POWER industry 2014/2,3

Energia dla przemysłu: Rynek energii, efektywność energetyczna,

przemysłowe instalacje energetyczne

Inwestycje w energetyce przemysłowej – modernizacje i budowa nowych mocy

Zagrożenia naturalne w górnictwie:wentylacja, klimatyzacja i utrzymanie ruchu

w kopalniach węgla kamiennego

Sytuacja na rynku węgla

2,3/2014 (9-10)ISSN: 2084-7165

W numerze m.in.:

LUDZIE z ENERGIĄ i PASJĄ – nowy cykl

Centralna szafa sterownicza ze sterownikiem PLCSzafa sterownicza służy do monitorowania i sterowania kompletną stacją uzdatnia

nia wody. Centralna szafa stanowi centrum kontroli wszystkich napędów i zawiera sterownik swobodnie programowalny, ekran dotykowy, przetwornicę częstotliwości,

przetworniki pomiarowe oraz komunikację Ethernet, Profibus lub Profinet.

Jednostka EDIUrządzenie EDI jest stosowane po jednostce RO do doczyszczania wody zdemineralizowanej i uzyskania bardzo niskich wartości przewodności i krzemionki. Elektrodejonizacja jest procesem ciągłym i nie wymaga chemikaliów do regeneracji.

Jednostka ROUrządzenia RO usuwają > 99% soli zawartych w wodzie a także bakterie i pirogeny.

Jednostka zmiękczania wodyW procesie zmiękczania wody zawarte w wodzie sole wapnia i magnezu są wymieniane na sole sodu, które nie tworzą twardości wody.

Uzdatnianie wody w elektrociepłowniach

Uzdatnianie wody dla producentów energii jest jednym z kluczowych obszarów działania firmy EUROWATER. Właściwe uzdatnianie wody zapewnia bezawaryjną pracę systemu oraz optymalne koszty eksploatacji. W tej gałęzi przemysłu woda wykorzystywana jest jako woda uzupełniająca do kotłów w elektrociepłowniach oraz woda obiegowa w sieciach ciepłowniczych.

Technologia uzdatniania wody zwykle składa się z kilku procesów, na przykład filtracji, zmiękczania, demineralizacji, doczyszczania wody – wszystkie sterowane z centralnej

szafy sterowniczej. Wszystkie urządzenia niezbędne w dobranej technologii, montowane są jako kompletna stacja w docelowym miejscu. Istnieje jednak możliwość zakupienia kompletnej stacji z orurowaniem i okablowaniem wewnętrznym wykonanym fabrycznie. W takim przypadku stacja jest testowana wydajnościowo i ciśnieniowo w fabryce i wysyłana jako gotowa do pracy.

Uzdatnianie wody od 1936 roku. Firma EUROWATER posiada wiedzę, doświadczenie i technologie do zaprojektowania najbardziej optymalnych stacji uzdatniania wody.

[email protected]

Centrala Warszawa

EUROWATER Spółka z o.o. Ul. Izabelińska 113, Lipków PL 05080 Izabelin Tel.: +48/22/7228025

Wrocław

EUROWATER Spółka z o.o.ul. Mydlana 1PL 51502 WrocławTel.: +48/71/3450115

Gdańsk

EUROWATER Spółka z o.o.ul. Radarowa 14A80298 Gdańsk Tel.: +48 509 590 071












[email protected]

Centrala Warszawa


Wrocław


Gdańsk













[email protected]

Centrala Warszawa


Wrocław


Gdańsk













[email protected]

Centrala Warszawa


Wrocław


Gdańsk













[email protected]

Centrala Warszawa


Wrocław


Gdańsk













[email protected]

Centrala Warszawa


Wrocław


Gdańsk


Maksyma „...nihil novi sine communi consensu”, która w po-tocznym użyciu brzmi: Nic o nas bez nas, powinna przyświe-

cać każdej władzy i to zarówno ze względu na wagę opinii społecznej w kształtowaniu naszych polskich realiów ale również w ustalaniu praw i regulacji unijnych. Bo od tych uregulowań zależeć będzie właśnie rze-czywistość, która nas otacza.

Podczas wielu dyskusji zarówno ze zwolennikami jak i przeciwnikami dekarbonizacji polskiej gospodarki przewija się stwierdzenie, które pada z ust zarówno jednych jak i drugich, że rozwoju technologii i standar-dów życiowych nie da się zatrzymać.

Naturalnym jest, że społeczeństwa oczekują coraz większego komfortu, korzystania z coraz to nowych zaawansowanych technologicznie urzą-dzeń, pojazdów etc. Jednocześnie każdy chce żyć w otoczeniu czystym i przyjaznym.

Skoro jedni i drudzy zgadzają się w tym ważnym i szerokim obszarze to spór dotyczy metod osiągania tego stanu a nie jego samego jako celu.

Zgadzam się w pełni ze stwierdzeniem, że gospodarka niskoemisyjna nie musi oznaczać dekarbonizacji choć niestety w ostatnich latach te dwa określenia stały się synonimami.

Aby kształtować i rozwijać ww. cele niezbędna jest szeroko pojęta współpraca, która powinna budować konsensus społeczny i gospodar-czy a jednocześnie zapewniać bezpieczeństwo społeczne a nie tylko energetyczne. Ludzie zarządzający krajem powinni współpracować z przemysłem, światem nauki, organizacjami społecznymi i pozarzą-dowymi aby wspólnie tworzyć strategie, które będzie można forsować w zakresie polityki unijnej i przede wszystkim realizować z powodze-niem w kraju. Taki skonsolidowany „potencjał” będzie sobie radził z najtrudniejszymi problemami, które są i będą do rozwiązania.

Zapraszam do lektury kolejnego wydania POWERindustry gdzie znaj-dziecie – szanowni czytelnicy – wiele ciekawych artykułów i opracowań z zakresu energetyki i przemysłu.

REDAKCJAul. Skłodowskiej-Curie 42, 47-400 Racibórz

tel. 32 726 79 47, fax 32 720 65 [email protected]

RADA PROGRAMOWA Przewodniczący:

prof. Włodzimierz Błasiak (KTH)prof. Stanisław Nawrat (AGH)

REDAKTOR NACZELNY Janusz Zakręta tel. 692 123 369

SEKRETARZ REDAKCJIAleksandra Wojnarowska tel. 535 094 517

PRACOWNIA GRAFICZNA PROGRAFIKA.com.pl

DRUK Drukarnia Wydawnictwa NOWINY

ul. Olimpijska 20, 41-100 Siemianowice Śl.

Janusz ZakrętaRedaktor naczelny

[email protected]

4 Sprawnie zamieniamy energię chemiczną na ciepło, sprężone powietrze i energię elektryczną Rozmowa z Tomaszem Gawlikiem

8 Węgiel w miksie energetycznym Polski do 2050 Daniel Borsucki

12 Mamy wszystkie zagrożenia jakie występują w polskim górnictwie Rozmowa z Antonim Jakubów

17 Węgiel może być paliwem czystym, jeśli się go profesjonalnie spala Rozmowa z Pawłem Smoleniem

20 Energia dla Przemysłu na Opolszczyźnie Relacja z konferencji

21 Elekrociepłownie przyszłością energetycznej polski? Rozmowa z Krzysztofem Karolczykiem

24 Budowa Nowej Elektrociepłowni w Grupie Azoty ZAK S.A. Opracowanie redakcja POWERindustry

26 Energetyka w Grupie Azoty ZAK SA Rozmowa z Arnoldem Scheitem

28 Budujemy Nową Elektrociepłownię w kędzierzyńskich Azotach Grzegorz Podsiadło

32 Podnoszenie efektywności energetycznej w polskich zakładach przemysłowych Andrzej Jurkiewicz

39 Outsourcing gospodarki olejowej i smarowniczej Witold Nieć

42 Bezpieczeństwo i higiena pracy przy urządzeniach energetycznych w świetle rozporządzeń: obowiązującego i wycofanego Stanisław Łopata

48 VIII Międzynarodowy Kongres Górnictwa Węgla Brunatnego Relacja z kongresu

52 Jakość jest naszą siłą napędową SEW EURODRIVE SERVICE

54 Napędy NORD w słonecznej elektrowni cieplnej Gemasol Bartosz Jagła, NORD NAPĘDY

56 Rozwiązania dla stref zagrożonych wybuchem oraz środowisk wymagających ASTE Sp. z o.o. Kable i osprzęt kablowy

WYDAWCAAgencja Promocji Biznesu s.c.

ul. Skłodowskiej-Curie 42, 47-400 Racibórztel. 32 726 79 47, fax 32 720 65 85

www.apbiznes.pl

Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń oraz za treść i poprawność artykułów przygotowanych przez niezależnych

autorów. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych. Kwartalnik.

Nakład: do 2 000 egzemplarzy

spis treści

4 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl2,3 / 20 14

e n e r g e t y k a w p r z e m y ś l e

Proszę przedstawić strukturę i rodzaje insta-lacji energetycznych jakie obsługuje SEJ. Wielkość mocy zainstalowanych, główni odbiorcy etc.

Spółka Energetyczna „Jastrzębie”

posiada dwa główne centra produkcyjne,

na które składa się pięć elektrociepłowni

o dość zróżnicowanym profilu produkcji.

Elektrociepłownia Zofiówka z najstarszą

Moszczenicą wytwarzającą energię

elektryczną, ciepło i sprężone powietrze.

Elektrociepłownia Pniówek realizuje

nasz model wzorcowy, wytwarzając

w kogeneracji cztery produkty: energię

elektryczną , ciepło, chłód i sprężone

powietrze. Najnowsza, Elektrociepłownia

Nowa Częstochowa, pracuje na gazie

koksowniczym wytwarzając energię

elektryczną i ciepło.

Łączna moc zainstalowana urządzeń

pracujących w naszych zakładach kształ-

tuje się na poziomie około 128 MW dla

energii elektrycznej i 611 MW dla ciepła,

300 000 m³ dla sprężonego powietrza

i około 15 MW dla chłodu. Nasi główni

odbiorcy to Jastrzębska Spółka Węglowa

i PEC Jastrzębie.

Z Tomaszem Gawlikiem, prezesem zarządu Spółki Energetycznej Jastrzębie SA rozmawia Janusz Zakręta

Sprawnie zamieniamy energię chemiczną na ciepło, sprężone powietrze i energię elektryczną

e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl 52,3 / 20 14

Jakie są planowane i realizowane inwestycje w zakresie budowy nowych mocy wytwór-czych, zarówno w oparciu o paliwa konwencjonalne jak i gaz kopalniany?

Zdecydowanie największe przed-

sięwzięcie inwestycyjne to budowa

bloku fluidalnego w Elektrociepłowni

Zofiówka. Zainstalowana moc dla wytwa-

rzania energii elektrycznej w tej jednostce

wynosić będzie 75 MW. Paliwem tej

instalacji będzie mieszanka paliwowa

miału węglowego, niskokalorycznych

mułów weglowych i biomasy. Jeśli chodzi

o instalacje zasilane gazem kopalnianym

to w najbliższej perspektywie czasowej

planujemy zainstalować drugi silnik

w elektrociepłowni Moszczenica, nieco

później w Elektrociepłowni Pniówek

i Zof iówce. Obecnie jako inwestor

zastępczy nowy si lnik instalujemy

w należącym do PECu Zakładzie

Cieplnym w Wodzisławiu, podobne

plany mamy co do Zakładu Cieplnego

w Knurowie. Generalnie jesteśmy otwarci

na budowę silników wszędzie tam gdzie

ilość gazu i zapotrzebowanie na nasz pro-

dukt kompaktowy są uzasadnione ekono-

micznie. W tej materii jesteśmy elastyczni

i gotowi do współpracy, sprawdzony

przez nas układ możemy instalować

w innych zakładach, niekoniecznie wła-

snościowo należących do nas, to jest tylko

kwestia określenia zasad współpracy.

Jak przebiega realizacja projektu bloku fluidalnego w EC Zofiówka?

Zakończyliśmy pierwszy etap

czyli fazę przygotowania inwestycji.

Trwają już intensywne prace na

placu budowy, zabezpieczamy do-

tychczasową infrastrukturę, zbędną

likwidujemy. Trwają prace budowlane.

Jako inwestor ponosimy odpowie-

dzialność za to co dzieje się na

budowie, za pracujących tam pra-

cowników zatrudnionych w firmach

wykonawców, dlatego wypracowanie

z wykonawcami kwesti i związa-

nych z ewidencją ruchu osobowego

i bezpieczeństwem musimy zapiąć na

ostatni guzik.

Co SEJ planuje i realizuje w obrębie energetyki cieplnej/komunalnej – zwłaszcza po przejęciu PEC Jastrzębie

Wypracowaliśmy wspólny, dłu-

gofalowy biznesplan grupy SEJ:

Energetyka 2016. Jest to program

rozwo ju s t wor zony w oparc iu

o realizacje strategicznego pro-

jek tu budowy bloku f luidalnego

w Elektrociepłowni Zofiówka, zakła-

dający również cały szereg projektów

modernizacyjno-rozwojowych zwią-

zanych z aktywami obu firm. Budowa

bloku to projekt, który w sposób

strategiczny łączy interesy Seju, PECu

i JSW co daje możliwość wytwarzania

taniego ciepła w oparciu o to czym dys-

ponujemy tutaj na Śląsku czyli o węgiel

i produkty uboczne wydobycia węgla.

Mówi się, że SEJ buduje blok w jednej

ze swoich elektrociepłowni, ale ten pro-

jekt nie miałby sensu strategicznego

gdyby PEC tego ciepła nie przesyłał do

mieszkańców miasta. Zakład Cieplny

w Jastrzębiu ma dwa źródło zasilania

i obydwa pochodzą z SEJu.

Fluid w EC ZofiówkaNajwiększa inwestycja ener-getyczna Grupy JSW - budowa kogeneracyjnego bloku fluidal-nego CFB o mocy 75 MWe w Elektrociepłowni „Zofiówka”

Inwestor: SEJ SA, wykonawca – katowicka spółka Energoinstal SA.

Nowoczesna instalacja stanie w elektrociepłowni „Zofiówka”. Teren budowy przekazano wykonawcy pod koniec listopada 2013 r. Prace konstrukcyjne będą prowadzone na powierzchni 26 tys. m kw. i mają przebiegać bez wyłączania starej elektrociepłowni, która działa od 1973 r. Technologię kotła fluidalnego dostarczy firma ANDRITZ Energy & Environment GmbH.

Pod względem emisji tlenków azotu, siarki i pyłu nowa jednost-ka będzie spełniała wszystkie restrykcyjne wymogi Dyrektywy IED, która zacznie obowiązywać już od 2016 r.

Wa r to z w róc ić uwagę , że dzięki zastosowaniu technologii fluidalnej możliwe będzie spalanie z węglem niskokalorycznych mu-łów węglowych. Ponadto w nowej jednostce będzie możliwe także współspalanie biomasy oraz gazu z odmetanowania kopalń. Wszystkie paliwa przewidziane do spalania w nowym bloku, z wyjątkiem biomasy, będą pochodzić z kopalń należących do JSW.

Planowany termin oddania nowego bloku do eksploatacji to czwarty kwartał 2016 r. Wartość podpisanego kontraktu z firmą Energoinstal to 507 mln zł netto. Realizacja projektu umożliwi stop-niowe wycofywanie wyeksploato-wanych jednostek EC „Zofiówka”. Przez kolejne 30 lat pozwoli to na uzasadnioną ekonomicznie pro-dukcję energii elektrycznej i ciepła w pełnej zgodności z wymaganiami Dyrektywy IED.

e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl6 2,3 / 20 14

e n e r g e t y k a w p r z e m y ś l e

Jakie są problemy w efektywnym dostarcza-niu mediów energetycz-nych niezbędnych w procesie wydobycia węgla kamiennego w kopalniach JSW.

W tym zakresie nie ma większych

problemów. Staramy się odpowiadać

na zapotrzebowanie kopalń i elastycznie

je realizować. Oczywiście chcielibyśmy

zwiększać sprzedaż i podejmujemy

wspólne działania z JSW głównie zwią-

zane z budową nowej infrastruktury

do dostarczania mediów kopalniom.

Przykładem jest tutaj przytaczany kilka-

krotnie projekt budowy bloku fluidalnego,

a także budowany przez JSW w Kopalni

Zofiówka Centralny Układ Energetyczno-

-Chłodniczy. My po swojej stronie

budujemy wymiennik, który będzie

zasilany parą upustową z obecnych

turbin, a docelowo z upustu turbinowego

bloku fluidalnego.

Inwestycje Zrealizowane

Ważący ponad 50 ton silnik gazowy 14 maja 2014 roku został posadowiony na fundamencie budowanej w tym celu nowej hali Elektrociepłowni „Moszcze-nica”. Silnik zostanie zabudo-wany jako kompletna instalacja wraz z układami odzysku ciepła, a następnie podłączony do sieci gazowej, ciepłowniczej i elektrycznej.

Si l n i k ma rk i Cater pi l l a r posiada wysokie parametry. Jego nominalna moc elektryczna jest na poziomie 4,0 MWe, moc grzewcza 3,8MWt, sprawność wytwarzania energii elektrycznej to około 44 %, zaś sprawność wy-twarzania energii cieplnej 42%. Dyspozycyjność silnika wynosi 7000 – 8000 godzin na rok i jest uzależniona od częstotliwości cyklów remontowych.

Koszt kompletnej instala-cja silnika wraz z budynkiem w formule „pod klucz” oszaco-wany został na 12,5 milionów złotych. Zakończenie zadania przewidziane jest na koniec li-stopada 2014 roku. Inwestycja jest częścią wieloletniego planu rozwoju SEJ-u oraz PEC-u w oparciu o założenia Grupy Ka-pitałowej JSW, który zakłada zabudowę trzech silników ga-zowych. Oprócz „Moszczenicy” silniki zabudowane zostaną także w elektrociepłowniach „Zofiów-ka” i w Zespole Elektrociepłowni

Kopalnie JSW prowadzą eksploatację na coraz większych głębokościach. Rośnie temperatura wyrobisk. O ile musicie w najbliższym czasie zwiększyć moce chłodni-cze w systemie by zabez-pieczyć potrzeby kopalń?

W przypadku Kopalni Pniówek zapo-

trzebowanie mamy ustalone na stałym po-

ziomie. Zmiany dotyczą Kopalni Zofiówka.

Po uruchomieniu wspomnianego wcześniej

Centralnego Układu Energetyczno-Chłod-

niczego, oprócz wytwarzanych trzech

mediów w Elektrociepłowni Zofiówka

będziemy produkować również chłód.

Moc zamówiona dla chłodu określona

w pierwszy etapie jest na poziomie 8 MW,

a docelowo ma wynosić 12 MW. Moc

zainstalowana naszych urządzeń będzie

wynosić 15 MW. Poziom zapotrzebowania

na chłód w kopalni Zofiówka i Pniówek

kształtuje się podobnie.


Proszę powiedzieć kilka słów o zrealizowanym projekcie w Koksowni Nowa – jaki był udział SEJ-u w realizacji inwe-stycji a jakie są zasady współpracy przy eksplo-atacji?

Projekt zrealizowany w Częstochowie

to przykład udanego eksperymentu

realizowanego w oparciu o sprawdzoną

technologię i nowe paliwo. Jest to

pierwsza w Polsce instalacja spa-

lająca gaz koksowniczy w układzie

kogeneracyjnym zasilanym silnikiem.

Jest to również pierwsza instalacja

zbudowana w zakładzie produkcyjnym

niepowiązanym własnościowo z naszą

Spółką. Realizacja inwestycji przebie-

gała bezproblemowo. Zamknęliśmy

ją w zakładanych harmonogramem

ramach czasowych i budżetowych.

Co prawda przy rozruchu próbnym

mieliśmy małe komplikacje związane

Instalacja współspa-lania biomasy w EC Zofiówka Instalacja, która pozwala współ-spalać różne rodzaje biomasy, jest odpowiedzią SEJ S.A. na preferowane wykorzystywanie paliw odnawialnych, współpra-cuje z kotłami OP-140, a docelowo ma współpracować z kotłem fluidalnym CFB.

Nowa stacja sprężarek 6atn w EC Pniówek

Nowa stacja sprężarek jest od-powiedzią SEJ S.A. na zapotrzebo-wanie odbiorcy, Kopalni Pniówek , na powietrze o podwyższonych parametrach technologicznych. W instalac ji oprócz nowocze-snych sprężarek bezolejowych, zastosowano oziębianie powietrza, jego osuszanie i filtrację zgodnie z wymaganiami odbiorcy.

Elektrociepłownia Nowa w grupie SEJ

Elektrociepłownię o mocy 2,9 MWe zbudowano na terenie Koksowni Częstochowa Nowa, jako instalację kogeneracyjną w oparciu o silnik gazowy. Nowatorskim rozwiązaniem instalacji w skali kraju jest zastoso-wanie jako paliwa gazu z procesu koksowniczego. Instalacja będzie wytwarzać dla potrzeb Koksowni energię elektryczną i ciepło, w tym technologiczne w wysokosprawnym, skojarzonym układzie.

z koniecznością doposażenia instalacji

w układ oczyszczania paliwa ale ten

etap już za nami i obecnie układ pracuje

z pełną mocą i korzyścią dla środowiska.

Ten czynnik przy realizacji tej inwestycji

był strategiczny z dwóch powodów.

Po pierwsze ekologiczne instalacje

to realizacja naszej misji biznesowej.

Po drugie na realizację tego zadania

pozyskaliśmy środki z Wojewódzkiego

Funduszu Ochrony Środowiska.

Czy poszukujecie nowych rozwiązań w zakresie źródeł wytwarzania energii np. kolektory słoneczne? Etc.

Oprócz rozwijania sprawdzonych

rozwiązań technicznych na bieżąco

śledzimy pojawiające się na rynku

nowatorskie, ekologiczne rozwiązania

z zakresu produkcji energii elektrycznej

i ciepła.

p a l i w a d l a e n e r g e t y k i

Beckmeyer zasygnalizował, że Ber-

lin wprowadzi „mechanizm utrzymania

mocy”, by zachęcić właścicieli kon-

wencjonalnych elektrowni do rezygna-

cji z ich zamykania. W takim systemie

rząd Niemiec może wprowadzić spe-

cjalne opłaty, przekazywane firmom

energetycznym na wyrównanie strat

w działalności konwencjonalnych elek-

trowni i podtrzymanie ich działalności.

Ma to zapobiec brakom dostaw energii

na rynku zdominowanym przez prąd

z tak niestabilnych źródeł jak elek-

trownie wiatrowe i słoneczne. Rząd

Niemiec zamierza przedyskutować

z f irmami energetycznymi nowe

mechanizmy wspierania konwencjo-

nalnych elektrowni.

A ponadto Świat stawia na węgiel

Większość niezależnych ekspertów,

nieskażonych doktrynami politycznymi

i potrzebą lansowania partykularnych

interesów wielkich koncernów ropy

i gazu, podchodzi bardzo racjonalnie

do problemu zaspokojenia potrzeb

energetycznych świata do roku 2050,

będąc zgodnymi w lansowaniu tezy, że

wiek XXI będzie „erą węgla kamiennego”.

Zapotrzebowanie na węgiel będzie więc rosło

Węgie l kamienny szczegó ln ie

w raporcie Międzynarodowej Agencji

Energii (MAE) jest wskazywany, jako

baza paliwowa na następnych kilkadzie-

siąt lat w produkcji energii elektrycznej

w największych państwach świata,

a szczególnie tych silnie rozwijających

się takich jak Chiny i Indie. Do 2035

roku zakłada się wzrost wykorzystania

węgla w produkcji energii elektrycznej na

świecie o ponad 50 % w odniesieniu do

roku 2010. Światowa produkcja i zużycie

węgla rosły szybciej niż jakichkolwiek

z innych produktów. W samym roku

2013 światowa produkcja i zużycie węgla

wzrosły o dalsze 300 mln ton i osiągnęły

poziom około 7,1 mld ton. Z tego ponad

1 mld ton to węgiel koksowy. Problemy

z przebiciem się w UE tezy o koniecznym

dalszym prymacie węgla w energetyce

polskiej, to moim zdaniem między innymi

wynik długofalowego lansowania przez

wielu unijnych polityków „błękitnego

paliwa – gazu ziemnego”. Przyjrzyjmy się

bliżej temu problemowi.

Trochę inaczej o metanie (gazie ziemnym)

Symbol chemiczny CH4 – orga-

niczny związek chemiczny, najprostszy

węglowodór nasycony. W temperaturze

pokojowej jest lżejszym od powietrza,

bezwonnym i bezbarwnym gazem.

Stanowi główny składnik gazu ziemnego

(zwykle ≥90%). Jest coraz powszechniej

stosowany więc, jako nośnik energetycz-

Daniel Borsucki

Dyrektor Zespołu Zarządzania Mediami KHW SA

Członek Komitetu Klimatycznego Krajowej Izby Gospodarczej z ramienia GIPH

Węgiel w miksie energetycznym Polski

do 2050

Unia Europejska konsekwentnie realizuje swoją politykę klimatyczno-energetyczną. Polska będąc jej członkiem próbuje mocno bronić swoich racji w tych kwestiach. Czy słusznie? Weryfikuje to upływający czas. Bowiem dziś jak nigdy wcześniej wydaje się, że wbrew dotychczasowej opinii Unii, to Polska ma rację. Świadczą o tym między innymi poniższe informacje płynące z Niemiec. „W przyszłości będziemy potrzebowali konwencjonalnej energii” – powiedział Uwe Beckmeyer, sekretarz stanu ds. kontaktów z parlamentem w niemieckim ministerstwie gospodarki i energii.

8 2,3 / 20 14 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl

ny i surowiec do syntezy wielu innych

związków organicznych. Metan jest

gazem cieplarnianym, którego potencjał

cieplarniany jest 72 krotnie większy niż

uznanego za główną przyczynę obecnych

zmian klimatycznych dwutlenku węgla

(w skali 20 lat) lub 25 (w skali 100 lat),

a średnia jego zawar tość obecnie

w atmosferze wynosi 1,7 ppm i niestety

w ciągu minionych stu lat wzrosła ponad

dwukrotnie. Metan dodatkowo wpływa

także na degradację ozonosfery kuli

ziemskiej. Głównym źródłem wzrostu

emisji tego gazu do atmosfery ziemskiej

(około 97%), to technologiczne jego

ucieczki przy wydobyciu z pokładów

geologicznych gazu ziemnego (konwen-

cjonalnego i łupkowego), przetwarzaniu

w procesach chemicznych oraz procesy

gnilne substancji organicznych, szcze-

gólnie specjalistycznych gospodarstw

rolnych przy produkcji roślin i hodowli

zwierząt. Górnictwo węgla kamiennego

jest również emitentem tego gazu do

atmosfery i odpowiada za poniżej 3% jego

emisji poprzez powietrze wentylacyjne.

Wpływ paliw kopalnych na efekt cieplarniany

Większość niezależnych ekspertów,

nieskażonych doktrynami politycznymi

i potrzebą lansowania partykularnych

interesów wielkich koncernów ropy

i gazu, podchodzi bardzo racjonalnie do

problemu eliminacji emisji metanu do

atmosfery ziemskiej uznając, że redukcja

właśnie tego gazu jest gwarantem

ustabilizowania zachodzących zmian

klimatycznych.

Jego redukcja z atmosfery staje

się jednak problematyczna, gdy UE

głosi tezy o koniecznym wycofaniu węgla

z energetyki i zastąpienie go „błękitnym

paliwem – gazem ziemnym”. Co ciekawe

zalety gazu ziemnego akcentowane są w

odniesieniu i kosztem, podobno „brudnego

paliwa – węgla”. Na zdrowy zaś rozsądek

oba paliwa są paliwami kopalnymi emitują-

cymi w procesie spalania dwutlenek węgla

(CO2), a poziom emisji, negatywnego wpły-

wu na środowisko, zależy od efektywności

wykorzystania energii chemicznej w tych

nośnikach pierwotnych. Nie powinniśmy

pozwolić by nazywać węgiel brudnym

paliwem. Czasem za to wsłuchać po-

winniśmy się w głoszone tezy biologów i

rozsądnych ekologów. Biolodzy zwracają

uwagę na fakt, że CO2 jest „gazem życia”,

bowiem słońce, wysoka temperatura

i właśnie CO2, to nieodzowne czynniki

aktywujące wszelkie życie biologicz-

ne roślin, bez których chyba nikt nie

wyobraża sobie istnienia nas ludzi

i zwierząt na tym świecie. Czy dwutlenek

węgla jest gazem cieplarnianym? Tak,

ale skutki jego emisji przez człowieka, to

wąski strumień w morzu naturalnych jego

wyziewów (wg maksymalistów to tylko

około 5%). Ważnym jest też miejsce jego

92,3 / 20 14e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl

Nie powinniśmy pozwolić by nazywać węgiel brudnym paliwem

10

emisji. Dwutlenek węgla jest cięższy od

powietrza i dlatego po wyjściu z komina

elektrowni węglowej (około 150-200

m) gaz ten potrzebuje około 2 tygodni

by zejść do poziomu roślin wchodząc

w proces fotosyntezy z roślinami, które

wykorzystując zawarty w nim węgiel do

budowy swej struktury jednocześnie

uwalniają do atmosfery życiodajny dla

nas tlen. Gorzej wygląda to z perspektywy

jego wyziewu z silników samolotu na

wysokości 10-11 km, bo czas jego życia,

a więc tworzenia pierzynki cieplarnianej,

to 12 – 16 miesięcy. Wg logicznie postrze-

gających klimat ekologów tragiczne skutki

dla środowiska, jak już wspomniałem

powyżej, to przed wszystkim emisje

do atmosfery ziemskiej metanu (w tym

z gazu ziemnego). Metan jako lżejszy od

powietrza i posiadający kilkudziesięcio-

krotnie większą sorpcję termiczną dąży

do stratosfery, gdzie żyje około 60 – 80

lat, ciągle burząc wymianę cieplną kuli

ziemskiej. Energetyczne wykorzysty-

wanie gazu ziemnego poprzez znaczne

ucieczki metanu przy jego wydobyciu

do atmosfery, nie jest więc aż tak eko-

logiczne. Może wreszcie szanowna Unio

Europejsko pora rozliczać klimatycznie

„szkodliwe emisje” nie z samego proce-

su spalania poszczególnych nośników

pierwotnych, lecz zacząć uwzględniać

ich wpływ na życie biologiczne matki

ziemi w całym łańcuchu od ich pozyskania

do energetycznego zużycia. Dlatego

jeszcze raz wracam do stwierdzenia,

że czarne złoto jest bardziej oddają-

cym rolę paliwa węglowego w obecnej

i przyszłej energetyce systemowej.

Rapor t MAE ocen ia , że poprawa

efektywności elektrowni węglowych

o 5 procent skutkuje spadkiem emisji

CO2 o ponad 8 procent. Wskazuje, że

dane o dobrej koniunkturze dla tego

paliwa, stabilności i pewności dostaw

oraz nadchodzącym umiarkowanym po-

ziomie cen w długim okresie czasu, będą

gwarantem zwrotu kapitału z inwestycji

w rozbudowę oraz modernizację energe-

tyki konwencjonalnej.

Tak, Unia Europejska nie lubi węgla

Pomimo mocnego polskiego sprzeci-

wu dla próby dalszego zaostrzenia unijnej

polityki w zakresie ochrony klimatu i śro-

dowiska, nadal długookresowa polityka

unijna klimatyczno – energetyczna Road

Map Energy 2050, lansuje głęboką dekar-

bonizację gospodarki, w której do 2050 r.

należy ograniczyć emisję gazów cieplar-

nianych, o co najmniej 80%. Oznaczałoby,

to dopuszczenie węgla w energetyce UE

tylko w przypadku zastosowania na dziś

nieopanowanej i nieefektywnej techno-

logii tzw. CCS, czyli wychwytywania i

składowania dwutlenku węgla pod ziemią.

Zakładane koszty wdrożenia CCS podwa-

żają ekonomiczny sens funkcjonowania

w przyszłości energetyki opartej na węglu

kamiennym. Nadal też tylko sloganem

UE jest potrzeba większego oparcia

gospodarki o bezpieczeństwo rodzimych

surowców energetycznych państw człon-

kowskich, pomimo pojawieniu się wielu

negatywnych symptomów, chociażby

z konfliktu Ukraina - Rosja. Wszystkie

akty prawne w zakresie zaostrzania

polityki klimatycznej skutecznie i coraz

mocniej uzależniają UE od importu

z zewnątrz nośników energetycznych,

eliminując między innymi polski węgiel.

Realizacja w UE wskaźnika ograniczenia

emisji dwutlenku węgla o 20% do 2020

roku, wg sporządzonych analiz wyge-

neruje wzrost kosztów produkcji węgla

o 15 – 20 % ponad inflację. Jeszcze

bardziej przyjdzie, więc polskiemu gór-

nictwu zmierzyć się w UE i w granicach

naszego kraju z węglem z importu

z poza UE, nie obarczonym tego typu

podatkami ekologicznymi. Polskie spółki

węglowe z uzyskiwanego przycho-

du za węgiel, już ponad 33 % oddają

do budżetów centralnego i lokalnych

w postaci różnego rodzaju podatków,

opłat oraz wsparcia innych energii po-

mocą publiczną. Rok 2013 zakończył

się dzięki takiemu traktowaniu polskiego

węgla importem węgla kamiennego na

poziomie aż 10,8 mln ton, w tym 8,4 mln

węgla energetycznego. Zapłata za import

tego surowca, to wypływ środków płat-

niczych w wysokości około 2,45 mld zł

(800 mln $) poza obszar płatniczy

naszego kraju, który musi w konsekwencji

zostać zrównoważony przychodem

z eksportu innych dóbr oraz możliwą

likwidacją kilkudziesięciu tysięcy miejsc

pracy w branży i firmach świadczących

pracę na rzecz górnictwa.

Zapotrzebowanie na energię elektryczną Polski mocno wzrośnie

A w Polsce będzie rosło zapo-

trzebowanie na energię elektryczną,

szczególnie po stronie odbiorcy indywi-

dualnego. Zapotrzebowanie na energię

elektryczną do roku 2050, wg raportów

sporządzonych przez kilka znaczących

firm w dziedzinie analiz prognostycznych

w gospodarce, osiągnie poziom aż

280 TWh na rok. Tak wysoki wzrost

zapotrzebowania na energię prognozuje

się przy założeniu wdrożenia w Polsce

w odniesieniu do roku 2010 około 30%

poprawy efektywności energetycznej.

Polska będzie musiała więc wybudować

e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl

p a l i w a d l a e n e r g e t y k i

2,3 / 20 14

11

Jeszcze mniejsza jest produktywność farm

fotowoltaicznych w Niemczech. Średnio

przyjmuje się u nich ok. 850 godzin na rok.

Pozytywem jest produkowanie przez słońce

w takich farmach energii elektrycznej w

godzinach tzw. szczytu europejskiego

(od 8 do 21). Tego typu energia nie wpły-

wa znacząco na bazę produkcji energii

elektrycznej i wpisuje się w regulacyjność

gazową systemu elektroenergetycznego.

Scenariusz dla PolskiWg analiz możliwych scenariuszy roz-

woju energetyki w Polsce, węgiel kamienny

niezależnie od przyjętego poziomu finan-

sowego wsparcia środkami publicznymi

poszczególnych innych rodzajów energe-

tyki, będzie musiał mieć zawsze bardzo

duże znaczenie, bo inaczej czekałby nas

blekaut energetyczny. Analizy wykonano

między innymi dla blokowanej wetem przez

Polskę w UE, dekarbonizacji gospodarki

energetycznej na poziomie 80% do roku

2050. Dla optymalnego, pod względem

kosztu produkcji energii elektrycznej miksu

energetycznego z analizowanych kilku-

nastu scenariuszy, udział węgla byłby na

poziomie 80 - 95 % w odniesieniu do roku

2010. Na dziś optymistycznym aspektem

z całej tej skomplikowanej materii jest

coraz rozsądniejsze podejście rządzących

naszym krajem do działań UE w zakresie

dekarbonizacji gospodarki, wdrożenia

nowego pakietu klimatycznego. Mam

nadzieję, że uda się Polsce niwelować zły

klimat dla węgla w UE. Wszystko wska-

zuje, bowiem że „węgiel był, jest i będzie

znaczącym surowcem energetycznym

w Polsce”. Znalazło to odzwierciedlenie

w „Polityce energetycznej Polski do 2030

roku”, założeniach polskiej niskoemisyjnej

gospodarki do 2050 roku przyjętych

ostatnio przez Rząd. Węgiel niezależ-

nie od rozwoju innych alternatywnych

źródeł będzie nadal bazą surowcową

energetyki. Ważne jednak by energety-

ka spalała rodzimy węgiel, a skupione

w naszych spółkach węglowych kopalnie

były nadal gwarantem bezpieczeństwa

energetycznego Polski. Potrzeba szybkiej

i głębokiej restrukturyzacji branży, w tym

oczywiście zmiany poziomu fiskalizmu,

tzn. ograniczenia poziomu haraczu danin

publicznych, by wygenerować niezbędne

środki finansowe, by górnictwo zostało

dochodową, nowocześnie zorganizowaną

i zarządzaną branżą. Branża wymaga

również funduszy na przedsięwzięcia

związane z wdrażaniem nowatorskich

techno log i i . Opanowanie now ych

technik pozyskania energii pierwotnej

z węgla mogłoby stać się sztandaro-

wym produktem naszej gospodarki na

arenie światowej. Musimy przekonać

polityków UE, że zamiast wspierać utopij-

ną, wg wszystkich aktualnie dostępnych

opracowań naukowych technologię

CCS, winna bardzo mocno wesprzeć

finansowo technologie efektywniejsze-

go wykorzystania węgla, chociażby

poprzez procesowe zgazowanie go

w złożu i wyprzedzające odmetanowanie

górotworu. Wdrożenie takich pionierskich

technologii, to faktyczne działanie na

rzecz poprawy klimatu, istotna poprawa

bezpieczeństwa i warunków pracy, ale

także gwarant utrzymania setek tysięcy

miejsc pracy.

nową bazę energetyki i to znacząco

większą od obecnej.

OZE to jednak za małoJakie paliwo pierwotne będzie bazą

dla nowej energetyki polskiej? Źródła

odnawialne mają skończoną wartość pro-

dukcji energii ze względu na geograficzne

położenie naszego kraju i będą mogły

w najbardziej optymistycznym scena-

riuszu zaspokajać zaledwie 25 – 30%

p ot r ze b na e ne rg i ę e l e k t r yczną .

Z niemieckich doświadczeń, najbardziej

rozwinięte j energetyk i odnawia lne j

UE, wynika, że produktywność śred-

nia wiatraków w tej części świata, to

zaledwie średnio około 1800 godzin

w skali roku, w dodatku ponad 1200

godzin poza szczytami energetycznymi,

szczególnie w godzinach nocnych doby.

Energia z wiatru w nocy jest niepożądana

w systemie, gdyż jeszcze mocniej ogra-

nicza bazę energetyki cieplnej, generując

potężne ilości CO2 pracujących bloków

węglowych w tzw. gorącej rezerwie.

Nie publikuje się danych liczbowych

o dodatkowych emisjach wymuszonych

dopuszczeniem do pracy wiatraków.


Węgiel niezależnie od rozwoju innych alternatywnych źródeł będzie nadal bazą surowcową

energetyki.

z a g r o ż e n i a n a t u r a l n e w g ó r n i c t w i e

e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl2,3 / 20 1412

Jakie zagrożenia naturalne są dzisiaj najbardziej uciąż-liwe od strony kosztowej, technologicznej i technicz-nej w kopalniach JSW?

W kopalniach Jastrzębskiej Spółki

Węglowej S.A. występują wszystkie znane

zagrożenia naturalne. Najpoważniejszym

zagrożeniem naturalnym, występującym

we wszystkich kopalniach Spółki, jest

zagrożenie metanowe i właśnie z nim

związane są najwyższe koszty ponoszone

na profilaktykę BHP. Kopalnie JSW S.A.

należą do najbardziej metanowych

w Polsce, a pokłady węgla zaliczone

są do IV (najwyższej) kategorii zagroże-

nia metanowego, z wyjątkiem kopalni

„Borynia-Zofiówka-Jastrzębie” Ruch

Borynia, gdzie pokłady zaliczone są do

III kategorii zagrożenia metanowego. Ze

względu na wysoką (powyżej 40 m3CH4/

min) prognozę metanową, trzy ściany

w kopalniach JSW S.A. zostały objęte

specjalnym nadzorem Wyższego Urzędu

Górniczego, a ich projekty techniczne

eksploatacji musiały być zaopiniowane

przez Komisję ds. Zagrożeń przy Wyższym

Urzędzie Górniczym. Są to następujące

kopalnie:

KWK „Budryk” - ściana Cz-1a w pokł.

364/2 – max. metanowość bezwzględna

wyniosła 76,6 m3/min, przy prognozie

zweryfikowanej w projekcie dla wydobycia

2400 Mg/dobę - 56,8 m3/min, Eodm. =

55,0%.

KWK „ Krupiński” – ściana N17a w pokł.

328/1- max. metanowość bezwzględna

wynosi obecnie 48,8 m3/min (ściana

rozpoczęła eksploatację – około 42m

postępu), przy prognozie w projekcie dla

wydobycia około 3000 Mg/dobę - 61,0 m3/

min, Eodm. = 58,6%.

KWK „Borynia-Zofiówka-Jastrzębie”

Ruch Zofiówka – ściana G-6 w pokł.

412 - max. metanowość bezwzględna

wynosi obecnie 52,5 m3/min (ściana

rozpoczęła eksploatację – około 175 m

postępu), przy prognozie w projekcie dla

wydobycia około2800 Mg/dobę - 48,7 m3/

min, Eodm. = 23,8%.

Jeśli potrafimy ująć ten metan to ściana

pracuje normalnie, w przypadkach niskiej

efektywności odmetanowania podej-

mowane są kroki w celu zwiększenia tej

efektywności, a w przypadku braku takiej

możliwości należy ograniczać wydobycie.

Co to znaczy, że ściana w kopalni pracuje pod specjalnym nadzorem WUG? Urzędnik stoi przez 24 godziny i pilnuje?

Z uwagi na wysoki poziom współ-

występowania zagrożeń naturalnych

oraz katastrofy, jakie miały miejsce

w kopalniach węgla kamiennego, Wyższy

Urząd Górniczy od kilku lat stosuje nad-

zwyczajne środki wymuszania przestrze-

gania przepisów i dyscypliny górniczej.

Stąd też nadzór górniczy wyznacza

szczególnie trudne rejony, gdzie z dużym

nasileniem współwystępują zagrożenia

metanowe, pożarowe, tąpaniami i klima-

tyczne, w których następnie prowadzony

jest szczególny nadzór, polegający na

ciągłym monitoringu stanu zagrożeń oraz

częstszych obecnościach i skrupulatniej-

szych kontrolach inspektorów urzędu gór-

niczego. W czerwcu odbyło się spotkanie

w WUG-u podczas, którego zaprezento-

wano tzw. „Czarne skrzynki” dla górnictwa.

Są to urządzenia AZRP (Autonomiczne Ze-

społy Rejestrująco – Pomiarowe). Właśnie

takie urządzenia mają być zainstalowane

na wytypowanych ścianach, objętych

Z Antonim Jakubów, zastępcą dyrektora Biura Produkcji i kierownikiem Zespołu Zagrożeń Naturalnych, rozmawia Janusz Zakręta

Mamy wszystkie zagrożenia jakie występują w polskim górnictwie

Najwyższe koszty pochłania zagro-żenie metanowe. Za ubiegły rok wydaliśmy na ten cel ponad 157 milionów zł.


szczególnym nadzorem, w tym m.in.

w trzech naszych kopalniach, o których

wspomniałem. Są to urządzenia, które

będą prowadziły w sposób autonomiczny,

niezależnie od urządzeń kopalnianych,

rejestrację warunków składu atmosfery

(metan, tlenek węgla, dwutlenek węgla),

temperatury i wilgotności oraz prędkości

przepływu powietrza. Już w czerwcu po-

wyższe urządzenie zostanie zainstalowane

w kopalni Zofiówka.

Czyli urząd będzie Was kontrolował non stop?

Mam sporo niepewności co do same-

go procesu prowadzenia pomiarów przez

te urządzenia, ponieważ nie znamy wszyst-

kich szczegółów dotyczących miejsc

zabudowy i sposobu monitoringu. Jeżeli

miałyby być te urządzenia instalowane na

wylotach ze ścian, to przy zróżnicowanych

postępach na ścianach, wymagać to

będzie systematycznej przebudowy,

szczególnie przy większych postępach

dobowych ścian. Na Budryku czasami

postępy sięgają 10-12 metrów na dobę.

To wymuszałoby przeinstalowywanie

czujników „Czarnej skrzynki” nawet kilka

razy w ciągu doby, bo inaczej czujniki

pozostaną w strefie zawału i nie będą re-

jestrować rzeczywistego stanu. Nie sądzę

by na każdą zmianę został skierowany

nadzór górniczy, który będzie przebudo-

wywał czujniki. Pewnie zostaną do tego

zatrudnieni pracownicy kopalni. Ponadto

wiarygodność pracy (uzyskiwanych wyni-

ków pomiarów) każdego czujnika wymaga

stałego nadzoru i częstej jego kalibracji.

Mogę powiedzieć, że w takim przypadku

„czarno” to widzę, chyba, że ma to być

czynnik psychologiczny i dyscyplinujący.

Bardziej rozsądnym miejscem zabudowy

tych urządzeń może być wylot z rejonu

wentylacyjnego, oczywiście z tym samym

wymogiem w zakresie nadzoru i kalibracji.

Ponadto konieczna będzie szczegóło-

wa analiza porównawcza monitoringu

z „czarnych skrzynek” ze wskazaniami

czujników kopalnianych, szczególnie

w początkowym okresie ich stosowania.

Wracając do kosztów. Jak się kształtują wydatki na zwalczanie i profilaktykę zagrożeń?

Tak jak wspomniałem najwyższe

koszty pochłania zagrożenie metanowe.

Za ubiegły rok wydaliśmy na ten cel ponad

157 milionów zł. Niewiele mniej, bo około

145 milionów zł. pochłonęły koszty związa-

ne ze zwalczaniem zagrożeń pożarowych.

Na trzecim miejscu jest profilaktyka

w zakresie zagrożenia klimatycznego.

Na ten cel w 2013 wydaliśmy ok. 65 mln,

nie licząc kosztów (strat) poniesionych

z tytułu skróconego czasu pracy załóg

zatrudnionych w tzw. „przekroczonej tem-

peraturze”. Z uwagi na stale zwiększającą

się głębokość prowadzonej eksploatacji,

zagrożenie klimatyczne i te koszty będą

wzrastać. Eksploatujemy pokłady węgla

coraz głębiej i temperatura pierwotna

górotworu również rośnie.

Ale wydatki na walkę z metanem też chyba będą wyższe, ponieważ testujecie nowe urządzenie na Pniówku. Proszę powie-dzieć co to będzie i jakie przyniesie efekty?

Jak już na początku nadmieniłem, sku-

tecznym środkiem profilaktyki metanowej

jest odmetanowanie górotworu. W celu

uzyskania możliwie najwyższej skutecz-

ności tej profilaktyki należy zwiększać

"Zainteresowania wędkarskie posiadam od najmłodszych lat. Dotychczas było to wędkowanie n a a k w e n a c h ś ró d l ą d o w yc h (r z e k i , j e z i o ra i zaporówk i), l ecz w ostatnich k i lku latach rozszerzyłem zainteresowania w tym zakresie o wędkarstwo morskie. Łowię zarówno na polskim Bałtyku, jak też na morzu norweskim, w okolicach Trondheim. Norwegia jest przepięknym krajem dla wędkarzy, stąd coraz większe zainteresowanie „zapaleńców” wędkarstwa morskiego z wielu krajów Europy. Rekordowych sukcesów nie osiągnąłem (patrz zdjęcia), lecz najważniejszy w tym wszystkim jest relaks i oderwanie od problemów dnia codziennego.

Żeglarstwo to druga pasja, którą często łączę z wędkarstwem, no bo wspólnym mianownikiem jest woda. Kilkunastokrotnie przepłynąłem na żaglach mazurskie jeziora i mogę z całą stanowczością potwierdzić, że warto było."

Wędkowanie!

efektywność odmetanowania. Najko-

rzystniejsze byłoby przeprowadzenie

odmetanowania wyprzedzającego,

przed rozpoczęciem eksploatacji, ale

niestety przyczyną ograniczonej efektyw-

ności odmetanowania wyprzedzającego

jest zmniejszająca się wraz z głębokością

prowadzenia robót górniczych prze-

puszczalność gazowa złoża. Badania

potwierdzają, że przepuszczalność

węgla jest znacznie większa niż skał

otaczających i wzrasta w kierunku

równoległym do uławicenia, a maleje ze

wzrostem uwęglenia oraz wzrostem głę-

bokości (a zatem i ze wzrostem ciśnienia).

W warunkach kopalń górnośląskich

przepuszczalność gazowa w pokładach

węgla w górotworze nienaruszonym robo-

tami górniczymi (nieodprężonym) maleje

wraz z głębokością zalegania. W związku

z tym, biorąc pod uwagę ciągły wzrost,

w ostatnich latach, zagrożenia metano-

wego, podjęto w kopalniach JSW S.A.

działania mające na celu zwiększenie

efektywności odmetanowania poprzez

m.in. wdrażanie odmetanowania wstęp-

nego oraz zastosowanie drenażowych

chodników nadległych do odmetano-

wania eksploatacyjnego.

Dla zapewnienia właściwej sku-

teczności wszystkich metod odmeta-

nowania niezbędne jest dysponowanie

nowoczesnym sprzętem wiertniczym

umożliwiającym uzyskiwanie wysokich

(znacznie wyższych niż obecnie) wydaj-

ności wierceń. Stąd mając świadomość,

że w ostatnich latach notujemy jednak

ogromny postęp w technologiach wy-

dobycia metanu z pokładów węgla w

krajach dysponujących doświadczeniem

w budowie zaawansowanych urządzeń

wiertniczych i wysokokwalifikowaną

kadrą specjalistów, nawiązano w pierw-

szej połowie 2012 roku kontakty m.in. z

doświadczonymi firmami australijskimi

Valley Longwall International Drilling Pty

Ltd oraz Global Drilling Systems Pty

Ltd, celem zapoznania się z metodami

i technologią prowadzenia odgazowania

górotworu długimi otworami kierunko-

wymi oraz możliwościami aplikacji w

najbliższym czasie tych technologii do

kopalń JSW S.A. Efektem tego rozezna-

nia jest dokonany dla kopalni „Pniówek”

zakup systemu wiertniczego serii 1000,

tzw. „Modułowego Systemu Wiertniczego

PL”. Przygotowujemy się do uruchomienia

przedmiotowej wiertnicy do wierceń

kierunkowych, która, mamy nadzieję,

będzie ułatwiać odmetanowanie pokła-

dów węgla. Urządzenie zakupiliśmy od

wspomnianej wcześniej australijskiej

firmy VLI. Oczywiście wcześniej mieliśmy

okazję zobaczyć wiertnicę w działaniu

w Australii i w Chinach, gdzie takie

systemy pracują i doskonale się

sprawdzają. Szczególnie interesują-

ca była wizyta w Chinach, gdyż dała

możliwość zapoznania się z pracą

urządzeń w warunkach zbliżonych do

warunków występujących w polskich

kopalniach. My jesteśmy prekursorem

w Europie. Należy podkreślić, że wydaj-

ność i możliwości tego urządzenia są,

w porównaniu do dotychczas używanych

wiertnic ogromne. Kiedy widzieliśmy po

raz pierwszy jak maszyna pracuje, byliśmy

pod ogromnym wrażeniem. Umożliwia

ona bowiem wiercenie wyprzedzające

na głębokość kilkuset metrów i więcej,

z szybkością ok. 60 metrów na godzinę.

Jaki jest koszt takiej wiertnicy?

Trudno ocenić koszt samego urzą-

dzenia. Kupiliśmy cały „pakiet”. Oprócz

wiertnicy dochodzą szkolenia, wyjazdy



Na chwile obecną mamy 42,8 MW mocy chłodniczej nominalnej w kopalniach spółki

Fot.

APB

Kopalnia

Metanowość

względna

[m3/Mg]

Metanowość bezwzględna

[m3/min] Efektywność

odmetanowania

kopalni

[%]

Średnia efektywność

odmetanowania ścian

z odmetanowaniem

[%]wentylacja odmetanowanie razem

Borynia 7,86 29,78 9,08 38,86 23,37 64,84

Budryk 19,70 70,56 37,91 108,47 34,95 44,34

Jas-Mos 8,50 21,62 16,66 38,28 43,53 26,80

Krupiński 34,72 63,93 88,45 152,38 58,05 51,36

Pniówek 40,72 155,77 70,67 226,44 31,18 43,16

Zofiówka 27,21 58,38 27,33 85,71 31,83 36,87

JSW SA 23,12 400,04 250,10 650,14 38,47 44,56

152,3 / 20 14

techniczne, zatwierdzenia etc. Był to

wydatek – z tego co się orientuję – rzędu

ok. 8 - 10 mln złotych. Należy jednak pod-

kreślić, że jeśli system potwierdzi swoją

przydatność to będziemy mogli sięgać

po węgiel z pokładów niedostępnych

do tej pory ze względu na zagrożenie

metanowe.

Prowadzicie aktualnie również znaczące inwestycje w zakresie poprawy warunków klimatycznych w kopalniach. Proszę przybliżyć zakres działań

Na chwile obecną mamy 42,8 MW

m o c y c h ł o d n i c ze j n o m i n a l n e j

w kopalniach spółki. Ponad rok temu

zleciliśmy zrobienie audytu, który określił

efektywność wykorzystania mocy chłod-

niczej w poszczególnych zakładach.

Wyniki niestety nie były zachwycające.

W wyniku tego audytu wprowadzono

wiele działań organizacyjnych m.in.

powołano nadsztygarów ds. klimatyzacji

oraz zwiększono częstotliwość do

1 x w miesiącu posiedzeń kopalnianego

zespołu ds. rozpoznawania i zwal-

czania zagrożenia klimatycznego, no

i przede wszystkim zaczęliśmy rozliczać

kopalnie z ilości ludzi zatrudnionych

„w temperaturze”. Oczywiście na duże

efekty trzeba trochę poczekać. Jednak

po roku już widzimy korzystne zmiany.

A jakie systemy klimaty-zacji są na poszczegól-nych kopalniach?

Mamy na dwóch kopalniach układy

centralnej klimatyzacji - pierwsza w Pol-

sce w KWK Pniówek – o mocy ponad

10 MW i w kopalni Budryk o mocy

4 MW. KWK Budryk buduje obecnie

poziom 1290 m i na tej głębokości tem-

peratura pierwotna górotworu dochodzi

do ok. 53 st. C. Dlatego rozbudowujemy

klimatyzację centralną. Moc układów

chłodzenia w przypadku tej kopalni

wzrośnie o 6 MW, czyli łącznie do ponad

10 MW. Na kopalni Zofiówka powstaje

klimatyzacja centralna, która będzie

połączona z klimatyzacją grupową.

Będziemy potrzebowali dodatkowej

mocy, ponieważ uruchamiamy nowy

poziom 1110 metrów oraz będzie

prowadzone wydobycie z infrastruk-

tury kopalni Zofiówki na nowym na


Tab. 1. Metanowość

kopalń JSW S.A. w 2013 r.


nowym złożu Bzie-Dębina, zanim

zostanie uruchomiony nowy szyb, które-

go głębienie nieznacznie się przedłuża,

a gdzie także przewidziana jest zabu-

dowa klimatyzacji centralnej. Na pozo-

stałych kopalniach pracują instalacje

grupowe, które z czasem częściowo

są modernizowane i rozbudowywane.

Planujecie zastosowanie jakichś nowych rozwiązań w zakresie poprawy warunków klimatycznych dla pracowników?

Śledzimy osiągnięcia górnictwa

światowego w zakresie zwalczania

zagrożenia klimatycznego, zarówno pod

kątem nowych rozwiązań sprzętowych,

jak również działań organizacyjnych.

Najskuteczniejsze jest schładzanie

powietrza bezpośrednio na stanowisku

pracy. Efekt taki osiągany jest skutecznie

w górnictwie rudnym, gdzie znaczna

część załogi pracuje w klimatyzowa-

nych kabinach – nie do zrealizowania

w górnictwie węglowym. Innym przykła-

dem jest zastosowanie komór klimatycz-

nych, w których co jakiś czas górnicy

mogą schłodzić organizm, żeby po prze-

rwie znów przystąpić do pracy. Wiąże się

to oczywiście z reorganizacją czasu pracy

w trakcie dniówki i tygodnia pracy, ale jest

korzystne dla zdrowia górnika. W wielu

krajach świata (np. Australii i Kanadzie)

górnicy pracują 7 dni w tygodniu. Oczy-

wiście górnik pracuje 5 dni, ale kopalnia 7.

U nas kopalnie pracują 5 dni co powoduje,

że drogie maszyny nie pracują tyle ile by

mogły i niestety wydajność jest niższa

niż by mogła być uzyskiwana. W takim

przypadku korzyść może być podwójna

– zdrowie górnika oraz lepsze wyko-

rzystanie maszyn i urządzeń, co razem

przekłada się na zwiększenie wydobycia

i możliwość poprawy konkurencyjności

polskiego górnictwa węglowego.

Te propozycje nie spo-tykają się – delikatnie mówiąc – z przychylno-ścią strony społecznej.

Poczekajmy jak się sprawy potoczą.

Jeśli wizja zlikwidowania polskiego

górnictwa będzie bardziej widoczna, to

nie będzie wyjścia. Rachunek jest prosty,

czego przykładem z naszego polskiego

podwórka jest PG Silesia. Cena jednost-

kowa tony węgla będzie niższa, jeśli przy

pewnych kosztach stałych uda się tego

węgla wydobyć więcej. Gospodarka

musi się rządzić ekonomią.


Fot.

JSW

Modułowy system wiertniczy

Czy uczestnictwo w takiej organizacji jak EURACOAL nie przypomina dzisiaj udziału w swego rodzaju pogrzebie?

EURACOAL jest organizacją produ-

centów i importerów węgla kamiennego

i brunatnego. Czarny scenariusz przed

europejskim górnictwem zaistnieje wtedy,

kiedy da się zepchnąć do defensywy

i będzie trwało w mentalnym przekonaniu,

że jest branżą dyskryminowaną i zani-

kającą. Jeżeli europejskie górnictwo nie

stworzy scenariusza rozwojowego, wtedy

rzeczywiście zniknie. Dokładnie to samo

dotyczy polskiego górnictwa. W istocie

biznes to ludzie, ludzie potrzebują moty-

wacji, a tę daje tylko rozwój. Samo trwanie

to za mało. Branża górnicza zmaga się

z takim pojęciem jak dekarbonizacja.

Walka z emisją przekształciła się w walkę

z węglem. W tej chwili jest szansa, że to

się trochę ucywilizuje, przez tzw. kryzys

ukraiński i dyskusje o bezpieczeństwie

energetycznym.

Jest Pan dużym optymistą.Jak pokazuje Międzynarodowa

Agencja Energetyczna (MAE, w ang.

International Energy Agency - IEA) węgiel

jest najtańszą opcją. Żeby wyrównać

produkcję energii z węgla i gazu trzeba

by podnieść cenę CO2 do 55 euro, a to

jest niewyobrażalne. Ta sama agencja

pokazuje również, że udział węgla

w energetyce światowej i europejskiej

będzie rósł. Szansą jest rozwijanie

przemysłu czystych technologii spalania

i energetyki. Jeżeli my tego nie zrobimy

- to zważywszy na to, że węgiel i tak

zostanie - zrobi to ktoś inny: Chiny czy

Indie i tam powstaną miejsca pracy,

a my będziemy tylko kupować technolo-

gie i urządzenia. Nie ma sensu chować

WĘGIEL MOŻE BYĆ PALIWEM CZYSTYM,

jeśli się go profesjonalnie spala

Paweł Smoleń – prezydent EURACOAL, Europejskiego Stowarzyszenia Węgla Kamiennego i Brunatnego w Brukseli, Doradca Konfederacji Lewiatan

17e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl 2,3 / 20 14

Walka z emisją przekształciła się w walkę z węglem

głowy w piasek. Jeśli, w związku z elimi-

nacją węgla ceny energii wzrosną okaże

się, że w obszarze eksportu towarów

z branż energochłonnych Europa za 10-

20 lat straci do 30% swojego potencjału

handlowego (także MAE).

Ale węgiel staje się w powszechnym mniemaniu „brudny”

Węgiel, jako paliwo promocji nie

potrzebuje, bo on i tak zostanie na wiele

dekad. Wprowadzanie czegoś nowego

w zamian za węgiel tak gdzie on jest od

stuleci jest bardzo trudne, w związku

z tym o wiele droższe. Węgiel stabilizuje

ceny, systemy energetyczne i sytuację

polityczną, ponieważ jest powszechnie

osiąganym dobrem i nie może być

instrumentem szantażu. Przy czym jeśli

chodzi o tradycyjne zanieczyszczenia

typu pył, dwutlenek siarki i tlenki azotu to

profesjonalne spalanie węgla praktycznie

niweluje te problemy. Co ewidentnie

truje? Trują stare elektrownie i ciepłownie

oraz emisja z budynków mieszkalnych

i małego biznesu.

Mówi się, że polska energe-tyka przez kolejne 50 lat i tak będzie oparta na węglu. Pojawia się pytanie, czyj to będzie węgiel?

Powiedzenie, że polska energe-

tyka pozostanie „na węglu” nie jest

obietnicą a raczej akceptacją pewnej

rzeczywistości. Jedynym w istocie

sposobem walki z importem na dłuższą

metę jest zwiększenie atrakcyjności

cenowej własnego produktu i szybkie

reagowanie na zmiany, zwłaszcza cen na

rynku. W każdej branży to handel określa

zapotrzebowanie na produkt, a produkcja

zaspokaja zamówienia handlowe. Dzisiaj

jesteśmy trochę w sytuacji odwrotnej.

Naprodukujemy a potem niech ktoś coś

z tym zrobi. Handel z kolei musi mieć do

zaoferowania towar atrakcyjny cenowo.

Jak więc „urynkowić” polskie górnictwo węglowe?

Podstawą jest widoczny rozwój.

Zamieniamy stare na nowe. W związku z

tym samo ograniczanie kosztów produkcji

nie wystarczy. Przy dobrej polityce han-

dlowej i zarządzaniu, myślę, że w miejsce

zamykanych kopalń nieefektywnych

powinny powstawać nowe. Nie możemy

wychodzić z założenia, że zamykamy

i kropka. Nowe kopalnie są sposobem

na pozyskiwanie węgla taniej i na nowe

miejsca pracy. Wszystkie podmioty,

które chcą w Polsce przetrwać muszą

inwestować. Wiem, że to ciężkie i trudne

zważywszy na deficyt finansowy dużych

firm. Spółki węglowe muszą zdobyć

pieniądze i muszą wypracować możli-

wości rozwoju. To będzie scenariusz,

który zapewni, że ten węgiel, na którym

tak czy owak będzie opierać się polska

energetyka będzie polski.

Co Pan powie górnikom, którzy mówią ,,nie da się konkurować z węglem, który jest przywożony z krajów takich jak np. Rosja”, gdzie widoczny jest ewidentnie kontekst polityczny.

Cena węgla to jest nie tylko koszt

wydobycia ale i koszt transportu. Ko-

palnie odkrywkowe na świecie są wiele

tysięcy kilometrów od nas. Więc węgiel

z tych kopalń nie będzie z założenia

tańszy w elektrociepłowni w Krakowie czy

Warszawie niż węgiel z polskich kopalń

podziemnych. Jeżeli dodamy koszt wy-

dobycia i koszt transportu, to absolutnie

w Polsce jest miejsce na bardzo rozsądną

strefę polskiego węgla. Strefę, która nie

wynika z nakazów i zakazów, tylko wynika

z relacji kosztów wydobycia i transportu

do cen światowych. Myślę, że polskie

górnictwo powinno sobie postawić taki

cel, żeby w Warszawie i Poznaniu spalano

polski węgiel, który będzie obiektywnie

atrakcyjniejszy cenowo niż importowany

i co ważne wciąż rentowny dla kopalń.

Jak można przekonać ludzi do tego, że polski węgiel może być wygodniejszy, tańszy i czysty?

Opinia publiczna wrzuca do jednego

worka ultra czyste i najnowocześniejsze

elektrownie w Europie, które nie posiadają

już kominów bo nie potrzebują z sytuacją

jaka panuje np. w Katowicach, Krakowie

czy Nowym Sączu, gdzie niska emisja nie

pozwala niekiedy normalnie żyć. Wiem

zdjątko


w ę g i e l w e n e r g e t y c e

Węgiel, jako paliwo promocji nie potrzebuje, bo on i tak zostanie na wiele dekad

Fot.

Chr

omas

tock

z własnej praktyki ciepłowniczej, że ludzie

są często wniebowzięci, kiedy zamieni im

się stare, zużyte piece węglowe (także

piecyki gazowe), które są źródłem ich kło-

potów i obaw, na ciepło miejskie. Ludzie

lubią mieć komfort w postaci kaloryfera

i pozyskiwania ciepła dla swoich domów

w najłatwiejszy i najtańszy z możliwych

sposobów. Tu warunkiem jest zaufanie

odbiorców do energetyków i systemu

regulacji, że ciepło miejskie pozostanie

dużo tańsze nie tylko w momencie

podłączenia ale na zawsze – to wyzwanie

dla energetyków – da się.

Niestety z rozmów z ciepłownikami wynika, że branża ciepłownicza nie ma się w Polsce najlepiej?

Likwidacja niskiej emisji, wyko-

rzystanie funduszy do budowania

magistral ciepłowniczych, to jest temat

nr 1. Przypuszczalnie tylko w obszarach

o rzadkiej zabudowie alternatywą

będzie gaz, który ma tanie koszty

inwestycyjne o ile blisko są duże gazo-

ciągi. Druga sprawa, mamy w miastach

mnóstwo ciepłowni lokalnych, które

są często przestarzałe, które trzeba

zastąpić nowoczesnymi źródłami

kogeneracyjnymi, skonstruowanymi

ma miarę lokalnego rynku ciepła. To

zaowocuje czystością, mniejszą emisją,

dodatkowymi korzyściami z produkcji

i sprzedaży prądu i stąd mniejszymi

kosztami.

Trzecia możliwość to ultranowocze-

sne duże systemy energetyki zawodowej.

Jeżeli wymieniamy, zmodernizujemy

te trzy obszary, to wszystkie one będą

wypełniać definicję ,,czystych technologii

węglowych” i cały czas będziemy mogli

używać węgla jako paliwa.

Nie zgadzam się więc z popularną

w Europie tezą, że w energetyce żadne

inwestycje się nie opłacają.

Chciałbym nawiązać do polityki energetycznej, do dokumentu, który powstał w 2009r., który zakłada m.in., że na 2014r. przyrost mocy konwencjonalnej miał wynosić ok. 1GW, okazało się, że w energetyce konwencjonalnej takiego wzrostu mocy nie ma, jest natomiast przyrost o ponad 1 GW w energetyce wiatrowej. W tym przypadku bezpieczeństwo systemu ener-getycznego zostaje zachwiane. Co Pan sądzi na ten temat?

Kiedyś jeden z moich kolegów

w Niemczech powiedział, że żyjemy

w świecie energetycznym, w którym

wszystkie prognozy są złe. Uważam,

że trzeba do prognoz podchodzić z

ostrożnością a komentowanie tego

jest stratą czasu. Rozwój energetyki

wiatrowej, kiedy są systemy wsparcia,

jest zawsze szybszy niż się przypuszcza.

Podobnie jest z energetyką solarną. Ta

sytuacja powoduje również wejście na

rynek nowych inwestorów. Mówi się np.

w Niemczech, że ponad 80 % inwesto-

rów w energetykę solarną czy wiatrową

to „lokalni farmerzy i dentyści”. Zawsze to

przyrasta szybciej niż się spodziewamy.

Drugą sprawą jest fakt, że zawsze jest

tego więcej niż przewidują operatorzy

systemów energetycznych. Gdybyśmy

popatrzyli na prognozy z przed dzie-

sięciu lat dla energetyki niemieckiej

i porównali z ilością podłączonych źródeł

dzisiaj, to wydawało się to niemożliwe.

A jednak działa.

A co z węglem?Obniżenie w Polsce udziału węgla

poniżej 60-70% wydaje mi się nie-

możliwe w perspektywie kilku dekad.

Jeżeli otworzymy furtkę dla wszystkich

nowych technologii i zrobimy w miarę

ekonomiczną konkurencję to te źródła

się poukładają. Myślę, że na początku

będą elektrociepłownie wielopaliwowe

z węglem, biomasą i gazem. Zobaczymy

co będzie dalej. Tzw miks energetyczny

nie powinien być wynikiem dzisiejszych

spekulacji tylko ekonomicznego rozkładu

technologii w przyszłości.

Czy w ogóle warto tworzyć coś takiego jak Polityka Energetycz-na? I co Pan sądzi o prognozach dot. energii elektrycznej?

Uważam, że warto, dlatego, że trzeba

wiedzieć dokąd zmierzamy, a mamy na

czym się uczyć np. od sąsiadów. Moja

prywatna opinia jest taka, że prognozy

dotyczące wzrastającego zużycia energii

elektrycznej się nie sprawdzą. Potencjał

energooszczędności w Europie jest

gigantyczny i wciąż niedoceniony. Ludzie

kupują coraz to bardziej energooszczęd-

ne urządzenia, konstruują domy i fabryki

na nowy, energooszczędny, albo nawet

prosumencki (sami produkują energię)

sposób. Duże miasta i fabryki będą

się usprawniały energetycznie, nato-

miast mniejsze miasta i wsie będą szły

w kierunku nawet samowystarczalności

energetycznej z tradycyjną energetyką

tylko w „backupie”. Mało kto docenia,

ile tak naprawdę prądu oraz ciepła

można zaoszczędzić jeśli się chce i musi.

Tradycyjny konsument - bierny i wierny

płatnik rachunków za energię przechodzi

powoli do przeszłości.

Rozmawiał Janusz Zakręta

zdjątko


Ludzie lubią mieć komfort w postaci kaloryfera i pozyskiwania ciepła dla swoich domów w najłatwiejszy i najtańszy z możliwych sposobów

Konferencja Energia dla Przemysłu to nowa idea mająca na

celu aktywizowanie przemysłu w zakresie regionalnym. Pierwsze

spotkanie zorganizowane w pod opolskiej miejscowości Prószków

dało możliwość zaproszenia do współpracy i udziału przedstawi-

cieli przemysłu z regionu Opolszczyzny i przyległych województw.

Tematem przewodnim konferencji – jak sama nazwa mówi – były

wszelkie aspekty związane z energią jej wytwarzaniem, racjonalnym

wykorzystaniem i oszczędzaniem w ramach prowadzonej działalno-

ści produkcyjnej. Swoimi doświadczeniami w tym zakresie podzielili

się przedstawiciele różnych branż przemysłu oraz dostawcy nie-

zbędnych technologii narzędzi i systemów. Oczywiście obszar jakim

zajmują się energetycy np. w Zakładach Azotowych Kędzierzyn

jest dużo większy niż np. w tartaku czy piekarni. Jednak filozofia

racjonalnego zarządzania energią powinna być zawsze oparta na

tych samych przesłankach: bezpieczeństwo produkcji, efektywność

i ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko a przede

wszystkim wykorzystanie własnego potencjału.

Energia dla Przemysłu na Opolszczyźnie


r e l a c j a

Konferencja zgromadziła ok. 60 uczestników

Rozmowy kuluarowe

Referenci:

Zwiedzanie instalacji ZAK S.A.

Rozmowy kuluarowe

Jacek Misiejuk WSE Infoengine

Andrzej Jurkiewicz eGMINA

Marcin Płoneczka JSW KWK Pniówek

Kamil Ciepiela NUTRICIA

Paweł Paszta VAG

Adam Zadrożny WT&T

Marek Kacperak Cementownia ODRA SA

Mariusz Sułowski ROCKWOOL

Roman Włodarczyk ZAMKON

Janusz Kampa Grupa Azoty ZAK S.A.

Rozmowy kuluarowe

ięcew j z d ję ć n a w w w . a p b i z n e s l . p

23-24 czerwca 2014 r., Hotel arKaS, PróSzKów K. oPola

fot.

APB

e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl 2,3 / 20 14 21

od tego, co jest dostępne w tej chwili na rynku?

Nawią żę do e lek t roc iep łown i

w Częstochowie, którą oddaliśmy do

użytku w 2010r. Mamy tam możliwość

współspalania biomasy i możemy zmie-

niać jej ilość i rodzaj. Pracujemy nad

tym, żeby te projekty były jak najbardziej

elastyczne pod względem paliwowym.

Oczywiście mamy też projekty, które są

Elekrociepłownie przyszłością energetycznej polski?

Z Krzysztofem Karolczykiem – managerem ds. rozwoju elektrociepłowni w FORTUM Power and Heat Polska, rozmawia Janusz Zakręta

Chciałbym rozpocząć naszą rozmowę od inwe-stycji elektrociepłowni-czych. Co na dziś planuje FORTUM w tym zakresie?

Od kilku lat koncentrujemy się na

budowie elektrociepłowni. To jeden

z podstawowych elementów strategii

Fortum na świecie i w Polsce .

W naszym kraju chcemy się rozwijać

poprzez budowę nowych źródeł i nad tym

w tej chwili bardzo mocno pracujemy.

Przygotowujemy i rozwijamy równolegle

kilka projektów, które zakładają produkcję

energii elektrycznej i ciepła (wysoko-

sprawna kogeneracja). Ten kierunek

rozwoju przyczynia się do poprawy

bezpieczeństwa energetycznego kraju

i odpowiada na wzmożone zapotrzebo-

wanie na energię w dużych miastach.

W takich dużych systemach energia

cieplna i elektryczna muszą być pro-

dukowane w skojarzeniu, ponieważ

jest to znacznie bardziej efektywne niż

produkcja oddzielna. W dobie dążenia

do nowego pakietu energetyczno-klima-

tycznego rozwój elektrociepłowni jest

jednym z bardziej sensownych pomysłów

dla energetyki w Polsce.

Jakie są więc koncepcje rozwoju?

Głównie koncentrujemy się na

projektach opartych o energetykę

wielopaliwową. Stawiamy przede

wszystkich na paliwa lokalne, w tym

również na węgiel. Wierzymy, że

można produkować energie z węgla

w sposób efektywny. Jedynym wa-

runkiem jest to, aby węgiel, który jest

w Polsce wydobywany na dużą skalę,

był pozyskiwany w sposób racjonalny

i ekonomicznie opłacalny.

Zakładamy również możliwość spa-

lania paliw alternatywnych np. w postaci

RDF-u, czy też biomasy.

Planujecie instalacje, gdzie każda z nich będzie wielopaliwowa? Czy chcielibyście stworzyć kilka obiektów, z których jeden będzie oparty na węglu, drugi na RDF-ie a trzeci np. na biomasie? Czy istnieje możliwość, że będzie można palić mieszanką lub zmieniać proporcje w zależności

LU

DZ

IE z

EN

ER

GIĄ

i P

AS

JĄ

– n

owy

cykl

fot.

Fort

um

22 2,3 / 20 14 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl

e n e r g e t y k a c i e p l n a

dedykowane do jednego rodzaju paliwa

i takim projektem, nad którym osobiście

pracuję, jest nowa elektrociepłownia

gazowa we Wrocławiu. W wielkich

miastach przyszłością jest energia

z czystego paliwa, jakim jest gaz.

Jakie jest największe ryzyko w realizowaniu takich inwestycji?

Zdecydowanie niestabilne ramy

prawne. Mam na myśli przepisy prawne

dotyczące funkcjonowania rynku energe-

tycznego w Polsce, które ulegają częstym

zmianom i nie dają gwarancji tych samych

warunków dla funkcjonowania danej

elektrociepłowni w przeciągu kilkunastu

bądź też kilkudziesięciu lat. Chcielibyśmy

mieć pewność, że jeśli istnieje jakiś

system wsparcia, to będzie on stabilny

lub też w miarę przewidywalny.

Oczywiście ceny energii elektrycznej,

czy też ceny paliwa -to jest nasze ryzyko,

które jesteśmy w stanie dosyć dokładnie

oszacować. W przypadku zmieniają-

cego się prawa takie szacowanie jest

niemożliwe.

Zapotrzebowanie Polski na energię. Będzie rosło

czy malało? Przyznam, że ilu ekspertów tyle opinii.

Moim zdaniem zapotrzebowanie

będzie zdecydowanie rosło. Faktem

jest, że zwiększają się wymagania

dotyczące efektywności energetycz-

nej i to jednostkowo obniża zużycie,

natomiast nie możemy zapomnieć, że

Polska jest krajem rozwijającym się

i chce gonić inne kraje europejskie. To

spowoduje, że zapotrzebowanie na

energię elektryczną będzie wzrastało.

Polska ma do wyboru dwie drogi. Może

postawić na niskoemisyjną gospodarkę

albo zostać zaściankiem Europy, gdzie

nadal będziemy ponosić za to koszty.

Wybór niskoemisyjnej gospodarki,

choćby opartej o wysokosprawną ko-

generację, jest tańszym – długofalowo –

rozwiązaniem niż utrzymywanie ,,miksu”

paliwowego i jednostek wytwórczych,

jakie mamy obecnie. Wiele będzie

zależało od kierunków, jakie obierze

sama Unia Europejska i myślę, że

w ciągu kilku miesięcy, roku będziemy

miel i mocno zarysowany k ierunek

polityki klimatycznej Europy.

Budowa elektrociepłowni idealnie

wpisuje się w politykę ochrony klimatu

i ograniczania emisji.

Zastąpienie przestarzałych źródeł,

wzmocnienie bezpieczeństwa ener-

getycznego kraju, ograniczenie emisji

CO2 to są argumenty za. Powinniśmy

oprócz energii elektrycznej produkować

przyjazne, szlachetne ciepło, które

będziemy dostarczać do mieszkańców

znajdujących się w zasięgu sieci cie-

płowniczych.

Kolejne pytanie dotyczy projektu realizowanego we Wrocławiu.

fot.

Fort

um

fot.

Fort

um

e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl 2,3 / 20 14 23

LU

DZ

IE z

EN

ER

GIĄ

i P

AS

JĄ

– n

owy

cyklCzy bierzecie pod uwagę

produkcję chłodu?Jesteśmy na etapie przygotowań projektu do

realizacji i nie mamy podjętej decyzji inwestycyj-

nej. Przygotowania do tak ogromnej inwestycji

trwają kilka lat. Jednocześnie też prowadzimy

badania i prace wspólnie z uczelniami wyższymi,

tutaj z Politechniką Wrocławską nad wykorzysta-

niem ciepła do produkcji chłodu. Rozważamy

taką opcję, natomiast jak na razie jest to w fazie

badań.

Czy macie już ustalone miejsce przeznaczone pod tą wrocławską inwestycję?

Tak, pod inwestycję mamy już zakupioną

działkę i zatwierdzony miejski plan zagospo-

darowania przestrzennego, który przewiduje

budowę właśnie tej elektrociepłowni. Uzyska-

liśmy wszystkie pozwolenia środowiskowe

a w tej chwili prowadzimy przygotowania do

inwestycji liniowych, tj. przyłącze ciepłownicze,

przyłącze gazowe i wyprowadzenie mocy.

Zatwierdzony został również wojewódzki Plan

Zagospodarowania Przestrzennego, który

również zawiera ten projekt wraz z inwestycjami

przyłączeniowymi.

Jakie są prognozy dotyczące inauguracji?

Decyzje inwestycyjną będziemy w stanie

podjąć wtedy, kiedy będziemy mieli stabilne

prawo w Polsce. Prawo, które będzie jasno

określało zasady funkcjonowania rynku energii

elektrycznej, zwłaszcza produkowanej z wysoko-

sprawnej kogeneracji, na przynajmniej 10-15 lat.

Dlatego dzisiaj takiej decyzji podjąć nie możemy.

Jak duża będzie wrocławska elektrociepłownia?

W tej chwili planujemy 425MW mocy elek-

trycznej i 290MW cieplnych, czyli ponad 750MW

w paliwie. Koszt inwestycyjny tj. ok. 1,5 mld. zł.

Czy w innych obszarach energetyki zamierzacie dzia-łać? np. energia słoneczna, wiatrowa?

Oprócz samych elektrociepłowni FORTUM

w Polsce posiada systemy ciepłownicze w takich

miastach jak Wrocław, Płock, Częstochowa.

W tym przypadku również stawiamy na rozwój

tych systemów. W tej chwili we wspomnianych

kluczowych miastach przygotowujemy plany

rozwojowe sieci tak, aby dotrzeć do większej

ilości klientów z naszym produktem. Dodatkowo

planujemy prace rozwojowe m.in. związane

z energią słoneczną. Na tę chwilę nie rozważamy

projektów wiatrowych.

Na zakończenie chciałbym zapytać o Pańskie hobby, mianowicie o sporty rowero-we. Czy można koncentrować się na pasji i profesjonalnym uprawianiu sportu przy jed-noczesnym realizowaniu tak ważnych projektów?

Nie wyobrażam sobie życia bez jazdy na

rowerze i bez intensywnego uprawiania sportu.

Najważniejszy jest balans życiowy pomiędzy

pracą, życiem rodzinnym a pasją, którą staram

się rozwijać. Na rowerze jeżdżę już ponad

20 lat, z czego wiele lat jeżdżę intensywnie

i to też pozwala w odreagowaniu stresu.

Koncentruję się na wyścigach enduro.

Są to specyficzne wyścigi, których jest

rozgrywa się dosłownie kilka w Polsce

i uczestników tych zawodów również jest

niewielu. Są to trudne wyścigi związane ze

zdobywaniem sporych wysokości w górach

i wymagające umiejętności technicznych

i dobrej kondycji fizycznej.

Jak Pan przygotowuje się do tych zawodów? Basen? Siłownia?

Czasami wybiorę się na siłownię, czasami

popływam. Odkryłem również, że treningi

biegowe mocno poprawiają wytrzymałość,

więc czasem staram się po prostu pobiegać,

co jak się okazuje pomaga w jeździe po górach.

Życzę szybkich zjazdów i miękkich lądowań.

fot.

Arc

hiw

um K

rzys

ztof

a K

arol

czyk

a

fot.

Arc

hiw

um K

rzys

ztof

a K

arol

czyk

a


W ramach realizowanej Strategii Grupy

Azoty na lata 2013 – 2020 spełniamy

wymagania unijne oraz zapewniamy

bezpieczeństwo energetyczne – po-

wiedział prezes Grupy Azoty ZAK S.A.

Adam Leszkiewicz. „Technologia elek-

trociepłowni w Kędzierzynie oparta

o BAT przyniesie efekt pro - środo-

wiskowy oraz unowocześni park

technologiczno-maszynowy w firmie.

Optymalny wybór węgla jako paliwa,

oparty o szczegółowe analizy istotnych

uwarunkowań w otoczeniu Grupy Azoty

ZAK S.A. dostarczy ciepło oraz energię

na potrzeby produkcyjne Spółki oraz do

części miejskich odbiorców, dodatkowo

wesprze również realizowaną od wielu

lat strategię zakupu polskiego surowca

z krajowych kopalń” – dodaje Prezes

Leszkiewicz. Realizacja podpisanej umo-

wy na wykonanie zadania inwestycyjnego

pod nazwą „Nowa Elektrociepłownia

w Grupie Azoty ZAK S.A. – etap I”.

będzie polegała na wybudowaniu przez

Budowa Nowej Elektrociepłowni w Grupie Azoty ZAK S.A.

W maju 2014 r. przedstawiciele Grupy Azoty Zakładów Azotowych Kędzierzyn S.A. oraz RAFAKO S.A. podpisali umowę na realizację I etapu inwestycji pod nazwą „ „Nowa Elektrocie-płownia w Grupie Azoty ZAK S.A.”. Szacowany koszt tej części realizacji wynosi 345 mln zł. Łączną wartość I i II etapu inwestycji to 600 mln zł. RAFAKO S.A. zrealizuje zadanie do końca 2016 roku.„ Elektrociepłownia w Kędzierzynie to ważna inwestycja dla Spółki oraz całej Grupy Azoty.

OpracowanieredakcjaPOWERindustry

e n e r g e t y k a i p r z e m y s ł


RAFAKO S.A. turbozespołu upusto-

wo-kondensacyjnego (TUK) o mocy

25 MWe, kotła parowego o wydajności

140 Mg/h, instalacji odsiarczania spalin

metodą półsuchą oraz budynku z nastaw-

nią centralną DCS i częścią socjalną dla

załogi.Generalny Wykonawca zrealizuje

zadanie w formule „pod klucz” do końca

2016 roku. Szacowany koszt tej części

inwestycji wynosi 345 mln zł.

„Jesteśmy dumni z powierzenia nam

tej Inwestycji, szczególnie, że polskiej

firmie z tradycjami, zaufała inna duża,

polska firma o ugruntowanej pozycji na

świecie” - powiedział Paweł Mortas, Pre-

zes Zarządu RAFAKO Grupa PBG. „Ten

projekt to duże wyzwanie, ale jesteśmy do

niego doskonale przygotowani – w pro-

dukcji kotłów klasycznych nie mamy sobie

równych. Warto dodać, że w zakresie

ochrony środowiska będzie to inwestycja

wręcz modelowa, która dowodzi, że

blok opalany węglem również może

być przyjazny dla otoczenia”. Koniecz-

ność budowy Nowej Elektrociepłowni

w Grupie Azoty ZAK S.A. wynika ze

zużycia technicznego eksploatowanych

urządzeń i instalacji oraz z konieczności

ograniczenia emisji zanieczyszczeń

gazowych i pyłu wynikającej z wymogów

dyrektywy IED.

Etap II inwestycji zostanie zrealizo-

wany w Grupie Azoty ZAK S.A. w latach

2017-2019. Nowa Elektrociepłownia

będzie współpracować z istniejącą aż

do całkowitego wyłączenia i likwidacji

istniejących kotłów, co nastąpi ok. 2019

roku. Łączną wartość I i II etapu inwestycji

zakłada się na poziomie 600 mln zł.

Należy zaznaczyć, że dla RAFAKO S.A.

dzień podpisania kontraktu dla ZAK S.A.

jest trzecią ważną datą w tym roku. Dwie

pierwsze to uruchomienie realizacji inwe-

stycji w elektrowni Opole oraz Jaworzno.

Inwestycja dla Kędzierzyna jest również

bardzo ważna ze względu na aspekt spo-

łeczny. Podobne kotły o wydajnościach

130 i 140 t/h RAFAKO projektowało już

w latach 60. Głównym odbiorcą była

polska energetyka przemysłowa a tego

typu kotły dostarczyliśmy również do

indyjskich elektrowni Bhushaval i Paras.

W sumie wykonaliśmy ponad 30 szt tego

typu jednostek. Kocioł dla Kędzierzyna

jest kotłem walczakowym wykonanym

w układzie ścian szczelnych. Posiada

nowoczesną II ciągowa sylwetkę i wypo-

sażony został w instalację odazotowania

spalin metodą katalityczną – SCR oraz

instalację półsuchego odsiarczania

spalin. Gwarancje emisji dla NOX i SO2

wynoszą 180 mg/nm3.

Konferencja w Polskiej Agencji Prasowej

Prezes Grupy Azoty ZAK S.A. podpisuje umowę. Krzysztof Burek, Paweł Mortas – Rafako SA i Adam Leszkiewicz – Grupa Azoty ZAK S.A. dali zielone światło do budowy nowej elektrociepłowni

fot.

ww

w.ra

fako

.com

.pl

Moment podpisania kontraktu

Jak wygląda bilans ener-getyczny zakładów azo-towych w Kędzierzynie? Jakie jest zapotrzebowa-nie na zakup energii?

Potrzeby cieplne zaspokajamy

w całości z wytworzonej pary w EC.

Oczywiście nasze zapotrzebowanie na

parę dla celów technologicznych jest

większe aniżeli wytworzona para w EC.

W dzisiejszej chemii jest spora produkcja

ciepła. Nasze dzisiejsze potrzeby, jeżeli

przyjmiemy je jako 100%, około 30% to

ciepło, które odzyskujemy w instalacjach

chemicznych. Pozostałe 70% musimy

wytworzyć z paliwa zewnętrznego, tym

paliwem dzisiaj jest węgiel. W przypadku

energii elektrycznej, to nasza porcja

energii elektrycznej jest wytwarzana już

tylko i wyłącznie w elektrociepłowni. Che-

mia energii elektrycznej nie wytwarza,

aczkolwiek do napędzania niektórych

urządzeń wirujących t.j. sprężarek, pomp

wykorzystujemy turbiny zasilane parą.

W skali całego roku produkcja w Grupie

Azoty ZAK S.A. zaspokaja około 15-20%

naszych potrzeb. Pozostałą część energii

elektrycznej musimy uzupełniać poprzez

zakup na rynku energii.

Kto dzisiaj jest dostawcą energii dla ZAK-u?

Historia dostawców energii do ZAK-u

jest długa, praktycznie co roku zaopatrują

nas inne spółki, do tych spółek trzeba

zaliczyć TAURON, PGE czy ENEA .

naszymi dostawcami były również spółki

obrotu, przykładem jest szwajcarska

firma ALPIQ.

Jak wygląda sytuacja jeśli chodzi o gaz ziemny?

Mamy oczywiście kontrakt z PGNiG

i przez wiele lat był on naszym stupro-

centowym dostawcą. Obecnie sporą

ilość gazu ziemnego kupujemy na

wolnym rynku.

Wytwarzanie energii w EC jest oparta na węglu, z jakiego węgla korzystacie?

Ze względów logistycznych zawsze

współpracowaliśmy z kopalniami śląski-

mi. Odległość Kędzierzyna od najbliższej

kopalni wynosi 40km, w związku z tym

koszty transportu są dla nas istotne

i wybieramy kopalnie, które są położone

najbliżej Kędzierzyna. Konkurencja

z południa (Czechy) i ze wschodu (Ukra-

ina, Rosja) jest silna, jednak Kompania

Węglowa i Katowicki Holding Węglowy

w dostawach węgla skutecznie zwycię-

żają. Od kilku lat podpisujemy kontrakty

właśnie z polskimi kopalniami i mamy

nadzieję, że ta sytuacja się nie zmieni.

W tym roku również Grupa Azoty realizuje

zakupy węgla w polskich kopalniach.

W Grupie Azoty oprócz oczywiście

Kędzierzyna są Puławy, Tarnów, czy

Police. Nawet w Tarnowie i Puławach,

gdzie granica wschodnia jest stosunkowo

blisko, polski węgiel jest podstawowym

paliwem.

Wspomniał Pan o tym, że węgiel kupujecie w grupie. Czy w takim razie energię kupujecie jako odrębny podmiot?

Zakupy energii elektrycznej i węgla

oraz innych surowców realizowane są

wspólnie przez wszystkie spółki Grupy

Azoty.

Cały czas mówi się o technologiach wyko-rzystania węgla na cele

Energetyka w Grupie Azoty ZAK SAZ Arnoldem Scheitem, dyrektorem jednostki biznesowej Energetyka w Grupie Azoty ZAK SA, rozmawia Janusz Zakręta



Od kilku lat podpi-sujemy kontrakty właśnie z polskimi kopalniami i mamy nadzieję, że ta sytuacja się nie zmieni

fot.

APB

energetyczne, chemiczne, czy technologie zgazowy-wania węgla itp. Czy ma-cie plany, żeby w czymś takim uczestniczyć?

Rzecz y w iśc ie uczes tn i cz ymy

w programach zgazowywania węgla.

Parę lat temu był rozpoczęty projekt

z jedną ze spółek energetycznych.

Jesteśmy w posiadaniu opracowań

dotyczących Elektrowni Poligeneracyjnej,

tj. takiej która prócz energii elektrycznej i

ciepła produkuje również gaz syntezowy

do syntez chemicznych (np. amoniaku

lub metanolu) w wysokosprawnym pro-

cesie zgazowania węgla. Zastosowana

technologia CCS jest bezemisyjna, gdyż

zakłada wychwytywanie, transport i pod-

ziemne składowanie CO2 . Dalsze prace

prowadzone już są w szerszej grupie

zainteresowanych podmiotów, włącznie

z projektem badawczym współfinanso-

wanym przez NCBiR. Doświadczenia i

prowadzone prace, głównie w Chinach,

wskazują, iż zgazowanie węgła ma swoją

przyszłość.

Coraz częściej mówi się o projektach dotyczących podziemnego zgazowania węgla, żeby ominąć koszty wydobycia, które są coraz wyższe i uniknąć niebezpieczeństw ze względu na głębokość kopalń, rosnącą tem-peraturę itd. Dla Was najkorzystniejszym roz-wiązaniem byłoby otrzy-manie przysłowiowej rury z gazem, który można

wykorzystać w procesach produkcyjnych?

Podziemne zgazowanie, ze względu

na rozmiary „georeaktora” jest trud-

niejszym procesem niż zgazowanie

naziemne w pełni kontrolowanych

warunkach. Zgazowanie podziemne ma

jednak swe niezaprzeczalne przewagi tj.

redukcję kosztów wydobycia, transportu

i składowania węgla. Prowadzone na

szeroką skalę prace w różnych częściach

świata, są gwarancją wykorzystania

tej technologii w sposób przemysłowy,

powszechnie dostępny tym, którzy

złoża węgla posiadają. Produkt zgazo-

wania podziemnego to substytut gazu

ziemnego, tyle, że dalej przetworzony

o mniejszym wpływie emisyjnym na

środowisko naturalne. Musimy pamiętać ,

że produkty chemiczne i nie tylko one, są

narażone na dużą światową konkurencję

a koszt dostępu do gazu ziemnego/gazu

syntezowego i jego pozyskania, jest

w tym przypadku kluczowy.

Czy uważa Pan, że zgazo-wanie węgla podziemnego może się w Polsce udać? Ludzie mogą się bać, że mieszkają na tzw. ‘’tyka-jącej bombie” i czy nie woleliby żeby jednak te procesy odbywały się po wydobyciu surowca (już na powierzchni).

Mieszkańcy takich terenów zawsze

będą szukali informacji, która da im

poczucie bezpieczeństwa. Informacje

na temat zgazowywania węgla powinny

być rzetelne. Dzisiejsze kopalnie również

mogą stwarzać zagrożenie (tąpnięcia,


rekl

ama

W trakcie zakończonych uzgodnień technicznych ZAK S.A. postanowiły

ponad rok temu ogłosić przetarg na budowę Nowej EC w oparciu o kocioł

pyłowy o wydajności 140 ton pary na godzinę wyposażony w instalację

odazotowania spalin metodą katalityczną (SCR) i współpracujący z instalacją

odsiarczania spalin metodą półsuchą. Wybór takiej technologii oprócz

spełnienia wszystkich wymogów ekologicznych dotyczących emisji spalin

charakteryzuje się pewnością rozwiązań technicznych, a co za tym idzie

właśnie dużą dyspozycyjnością. Instalacja tego typu gwarantuje również

możliwość po jej rozbudowaniu dotrzymanie jeszcze bardziej rygorystycznych

wymagań emisyjnych, jeśli w przyszłości normy w tym zakresie będą jeszcze

bardziej zaostrzone.

RAFAKO S.A. jako Spółka technologiczna posiadająca wszystkie powyższe

rozwiązania techniczne, postanowiła uczestniczyć w tym przetargu

i w konsekwencji po prawie rocznych negocjacjach udało się uzyskać Kontrakt

na budowę Nowej EC na Terenie ZAK S.A. w Grupie Azoty. Kontrakt został

podpisany 23.05.2014 roku z terminem realizacji 29 miesięcy i już następnego

dnia został powołany zespół do jego realizacji.

Dla naszej Firmy Kontrakt w Kędzierzynie jest bardzo istotny i to z wielu

powodów. Technologia wymagana przez Zamawiającego dla tzw. „Wyspy

Kotłowej” praktycznie w 100% jest technologią RAFAKO S.A. Żaden z

konkurentów starających się o uzyskanie Zamówienia nie posiadał w całości

swoich technologii dla tak dużego zakresu jak RAFAKO.S.A. W zakresie

Kotła, Instalacji Odsiarczania Spalin, Instalacji Odazotowania Spalin oraz

Odpylania Salin (Elektrofiltr, Filtr Workowy) RAFAKO S.A. samodzielnie

projektuje w dużej części również wykonuje elementy i dostarcza. Taki wybór

wykonawcy z pewnością gwarantuje odpowiednią jakość, powtarzalność

i unifikację zarówno projektową jak i dostaw poszczególnych elementów

instalacji. Jestem pewny, że te fakty oprócz ceny, terminu realizacji zadania,

zaoferowanej dyspozycyjności, miały również wpływ na wybór RAFAKO S.A.

jako Generalnego Wykonawcy całej EC.

W ramach Kontraktu RAFAKO S.A. odpowiedzialne będzie również za

dostawę turbozespołu o mocy 25 MWe, układu chłodzenia, roboty budowlane,

część elektryczną i AKPiA oraz za wszystkie prace rozruchowe, szkolenie

personelu Zamawiającego i przekazanie Inwestycji w formule „Pod klucz”.

Budujemy Nową Elektrociepłownię w kędzierzyńskich Azotach

Grzegorz Podsiadło dyrektor handlowy gotowych obiektów RAFAKO SA.

Prace nad tym projektem zaczęliśmy już kilka lat temu. Pierwsza nasza wizyta odbyła się około trzech lat temu, kiedy to Zakłady Azotowe poprosiły nas o wsparcie techniczne w zakresie technologii , pokazania najkorzystniejszych rozwiązań technicznych, a przede wszystkim dobrania konstrukcji kotła tak aby w konsekwencji cała inwestycja spełniała przede wszystkim wymogi stawiane przez zakład w zakresie wydajności ale również miała być nowoczesna i o wysokim wskaźniku dyspozycyj-ności. Właśnie dyspozycyjność, stała się dla nas sprawą nadrzędną ponieważ to ona w bezpośredni sposób przekłada się na ciągłość produkcji ZAK S.A.

wybuchy). Wiele w tym zagrożeniu

wynikłym z podziemnego zgazowania

jest mitów, zresztą czy mieszkający

ponad złożami ropy lub gazu ziemne-

go również mają podstawy do obaw.

W obecnej dobie uregulowań prawnych

i wymagań środowiskowych, nikt nie

wdroży technologii nie w pełni przyjaznej i

bezpiecznej dla środowiska naturalnego.

Mamy w Europie elektrownie atomo-

we. Niektórzy twierdzą, że są bardzo

niebezpieczne, a od innych słyszymy,

że są to najbezpieczniejsze wytwórnie

energii elektrycznej. Jeśli porównujemy

elektrownie atomowe z elektrownią

gazową czy olejową, to zanieczyszczenie

środowiska paliwem jądrowym jednak

jest znacznie mniejsze niż przez to, co

emitujemy dziś przez kominy. Rozumiem

te obawy, bo sam także chciałbym

oddychać czystym powietrzem, ale ich

nie podzielam.

Wspomniał Pan o wykona-nym przez Was bilansie w zakresie paliwa, porów-nując gaz z węglem. Czy braliście pod uwagę inne możliwości np. biomasę?

Parę lat temu prowadziliśmy dyskusję

na temat wyboru paliwa dla Zakładów

Azotowych w Kędzierzynie. Braliśmy

pod uwagę również biomasę, agroma-

sę. Znajdujemy się w takim miejscu

28


Budujemy Nową Elektrociepłownię w kędzierzyńskich Azotach

Opolszczyzny, gdzie przemysł rolniczy

jest na bardzo wysokim poziomie, nato-

miast cała korzyść z agromasy i biomasy

polega na tym, że jest to tzw. zielona

energia elektryczna. Dzisiejsze uwarun-

kowania mówią tylko o energii elektrycz-

nej „zielonej”, a my potrzebujemy energię

cieplną. Gdybyśmy dzisiaj porównali

GJ w biomasie i GJ w węglu, to się okazu-

je, że ta biomasa jest znacznie droższa od

węgla. Ekonomia jest bezwzględna. W tej

analizie był brany pod uwagę również gaz

ziemny, jako alternatywa do węgla i dalej

myśleliśmy tylko w dwóch kierunkach:

gaz ziemny i węgiel. Wiemy, jakie były

ceny węgla i gazu w Europie i tutaj bilans

dla naszej lokalizacji (bliskość kopalń,

ceny węgla, gazu, opłaty środowiskowe)

był korzystny dla węgla. Nadal jednak

będziemy weryfikować opłacalność

węgla i gazu w przyszłości. Wrócimy

również do tematu biomasy.

Jeżeli chodzi o Wasz potencjał, czy bylibyście w stanie zasilić cały Kędzierzyn w ciepło CO i ciepłą wodę użytkową?

Kędzierzyn-Koźle nie jest miastem

dużym, chociaż powierzchniowo jest

miastem bardzo rozległym. Jeżeli po-

patrzymy tylko na moc zamontowaną

w elektrowni w Zakładach Azotowych

Kędzierzyn to potrzeby MZEC-u możemy

zabezpieczyć w całości. Zabezpieczenie

miasta w ciepło w okresie szczytu

zimowego to jest około 15% naszej mocy.

Oczywiście jeżeli MZEC i miasto nie

chciałoby korzystać z ciepła azotowego

z GA ZAK S.A ., to nasze p lany

w przyszłości ulegną weryfikacji. Jeśli

byłaby taka potrzeba aby wszystkie

dzielnice miasta zaopatrywać w ciepło

to jak najbardziej jesteśmy otwarci na

takie projekty.

Chciałbym zapytać jeszcze o projekt elektro-ciepłowni, który rusza w Zakładach Azotowych w Kędzierzynie, jaka to jest instalacja? Jak przebiega harmonogram?

Został podpisany kontrakt na reali-

zację kotła i turbiny przez generalnego

wykonawcę, którym jest RAFAKO.

Kryteria były jednoznaczne: cena, wa-

runki techniczne, koszty eksploatacji,

gwarancja, okres realizacji. Licząc od

czerwca realizacja projektu przebiegnie

w najbliższych 30 miesiącach. W tym

czasie powinniśmy mieć wybudowany

kocioł, nieco wcześniej turbinę. Kocioł

węglowo-parowy opalany węglem,

turbina upustowo kondensacyjna. Turbina

pozwoli nam na optymalizację pracy

kotła i innych urządzeń da możliwość

lepszego wykorzystania ciepła w parze

z kotłowni. Kocioł jest węglowo-pyłowy.

Posiadać będziemy instalacje odsiar-

czania metodą półsuchą. Jeżeli chodzi

o wybór tej metody, to również pojawiała

się dyskusja pomiędzy projektantami

a zamawiającym. Stwierdziliśmy, że

metoda półsucha, dla tej wielkości kotła,

z uwagi na nakłady inwestycyjne jest dla

nas najkorzystniejsza . Kociał będzie

wyposażony w instalację odazotowania,

tak, że będziemy spełniali wszystkie

warunki środowiskowe, które dzisiaj

obowiązują i które będą obowiązywały

od 1 stycznia 2016 roku. Sprawność

dla tej wielkości kotła jest bardzo in-

teresująca, wynosi powyżej 90% Jest

to już jest sprawność, która daje nam

oszczędności w ilości zużywanego

węgla do produkcji ciepła. Jak można

było zauważyć przejeżdżając przez

Kędzierzyn, elektrownia swego czasu

posiadała cztery kominy, dwa kominy

zostały wyburzone, wyburzyliśmy część

istniejących kotłów i przygotowaliśmy już

miejsce pod budowę nowego kotła.

Czy Wy na etapie ustaleń, czy podpisywania umowy mieliście wpływ na rodzaj turbiny, czy na dostawcę tego urządzenia? Czy to Was nie interesuje?

Określiliśmy bardzo szczegółowo

parametry, które ma spełniać turbina.

Poprosiliśmy generalnego wykonawcę

o przedłożenie listy głównych podwy-

konawców i poddostawców. Ta lista

została przez nas zaakceptowana. Są

na tej liście firmy, które mają referencje

i doświadczenie w budowie turbin.

Referencje tych firm zostały przez nas

zweryfikowane. Turbina jest dla nas

bardzo ważna i jej wybór musi zostać

przez nas zaakceptowany.

Jaki jest dzisiaj potencjał elektrociepłowni, jeszcze przed realizacją nowej inwestycji?

Dzisiaj posiadamy pięć kotłów

pyłowych o łącznej mocy niespełna

400 MWt. Posiadamy trzy turbiny upu-

stowo przeciwprężne o mocy zainstalo-

wanej 45 MW. To jest potencjał, który

zapewnia prawidłowe funkcjonowanie



zakładów. W przypadku turbin, jak

wcześniej wspominałem, nie jesteśmy

w stanie zapewnić samowystarczalności

zaopatrzenia w energię elektryczną.

Poza tym, aby prowadzić optymalną

pracę kotłów brakuje nam członu kon-

densacyjnego. Po zainstalowaniu nowej

turbiny będziemy produkowali znacznie

większą ilość energii elektrycznej niż

obecnie. Należy zaznaczyć, że istniejące

turbiny dalej będą wykorzystywane.

Kotły istniejące nie są przystosowane

do warunków emisji środowiskowej po

roku 2015. W związku z tym musimy

zamienić dzisiejsze urządzenia na

spełniające te wymagania. Będziemy

korzystać z naszych pięciu kotłów

w okresie derogacji, a następnie zostaną

one wyłączone.

Jeśli chodzi np. o odna-wialne źródła energii, kolektory słoneczne, technika fotowoltaiczna. Czy w tej dziedzinie robiliście jakieś przymiar-ki? Z uwagi na ogromną powierzchnię zakładu i dużą ilość budynków.

Wszystkie rozwiązania są atrakcyjne,

lecz nie wszystkie są możliwe do wdro-

żenia w ZAK-u Myśleliśmy o wiatrakach,

które moglibyśmy posadowić na naszym

terenie, w sposób nie stwarzający

zagrożenia dla instalacji. Analizy wykazały

jednak, że wiatry w naszym rejonie nie

są korzystne, lecz nie rezygnujemy

z możliwości ich zastosowania. Co do

kolektorów cieplnych, to rozwiązanie

jest dla nas nieopłacalne z uwagi na

nadmiar posiadanego ciepła niskotem-

peraturowego. Natomiast fotowoltaiką

jesteśmy zainteresowani, ale nie jako

inwestor tylko jako partner i korzystający

z tej inwestycji na warunkach rynkowych.

Mamy nawiązane kontakty z firmami,

które są zainteresowane budową takich

kolektorów fotowoltaicznych. Jak Pan

wspomniał mamy rzeczywiście duże

tereny, które moglibyśmy na te cele

wykorzystać.

3M Dział Bezpieczeństwa PracyGórnictwo

komfort i bezpieczeństwoDowiedz się więcej na: www.3m.pl/gornictwo

Profesjonalna ochrona,

reklama

Audyty przemysłowe – niewykorzystany potencjał na obniżanie kosztów działalności przedsiębiorstw

W ramach programu Efektywnego

Wykorzystania Energii (EWE), od trzech

lat NFOŚiGW dotuje 70% kosztów

wykonania audytu energetycznego

dla dużych zakładów przemysłowych

(wymagane zużycie energii powyżej

20 GWh/rok). Zespół specjalistów firmy

eGIE Sp. z o.o. w Opolu, od początku

istnienia tego programu, wykonał już

6 audytów energetycznych zgodnie

z wymogami tego programu.

Przemysłowy Audyt Energetyczny

(PAE) różni się znacznie od typowych

audytów energetycznych (np. audyty

pod termomodernizację budynków) pod

względem metodyki wykonywania oraz

zakresu.

Obszar objęty przez PAE to naj-

częściej:

• Audyt efektywności energetycznej

źródeł i odbiorów energii

• Audyt procesów produkcyjnych pod

kątem zużywanej energii i mediów

• Audyt produkcyjnych procesów

pomocniczych (woda chłodząca,

powietrze, woda technologiczna,

klimatyzacja)

• Audyt energii odpadowej

• Audyt systemu zarządzania produkcją

• Analiza umówi i taryf wraz z możliwo-

ścią ich zmian

• Wyznaczenie wskaźników ekono-

micznych

• Plan wprowadzenia Zakładowego

Systemu Nadzoru i Sterownia Źró-

dłami i Odbiorami Energii (SyNiS)

i jego rozbudowy

• Program wdrożenia zaleceń PAE

i jego finansowanie

Czas wykonania takiego audytu

wynosi co najmniej 6 miesięcy. Często

koniecznym jest także wykorzystywanie

bardzo specjalistycznej wiedzy z zakresu

technologii procesów produkcyjnych

konkretnych linii lub urządzeń techno-

logicznych. Wymagana jest także duża

wiedza praktyczna zespołu audytorów

i najczęściej przy wykonywaniu PAE

bierze udział co najmniej kilku audytorów

lub fachowców z różnych dziedzin.

Konieczna jest także znajomość obecnie

stosowanych technologii związanych

z efektywną produkcją i wykorzystywa-

niem energii, w tym zwłaszcza metod

zagospodarowania energii odpadowych

w zakładzie. Rozwiązania techniczne

proponowane w PAE są często roz-

wiązaniami indywidualnymi, nie rzadko

nowatorskimi, i dlatego wymagania, co do

wiedzy teoretycznej i praktycznej zespołu

audytorów są bardzo wysokie.

Poniżej przedstawiamy podsumo-

wanie wykonanych przez zespół eGIE

audytów przemysłowych.

e f e k t y w n o ś ć e n e r g e t y c z n a


Andrzej Jurkiewicz

eGIE Sp. z o.o. w Opolu

Podnoszenie efektywności energetycznej w polskich zakładach przemysłowych

Tab. 1. Wyniki audytów przemysłowych oraz wybranych inwestycji zwią-

zanych z oszczędnością

energii

W Tabeli nr 1 przedstawiono także

inne inwestycje związane z oszczędno-

ścią energii lub wprowadzaniem OZE.

Wyjaśnienia do tabeli:

1. W większości zakładów przyjmuje się

zasadę, że wdrażane będą przedsię-

wzięcia o czasie zwrotu do 2 lat

2. Inne przedsięwzięcia realizowane

są tylko w przypadkach, gdy taka

decyzja jest korzystana z punktu

widzenia zakładu (np. dla Zakładu nr

5 zaplanowano budowę kogeneracji

biogazowej w oczyszczalni ścieków)

3. SyNiS jest to System Nadzoru

i Sterownia, którego wprowadzenie

do zakładu może przynieść kolejne

oszczędności

4. SM Łazy to program termomoderni-

zacyjny zrealizowany w Spółdzielni

Mieszkaniowej w Łazach w roku

2013. Program obejmował pełną

termomodernizacją 8 budynków

mieszkalnych oraz wykonanie 13 wę-

złów ciepłowniczych z podłączeniem

do systemu SyNiS

5. Biogaz 1MW to inwestycja w bio-

gazownię o mocy 1MWel (dane

przykładowe)

6. FV 410 kW – to planowana inwestycja

budowy elektrowni fotowoltaicznej

o mocy 410 kW w jednym z zakładów

przemysłowych (uzyskano potencjal-

ną możliwość dotacji z WFOŚ, ale

z niej zrezygnowano z uwagi na brak

jasnych warunków ekonomicznych –

brak Ustawy OZE)

7. KMR 20 – to mikrobiogazownia,

która do produkcji biogazu wykorzy-

stuje odpady organiczne powstające

w małych i średnich gospodarstwach

rolniczych. Biogaz zasila zespół

kogeneracyjny o mocy 20 kWel

produkujący ciepło i energię elek-

tryczną wykorzystywaną w danym

gospodarstwie

Analiza danych z Tabeli

pozwala wyciągnąć następują-

ce wnioski:

• Efektywność inwestycji w oszczęd-

ność energii w dużych zakładach

przemysłowych jest kilkakrotnie

wyższa niż każda inna inwestycja

• Potencjał oszczędności energii

dla „dużego” przemysłu (zakłady

o zużyciu energii >10GWh/rok), przy

założonym czasie zwrotu do dwóch

lat, wynosi od kilku do 25%

• Takie „proste” inwestycje pozwolą

zmniejszyć zużycie energii w skali

kraju o ok 5%

• Wprowadzenie systemu SyNiS do

zakładów generuje kolejne oszczęd-

ności na poziomie 10%

• Łączny „szybki” potencjał oszczędno-

ści w skali kraju, dla dużych zakładów

przemysłowych wynosi ok 10-20%

Czy możliwe jest szybkie wyko-

rzystanie tego potencjału, który widać

w możliwości podnoszenia efektywności

energetycznej w zakładach? …. Niestety

nie.

Podstawowe przyczyny braku takich

możliwości, to:

• Brak audytorów energetycznych o

wiedzy potrzebnej na wykonanie PAE

• Brak odpowiedniej literatury fachowej

z zakresu praktycznego wykony-

wania specjalistycznych obliczeń

wymaganych w PAE (wyznaczanie

metodyki szacowania oszczędno-

ści i metod wykorzystania energii

odpadowej w zakładach powinna

być najważniejszym kierunkiem dla

opracowań technicznych w uczel-

niach technicznych)

• brak odpowiedniej literatury fachowej

z zakresu praktycznych rozwiązań

oszczędzania energii (przykłady

wraz z wynikami uzyskanych efektów

i oszczędności)

• Brak prak tycznych warsztatów

na ostatnich latach studiów oraz

brak specjalistycznych studiów

podyplomowych z zakresu audytu

przemysłowego

• Złe metody projektowania przemy-

słowego (i nie tylko przemysłowego)

Te ostatnie uwagi, to przysłowiowy

kamyczek do ogródka istniejących uczelni

technicznych.

Niestety typowe metody naucza-

nia oraz wykorzystywanie wiedzy

i literatury sprzed kilkunastu, czy nawet

kilkudziesięciu lat, jest podstawowym

mankamentem metodyki nauczania na

studiach. Dynamika rozwoju technologii

jest tak szybka, że proces nauczania musi

być bardziej efektywny i nowoczesny. Ko-

niecznym jest także włączenie praktyków

do procesu nauczania, zwłaszcza na

ostatnich latach studiów. Brakuje także

odpowiednich studiów podyplomowych

w zakresie metodyki wykonywania PAE.

Dobrą praktyką stosowaną przez

firmę eGIE, jest ścisła współpraca

z zakładem produkcyjnym dla którego

został wykonany PAE, przy wdrożeniu

rozwiązań proponowanych w audycie.

Udział audytorów w pracach projek-

towych, przy wdrożeniu konkretnych

rozwiązań technicznych i przy wpro-

wadzaniu systemu SyNiS jest bardzo

pożądany i czasem wręcz konieczny.

Takie rozszerzenie współpracy powo-

duje że firma wykonująca audyt bierze


Podnoszenie efektywności energetycznej w polskich zakładach przemysłowych

Niestety typowe metody nauczania oraz wykorzysty-wanie wiedzy i literatury sprzed kilkunastu, czy nawet kilkudzie-sięciu lat, jest podstawowym mankamentem metodyki naucza-nia na studiach.

niejako odpowiedzialność za wyniki

przedstawione w wykonanym audycie.

Nie bez znaczenia jest także dodatkowa

wiedza pozyskiwana przez samych

audytorów, którzy mają możliwość

weryfikacji przewidywanych efektów

i rozwiązań pokazanych w audycie do

tych uzyskanych po praktycznym wdro-

żeniu. Nierzadko zdarza się, że konkretne

rozwiązania techniczne różnią się od

tych zakładanych w audycie; to samo

dotyczy także uzyskiwanych poziomów

oszczędności. Taka wiedza pozwala

na podnoszenie jakości wykonywanych

audytów dla kolejnych zakładów.

System Nadzoru i Sterownia w zakładach przemysłowych.Idea działania Systemu

Nadzoru i Sterownia (SyNiS).

W dobie internetu możliwa jest pełna

kontrola na pracą wszystkich urządzeń

i systemów podłączonych do Systemu

SyNiS. Rejestracja danych, sterowanie

pracą urządzeń, informacja o awariach,

rozliczanie za zużytą lub dostarczoną

energię – wszystkie to możemy uzyskać

wykorzystując możliwości właśnie in-

ternetu i techniki. Rys. 1. pokazuje taką

właśnie koncepcję, która w fachowej

literaturze określana jest mianem syste-

mu Smart Grid.

Opis pracy systemu

Dane z obiektów, czyli tzw. węzłów

technologicznych (źródła i odbiory

energii, linie i urządzenia produkcyjne,

stacja sprężarek, stacja pomp itp.) prze-

kazywane są do sterowników lokalnych

(przy niewielkiej ilości danych z obiektów

jeden sterownik może obsługiwać kilka

obiektów). Zebrane dane i informacje

odczytywane przez sterownik służą do

odczytu zużytych mediów (gaz, prąd,

woda, ciepło, chłód) oraz do aktyw-

nego sterowania pracą wskazanych

urządzeń obiektowych poprzez zmianę

parametrów pracy tych urządzeń (lokalne

sterownie autonomiczne).

Do sterowania i zbierania danych

wykorzystano sterownik przemysłowy

swobodnie programowalny z dotyko-

wym panelem operatorskim. Sterownik

ten daje duże możliwości i swobodę

programowania algorytmów sterowania

oraz umożliwia ciągłą komunikację

i przekazywanie danych poprzez sieć

teletechniczną (także radiową) do ser-

wera i dalej do użytkowników systemu.

Węzły technologiczne zostały wyposa-

żone w odpowiednie układy pomiarowe

i wykonawcze (pompy, zawory dwu

i trójdrogowe, liczniki ciepła, wodomierze,

elektrozawory, czujniki temperatury),

które zostały podłączone do sterownika.

Sterownik zaopatrzony w przygotowany

indywidualnie dla danego węzła program

sterujący, zarządza pracą całego węzła

oraz komunikuje się z serwerem i dalej

z użytkownikami zewnętrznymi poprzez

sieć internetową.

Serwer umożliwia gromadzenie da-

nych historycznych, które udostępniane są

w wygodny dla użytkownika sposób, ich

analizę, obróbkę i przetwarzanie. Aplikacja

ta dodatkowo umożliwia generowanie

powiadomień alarmowych (np. poprzez

SMS) o przekroczeniach założonych

parametrów w pracy węzła. Sewer pełni



Rys. 1.

Koncepcja sterowania obiektami z użyciem Smart Grid

jeszcze jedną ważną rolę – stanowi zabez-

pieczenie przed niepowołanym dostępem

do sterownika, przyznając poszczególnym

użytkownikom tylko odpowiedni dla nich

poziom dostępu. Niektórzy użytkownicy

mogą jedynie obserwować aktualny stan

węzła, inni dodatkowo mają wgląd w dane

historyczne, a jeszcze inni mają możliwość

sterowania pracą węzła.

Centrum Sterowania komunikuje

się z każdym ze sterowników i zbiera

wszelkie informacje oraz dane o pracy

obiektów. Dane te wykorzystywane

są do aktywnego sterowania pracą

wskazanych obiektów z wykorzystaniem

ustalonych algorytmów pracy konkretnych

urządzeń. System wykorzystuje możliwość

zmiany parametrów pracy obiektów

lub źródeł energii, w tym ich zamiany,

w zależności od przyjętych założeń

technologicznych i ekonomicznych. Dodat-

kowo system na bieżąco zbiera wszelkie

informacje o obiektach (temperatury,

przepływy, wskazania liczników ciepła

lub energii elektrycznej) i je archiwizuje.

W sposób automatyczny (np. informacja

wysyłana na telefon komórkowy) sys-

tem powiadamia operatora lub obsługę

o awariach lub błędnej pracy urządzeń

obiektu. Umożliwia on także bieżące

podawanie stanu liczników (wodomierze,

liczniki ciepła, liczniki energii elektrycznej,

gazomierz itp.).

Komunikacja miedzy sterownikami

a czujnikami lub urządzeniami wykonaw-

czymi (pompami, zaworami etc.) oraz

między sterownikami a Centrum Sterowa-

nia (serwerem) odbywa się z wykorzysta-

niem całej gamy protokołów dobieranych

w zależności od konkretnych uwarun-

kowań (rodzaj urządzeń wykonawczych

i pomiarowych, odległości, zakłócenia

etc.). Natomiast komunikacja miedzy Cen-

trum Sterowania a użytkownikami systemu

(operatorzy, serwis, odbiorca i dostawca

energii, dowolny użytkownik) odbywa się

z wykorzystaniem sieci internetowej.

System archiwizacji danych umożliwia

prezentację wyników pracy obiektów

w wybranej formie (wykresy, dane tabe-

laryczne) oraz przekazuje dane do działu

rozliczeń. Dodatkowo System umożliwia

prowadzenie w zasadzie dowolnych

statystyk, obliczeń, raportów i analiz na

wszelkich zarchiwizowanych danych,

co daje nieograniczone możliwości

przewidywania zużycia, billingowania,

analiz strat oraz typowanie elementów

systemu wymagających optymalizacji.

Uproszczony schemat budowy sys-

temu przedstawiono na rys. 2.

Każdy z uczestników systemu może

mieć dostęp do odpowiednich danych

w zależności od ustalonego „progu

dostępności”, przykładowo:

• Dział produkcji będzie miał dostęp

do danych historycznych i bieżących

dotyczących parametrów pracy

obiektu z możliwością ich zmiany,

• Dział rozliczeń będzie miał dostęp do

okresowych raportów zużycia mediów

i ich kosztów,


Rys. 2. Uproszczony schemat budowy systemu SyNiS

• Serwis techniczny będzie powiada-

miany o awariach z wykorzystaniem

wiadomości SMS przesyłanych na

telefony komórkowe,

• Operator Systemu może zmieniać

algorytmy pracy sterownika i w ten

sposób zmieniać parametry pracy

sterownego obiektu.

System umożliwia także bieżącą kon-

trolę parametrów dostarczanych mediów

(ciepło, energia elektryczna, gaz) przez

dostawców zewnętrznych i kontroluje cały

system pod kątem nieprzekraczania mocy

zamówionych (strażnik mocy).

Zasada tworzenia systemu

SyNiS

W kolejnych krokach pokazujemy,

jakie czynności należy wykonać, aby

wdrożyć System SyNiS.

• Wykonanie Przemysłowego Audytu

Energetycznego

• O p rac owa n i e m o d e lu S yN iS

i koncepcji rozwiązań technicznych

dotyczących zmian w obiektach

(opomiarowanie, sterowanie i urzą-

dzenia wykonawcze), w tym analiza

możliwości wykorzystania dodatko-

wych źródeł energii odpadowej lub

odnawialnej

• Oszacowanie przewidywanych na-

kładów inwestycyjnych związanych

z wprowadzeniem systemu SyNiS

• Oszacowanie przewidywanych

oszczędności w kosztach energii

i zużywanych mediów po wprowa-

dzeniu SyNiS.

• Wybór i oprogramowanie sterowni-

ków obiektowych (typowe sterowniki

i oprogramowanie) sterujących pracą

źródeł i odbiorów

• Opracowanie minimalnych (stan-

dardowych) wymagań dla urządzeń

pomiarowych i wykonawczych,

wraz z analizą możliwości wyko-

rzystania urządzeń i pomiarów

istniejących

• Opracowanie metod systemu ko-

munikacji urządzeń pomiarowych

i wykonawczych z układami sterownia

na obiektach

• Wykonanie programów sterownia

pracą urządzeń wykonawczych

i regulacyjnych

• Prace montażowe instalacyjne

układów pomiarowych i wykonaw-

czych na obiekcie wraz z systemem

komunikacji

• Wykonanie programu do zbierania,

archiwizacji, monitorowania i wizuali-

zacji danych (SCADA)

• Wykonanie programu dla zapewnie-

nia pełnej komunikacji dwustronnej

między obiektami a Centrum Stero-

wania (SCADA)

• Utworzenie Centrum Sterownia

Lokalnymi Źródłami i Odbiornikami

Energii

• Nadzór i serwis operatorski nad

pracą Systemu wraz z systemem

bezpieczeństwa dostępu

• Stała korekta i ulepszanie programu

sterującego pracą Systemu pod

kątem podnoszenia efektywności

energetycznej i ekonomicznej

• Kontrola parametrów dostarczanych

mediów przez dostawców zewnętrz-

nych

• Dokonywanie rozliczeń wewnętrz-

nych/zewnętrznych za zużytą energię

lub media

Rys. 3 Podgląd pracy węzła cieplnego w systemie SyNiS



• Optymalizacja pracy systemu

w stanach awaryjnych i kryzyso-

wych.

Należy podkreślić, że opracowane

algorytmy sterowania pracą poszcze-

gólnych węzłów czy urządzeń techno-

logicznych są wynikiem wieloletnich do-

świadczeń i obserwacji pracy podobnych

układów w warunkach rzeczywistych.

Wykorzystujemy tutaj duże doświad-

czenie praktyczne członków naszego

zespołu, w skład którego wchodzą

osoby z długoletnim doświadczeniem

w zakresie wykonania i wdrażania

algorytmów sterowania w różnorodnych

procesach technologicznych (w tym

w bardzo skomplikowanych procesach

przemysłowych). Dodatkowo zespół

nasz na bieżąco analizuje pracę danego

systemu i wprowadza korekty oraz

zmiany w oprogramowaniu dla uzyskania

jak najlepszych efektów energetycznych

(podnoszenie sprawności cząstkowych

układu) i ekonomicznych (np. analiza

wykorzystanej mocy zamówionej i jej

korekta poprzez odpowiednie sterownie

pracą systemu).

Efekty wprowadzenia

SyNiS

Efek ty wprowadzenia systemu

SyNiS to:

• Pełna kontrola nad pracą źródeł

i odbiorów energii, wraz z kontrolą

parametrów dostawy energii przez

dostawców zewnętrznych

• Możliwość ustalania optymalnych

algorytmów pracy węzłów techno-

logicznych i wskazanych urządzeń

• Bieżąca analiza efektywności wy-

korzystania energii i mediów wraz

z aktywną reakcją sytemu na obniże-

nie efektywności, w tym efektywności

ekonomicznej

• Bieżąca kontrola wielkości mocy

zamówionej w stosunku do aktualnie

używanej mocy dla ciepła, gazu lub

energii elektrycznej z możliwością jej

czasowego obniżania (strażnik mocy)

• Bieżąca kontrola parametrów pracy

węzłów technologicznych z automa-

tycznym powiadamianiem serwisu

(obsługi) o zakłóceniach w pracy lub

stanach awaryjnych

• Wprowadzanie indywidualnych pro-

gramów pracy węzłów lub urządzeń

• Obniżenie ilości zużywanej energii

przez obiekty i kosztów jej dostawy

poprzez odpowiednie sterownie

praca urządzeń i bieżącą kontrolę

zużycia wszystkich mediów

• Możliwość wyznaczania na bieżąco

sprawności rzeczywistej urządzeń

i gniazd technologicznych w celu

przygotowania planów remontu

lub wykrywania nieprawidłowości

w pracy kontrolowanych urządzeń.

• Dostarczanie danych do rozliczeń za

zużytą energię i media (liczniki ciepła,

liczniki gazu, wodomierze, liczniki

energii elektrycznej)

• Archiwizacja i prezentacja danych

wskazanym osobom w trybie ciągłym

(„on line”)

• Wprowadzenie programu zarządza-

nia kryzysowego w przypadkach

awaryjnych

System jest całkowicie bezpieczny od

strony możliwości dostępu osób trzech

(nieupoważnionych), gdyż dostarczanie

Rys. 4. Wybrane parametry pracy węzła przedstawione w formie wykresów


danych do użytkowników następuje bez

komunikacji ze sterownikiem obiekto-

wym. Dostęp do sterownika ma tylko

Operator Systemu.

System umożliwia aktywny udział

Odbiorcy w ustalaniu parametrów pracy

systemu z wykorzystaniem aktywnego

Panelu Operatora, np. podniesienie lub

obniżenie krzywych grzewczych, usta-

lenie temperatury ciepłej wody lub wody

chłodzącej, wyłączanie zbędnych odbio-

rów energii w wyznaczonych godzinach,

czasowe wyłączanie wytypowanych

odbiorów w celu nieprzekroczenia mocy

zamówionych, itp.

Na rys. 3. przedstawiono przykła-

dowy podgląd pracy Systemu SyNiS

na jednym z węzłów cieplnych, a na

rys. 4. wykresy historyczne wybranych

parametrów pracy tego węzła.

Na rys. 5. podgląd Systemu do

bieżącej kontroli zużywanych mediów

przez urządzenia produkcyjne w jednym

z zakładów produkcyjnych.

PodsumowaniePrzemysłowy Audyt Energetyczny

(PAE) wykonany w sposób profesjonalny

i uwzgledniający specyfikę danego zakła-

du jest początkiem drogi dla uzyskania

znacznych oszczędności w zakresie

obniżania kosztów produkcji.

Rozwiązania wskazywane w PAE

mają najczęściej bardzo krótkie czasy

zwrotu inwestycji i przynoszą efekty

w bardzo krótkim czasie.

Dobrą praktyką powinna być stała

współpraca audytorów przy wdrażaniu

rozwiązań proponowanych w PAE.

System SyNiS jest znakomitym

narzędziem podnoszącym efektywność

produkcji, efektywność wykorzystania

mediów oraz ułatwiającym zarządzanie

całym zakładem.

Główną przeszkodą w podnoszeniu

efektywności energetycznej w przemyśle

jest brak dostępu do odpowiedniej

wiedzy i brak odpowiednich metod

nauczania na uczelniach technicznych.

Rys. 5. Podgląd Systemu do bieżącej kon-troli zużywanych mediów przez urządzenia pro-dukcyjne w jed-nym z zakładów produkcyjnych




Dziś przemysłowi użytkownicy olejów

smarowych oczekują komplementarnej

oferty obejmującej między innymi usługi

diagnostyczne realizowane przez Serwis

Olejowy. - Odnoszę czasem wrażenie,

że nawet, jeżeli potem Klient nie korzy-

sta ze wsparcia naszych ekspertów

w utrzymaniu ruchu – to pomaga mu

sama świadomość, że zawsze ma taką

możliwość. Nie ulega, zatem wątpliwości,

że Serwis Olejowy to zyskujące na

znaczeniu z roku na rok rozwinięcie i

uzupełnienie współpracy handlowej

– stwierdził Marcin Niewdana, prezes

zarządu spółki LOTOS OIL SA.

To efekt zmian w technologii wy-

twarzania urządzeń i wymagań ich

producentów. - Trzeba pamiętać, że

procedury w wielu przemysłach np. w

energetyce wymagają przy rozruchach

urządzeń bardzo rozwiniętych czynności

przygotowania układów smarowniczych

– mówi Sławomir Poszelężny, szef Biura

Rozwoju i Serwisu Olejowego LOTOS

Oil SA. - Wszędzie tam, gdzie istnieje

zrozumienie dla zależności pomiędzy

niezawodnością ruchu a serwisem

olejowym ten ostatni nabiera bardziej

profesjonalnych kształtów - dodaje.

Co mi daje Serwis Olejowy?

Zakres elementarny współczesnej

usługi Serwisu Olejowego to pełnienie

układów wraz z filtracją i oceną czy-

stości. Bywa, że jest to zakres ujęty

w cenie produktu. Niestety często na

tym się kończy. Chociaż powoli, ale

stale wzrasta zapotrzebowanie na

Witold Nieć Grupa LOTOS SA

Outsourcing gospodarki olejowej i smarowniczej

Model z outsourcingiem usług funkcjonuje od

wielu lat w gospodarkach wysokorozwiniętych. Często

pojawia się on w Polsce wraz operacjami dużych

korporacji, które przynoszą gotowe wzorce organi-

zacyjne. Także zakłady o lokalnym rodowodzie

poddawane restruktury-zacji lub racjonalizujące

swą politykę decydują się na profesjonalne usługi

serwisu olejowego.


u t r z y m a n i e r u c h u

stały monitoring środków smarnych

i maszyn. Oznacza to opracowanie

harmonogramów próbkowania i analiz

olejowych. Na ich podstawie dokonuje

się oceny stanu płynu oraz maszyny

i powstają rekomendacje dla służb

utrzymania ruchu. Na tym etapie

często pojawia się ekspert zewnętrzny

wyposażony w doświadczenie zdobyte

na wielu, podobnych apl ikacjach.

Potraf i on skojarzyć indywidualne

warunki pracy maszyny z najczęściej

występującymi zagrożeniami oraz

własnościami środka smarnego. Stąd

już ty lko krok do pełnego audy tu

smarowniczego wydziału lub zakła-

du. W jego wyniku powinna pojawić

się racjonalizacja doboru środków

smarnych i wprowadzenie narzędzi

informatycznych. Być może pojawi się

umowa o prowadzenie magazynu lub

składu konsygnacyjnego. – Zaawan-

sowanie tych praktyk może być różne

i zależne od celów, jakie klient sobie

stawia – podkreśla S. Poszelężny.

Każda działalność w przemyśle

w tym serwis smarowniczy podlega

efektowi skali i dodatkowo jest zależny

od celów, jakie klient sobie stawia.

Każdorazowo trzeba to analizować

i dobierać najwłaściwszy model. Trudno

uogólniać czy mały zakład to outsourcing

a duży to własne służby lub na odwrót.

Ważniejsza jest, jakość wykonywanych

czynności i doświadczenie, baza danych

przypadków i wyników, jakie ma się

do dyspozycji. Druga sprawa to spoj-

rzenie na ciąg przyczynowo skutkowy

prowadzący do awarii a właściwie do

ich braku, przy określonym poziomie

nakładów. Trzecia zaś to konsekwencja

w realizowaniu celów. Efekty pojawiają

się w dłuższym okresie czasu.

Różne potrzeby, różne usługi

Jak wyżej wspomniano przypadki

klientów i ich potrzeby trzeba traktować

indywidualnie. Pełny zakres usług to

zapewnienie doboru i dostaw środków

smarnych w tym także usług magazyno-

wych z włączeniem składów konsygna-

cyjnych a równolegle monitoring środków

smarnych i maszyn w eksploatacji wraz z

harmonogramami próbkowania, progra-

mem analiz olejowych ich interpretacją i

zaleceniami dla służb utrzymania ruchu.

Z tej palety można wybierać grupy usług

w zależności od potrzeb. Ważne, aby

taki program był logiczny, nakierowany

na zdefiniowane cele i uwzględniał

możliwości finansowe klienta. Kwestia czy

outsourcing usług smarowniczych ma na

celu obniżenie kosztów tylko gospodarki

smarowniczej czy ma zapewnić obniżkę

kosztów utrzymania ruchu i w jakim

okresie czasu. Czy pytamy o cenę oleju

i analizy olejowej, czy pytamy o większą

niezawodność i niższe koszty skutków

awarii. Klienci często domagają się

olejów o określonej czystości. - Należy

pamiętać, że czystość ta jest czynnikiem

istotnym dla maszyny i dopiero w stanie

napełnienia przynosi wartość użytkową

– zdecydowanie wyjaśnia. S. Poszelężny.

Na rynku pojawia się wiele rozwiązań

uszczelniających łańcuch dostaw, wyma-

gają one większych nakładów i jak zwykle

w ogólnym bilansie musi się to opłacać.

W zakresie analiz olejowych dodatkowe

możliwości monitoringu dają analizy ferro

graficzne stosowane dotąd w ograniczo-

nym zakresie. I w końcu zastosowanie

narzędzi informatycznych tak szerokim

frontem wprowadzane w gospodarce

magazynowej, f inansach, produkcji

i utrzymania ruchu daje dobre efekty

także w gospodarce smarowniczej.

- Pamiętam, że początkowo ocze-

kiwano odpowiedzi na pytanie czy olej

jest jeszcze dobry i kiedy należy go

wymienić. Z czasem pojawiło się pytanie

czy możecie go dostarczyć i napełnić

maszynę – wspomina Poszelężny.

- Stopniowo oczekiwania się powięk-

szają, choć zrozumienie wzajemnego

Trudno uogólniać czy małyzakład to outsourcing a duży to własne służby lub na odwrót


oddziaływania funkcji środków smarnych

ich monitoringu na praktykę utrzymania

ruchu zmienia się powoli. Problem polega

głównie na optymalizacji podejścia.

Dysponujemy w przemyśle różnymi

technikami diagnostycznymi, często

bardzo precyzyjnymi, ale i kosztownymi

– podsumowuje.

Profilaktyka jest tańszaChodzi, zatem o to, aby reagować

aktywnie i w odpowiednim momencie.

Można krytyczne dla bezpieczeństwa

ruchu części wymieniać wg harmonogra-

mu. - Tak często dzieje się z łożyskami.

Na jednej z konferencji przytoczono dane

pokazujące, że ponad połowa łożysk w

przemyśle amerykańskim wymieniona

została bez podstawnie, tzn. mogły dalej

pracować, ale wymieniono je na wszelki

wypadek. To pokazuje wagę właściwego,

zrównoważonego podejścia do serwisu

olejowego, jako

narzędzia utrzymania ruchu. Oczywiście

istnieje wiele narzędzi diagnostycznych.

Analizy olejowe są jednymi z najtańszych

i najwcześniej dających symptomy przed

awaryjne – przypomina Marek Dębiński,

kierownik Działu Serwisu Olejowego

LOTOS OIL SA.

Projektowanie serwisu olejowego

na wydziale wymaga przede wszystkim

współpracy z użytkownikiem. Przypo-

mina to trochę projektowanie dedyko-

wanego programu informatycznego.

Zatem po pierwsze gotowość do dialogu.

Następnie wiedza i doświadczenie. To

elementy trudno weryfikowalne, ale jak

w każdej działalności przemysłowej

warto zapytać o referencje i uzyskane

efekty. I tu warto się zastanowić czy

ważniejsza jest ilość aplikacji, czas jej

trwania czy może efekty w osiągnięciu

celów w usterkowości i utrzymaniu ruchu.

W dalszej kolejności ważna jest paleta

narzędzi diagnostycznych, czy analizy

olejowe wykonujemy w wiarygodnym

akredytowanym laboratorium, czy mo-

żemy je robić w tym samym

laboratorium, jaki jest udział

pomiarów on-line i przy

pomocy, jakich narzędzi

są one wykonywane.

Warto się zdecydowaćPrzesłanki decyzji o outsourcingu tych

usług wynikają z trzech zasadniczych

rzeczy. Są to: cele postawione służbom

utrzymania ruchu, polityka zatrudnienia,

oraz nakłady finansowe w stosunku do

efektów, jakie są oczekiwane. Pozostałe

czynniki jak przyzwyczajenia, dostępne

wzorce i wiedza –lub jej brak są również

istotne, lecz raczej występują „przy

okazji”. - Spotykamy się z przykładami

wręcz wzorcowymi i przynoszącymi

znakomite wyniki. Są zakłady, z którymi

współpracujemy od lat – dodaje Marek

Dębiński. Pełny outsourcing, czyli tzw. To-

tal Fluid Management towarzyszy na ogół

projektom całkowicie nowym np. nowo

wznoszonym zakładom produkcyjnym

lub zakładom gruntownie restruktury-

zowanym. Przeważa model mieszany,

gdzie służby lokalne współpracują w

ograniczonym zakresie z dostawcą usług

i środków smarnych.

Przemysł polski się zmienia a wraz

z nim usługi smarownicze. Jest to

dziedzina wiedzy niezwykle istotna dla

bezawaryjnego ruchu niestety kompe-

tencje smarownicze są na którymś planie

w kolejności zagadnień, jakie szefowi

utrzymania ruchu przychodzi rozwiązać.

- Stąd w działaniach podejmowanych

przez Serwis Olejowy LOTOS OIL,

kładziemy szczególnie duży nacisk na

przekazywanie wiedzy i edukowanie

osób z nami współpracujących – pod-

sumował S. Poszelężny.

Dotyczy to także służb zakupowych w

firmach, gdzie kontrola kosztów przybiera

często kształt wyboru dostawcy środka

smarnego na podstawie najniższej ceny.

Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy

dotyczące wykonywania czynności w róż-

nych gałęziach pracy zawarte są w dziale

dziesiątym, rozdział XIII ustawy z dnia

26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Można

tutaj dodać, że tekst pierwotny tego

dokumentu ukazał się w Dz. U. z 1974

r. Nr 24, poz. 141, a obecnie obowiązuje

tzw. tekst jednolity, znajdujący się w Dz.

U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późniejszymi

jego zmianami. Zgodnie z artykułem

23715 § 2 tej ustawy, Ministrowie właściwi

dla określonych gałęzi pracy lub rodzajów

prac w porozumieniu z Ministrami: Pracy

i Polityki Socjalnej oraz Zdrowia i Opieki

Społecznej mają obowiązek określić,

w drodze rozporządzenia, przepisy bez-

pieczeństwa i higieny pracy dotyczące

tych gałęzi lub prac. W odniesieniu do

urządzeń energetycznych obowiązujące

obecnie zapisy prawne, odpowiednie

w zakresie, o którym tutaj mowa, zostały

przygotowane w resorcie Ministra Gospo-

darki. Zostały one opublikowane w dniu

23 kwietnia 2013 r. jako rozporządzenie

z dnia 28 marca 2013 r. (Dz. U. z 2013 r.,

poz. 492). Dokument ten notyfikowano

Komisji Europejskiej w dniu 20 września

2012 r. pod numerem 2012/0539/

PL. Działanie takie jest zgodne z § 4

rozporządzenia Rady Ministrów z dnia

23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu

funkcjonowania krajowego systemu

notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz.

Bezpieczeństwo i higiena pracy przy urządzeniach energetycznych w świetle rozporządzeń: obowiązującego i wycofanego

U. z 2002 r. Nr 239, poz. 2039 oraz

z 2004 r. Nr 65, poz. 597), które wdraża

postanowienia dyrektywy 98/34/WE

Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia

22 czerwca 1998 r., ustanawiającej pro-

cedurę udzielania informacji w zakresie

norm i przepisów technicznych oraz

zasad dotyczących usług społeczeństwa

informacyjnego (Dz. Urz. UE L 204 z 21.

07. 1998, str. 37, z późn. zm.; Dz. Urz.

UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13,

t. 20, str. 337, z późn. zm.).

Rozporządzenie, o którym mowa

powyżej, zgodnie z zapisem § 35 (ostat-

ni przepis tego dokumentu), weszło

w życie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia,

a zatem obowiązuje ono od 24 paździer-

nika 2013 r. Można tutaj wspomnieć, że

wcześniejsze w tym zakresie uwarunko-

wania prawne regulowało rozporządzenie

z dnia 17 września 1999 r. (Dz. U. z 1999 r.

Nr 80, poz. 912), tracące – na podstawie

§ 34 nowego dokumentu – moc prawną.

Oba wspomniane rozporządzenia

mają szereg cech wspólnych, co można

określić stwierdzeniem, „że nic się nie

zmieniło”, ale też w wielu przypadkach

nastąpiły zmiany, z których niektóre mają

charakter „kosmetyczny” a inne istotny.

Porównanie ilościowe oraz jakościowe

(merytoryczne) tych dokumentów, zesta-

wiono w tabelach 1 ÷ 6. Zawarto w nich

odniesienia zarówno ogólne, odnoszące

się do całości, jak i szczegółowe, doty-

Stanisław Łopata

Politechnika Krakowska

Instytut Maszyn i Urządzeń Energetycznych


B H P

fot.

APB

Rozporządzenie obowiązujące (Dz. U. 2013 r., poz. 492)

Rozporządzenie wycofane(Dz. U. z 1999 r. Nr 80, poz. 912)

Okres ważności i układ dokumentu,

24. 10. 2013 r. ÷ nadal

35 paragrafów (bez podziału na rozdziały, 9 str. w Dz. U.)

9. 04. 2000 r. ÷ 23. 10. 2013 r. 88 paragrafów (podział na rozdziały, 11 str. w Dz. U.): · Rozdział 1. Przepisy ogólne (§ 1 ÷ 18) · Rozdział 2. Wykonywanie prac przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (§ 19 ÷ 63) · Rozdział 3. Organizacja pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (§ 64 ÷ 86) · Rozdział 4. Przepisy końcowe (§ 87 i 88)

Wykluczenie stosowania dokumentu

Przepisy nie są stosowane do prac wykonywanych: · w podziemnych zakładach górniczych, · przy urządzeniach i instalacjach energetycznych w

obiektach jądrowych, · przy urządzeniach energetycznych powszechnego

użytku.

Przepisy nie są stosowane do prac wykonywanych: · przy urządzeniach i instalacjach energetycznych użytkowanych w zakładach produkcji, przesyłania

i rozprowadzania paliw gazowych, · przy prowadzeniu robót budowlano-montażowych sieci gazowych, · przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych o napięciu bezpiecznym określonych

w przepisach o ochronie przeciwporażeniowej, · przy urządzeniach energetycznych powszechnego użytku.

Uwagi ogólne: · Wycofane rozporządzenie obowiązywało bez zmian od 9 kwietnia 2000 r. przez ponad 13 lat (dokładniej 13 lat i ponad 5 miesięcy). W tym okresie różnym zmianom

ulegało wiele ustaw i rozporządzeń, związanych z zagadnieniami bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych, w tym np. ustawy „Prawo energetyczne” czy „O dozorze technicznym”, a także rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy itp.

· Wycofane rozporządzenie zajmowało w Dz. U., jak podano wyżej, 11 str., ale w formacie porównywalnym do wydania obecnie obowiązującego dokumentu, odpowiada to 22 stronom (nowy dokument jest znacznie krótszy).

· W nowym rozporządzeniu: – usunięto powołania na przepisy nieaktualne oraz wprowadzono odwołania do ogólnych tytułów przepisów (bez odniesienia do ich metryk), – podano ogólne zasady dotyczące m. in. skoordynowania prac, odpowiedniego przygotowania i przekazania strefy pracy, rozpoczęcia i wykonania pracy,

zakończenia pracy i likwidacji strefy pracy (określając jednocześnie dla każdego przypadku przykładowe czynności i działania, które w szczególności powinny znaleźć się w zakresie poszczególnych etapów prac),

– określono jedynie ogólne wymagania, które co najmniej powinny być spełnione dla zapewnienia bezpieczeństwa eksploatacji urządzeń, pozostawiając samo jej zorganizowanie, włącznie z możliwością poszerzenia wymagań, prowadzącemu eksploatację (w rozporządzeniu nie podaje się gotowych rozwiązań, które mogłyby być zastosowane do każdego przedsiębiorstwa, gdyż to pracodawca orientuje się jakie warunki pracy występują w jego zakładzie pracy i jak najlepiej, w celu zachowania odpowiedniego bezpieczeństwa, zorganizować środowisko pracy).

czące wybranych zapisów. Obejmują one

takie zagadnienia jak:

• okresy ważności i układy doku-

mentów, wykluczenia stosowania

przepisów oraz uwagi natury ogólnej

(tabela 1),

• pojęcia stosowane w dokumentach

oraz rodzaje prac, których wykony-

wanie stwarza możliwość wystąpienia

szczególnego zagrożenia dla zdrowia

i życia ludzkiego (tabela 2),

• instrukcja eksploatacji urządzeń

energetycznych (tabela 3),

• urządzenia elektroenergetyczne

– rodzaje prac oraz odstępy wyzna-

czające zewnętrzne granice strefy

prac (tabela 4),

• polecenia wykonania pracy – rodzaje,

wydający i zawartość (tabela 5),

• działania dozwolone bez polecenia

i czynności zabronione podczas

wykonywania pracy (tabela 6).

W tabelach 1 ÷ 6 obok samych

porównań podano również, związane

z podanymi w nich zagadnieniami, uwagi o

charakterze ogólnym lub szczegółowym.

W przypadkach gdy treści przepisów

w obu analizowanych rozporządzeniach

są takie same lub podobne (zbliżone

merytorycznie) to zaznaczono to przez

dolne podkreślenie linią, odpowiednio:

ciągła lub przerywaną. Uzupełnienia,

jako forma dodatkowego komentarza/

wyjaśnienia, podano kursywą.

Analiza porównawcza rozporządzeń

w sprawie bezpieczeństwa i higieny

pracy przy urządzeniach energetycznych:

obecnie obowiązującego i wycofanego

(stosowanego bez zmian przez ponad

13 lat) pozwala zauważyć, obok uwag

zawartych w tabelach 1 ÷ 6 (i mających

często charakter wniosków), że nowe,

obowiązujące od 24 października 2013

r. rozporządzenie:

• jest bardziej zwarte, tj. w mniejszej

niż to miało miejsce wcześniej liczbie

zapisów prawnych (paragrafów),

ujmuje szeroki zakres zagadnień ener-

getycznych, określając wymagania

będące przedmiotem dokumentu, od-

noszące się do trzech grup urządzeń

Tabela 1Porównanie rozporządzeń Min. Gospodarki w sprawie bhp przy urządzeniach energetycznych: obowiązującego z wycofanym (okres ważności i układ dokumentu, wykluczenia przepisów i uwagi natury ogólnej)


energetycznych: cieplnych, gazowych

i elektroenergetycznych, podanych

w rozporządzeniu dotyczącym kwalifi-

kacji osób zajmujących się eksploata-

cją, Dz. U. z 2003 r. Nr 89, poz. 828 z

późniejszymi zmianami (wspomniane

tutaj wymagania są zarówno wspólne

dla wymienionych grup, jak i specyficz-

ne dla każdej z nich),

• pozostawia większą swobodę

działania wykonawcy, której osta-

tecznym celem ma być zwiększenie

bezpieczeństwa wykonywanych

prac eksploatacyjnych, obejmują-

cych zakres, zgodnie z definicją:

obsługi, konserwacji, remontów,

montażu i kontrolno-pomiarowy

(tak sformułowane stwierdzenie,

stanowiąc w zasadzie podstawę

nowego rozporządzenia, wynika z

faktu, że w nowych przepisach nie

podano gotowych rozwiązań, które

można by zastosować w każdym

przedsiębiorstwie, a to z kolei jest

następstwem faktu, że to pracodawca

wie, znając warunki pracy w swoim

zakładzie pracy, jak przygotować stre-

fę pracy w zależności od możliwych

zagrożeń, zapewniając właściwe

bezpieczeństwo),

• ogran icza is totn ie l i czbę de -

finiowanych pojęć, jednocześnie

wprowadzając nowe, jednoznacznie

zdefiniowane, w tym tak istotne jak np.

prace eksploatacyjne i prowadzący

eksploatację,

Tabela 2Porównanie rozporządzeń Min. Gospodarki w sprawie bhp przy urządzeniach energetycznych: obowiązującego z wycofanym (de-finicje oraz prace w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia)



Rozporządzenie wycofane (Dz. U. z 1999 r. Nr 80, poz. 912)

Pojęcia stosowane w dokumencie

Liczba zdefiniowanych pojęć: 7, tj.: Liczba zdefiniowanych pojęć: 20, tj.:

· urządzenia energetyczne, · urządzenia energetyczne powszechnego użytku, · prace eksploatacyjne, · prowadzący eksploatację, · strefa pracy, · osoba uprawniona, · osoba upoważniona.

· urządzenie energetyczne, · instalacja energetyczna, · sieć cieplna, · instalacja gazowa, · pomieszczenie lub teren ruchu energetycznego, · miejsce pracy, · instrukcja eksploatacji, · świadectwo kwalifikacyjne, · pracownicy uprawnieni, · pracownicy upoważnieni,

· zespół pracowników, · zespół pracowników upoważnionych, · urządzenia i instalacje energetyczne nieczynne, · urządzenia powszechnego użytku, · poleceniodawca, · koordynujący, · dopuszczający, · nadzorujący, · kierujący zespołem pracowników, · kierownik robót.

Uwagi: · Liczba definicji została zredukowana – z 20 do 7. · Zrezygnowano z definicji pojęć, z których niektóre są określone w innych ustawach, np.: Prawo energetyczne i Kodeks pracy (np. urządzenia energetyczne to urządzenia,

instalacje i sieci, poprzednio każde z tych pojęć definiowano osobno). · Zastąpiono pojęcia pracowników: upoważnionego i uprawnionego pojęciami osób: upoważnionej i uprawnionej.

W wyniku tego przepisy rozporządzenia dotyczą nie tylko pracowników w rozumieniu Kodeksu pracy (zatrudnionych na umowę o pracę), ale także i innych osób wykonujących jakieś prace (np. na umowę zlecenie). Należy też zauważyć, że w wycofanym dokumencie występowało, bez wprowadzonej definicji, pojęcie osób: uprawnionych i upoważnionych (patrz § 64 ust 5 pkt 3, w którym stwierdzano, że bez poleceń dozwolone jest wykonywanie przez te osoby prac eksploatacyjnych określonych w instrukcjach, z wyłączeniem prac w warunkach szczególnego zagrożenia).

· Prowadzący eksploatację może upoważnić kogoś do określonych działań w jego imieniu (wydawanie poleceń, koordynacja prac, dopuszczenie do prac), a tym samym można tę osobę nazwać np. : poleceniodawcą, dopuszczającym (jak było poprzednio).

· W nowym rozporządzeniu występują funkcje: koordynatora i osoby kierującej zespołem (bez podania definicji). Występuje również pojęcie zespołu (także bez podania definicji).

Prace w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego

Liczba wymienionych prac eksploatacyjnych: 13 (wykonywanie prac na podstawie polecenia pisemnego).Należy zauważyć, że na pracodawcę nałożony został obowiązek sporządzenia (ustalania i aktualizowania) wykazu tych prac (wg ustawy Kodeks pracy oraz uwzględniając wyniki identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka z nimi związanego).

Liczba wymienionych prac: 21 (wykonywanie tych prac na polecenie pisemne, stosując właściwe środki zabezpieczające zdrowie i życie ludzkie).W rozporządzeniu nie było mowy o konieczności aktualizowania wykazu.

Uwagi: · Liczba wymienianych prac została zredukowaniu z 21 do 13 pozycji. · W obu przypadkach wykaz prac jest otwarty (wymieniono prace podając, że chodzi o te „w szczególności”), a na ich wykonanie należy wystawić polecenie pisemne

(zatem, nie ma zmian).

B H P

• wprowadza wymóg prowadzenia

prac eksploatacyjnych zgodnie z

opracowanymi instrukcjami eksplo-

atacji (można dodać, że te ostatnie

funkcjonowały dawniej, w latach 80.

i 90. ubiegłego wieku, gdyż wyma-

gały tego obowiązujące wówczas

przepisy, tj. ustawa o gospodarce

energetycznej i wydawane na jej

podstawie zarządzenia, jak np.:

w sprawie ogólnych oraz szczegó-

łowych zasad eksploatacji urządzeń

i instalacji energetycznych, w sprawie

szczegółowych zasad eksploatacji

urządzeń i instalacji energetycznych,

służących do przesyłania paliw

gazowych itp., których przykłady

podano w zestawieniu literatury),

• określa jednoznaczne wymagania

dotyczące prac eksploatacyjnych

w przypadku wielu, różnego rodzaju

urządzeń energetycznych: cieplnych,

gazowych i elektroenergetycznych (są

to prace np.: w kotłach, w komorach,

kanałach i rurociągach sieci cieplnych,

wewnątrz urządzeń i instalacji paliw,

w miejscach gdzie mogą gromadzić

się lub występować czynniki stwa-

rzające zagrożenie, w rurach ssących

turbin wodnych, przy urządzeniach

elektroenergetycznych itp.),

• zawiera przepisy, które w wielu przypad-

kach są „otwarte”, a co wynika z użytych

zwrotów: „zawiera co najmniej”, „za-

wierające w szczególności”, „obejmu-

jące w szczególności”, „należy zaliczyć

w szczególności”, „zabronione jest

w szczególności” (można zatem trakto-

wać podane w przepisach wymagania

Tabela 3Porównanie rozporządzeń Min. Gospodarki w sprawie bhp przy urządzeniach energetycznych: obowiązującego z wycofanym (instrukcja eks-ploatacji urządzeń energetycznych)



Rozporządzenie wycofane (Dz. U. z 1999 r. Nr 80, poz. 912)

Eksploatacja urządzeń energetycznych – instrukcja eksploatacji

Jednoznacznie: · zdefiniowano co rozumie się przez „prace eksplo-

atacyjne”. Obejmują one prace w zakresie:

– obsługi, – konserwacji, – remontów, – montażu, – kontrolno-pomiarowym.

· podano co powinno znaleźć się w szczególności w instrukcji eksploatacji, w związku z pracami wykonywanymi przy urządzeniach energetycznych (wymienia się 10 punktów, patrz uwagi poniżej).Określenie „w szczególności” oznacza, że przepis ten nie jest zamknięty. Zatem instrukcja eksploatacji zawsze może być poszerzona o inne dodatkowe (np. specyficzne dla danej grupy urządzeń) wymagania, zasady itp.

Nie definiowano pojęcia „prace eksploatacyjne”, ale słowo „eksploatacja” wykorzystywano w licznych paragrafach, np.: · § 3. Każde urządzenie i instalacja energetyczna przed dopuszczeniem do eksploatacji powinny

posiadać …, · § 8 ust 1. Urządzenia i instalacje energetyczne powinny być eksploatowane …, · § 11 pkt 1. Zabronione jest eksploatowanie urządzeń … .

W tych przypadkach przez eksploatację urządzeń i instalacji rozumiano niekiedy prace związane z ich obsługą (zatem stosowano zasadę, jaka często ma miejsce w języku potocznym, że eksploatacja jest utożsamiana z obsługą). Fakt ten potwierdzały pośrednio przepisy, w których odnoszono się np.: do prac konserwacyjnych, modernizacyjnych i remontowych (§ 15 pkt 6), do prac konserwacyjnych i remontowych (§ 15 pkt 15) lub tylko do prac remontowych (§ 15 pkt 18, § 37 ust 1, § 42 ust 1, § 54). Można też zauważyć, że w licznych przypadkach wskazywano tylko na prace (nie określając ich rodzaju), np.: § 13 ust 1, § 15, § 22 ust 1 ÷ 3, § 29, § 40, 42 ust 2, § 43 i 44, § 47 ust 1, § 57 ust , § 64 ust 3, § 78 ust 1. Przez instrukcje eksploatacji rozumiano zatwierdzone przez pracodawcę procedury i zasady wykonywania czynności niezbędnych przy eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych, opracowane na podstawie odrębnych przepisów oraz dokumentacji producenta. Nie precyzowano ewentualnych źródeł „odrębnych” przepisów, a samą eksploatację rozumiano zazwyczaj jak podano powyżej.

Uwagi: · W nowym rozporządzeniu sformułowano wymagania, które w szczególności powinny znaleźć się w instrukcjach eksploatacji urządzeń energetycznych. Są to:

– charakterystyka urządzeń energetycznych, – opis w niezbędnym zakresie układów automatyki, pomiarów, sygnalizacji, zabezpieczeń i sterowań, – zestaw rysunków, schematów i wykresów z opisami zgodnymi z obowiązującym nazewnictwem, – opis czynności związanych z uruchomieniem, obsługą w czasie pracy i zatrzymaniem urządzenia energetycznego w warunkach normalnej pracy tego urządzenia, – zasady postępowania w razie awarii oraz zakłóceń w pracy urządzenia, – wymagania w zakresie konserwacji, napraw, remontów urządzeń energetycznych oraz terminy przeprowadzania przeglądów, prób i pomiarów, – wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy i przepisów przeciwpożarowych dla danej grupy urządzeń energetycznych, obiektów oraz wymagania kwalifikacyjne

dla osób zajmujących się eksploatacją danego urządzenia, – identyfikacja zagrożeń dla zdrowia i życia ludzkiego oraz dla środowiska naturalnego związanych z eksploatacją danego urządzenia energetycznego, – organizacja prac eksploatacyjnych; – wymagania dotyczące środków ochrony zbiorowej lub indywidualnej, zapewnienia asekuracji, łączności oraz innych technicznych lub organizacyjnych środków

ochrony stosowanych w celu ograniczenia ryzyka zawodowego, zwanych „środkami ochronnymi”. · Wg nowych przepisów prowadzący eksploatację ma zapewnić bieżącą aktualizację instrukcji.

Rozporządzenie obowiązujące (Dz. U. 2013 r., poz. 492) Rozporządzenie wycofane (Dz. U. z 1999 r. Nr 80, poz. 912)

Urządzenia elektroenergetyczne – rodzaje prac i odstępy zewnętrznych granic strefy prac

Rodzaje prace eksploatacyjnych: 1) pod napięciem,2) w pobliżu napięcia,3) przy wyłączonym napięciu.

Minimalne odstępy w powietrzu od nieosłoniętych obiektów elektrycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem, wyznaczające zewnętrzne granice strefy prac

Rodzaje prace eksploatacyjnych: 1) przy całkowicie wyłączonym napięciu, 2) w pobliżu napięcia, 3) pod napięciem.Odległości wokół nieosłoniętych obiektów elektroenergetycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem, wyznaczające granice strefy prac

Uwagi:Rodzaje prac przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych w obu dokumentach są takie same (zmieniono tylko ich kolejność). Pojęcie odległości zastąpiono minimalnym odstępem (ale, jak dodano, w powietrzu), a wartości podano w [mm] (wcześniej były w [m]). Zwiększono z 6 do 11 wartości napięć dla jakich podawane są granice strefy prac (dawny zakres powyżej 1 kV do 30 kV podzielono na 6, tj. 3 kV, 6 kV, 10 kV, 15 kV, 20 kV i 30 kV).

Napięcie, kVMinimalny odstęp granicy strefy prac, mm

pod napięciem w pobliżu napięcia

≤ 1 bez dotyku 300

3 60 1120

6 90 1120

10 120 1150

15 160 1160

20 220 1220

30 320 1320

110 1000 2000

220 1600 3000

400 2500 4000

750 5300 8400

Napięcie, kV

Strefa prac, m

pod napięciem w pobliżu napięcia

do 1 do 0,3 powyżej 0,3 do 0,7

powyżej 1 do 30 do 0,6 powyżej 0,6 do 1,4

110 do 1,1 powyżej 1,1 do 2,1

220 do 2,5 powyżej 2,5 do 4,1

400 do 3,5 powyżej 3,5 do 5,4

750 do 6,4 powyżej 6,4 do 8,4


Rodzaje poleceń na wykonanie pracy

Wykonywanie prac: · eksploatacyjnych (a zatem takich jak: obsługa, konserwacja,

remont, montaż i kontrolno-pomiarowe, chyba że przepis określa inaczej, np. odnosząc się tylko do prac konserwacyjnych, remontowych lub montażowych), przy wykonywaniu których jest możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia zdrowia i życia ludzkiego:

· na podstawie polecenia pisemnego.

Wykonywanie prac: · na czynnych urządzeniach i instalacjach energetycznych:

– na polecenie pisemne, – na polecenie ustne, – bez polecenia,

· w warunkach szczególnego zagrożenia zdrowia i życia: – na polecenie pisemne (stosując odpowiednie środki zabezpieczające),

· wykonywane przez pracowników nie będących pracownikami zakładu prowadzącego eksploatację danego urządzenia i instalacji:

– na polecenie pisemne (z wyjątkiem prac, dla których czynności związane z dopuszczeniem do pracy ustalono odrębnie na piśmie).

Uwagi: · W nowym rozporządzeniu występuje tylko forma polecenia pisemnego (co ważne, dotyczy to prac eksploatacyjnych, a przez to należy rozumieć, że wszystkich

możliwych czynności, stwarzających możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego). · W nowym rozporządzeniu nie ma zapisów o poleceniu ustnym lub pracach bez polecenia (poza działaniami dozwolonymi bez polecenia, a co występowało

także w wycofanym dokumencie, jednakże w nieco odmiennym ujęciu).

Wydawanie polecenia wykonania pracy i jego zawartość

Polecenia pisemne wykonywania pracy mogą wydawać: · prowadzący eksploatację, · osoby upoważnione przez prowadzącego eksploatację.Wymienia się co polecenie pisemne winno co najmniej zawierać. Są to: numer polecenia, osoby odpowiedzialne za organizację i wykonanie pracy, zakres prac do wykonania i określenie strefy pracy, warunki i środki ochronne niezbędne do zapewnienia bezpiecznego przygotowania i wykonania poleconych prac, terminy rozpoczęcia i zakończenia prac oraz przerw w ich wykonaniu.Prowadzący eksploatację może określić dodatkowy zakres informacji, które powinny zostać umieszczone w poleceniu pisemnym

Wydawanie poleceń (i dopuszczenie pracowników do pracy) należało do obowiązków: · prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych, · wykonawcy rozruchu lub przyszłego użytkownika (w okresie wykonywania prac

rozruchowych), · wykonawcy, na czas wykonywania przez niego prac remontowych lub modernizacyj-

nych przy nieczynnych urządzeniach i instalacjach energetycznych (jeżeli obowiązki te określono w umowie na piśmie).

Polecenie wykonania pracy zawierało w szczególności: zakres, rodzaj, miejsce i termin, środki i warunki do bezpiecznego wykonania pracy, liczbę pracowników, planowane przerwy w czasie pracy, pracowników odpowiedzialnych za organizację i wykonanie pracy, z funkcją koordynującego lub dopuszczającego (podając stanowisko służbowe lub imien-nie), kierownika robót, nadzorującego lub kierującego zespołem pracowników (imiennie).

Uwagi:Można zauważyć, że w zasadzie nie ma różnić co do osób, które mogą wydawać polecenia, pomijając kwestie nazewnictwa (osobą upoważnioną może być przedstawiciel wykonawcy). W poleceniu wykonania pracy, mimo niewielkich różnic w obu dokumentach, zawsze mogą znaleźć się, obok danych wymaganych wg nowych przepisów, niewymienione w nich a zawarte w wycofanych (zawartość polecenia jest „otwarta”, podobnie jak było wcześniej).

Tabela 4Porównanie rozporządzeń Min. Gospodarki w sprawie bhp przy urządzeniach energetycznych: obowiązującego z wycofanym (urządzenia elektroenergetycz-ne – rodzaje prac i odstępy zewnętrz-nych granic strefy prac)

Tabela 5Porównanie rozporządzeń Min. Gospodarki w sprawie bhp przy urządzeniach energetycznych: obowiązującego z wycofanym (polecenia wykonania pracy – rodzaje, wydający i zawartość)


B H P


Działania dozwolone bez polecenia

Bez polecenia dozwolone jest: · wykonywanie czynności związanych z ratowaniem zdrowia lub życia

ludzkiego, · zabezpieczanie urządzeń energetycznych przed zniszczeniem, · prowadzenie przez osoby uprawnione i upoważnione prac eksploata-

cyjnych zawartych w instrukcjach eksploatacji.

Bez poleceń dozwolone było wykonywanie (z tym, że było związane z pracami w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, wykonywanymi na polecenie pisemne): · czynności związanych z ratowaniem zdrowia lub życia ludzkiego, · zabezpieczanie urządzeń energetycznych przed zniszczeniem, · prac eksploatacyjnych, określonych w instrukcjach, przez osoby uprawnione i

upoważnione.

Uwagi: · W wycofanym rozporządzeniu zapis „bez poleceń … dozwolone jest wykonywanie: czynności związanych z ratowaniem …, zabezpieczenia urządzeń …, … prac

eksploatacyjnych …” odnosił się do prac w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, wykonywanych na polecenie pisemne (zatem formalnie ujmując, czy powinno się podejmować działania ratujące czy też zabezpieczające w razie jakiegoś niebezpieczeństwa, powstałego podczas prac wykonywanych np. na polecenie ustne?).

· W nowym, obowiązującym obecnie rozporządzeniu w zapisie „bez polecenia jest dozwolone” nie ma żadnych uwarunkowań, jak to miało miejsce w dokumencie wycofanym (co można by określić uwarunkowaniem „wewnętrznym” (zatem czynności ratownicze czy też zabezpieczające podjąć można, a w zasadzie należy to uczynić, w każdej zagrażającej sytuacji).

Czynności zabronione podczas wykonywania pracy

Podczas wykonywania pracy zabronione jest w szczególności: · rozszerzanie pracy poza zakres i strefę pracy, określone w poleceniu, · dokonywanie zmian w zastosowanych zabezpieczeniach, jeżeli pogorszyłoby

to poziom bezpieczeństwa prac.

Zabronione było: · dopuszczenie zespołu pracowników do pracy w nowym miejscu (jeżeli zespół

ten miał wykonywać prace kolejno w kilku miejscach), gdy nie zakończono wszystkich prac w poprzednim miejscu,

· samowolne zmienianie miejsca pracy.

Uwagi: · W nowym rozporządzeniu wykaz zabronionych czynności nie jest „zamknięty” (podano tylko to co jest zabronione w szczególności, a zatem możliwe jest poszerzenie

tego zakresu). W wycofanym dokumencie tej alternatywy nie było (wymieniono konkretne uwarunkowania). · W zasadzie fakt zabronienia rozszerzania pracy poza zakres i strefę pracy można też rozumieć jako zakaz zmiany miejsca pracy, tym bardziej samowolnego,

przed jej zakończeniem (tym samym nowy zapis wydaje się lepiej sformułowany, będąc nie tylko zwarty, ale jednocześnie ujmując szeroko samo zagadnienie).

jako przykładowe czynności i działania,

otwierając jednocześnie możliwość

precyzowania i uzupełniania tych wy-

magań czy też określania dodatkowych

informacji, wynikających z własnych

uwarunkowań – uwaga ta jest zbieżna

z drugim z podanych tutaj spostrzeżeń),

Obowiązujące obecnie rozporządze-

nie w sprawie bezpieczeństwa i higieny

pracy przy urządzeniach energetycznych

nie jest z pewnością w pełni idealne.

Niektóre z jego zapisów są w zasadzie,

w porównaniu do wycofanego dokumentu,

tylko formalne. Występują w nim także

pewne niedopracowania, które z czasem

„ujawnią się” i jako poprawki będą usu-

wane. Czy może to dotyczyć np. braku

odniesienia do ustnych poleceń wykonania

prac lub kryteriów jakim ma odpowiadać

osoba upoważniona, lub które winien

uwzględnić prowadzący eksploatację

wyznaczając ją do prac eksploatacyjnych?

LiteraturaPrzepisy obowiązujące:

1. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia

28 marca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa

i higieny pracy przy urządzeniach energetyc-

znych (Dz. U. z 2013 r., poz. 492).

2. Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks

pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r. Nr 21,

poz. 94 z późn. zm.).

3. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energety-

czne (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r., poz. 1059).

Przepisy wycofane:

4. Rozporządzenie Ministra Gospodarki

z dnia 17 września 1999 r. w sprawie

bezpieczeństwa i higieny pracy przy

urządzeniach i instalacjach energetycznych

(Dz. U. z 1999 r. Nr 80, poz. 912).

5. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o gospo-

darce energetycznej (Dz. U. z 1984 r. Nr 21,

poz. 96 z późn. zm.).

6. Zarządzenie Ministrów Górnictwa i Energetyki

oraz Gospodarki Materiałowej i Paliwowej z

dnia 18 lipca 1986 r. w sprawie ogólnych zasad

eksploatacji urządzeń i instalacjach energetyc-

znych (Monitor Polski z 1986 r. Nr 25, poz. 174).

7. Zarządzenie Ministrów Górnictwa i Ener-

getyki oraz Gospodarki Materiałowej i Pali-

wowej z dnia 16 czerwca 1987 r. w sprawie

szczegółowych zasad eksploatacji kotłów

parowych i wodnych (Monitor Polski z 1987

r. Nr 20, poz. 177).

8. Zarządzenie Ministrów Górnictwa i Ener-

getyki oraz Gospodarki Materiałowej i Pali-

wowej z dnia 14 września 1987 r. w sprawie

szczegółowych zasad eksploatacji urządzeń

i instalacji sprężonego powietrza (Monitor Pol-

ski z 1987 r. Nr 29, poz. 227).

9. Zarządzenie Ministra Przemysłu z dnia 20 sier-

pnia 1988 r. w sprawie szczegółowych zasad

eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych,

służących do przesyłania paliw gazowych (Moni-

tor Polski z 1988 r. Nr 25, poz. 219).

10. Zarządzenie Ministra Przemysłu z dnia 16

września 1988 r. w sprawie szczegółowych

zasad eksploatacji sieci cieplnych (Monitor

Polski z 1988 r. Nr 29, poz. 261).

Tabela 6Porównanie rozpo-rządzeń Min. Gospo-darki w sprawie bhp przy urządzeniach energetycznych: obowiązującego z wycofanym (działa-nia dozwolone bez polecenia i czynności zabronione podczas wykonywania pracy)


fot.

PGE

48 2,3 / 20 14

r e l a c j a


W kongresie wzięło udział ca 350 osób, w tym

74 z zagranicy, reprezentujących wyższe uczelnie

i instytuty naukowo-badawcze, branżowe depar-

tamenty ministerstw zarządzających górnictwem

VIII Międzynarodowy Kongres Górnictwa Węgla BrunatnegoVIII Międzynarodowy Kongres Górnictwa Węgla Brunatnego odbył się

w Bełchatowie w dniach 7-9 kwietnia 2014 r. Organizatorami Kongresu byli: PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A.,

58 referatów zgłoszonych i opubliko-wanych oraz przeprowadzona dyskusja w czasie obrad Kongresu nacechowana troską o rozwój branży górnictwa węgla brunatnego i energetyki na niej opartej, po-zwoliły na sformułowanie i przyjęcie nastę-pujących generalnych wniosków:W perspektywie kilkudziesięciu lat, świat nie zrezygnuje z wydobycia i wykorzysta-nia węgla. Nadal odnotujemy trend stałego wzrostu w zapotrzebowaniu na energię pierwotną. Węgiel, zarówno kamienny jak i brunatny pełni ważną rolę w gospodar-ce wielu państw świata zabezpieczając potrzeby energetyczne i zapewniając sta-ły rozwój społeczeństw. Cel ten można osiągnąć wykorzystując optymalnie bazę surowcową przez kraje które ją mają i po-siadają potencjał do jej właściwego spo-żytkowania.

Priorytetowym celem polityki surowcowej państwa powinno być zapewnienie bez-

pieczeństwa energetycznego kraju. Dziś światowa energetyka opiera się w 41% na węglu kamiennym i brunatnym. W 2030 roku udział ten ma się jeszcze powiększyć. W tej sytuacji problem emisji CO

2 nie powi-

nien być wyznacznikiem rozwoju górnictwa węglowego na świecie, tym bardziej nie może być hamulcem dla rozwoju górnictwa węgla brunatnego w naszym kraju.Wydarzenia ostatnich miesięcy br. dowio-dły, że przesadnie ostrożne podejście UE do energetyki opartej na węglu brunatnym i kamiennym jest niesłuszne i krótko-wzroczne. Takie podejście może spowo-dować dalekosiężne niekorzystne konse-kwencje gospodarcze w związku z zagro-żeniem przenoszenia produkcji (głównie branż elektro-chłonnych, ale nie tylko) poza obszar Unii. Spowoduje to wzrost bezrobo-cia w krajach UE i zwiększoną emisję CO

2

w krajach rozwijających się. Nauka nie wy-klucza, że emisja CO

2 w ramach energetyki

węglowej ma wpływ na zmiany klimatu, ale jednocześnie nie daje na to niezbitych mie-rzalnych dowodów. Uzasadnia to potrzebę

Uchwała kongresu

Kazimierz Kozioł, dyrektor PGE GiEK S.A. oddz. KWB Bełchatów

fot.

APB


i energetyką, koncerny paliwowo-energetyczne,

kopalnie, elektrownie, elektrociepłownie, przemysł

maszyn i urządzeń oraz firmy i instytucje współ-

pracujące z branżą węgla brunatnego i energetyki.

VIII Międzynarodowy Kongres Górnictwa Węgla Brunatnego

dalszego przeprowadzania odpowiednich analiz i badań w tym zakresie uwzględnia-jących m. in. technologie ograniczające emisję CO

2 i innych gazów cieplarnianych.

W ramach czystych technologii należy wprowadzić nowy model badań jakości węgla brunatnego uwzględniający wszyst-kie składniki emitowane do atmosfery.

Polska planując podjęcie działań dla po-wołania Unii Energetycznej w ramach Unii Europejskiej winna skutecznie doprowadzić do określenia znaczenia, jakie dla bezpie-czeństwa energetycznego, mają własne nieimportowane spoza Unii zasoby surow-cowe. Unia Energetyczna powinna dopro-wadzić do usunięcia bariery zmniejszającej konkurencyjność energetyki i gospodarki unijnej w odniesieniu do krajów z innych rejonów świata (uzasadnia to bilans emisji CO

2 z Europy i reszty świata).

Ponadto Polska powinna podjąć zdecy-dowane negocjacje z Unią Europejską o roli węgla w europejskiej energetyce oraz w kwestii przydziału darmowych pozwoleń

na emisję CO2 dla polskich elektrowni.

Alternatywnym rozwiązaniem w tej kwe-stii mogłoby być przyjęcie ustaleń UE, że równowartość kar, które nasz kraj musiałby ponieść w przypadku przekroczenia norm emisji CO

2, Polska mogłaby wykorzystać

na finansowanie własnych badań i wdro-żeń czystych technologii w energetyce zawodowej.

Polska energetyka oparta na węglu po-winna się stać jednym z filarów bezpie-czeństwa energetycznego UE. Rozwój górnictwa i energetyki opartej na rodzimych surowcach energetycznych, to dalszy rozwój kopalń i elektrowni oraz firm pra-cujących na rzecz tej branży, to dziesiątki tysięcy miejsc pracy, to polska racja stanu. W oczekiwaniu na wyniki światowych i wła-snych prac dotyczących metod wychwy-tywania i sekwestracji CO

2, pierwszym

i głównym zadaniem w Polsce powinno być radyklane zwiększenie sprawności bloków energetycznych. Należy podkreślić, że tylko samo podniesienie sprawności

PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Kopalnia Węgla Brunatnego Bełchatów,Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa – Oddział w Bełchatowie.

Jacek Saryusz-Wolski, poseł do Europarlamentu

fot.

APB


elektrowni o 10% spowoduje spadek emisji CO2 o blisko 25%.Katastrofy w elektrowniach jądrowych w Japonii, uświadamiają skalę i rodzaje za-grożeń oraz ogrom kosztów, jakie trzeba ponieść dla ograniczenia ich wpływu na życie i zdrowie ludzi. Wskazuje to jeszcze wyraźniej na wzrastające znaczenie górnic-twa węglowego i opartej na nim energetyki, dla zapewnienia zrównoważonego wzrostu gospodarczego kraju i niezależności ener-getycznej. Istnieje konieczność powołania krajowego centrum wdrażania czystych technologii węglowych, a koordynatorem w tym zakresie powinna być jednostka wyodrębniona w strukturze Ministerstwa Gospodarki lub Rady Ministrów.

Dla zachowania bezpieczeństwa energe-tycznego, Polska winna do 2030 roku wy-budować ponad 30 tys. MW nowych mocy i mocy zmodernizowanych w starych blokach energetycznych. Oznacza to, że średnio co 3 lata należy oddawać do eksploatacji no-woczesne elektrownie o łącznej mocy za-instalowanej porównywalnej z Elektrownią Bełchatów o sprawności zbliżonej do 50%. Zadania tego nie da się jednak zrealizować bez budowy nowych kopalń węgla brunatne-go w perspektywicznych rejonach (Legnica, Gubin, Złoczew, Rogoźno, Poniec-Krobia koło Rawicza), a wprost przeciwnie, bez tych działań wydobycie będzie spadać od 2022 roku, z perspektywą likwidacji tej branży po 2040 roku.

Udokumentowane zasoby węgla brunatnego wystarczą na ponad 300 lat. Dla porównania obecne światowe zasoby gazu, ropy naftowej oraz uranu wystarczą na kilkadziesiąt lat. Pol-ska posiada ponad 150 rozpoznanych złóż i obszarów węglonośnych węgla brunatnego, Udokumentowano ponad 40 mld Mg su-rowca w złożach pewnych i ponad 60 mld Mg w zasobach oszacowanych. Nasz kraj ma wielkie bogactwo. Tym niedocenionym w pełni bogactwem jest WĘGIEL BRUNAT-NY, którego udokumentowane zasoby powin-ny podlegać ochronie przed infrastrukturalną zabudową niezwiązaną z energetyką.

Zaawansowane technologie rozwijają się w kierunku chemicznej przeróbki węgla na paliwa płynne i gazowe. Postęp prac nad tymi technologiami w Polsce jest niewystar-czający. Technologia podziemnego zgazowa-nia węgla (PZW) jest technologią badaną od kilkudziesięciu lat. Zastosowanie tej technolo-gii na powszechną skalę umożliwiłoby budo-wę rozproszonego na terenie kraju systemu zaopatrzenia w energię. Z racji posiadanych zasobów, kadry inżynierskiej i naukowej, do-tychczasowych doświadczeń i potencjału ba-

dawczego, Polska jest predysponowana do podjęcia roli lidera w tym zakresie w UE, przy wsparciu środkami unijnymi.

Działalność górnicza jest uwarunkowana lokalizacją występowania złóż kopalin. Dlate-go też zabezpieczenie terenów złóż kopalin pod działalność górniczą powinno mieć odpowiedni priorytet w stosunku do innych form działalności gospodarczej. Złoża węgla brunatnego winny być ujęte w planach za-gospodarowania przestrzennego oraz zabez-pieczone do wykorzystania poprzez realizację planowanych przedsięwzięć, jako inwestycje celu publicznego o znaczeniu krajowym. W celu stworzenia właściwych warunków rozwoju dla działalności górniczej trzeba zli-beralizować bariery prawne w zakresie udo-stępniania nowych złóż oraz usprawnić pro-cedury koncesyjne poprzez wyeliminowanie z ustaw zapisów stanowiących utrudnienia w rozwoju górnictwa i ograniczenia możli-wości blokowania inwestycji przez gminy w sytuacji spełnienia przez przedsiębiorcę górniczego określonych wymogów prawnych.

Dla rozwoju górnictwa węgla brunatnego i in-nych nośników energii konieczna jest współ-praca i kontakty ponad granicami krajów i kontynentów. Aktualna sytuacja geopolitycz-na w świecie w pełni to uzasadnia. Grupy spo-łeczne protestujące w kraju i na forum unijnym głównie przeciwko propozycji zagospodaro-wania złóż węgla brunatnego myślą jedynie w perspektywie kilku najbliższych lat. Przykła-dem może być propozycja zagospodarowania złóż węgla brunatnego w rejonie Legnicy – naj-większych w kraju i prawdopodobnie w Euro-pie. Wydobycie i produkcję energii elektrycznej z tych złóż można prowadzić przez około 200 lat. Tymczasem działania na rzecz uruchomie-nia wydobycia w tym regionie są jak dotąd skutecznie blokowane. Nasi sąsiedzi Niemcy wydobywają 3 razy więcej węgla brunatne-go niż Polska i już posiadają plany sięgające połowy XXI wieku. Dotyczy to również złoża w rejonie Gubina. Złoże to rozciąga się po obu stronach granicy. Polacy protestują, a za naszą granicą Niemcy z tej samej platformy złożo-wej wydobywają 57 mln ton/rok, tyle, ile ca obecnie wszystkie kopalnie węgla brunatnego w Polsce.

Uczestnicy Kongresu postulują odbycie ogólnonarodowej dyskusji nad stanem i per-spektywą polskiego górnictwa w tym węgla brunatnego. Należy powołać Radę Górniczą, jako ciało doradcze przy Prezesie Rady Mi-nistrów złożoną z kompetentnych fachow-ców, dobrze znających branżę górniczą i rozumiejących polską rację stanu, związaną z zachowaniem i rozwojem eksploatacji wła-snych surowców energetycznych. Jako jedna

Hasło przewodnie kongresu: „Węgiel brunatny –

szanse i zagrożenia” wynika z roli i znaczenia węgla

brunatnego i energetyki na nim opartej dla rozwoju

cywilizacyjnego społeczeństw oraz z pełnej świadomości

zagrożeń dla rozwoju tej branży i branż współpracujących.

Kongres kolejny raz potwierdził strategiczną rolę

węgla brunatnego, jako paliwa energetycznego na dziś

i w kilkudziesięcioletniej perspektywie, zarówno

w Polsce, Unii Europejskiej, jak i na świecie. Ta strate-

giczna rola została jak nigdy dotąd, mocno uwypuklona

w świetle zaistniałej sytuacji geopolitycznej w Europie i na

Marek Woszczyk, prezes PGE S.A.

Przedstawiciele branży górniczej i energetycznej, świata nauki i instytucji branżowych

r e l a c j a

fot.

PGE

fot.

PGE


o potrzebach surowcowych społeczeństw oraz roli górnictwa w rozwoju gospodarczym kraju i w tworzeniu nowych miejsc pracy.Uchwała kongresowa winna być jednym z dokumentów otwierających ogólnonarodową dyskusję nad stanem górnictwa i energetyki oraz stanowić materiał wyjściowy do opraco-wania długofalowych działań dla zapewnienia bezpieczeństwa surowcowego i energetyczne-go w XXI wieku. Winna przyczynić się przede wszystkim jednak, do podjęcia przez władze państwowe optymalnych decyzji dla górnictwa węgla brunatnego i opartej na nim energetyki.

Uczestnicy Kongresu zwracają uwagę na obecnie funkcjonujące, hamujące rozwój gospodarki wielu krajów praktyki przetargo-we. Są to praktyki, które za podstawowe, a często wręcz jedyne kryterium rozstrzyga-jące o wyniku przetargu, uznają najniższą cenę oferty, bez należytej technicznej oceny jej wartości. Takie podejście do zagadnienia, dyskredytuje nowe, lepsze i trwalsze wyroby, które przegrywają z nieco tańszymi, często jakościowo dużo gorszymi produktami, co z kolei wpływa negatywnie na postęp tech-niczny i rozwój wielu gałęzi przemysłu prowa-dząc w konsekwencji do obniżenia efektyw-ności działania tych branż.Kongres zobowiązuje Komitet Organizacyjny do rozpowszechniania uchwały i przekazania jej przedstawicielom administracji rządowej i samorządowej, parlamentarzystom, nauko-wym ośrodkom opiniotwórczym w celu wy-korzystania jej w podejmowanych decyzjach.Uchwałę należy równie przesłać ogólnopol-skim mediom, by była im pomocna dla wła-ściwego kształtowania świadomości na temat górnictwa wśród obywateli naszego kraju.Kongres potwierdził potrzebę dalszych spo-tkań dla ciągłej wymiany doświadczeń, po-glądów i osiągnięć branży węgla brunatnego i energetyki.Kongres jest nadal doskonałą platformą bu-dowy zrozumienia i dobrych relacji między grupami zaangażowanymi w rozwój branży górniczo-energetycznej.Zobowiązuje się w związku z tym Komitet Organizacyjny VIII Kongresu do przeprowa-dzenia działań dla ustalenia miejsca, czasu i organizacji kolejnego IX Międzynarodowego Kongresu Górnictwa Węgla Brunatnego.

z ostatnich w Polsce, branża górnicza jest wciąż uznawana na świecie, jako stojąca na najwyższym poziomie.

Potrzeby finansowe na przebudowę polskiej elektroenergetyki wg standardów unijnych w zakresie rozbudowy i modernizacji sieci przesyłowych dla zapewnienia bezpieczeń-stwa energetycznego do 2030 roku są ogrom-ne. W sektorze elektroenergetyki, górnictwa i sektorze ciepła, potrzeby te dochodzą do kwoty ca 300 mld € w okresie 20 lat. Mając na uwadze tak duże potrzeby finansowe ko-nieczne jest, by w pierwszej kolejności opierać rozwój energetyki na rodzimych surowcach energetycznych oraz znanych i tanich tech-nologiach wytwarzania energii elektrycznej. Ta strategia umożliwi przebudowę krajowej ener-getyki i zapewni bezpieczeństwo energetycz-ne oraz rozwój polskich firm. Należy stwarzać optymalne warunki realizacji tych inwestycji z udziałem środków unijnych, środków z budżetu Państwa i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Górnictwo na świecie i w Polsce stosuje spo-soby eksploatacji z maksymalnym ogranicze-niem negatywnego wpływu na środowisko naturalne. Rekultywacja terenów poeksplo-atacyjnych prowadzona jest przez kopalnie na najwyższym poziomie światowym, za-pewniającym wykorzystanie przekazywanych terenów poeksploatacyjnych do produkcji rolnej, leśnej lub dla potrzeb rekreacji. Nie-rzadko zrekultywowane tereny poeksploata-cyjne są bardziej zróżnicowane przyrodniczo i krajobrazowo niż pierwotne i mają również większą wartość dla samorządów w zakresie rozwoju bazy turystyczno-wypoczynkowej. Mimo tych osiągnięć w obiegu informacyj-nym kopalnie, a szczególnie kopalnie węgla brunatnego, pokazywane są, jako dewa-stujące tereny, bez żadnej przyszłości na zagospodarowanie. Dotychczasowy przekaz o górnictwie należy zmienić, informując spo-łeczeństwo o działaniach podejmowanych w zakresie rekultywacji i rewitalizacji terenów pogórniczych w polskich i zagranicznych kopalniach. Niezbędne jest podjęcie działań polegających na właściwym przedstawieniu górnictwa i problematyki surowcowej w na-uczaniu szkolnym, szerszym informowaniu

świecie w związku z wydarzeniami na Ukrainie i całym

makroregionie Europy Wschodniej.

Obecnie w Polsce i na świecie węgiel brunatny jest

najtańszym paliwem do produkcji energii elektrycznej,

a problem zabezpieczenia potrzeb energetycznych na dziś

i w przyszłości jest problemem globalnym.

Według prognozy specjalistów tendencja ta utrzyma

się w długim horyzoncie czasowym, ponieważ inne

paliwa energetyczne w dotychczas rozpoznanych złożach

wyczerpią się, a nowe złoża węgla kamiennego wystę-

pują w gorszych warunkach górniczo-geologicznych, co

znacznie zwiększy koszty jego wydobycia.

Komisja Uchwał i Wniosków

prof. dr hab. inż. Józef Dubiński – Dyrektor Naczelny Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach, Brian Ricketts C. Eng. – Sekretarz Generalny EUROCOAL, prof. dr hab. inż. Zbigniew Kasztelewicz – Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie, prof. dr hab. inż. Wiesław Kozioł – Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie, mgr inż. Stanisław Żuk – Prezes Porozumienia Producentów Węgla Brunatnego, mgr inż. Józef Limanówka – Sekretarz Komitetu Organizacyjnego Kongresu.Za zgodność zapisów zawartych w Uchwale – Sekretarz Komitetu Organizacyjnego Kongre-su Józef Limanówka, Bełchatów, dnia 9.04.2014 r.

Marek Woszczyk, prezes PGE S.A.


t e c h n i k a i u r z ą d z e n i a

Zrównoważony rozwój firmy, którego

celem jest zarówno budowanie sze-

rokiego zakresu oferty produktowej

i serwisowej realizowany jest z zacho-

waniem wysokich standardów pracy.

Dynamicznie rozwijająca się na terenie

Polski siatka biur technicznych SEW-

-EURODRIVE zapewnia szybki dostęp do

informacji i skuteczną realizację zadań we

współpracy z kontrahentami.

CDM to synonim całościowego

systemu obsługi produktu, będącego

częścią serwisu posprzedażowego.

System ten polega na pełnej organizacji

usług dla całej techniki napędowej i elek-

troniki sterującej SEW. Autorski program

CDM zapewnia stały monitoring stanu

zużycia poszczególnych komponentów

i struktur urządzeń w taki sposób, by

uniknąć awarii i zatrzymania całego

procesu przemysłowego. Naszym celem

Jakość jest naszą siłą napędową

Firma SEW-EURODRIVE realizując strategię ciągłego doskonale-nia oferty produktowej jak i usługowej została laureatem konkursu JAKOŚC ROKU 2013 w kategorii USŁUGA.

jest minimalizacja ryzyka wystąpienia

awarii jakiegokolwiek z podzespołów

oraz wystąpienia zaskakującej sytuacji,

która angażuje dodatkowe zasoby ludzkie

i finansowe. System CDM na bieżąco

analizuje stan urządzeń tworzących

skomplikowane linie montażowe czy

węzły przemysłowe oraz sygnalizuje

każdego dnia pracownikom, k tóre

z elementów należy poddać analizie

i sprawdzeniu z uwagi na upływającą

żywotność podzespołu.

Tytuł JAKOŚĆ ROKU, który otrzymała

firma SEW-Eurodrive, przyznawany jest

firmom, które udowodniły, że dzięki

wysokiej jakości są w stanie z powo-

dzeniem konkurować na wymagających

rynkach i popularyzują projakościowe

myślenie. Idea ta promuje koncepcję

ciągłego doskonalenia zarządzania

firmą na wielu płaszczyznach. Promuje

postawy konsumenckie dążące do

podwyższenia jakości obsługi Klien-

ta oraz jakości świadczonych usług

i sprzedawanych towarów. Ten tytuł to nie

tylko wyróżnienie, ale przede wszystkim

zobowiązanie do nieprzerwanego podą-

żania ścieżką projakościowego rozwoju

i nieustannego poszukiwania rozwiązań

służących podnoszeniu jakości.

Jest to najważniejszy cel f irmy

SEW-EURODRIVE.

Jako lider techniki napędowej tworzy-

my rozwiązania, które poruszają światem.

Sami również pozostajemy w ciągłym

ruchu…. Rok 2014 to rok istotnych

zmian dla f irmy SEW-EURODRIVE

Polska – nastąpi rozbudowa siedziby

firmy i zakładu montażowego. Otwarty

zostanie najnowocześniejszy zakład

serwisowy przekładni przemysłowych

na terenie Europy Wschodniej. Nowa

część montażowo – serwisowa zakładu

SEW-EURODRIVE będzie funkcjono-

wała w oparciu o zoptymalizowane

energooszczędne rozwiązania techniki

napędowej z zakresu intralogistyki, jak:

bezprzewodowa komunikacja realizowa-

na w oparciu o bezprzewodowy przesył

energii MOVITRANS® z zastosowaniem

autonomicznych wózków jezdnych.

Projekt uwzględnia optymalizację i ciągłe

podnoszenie wydajności pracy przy

zachowaniu najwyższych standardów

pracy i zasad bezpieczeństwa. Zasada

5S metody Kaizen znalazła zastosowanie

m.in. w strukturze budowy gniazd pro-

dukcyjnych. Całość będzie dostępna dla

naszych kontrahentów i będzie stanowiła

Show Room najnowszych rozwiązań

napędowych.

Potwierdzeniem ciągłego doskonalenia standardów obsługi serwisowej przez firmę SEW-EURODRIVE

jest zdobycie tytułu JAKOŚĆ ROKU 2013 w kategorii USŁUGA za system CDM

artykuł sponsorowany

Napędy NORD w słonecznej elektrowni cieplnej Gemasol

Dla większości ludzi, wytwarzanie energii z promieni słonecznych kojarzy się nieodłącznie z ogniwami fotowoltaicznymi. Ale niewiele osób wie o innej technologii wytwarzania energii elektrycznej z wykorzy-staniem promieni słonecznych, która osiągnęła poziom opłacalności rynkowej: są to słoneczne elektrownie cieplne. Instalacje takie od dawna działały jako zakłady demonstracyjne, dostępne jedynie w zakładach R & D, ale teraz szybko przekształcają się w pełnoprawne aplikacje przemysłowe.



Technologicznym liderem jest elek-

trownia Gemasolar w południowej

Hiszpanii. Elektrownia ta składa się

z centralnej wieży z absorberem na jej

szczycie, obwodu z cieczą i zbiornikami,

wymienników ciepła do produkcji prądu

za pomocą podłączonej turbiny i pola

elementów lustrzanych skupiających

promieniowanie słoneczne na absorbe-

rze. W tej pionierskiej instalacji, tysiące

jednostek napędowych sprawia że

olbrzymie pole luster (heliostatów),

rozmieszczonych wokół wieży odbija do

odbiornika położonego na szczycie wieży

tak dużo promieniowania słonecznego

jak to możliwe przekazując ciepło do

krążącego tam płynu. Zwierciadła płaskie

można obracać i przechylać, aby odbić

możliwie najwięcej promieni słonecznych

w kierunku wieży, przez cały dzień, tak

długo jak słońce jest w ich polu widzenia.

NORD DRIVESYSTEMS dostarczył 5300

sztuk motoreduktorów NORDBLOC.1

które wykonują kluczową funkcję tego

zakładu. W każdym z 2650 heliostatów

dwa motoreduktory zapewniają bardzo

precyzyjne śledzenie słońca w dwóch

osiach.

Pole heliostatów zakładu Gemasol

obejmuje 185 hektarów i znajduje się

w po łowie drogi między miasta-

m i Anda luz j i Sew i l l ą i Ko rdobą

– w jednym z najbardziej słonecznych

regionów w Europie. Firma Torresol

operator Gemasolar, będący spółką

joint venture hiszpańskiego giganta in-

żynierii SENER INGENIERÍA y Sistemas,

i państwowego dostawcy energii, firmy

Masdar, zbudował pierwszą komercyjną

słoneczną elektrownię cieplną z centralną

wieżą i systemem magazynowania ciepła

w oparciu o stopioną sól. Skroplone sole

pompowane ze zbiornika na szczycie

wieży płynąc po powierzchni absorbera

gromadzą ciepło skoncentrowanego

promieniowania słonecznego. Kie-

dy stopiona masa mija absorber, jej

temperatura jest zwykle wyższa niż

500°C. Gorąca stopiona masa przepływa

przez wymiennik ciepła, wytwarzając

parę wodną, która napędza generator.

Energia elektryczna jest wprowadzana

do sieci. Ale najbardziej uderzającą

cechą Gemasolar jest innowacyjna

obwód przechowywania stopionej soli.

Gdy powstało więcej energii cieplnej niż

turbina może konwertować następuje

rozdzielanie części stopionej soli przed

wymiennikiem ciepła. Nadwyżka gorącej

masy przechowywana jest w oddziel-

nym zbiorniku i może być zawracana

do procesu wytwarzania energii, aby

umożliwić normalne funkcjonowanie

zakładu w późniejszym czasie, gdy

promieniowania słonecznego jest mniej

lub nie ma go wcale. W ten sposób

system może działać i produkować

energię elektryczną do 15 godzin na

dobę w przypadku zachmurzenia lub

w nocy. Przy rocznym czasie pracy

wynoszącym 6500 godzin, elektrow-

nia jest znacznie bardziej wydajna niż

tradycyjne elektrownie wytwarzających

energię elektryczną z odnawialnych

źródeł energii – równocześnie będących

o wiele bardziej zależnymi od optymal-

nych warunkach pogodowych.

Elektrownie z kolektorami słoneczny-

mi są często określane jako technologia

CSP (concentrated solar power = skupia-

nie energii słonecznej). Termin pochodzi

od ich funkcji czyli koncentracji promieni

na określonym miejscu, aby produkować

artykuł sponsorowany

Bartosz Jagła

NORD NAPĘDY

energię elektryczną z generowanego

ciepła. Biorąc pod uwagę wielkość, wagę

i kształt luster w elektrowni Gemasolar,

aby śledzenie słońca było możliwe,

potrzebne są niezwykle silne, solidne

i wytrzymałe rozwiązania napędowe.

Z uwagi na charakter zakładu panują

tam niezwykle wysokie temperatury oto-

czenia i stosowana technologia musi być

zaprojektowana tak, aby to wytrzymać.

Ponadto, każdy z Heliostatów ma płaską

powierzchnię wielkości około 120 m,

co stanowi niebagatelny problem przy

silnych wiatrach i burzach. Motoreduktory

wykorzystywane do poruszania lustrami

odgrywają tutaj decydującą rolę.

Heliostaty Torresol wyposażone są w

motoreduktory NORDBLOC.1.. W porów-

naniu do poprzednich generacji obudów

Unicase tego samego rozmiaru, nowe

systemy wytrzymują znacznie większe

obciążenia. Do montażu silnika, istnieje

kilka szczególnie przyjaznych użytkowni-

kowi opcji montażu a także ekonomiczne

mocowanie bezpośrednio na silniku,

lub mocowanie bardzo krótkim i lekkim

adapterem IEC. Odpowietrzanie jest

możliwe w każdej pozycji pracy. Korpusy

z aluminium posiadają bardzo odporną

naturalną ochronę przed korozją, dzięki

czemu lakier jest w wielu przypadkach

niepotrzebny. Obudowy zoptymalizowa-

ne metodą FEM są nie tylko stabilniejsze

ale również ważą znacznie mniej niż

w poprzednich modelach. Konstrukcja

obudów Unicase pozwala na stosowanie

większych łożysk do obudów nawet

o wielkości 6, dając większą odporność

na działanie sił promieniowych lub

wydłużając okres użytkowania. Nawet

dla bardziej wymagających zastosowań,

takich jak wysokie temperatury i trudne

warunki otoczenia, oferujemy wszystkie

typy w wykonaniu ATEX.

Dalszy rozwój pokazuje ogromny

potencjał tej technologii. Przy mocy

znamionowej 19 MW, Gemasolar, jest

zaprojektowana do rocznej produkcji

energii elektrycznej w ilości 110 GWh

– co wystarcza do zaopatrzenia 30 000

gospodarstw domowych i zmniejszenie

corocznej emisji CO2 o ok. 40 000 ton.

reklama

Jednym z takich rozwiązań dedykowa-

nych specjalnie dla stref zagrożonych

wybuchem jest system PMA Ex.

System ochrony kabli PMA EX – przełom dla stref zagrożonych wybuchem

Pomimo dużej popularności po-

liamidowych systemów ochrony kabli

w różnych środowiskach, używanie ich

do stref zagrożonych wybuchem jak do

tej pory nie było możliwe. Powodem była

niemożność spełnienia przez poliamidy

wysokich wymagań ujętych w Dyrektywie

94/9/EU. Pod koniec 2005 roku pojawił

się na rynku jako pierwszy elastyczny

system ochrony kabli, System PMA EX,

w całości wykonany z poliamidu i spełnia-

jący wymagania określone w Dyrektywie

94/9/EU, tzw. ATEX 95. System PMA

Ex został zaprojektowany i wyprodu-

kowany w Szwajcarii i zatwierdzony

do użytkowania w strefach 1 i 2 (gazy)

oraz 21/22 (pyły) (zgodnie z Dyrektywą

99/92/EC, tzw. ATEX 137). System PMA,

oprócz rur karbowanych, oferuje również

szereg końcówek prostych i kątowych,

złączek oraz elementów mocujących.

W zależności od potrzeb końcówki

i złączki zapewniają stopień szczelności

IP66 lub IP68. Dzięki wykorzystaniu spe-

cjalnych złączek system daje możliwość w

łatwy i prosty sposób (przy pomocy jednej

złączki) połączenia sztywnych rur gład-

kich z elastycznymi rurami karbowanymi.

Zastosowany do produkcji PMA

Ex-System specjalnie modyfikowany

poliamid 11 i poliamid 12 daje elementom

odporność na szeroki zakres temperatur.

PMA Ex jest dopuszczony do użytkowa-

nia w strefach zagrożonych wybuchem,

w temperaturach od -20°C do +85°C,

(zgodnie z wymaganiami dyrektywy

ATEX 95).

Najważniejszą rzeczą z jaką mu-

-sieli uporać się projektanci systemu jest

skłonność poliamidów do gromadzenia

ładunków elektrostatycznych. W warun-

kach zagrożenia wybuchem, w strefach

wybuchowych wszystkie stosowane

komponenty i urządzenia muszą być po-

zbawione takiej właściwości, każdy element

musi zapewnić odprowadzanie ładunków,

które są potencjalnym źródłem zapłonu.

Zgodnie z wymaganiami norm

EN 60079-0 oraz EN 60079-7 uziemienie

systemu ochrony kabli jest skuteczne

jedynie w przypadku, gdy rezystancja

powierzchniowa jest mniejsza niż 109.

Wykonanie z mody f ikowanego

poliamidu 11 i poliamidu 12 oraz mon-

Rozwiązania dla stref zagrożonych wybuchem oraz środowisk wymagających

Rynek stawia przed dostawcami coraz większe wymagania jeśli chodzi o bezpieczeństwo. Na szczęście producenci coraz częściej decydują się na produkty nieco droższe ale dedykowane specjalnie dla konkret-nych rozwiązań – odznaczające się wysoką jakością, długim czasem życia oraz łatwym montażem.

ASTE Sp. z o.o.

Kable i osprzęt kablowy


artykuł sponsorowanyt e c h n i k a i u r z ą d z e n i a

taż zgodny z zaleceniami producenta

PMA AG zapewnia rezystancję po-

wierzchniową pomiędzy 106 a 107 W,

co zapobiega gromadzeniu się ładunków

elektrostatycznych.

Elementy PMA Ex-System, jak

inne wyroby szwajcarsk iej f i rmy

PMA AG charakteryzują się wysoką

wytrzymałością i gwarantują wysoki

poziom bezpieczeństwa. Poliamid,

z którego wykonane są elementy

PMA Ex-System, nie zawiera haloge-

nów ani związków kadmu, dzięki czemu

w przypadku spalania lub wystąpienia

bardzo wysokich temperatur materiał

ten jest niskodymowy i niskotoksyczny.

Materiał jest również odporny na

paliwa silnikowe, tłuszcze, oleje, słabe

kwasy i zasady oraz inne powszechnie

stosowane rozpuszczalniki. Dodatkowo

nie ulega on korozji i ma wysoką

odporność na działanie promieni ultra-

fioletowych. PMA Ex-System znalazł

już zastosowanie, m.in. przy produkcji

półprzewodników, w przemyśle che-

micznym, rafineriach, wytwórniach

olejów, gazu, w farmacji, przędzalniach,

fabrykach tkanin, itp.

Rury wielowarstwowe odpowiedzią na różne wymagania klientów

Szwajcarski producent systemu

ochrony kabli, PMA AG, chcąc sprostać

różnym wymaganiom rynku: wprowadza-

nie kabli do rury osłonowej ma być proste,

rura ma łączyć w sobie właściwości

dwóch tworzyw, np. na zewnątrz być

odporna na UV oraz odporna mechanicz-

nie a powierzchnia wewnętrzna ma być

gładka dla łatwiejszego wprowadzania

przewodów, wprowadził do swojej oferty

rury wielowarstwowe.

Rury wielowarstwowe to połączenie

najlepszych właściwości specjalnie

modyfikowanych poliamidów, zarówno

dla warstwy zewnętrznej, środkowej

jak i wewnętrznej. Wszystkie rury z tej

rodziny wykazują się wysokim poziomem

bezpieczeństwa pożarowego: są samo

gasnące, wolne od halogenów i kadmu.

Modyfikacja tworzyw, z których są wyko-

nane gwarantuje wysoką odporność na

UV, odporność na ściskanie i uderzenia

oraz bardzo długi cykl życia (15-20 lat).

Nową zapowiedzią, wśród tych cenio-

nych przez naszych klientów rozwiązań,

jest rura wielowarstwowa XESX do

stref zagrożonych wybuchem.

Zewnętrzna warstwa tej rury została

wykonana ze specjalnie opracowanego

poliamidu 12, wewnętrzna z modyfi-

kowanych poliolefin. Rura ta spełnia

wymagania ATEX 95 oraz europej-

skich norm: EN 1127-1, EN 60079-0,

EN 60079-31.

Dzięki swojej specjalnej wielowar-

stwowej konstrukcji, rura jest gładka

wewnętrznie a dodatki ulepszające

właściwości materiałów z których są

wykonane rury – nie migrują na zewnątrz

i rura po latach nie zmienia swojego

koloru. Rura XESX jest kompatybilna

z całym Systemem PMA-EX.

Taśmy i opaski ze stali- rozwiązanie dla środowisk narażonych na oddziaływanie czynni-ków zewnętrznych oraz chemicznych

Wibracje, wpł ywy zewnętrzne

i uszkodzenia mechaniczne skracają

czas życia instalacji. Do mocowania

coraz częściej w tych warunkach stosuje

się opaski oraz taśmy ze stali nierdzewnej

i nierdzewnej kwasoodpornej.

Od ponad 60 lat liderem wśród

producentów taśm i opasek stalowych

jest amerykański Band-it. Produkty

Band-It wykonane są w całkowitej

zgodności z dyrektywą RoHS oraz dyrek-

tywą niskonapięciową (oznaczenie CE).

Zostały pozytywnie zaopiniowane przez


instytucje klasyfikujące i certyfikujące

takie jak: Underwriters Laboratories, Det

Norske Veritas czy Lloyds Register.

Stosowanie opasek i taśm wraz zam-

kami Band-It jest bezpieczne dla izolacji

mocowanych przewodów. Większość

opasek i taśm ma gładką powierzchnię

wewnętrzną oraz zaokrąglone krawę-

dzie, co nawet przy silnych wibracjach

zmniejsza ryzyko uszkodzenia izolacji.

W ofercie znajdziemy również opaski

i taśmy powlekane co stanowi dodat-

kową ochronę przed korozją. Wszystkie

materiały stosowane do powlekania

(PP 571, żywica epoksydowa EP, PA11)

są tworzywami bezhalogenowymi,

niskotoksycznymi.

Taśmy i opaski są zalecane do:

• mocowania kabli oraz przewodów do

elementów konstrukcyjnych, drabin,

masztów i słupów

• mocowania innych elementów do

słupów, masztów (np. znaków i tablic

informacyjnych)

• uszczelniania połączeń na wężach.

Polecane są wszędzie tam gdzie

ważna jest duża odporność na zerwanie,

podwyższona odporność na działanie

ognia, odporność na działanie wysokich

i niskich temperatur, oraz czynników

chemicznych czy wody morskiej.

M-Boss Lite – System tłoczenia oznaczeń ze stali nierdzewnej

M-BOSS Lite jest innowacyjnym sys-

temem tłoczenia oznaczeń na szyldach

ze stali nierdzewnej, przeznaczonym

dla klientów o małym i średnim zapo-

trzebowaniu. Ten rodzaj oznaczeń jest

przeznaczony głównie do stosowania

w obszarach o ekstremalnych warunkach

środowiskowych, np. w miejscach gdzie

występują wysokie/niskie temperatury

i/lub szkodliwe substancje chemiczne.

M-BOSS Lite dzięki swojej kompak-

towej budowie i obniżonej wadze do

35 kg, nadaje się łatwo do transportu.

Dlatego urządzenie może pracować

zarówno jako stacjonarne, jak też

jako quasi mobilne, np. na budowach.

M-BOSS Lite jest sterowane za pomocą

komputera. Odpowiednie oznacze-

nia są łatwo generowane poprzez

oprogramowanie dostarczane razem

z urządzeniem. Istnieje możliwość impor-

towania danych np. z Excela. Prędkość

tłoczenia szyldów jest uzależniona od

wielkości oznaczenia i w przypadku tło-

czenia 48 znaków na szyldzie o rozmiarze

20 x 90 mm trwa poniżej jednej minuty!

Do drukarki przeznaczone są szyldy ze

stali nierdzewnej, kwasoodpornej typu

316 (ASTM) w czterech wielkościach,

które mocuje się przy pomocy opasek

kablowych o szerokości 4,6 mm lub przy

pomocy śrub czy nitów.

Oznaczenia M-BOSS Lite są używane

wszędzie tam, gdzie występują szczególnie

trudne warunki pod względem chemicznym

bądź mechanicznym jak np. offshore,

konstrukcje morskie, przemysł petroche-

miczny i wydobywczy, kolej podziemna, czy

zewnętrzne konstrukcje radiowe.

To tylko niektóre z rozwiązań dla

aplikacji o wysokich wymaganiach. Oferta

ASTE jest dużo bogatsza:

• kable odporne na wysokie i niskie

temperatury, działanie olejów, sma-

rów,

• rury PMA dla różnych zastosowań, nie

tylko do stref zagrożonych wybuchem

• opask i z tworzyw sz tucznych

z różnymi sposobami zamocowania,

odporne na działanie wysokich

temperatur oraz różnych związków

chemicznych

• koryta siatkowe ze stali nierdzewnej

oraz nierdzewnej kwasoodpornej.

• termokurcze do identyfikacji i izolacji

przewodów.

Zapraszamy do kontaktu z nami.

Więcej na www.aste.pl



POWER industry 2014/2,3

Documents

Transcript of POWER industry 2014/2,3