (ładunek i stężenia),
• niewielkie oddziaływanie na otoczenie (czysta technologia).
Na podstawie k i lkuletnich badań porównawczych na jednej z oczyszczalni ścieków przemy-słowych stwierdzono, że po zain-stalowaniu reaktora beztlenowego
firmy Paques koszty eksploatacji zmniejszyły się prawie o 50%. Ana-liza dotyczyła pracy oczyszczalni tlenowej (lata 1999-2001), a następnie oczyszczalni beztlenowo-tlenowej (lata 2002-2004). W analizie porów-nano zużycie energii elektrycznej, polielektrolitów, pożywek i ługu sodowego. Warto dodać, że przy niższych kosztach eksploatacyjnych uzyskano wyższy stopień redukcji zanieczyszczeń, zwłaszcza w zakre-sie ChZT i BZT5 i nie uwzględniono zysków z wykorzystania biogazu.
Znaczące obniżenie kosztów eksploatac ji wynika głównie z oszczędności w zużyciu energii elektrycznej i mniejszej produkcji osadów nadmiernych. Przyjmuje się, że w procesie beztlenowym zużywa się ok. 8-10 razy mniej energii elek-trycznej niż w procesie tlenowym, a produkcja osadu nadmiernego jest również kilka razy mniejsza. Na dalszą obniżkę kosztów eksploatacji korzystnie może wpłynąć energe-tyczne wykorzystanie biogazu do produkcji energii cieplnej (para lub ciepła woda) lub energii elektrycz-nej i cieplnej (kogeneracja).
Wzrastająca konkurencja na rynku produktów spożywczych sprawia, że zakłady przetwórstwa spożywczego instalują nowoczesne linie technologiczne, modernizują źródła ciepła, wdrażają systemy wspomagające zarządzanie przedsiębiorstwem, modernizują lub wymieniają systemy sterowania i kontroli. Działanie te maja na celu wprowadzanie nowych produktów na rynek i zmniejszenie kosztów produkcji poprzez automatyzację produkcji, stosowanie nowych opakowań, zmniejszenie strat czy zmniejszenie zużycia mediów. Stosunkowo niewiele działań modernizacyjnych i inwestycyjnych prowadzonych jest w zakładowych oczyszczalniach ścieków.
Zalety eksploatacyjne beztlenowych podczyszczalni ścieków
Andrzej DrożdżAF Projects
ener g ia – woda – śr odow isko
Nakłady fi nansowe przeznaczane na oczyszczalnie ścieków ograniczają się zazwyczaj do utrzymania urządzeń i obiektów w stanie pozwalającym na ich dalszą eksploatację. Tymczasem oczyszczanie ścieków, a raczej zmiany w procesach oczyszczania, mogą być źródłem istotnych oszczędności, zwłaszcza tam, gdzie obecnie wykorzystywane są technologie energochłonne, bez systemów komputerowych, służących optymalizacji zużycia energii elektrycznej i reagentów.
2011_1_ai_190x250.indd 70 2011-01-19 09:11:13
Zalety eksploatacyjne beztlenowych podczyszczalni ścieków
2011_1_ai_190x250.indd 71 2011-01-19 09:11:16
72 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
Dariusz Kilanowski
OSM w Sierpcu
Oczyszczalnia ścieków odprowadzanych z mleczarni OSM w Sierpcu podlegała kilkukrotnej modernizacji. W efekcie tych działań na dzień dzisiejszy jej układ technologiczny stanowi przegląd procesów stosowany przy oczyszczaniu ścieków mleczarskich.
Pierwotny układ technologiczny oczyszczalni
Początkowo na oczyszczalni dla mleczarni OSM w Sierpcu zastosowany został podstawowy układ technologiczny oczyszcza-nia ścieków: cedzenie – komory osadu czynnego – osadnik wtórny. Nie była stosowana podwyższona biologiczna defosfatacja i denitry-fi kacja. Łączna pojemność komór osadu czynnego wynosiła 300 m3. Pojemność osadnika wtórnego wynosiła 62 m3. Do napowietrza-nia stosowane były strumienice. Producent tych urządzeń deklaruje zdolność natleniania na poziomie 2 kg O2/kWh. W praktyce wartość tlenu nie była mierzona gdyż bra-kowało do tego odpowiednich przyrządów. Był tlenomierz ręczny, którym mierzono wartość tlenu kilka razy na dobę. Osad z oczysz-czalni wywożony był w stanie uwodnionym. Schemat ideowy
pierwotnego układu technologicz-nego pokazano na rys. 1.
Pomimo, że ilość przerabianego mleka a co się z tym wiąże ładunek zanieczyszczeń kierowany na oczyszczalnię był znacznie niższy niż obecnie, oczyszczalnia miała problemy z dotrzymaniem warun-ków pozwolenia wodno prawnego.
Etap II budowyW związku z permanentnym
przeciążeniem oczyszczalni podjęto decyzję o jej modernizacji. Postano-wiono pozostawić część biologiczną w niezmienionym kształcie a wyma-gany efekt oczyszczenia osiągnąć poprzez zmniejszenie ładunku za-nieczyszczeń kierowanego na część tlenową. Do tego celu zastosowano proces fl otacji wspomagany dozo-waniem chemikaliów. W układzie technologicznym wprowadzono również zbiornik wyrównawczy o pojemności 50 m3. Osad nadmier-
ny oraz osad pofl otacyjny z terenu oczyszczalni nadal usuwano „na mokro”. Schemat ideowy II etapu budowy pokazano na rys. 2.
Pomimo tego, że stacja fl otacji spełniała pokładane w niej nadzie-je – osiągała około 50% redukcję zanieczyszczeń organicznych, efekt ostateczny nadal był niezadowa-lający. Przyczyną tego był dalszy wzrost ładunku zanieczyszczeń kierowanego na oczyszczalnię oraz „grzech pierwotny”: zbyt mała zdolność natleniania zastosowanych urządzeń i brak procesu podwyż-szonego biologicznego usuwania związków biogennych.
Etap III budowyW tej sytuacji użytkownikowi
nie pozostało nic innego jak dalej rozbudowywać oczyszczalnię. Zgodnie z założeniami projekto-wymi tego etapu oczyszczalnia przewidziana była do oczyszczania
JAK BUDOWALIŚMY BIOGAZOWNIĘ ASPEKTY PRAKTYCZNE
ener g ia – woda – śr odow isko
Rys. 1. Pierwotny układ technologiczny oczyszczalni
2011_1_ai_190x250.indd 72 2011-01-19 09:11:22
731 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
ścieków w ilości Q = 750 m3/d o następującym stężeniu zanie-czyszczeń kierowanym na część biologiczną (po fl otacji):• BZT5– 1 800 gO2/m3
• ChZT – 2 300 gO2/m3
• Azot ogólny – 60 gN/m3
• Zawiesina og. – 180 g/m3
• Ekstrakt eterowy – 30 g/m3
• Fosfor ogólny – 17 gP/m3
Tym razem sięgnięto po nowość w technologii oczyszczania ścieków mleczarskich – procesy beztlenowe. Wykonano reaktor beztlenowy typu UASB o pojemności użytecznej 600 m3. Ogrzewanie reaktora rozwiązane
zostało w ten sposób, że ścieki z reak-tora odpływały poprzez wymiennik, oddając swe ciepło ściekom napływa-jącym na reaktor. Do podgrzania cie-płem zewnętrznym pozostaje około 3 - 5oC. Wykorzystano do tego ciepło z chłodzenia serwatki.
Podjęto również decyzję o rezy-gnacji z dotychczasowych komór osadu czynnego i wykonaniu nowej części tlenowej składają-cej się z komory denitryfikacji o pojemności 230 m3 oraz komory nitryfi kacji o pojemności 700 m3. Zastosowane zostało napowie-trzanie wgłębne. W przypadku ścieków mleczarskich ten typ
napowietrzania może sprawiać pewne kłopoty spowodowane:• wysoką zawartością tłuszczu
a co się z tym wiąże mniejszym transferem tlenu do ścieków,
• wysoką zawartością wapnia w ściekach a co się z tym wiąże możliwością zarastania dyfu-zorów.Decyzja o zastosowaniu napo-
wietrzania wgłębnego w głównej mierze podyktowana była małą dostępnością terenu a co się z tym wiąże koniecznością zastosowania głębokich reaktorów. Uznano, że tłuszcze nie stanowić będą znaczącego problemu ze względu
JAK BUDOWALIŚMY BIOGAZOWNIĘ ASPEKTY PRAKTYCZNE
Rys. 3. Układ technologiczny oczyszczalni – Etap III
Rys. 2. Układ technologiczny oczyszczalni – Etap II
2011_1_ai_190x250.indd 73 2011-01-19 09:11:27
74 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
na poprzedzenie części tlenowej oczyszczalni procesem flotacji oraz rozkładu bezt lenowego. Zawartość związków wapnia w ściekach mleczarskich w dużym stopniu uzależniona jest od profi lu produkcji. W przypadku mleczar-ni w Sierpcu zawartość wapnia jest niższa niż w przypadku zakładów produkujących jogurty, kefi ry itp.
Zaprojektowano jedynie proces denitryfikacji rezygnując z pro-wadzenia defosfatacji. Mleczarnia w Sierpcu jako środek dezynfek-cyjny stosuje w głównej mierze kwas azotowy, praktycznie nie korzystając ze środków na bazie związków fosforu. Proces fl otacji wspomagany jest dozowaniem PIX-u. W tej sytuacji nie ma koniecz-ności stosowania podwyższonego biologicznego usuwania fosforu.
Zrezygnowano z dotychczas eks-ploatowanego osadnika pionowego zastępując go osadnikiem wtórnym poziomym o pojemności użytecznej 162 m3 z mechanicznym zgarnianiem
osadu. Również w tym przypadku brak terenu determinował rozwiąza-nie technologiczne osadnika.
Osad nadmierny i pofl otacyjny przestał być wywożony na mokro. Wykonano stację mechanicznego odwadniania osadu na bazie prasy taśmowej.
Wprowadzano usuwanie za-wiesiny mineralnej ze ścieków na stosunkowo prymitywnym łapaczu piasku.
Układ technologiczny etapu I I I rozbudow y poka za no na rys. 3. Z pierwotnego rozwiązania pozostała jedynie krata oraz zbior-niki po komorach osadu czynnego zaadaptowane na przepompownie operacyjne i zbiornik osadu.
Tym razem problem z oczysz-czalnią polegał na tym, że tempo jej rozwoju nie nadążało za tem-pem rozwoju zakładu. Praktycznie rzecz biorąc stale obciążana była ładunkiem zanieczyszczeń wyż-szym od przyjętego w założeniach projektowych.
Etap IV budowyW związku z tym, że w eta-
pie III zastosowane zostały już praktycznie wszystkie proce-sy stosowane w oczyszczaniu ścieków mleczarskich, kolejny etap rozbudowy nie niósł już za sobą z nac ząc yc h nowośc i technologicznych. Zasadniczą zmianą było zastąpienie reak-tora beztlenowego typu UASB reaktorem ze złożem sta ł ym. Zdecydowanie zwiększono ku-bat u r y zbior n i ków za rów no fazy beztlenowej jak i tlenowej. W etapie tym nie pozostał już ślad po oczyszczalni pierwotnej. Krata została zastąpiona sitem. W miejscu pozostałości po komo-rach napowietrzania postawiono reaktor beztlenowy.
Oczyszczalnia zaprojektowana została do oczyszczania ścieków w ilości 1500 m3/d o stężeniu zanie-czyszczeń:• BZT5 = 2 200 gO2/m3
• ChZT = 3 500 gO2/m3
Rys. 4. Układ technologiczny oczyszczalni – Etap IV
2011_1_ai_190x250.indd 74 2011-01-19 09:11:47
751 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
• Azot ogólny – 100 gN/m3 • Fosfor ogólny – 40 gP/m3
W jej skład obecnie wchodzi:• łapacz piasku,• sito bębnowe,• zbiornik wyrównawczy o po-
jemności 600 m3 - adaptacja komory beztlenowej z etapu III,
• stacja fl otacji – zrealizowana w etapie II,
• reaktor beztlenowy o pojemno-ści 1 700 m3,
• 2 x komora denitryfi kacji - łączna pojemność 460 m3 ,
• 2 x komora nitryfi kacji łączna pojemność 1 400 m3,
• 2 x osadnik wtórny łączna po-jemność 324 m3.
Tym razem tempo wzrostu zdolności przerobowej oczyszczalni zdążyło prześcignąć tempo wzrostu zdolności przerobowej mleczarni. Oczyszczalnia na dzień dzisiejszy posiada rezerwę, pozwalającą przy-jąć dodatkowy ładunek zanieczysz-czeń a co się z tym wiąże umożliwia dalszy rozwój zakładu. Planowane jest energetyczne wykorzystanie powstającego biogazu. Biorąc pod uwagę, że reaktor beztlenowy ma jeszcze spory zapas na obciążenie ładunkiem zanieczyszczeń, stop-niowo zmniejszane jest wspoma-ganie procesu fl otacji dozowaniem chemikaliów. Docelowo przewiduje się stosowanie wyłącznie „czystej”
flotacji. Chociaż jest to na dzień dzisiejszy bardzo ciężkie do re-alizacji ponieważ zakwaszanie w zbiorniku wyrównawczym jest tak duże, że wymaga w procesie fl otacji dodawania NaOH 50% w ilości 20 m3/miesiąc.
Osiągane efektyWymogi co do efektu oczysz-
czenia reguluje rozporządzenie Ministra Środowiska z 24 lipca 2006 w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowa-dzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla śro-dowiska wodnego.
W omawianym przypadku mamy do czynienia z sektorem przemysłowym z którego odpro-wadzane są ścieki biologicznie rozkładalne (załącznik 4 do w/w rozporządzenia, lp. 1). Zgodnie z załącznikiem nr 3 do tego roz-porządzenia warunki odprowa-dzania ścieków dla tego sektora są następujące:• BZT5 – 25 g O2/m3
• ChZT – 125 g O2/m3
• Zaw. og. – 30 g/m3
• Azot og. – 30 g N/m3
• Azot amonowy – 10 g N-NH4/m3
• Fosfor og. – 2 g P/m3
• Ekstrakt eterowy – 20 g/m3
Dla azotu ogólnego i fosforu ogólnego podane stężenia dotyczą
średnich rocznych wartości tych wskaźników w ściekach, obliczo-nych jako średnia arytmetyczna z wszystkich wartości zmierzo-nych w próbkach średnich dobo-wych pobranych w danym roku. Z tym, że dla azotu średnią oblicza się z prób pobranych w okresach kiedy temperatura w komorze tlenowej przekracza 12oC. Dla pozostałych wskaźników podane wartości dotyczą prób średnich dobowych zmieszanych z próbek pobieranych proporcjonalnie do przepływu ścieków w odstępach co najwyżej dwugodzinnych. Dla azotu amonowego dotyczy to ścieków oczyszczanych w komorze tlenowej przy temperaturze nie niższej niż 12oC.
Warunki te spełniane są przez istniejącą instalację z naddatkiem.
PodsumowanieOczyszczalnia śc ieków dla
mleczarni OSM w Sierpcu po kolejnych rozbudowach stanowi swoisty poligon doświadczalny technologii możliwych do zasto-sowania w oczyszczaniu ścieków mleczarskich. Zebrane w trakcie jej eksploatac ji doświadczenia potwierdzają wysoką skutecz-ność zarówno fi zykochemicznego oczyszczania w procesie fl otacji jak też procesu oczyszczania beztlenowego.
WskaźnikData
2010-02-17Data
2010-04-21Data
2010-06-09Data
2010-08-10Data
2010-09-22Data
2010-12-09
Azot ogólny - Mg N/l 0,92 10,37 5,27 7,41 3,52 3,89BZT5 - Mg O2/l 3,8 5,3 2,0 4,8 4,7 1,5ChZT - Mg O2/l 25,3 37,8 29,7 29,2 21,3 17,3Ekstrakt eterowy - Mg/l 2,96 1,82 0,74 1,28 2,86 4,52Fosfor ogólny - Mg P/l 0,19 4,03 1,28 1,27 0,59 0,23Odczyn - pH 7,3 7,7 7,7 7,8 7,8 7,7Temperatura ścieków - 0C 23 23 23 23,5 23 23Zawiesiny ogólne - Mg/l 15,9 6,6 3,9 3,8 4,3 4,3
ener g ia – woda – śr odow isko
Tab. 1. Wyniki ścieków oczyszczonych z OSM w Sierpcu, badanych przez WIOŚ w Płocku
2011_1_ai_190x250.indd 75 2011-01-19 09:12:12
76 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
Bogdan Dróżdż
SGGW Warszawa
Janusz Wojdalski
SGGW Warszawa Wprowadzanie najlepszych dostępnych technik wymaga bardziej szczegółowych niż dotychczas metod analizy energochłonności produkcji. Celem pracy będzie przedstawienie metodycznych podstaw analizy energochłonności produkcji zakładów przemysłu spożywczego, która w porównaniu z cytowaną literaturą w większym stopniu uwzględnia sprawność przemian energii oraz czynniki mające wpływ na kształtowanie się energochłonności bezpośredniej.
ANALIZA ENERGOCHŁONNOŚCI PRODUKCJI ZAKŁADÓW PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO. PODSTAWY METODYCZNE – to temat referatu, który wygłoszony zostanie podczas konferencji „Zarządzanie mediami w przemyśle spożywczym. Energia-woda-Środowisko”, 27 stycznia we Włocławku. Poniżej publikujemy skrót referatu.
Przemiany energiiZostaną przedstawione roz-
ważania teoretyczne dotyczące doskonałości energetycznej przy-gotowania nośników i przemian na przyjętych poziomach (etapach) odniesienia.
Na poszczególnych poziomach zachodzą przemiany energii oraz występują jej liczne straty.Poziom zasilania w nośniki brutt o. Na tym poziomie następuje pomiar zużycia nośników energii niezbęd-ny do określenia zakładowego wskaźnika jednostkowego zużycia energii.Poziom przemian nośników ener-gii lub transformacji parametrów z poziomu A. Różne ogniwa tego poziomu występują w zależności od potrzeb branży. Na tym poziomie występują możliwości skojarzo-nej gospodarki energetycznej np. elektrociepłownie w zakładach cukrowniczych i piwowarskich. Nadmiar produkowanej energii można sprzedawać do sieci kra-jowej.
Poziom użytkowania nośników energii. Występują tu specyfi czne urządzenia wynikające z przyjętej technologii w poszczególnych branżach. Poziom ten obejmuje energię końcową wprowadzoną do procesów i operacji produkcyjnych bez dalszego przetworzenia jej no-śników na inne nośniki energii (np. węgiel kamienny zużyty w suszar-ce, olej napędowy w środku trans-portu, woda gorąca w wymienniku ciepła, ciepło w parze wodnej, praca mechaniczna, „zimno”, oświetlenie, wytworzenie podciśnienia).Poziom energii wykorzystanej. Odpowiada użytecznie wykorzy-stanej energii niezbędnej (energii włożonej) do uzyskania produktu fi nalnego w zakładzie. Jest równo-cześnie teoretycznym poziomem odniesienia dla energii użytecznej.
Czynniki wpływające na energochłonność
W celu wyodrębnienia szcze-gólnie istotnych cech oraz identy-fikacji zakładów produkcyjnych
przyjmuje się następujące wielkości i wskaźniki:• wielkości charakteryzujące za-
kład produkcyjny: liczba pracow-ników zatrudnionych ogółem, liczba pracowników bezpośred-nio produkcyjnych, całkowity teren należący do zakładu, teren zajęty pod zabudowę, kubatura pomieszczeń ogółem, pomiesz-czeń produkcyjnych,
• ogólna moc zainstalowana od-biorników energii elektrycznej,
• moc zainstalowana urządzeń elektrycznych w poszczegól-nych działach produkcyjnych zakładów,
• przerób surowców lub produk-cja w ciągu doby,
• struktura przerobu lub produk-cji poszczególnych wyrobów,
• dobowe zużycie energii elek-trycznej,
• dobowe zużycie energii elek-trycznej biernej,
• dobowe zużycie wody,• dobowe zużycie paliwa rzeczy-
wistego,
ener g ia – woda – śr odow isko
Specyfi czne cechy
poszczególnych
branż przetwórstwa
rolno-spożywczego
uwzględniano
również w postaci
zróżnicowanych
zakresów analizy
gospodarki energią
i surowcem w
pracach: Budnego
(1988), Brodowicza
i Markowskiego
(1997), Głanca i in.
(1988), Hufendieka
i Klemeša (1997),
Lewickiego (1988),
Mullera i in. (2007),
Piechockiego
(1988 i 1997),
Sobczaka (1988)
oraz Wojdalskiego
i Dróżdża (2006).
2011_1_ai_190x250.indd 76 2011-01-19 09:12:20
771 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
Szkodliwość wymienionych procesów dla prawidłowego działa-nia układu chłodzenia jest zależna od specyfi ki danego układu, a ich najdokuczliwiej odczuwalnym efektem w aspekcie ekonomicznym jest przede wszystkim szybkie pogorszenie efektywności wymia-ny ciepła. Wymienione procesy przebiegają w sposób ściśle od siebie uzależniony, wywierając na siebie wzajemny wpływ.
Właściwe przygotowanie wody zasilającej oraz obróbka wody obiegowej w układzie chłodzenia wymagają szerokiej wiedzy spe-cjalistycznej i znajomości procesów przebiegających w układzie (od-parowanie, zatężanie, alkalizacja, itp.). Opracowanie technologii przygotowania wody należy za-wsze rozpoczynać od rozpoznania układu pod względem materiałów konstrukcyjnych i rodzaju zasto-sowanych urządzeń (skraplacze, wieże wyparne, sprężarki, pompy). Kolejnym etapem jest dobór odpo-wiedniej techniki przygotowania
wody uzupełniającej (zmiękczanie, demineralizacja). Ostatni etap, zmierzający do osiągnięcia właści-wej jakości wody obiegowej, jest najbardziej złożony i wymaga zasto-sowania niejednokrotnie całej gamy metod korekcyjnych – począwszy od fi ltracji, poprzez automatyczne odsalanie, po dozowanie środków chemicznych. Nieodzowne dla prawidłowego funkcjonowania układu chłodzenia jest też prowa-dzenie przynajmniej okresowego monitoringu, wyniki którego będą stanowić podstawę do ewentualnej korekty, w prowadzonych proce-sach obróbki wody.
Prawidłowe przygotowanie wody uzupełniającej układ chło-dzenia w połączeniu z odpowiednią korekcją i obróbką wody obiegowej oraz ciągłym monitoringiem istot-nych parametrów, umożliwiają całkowite wyeliminowanie nieko-rzystnych procesów związanych ze złą jakością wody oraz utrzymanie pełnej wydajności cieplnej układu.
Jarosław Ostrowski
MARCOR
Jarosław Ostrowski
MARCOR
Arkadiusz Nalikowski
MARCORArkadiusz Nalikowski
MARCOR
Woda chłodnicza
Nieodpowiednie przygotowanie wody jako czynnika chłodniczego, w krótszym bądź dłuższym czasie staje się przyczyną występowania w układzie chłodzenia szeregu niepożądanych zjawisk. Do najbardziej istotnych należą w szczególności korozja materiałów konstrukcyjnych, procesy narastania osadów na ele-mentach wymiany ciepła oraz niekontrolowany rozwój mikro- i makrofl ory.
– jak ją odpowiednio przygotować
• wartość opałowa paliwa rzeczy-wistego,
• współczynnik mocy po kompen-sacji mocy biernej,
• zużycie energii elektrycznej w stosunku do liczby zatrudnio-nych bezpośrednio w produkcji i ogółem,
• moc zainstalowana odniesiona do liczby zatrudnionych bezpo-średnio w produkcji i ogółem,
• moc zainstalowana urządzeń elektrycznych na jednostkę p r z e r a b i a nyc h s u r owc ów lub otrzymanych produktów w ciągu doby,
• dobowy przerobu surowców lub otrzymanych produktów na 1 zatrudnionego bezpośrednio w produkcji i ogółem,
• kubatura zakładu przypadająca na jednostkę przerabianych surowców w ciągu doby,
• teren zakładu na jednostkę przerabianych surowców lub otrzymanych produktów,
• zakładowe wskaźniki zużycia energii elektrycznej, wody, ciepła i energii ogółem na jed-nostkę przerabianych surowców w zakładzie,
• wskaźniki zużycia ciepła na jednostkę powierzchni zajętej pod zabudowę i jednostkę terenu ogółem w ciągu doby. Do analizy energochłonności
zakładów produkcyjnych można stosować metodę polegającą na ustaleniu modeli regresyjnych określających zależność zużycia energii od przyjętych czynników technicznych, technologicznych i innych, które swoim zasięgiem mogą objąć złożoność problemu. Analiza może dotyczyć odrębnych zakładów jak też np. całej branży obejmującej przerób tego samego surowca w obiektach różnej wiel-kości.
2011_1_ai_190x250.indd 77 2011-01-19 09:12:29
78 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
Agnieszka Stacha-Elsner
WEHRLE Umwelt GmbHTech nologia biologicznego
oczyszczania skutecznie się spraw-dziła w oczyszczaniu ścieków zanieczyszczonych organicznie.
Procesy bioreaktorów membra-nowych (MBR) są obecnie zaliczane do Best Available Technology (BAT)
w oczyszczaniu ścieków meto-dami biologicznymi, zwłaszcza w sektorze przemysłu mleczar-skiego. Proces MBR oferuje wiele zalet w stosunku do innych tech-nologii biologicznego oczyszczania. Oczyszczony ściek za pomocą technologii MBR charakeryzuje się wysoką jakością odpływu poprzez uzyskanie bardzo niskich wartości końcowych ChZT i BZT, jak również brakiem zawiesin, koloidów i bakte-rii, oferując tym samym możliwość ponownego wykorzystania wody. Do pozostałych zalet tej technologii należą jej niewielkie gabaryty, niewielka ilość osadu nadmiernego, wysoki wiek osadu, stwarzający warunki dla rozwoju specjali-stycznych mikroorganizmów, modułowa budowa umożliwia-jąca prostą instalację jak również rozbudowę istniejącej instalacji. WEHRLE Umwelt GmbH specjali-zuje się w dziedzinie oczyszczania ścieków przemysłowych i jest jed-nym z liderów technologii MBR cross-fl ow dla wysoce skutecznego oczyszczania ścieków. Firma po-
siada wiele obiektów referencyjnych w sektorze żywności i napojów.
WprowadzenieKonwencjonalne oczyszczalnie
ścieków były wykorzystywane w oczyszczaniu ścieków mleczar-skich przez wiele lat. W ramach tej technologii osad odprowadza-ny był na osadnik wtórny, gdzie w procesie sedymentacji miał być odzielony od oczyszczonej „wody”. Ściek mleczarski, ze względu na swój skład, często prowadził do niezadawalającej sedymentac ji w tego typu oczyszczalniach. W osadniku następowało puchnięcie osadu, powstawanie piany, co miało wpływ na zwiększoną zawartość osadu w odpływie z oczyszczalni oraz brak zadowalającego efek-tu końcowego (wysokie stężenie ChZT). Ze względu na nieudolne oddzielenie osadu w reaktorze zmniejszała się koncentracja bioma-sy, a tym samym niewystarczająca odbudowa zanieczyszczeń. Zasto-sowanie technologii MBR pozwala uniknąć problemów tego typu.
W przemyśle spożywczym powstają znaczące ilości ścieków zawierające różne ładunki zanieczyszczeń. Ze względu na rosnące koszty za zrzut ścieków jak i zaostrzone normy zrzutu ścieków, wiele przedsiębiorstw decyduje się na zainstalowanie własnych oczyszczalni ścieków lub przeprowadzenie remontów i modernizacji istniejących, dostosowanych do wymagań tzw. BAT (Najlepszej Dostępnej Techniki).
BIOLOGICZNE OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW PRZEMYSŁOWYCH PRZY ZASTOSOWANIU TECHNOLOGII BIOREAKTORÓW MEMBRANOWYCH MBR
Rys. 1. Stała cyrkulacja w systemie MBR
ener g ia – woda – śr odow isko
2011_1_ai_190x250.indd 78 2011-01-19 09:12:35
791 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
W opatentowanym przez WE-HRLE Umwelt GmbH procesie pod nazwą BIOMEMBRAT® osad czynny poddawany jest filtracji cross-flow na usytuowanych na zewnątrz reaktora, szeregowo połączonych modułach filtracyj-nych. Turbulencje spowodowane dużą prędkością przepływu ście-ków przez moduły filtracyjne zapewniają zachowanie zdolności filtracyjnych membrany, a duża różnica ciśnień między wewnętrz-ną a zewnętrzną stroną membrany umożliwia jednocześnie efektywną fi ltrację ścieków.
Proces ten nadaje się do oczysz-czania wysokoobciążonych ścieków przemysłowych oraz odcieków ze składowisk odpadów. Techni-ka membranowa umożliwiająca całkowite zatrzymanie biomasy w układzie, pozwala na budowę kompaktowych instalacji, zapew-nia wysoki stopień oczyszczania i sterylny odpływ ścieków.
Ze względu na stosunkowo wysoką zawartością węglanu wapnia w ściekach z przemysłu mleczarskiego należy zdawać
sobie sprawę z możliwości jego osadzania (scaling) oraz pozosta-łych zanieczyszczeń, które mogą poważnie wpłynąć na wydajność membrany. Dlatego projektowanie systemu MBR wraz z doborem odpowiedniego rodzaju membrany powinno uwzględniać te ważne aspekty, szczególnie w zakresie skutecznego i automatycznego płukania i czyszczenia membran. Do oczyszczania trudnych ście-ków przemysłowych polecamy zewnętrzne systemy membranowe cross-fl ow, które wykazują znaczną przewagę nad zanurzonymi modu-łami membranowymi w reaktorze MBR.
Stosunkowo prosty i skuteczny system czyszczenia CIP cross-fl ow membrany zapewnia jej stabilność w trakcie eksploatacji jak również długoterminową ekonomiczność w rozwiązywaniu problemów z osadzaniem się kamienia i osa-dów.
Proces MBR w przemyśleM B R j e s t d o b r z e z n a n y
w Europie Zachodniej oraz Japo-
nii. WEHRLE - WERK AG opra-cował podstawy tej technologii we współpracy z uczelniami w Stutt garcie i Aachen. W oparciu o wyniki tych badań w roku 1992 powstały pierwsze oczyszczalnie ścieków na skalę przemysłową. W następnych latach opraco-w y wa no i wdraża no da lsze, zoptymalizowane pod względem energetycznym i dopasowane do indywidualnych wymagań klienta, systemy oczyszczania.
Zalety technologii MBR to:• wysokie stężenie osadu
(20 – 30 g/l),• wysoki wiek osadu (powyżej
70 dni),• wyższy efek t czyszczenia
⇒ mniej osadu nadmiernego,• mała powierzchnia zabudowy,• brak zawiesin i bakterii w odpły-
wie (dzięki membranie),• lepsze warunki dla wtórnego
oczyszczania,• kompaktowość systemu i mo-
dułowa budowa pozwalająca na dalszą rozbudowę.
Rys. 2. MBR z zewnętrznie usytuawaną membraną
2011_1_ai_190x250.indd 79 2011-01-19 09:12:40
80 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
Jarosław Ostrowski
Centrum Badawczo-Wdrożeniowe „UNITEX” Sp. z o.o. w Gdańsku
Jan Marjanowski
Centrum Badawczo-Wdrożeniowe „UNITEX” Sp. z o.o. w Gdańsku
Zygmunt Zander
UWM w Olsztynie, Katedra Inżynieriii Aparatury Procesowej
Technologie związane z przetwórstwem mleka charakteryzują się dużym zużyciem wody sięgającym od 2 do 5 dm3/dm3 przetworzonego mleka [1, 2, 3, 11] z jednej strony oraz dużej ilości powstających ścieków od 3 do 6,5 dm3/dm3 przetworzonego mleka [3] z drugiej.
WYBRANE ZAGADNIENIA W UZDATNIANIU I ZAGOSPODAROWANIU SKROPLIN I PERMEATÓW POSERWATKOWYCH W ZAKŁADZIE MLECZARSKIM
Z danych literaturowych [4] charakteryzujących polskie mle-czarstwo z początku lat obecnej dekady dowiadujemy się, że rocz-na produkcja serwatki wynosi 1,9 mld litrów, z czego 65% stanowi serwatka podpuszczkowa, a 35% kwasowa.
Serwatka podpuszczkowa przetwarzana jest w ok. 56-66% na proszek serwatkowy, laktozę i koncentraty białkowe, dalsze 30-40% na nieprzetworzoną paszę, a 3-6% trafi a do ścieków.
Serwatka kwasowa (twarogowa) aż w 87% jest nieprzetwarzana i stanowi dodatek do pasz, w 10-12% trafi a do ścieków i rozdeszczowania, a tylko w 1-3% jest przetwarzana.
Powstające w przetwórstwie mleka wody wtórne, zdegradowa-ne, charakteryzujące się w wielu przypadkach niskim zasoleniem, potencjalnie nadają się do wtórne-go wykorzystania, umożliwiając znaczne ograniczenie zużycia wody pitnej w zakładzie mleczarskim [2]. Kierując się zasadami racjonalnej go-spodarki mediami wg raportu „Naj-lepsze dostępne techniki (NDT) dla przemysłu mleczarskiego” [5] wody zdegradowane po odpowiedniej obróbce nadają się do powtórnego wykorzystania, przez co ogranicza się zużycie wody pitnej, energii [6] oraz spada ilość ścieków.
W myśl wprowadzanych nowych wymagań weterynaryjnych dla
mleka i przetworów mlecznych w tzw. pakiecie higieny, zawartych w Rozporządzeniu Parlamentu Euro-pejskiego i Rady 852 i 853/2004/EU [7, 8] woda zdegradowana po uzdatnie-niu może nadawać się na cele:• przeciwpożarowe,• produkcji pary,• chłodnicze,• technologiczne
pod warunkiem, że będzie przesyłana odrębnie, wyraźnie oznakowaną instalacją rurową, która nie ma połączeń z instalacją wody pitnej. Wody zdegrado-wane mogą być odzyskiwane i powtórnie wykorzystane w prze-twarzaniu lub jako składnik pod warunkiem, że nie spowodują ryzyka zanieczyszczenia przetwo-rów mlecznych. Musi ona spełnić te same parametry, jakie wynikają z obowiązujących uregulowań w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z d n ia 19 l i s topada 20 06 r. (Dz. U. Nr 203, poz. 1718 w sprawie, jakim powinna odpowiadać woda do picia przez ludzi). Dodatkowo dopuszcza się możliwość wykorzy-stania wody odzyskanej o jakości w części odbiegającej od jakości wody pitnej, jednak w tym celu należy uzyskać zezwolenie odpowiednich władz. Władze te należy przekonać, że jakość wody odzyskanej nie wpłynie na wartość zdrowotną spożywanych przetworów mle-czarskich [8].
Technologie jednostop-niowej i dwustopniowej odwróconej osmozy (RO) do odzysku wód zdegradowanych
W wyniku prac badawczych przeprowadzonych przy współ-pracy Katedry Biotechnologii Żywności UWM w Olsztynie, fi r-my EURO-SEP z Warszawy oraz firmy UNITEX z Gdańska opra-cowano wytyczne technologiczne w zakresie możliwości uzdatniania skroplin z wyparek i serwatki oraz permeatów z procesów membrano-wego zagęszczenia serwatki na cele:• mycia membran MF, NF i RO [9],• kotłowe,• chłodnicze,• uzupełniania wody lodowej,• wstępnego mycia w systemie CIP,• mycia cystern samochodowych.
W oparciu o kompleksowo ze-brane dane z badań [3, 10] wynika, że w przetwarzaniu 100 kg mleka odzyskać można 57 kg wody o para-metrach jakościowych spełniających większość wymagań dla wody technologicznej lub technicznej (energetycznej).
Dane zebrane w wyniku prac badawczo-rozwojowych na etapie prototypowej, doświadczalnej in-stalacji do uzdatniania skroplin i permeatów, które wykonano w szeregu zakładów mleczarskich posłużyły do opracowania skutecz-
2011_1_ai_190x250.indd 80 2011-01-19 09:13:01
ener g ia – woda – śr odow isko
811 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl
WYBRANE ZAGADNIENIA W UZDATNIANIU I ZAGOSPODAROWANIU SKROPLIN I PERMEATÓW POSERWATKOWYCH W ZAKŁADZIE MLECZARSKIM
nej technologii z zastosowaniem techniki odwróconej osmozy ze wspomaganiem biologiczno-che-micznym. Zastosowanie opraco-wanej technologii RO gwarantuje jednostopniowe uzdatnianie:• skroplin z oparów w procesach
wyparnych przy produkcji prosz-ku mlecznego i serwatkowego,
• permeatów po procesach mem-branowych zagęszczania ser-watki podpuszczkowej (słodkiej).Odciek (permeat) poddany ob-
róbce metodą RO spełnia większość wymagań jakości wody techno-logicznej w procesie mycia CIP i energetycznych, jako woda do zasilania kotłów parowych. Uzyska-ny koncentrat można bezpośrednio skierować do oczyszczalni ścieków.
W tym zakresie nowa techno-logia całkowicie spełnia założenia i wymogi, które legły u podstaw opra-cowanej przez UNITEX technologii uzdatniania „krowiej wody” znanej pod nazwą ENERGOMILK [2].
W obecnym stadium UNITEX dopracowuje technologię membra-nową opartą o technikę odwróconej osmozy, która umożliwi na instalacji dwustopniowej RO uzdatnić odciek (permeat) z procesu zagęszczania serwatki kwasowej.
Koncentraty z procesu należy poddać podczyszczaniu w procesie beztlenowym [9], co zagwarantuje bezpieczeństwo pracy oczyszczalni ścieków stopnia tlenowego.
Skład chemiczny permeatów po procesach membranowych i skroplin po wyparkach
Skład chemiczny permeatów po-wstałych z procesów zagęszczania serwatki zależy od rodzaju serwatki i typu procesu membranowego zastosowanego do jej zatężenia. Ogólnie ujmując rozróżniamy dwa rodzaje serwatek: podpuszczkową (z produkcji serów dojrzewających)
i kwasową (po produkcji twaro-gów). Zasadniczo różnią się one zawartością kwasu mlekowego (0,05-0,1% serwatka podpuszczkowa i 0,4-0,7% serwatka kwasowa) oraz zawartością związków mineralnych, głównie wapnia (0,04% serwatka podpuszczkowa i 0,12% serwatka kwasowa).
Proces zagęszczenia serwatki kwasowej (twarogowej) odbywa się na membranach w technice MF (mikrofi ltracji), natomiast serwatki słodkiej (podpuszczkowej) na mem-branach w technice NF (nanofi ltracji) zamiennie znanej jako odmiana odwróconej osmozy (RO). Z tych powodów permeaty po procesach MF i NF (RO) znacząco się różnią.
Inną kategorią wód zdegradowa-nych są skropliny z oparów wodnych z wyparek mleka i serwatki.
W tabeli poniżej przedstawiono typowe charakterystyki wymienio-nych mediów będących wodami zdegradowanymi.
Przedstawiony skład wód zde-gradowanych jest typowy. W tabeli 1 nie podano temperatur tychże mediów ze względu na fakt, iż zależała ona od wielu czynników nie związanych bezpośrednio z techno-logią przetwórstwa mleczarskiego.
Z przygotowanych danych do-tyczących parametrów fi zyko-che-micznych wynika, że wymienione wody zdegradowane nie powinny stwarzać problemów w technologii jednostopniowego lub dwustop-niowego oczyszczania RO celem uzyskania wód o jakości zbliżonej
lub całkowicie zgodnej z wymaga-niami stawianymi przez mleczarzy wodom na cele technologiczne i energetyczne.
Niestety podstawowym proble-mem, który należało rozwiązać w gwarantowanej technologii jedno-stopniowej i dwustopniowej fi ltracji RO było zredukowanie zagrożeń błyskawicznie rozwij ającej się mi-krobiologii na urządzeniach linii do uzdatniania wód zdegradowanych. Problem ten rozwiązano w wyniku zastosowania odpowiednich proce-dur i technologii ze wspomaganiem biologiczno-chemicznym.
Dopiero sprzęgnięcie technik membranowych z procesami che-miczno-biologicznymi dało oczekiwa-ne rezultaty w uzdatnianiu wód zde-gradowanych. W tabeli 2 zestawiono parametry wód, które z powodzeniem nadają się do wtórnego zużycia na cele technologiczno-energetyczne.
W tabeli 3 przedstawiono rezul-taty zastosowania jednostopniowej RO dla uzdatniania mieszaniny wód zdegradowanych:• skroplin z wyparek serwatki,• permeatu z procesu NF zagęsz-
czania serwatki podpuszcz-kowej.Ponadto w drugim wierszu
przedstawiono parametry koncen-tratu z jednostopniowego procesu RO oczyszczania mieszaniny wód zdegradowanych. Zwłaszcza w zakresie zawartości składników organicznych i mineralnych oraz ChZT na poziomie 176 mgO2/dm3 kwalifi kują do oczyszczalni ścieków.
Woda zdegradowanaPrzewodność
[µS/cm]ChZT
[mgO2/dm3]BZT5
[mgO2/dm3]Laktoza
[%]
Kwas mlekowy
[%]pH
Permeat serwatki kwasowej 5000-8000 6000-10000 3000-6000 0,02-0,2 0,02-0,05 4,5-5,0Permeat serwatki podpuszczkowej
200-500 100-400 50-200 ślad 0,01-0,02 5,0-6,0
Skropliny z wyparek mleka 5-50 20-100 5-70 ślad ślad 5,0-8,0Skropliny z wyparek serwatki 20-150 50-300 30-200 ślad ślad 5,0-8,0
Tab. 1. Charakterystyka permeatów po membranowych procesach zagęszczenia serwatki kwasowej i podpuszczkowej oraz skroplin z procesów wyparnych mleka i serwatki
Technologia
membranowego
uzdatniania permeatów poserwatkowych
została wdrożona
w 3 zakładach
mleczarskich
w Łowiczu, Lidzbarku Warmińskim
i w Piotrkowie
Kujawskim.
2011_1_ai_190x250.indd 81 2011-01-19 09:13:20
82 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1
Wnioski Zastosowanie instalacji RO do
jednostopniowego uzdatniania wód zdegradowanych takich jak:• permeat z membranowego za-
gęszczania serwatki podpuszcz-kowej,
• skropliny z wyparek mleka i serwatki, wspomaganej proce-sem biologiczno-chemicznympozwala na uzyskanie wody
z możliwością wtórnego wyko-rzystania na cele technologiczno--energetyczne. Powstały koncentrat można bezpośrednio skierować do oczyszczalni ścieków.
Przet worzen ie per meatów z procesów membranowych zagęsz-czenia serwatki kwasowej wymaga
dwustopniowej RO, a powstały koncentrat dodatkowej obróbki w procesie beztlenowym przed zrzutem do oczyszczalni ścieków.Literatura• Budny J., Marjanowski J.., Turowski
J.: EUROMLECZ 2004. Pozwolenie zintegrowane- woda. Przegląd Mleczarski., 2, 28-31, 2005.
• Ostrowski J., Marjanowski J., Kar-czewski W.: Możliwości zagospoda-rowania skroplin z wyparek mleka i serwatki na potrzeby kotłowni, chłodnictwa i mycia w przemyśle mleczarskim. XXIV Międznarodowa Konferencja Naukowo-Technicz-na „Problemy gospodarki energią i środowiskiem w mleczarstwie”. Bełchatów 1-3 września, 34-41, 2005.
• Bednarski W., Płodzień T. J., Tomasik J., Krzemieniewski M.: Zastoso-wanie technik membranowych w uzdatnianiu wody odzyskanej w przetwórstwie mleka. Przegląd mleczarski., 9, 36-39, 2005.
• Pluta A., Kratochwil A., Domańska E.: Porównanie otrzymywania i zagospodarowania serwatki pod-puszczkowej i kwasowej w aspekcie ochrony środowiska. Przegląd Mlec-zarski., 10, 448-452, 2002.
• Korsstrom E., Lampi M.: Best avail-able techniques (BAT) in the Nordic dairy industry. www.norden.org/pub/miljo/miljo/sk/TNO1_586.asp (tłumaczenie z ang. UNITEX unitex@unitex.com.pl ).
• Budny J., Turowski J.: EUROMLECZ 2004. Pozwolen ie z i ntegrowa-ne- ciepło. Przegląd Mleczarski., 9, 18-23, 2005.
• Nitecka E.: Pakiet higieny. Przegląd Mleczarski., 5, 22-24, 2005.
• Nitecka E.: Pakiet higieny (część 2). Przegląd Mleczarski., 6, 10-14, 2005.
• Janczukowicz W., Jędrzejewska M., Krzemieniewski M., Pesta J.: Możliwości zastosowania procesu beztlenowego rozkładu zanieczysz-czeń w przemyśle mleczarskim. Przegląd Mleczarski., 1, 30-34, 2003.
• Zespoł y: UNITEX w Gdańsku, Katedra Biotechnologii Żywności UWM w Olsztynie.: Sprawozdanie pt. „Opracowanie i wdrożenie gwa-rantowanej technologii i techniki membranowej uzdatniania kon-densatów wodnych uzyskiwanych przy produkcji proszku mlecznego i serwatkowego”. Projekt Celowy Nr ROW 311-2003, Gdańsk, paździer-nik, 2005.
• Zander Z., Dajnowiec F., Gospodarka wodą w zakładzie mleczarskim. AgroPrzemysł, (414), 3, 50 – 52, 2009.
Woda uzdatnionaPrzewod--nictwo[µS/cm]
ChZT[mgO2/dm3]
BZT5
[mgO2/dm3]
Laktoza[%]
Kwas mlekowy[mg/dm3]
pH
Woda po RO permeatu serwatki kwasowej 10-100 30-50 1-5 0,0 do 3,0 5,5-6,0
Woda po RO permeatu serwatki podpuszczkowej 5-30 20-40 5-20 0,0 do 1,5 6,7-7,5
Woda po RO skroplin z wyparek mleka 1-5 5-20 1-15 0,0 0,0 5,0-7,5
Woda po RO skroplin z wyparek serwatki 3-20 10-25 5-20 0,0 0,0 5,0-7,0
Med
ium
Para
met
r
Such
a m
asa
Popi
ół
Lakt
oza
Biał
ko
Kwas
mle
kowy
pH ChZT
Bakt
erie
Col
i
Ogól
na l.
bak
terii
m
ezof
ilnyc
h 37
o C
Ogól
na l.
bak
terii
ps
ycho
filny
ch 2
2o C
Jedn
ostk
a m
iary
g/10
0 g
g/10
0 g
g/10
0 g
g/10
0 g
g100
g
mgO
2/dm
3
jtk/1
00 c
m3
jtk/1
cm
3
jtk/1
cm
3
Woda po RO z mieszaniny permeatu i skroplin serwatki podpuszczkowej
0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 6,90 100,00*(0)
0,00*(20)
0,00*(100)
Kondensat po RO z mieszaniny perme-atu i skroplin serwatki podpuszczkowej
0,00 0,00 ślad 0,00 0,001 8,50 1760,00*(0)
0,00*(20)
0,00*(100)
Tab. 2. Charakterystyka wody uzdatnionej metodą jednostopniowej odwróconej osmozy
Tab. 3. Wyniki analiz uzdatnionej wody i koncentratu po RO otrzymanych na instalacji przemysłowej*( ) największe wartości wskaźnika w próbce wody za Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 19 listopada 2002 r. Dz. U. Nr 203, poz. 1718)
ener g ia – woda – śr odow isko
2011_1_ai_190x250.indd 82 2011-01-19 09:13:24
2011_1_ai_190x250_okladka.indd 81 2011-01-18 12:18:45
2011_1_ai_190x250_okladka.indd 82 2011-01-18 12:18:52