AGRO industry 2011/1

CAŁA PRAWDA O EKSPORCIE

polskiej wódki

RAPORTNIELSENA

Rynekprzetworów mlecznych

Trojanowicz o przyszłości branży koncentratów

Rutkowski o rozlewnictwie A.D. 2010

1/2011 (1) ZIMA/WIOSNA 2011

Chołdrych o smakach piwa

temat numeru

energ ia - woda - ś r odow isko

2011_1_ai_190x250_okladka.indd 1 2011-01-18 12:18:40

Nowoczesne Kotłownie. Inwestycje i Bezpieczeństwo23-25 marca 2011 Hotel Villa Verde – Jurajski Park Krajobrazowy

Konferencja Techniczna

czas na zmianyW programie konferencji:• Paneledyskusyjneitematyczne• Referatyiprezentacjespecjalistyczne• Casestudies• Technicznewycieczkinawybraneinstalacje

Tematyka paneli:• Modernizowaćczybudowaćnowe?Przygotowanie,symulacjeimodelefinansowaniainwestycji.• Konwersjaistniejącychkotłówwęglowychnainstalacjebiomasoweimultipaliwowe.• Optymalnydobórjednostkiipaliwadopotrzebimożliwościprzedsiębiorstwa.• Poprawaefektywnościprocesówspalaniawjednostkachmodernizowanych.• Ograniczenieuciążliwościdlaśrodowiskanaturalnego• Układykontroliemisji,sterowaniainadzoru.AKPiA• Systemysterowaniaiwizualizacjiwnowoczesnychinstalacjachkotłowych• Układykontrolisystemówspalaniaiemisji• Bezpieczeństwoukładównawęglania.• Bezpieczneinstalacje.Systemyantywybuchowe• Utrzymanieinstalacjizagrożonychwybuchem• Aktualnieobowiązującenormyiprzepisy

Uczestnicy konferencji:Przedstawicieleciepłowniielektrociepłownikomunalnychiprzemysłowych(min.przemysłspożywczy,chemiczny,wydobywczy,włókienniczy,pts,ceramiczny,papierniczy,drzewny,maszynowy)–odpowiedzialnizainstalacjekotłowe,systemyspalaniaipodawaniapaliwa,utrzymaniaruchukotłów,remontyimodernizacjęorazrozwójiinwestycje.Specjaliścizbiurprojektowych,jednosteknaukowo-badawczychifirmdoradczych.Dostawcytechnologiiirozwiązańtechnicznychatakżefirmyrealizująceinwestycje„podklucz”.

Aktualny program na www.apbiznes.pl

2011_1_ai_190x250_okladka.indd 2 2011-01-18 12:18:42

Michał Andrzej OlkowskiAntoni Pluta

SGGW w Warszawie

Konkurencja jest katalizatorem pozytywnych zmian każdego rynku, także

wydawniczego. Rośnie zapotrzebowania na nowsze i lepsze produkty.

Efektem tego zapotrzebowania jest czasopismo, które widzicie Państwo

przed sobą. Miło mi zaprezentować pierwszy numer Agro Industry. Jestem

przekonana, iż możliwość pełnego kształtowania nowego pisma, bezpośredniego

wpływu na jego kształt, treść i formę, pozwoli nam tworzyć nowoczesne, aktualne

i przydatne wydawnictwo, skierowane do kadry zarządzającej i technicznej

przemysłu spożywczego. Publikować będziemy materiały, którymi Państwo żyjecie,

nad którymi dyskutujecie ofi cjalnie i w kuluarach. W sposób szczególny traktować

będziemy zagadnienia nowych technologii, bezpieczeństwa produktu i ochrony

środowiska.

Historia dzieje się teraz. Jeszcze rok temu wydawało się, że na piwnej mapie

Polski niewiele się zmieni. A tu proszę: kolejna konsolidacja. Mowa oczywiście

o połączeniu Van Pura z Royal Unibrew. A to nie koniec zmian. Coraz bardziej

zauważalne na rynku są małe browary, warzące niewielkie ilości specyfi cznego

piwa. Niektóre prognozy mówią, że takie piwo może osiągnąć w ciągu kilku

najbliższych lat nawet dziesięć procent rynku. Duże browary dostrzegają ten

trend. Zoptymalizowały już proces produkcji, dbają o efektywność energetyczną,

mistrzowsko ograniczają koszty. Produkują naprawdę piwo dobrej jakości.

Przyszedł czas na zadbanie o jego smakowitość. W aktualnym wydaniu sporo na

ten temat piszemy.

Wciąż wiele się mówi o optymalizacji zużycia energii oraz odpowiednim

zarządzaniu gospodarką wodno-ściekową. Kto nie zainwestuje w infrastrukturę,

może wypaść z rynku: „zjedzą” go koszty i ewentualne kary. Obniży się jego

konkurencyjność. Publikujemy zestaw opracowań z zakresu energia-woda-

środowisko. Liczę, że okażą się pomocne w Państwa codziennej pracy. Temat jest

jednak bardzo szeroki. W związku z tym jesteśmy otwarci na uwagi i sugestie

zagadnień technicznych, o których chcielibyście Państwo poczytać w kolejnych

edycjach.

W Polsce nietolerancja laktozy dotyczy – według różnych źródeł – od 17

do 33% populacji. Pojawia się coraz więcej głosów, postulujących ograniczanie

spożycia produktów mlecznych. Czy słusznie? Artykuł o bioaktywnych składnikach

mleka przygotowali dla nad specjaliści z SGGW: Michał Olkowski i Antoni Pluta.

W numerze także artykuł Moniki Szafran o tym, jak produkować jogurty bez

laktozy.

W Europie w tym roku zabraknie cebuli! Bez obaw, nam w Polsce to akurat nie

grozi. „Cytryna północy” szczęśliwie u nas obrodziła. Pogoda płata jednak różne

fi gle, absolutnie nie sprawdzają się prognozy plonów. Jak w tej sytuacji zachować

się mają producenci i przetwórcy - kiedy cena owoców i warzyw jest w dużej

mierze nieprzewidywalna? Albo – co gorsza – kiedy surowca po prostu nie ma!

Zachęcam zatem do wnikliwej lektury, z nadzieją że publikowane materiały

spotkają się z zainteresowaniem.

REDAKCJAul. Skłodowskiej-Curie 42, 47-400 Racibórz

tel. 32 726 79 47, fax 32 720 65 [email protected]

RADA PROGRAMOWA Adam Pawełas, Ireneusz Plichta

REDAKTOR NACZELNA Aleksandra Wojnarowska tel. 535 094 517

SEKRETARZ REDAKCJIJanusz Zakręta tel. 608 664 129

PRACOWNIA GRAFICZNA PROGRAFIKA.com.pl

DRUK Drukarnia Wydawnictwa NOWINY

ul. Olimpijska 20, 41-100 Siemianowice Śl.

WYDAWCAAgencja Promocji Biznesu

ul. Skłodowskiej-Curie 42, 47-400 Racibórztel. 32 726 79 47, fax 32 720 65 85

www.apbiznes.pl

Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń oraz za treść i poprawność artykułów przygotowanych przez niezależnych autorów. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych.

Kwartalnik. Nakład: do 2 000 egzemplarzy

Ireneusz PlichtaPrzedsiębiorstwo Inżynierskie ProEko

Procesy beztlenoweZakres stosowalności w oczyszczaniu ścieków

Aleksandra Wojnarowska

Czekam na Państwa uwagi

i sugestie. W każdej sprawie.

e-mail: [email protected]

składniki mlekaBioaktywne

Mleko i przetwory z niego otrzymywane są bardzo dobrym źródłem prawie wszystkich ważnych składników odżywczych, a w szczególności wapnia.

W ostatnich latach coraz popularniejszym staje się wykorzystywanie procesów beztlenowych do oczyszczania wysokostężonych ścieków organicznych.

polecamystrona 16

strona 58

2011_1_ai_190x250.indd 3 2011-01-19 15:18:25

MLECZARSTWO strona 6Efektywna infrastruktura obniża koszty – rozmowa z Grzegorzem Gańko

Rynek produktów mlecznych – raport Nielsena

Synergia i słodycz, Monika Szafran

Bioaktywne składniki mleka, Michał Olkowski, Antoni Pluta

Mleczarstwo A.D. 2010, Agnieszka Maliszewska

Nie chcę być mercedesem – rozmowa z Andrzejem Szczepankiem

ROZLEWNICTWO strona 24

Rok 2010 w przemyśle rozlewniczym, Wojciech Rutkowski

PIWOWARSTWO strona 28Piwo ma być smakowite, Andrzej Olkowski

Wszyscy znamy się na piwie? Maciej Chołdrych

Brau Beviale – fotorelacja

Piwo przez duże „P”, „Marusia”

„Nasi” w europejskiej organizacji browarniczej, Aleksander Poreda

p o l e c ap o l e c a p o l e c ap o l e c a

o r g a n i z a t o r :o r g a n i z a t o r :o r g a n i z a t o r :o r g a n i z a t o r :@@or g a n i z a t o r :@or g a n i z a t o r :o r g a n i z a t o r :@or g a n i z a t o r :@ @@or g a n i z a t o r :@or g a n i z a t o r :o r g a n i z a t o r :@or g a n i z a t o r :

NOWOCZESNE KOTŁOWNIE. INWESTYCJE

I BEZPIECZEŃSTWO,

Jurajski Park Krajobrazowy.Zawiercie

DODATKI, URZĄDZENIA I MATERIAŁY POMOCNICZE DLA PRZEMYSŁU OWOCOWO–WARZYWNEGOWarka

23-25.03. 27-29.04.

[email protected]@fructopol.com.pl

Po niezwykle trudnym roku 2009, w którym rynek piwa skur-czył się o ponad

4%, rok 2010 zakończył się zahamowa-niem tendencji spadkowej i stopniową stabilizacją rynku. W ciągu ostatnich 12 miesięcy ogółem sprze-dano w Polsce ok. 33,9 mln hl piwa, czyli o ponad 100 tys. hl mniej niż w okresie poprzedniego roku (spadek o 0,3%).

***

C zterokrotne zmniejszenie tzw śladu węglowego planuje fi rma

Coca-Cola HBC Polska w wyniku budowy nowoczesnego systemu tri-generacyjnego, który będzie własnym źródłem energii elektrycznej, jak również energii cieplnej (para wodna) i chłodu dla zakładu w Radzyminie. Inwestycja ma jednocześnie ograniczyć emisję dwutlenku węgla do atmosfery o 40%.

Z aden unijny kraj zajmujący się produkcją cukru nie wytrzyma wolnorynkowej

konkurencji z Brazylijczykami – twier-dzą francuscy plantatorzy buraka cukrowego, domagając się utrzymania, przynajmniej do roku 2020, obecnego systemu kwot produkcyjnych na cukier i cen minimalnych na buraki. System kwot produkcyjnych obowiązuje do końca sezonu 2014/15. Cukier wytworzony w ramach kwot może zostać zużyty na cele spożywcze na terenie UE. Cukier „pozakwotowy” należy wyeksportować poza UE bądź wykorzystać w sek-torze przemysłowym, np. do produkcji bioetanolu lub produktów kosmetycznych.

kraj

SWIATSWIAT

@[email protected]@fructo@ @fructopol.com.pl

Rzepak ma swoją cenęGlobalne zbiory rzepaku w sezonie 2011/2012 mogą być wyższe niż w sezonie bieżącym, oczekuje się wzrostu produkcji m.in. w Chinach i UE. Wielkość zbiorów jednak niekoniecznie musi przekładać się na spadek cen skupu. Producenci biodiesla zgłaszają bowiem swe nieustannie wysokie zapotrzebowanie na surowiec. Jedno jest pewne: czy zbiory będą wysokie czy niskie, olej nie stanieje.

spis treści

2011_1_ai_190x250.indd 4 2011-01-19 15:18:37

PRZEMYSŁ SPIRYTUSOWY strona 36Eksport polskich wódek, Leszek Wiwała

PRZETWÓRSTWO strona 38O trendach na rynku cukierniczym i piekarniczym, Agnieszka Czarnecka

Co czeka branżę koncentratów? Piotr Trojanowicz

Walka o jabłko, Jarosław Dybus

Karty rozdaje matka natura, Zbigniew Kacprzyk

Strategia promocji soków, Aleksandra Wojnarowska

Produkcja biogazu. Możliwości i ograniczenia procesowo-technologiczne, Bogusław Buczak

Zbiorniki z tworzyw termoplastycznych w przemyśle spożywczym, Przemysław Leszczyński

Strumienice. Zaskakująco wiele możliwości, Paweł Florek

Model efektywności energetycznej zakładu spożywczego, Adam Pawełas

Procesy beztlenowe. Zakres stosowalności w oczyszczalniach ścieków, Ireneusz Plichta

Model zarządzania mediami energetycznymi zintegrowany z technologią CHP/QUAD, Lech Maryniak

Nowe technologie w odzysku i uzdatnianiu wody w przemyśle spożywczym, Janusz Kroll

Zalety eksploatacyjne beztlenowych oczyszczalni ścieków, Andrzej Drożdż

Jak budowaliśmy biogazownię, Dariusz Kilanowski

Analiza energochłonności produkcji zakładów przemysłu spożywczego, Janusz Wojdalski, Bogdan Dróżdż

Woda chłodnicza, jak ją odpowiednio przygotować, Arkadiusz Nalikowski, Jarosław Ostrowski

Biologiczne oczyszczanie ścieków przemysłowych, Agnieszka Stacha-Elsner

Uzdatnianie i zagospodarowanie skroplin i permeatów poserwatkowych, Jarosław Ostrowski, Jan Marjanowski, Zygmunt Zander

otrzymał ZŁOTY CHMIEL za pro-

mowanie polskich piw regionalnych

i za krzewienie świadomości polskie-

go konsumenta.Wyróżnienie przyznawane jest co

roku przez Kapitułę Bractwa Piwnego

Towarzystwa Promocji Kultury

Piwa. Andrzej Olkowski jest człon-

kiem zarządu Browaru Kormoran

w Olsztynie i jednocześnie preze-

sem Stowarzyszenia Regionalnych

Browarów Polskich.

otrzymał ZŁOTY CHMIEL za pro-

AndrzejOlkowski

W Kamionce koło Chodzieży powstaje Browar Gontyniec. Prace związane z budową browaru rozpoczęły się w sierpniu 2010 roku. Piwo Gontyniec jest już jednak na rynku – warzone w innych browarach. Właściciel Gontyńca nabył także Browar Czarnków, gdzie planuje modernizację i promocję produkowanego tam piwa. Mamy nadzieję, że zabytkowy budynek Browaru stanie się po renowa-cji jednym z najwspanialszych obiektów w mieście Czarnkowie – zapowiedział.

p o l e c ap o l e c a

o r g a n i z at o r :



o r g a n i z at o r :@@or g a n i z at o r :@or g a n i z at o r :

o r g a n i z at o r :@or g a n i z at o r : @@or g a n i z a

t o r :@or g a n i z at o r :

o r g a n i z at o r :@or g a n i z at o r :

p o l e c ap o l e c a

Czarnkowie – zapowiedział.

MIĘDZYNARODOWE SYMPOZJUM

KRAJOWEJ UNII PRODUCENTÓW SOKÓW

Ryn

TECHNIKA I TECHNOLOGIA W PRZEMYŚLE MLECZARSKIM

Mrągowo

25-27.05. 07-10.06.

[email protected] [email protected]

gra

tulu

jem

y !

gra

tulu

jem

y !

Papryka przegrywa z cebuląAż 46% światowych zbiorów warzyw zbieranych jest w Chinach (459,5 mln ton w roku 2009). Drugim producentem świeżych warzyw na świecie są Indie (90,7 mln ton). Lubimy słodką paprykę –jej globalna produkcja to 28 milionów ton. Niewielka to jednak liczba w porównaniu ze zwycięskim ziemniakiem, którego zbiera się rocznie około 330 mln ton. Ludzkość uwielbia też pomidory, których w 2009 roku zebrano w sumie ponad 141 mln ton. Medalową trzecią pozycję w rankingu globalnej produkcji zajmuje cebula, której zbiory przekroczyły 72 mln ton.

spis treści ENERGIA-WODA-ŚRODOWISKO strona 51

2011_1_ai_190x250.indd 5 2011-01-19 15:19:05

6 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 1

mlec z a r s t w o

r o zmo w a

Co Pana skłoniło do posta-

wienia pierwszej w Polsce

biogazowni mleczarskiej?

Przede wszystkim specyficzne

potrzeby naszego zakładu: duża

produkcja na małej powierzchni.

Potencjał zakładu nieustannie wzra-

sta. Rozwój produkcji dotychczas

wyprzedzał rozwój infrastruktury,

mieliśmy coraz więcej ścieków. Nasza

oczyszczalnia, modernizowana co kil-

ka lat, znowu stawała się niewydolna.

Każda awaria groziła przekroczeniem

warunków określonych w pozwoleniu

wodno prawnym. Pomyślałem: może

w końcu uporządkujemy tą sprawę

i przestaniemy drżeć przed kon-

trolami?

obniża kosztyEfektywnainfrastruktura

W projekcie chodziło o prze-

strzeń – mieliśmy „tlenówkę” ale ona

zajmuje więcej miejsca.

Wiele pływałem kajakiem, sam

doświadczałem tego jak wyglądały na-

sze rzeki, gdy tylko kraty zatrzymywały

kawałki, na przykład z ubojni. Lub z

mleczarni sączyła się strużka serwatki.

Mając takie bogactwo wrażeń, zawsze

chciałem żeby gospodarka wodno-

-ściekowa była uporządkowana.

Jest Pan zadowolony?

Po raz pierwszy w historii firmy

jestem spokojny. Nie zaczynam

dnia od tego, co wydarzyło się na

oczyszczalni. Dziś dopieszczamy po

prostu szczegóły projektu.

Element uboczny czyli biogaz

pójdzie do kotłowni. Przewaga

„beztlenówki” polega bowiem na

możliwości wykorzystania energii,

która powstaje.

Jeśli ścieki zasilamy dodatkowo

serwatką, mamy już nawet 1 000

metrów sześciennych biogazu.

Nawet, jeśli przyniesie to tylko 20%

oszczędności na gazie, to dla nas

bardzo dużo.

Dlaczego w Polsce takich

inwestycji jest wciąż

niewiele?

W mleczarstwie często inwe-

stycje w infrastrukturę pozosta-

ją z tyłu, inwestuje się głównie

w produkcję bo ta daje bezpo-

ś redn ie dochody . Inwes tyc j e

w infrastrukturę dają z kolei oszczęd-

ności i zmieniają strukturę kosztów.

Własne studnie, sprawna oczysz-

czalnia ścieków to minimalne koszty.

W zakładach gdzie korzysta się

z wody i oczyszczalni komunalnych

opłaty stanowią do kilku procent

kosztów funkcjonowania.

O racjonalnej gospodarce mediami, obniżaniu kosztów i funkcjonowaniu nowoczesnej przetwórni mleka opowiada Grzegorz Gańko, prezes OSM Sierpc.

W mleczarstwie często inwestycje w infrastrukturę pozostają z tyłu, inwestuje się głównie w produkcję bo ta daje bezpośrednie dochody

2011_1_ai_190x250.indd 6 2011-01-19 12:40:41

71 / 20 1 1e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl

obniża koszty

Niezmiernie ważną sprawą

jest z pewnością skala

produkcji...

Tylko odpowiednia skala produk-

cji pozwala zachować zysk. W każdej

dziedzinie. Gdybyśmy nie eksporto-

wali polskiego mleka, moglibyśmy się

w nim utopić. W samym Sierpcu

produkujemy codziennie 35 ton sera

– w przeliczeniu półtora kilograma

sera na każdego mieszkańca Sierpca.

Koncentracja produkcji to

z pewnością coraz silniejsza

walka o surowiec...

W polskim mleczarstwie 30 - 40

zakładów ma zasięg ponadregional-

ny. W branży mówi się że najlepsi

koledzy mieszkają 200 km od siebie.

Coraz silniej konkurujemy o surowiec

i dostawców.

Stąd musimy dbać o naszych

rolników. W ciągu ostatnich kilku-

nastu lat nastąpiła u nich niesamo-

wita koncentracja produkcji. Dziś

mleczarnia musi być dla rolnika

par tnerem. Inaczej pr zegry wa.

Co jes t war t a mlec z a rnia bez

mleka?

Co to znaczy być dla rolnika

partnerem?

Par tners t wo to obowią zek .

To dostawcy mleka będący człon-

kami spółdzielni są jej prawnymi

właścicielami. Duża specjalizacja

gospodarstw rolnych wymaga ści-

słej współpracy. Mamy dostawców

fot.

Agen

cja

Prom

ocji

Bizn

esu

Naszą przyszłość widzę w szeroko pojętej specjalizacji i współpracy między zakładami. Moim zdaniem masło winien produkować ten, kto się w nim specjalizuje – mówi Grzegorz Gańko

2011_1_ai_190x250.indd 7 2011-01-19 12:40:49


mlec z a r s t w o

o rocznym obrocie rzędu kilkuset

t ysięcy, czy nawet miliona li t rów

mleka – ich stać aby inwestować

w krowy, maszyny, dbać o mleko.

Zadaniem spółdzielni jest wspomagać

dostawców w ich planach inwestycyj-

nych i modernizacyjnych. Kiedyś zapłata

za mleko była zaledwie dodatkowym bo-

nusem w gospodarstwach, dziś to pod-

stawowe źródło utrzymania. W tym roku

w Polsce obserwujemy spadek produkcji

mleka w stosunku do roku poprzednie-

go. U nas w Sierpcu natomiast wzrasta

populacja stad i wzrasta mleczność.

To mówi samo za siebie.

No tak. Ale oprócz pozyskania

surowca trzeba jeszcze produkt

sprzedać na rynku!

Sprzedaż to przede wszystkim

partnerska współpraca z odbiorcami

i wsłuchiwanie się w głosy klientów oraz

bardzo dobra jakość wyrobów. Naszą

przyszłość widzę w szeroko pojętej

specjalizacji i współpracy między zakła-

dami. My sami również sprzedajemy pod

naszą marką niektóre wyroby, których

sami nie produkujemy.

Sierpc to przede wszystkim sery,

serek Capri i twarogi. Niektóre inne

wyroby, w niewielkiej ilości, potrzebne

Coraz silniej konkurujemy o surowiec i dostawców. W branży mówi się, że najlepsi koledzy mieszkają 200 km od siebie.

r o zmo w a

2011_1_ai_190x250.indd 8 2011-01-19 12:40:51


nam są dla wzmocnienia ofer ty u

odbiorców. „Wziąłbym od ciebie sery

ale musisz mieć też w ofercie masło”

- mówią niek tórzy. Moim zdaniem

masło winien produkować ten, k to

się w nim specjalizuje. Na samym

końcu jest przecież konsument, który

oczekuje relatywnie taniego ale dobrego

jakościowo produktu.

A czego oczekuje polski

konsument w stosunku do sera?

20 lat temu kupowało się ser żółty i

ser biały. Nie miały znaczenia rodzaj czy

marka sera. To po części pokutuje do

dzisiaj. Nadal znajdują się konsumenci,

Grzegorz Gańko

– ur. 17 lutego 1962 r. w Sierpcu. Absolwent Wydziału Zootechnicznego (1986 r.) Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie (obecnie Uniwersytet Warmińsko-Mazurski). Studia podyplomowe na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego (1994 r.). Praktycznie od początku pracy zawodowej związany z Okręgową Spółdzielnią Mleczarską w Sierpcu. Początkowo jako instruktor i kierownik działu skupu. Od 1998 r. pełnomocnik zarządu ds. wdrożenia systemu jakości wg ISO 9001 i systemu bezpieczeństwa żywności HACCP oraz odpowiedzialny za przygotowanie zakładu do wymogów Unii Europejskiej. Od roku 2004 wiceprezes zarządu ds. logistyki.Prezes zarządu od maja 2008 r.Zapalony turysta kajakarz. Były, wieloletni członek klubów kajakowych przy AR-T w Olsztynie i UMK w Toruniu.

niezależnie od stopnia zamożności,

którzy szukają sera takiego, aby nie psuł

smaku ketchupu czy majonezu, z którym

go jedzą. Na szczęście zaczyna się to

już zmieniać. Nasze, sierpeckie sery,

zwłaszcza ser Królewski we wszystkich

odmianach oraz serek typu włoskiego

Capri są dostępne w całym kraju i mają

już klientów którzy ich poszukują. Są to

klienci, którzy cenią jakość wyrobów

mleczarskich, ich dostępność oraz

rozsądną cenę.

Zasada działania oczyszczalni ścieków w OSM Sierpc

Ścieki surowe wpływają do dwóch piaskowników, gdzie usuwane są zanieczyszczanie stałe (głównie piasek), następnie pompowane są do zbiornika wyrównawczego przez sito bębnowe, tam usuwane są skratki a ścieki zostają uśrednione. Ścieki trafiają następnie na stację flotacji, gdzie korygowane jest pH do około 7,0 i usuwane są tłuszcze. Następnym etapem jest reaktor beztlenowy, tu następuje redukcja CHZT, BZT5, AZOT, FOSFOR o koło 70% oraz produkcja biogazu. Ścieki następnie trafiają na część biologiczną tlenową, czyli do komór osadu czynnego a następnie do dwóch osadników wtórnych. Oczyszczone ścieki do parametrów wymaganych pozwoleniem zintegrowanym trafiają do odbiornika czyli Rzeki Sierpienicy.

Rozmawiała Aleksandra Wojnarowska

fot.

arch

iwum

Grz

egor

za G

ańko

Nadal znajdują się konsumenci, którzy szukają takiego sera, aby nie psuł smaku ketchupu czy majonezu, z którym go jedzą

2011_1_ai_190x250.indd 9 2011-01-19 12:40:53

mlec z a r s t w o


Przyjrzyjmy się poszczególnym

kategoriom wchodzącym w skład rynku

nabiału.

SeryW analizowanym okresie rocznym

łącznie sprzedało się ponad 361 tysięcy

kg serów, co odpowiadało 4,7 miliarda

złotych. Najchętniej kupowane były

sery białe (34,3% udziału w sprzedaży

wartościowej wszystkich serów) oraz

żółte (31,9%). Na kolejnych miejscach

znajdowały się serki świeże (16,3%), sery

topione (12%) i pleśniowe (5,5%). Do

wzrostu sprzedaży zarówno wartościo-

wej, jak i ilościowej całego rynku serów

w analizowanym okresie przyczyniły

się przede wszystkim segmenty serów

żółtych i serków świeżych, które rekom-

pensują spadki, jakie obserwujemy dla

pozostałych typów serów.

Sprzedaż serów zlokalizowana jest

przede wszystkim w handlu wielkofor-

matowym - największe znaczenie ma ten

kanał dla serów żółtych, gdzie prawie 3/4 całkowitej sprzedaży generowana jest

przez hipermarkety i supermarkety. Handel

Rynek produktów nabiałowych wart był w okresie ostatnich dwunastu miesięcy ponad 12,5 miliarda złotych (dane za okres: grudzień’09 – listopad’10). Jego wartość sprzedaży rok do roku odnotowała wzrost o 7%.

Rynek produktów mlecznych

wielkoformatowy zyskuje na znaczeniu

dzięki supermarketom (w tym dyskontom).

Tłuszcze żółteMają 22% udziału w sprzedaży

wartościowej wszystkich przetworów

mlecznych w Polsce. Obserwujemy roz-

wój segmentu maseł (wzrost wartościowy

o 8,2% w okresie grudzień’09-listopad’10

w porównaniu do analogicznego okresu

rok wcześniej). Podobnie jak katego-

ria serów, sprzedaż żółtych tłuszczy

zlokalizowana jest głównie w handlu

wielkoformatowym, który odpowiada za

58,1% całkowitej sprzedaży (z czego

supermarkety generują 43,1% wartości

sprzedaży kategorii).

JogurtyPolacy wydali na jogurty w okresie

grudzień’09 – listopad’10 ponad 2 miliar-

dy złotych, co stanowiło 17% całkowitej

sprzedaży nabiału w Polsce. Największy

segment na tym rynku to jogurty do

jedzenia łyżeczką (74% sprzedaży war-

tościowej). Największą popularnością

cieszą się jogurty smakowe z owocami.

Najważniejszym kanałem dla sprzedaży

MałgorzataCichecka

ACNielsen Polska Sp. z o.o.

Sery białe

Kategoria Segment

Wielkość Sprzedaży w 1 000 KG

udziały ilościowe Zmiana (% / p%)

Wartość Sprzedaży w 10 000 PLN

udziały wartościowe Zmiana (% / p%)

12.2008 - 11.2009

12.2009 - 11.2010

Grudzień’08 - Listopad’09


RYNEK SERÓW BIAŁYCH 140 747 159 148 1,1 149 154,0 163 936,3 1,1Sery białe naturalne 35,5 34,3 -1,2 31,3 31,2 -0,1Sery białe naturalne na wagę 33,4 28,7 -4,7 31,5 26,5 -5,0Sery białe naturalne pakowane 66,6 71,3 4,7 68,5 73,5 5,0Sery do wypieków 9,8 9,6 -0,3 8,1 7,7 -0,4Serki do smarowania pieczywa 20,9 19,9 -1,0 28,0 26,7 -1,4Serki Wiejskie (Cottage) 27,2 29,7 2,6 21,6 23,5 1,9Mozzarella 2,2 2,5 0,3 4,4 4,9 0,5Feta 3,7 3,5 -0,2 5,0 4,8 -0,2Inne (np. Bryndza, Oscypki) 0,7 0,5 -0,2 1,7 1,2 -0,4

r apo r t

2011_1_ai_190x250.indd 10 2011-01-19 12:54:26


Rynek produktów mlecznych

Sery żółte

Jogurty

Mleko

Kategoria Segment

Wielkość Sprzedaży w 1000 kg

udziały ilościoweZmiana (% / p%)


udziały wartościoweZmiana (% / p%)

Grudzień’08 -

Listopad’09

Grudzień’09 -

Listopad’10

Grudzień’08 -

Listopad’09

Grudzień’09 -

Listopad’10

Sery żółte 77 278,0 84 189,4 8,9 134 269,3 152 428,8 13,5Ser Gouda 32,9 31,0 -1,9 30,1 28,8 -1,3Ser Wędzony 2,7 3,5 0,8 3,2 3,9 0,7Ser Edamski 12,9 12,3 -0,5 12,7 12,0 -0,7Ser Podlaski 5,0 4,5 -0,5 4,9 4,3 -0,5Ser Salami 6,8 8,0 1,1 7,1 8,3 1,2Ser Emmentaler 2,5 3,2 0,8 2,7 3,4 0,7Ser Maazdamer 2,0 2,3 0,3 2,7 2,9 0,2Ser Parmezan 0,1 0,1 0,0 0,4 0,5 0,1Inne 35,2 35,1 -0,1 36,3 35,9 -0,4

Kategoria Segment

Wielkość Sprzedaży w 1000 kg

udziały ilościoweZmiana (% / p%)


udziały wartościoweZmiana (% / p%)

Grudzień’08 -

Listopad’09

Grudzień’09 -

Listopad’10

Grudzień’08 -

Listopad’09

Grudzień’09 -

Listopad’10

RYNEK JOGURTÓW 272 288 309 890 13,8 186 700 210 161 12,6

Jogurty do jedzenia łyżeczką 76,8 76,7 -0,1 74,1 73,8 -0,3Jogurty Pitne 23,2 23,3 0,1 25,9 26,2 0,3

Smakowe z owocami 75,4 70,8 -4,6 75,0 71,8 -3,2Smakowe nie owocowe 7,1 8,6 1,4 9,1 9,8 0,7Naturalne 17,5 20,6 3,1 15,9 18,3 2,5

0-100G 0,3 0,2 -0,1 0,9 0,5 -0,4101-249G 41,0 40,5 -0,4 44,8 44,4 -0,4250G 7,5 5,9 -1,6 9,2 7,5 -1,7251-300G 4,0 5,3 1,3 3,2 5,0 1,8301-400G 27,8 31,3 3,5 24,8 27,7 2,9401-500G 13,7 12,5 -1,2 11,3 10,4 -0,9>500G 5,6 4,1 -1,5 5,8 4,5 -1,3

Kategoria Segment

Wielkość Sprzedaży w 1000 L udziały ilościowe

Zmiana (% / p%)

Wartość Sprzedaży w 10 000 PLN udziały wartościowe

Zmiana (% / p%)Grudzień’08 - Listopad’09




Mleko UHT 508 818,6 561 091,5 10,3 109 457,2 120 115,9 9,70% FAT 0,4 0,6 0,1 0,6 0,7 0,10.5% 7,5 7,8 0,3 7,0 7,3 0,31.5% 21,1 18,0 -3,1 17,2 15,2 -2,12% 21,9 19,8 -2,0 25,4 23,2 -2,23% 2,7 3,4 0,7 2,5 3,1 0,63.2% 45,4 50,1 4,8 46,4 50,2 3,83.5% 0,7 0,0 -0,7 0,6 0,0 -0,63.8% 0,2 0,2 0,0 0,3 0,3 0,0inne 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,01L 90,4 91,7 1,2 87,1 88,7 1,60,5L 4,4 4,0 -0,4 7,1 6,5 -0,6pozostałe pojemności 5,2 4,3 -0,8 5,8 4,7 -1,0

2011_1_ai_190x250.indd 11 2011-01-19 12:55:31

Kategoria Segment

Wielkość Sprzedaży w 1 000 Kg udziały ilościowe

Zmiana (% / p%)

Wartość Sprzedaży w 10 000 PLN udziały wartościowe

Zmiana (% / p%)Grudzień’08 - Listopad’09




DESERY NA BAZIE MLEKA (Z CHŁODZIAREK) 35 907,5 42 487,9 18,3 35 460,2 40 990,6 15,6Z bitą śmietaną 29,5 29,1 -0,4 22,3 21,3 -1,0Puddingi i kremowe 41,9 43,8 1,8 47,1 49,2 2,1Z ryżem i kaszą manną 19,7 18,1 -1,6 22,0 19,7 -2,3Inne 8,8 9,1 0,2 8,7 9,8 1,2smak czekoladowy 26,8 25,6 -1,2 22,0 19,7 -2,3smak czekoladowo-orzechowy 18,9 19,5 0,7 28,1 28,8 0,7smak waniliowy 16,6 14,6 -2,0 13,0 10,9 -2,0smak karmelowy 3,9 4,5 0,6 2,9 3,4 0,5smak truskawkowy 5,5 5,4 -0,1 5,2 5,3 0,1pozostałe smaki 28,3 30,4 2,1 29,0 31,9 2,9


mlec z a r s t w o

r apo r t

światowy producent pomp wyporowych dla przemysłu spożywczego, chemicznego oraz ochrony środowiska.

Macerator M-Ovas® z wyporową pompą ślimakową NEMO® M.Champ®

NETZSCH TORNADO® wyporowa pompa rotacyjna

Transportuj pompami NETZSCH

NETZSCH Mohnopumpen GmbH Sp. z o.o. Przedstawicielstwo w Polsce

ul. Pileckiego 104/3402-781 WarszawaTel.: +48 22 448 57 81 Fax: +48 22 448 55 03Kom.: +48 602 675 797www.netzsch.com

Biuro we WrocławiuKom.: +48 608 377 077

Produkujemy

� NEMO® wyporowe pompy ślimakowe � NETZSCH TORNADO® wyporowe pompy rotacyjne

� NEMO® urządzenia do opróżniania beczek

� Maceratory NEMO® M-Ovas®

jogurtów są supermarkety, które generują

44,7% obrotu całą kategorią. Rokrocznie

tego typu sklepy zyskują na znaczeniu,

przede wszystkim dzięki dyskontom.

Mleko UHTJego wartość sprzedaży w okre-

sie grudzień’09-listopad’10 w Polsce

kształtowała się na poziomie 1,2 miliarda

złotych. Polacy najchętniej wybiera-

ją mleko UHT o zawartości tłuszczu

3,2% (50,2% udziału). Sprzedaż mleka

skoncentrowana jest przede wszystkim

w handlu wielkoformatowym, który

odpowiada za prawie 67% sprzedaży

wartościowej całej kategorii.

Mleka smakowe UHT to kategoria

dużo mniejsza - w omawianym okresie

osiągnęła sprzedaż na poziomie ponad

51 milionów złotych. Najczęściej Polacy

sięgają po mleka o smaku czekoladowym

- ich udział zwiększa się rok do roku.

KefiryRynek kefirów był war t prawie

230 milionów złotych w okresie grudzień’09

–listopad’10 i rokrocznie odnotowuje

wzrosty sprzedaży (+6,5%). Najbardziej

popularne są wciąż kefiry naturalne, które

odpowiadają za ponad 88% sprzedaży

całej kategorii, jednak tracą one na zna-

czeniu na korzyść kefirów smakowych.

ŚmietanaPolacy najczęściej wybierają śmietanę

pasteryzowaną, której sprzedaż stanowi

ponad 80% sprzedaży wszystkich śmie-

tan w okresie grudzień’09-listopad’10.

Kategoria ta kupowane jest głównie

w hiper- i supermarketach.

Desery mleczneStanowią zaledwie 3% wartości

rynku nabiału w Polsce, za to rozwijają

się najdynamiczniej spośród wszystkich

kategorii nabiałowych (wzrost sprzedaży

wartościowej o 15,6% rok do roku) –

przede wszystkim dzięki deserom typu

puddingi i kremowe (49,2% udziału) oraz

z bitą śmietaną (21,3%). Najważniejszym

typem sklepów dla sprzedaży tej kategorii

są supermarkety, które generują 45%

sprzedaży wartościowej wszystkich

deserów w Polsce.

Desery

2011_1_ai_190x250.indd 12 2011-01-19 12:41:04

światowy producent pomp wyporowych dla przemysłu spożywczego, chemicznego oraz ochrony środowiska.

Macerator M-Ovas® z wyporową pompą ślimakową NEMO® M.Champ®

NETZSCH TORNADO® wyporowa pompa rotacyjna

Transportuj pompami NETZSCH

NETZSCH Mohnopumpen GmbH Sp. z o.o. Przedstawicielstwo w Polsce

ul. Pileckiego 104/3402-781 WarszawaTel.: +48 22 448 57 81 Fax: +48 22 448 55 03Kom.: +48 602 675 797www.netzsch.com

Biuro we WrocławiuKom.: +48 608 377 077

Produkujemy

� NEMO® wyporowe pompy ślimakowe � NETZSCH TORNADO® wyporowe pompy rotacyjne

� NEMO® urządzenia do opróżniania beczek

� Maceratory NEMO® M-Ovas®

2011_1_ai_190x250.indd 13 2011-01-19 12:41:07

Monika SzafranAccount Manager Dairy DSM Food Specialties Poland Sp. z o.o.

mlec z a r s t w o

a r t y k u ł s pon s o r o w an y

e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl1 / 20 1 114

Nasz produkt – Maxilact można

wykorzystywać do produkcji mleka bez

zawartości laktozy.

To oczyszczony preparat laktazy,

izolowany ze specjalnego szczepu

drożdży mleczarskich Saccharomyces

(Kluyveromyces) marxianus var. Iactis.

Drożdże te, po raz pierwszy opisane

przez Beijerincka w roku 1889, to dobrze

znany organizm mający zastosowanie

w mleczarstwie, używany w produkcji

niektórych typów jogurtu (kefir).

Maxilact hydrolizuje cukier mleczny

– laktozę – na dwa cukry proste, glukozę

i galaktozę. Podczas tej reakcji użyta

jest jedna cząsteczka wody, która wiąże

się z cząsteczką cukru. Warunki reakcji,

tj. temperatura, kwasowość, czas,

stężenia laktozy i enzymu mają wpływ

na czas reakcji.

Konsumenci bardzo pragną prowa-

dzić zdrowy styl życia i chcą żywności,

która lepiej im służy. Jednak produkty

o obniżonej zawartości cukru często

nie sprawdzają się pod względem

smaku. Nasza nowa kombinacja en-

zymu Maxilact LX5000 i szczepionki

DELVO-YOG Flow Velvet CY-346 umoż-

liwia producentom jogurtu stawić czoła

temu wyzwaniu i produkować wysokiej

klasy naturalnie słodkie jogurty.

Korzystne współdziałanie prepa-

ratu Maxilact LX5000 i szczepionki

DELVO-YOG Flow Velvet CY-346 zostało

potwierdzone podczas wszechstronnych

prób. Firma DSM Food Specialties

Niektórzy ludzie sami nie wiedzą dlaczego nie piją mleka. Nie lubią? Źle się po nim czują? Problem dotyczy ponad 6 milionów ludzi, którzy mogą być nieświadomi tego, że mają po prostu nietolerancję laktozy. Na pomoc przychodzi laktaza, której producentem jest fi rma DSM.

Synergia i słodycz

Łącząc oczyszczony enzym laktazę, występujący pod nazwą Maxilact LX5000, który posiada zdolność zamiany laktozy w glukozę i galaktozę, z kulturami bakteryjnymi DELVO–YOG Flow Velvet CY-346, które przyczyniają się do wytworzenia gładkiej, kremowej lepkości produktu, firma DSM ułatwiła poprawę stopnia słodyczy bez dodatku cukru.

Główne obszary zastosowań Maxilact – Hydroliza mleka– Hydroliza mleka/jogurtu– Hydroliza śmietany– Hydroliza serwatki– Zastosowania w karmie i paszy dla zwierząt (serwatka, mleko dla kotów)– Dulce de leche (gotowane mleko skondensowane lub kajmak)

2011_1_ai_190x250.indd 14 2011-01-19 12:41:12


wyprodukowała całą gamę mieszanych

jogurtów, z wykorzystaniem rozmaitych

kombinacji enzym/kultura bakteryjna,

aby znaleźć mieszankę tworzącą opty-

malny poziom słodyczy, kremowości

i lepkości. Opcje te zostały następnie

poddane ocenie niezależnych degusta-

torów. Okazało się, że Maxilact LX5000

i DELVO-YOG Flow Velvet CY-346

współdziałają synergicznie, poprawiając

naturalną słodycz jogurtu, a jednocze-

śnie zapewniając produktowi czysty,

łagodny smak. Stwierdzono również,

że mieszanka ta poprawia odczuwalne

przez konsumenta wrażenie kremowości

jogurtu, zwiększa jego lepkość, a także

znacznie pomaga w uzyskaniu efektu

gładkości i połysku.

Hydroliza mleka a nietolerancja laktozy

Z powodu niskiej aktywności jelitowej laktazy nie wszyscy ludzie mogą z taką samą łatwością

trawić laktozę zawartą w mleku. Procent zespołu złego wchłaniania laktozy dla rasy białej wynosi

od 2% (Dania) do ok. 19% (biali Amerykanie). Jednak rdzenne populacje Europy Wschodniej,

basenu Morza Śródziemnego, Afryki, Azji, Ameryk Łacińskiej i Australii wykazują znacznie

wyższy odsetek tych osób, od 60% (np. Indie, Izrael, Indianie z Ameryki Północnej i Łacińskiej)

do 80% (np. Chiny, Japonia, Nigeria, rdzenna ludność Australii).

Synergia i słodycz

DELVO-YOG CY-346 jest szczepionką jogurtową należącą do gamy szczepionek Flow Velvet firmy DSM Food Specialties, które można wykorzystywać do produkcji gładkich, gęstych, kremowych jogurtów, zarówno pitnych, jak i mieszanych. Szczepionki z grupy Flow Velvet zawierają bakterie Streptococcus thermophilus i Lactobacillus delbruecki ssp bulgaricus, a oprócz nich probiotyczne szczepy LAFTI ® w różnych kombinacjach. Szczepionki DELVO-YOG Flow Velvet zawierają cały wybór kultur bakteryjnych łącznie z seriami CY, MY i FVV i wersjami alternatywnymi odpornymi na działanie bakteriofagów.

Główne obszary zastosowań Maxilact – Hydroliza mleka– Hydroliza mleka/jogurtu– Hydroliza śmietany– Hydroliza serwatki– Zastosowania w karmie i paszy dla zwierząt (serwatka, mleko dla kotów)– Dulce de leche (gotowane mleko skondensowane lub kajmak)

Dzięki innowacji, bez dodatku cukru, można wyprodukować jogurt o wspaniałym smaku i konsystencji. Produkt jest słodszy dzięki większej słodyczy glukozy i galaktozy.

Unikatowa kombinacja enzymów i kultur bakteryjnych stworzyła zdrowy, naturalny jogurt o słodkim smaku, niewymagający stosowania dodatkowych substancji słodzących.

Produkty bez laktozy, coraz popularniejsze na całym świecie

2011_1_ai_190x250.indd 15 2011-01-19 12:41:15

Michał Andrzej Olkowski

SGGW w Warszawie

Antoni Pluta

SGGW w Warszawie

mlec z a r s t w o


a spek t y z d r o w o tne

Postęp technologiczny przyczynia

się do niekorzystnych zmian w stylu życia

oraz związanych z tym nieprawidłowych

zwyczajów żywieniowych. Jednocześnie

pogłębiana jest wiedza na temat korzyst-

nego wpływu naturalnych składników

pożywienia w profilaktyce oraz leczeniu

wielu przewlekłych schorzeń, takich

jak choroby nowotworowe, osteopo-

roza, schorzenia naczyniowo-sercowe,

insulinooporność czy otyłość. Najbar-

dziej znaczący postęp w tej dziedzinie

technologii żywności obserwowany

jest w ostatnich dziesięcioleciach,

a szczególnie intensywnie dostrzegalny

wśród produktów mleczarskich, które

wiodą prym w dynamicznie rozwijającej

się grupie żywności funkcjonalnej.

Pomimo, że mleko i przetwory

z niego otrzymywane są bardzo do-

brym źródłem składników mineralnych

(przede wszystkim wapnia), wielu

witamin, egzogennych aminokwasów,

czy też bioaktywnych peptydów i waż-

nych kwasów tłuszczowych w diecie

człowieka, to wciąż prowadzona jest

kampania medialna mająca na celu

„rzekome” uświadomienie konsumen-

tów na temat zagrożeń związanych ze

spożywaniem artykułów mleczarskich.

W konsekwencji prowadzi to do spadku

konsumpcji mleka spożywczego, masła,

serów, mleka fermentowanego i innych

produktów, ignorując tym samym zalety

tego pokarmu jako wszechstronnego

źródła niezbędnych i naturalnych skład-

ników odżywczych, wykazujących

jednocześnie pożądane właściwości

bioaktywne.

Jak do tej pory opublikowano wiele

tysięcy doniesień naukowych, w których

wykazano korzystne efekty zdrowotne,

jakie wywierają naturalne składniki

mleka w odniesieniu do osteoporozy,

chorób nowotworowych, miażdżycy

oraz wielu innych chorób. Związki

mineralne, w tym głównie wapń, białka,

peptydy oraz niektóre lipidy naturalnie

występujące w mleku i fermentowanych

przetworach, stanowią tylko niewielką

część związków, którym na podstawie

badań klinicznych przypisano bardzo

korzystne oddziaływanie na zdrowie

człowieka. W niniejszym ar tykule

przedstawiono jedynie najważniejsze

z tych składników.

Lipidy mlekaTłuszcz mleczny charakteryzuje się

wysoką zawartością (6-8%) krótko-

łańcuchowych kwasów tłuszczowych

(głównie masłowy i kapronowy), które

są łatwo trawione i przyswajalne, dostar-

czając szybko dużo energii (tabela 1).

Tłuszcze roślinne praktycznie nie

zawierają krótkołańcuchowych kwa-

sów tłuszczowych, przez co są trud-

niejsze do strawienia przez człowieka.

Tłuszcz mleczny jest stosunkowo ubogi

w niezbędne nienasycone k wasy

t łuszczowe (NNK T), co jest jego

wadą żywieniową. Z drugiej strony,

mając masło w urozmaiconej diecie,

nie jesteśmy w stanie spożyć zbyt

dużo NNKT z pożywieniem łącznie,

co również jest bardzo niekorzystne

z ż ywieniowego punk tu widzenia,

a co bardzo łatwo można zrobić spo-

składniki mlekaBioaktywne

Mleko i przetwory z niego otrzymywane są bardzo dobrym źródłem prawie wszystkich ważnych składników odżywczych, a w szczególności wapnia. Jednocześnie prowadzona jest kampania medialna mająca na celu „rzekome” uświadomienie konsumentów na temat zagrożeń związanych ze spożywaniem artykułów mleczarskich. W konsekwencji prowadzi to do spadku konsumpcji mleka.

2011_1_ai_190x250.indd 16 2011-01-19 12:57:02


żywając zbyt dużo margaryn miękkich,

majonezu, oleju słonecznikowego lub

sojowego, w których zawartość NNKT

dochodzi do 70%.

Zgodnie z zaleceniami żywieniowymi

Światowej Organizacji Zdrowia (ang.

FAO/WHO) spożycie NNKT nie powinno

być wyższe niż 6 – maksymalnie 10%

GDA (ang. Guideline Daily Amount

– wskazane dzienne spożycie), co

odpowiada tylko 3 łyżkom oleju słonecz-

nikowego dziennie. Jeśli dodać jeszcze

NNKT ze wszystkich innych produktów

żywnościowych bardzo łatwo można

popaść w skrajność. Jest to szczególnie

ważne dla osób, które bezkrytycznie

uwierzą, że im więcej spożyją NNKT, tym

będą zdrowsze, szczególnie przy niskim

zapotrzebowaniu energetycznym.

Tłuszcz mleczny, pomimo stosunkowo

wysokiej zawartości nasyconych kwasów

tłuszczowych, ma wiele zalet. Niewątpliwą

jego zaletą jest obecność naturalnego

sprzężonego kwasu linolowego trans (ang.

conjugated linoleic acid – CLA), inaczej

kwasu rumenowego, występującego

w największych ilościach właśnie w tłusz-

czu mlecznym (około 1%). W przeciwień-

stwie do tłuszczu mlecznego w tłuszczach

roślinnych, CLA występuje w znikomych

ilościach. CLA wykazuje wiele bardzo

korzystnych działań prozdrowotnych, do

których można zaliczyć działanie: prze-

ciwmiażdżycowe, przeciwnowotworowe,

przeciwalergiczne, wzmacniające układ

odpornościowy, powodujące spadek

udziału tkanki tłuszczowej (zmniejszenia

otyłości) oraz jako czynnik biorący udział

w budowie kości.

składniki mlekaBez wątpienia najlepszymi w uzupełnianiu niedoborów wapnia są wszystkie produkty mleczne, a w szczególności sery dojrzewające popularnie zwane „żółtymi”, które spożywane średnio w ilości trzech plasterków (ok. 80 g) pokrywają całkowite dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek.

Rodzaj tłuszczu jadalnego Nasycone KT [%]Krótkołańcuchowe KT (C:4÷C:6) [%]

Jednonienasycone KT [%]

Niezbędne nienasycone

kwasy tłuszczowe [%]

Stosunek kwasów

omega-6: omega-3

Oliwa 14 0 77 9 10:1Smalec 41 0 48 10 80:1Tłuszcz mleczny 66 7 30 4 2:1Tłuszcz rybny 37 - 27 33 0,2:1Olej rzepakowy 7 0 58 36 3:1Olej słonecznikowy 11 0 20 69 100:1Olej sojowy 15 0 24 61 6:1Tłuszcz palmowy 51 0 39 9 20:1Tłuszcz kokosowy 92 0,5 6 2 brak omega-3Tab. 1. Zawartość różnych grup kwasów tłuszczowych (KT) w wybranych tłuszczach spożywczych (wartości średnie)

2011_1_ai_190x250.indd 17 2011-01-19 12:41:24

Agnieszka Maliszewska

Polska Izba Mleka


mlec z a r s t w o

Bardzo ważną frakcją t łuszczu

mlecznego są fosfolipidy, wśród których

najważniejsze są lecytyna i sfingomie-

lina. Związki te korzystnie oddziałują

na układ nerwowy człowieka, zdolność

do zapamiętywania, koncentracji oraz

ułatwiają szybką regenerację organizmu

przy dużym wysiłku fizycznym.

Tłuszcz mleczny jest także bogaty

w rozpuszczalne w nim witaminy A, D,

E i K. Z tego właśnie względu mleko

całkowicie odtłuszczone jest, co prawda

mniej kaloryczne, ale jednocześnie

zubożone o te witaminy, które mają

istotne znaczenie żywieniowe. Zwarty

w mleku wapń i witamina D zmniejszają

ryzyko wystąpienia raka jelita grubego.

Ponadto witamina ta jest także odpo-

wiedzialna za prawidłowe przyswajanie

wapnia z diety. Witamina A została

najpierw wykryta w tłuszczu mlecznym,

a pierwsza ostre przypadki klinicznych

niedoborów witaminy A opisano u dzieci

karmionych mlekiem odtłuszczonym.

Obecnie, dobrze poznane jest znaczenie

witaminy występującej obficie w maśle

oraz odpowiednio w mleku tłustym

i generalnie nie stwierdza się niedobo-

rów witaminy A w naszej diecie.

I nn e p r z y p a d k i ko r z y s t n e g o

oddziaływania tłuszczu mlecznego

należy rozpatrywać w odniesieniu do

sumarycznego efektu, jaki wywierają

pozostałe składniki mleka, nie tylko

tłuszczowe.

Na podstawie danych statystycznych

można zauważyć, że spożycie masła

w Polsce pod koniec lat 80-tych XX

wieku spadło z około 9 kg/osobę/

rok do około 4,4 kg/osobę w roku

2009, utrzymując się na tym poziomie.

Jednocześnie w tym okresie nie nastąpił

spadek liczby chorób układu krążenia

w społeczeństwie, co z punktu widzenia

statystycznego nie potwierdza związku

między spożyciem masła a chorobami

układu krążenia. Najprawdopodobniej

są inne, istotniejsze przyczyny wpływu

na choroby układu krążenia niż spożycie

masła.

Aminokwasy, peptydy i natywne białka mleka

Białka mleka zawierają dużą ilość

grup wykazujących aktywność biolo-

giczną wobec organizmu przyczyniając

się do poprawy jego zdrowotności oraz

wpływających korzystnie na jego rozwój.

Przyjmuje się, że przyswajalność przez

organizm człowieka białek mleka jest

bliska 100% może być nieznacznie obni-

żana wskutek intensywnego ogrzewania

produktów.

Najbardziej zróżnicowaną grupą bia-

łek serwatkowych są immunoglobuliny.

Laktoferyna i transferyna są białkami

glikoproteinowymi, które wiążąc żelazo

ograniczają wzrost bakterii poprzez

transport i absorpcję tego pierwiastka

Rok 2010 był dla branży mleczarskiej rokiem dość stabilnym i można śmiało powiedzieć, że również udanym. Niemniej jednak, nie wszystkim udało osiągnąć dobre wyniki ekonomiczne. Niestety dla dwóch spółdzielni ten rok działania był wyjątkowo trudny. Mam tu na myśli OSM w Starogardzie Gdańskim i spółdzielnię w Brzegu. Oba podmioty, dotychczas dość sprawnie funkcjonujące, znikają z mapy polskiego mleczarstwa.

Z posiadanych przez nas informacji widać, że w 2010 roku zmniejszyła się ilość gospodarstw produkujących mleko. Dla przykładu w 2000 roku liczba dostawców mleka był na poziomie 460 tys. a w 2009 było ich już 200. Z naszych szacunkowych danych wynika, że w 2010 było ich ok. 170 tys. Przy tym pamiętać trzeba, że nie maleje ilość produkowanego mleka. Gospodarstwa stają się coraz bardziej wyspecjalizowane, doinwestowane i produkujące surowiec najwyższej jakości.

Podobnie jak zmniejsza się ilość gospodarstwa produkujących mleko, zmniejsza się ilość zakładów je przetwarzających. Część zostaje przejęta przez inne podmioty, na zasadach prawa spółdzielczego, a część znika z rynku na skutek zbyt słabej kondycji fi nansowe. I oczywiście to drugie rozwiązanie, jest zarówno z niekorzystne z punktu widzenia zakładu jak i dostawców mleka.

Nas cieszy takie fakt niewielkiej, ale jednak powoli rosnącej, ilości spożywanych produktów mlecznych. Wprawdzie Polska nadal pozostaje poza europejską czołówką, to widać, że Polscy zaczynają coraz bardziej doceniać walory i wartości produktów spożywczych.

Sądzę, że w 2011 roku dobra koniunktura branży mleczarskiej będzie utrzymana. To niewątpliwie skutkować będzie nowymi inwestycjami i rozwiązaniami także dla konsumentów. Branża mleczarska jest coraz bardziej innowacyjna, otwarta na nowe rozwiązania i bez wątpienia jest ogromnym motorem napędowym sektora rolno - spożywczego.

Mam nadzieję, że 2011 rok obfi tować będzie w działania, które wzmocnią branżę. Liczę na to, że rozpoczęty proces konsolidacji, nabierze w tym roku rozpędu, by wzmocnić pozycję polskiego mleczarstwa na tle innych krajów UE.


Mleczarstwo A.D. 2010

2011_1_ai_190x250.indd 18 2011-01-19 12:41:28


w jelicie . Dzia ł anie lak tofer r yny

w ochronie przeciw drobnoustrojom

obecnym w gruczole mlecznym kro-

wy i powierzchniach śluzówkowych

polega na indukcji stanu zapalnego,

dzięki któremu hamowany jest rozwój

drobnoustrojów. Co więcej, w ostatnio

prowadzonych badaniach klinicznych

potwierdzono przeciwzapalne oraz prze-

ciwnowotworowe działanie laktoferryny.

Innym przykładem białka, które-

mu przypisano niszczenie komórek

nowotworowych poprzez apoptozę

jest α-laktoalbumina, naturalnie wcho-

dząca w skład mleka ludzkiego. Jest

ona składnikiem kompleksu HAMLET

(z ang. Human α-Lactoalbumin Made

Lethal to Tumor Cells), którego prze-

ciwnowotworowe działanie polega

na przekształceniu α-laktoalbuminy

w postać wykazującą toksyczne dzia-

łanie wobec komórek nowotworowych.

Białkiem strukturalnie zbliżonym do

α-laktoalbuminy jest lizozym. Typ-C

lizozymu ma właściwości bakteriosta-

tyczne dzięki hydrolitycznemu działaniu

na wielocukry obecne w ścianach

komórkowych drobnoustrojów. Dzięki

unikalnym właściwościom tego białka

(enzymu), podczas karmienia mleko

kobiece jest wolne od enteropatogenów,

co odgrywa ważną rolę w żywieniu nie-

mowląt. Co prawda zawartość lizozymu

w mleku krowim jest kilkukrotnie razy

niższa niż w ludzkim, ale też należy

w tym wypadku brać pod uwagę ilość

mleka krowiego, jaka jest spożywana.

Produk ty mleczarskie uważane

są także za doskonałe źródło wielu

aminokwasów egzogennych, takich jak:

izoleucyna, leucyna, lizyna, metionina,

fenyloalanina, treonina, trypsyna czy

też walina.

Ważne związki w mleku, które są

coraz dokładniej poznawane to tzw.

„bioaktywne peptydy”, a dokładniej

sekwencje peptydów zidentyfikowane

w naturalnych białkach mleka, w szcze-

gólności w kazeinie. Jednymi z lepiej

poznanych bioaktywnych peptydów

są tzw. kazeinomorfiny pochodzące

z frakcji β-kazeiny. Związki te posiadają

właściwości związków z grupy opioidów,

czyli związków oddziałujących na

receptory bólu. Wykazują one działanie

łagodzące nawet silne bóle (np. po-

operacyjne). W badaniach klinicznych

dowiedziono, także korzystne działanie

bioaktywnych peptydów mleka obni-

żające ciśnienie krwi, co w przyszłości

może okazać się ciekawą alternatywą

dla osób z nadciśnieniem tętniczym. Ich

działanie polega na regulacji wydzielania

angiotensyny – jednego z najbardziej

efektywnych hormonów regulujących

ciśnienie krwi. Związki te są pochodnymi

głównego białka mleka – kazeiny, dlate-

go nazwano je kazokininami. W żywieniu

najpowszechniej można się spotkać

z dwoma bioaktywnymi peptydami

powstającymi z frakcji β-kazeiny pod-

czas fermentacji prowadzonej przez

bakterie Lactobacillus helveticus. Są

to peptydy: izoleucyna-prolina-prolina

oraz walina-prolina-prolina. Wspom-

niane wcześniej bakterie są stosowane

w produkcji serów, z tego względu są

one naturalnym źródłem tych związków.

W innych badaniach prowadzonych

w warunkach in vitro stwierdzono

korzystne oddziaływanie niektórych

peptydów pochodzących z bia ł ek

serwatkowych na procesy adsorp-

cji is totnych, dwuwar tościow ych

kationów w jelicie cienkim. Także

prolak tyna może być przykł adem

bia ł ka naturalnie w ystępującego

w mleku ludzkim oraz w mniejszej ilości

w mleku krowim, które jako hormon

bierze udział w prawidłowym rozwoju

układu neurologicznego.

Cukier mlekowyW mleku laktoza jest jednym z naj-

ważniejszych związków, stanowiących

podstawowe źródło energii (z jednego

grama laktozy uzyskuje się przeciętnie

17 kJ). Oprócz tego pełni ona jednak

szereg innych, bardzo ważnych funkcji.

Przykładowo laktoza nadaje słodkość

produktom mleczarskim oraz stanowi

podstawowe źródło węgla dla pożytecz-

nych i rodzimych bakterii zasiedlających

jelito warunkując tym samym prawidłowy

rozwój jakościowy i ilościowy mikroflory

przewodu pokarmowego. Ponadto stwier-

dzono ważną rolę laktozy w procesach

przyswajania witaminy D oraz korzystnie

wpływającą na prawidłowe funkcjono-

wanie komórek nerwowych, głównie ze

względu na obecność galaktozy. Laktoza

jest także jednym z najprostszych prebio-

tyków stymulujących rozwój bifidobakterii

i innych probiotycznych bakterii mle-

kowych.

Korzyści zdrowotne

wynikające ze spożywania artykułów mleczarskich są powszechnie znane już od czasów starożytnych.

Pozytywne aspekty dla naszego zdrowia płynące ze spożywania produktów mlecznych są wynikiem swoistej

aktywności biologicznej jego naturalnych składników. Co więcej, obecny stan wiedzy w tym zakresie pozwala

na otrzymywanie produktów na bazie mleka, których skład wzbogacono lub poddano modyfikacji w te

składniki. Są to przede wszystkim coraz częściej spotykane na półkach sklepów tzw. produkty funkcjonalne.

Ogólnie rzecz ujmując stanowią one specjalny rodzaj pożywienia, który spożywany regularnie wywiera,

określony i korzystny efekt zdrowotny ponad podstawowe pokrycie potrzeb żywieniowych.

2011_1_ai_190x250.indd 19 2011-01-19 12:41:28

Tradycją przygotowań do konferencji Techmilk stały się spotkania w siedzibie jednego ze sponsorów spotkania. W ubiegłym roku gościła wszystkich fi rma CSK, tegoroczne honory przejęła fi rma Trepko.

Trepko jest międzynarodową fi rmą specjalizującą się w automatach pakujących dla przemysłu spożywczego. Oferta fi rmy skierowana jest przede wszystkim do przedsiębiorstw przemysłu spożywczego, gdzie największą grupę odbiorców stanowi branża mleczarska. Wiodącymi produktami są tutaj maszyny do pakowania w gotowe pojemniki (kubki, wiaderka itp.) oraz w kostki.

Firma przykłada niezwykłą wagę do pogłębiania oferty poprzez tworzenie nowych modeli automatów w poszczególnych grupach urządzeń. Przykładem jest seria automatów do formowania i owijania kostek, w której zostały wprowadzone do sprzedaży trzy nowe modele. Najnowsze propozycje to dwurzędowy automat do pakowania małych kostek (10-25 g), automat do pakowania kostek familijnych (500 g) o zwiększonej wydajności (PMG 6 ) oraz automat do pakowania kostek 1 kg (PMG 5).


mlec z a r s t w o

Do niewątpliwych wad laktozy

należy pogłębianie się z wiekiem nie-

tolerancji tego cukru, która dotyczy od

kilku do kilkudziesięciu procent populacji

w zależności od wieku i regionu świa-

ta. Nie powinno to jednak stwarzać

problemów w spożywaniu produktów

mlecznych, gdyż objawy nietolerancji

laktozy są silnie łagodzone w przypad-

ku spożywania mlecznych produktów

fermentowanych i praktycznie nie wystę-

pują po spożyciu serów dojrzewających,

ze względu na nieobecność laktozy

w tych produktach.

Wapń i inne składnikiW strefie klimatu umiarkowanego

przetwory mleczne są najważniej-

szym (pokrywając przeciętnie 60-70%

dziennego zapotrzebowania) i zarazem

najtańszym źródłem najlepiej przyswa-

jalnego wapnia w diecie człowieka. Do-

datkowo stosunek minerałów - wapnia

do fosforu (od 0,9 do 1,4) w produktach

mlecznych jest jednym z najkorzystniej-

szych spośród wszystkich produktów

spożywczych. W związku z tym produkty

mleczarskie zalecane są przez lekarzy

i dietetyków dla ludzi cierpiących na

dolegliwości związane z niedostateczną

podażą tego makroelementu. W Polsce

ze względu na niskie spożycie produktów

mlecznych stwierdza się znaczne niedo-

bory wapnia w diecie, sięgające prze-

ciętnie połowy jego zapotrzebowania.

Pomimo, że ponad 99% tego pierwiastka

zgromadzone jest w szkielecie kostnym,

to niezwykle istotną rolę w naszym

organizmie odgrywa wapń zawarty

w osoczu krwi, będący uczestnikiem

wielu ważnych procesów życiowych.

W przypadku niedoboru wapnia w diecie

jest on pobierany z kości, co w konse-

kwencji powoduje osteoporozę (zrze-

szotnienie kości) oraz może w skrajnych

przypadkach stworzyć stan zagrożenia

dla życia ze względu na jego ważną rolę

w przewodnictwie nerwowym, krzep-

nięciu krwi, skurczu mięśni oraz akty-

wacji wielu procesów enzymatycznych.

Wraz z wiekiem człowieka do 25-35

roku życia zwiększa się ilość wap-

nia gromadzonego w organizmie, co

jest uzależnione od wielu czynników,

takich jak płeć, układ hormonalny,

rodzaj diety lub wysiłek fizyczny.

W późniejszym okresie życia najczę-

ściej obserwuje się ubytek wapnia

w organizmie, w szczególności u ko-

biet po menopauzie. Doprowadza to

do obniżenia masy tkanki kostnej,

skutkując większą podatnością na

złamania kości oraz urazy kręgosłupa.

Dolegliwości związane z niedostateczną

podażą tego pierwiastka oprócz oste-

oporozy przyczyniają się również do

wielu innych chorób, prowadzących do

niekorzystnych zaburzeń nerwowych,

niekontrolowanych skurczów mięśni,

tężyczki, zaburzeń rytmu pracy serca

oraz ogólnie prowadząc do obniżenia

odporności.

Bez wątpienia najlepszymi w uzupeł-

nianiu niedoborów wapnia są wszystkie

produkty mleczne, a w szczególności

sery dojrzewające popularnie zwane

„żółtymi”, które spożywane średnio

w ilości trzech plasterków (ok. 80 g)

pokrywają całkowite dzienne zapotrzebo-

wanie na ten pierwiastek. Dla porównania

równoważna ilość wapnia występuje

przeciętnie w około 2 szklankach mleka

lub napoju fermentowanego. Wysoka

zawartość wapnia w mleku i jego prze-

tworach w połączeniu z obecnością

witaminy D powoduje, że systematycznie

spożywanie artykułów mleczarskich jest

Spotkaliśmy się w Trepko


Uczestnicy spotkania mieli możliwość zwiedzić zakład produkcyjny firmy TrepkoUczestnicy spotkania mieli możliwość zwiedzić zakład produkcyjny firmy Trepko

2011_1_ai_190x250.indd 20 2011-01-19 12:41:31


najlepszym rozwiązywaniem proble-

mów związanych z niedoborami wapnia

w diecie oraz codziennego zapewnienia

dobrego zdrowia i samopoczucia.

Można zauważyć, że zdecydowana

większość wizyt u lekarzy (z powodów

przeziębień, kataru, osłabienia, złego

samopoczucia), kończy się zwolnieniem,

łóżkiem i receptą, w której podsta-

wowym medykamentem są tabletki

z wapniem. O wiele tańsze od chorowania,

zwolnień i problemów ze zdrowiem,

wynikających z braku tego pierwiastka

jest systematyczne spożywanie bardzo

różnych w zależności od upodobań

produktów mleczarskich.

Warto zapamietaćStudia nad zagadnieniem wpływu

na organizm człowieka bioaktywnych

składników mleka prowadzone są od

przeszło trzydziestu lat. Mimo tego,

rola wielu składników mleka ciągle jest

nieznana. Duży potencjał, rozwój i dosko-

nalenie metod badawczych, badania nad

biomarkerami oraz wymierne korzyści

zdrowotne płynące ze spożywania arty-

kułów mleczarskich skłaniają ośrodki

i instytucje badawcze do podejmowania

badań w tym zakresie, co prowadzi do coraz

nowszych i ciekawych odkryć. Dowiedzio-

no, że mleko i jego przetwory jako bogate

źródło wielu cennych składników odżyw-

czych i funkcjonalnych, stanowią jedną

z najbardziej wartościowych grup artykułów

spożywczych. Jak dotąd mleczne produkty

pro- i prebiotyczne oprócz opłacalności

produkcji przynoszą także obiecujące ko-

rzyści zdrowotne konsumentowi, chociaż

mechanizmy odpowiedzialne za te efekty

wciąż nie są do końca poznane.

Innym c iekawym zagadaniem

związanym z lepszym wykorzystaniem

składników mleka jest racjonalne za-

gospodarowanie serwatki do celów

spożywczych oraz także jako surowca do

otrzymywania niektórych bioaktywnych

składników mleka. Z badań prowadzo-

nych w Zakładzie Biotechnologii Mleka

SGGW w Warszawie wynika, że może

być ona bardzo dobrym składnikiem

do otrzymywania napojów, szczególnie

warzywnych, dając korzyści nie tylko

żywieniowe, ale zapewniając także opła-

calność ekonomiczną produkcji.

Wzrost zainteresowania zagadnieniami

nad bioaktywnymi cechami składników żyw-

ności skutkuje odkryciami związanymi z ko-

rzystnym oddziaływaniem naturalnych skład-

ników pożywienia na zdrowie ludzi. Mleko

i jego przetwory stanowią bardzo zło-

żoną mieszaninę wielu składników,

w których bezustannie identyfikowane

są nowe związki wykazujące bioaktywne

właściwości wobec organizmu człowieka.

W przyszłości można się spodziewać, że

te naturalne związki mogą być atrakcyjną

alternatywą, zarówno dla osób cierpiących

na różne schorzenia, jak i jako środki

zapobiegające ich rozwojowi, stanowiąc

integralny element strategii związanej

z profilaktyką chorób.

Badania epidemiologiczne pro-

wadzone w Polsce potwierdzają tezę,

że nadmierne spożywanie tłustych,

wysokokalorycznych posiłków w po-

łączeniu z niskim udziałem w diecie

mleka i jego przetworów, świeżych

owoców i warzyw oraz ryb zwiększa

ryzyko zachorowalności na raka jelita

grubego oraz może powodować wiele

innych schorzeń. Pewną rolę w tym

zjawisku odgrywają „mity” mówiące

o problemach zdrowotnych związanych

ze spożywaniem mleka jako pokarmu

dla człowieka. Rozpowszechnianie

tego typu poglądów jest szkodliwe dla

zdrowia całego społeczeństwa i wynika

z niezbyt dużej biegłości w naukach

przyrodniczych oraz jednostronnego

i jednoczynnikowego podejścia, a takie

podejście w sprawach żywieniowych jest

chyba najbardziej niebezpieczne.

MelatoninaJednym z ciekawszych związków naturalnie występującym

w mleku, który może okazać się niezwykle pomocny dla osób

z problemem bezsenności jest melatonina, czyli hormon

koordynujący pracę naturalnego zegara biologicznego regulującego

prawidłowy rytm okołodobowy, w tym snu i czuwania. Wydzielanie

melatoniny jest najintensywniejsze we wczesnym dzieciństwie, po

czym wraz z wiekiem szybko maleje. Dodatkowymi czynnikami

prowadzącymi do niekorzystnego obniżenia poziomu wydzielania

melatoniny wraz z upływem czasu są stres oraz niewłaściwe przyz-

wyczajenia żywieniowe. Wytwarzanie melatoniny jest ograniczane

poprzez hamujący wpływ światła, w związku z czym jej produkcja

zachodzi najintensywniej nocą. Ekspozycja organizmu w porze snu

na oświetlenie powoduje znaczne zmniejszenie syntezy i uwalniania

melatoniny. Z tego względu stwierdza się blisko czterokrotnie

większą zawartość tego związku w mleku zebranym podczas

porannego udoju w porównaniu z popołudniowym. Dotychczasowe

badania wskazują, że melatonina jest substancją bardzo bezpieczną,

a naturalna podaż tego związku wraz z mlekiem nie może budzić

żadnych wątpliwości.

Literatura1. Bösze Z. (red.) 2008: Bioactive Components of Milk. Springer-Verlag.2. Clare D.A., Swaisgood H.E. 2000: Bioactive Milk peptides: A prospectus. Journal

of Dairy Science, 83. 1187-1195.3. Ebringer L., Ferencik M., Krajcovic J. 2008: Beneficial Health Effects of Milk and

Fermented Dairy Products – Review. Folia Microbiologica, 53. 378-394.4. Olkowski M., Pluta A. 2010: Wykorzystanie serwatki do otrzymywania napojów

warzywnych. Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny, 54. 23-25.

5. Pluta A. 2006: Masło, śmietana - tłuszcz mleczny. Związek Prywatnych Przetwórców Mleka (ZPPM).

6. Saarela M. 2007: Functional Dairy Products, Volume 2. Woodhead Publishing.7. Sikorski Z. (red.) 1996: Chemiczne i funkcjonalne właściwości składników

żywności. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne.8. Zmarlicki S. 2006: Zdrowotne aspekty mleka i przetworów mlecznych. Zdrowie

Publiczne, 116. 142-146.

2011_1_ai_190x250.indd 21 2011-01-19 12:41:31

Hugart ma już 20 lat! Firma rozpo-czynająca działalność jako spółka handlowa jest obecnie znaczącym producentem maszyn i urządzeń dla przetwórstwa spożywczego. O rynku i jakości opowiada Andrzej Szczepanek, właściciel przedsię-biorstwa.

• Lubi Pan swoją pracę? Bardzo. Przede wszystkim dlatego, że

pociągają mnie innowacje. Jestem technikiem inży-

nierem a tu, na miejscu, sami konstruujemy nasze

urządzenia. Cieszy mnie też fakt że konkurujemy

z firmami, będącymi na rynku znacznie dłużej

od nas. Technologicznie zrobiliśmy gigantyczny

postęp. Nie tylko musimy dorównywać naszym

szanownym konkurentom ale naturalnie wciąż

czujemy potrzebę wymyślania ciekawszych aplikacji.

Poza tym – lubię moich klientów.

• Co jest najważniejsze w urządzeniach, które produkujecie? W jakim zakresie cena wpływa na decyzję klienta?

Najbardziej istotne są funkcjonalność, higiena

i rozwiązania technologiczne. Cena jest oczywiście

czynnikiem niebagatelnym, szczególnie w segmencie

maszyn niskowydajnych. Nasze spojrzenia kierują się

jednak w stronę maszyn liniowych, wysokowydajnych.

Choć nie mamy ambicji być polskim mercedesem,

JAKOŚĆ: GDY WRACA KLIENT, A NIE WYRÓB

Firma wyprodukowała ponad 700 maszyn i urządzeń różnego typu. Potwierdze-niem wysokiej klasy urządzeń i usług fi rmy są wierni klienci, m.in.: Mlekpol, Mlekovita, OSM Krasnystaw, Biomlek Chełm, Nowy Dwór Gdański, Koło, Włocławek, jak również Nutricia i Tosca oraz producenci branży rybnej tacy jak Lisner i Nadler należące do grupy Uniq, Superfi sch fi rma skandynaw-skiego koncernu ABBA. A także fi rmy Homman, Seko, Agrico Kalisz, ZM Werbliński, Mispol Białystok i wielu innych producentów.

Andrzej Szczepanek

lubi grę

zespołową.

I lubi zwyciężać.

Na zdjęciu:

na medalowej

pozycji.

Następnym

razem pójdzie nam

jeszcze lepiej

– zapewnia


r o zmo w amlec z a r s t w o

Nie chcę być Mercedesem

KATEDRA MLECZAR-STWA I ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ WYDZIAŁU NAUKI O ŻYWNOŚCI

UNIWERSYTETU WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO

W OLSZTYNIE IKRAJOWY ZWIĄZEK SPÓŁDZIELNI MLECZARSKICH ZWIĄZEK REWIZYJNY W WARSZAWIE

ORAZ FIRMY:AARHUSKARLSHAMN, ALPMA, APV, CHR. HANSEN, CSK FOOD ENRICHMENT, DIVERSEY, DSM FOOD SPECIALTIES, ECOLAB, ELOPAK, FOSS, GEA PROCESS ENGINEERING, GEA WESTFALIA SEPARATOR, GRUNDFOS, HUGART, KB FOLIE, MERCK, MILK HYDROSAN; MULTIVAC, NEUMO, OBRAM, PALSGAARD, P.M.T. TRADING, TETRA PAK, TEWES-BIS, TREPKO, WEBER, WILD, ZENTIS

ZAPRASZAJĄ DO UDZIAŁU

w XIX Sympozjum

TECHNIKA I TECHNOLOGIA W PRZEMYŚLE MLECZARSKIM

które odbędzie się 07-10 czerwca, 2011 r. w Mrągowie.

2011_1_ai_190x250.indd 22 2011-01-19 12:41:40

zależy nam na zdobyciu statusu polskiego volkswa-

gena maszyn i urządzeń spożywczych.

• Jaki będzie kolejny krok? Najwięcej uwagi absorbują mi myśli

o maszynie aseptycznej. Jesteśmy pół kroku

od celu: wyprodukowaliśmy już urządzenia

ultraclean, kolejnym krokiem będzie aseptyka.

Tak jak naturalną konsekwencją konsolidacji

branży mleczarskiej jest zapotrzebowanie na

wysokowydajne i ultraczyste urządzenia.

• Czy konsolidacja oznacza mniej zamówień?

Raczej zmianę ich struktury. W celu ogranicza-

nia kosztów klienci poszukują jednej, dobrej,

szybkiej maszyny. Kiedyś woleli zamówić kilka

mniejszych i wolniejszych. Chcąc sprostać nowym

trendom rynkowym, zamierzamy zabezpieczać

pakowanie aż do końca, włącznie z paletyzatorem

i owijarką.

• W jakim zakresie lokalizacja firmy na Śląsku ma wpływ na współpracę z naszymi południowymi sąsiadami?

Rzeczywiście, do Pragi mamy taką samą

odległość, co do Warszawy. Rzeczywiście, na

rynkach Czech, Słowacji, Węgier czy Rumunii

jesteśmy obecni od wielu lat. Jednak otwieramy

już nasze przedstawicielstwa na całym świecie.

Świat staje się globalną wioską.

Rozmawiała Aleksandra Wojnarowska

W ofercie firmy znajdują się urządzenia napełniająco – zgrzewające czyli rotacyjne i liniowe pakowaczki, o wydajności od 1 200 do 40 000 opakowań na godzinę; urządzenia liniowe o wydajności od 10 do 40 000 opakowań na godzinę, w wersji ultraclean, z zastosowaniem stery-lizacji H

2O2 oraz UV lub IR, linie produkcyjne; przy-

krywarki służące do automatycznego nakładania pokry-wek na opakowania z owocami i warzywami o wydajności od 40 do 80 opakowań na minutę; urządzenia grupująceopakowania jednostkowe w opakowania zbiorcze; urzą-dzenia uzupełniające: dozowniki; mieszalniki do sałatek; pompy pneumatyczne; stacje uzdatniania wody; maszyny rotacyjne wyposażone w bezpieczne filtry Hepa oraz sterylizację H

2O2 oraz UV lub IR.


Andrzej Szczepanek

fot.

Agen

cja

Prom

ocji

Bizn

esu

KATEDRA INŻYNIERII I APARATURY PROCESOWEJWYDZIAŁU NAUKI O ŻYWNOŚCI UNIWERSYTETU WARMIŃSKO--MAZURSKIEGO W OLSZTYNIE

ALIMA–BIS APV SPX ARGO B&R CHR. HANSEN COLORCAP CSK DANISCO DSM ECOLAB ECOR EKO-CHEM ELOPAK ENVIRO-CHEMIA EURO-PAN FOSS GEA PE GEA TUCHENHAGEN GEA WESTFALIA GRUNDFOS HUGART HYPRED IZOLACJE DIVERSEY MILK HYDROSAN MLEKOMAT NEUMO NOVADAN OBRAM PE PE PMT PP-EKO PRO-WAM SACCO SCHWARTE-MILFOR TECHMAR TECHNO SERWIS TELEST TETRA PAK TEWES-BIS TREPKO ULMA UNITEX ZENTIS

Patron medialny

AGRO INDUSTRY

Partner POLSKA IZBA MLEKA

Zapraszają na

XII Seminarium„Postęp techniczny w przetwórstwie mleka”

TECHMILK 2011MIKOŁAJKI, 15.02.-18.02.2011 r.,HOTEL GOŁĘBIEWSKI

Zgłoszenia udziału w Seminarium przedstawicieli zakładów mleczarskich przyjmowane będą do dnia 26.01.2011 r.

tel. 89 5234792, 89 5234966,fax 89 5234431,e-mail: [email protected]

2011_1_ai_190x250.indd 23 2011-01-19 13:01:35

Wartość całego rynku napojów bez-

alkoholowych w Polsce kształtuje się na

poziomie 10,2 mld PLN rocznie.

Spożycie Według danych AC Nielsen spo-

życie naturalnych wód mineralnych,

wód źródlanych i wód stołowych od

października 2009 do września 2010

wyniosło 2,5 mld l i t rów (wzrost

o 13,9%), osiągając wartość 2,6 mld PLN

(wzrost o 10,7%). Szacujemy jednak, że

rzeczywista sprzedaż i spożycie mogły

być jeszcze kilka procent wyższe. 63,7%

spożycia przypada na wody niegazowane

(67,2% w ujęciu wartościowym) i ich

sprzedaż systematycznie zwiększa się.

Nadal preferowana przez klientów

pojemność opakowania to butelki 1,5 l

PET (73,5%) oraz duże opakowania PET

powyżej 2 litrów. W systemie HORECA

widoczne są wygodne i estetyczne butelki

szklane.

Kategoria napoje gazowane od-

notowała w tym samym czasie spadek

sprzedaży w ujęciu ilościowym (- 0,8%)

osiągając poziom 1,6 mld litrów i wartość

3,2 mld PLN (wzrost o 0,6%). Najchętniej

kupowanymi napojami były tradycyj-

nie napoje o smaku coli oraz cytryny

i pomarańczy. Coraz chętniej akcep-

towane są przez konsumentów napoje

typu multiwitamina oraz z dodatkiem

mięty. Wyraźny był w tym okresie spadek

spożycia w segmencie napojów niega-

zowanych. Wielkość sprzedaży wyniosła

w omawianym czasie 680,9 mln litrów

(-7,8%) o wartości 1,5 mld PLN (-9,7%).

W okresie październik 2009 – wrzesień

2010 sprzedaż napojów energetyzjących

i napojów izotonicznych na polskim

rynku osiągnęła prawie 109 mln litrów

o wartości 855,2 mln PLN. Oznacza to

przyrost sprzedaży o 6,3% pod względem

ilości i 5,8% w ujęciu wartościowym

w porównaniu do analogicznego okresu

2009 - 2010.

W tym samym czasie, według danych

AC Nielsen, kategoria soki uzyskała

wzrost sprzedaży aż o 19% osiągając po-

ziom 265,6 mln litrów i wartość 887,2 mln

PLN (+10,3%). Dominuje opakowanie

kartonowe (90,2% pod względem ilości

oraz 78,6% pod względem wartości).

Inaczej sytuacja wyglądała w asorty-

mencie nektary, gdzie odnotowywany

jest dalszy spadek sprzedaży do 298,9

mln litrów (-14,2%) o wartości 96,5 mln

PLN (-13,3%). Podstawowym rodzajem

opakowania dla soków i nektarów są

kartony i butelki szklane.

Kto jest największyWśród największych producentów

wody w opakowaniach widoczna jest

walka o prymat. Według danych AC

Nielsen l iderem pozostaje marka

Sprzyjające prognozy

Większość producentów wód i napojów w Polsce miniony rok powinna zaliczyć do mniej lub bardziej udanych. Pozwolił on im ugruntować swoją pozycję na rynku. Wiele czynników wska-zuje, że 2011 rok oraz najbliższe lata, co potwierdzają przytoczone wyżej prognozy dotyczące naszego kraju powinny być również dla producentów naturalnych wód butelkowanych, wód źródlanych i wód stołowych oraz napojów bezalkoholowych w Polsce sprzyjające.

Wojciech Rutkowski

Krajowa Izba Gospodarcza „Przemysł Rozlewniczy”

w przemyśle rozlewniczymRok 2010Rynek napojów bezalkoholowych w naszym kraju jest stabilny pod względem wartości sprzedaży (+2,4%) i odnotował wzrost sprzedaży wolumenowej (+5,4%). Do rozwoju kategorii w największym stopniu przyczynił się segment wody w opakowaniach.

r o z l e w n i c t w o

r y nek


2011_1_ai_190x250.indd 24 2011-01-19 12:41:50

„Żywiec Zdrój” (Grupa Danone) ma-

jąca około 19,1% udziału w rynku.

Drugą pozycję z pewnością umocniła

spółka „Nałęczów Zdrój” (Cisowianka)

z udz i a ł em na poz iomie 8 ,8%.

W czołówce znajdują się „Nestle

Waters Polska”, „Coca Cola HBC

Polska” (krajowy lider w napojach),

g rupa „Maspex” ( k ra jowy l ide r

w produkcji soków i herbatek), „Agros

Nova”, Grupa „Kofola – Hoop”, „Mu-

szynianka”, „Ustronianka”, „Pepsi

Cola General Bottlers Poland Sp. z o.

o.”, „Primavera” i „Zbyszko” oraz TG

„Bewa”. Systematycznie wzrasta rynek

„private label”.

W roku 2010 nastąpiło kilka istotnych

zmian właścicielskich. Po wielu latach

został sprywatyzowany Zespół Uzdrowisk

Kłodzkich SA w Polanicy Zdroju (marka

„Staropolanka”), którego nowym właści-

cielem został Kombinat Górniczo – Hut-

niczy Miedzi. Nowego właściciela posiada

„Womir – Spa Sp. z o.o.”, którym stała się

grupa „Danone”. Natomiast 50% udzia-

łów tej grupy w rozlewni „Polska Woda”

w Aleksandrii zostało przejęte przez grupę

„San Benedetto”. Ponadto doskonale

znany w branży rozlewniczej p. Marek

Jutkiewicz kupił od KWB Bełchatów

rozlewnię „TG BEWA”. Odnotować

należy uruchomienie nowego zakładu

rozlewającego wodę do opakowań HOD

(coolery) przez „Nestle’ Waters Polska”

w Rzeniszowie k/Częstochowy.

Rynek globalnyOdnośnie perspektyw polskiego

przemysłu rozlewniczego optymi-

stycznie brzmią raporty i prognozy

sporządzane również przez innego

analityka – CANADEAN, choć w od-

niesieniu do całej Europy jest nieco

inaczej. Wedle nich globalnie rynek

napojowy w krajach Unii Europejskiej

wzrósł w 2009 roku zaledwie o 35 mi-

lionów litrów, co w ujęciu procentowym

oznacza zmiany niezauważalne. Wzrost

spożycia odnotowany został w kategorii

koncentratów (+207 mln litrów, +2,8%)

oraz soft drinków (+52 mln litrów,

+0,1%). Natomiast w pozostałych kate-

goriach widoczny był spadek spożycia:

soki i nektary (mniej o147 mln litrów

tj. -1,3%, wody butelkowane mniej

o 77 mln litrów tj. -0,1%. Struktura

spożycia:

• naturalna woda w opakowaniach

– 44% w całym rynku;

• soft drinki – z 40% udziałem

w globalnym rynku;

• soki i nektary – 10% w europejskim

rynku napojów;

• koncentraty – 6% udziału w rynku.

Ostatnie dostępne dane za 2009 rok

wyraźnie wskazują na spadek tempa

wzrostu spożycia napojów energetyzu-

jących, choć nadal jest ono dodatnie

(+11%) i napojów typu „ice” oraz

gazowanych.

W Europie nadal 6 głównych rynków

stanowi 75% całego spożycia napojów

w ujęciu wolumenowym:

Niemcy – 23%

Włochy – 14%

Francja – 12%

Wielka Brytania – 11%

Hiszpania – 10%

Polska – 5%.

Na przestrzeni ostatnich dzie-

sięciu lat spożycie to zwiększyło się

o 22 miliardy litrów. W tym samym czasie

w istotny sposób zwiększyła swój

udział Polska. Trend spadkowy dotyczy

natomiast rynku francuskiego i brytyj-

skiego. Wartość sprzedaży w Europie

w ubiegłym roku wyniosła 216 miliardów

Euro, co oznacza jej wzrost o 55 miliar-

dów Euro w porównaniu z 2000 rokiem.

Największy udział w wydatkach na zakup

artykułów napojowych mieli w 2009 roku

Niemcy (26%), Brytyjczycy (24%), Włosi

(14%) i Hiszpanie (10%). Polski udział

w tych wydatkach wynosi około 2%, ale

systematycznie się zwiększa. Ponadto

zwraca uwagę fakt, iż powiększa się

Ciągle dużo mówi się o postępują-cym, nieuchron-nym procesie dalszej globalizacji gospodarki, co dotyczy również branży rozlew-niczej. Trudno jednak o szcze-góły, ponieważ są to sprawy, które rozstrzygają się w zacisznych gabinetach głów-nych decydentów i trudno się temu dziwić. Z pewno-ścią najsłabszym trudno będzie przetrwać. W najbliższym czasie istotne znaczenie dla branży będzie miało wejście w życie rozporzą-dzenie ministra zdrowia w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych, które jednak w ocenie wielu producen-tów i ekspertów powinno zostać możliwie szybko ponownie znowelizowane.

w przemyśle rozlewniczym


2011_1_ai_190x250.indd 25 2011-01-19 12:41:55

reklama

udział w rynku „private label”, który

obecnie jest na poziomie 23%, głównie

kosztem mniejszych firm. Głównych

10 graczy pozostaje z praktycznie

niezmienionymi udziałami przez okres

ostatnich kilku lat.

Z d a n i e m e k s p e r t ó w C a -

nadean do roku 2020 należy ocze-

kiwać wzrostu spożycia napojów

w Europie do poziomu około 131 mi-

liardów rocznie, co oznacza, że każdy

mieszkaniec tego kontynentu wypije

259 litrów wody butelkowanej, soków,

soft drinków i nektarów. Zmienić ma się

struktura konsumpcji. Wzrośnie udział

krajów Europy Środkowo – Wschodniej

(w tym tylko Polski do około 8%),

kosztem między innymi Francji, Hiszpanii

i Wielkiej Brytanii, co brzmi optymistycznie

dla branży rozlewniczej w naszym kraju.

Eksperci nie oczekują spadku spożycia

napojów w Niemczech. Podobnie sytuacja

w ich ocenie powinna się kształtować

w ujęciu wartościowym, gdzie całkowita

sprzedaż w Europie powinna dojść do 242

miliardów Euro. Spodziewać się należy

jednak, że wyhamowywane będzie w ciągu

najbliższych dziesięciu lat średnioroczne

tempo wzrostu spożycia.

Szczególną uwagę w swoich opra-

cowaniach zwracają eksperci Canadean

na fenomen rynku chińskiego i jego

wzrastającej roli w spożyciu napojów

bezalkoholowych. Podczas gdy w 2000

roku udział Chin w całym światowym

rynku, mającym wówczas wielkość

338 miliardów litrów, wynosił 4%, to

zgodnie z tegorocznymi prognozami

powinien on być na poziomie 11%

(cały światowy rynek – 512 miliardów

litrów), a w 2020 roku osiągnie ponad

20% (szacowana wielkość globalnego

rynku światowego – 755 miliardów

litrów) i będzie wyższy niż rynek Stanów

Zjednoczonych (około 15%), które

dotychczas tradycyjnie plasowały się

na pierwszym miejscu. Zakłada się, że

udział w światowym rynku napojowym

takich krajów o dużej populacji jak

Brazylia, Japonia, Indie, Indonezja,

Meksyk będzie w tym okresie stabilny –

na poziomie kilkuprocentowym. Zwięk-

szyć się powinno również znaczenie

rynku rosyjskiego, którego udział

w światowym spożyciu według prognoz

będzie wynosił za 10 lat około 2%.

Krajowa Izba Gospodarcza Przemysl Rozlewniczy

Izba należy i aktyw-nie uczestniczy w pracach organizacji międzynarodowych EFBW (wody butelkowane), UNESDA (napoje bezalkoholowe) i EBWA (wody w dużych opakowa-niach). W czerwcu 2011 roku Krajowa Izba Gospodarcza „Przemysł Rozlewniczy” będzie gospodarzem corocznego posie-dzenia Walnego Zgromadzenia EFBW w Warszawie, co należy uznać jako wyraz uznania dla Izby i jej członków w wymiarze euro-pejskim, ale również jako duże wyzwanie organizacyjne.

2011_1_ai_190x250.indd 26 2011-01-19 12:41:59

To Mięsna Mapa Polski – la-minowana mapa ścienna w skali 1:550 000 o wymiarach 160x120 cm, obejmująca lokalizacje wszyst-kich f irm mięsnych w Polsce. Do mapy dołączony jest ponad 200-stronicowy suplement w for-mie książkowej, który zawiera dane teleadresowe tych fi rm w układzie województwo-powiat, według stanu z lipca 2010 roku. Podkładem mapy, stanowiącym dodatkową i praktyczną informację jest ad-ministracyjny podział kraju oraz najbardziej aktualna sieć drogowa. Wydawca: Polskie Portal Mięsny www.PortalMięsny.com.

To produkt u n ika l ny. Do -tychczas sektor mięsny nie miał możl iwości korzystania z tak zaawa n sowa ne j i sy nte t yc z-ne j in formac ji . Mięsna Mapa Pol s k i j e s t s ko nc e nt r owa n ą i zwizual izowaną informac ją geograficzną sektora mięsnego w Polsce. Niestety, jako produkt niszowy, Mapa z suplementem została wydana w niewielkim nakładzie - 300 egzemplarzy co oznacza, że tylko nieliczne fi rmy będą mogły ją nabyć. Warto więc pospieszyć się z decyzją o jej za-kupie.

Pierwszym warunkiem sku-tecznego wykorzystania mapy jest poświęcenie nieco czasu na jej przestudiowanie i zapoznanie się z układem suplementu. Zauważy-my, że nasycenie Polski firmami mięsnymi nie jest jednorodne. Są zagłębia, takie jak na przykład Wiel-kopolska, województwo łódzkie czy wreszcie śląskie, ale są także miejsca niemal „puste”, jak na przykład województwo zachodniopomor-skie czy warmińsko-mazurskie. Informacja daje już podstawę do zaawansowanych analiz, a miano-wicie do:• Analizy przestrzennego roz-

mieszczenia fi rm mięsnych.• Anal izy kon kurenc y jnośc i

terytorialnej.• Planowania kierunku ekspansji

rozwojowej fi rmy.• Budowania strategii działu lub

całej fi rmy.

Mapa może być wykorzysty-wana jako narzędzie operacyjne w codziennych pracach. Przede wszystkim dotyczy to planowania spotkań biznesowych, marketin-gowych i handlowych, a także tras przejazdu. Szczególnie przydatna będzie zatem dla osób i działów

związanych z marketingiem, han-dlem i logistyką.

Należy również wspomnieć o walorach dekoracyjnych Mapy. Doskonale nadaje się do umieszcze-nia w prestiżowych miejscach fi rmy, zwłaszcza w miejscach spotkań biznesowych, gdzie zawsze będzie wzbudzać żywe zainteresowanie naszych gości.

Więcej informacji o Mięsnej Mapie Polski i o tym jak zamówić produkt można znaleźć na stronie Portalu Mięsnego: www.mapa.portalmiesny.com

Właśnie ukazało się na krajowym rynku wydawniczym innowacyjne narzędzie pracy przeznaczone dla przedsię-biorstw branży mięsnej i fi rm związanych z tym sektorem.

Mięsna Mapa Polski

artykuł promocyjny


pr zemys ł mię sny

r y nek

2011_1_ai_190x250.indd 27 2011-01-19 12:42:00

Andrzej OlkowskiStowarzyszenie Regionalnych Browarów Polskich

Mniej więcej od początku 2008 roku rynek zaczął się

dynamicznie zmieniać, a w 2010 zmiany te nabrały jeszcze

większego tempa. Polski rynek spożywczy pomału zaczyna

upodabniać się do rynków państw wysokorozwiniętych

i bogatych, co skutkuje zwiększonym zainteresowaniem

polskich konsumentów produktami tradycyjnymi, regional-

nymi, ekologicznymi, czyli takimi, w których czuć jeszcze

rękę człowieka.

Część konsumentów dostrzegła już, że żywność masowa,

produkowana przez bezduszne maszyny i do tego w ogromnych

ilościach, jest zwyczajnie szkodliwa, powoduje tycie i może

być przyczyną wielu chorób cywilizacyjnych. Dodatkowo, a to

jest chyba najważniejsze, ta żywność zwyczajnie nie smakuje,

gdyż głównym kryterium jej wyprodukowania jest jakość, a nie

smakowitość. Dotyczy to także niektórych piw produkowanych

metodami przemysłowymi, nawet jeżeli na etykiecie mają napisy

świadczące o „tradycji” czy „naturze”.

Ten ciekawy nowy konsumencki trend szybko od-

kryli niektórzy dystrybutorzy oraz sprzedawcy detaliczni

i utworzyli w swoich punktach działy piw regionalnych.

Dzięki nim dobre i smaczne piwa z browarów regionalnych

mogą zaspokajać oczekiwania wymagających konsumentów

nawet w miejscach bardzo odległych od siedziby browaru,

a browary mają wygodny i do tego alternatywny do

dotychczasowego rynek zbytu.

A mają się nasze browary regionalne czym pochwalić.

Warzą piwa jasne i ciemne, zwykłe, specjalne i smakowe,

z dodatkiem miodu czy owoców, portery, koźlaki, piwa typu

angielskiego, piwa pszeniczne i to zarówno te warzone

z pszenicy, jak i takie z dodatkiem orkiszu, piwa o smaku

czekoladowym czy bananowym, z dodatkiem imbiru czy

wanilii, ale przede wszystkim dostarczają na rynek piwa

świeże, czyli niepasteryzowane.


b r o w a r n i c t w o

r y nek

ma być smakowite!PiwoWchodzimy w kolejny rok, a na rynku piwa dzieje się, oj dzieje i to dzieje się ciekawie, szczególnie z punktu widzenia konsumenta, gdyż o takim wysypie ciekawych i smacznych piw jeszcze dwa – trzy lata temu mógłby sobie tylko pomarzyć.

2011_1_ai_190x250.indd 28 2011-01-19 12:42:04

Brak pasteryzacji nie tylko poprawia walory smakowe

piw, powoduje także to, że możemy z pełną odpowiedzial-

nością mówić o zdrowotnych aspektach spożywania piwa,

naturalnie umiarkowanego spożywania. I co najważniejsze,

to właśnie brak pasteryzacji jest najlepszym potwierdzeniem

tradycyjności piwa, ponieważ proces pasteryzacji ma

niewiele ponad 100 lat, a w piwowarstwie zastosowany został

jeszcze później, podczas gdy piwo znane jest ludzkości od

kilku tysięcy lat.

Jedynym celem pasteryzacji jest przedłużenie terminu

przydatności do spożycia, czyli jest to proces mający

podobne znaczenie jak naświetlanie promieniami UV, czy

sterylizacja na zimno, co nie odbywa się jednak bez straty

na smakowitości.

Stosunkowo szybko rosnąca grupa świadomych,

wymagających, zwracających dużą uwagę na to co jedzą

oraz piją i dbających o zdrowie konsumentów spowodowała,

że przyrosty produkcji i sprzedaży są w segmencie piw

warzonych przez browary regionalne dwucyfrowe, podczas

gdy cały rynek piwa skurczył się o 10% i trwa w stagnacji

oraz jak na razie nie widać sygnałów, żeby miało się to

zmienić.

Oceniam więc, że rozwój rynku piw regionalnych ma

jeszcze spory potencjał wzrostu, gdyż z obecnych 4% może

docelowo urosnąć do nawet 10%, szczególnie, że będzie

wspierany przez bardzo szybki rozwój najciekawszego

segmentu, czyli browarów restauracyjnych. Dzisiaj jest

w Polsce dwadzieścia kilka takich browarków ale szacuję, że

w najbliższych kilkunastu latach ta liczba może wzrosnąć do

nawet stu browarów. I chociaż wielkością produkcji

rynku one nie wywrócą, to będą najlepszymi ambasadorami

kultury warzenia i spożywania piwa. Co już dzisiaj widać

w miejscach, w których funkcjonują...


Żywność masowa zwyczajnie nie smakuje, gdyż głównym kryterium jej wyprodukowania

jest jakość, a nie smakowitość. Dotyczy to także niektórych piw produkowanych metodami

przemysłowymi, nawet jeżeli na etykiecie mają napisy świadczące o „tradycji” czy „naturze”

Ryn

ek p

iw r

egio

naln

ych

ma

jesz

cze

spor

y po

tenc

jał w

zros

tu, g

dyż

z ob

ecny

ch 4

% m

oże

doce

low

o ur

osną

ć do

naw

et 1

0%

Brak pasteryzacji nie tylko poprawia walory smakowe piw. Powoduje także to, że możemy z pełną odpowiedzialnością mówić o zdrowotnych aspektach spożywania piwa, naturalnie umiarkowanego spożywania

2011_1_ai_190x250.indd 29 2011-01-19 13:03:54



f e l i e t on

Każde wino, destylat czy piwo

dostarcza nam nowych wrażeń, odsła-

niając rąbek sensorycznych tajemnic

świata alkoholi. Na temat każdego z nich

powstały tysiące opracowań, książek

i ar tykułów. Tak naprawdę jednak,

gdyby zorganizować narodowy test

wiedzy o alkoholach (co z wiadomych

przyczyn raczej na razie się nie wydarzy)

okazałoby się, że nasza średnia wiedza

jest znacznie poniżej średniej.

Wiemy, że whisky pije się raczej

bez coli, że wino czerwone serwuje-

my do mięs a tequillę pijemy z solą

i cytryną. Nie znamy jednak wyjątków

od tych reguł, nie potrafimy płynnie

poruszać się w tematach kultury ser-

wowania, dobierania alkoholi do potraw

i sy tuacji. Nie czujemy się pewnie

w dobrze zaopatrzonym barze, gdzie

z półek atakują nas barwne etykiety

z zakodowanymi informacjami, a nazwy

drinków brzmią co najmniej obco.

W zasadzie jedyny bliski sercu temat,

w którym Polacy brylują i śmiało głoszą

teorie godne co najmniej publikacji,

to temat piwa. Wszyscy pijemy piwo,

znamy się na nim i wiemy, że powinno

być zimne, musi mieć pianę na dwa

palce i najlepiej smakuje u naszych

południowych sąsiadów. I mimo tego,

że podświadomie czujemy że wiedza

ta wydaje się być cokolwiek niepełna,

to ciężko nam przyznać, że świat piwa

także wymaga porządnej eksploracji,

jeżeli chcemy czuć się choć trochę

fachowcami. Poświęćmy więc trochę

czasu na poznanie piwnego świata, który

wbrew pozorom jest najbarwniejszą czę-

ścią królestwa procentowych trunków

i który może zaskakiwać nas przez lata

piwoznawczych poszukiwań. Jak stać

się znawcą piwa ? Wcale nie tak trudno...

Siła różnorodnościNiewątpliwą zaletą piwnej pasji

jest fak t, że kultura piwa to temat

niesamowicie dynamiczny i nieustannie

ewoluujący. Nie ma tu nudnej teorii, kra-

watów i garniturów. Nie ma wyszukanych

wnętrz i kryształowych kieliszków. Jest

za to wąchanie, smakowanie, dobieranie,

Zanim kupimy daną markę, warto zastanowić się przez chwilę do czego potrzebne jest nam akurat to piwo. To jak dobierzemy piwo do okoliczności, będzie miało kluczowy wpływ na odbiór jego smaku i aromatu.

Wszyscy znamy się na piwie... Świat alkoholi to niekończąca się feeria barw, smaków i aromatów. Mamy w nim trunki łagodne i ostre, słodkie i wytrawne, orzeźwiające i sycące zmysły.

?

2011_1_ai_190x250.indd 30 2011-01-19 12:42:12

Maciej Chołdrychpiwoznawcy.pl


wybieranie i ocenianie. Piwo to jedyny

napój łączący w swojej technologii

proces warzenia czyli gotowania i fer-

mentacji alkoholowej. Tylko piwo można

warzyć z tak różnorodnych surowców

jak jęczmień, pszenica, owies, orkisz

czy żyto. Tylko piwo może pasować do

zup, mięs, owoców i czekolady. Może

nas orzeźwiać, rozgrzewać i pobudzać

apetyt. Aby jednak skorzystać w pełni z

bogactwa tego świata należy poznać kil-

ka smakowo – aromatycznych tajemnic

piwa, co na szczęście da się zrobić tylko

w praktyce. Bo jak ktoś kiedyś zauważył:

mówienie o smaku jest jak tańczenie

o architekturze.

Składowe rynku piwaPolski rynek piwa przechodzi obec-

nie fazę przyspieszonego rozwoju.

Nadrabiamy lata stracone na ciepłym

piwie pod budką, okres transformacji,

konsolidacji i niestety globalizacji naszej

części piwnego świata i wchodzimy

w, być może jeszcze nie idealne, ale

już satysfakcjonujące piwne realia.

Przede wszystkim mamy coraz prężniej

działające małe i średnie browary, które

z odwagą wkraczają w obszary piw do

tej pory nieobecnych na naszym rynku.

Piwa pszeniczne, miodowe, schwarzbier,

portery a nawet ALE możemy znaleźć

na półkach sklepów specjalistycznych

ale coraz częściej także popularne

supermarkety oraz puby poszerza-

ją swoją ofertę o niszowe produkty.

W tym samym czasie duże koncerny

piwowarskie starają się przyciągnąć

uwagę prawdziwych miłośników piwa

rozmaitymi aktywnościami kreującymi

kulturę piwa. Interesują się nurtem

domowego piwowarstwa i dostrzegają

w społeczności prawdziwych miłośni-

ków piwa istotny czynnik warunkujący

kierunki rozwoju polskiej kultury piwa.

Nie sposób nie zauważyć też całej

sieci browarów restauracyjnych, które

warzą doskonałe piwa i skracają czas

ich dystrybucji do minimum, jakiego

wymaga przewód od tanku fermenta-

cyjnego do nalewaka za barem. Tam

spotkać możemy naprawdę świeże piwa.

Wszystkie te aktywności sprawiają, że

możemy cieszyć się obecnością coraz

większej ilości gatunków i marek piwa.

Nic tylko wybierać...

Sztuka mądrego wyboruWybranie piwa to rzecz tylko z pozoru

prosta. Zanim kupimy daną markę, warto

zastanowić się przez chwilę do czego

potrzebne jest nam akurat to piwo. Tak,

piwo bowiem może mieć bardzo różne

przeznaczenie i nie chodzi tu wcale o rolę

kąpielową czy szamponu do włosów.

Różne gatunki piwa dopasowują się

bowiem do rozmaitych sytuacji. Gorycz-

kowe lagery pijemy, by pobudzić apetyt

lub orzeźwiać zmysły, ciemne koźlaki

na deser a, dajmy na to niemieckie

weizeny, pełnić mogą rolę śniadaniową.

To jak dobierzemy piwo do okoliczno-

ści, będzie miało kluczowy wpływ na

odbiór jego smaku i aromatu. Niestety

w przypadku polskich piw, zwłaszcza

z dużych browarów nie możemy liczyć

na szczegółowe informacje zawarte na

etykiecie. Fakt, że „zawiera słód jęcz-

mienny” nie mówi nam niestety z jakim

piwem mamy do czynienia. Podobnie ma

się rzecz z przynależnością gatunkową,

czy to stout, pilsner czy lager ? Niestety

takich informacji ciężko się doszukać.

Z pewnością warto tu wzorować na

bardziej piwnych krajach. Tam poza

dużo bardziej szczegółowym składem

surowcowym, na etykiecie znajdzie-

my też prawie zawsze gatunek jaki

reprezentuje wybrane przez nas piwo.

Mówiąc etykieta nie mam tu na myśli

małych, białych naklejek na piwach im-

portowanych, które mogą nas wpuścić

w przysłowiowe maliny. Uniwersalnym

opisem jest na nich najczęściej „piwo

jasne”, „piwo produkowane z chmielu”

i tym podobne wyrafinowane opisy nijak

mające się do rzeczywistych walorów

piwa. Widzimy tym samym, że mamy

jeszcze wiele do zrobienia by w pełni

poczuć się znawcami tematu.

Powyższy tekst, który w tym miejscu

zaczyna się kończyć, świadczy przede

wszystkim o tym, że jest o czym pisać.

A więc polska kultura piwa istnieje

i ma się coraz lepiej. Jeszcze kilka lat

temu ten optymistyczny ton mógłby

zostać odebrany jako zestaw poboż-

nych życzeń albo wieści z zagranicy.

Dzisiaj wiemy już, że mamy prawo głosu

w piwnym świecie i tylko od nas zależy

co z tym dalej zrobimy. Jedno jest

pewne, poznawanie piwnego świata to

niekończąca się przygoda ze smakiem,

podczas której poznajemy nie tylko

piwa lecz także ludzi, miejsca i historię.

Pod każdym z tych względów piwo nie

różni się niczym od wina. Pod pewnymi

względami zaś nawet je przewyższa.

Wszyscy pijemy piwo, znamy się na nim i wiemy, że powinno być zimne, musi mieć pianę na dwa palce i najlepiej smakuje u naszych południowych sąsiadów.

Wszyscy znamy się na piwie... ?

Piwo to jedyny napój łączący w swojej technologii proces warzenia czyli gotowania i fermentacji alkoholowej. Tylko piwo można warzyć z tak różnorodnych surowców jak jęczmień, pszenica, owies, orkisz czy żyto. Tylko piwo może pasować do zup, mięs, owoców i czekolady.

2011_1_ai_190x250.indd 31 2011-01-19 12:42:13

Brau Beviale 2011


f o t o r e l ac j aw y da r z en i a

Silna ekipa z Coca-Coli: Tadeusz Turek, Monika Jakubsiak, Kamila Miejska, Bartłomiej Miejski oraz Barbara Jaworska (Sidel). W trakcie rozmowy o rynku i nowych produktach

W firmie Dr Weigert wciąż coś się dzieje. Tym razem trwała dyskusja na temat domowego warzenia piwa. Na zdjęciu: Dariusz Soliwoda (Brenntag), domowy piwowar z Niemiec, Krzysztof Raduszkiewicz (Dr Weigert), Jarosław Werpechowski (Johnson Diversey), Uvis Soika (Baltic’s F&B)

Na BRAU jak zawsze obecna i gościnna GEA (ME) Mechanical Equipment ze swoją najnowszą wirówką do piwa Westfalia Separator® PROFI® 400i z napędem bezpośrednim directdrive. Na zdjęciu od lewej: Mirosław Stępień – Kierownik Działu Sprzedaży (GEA Tuchenhagen) oraz przedstawiciele GEA Westfalia Separator: Reimar Gutte - Area Sales Manager CEE/CIS/CHINA, Stefan Pecoroni – Head of Beverage Technology, Mariusz Barwiński – Kierownik Sprzedaży – Dział Piwa, Soków i Napojów

Ludwik Majorczyk (Krones), Mirosław Machura (Grupa Żywiec) oraz Willi Wiedemann (Krones) oderwani na chwilę od dyskusji na temat najnowszych rozwiązań technicznych

2011_1_ai_190x250.indd 32 2011-01-19 12:42:26

Brau Beviale 2011

e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl

Liquids to Value

GEA Mechanical Equipment

Odzyskaj piwo zOdzyskaj piwo zOdzyskaj piwo zOdzyskaj piwo zdrożdży!drożdży!drożdży!drożdży!Drożdże odpadoweDrożdże odpadoweDrożdże odpadoweDrożdże odpadowe oraz dna zbiorników zawierają nawetdo 90 % piwa resztkowego. Jeżeli nie chcesz go tracić zaufajsystemom odzysku piwa GEA Westfalia Separator. Naszewysokowydajne wirówki, dekantery lub kombinacje wiróweki dekanterów zapewniają rentowne przetwarzanie dla każdejwielkości browaru. Nie ma znaczenia czy stosujemy procesjedno- czy dwustopniowy: odzyskane piwo może byćzawrócone do procesu bez wpływu na pogorszenie jakościproduktu finalnego. Oznacza to, że ilość piwa dosprzedaży wzrasta bez zużywania dodatkowych surowcówdo produkcji.

Prosta kalkulacja:Prosta kalkulacja:Prosta kalkulacja:Prosta kalkulacja: zakładając produkcję 1 miliona hl na rokuzyskujemy około 40,000 hl drożdży odpadowych, z której to objętości możemy uzyskać około 60 % piwa resztkowego60 % piwa resztkowego60 % piwa resztkowego60 % piwa resztkowego.Zakładając 5 do 10 Euro za hl, daje to rocznie 120,000120,000120,000120,000 do240,000240,000240,000240,000 Euro dodatkowego dochodu.

Policz i porównaj – my też to robimy i możemy Ci przedstawićwszystkie dostępne rozwiązania.

Twój bezpośredni kontakt do serwisu 24/7:www.westfalia-separator.plwww.westfalia-separator.plwww.westfalia-separator.plwww.westfalia-separator.pl

GEA Westfalia Separator PolskaAleje Jerozolimskie 146D02-305 Warszawa (Polska)Telefon +48 691 97 00 63 · Faks +48 608 14 [email protected]

rekl

ama

Adam Siekacz (DSM), Piotr Przybyło (Browar Amber), Beata Wilusz (Browar Namysłów), Ryan Gostomski (Browar Namysłów), Mike Gostomski (Browar Namysłów), Dorota Różańska (Browar Namysłów), Cezary Longin Góral (Biochem Art). Oczywiście, przy piwie

Na stoisku DSM jak co roku – gorące rytmy. Przy stole od lewej: Aleksandra Wojnarowska, Maria Przegalińska, Adam Siekacz, Piotr Przybyło, Krzysztof Raduszkiewicz. W tle „deesemowskie” tancerki

Targi to również relaks. Najlepszą

zabawę zapewniła nam firma Dohler.

Serwowano nie tylko przepyszne owocowe

drinki i znakomitą muzykę. Było też na czym zawiesić oko.

Gratulujemy!

2011_1_ai_190x250.indd 33 2011-01-19 12:42:34



z z ap i s k ó w domo w e g o p i w o w ar a

Nie trzeba być piwowarem domo-

wym, żeby być smakoszem. Wysokie

wymagania wobec piwa ma też wiele

osób nie warzących piwa samodzielnie,

przez co znajdujących się w jeszcze

gorszej piwnie sytuacji. Jedynym ra-

tunkiem dla takich „marud” mogą być

Festiwale Piwne.

Piwowar domowy ma to szczęście,

że nie musi szukać dobrego piwa

w sklepie, pubie czy na imprezie piwnej,

bo ma swoje w piwnicy, w dowolnie

wybranym gatunku. Jest on jednak

równocześnie stworzeniem społecznym,

lubiącym wypić piwo nie tylko własnej

produkcji, w dobrym towarzystwie,

w ciekawej atmosferze. No i tu zaczynają

się schody, bo piwowar domowy to

zazwyczaj bydlę wybredne, byle czego

do ust nie weźmie, w dodatku chciałby

wypić ze cztery różne piwa w jednym

miejscu. Nie tknie żadnego trunku

piwopodobnego tworzonego metodą

HGB, fermentowanego w przepływie,

z oszczędności uwarzonego z dużym

dodatkiem kukurydzy lub ryżu zamiast

słodu. Myślicie, że to wszystko?

Mylicie się – będzie też wybrzydzał

na piwo z małego browaru, tradycyjnie

uwarzone. Jeśli będzie skwaśniałe,

metaliczne, maślane, warzywne lub

apteczne w aromacie. Odpadają też

wynalazki z dodatkiem sztucznych

aromatów. Jak piwo czekoladowe, to nie

z dodatkiem sztucznego aromatu czeko-

lady, tylko dobrze zrobiony stout, który

pachnie czekoladą dzięki umiejętnie

skomponowanym słodom. Jeśli wiśnio-

we, to nie ze sztucznym syropem, tylko

belgijski lambic, czyli piwo fermentacji

spontanicznej z dodatkiem świeżych

owoców, dodawanych do brzeczki

podczas procesu fermentacji.

Oczywiście nie trzeba być piwowarem

domowym, żeby być smakoszem, zatem

powyższe wymagania ma też wiele osób

nie warzących piwa, przez co znajdujących

się w jeszcze gorszej piwnie sytuacji.

Jedynym ratunkiem dla takich „marud”

mogą być Festiwale Piwne.

Festiwale, nie festyny z piwem.

Festiwale dbające o swoją reputację

przez selekcję wystawców dopuszczo-

nych do udziału. Festiwale, których

tematem przewodnim jest piwo, a nie

przysłowiowe „szwarc mydło i powidło”,

a piwo przy okazji. Festiwale, które będą

kusiły swoich gości produktami, których

na co dzień nie mogą spróbować. Na

takie festiwale przyjeżdżają smakosze

piwa, a nie smakosze taniej rozrywki.

Na festiwalu żaden sprzedawca nie

naleje soku do piwa, bo soku nie ma

w ofercie. Na festiwalu sprzedawca nie

poda piwa zepsutego. A jak poda, to po

raz pierwszy i ostatni. Na festiwalu nie

ma miejsca na konkurs „picie piwa na

czas”, bo tam się pije piwo dla smaku.

Na festiwalu piwo się również degustuje,

a nie tylko pije. Delektuje się szlachet-

nością goryczki i aromatu chmielowego,

zachwyca słodową miękkością, wyławia

nuty suszonych owoców lub świeżych

cytrusów.

Myślicie, że się rozmarzyłam za

bardzo? Ja myślę, że nie. Takie festiwale

są w innych krajach, będą też i w Polsce.

Niek tóre przedsięwzięcia już teraz

zmierzają w dobrym kierunku. Jak je

rozwiną organizatorzy? Zobaczymy.

przez duże „P” w europejskiej organizacji browarniczej

Agnieszka Wołczaska-Prasolik „Marusia” www.warzenie.pl

Polecane polskie festiwale piwne:

Wrocławski Festiwal Dobrego Piwa – ogromny wybór piw, piękne plenery Zamku leśnickiego, w jego lochach Wrocławskie Warsztaty Piwowarskie.www.festiwaldobregopiwa.pl

Festiwal Birofilia – piwa z całego świata, giełda birofilistyczna, namiot piwowarów domowych.www.festiwal-birofilia.pl

Festiwal w Lwówku Śląskim – przegląd piw z regionalnych browarów polskich i czeskich.

Fot.

Artu

r Szu

drow

icz

brow

ar.b

iz /

war

zeni

e.pl

Piwo

2011_1_ai_190x250.indd 34 2011-01-19 12:42:38



k adr y

przez duże „P”

Kandydatury zostały zgłoszone

do EBC dzięki ak tywnej postawie

Zwią zku Pracodawców Przemysłu

Piwowarskiego.

EBC Brewing Science Group jest

grupą naukowców, zajmujących się

praktyczną realizacją głównych celów

i założeń EBC. Członkami grupy są

przedstawiciele różnych dyscyplin

naukowych, zaangażowani badawczo

w tematykę browarniczą począwszy

od spraw związanych z uprawą i prze-

twarzaniem jęczmienia, procesem pro-

dukcji piwa, analizy jakości produktów,

bezpieczeństwa i wartości zdrowotnej.

W skład The Brewing Science Group

wchodzi zazwyczaj około 50 naukowców

z uniwersytetów, instytutów badawczych

i przemysłu piwowarskiego, którzy

w zależności od potrzeb zorganizowani

są w podgrupy zajmujące się konkret-

nymi tematami.

Nowymi członkami EBC Brewing Science Group od roku 2010 są również przedstawiciele Polski: dr Edyta Kordialik-Bogacka (Politechnika Łódzka), oraz dr Aleksander Poreda (Uniwersytet Rolniczy w Krakowie).

„Nasi”w europejskiej organizacji browarniczej

BSG skupia obecnie 43 aktywnie

działające osoby. Kraje najliczniej repre-

zentowane (4 lub więcej reprezentantów)

to Belgia, Czechy, Niemcy, Finlandia

oraz Wielka Brytania. Udział Polski

w EBC Brewing Science Group pozwoli

wpisać nasz kraj na mapę aktywnej

współpracy europejskich organizacji

piwowarskich. Aktywny udział w spo-

tkaniach BSG pozwoli na bieżąco śledzić

aktualne trendy w pracach badawczych

wiodących ośrodków naukow ych

w dziedzinie piwowarstwa.

European Brewery ConventionEuropejska Konwencja Browarnicza (EBC) stanowi naukowo- techniczne wsparcie The Brewers of Europe. Jej głównym celem jest zdobywanie i transfer wiedzy oraz ułatwianie współpracy pomiędzy partnerami, producentami piwa oraz organizacjami naukowymi na rzecz branży piwowarskiej, konsumentów i społeczeństwa.

The Brewers of Europe To stowarzyszenie typu non-profit, którego celem jest zabieranie głosu w imieniu europejskiej branży piwowarskiej i komunikacja z instytucjami europejskimi oraz organizacjami międzynarodowymi. Obecnie członkami BoE są krajowe organizacje piwowarskie państw unijnych, Norwegii, Szwajcarii i Turcji. Polska w ww. organizacji reprezentowana jest przez Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego.

Opracowanie dr Aleksander Poreda

Fotografia pamiątkowa uczestników 8-go Technicznego Spotkania The Brewing Science Group (siedzący od lewej: Behnam Taidi – Przewodniczący BSG, John Brauer – Dyrektor EBC)

2011_1_ai_190x250.indd 35 2011-01-19 12:42:40

O ile w 2009 r. z Polski wyjechało

35 mln litrów wódki o wartości ok.

80 mln euro, to w 2010 r. było to już

39 mln litrów o wartości ok. 110 mln euro.

Niestety trudno mówić o całkowitej

satysfakcji z wyników uzyskanych przez

polskich eksporterów. Dlaczego? Pomi-

mo kilkuletniej tendencji wzrostowej,

nasi producenci nadal nie odbudowali

pozycji z połowy lat 80-tych, kiedy

to za granicę trafiało prawie 80 mln

litrów wódek! Co prawda polskie wódki

mocno „rozpychają się” na półkach na

całym świecie, ale nadal pod wzglę-

dem sprzedaży ustępują konkurencji

z innych krajów. Wielką popularno-

ścią tradycyjnie cieszą się alkohole

z Rosji (nadal postrzeganej przez

wiele osób jako „ojczyzna wódki”),

silną pozycję mają także wódki ze

Stanów Zjednoczonych, Ukrainy, Fin-

landii, Francji i Szwecji. T rudno mówić

o hurraoptymizmie, kiedy uświadomimy

sobie, że wyekspor towaliśmy tyle

samo wódki, co Finlandia (licząca

5,3 mln mieszkańców) i trzykrotnie

mniej niż Szwecja (9,3 mln mieszkań-

ców). Dlaczego tak się dzieje?

Sukcesy wódek z innych krajów

wynikają z prowadzenia wieloletnich,

konsekwentnych działań promocyj-

nych. Tymczasem promocja polskich

r y nekp r z em y s ł s p i r y t u s o w y

Eksport polskich wódek – dobre wieści mogłyby być lepsze

Miniony rok zakończył się dobrymi informacjami dotyczącymi eksportu polskich wódek. Do września 2010 ilość wyeksportowanej wódki zwiększyła się o 17 %, natomiast jej wartość była aż o 36 % wyższa niż rok wcześniej.

Leszek Wiwała

Związek Pracodawców Polski Przemysł Spirytusowy


Moglibyśmy i powinniśmy eksportować więcej! Czy jest jakiś inny produkt z Polski, tak powszechnie i pozytywnie kojarzony na całym świecie? Jaki prezent kupią na lotnisku turyści czy biznesmeni, wracający z podróży po Polsce? Mogę się założyć, że w olbrzymiej większości przypadków będzie to butelka wódki. Nie kojarzymy się bowiem na świecie z winami czy z piwami, a także z luksusowymi perfumami, ubraniami czy designerskimi meblami. Nie ma się co tego wstydzić – skojarzenie z alkoholem wcale nie przeszkadza Szkotom, którzy z whisky zrobili globalny przebój. Podobnie działają Szwedzi (na butelce „Absoluta” dumnie widnieje napis „Country of Sweden”) czy Finowie (trudno przeszacować, ile dla promocji tego kraju uczyniła wódka nazwana po prostu „Finlandia”)

2011_1_ai_190x250.indd 36 2011-01-19 12:42:45

napojów spiry tusowych była bar-

dzo ograniczona w latach 90-tych,

a odżyła dopiero po 2001, w znacz-

nej mierze dzięki przeprowadzeniu

procesu prywatyzacji. Przyczyn było

kilka – brak środków finansowych,

ale przede wszystkim wieloletni spór

o prawa do konkretnych marek wódek.

Zagraniczni konkurenci nie marno-

wali czasu. Zainwestowali w reklamę,

atrakcyjne opakowania, wygląd butelek

i etykiet. Co więcej, ich działania są

wspierane przez władze państwowe.

Widzą one w mocnych alkoholach

doskonały sposób na promocję kraju

oraz źródło dochodów dla pracowników,

przedsiębiorców i rolników. Doskonale

ilustruje to przykład Szkocji. W 2009 r.

tamtejsze destylarnie kupiły zboże

o w a r t o ś c i o k . 24 0 m ln e u r o ,

a 45 t ys. osób bezpośrednio lub

pośrednio zawdzięcza swoją pracę

narodowemu trunkowi. Eksport whisky

osiąga poziom 3 miliardów funtów.

To olbrzymie sumy, zwłaszcza, że mowa

o kraju zaludnionym przez zaledwie

5 mln mieszkańców.

Tymczasem w Polsce branża na-

pojów spirytusowych jest przez rząd

trak towana po macoszemu. Jeste-

śmy źródłem dochodów dla państwa

(ok. 10 mld złotych odprowadzonych

podatków w 2009 r.), do którego chętnie

się sięga, gdy w budżecie świecą pustki.

Jednocześnie jesteśmy dyżurnym

kozłem ofiarnym, na którego wskazuje

się w przypadku kłopotów wynikających

z nieodpowiedzialnej konsumpcji al-

koholu. Mocnych alkoholi nie można

w żaden właściwie sposób rekla-

mować, co może dziwić, gdyż na

piwo nie nakłada się tak surowych

ogranic zeń. Z jak ichś powodów

politycy uznali, że alkohol zawarty

w piwie powinien być traktowany inaczej

(tj. bardziej liberalnie), niż alkohol zawarty

w wódce, koniaku czy winie. Jak widać,

najwyraźniej 15-letnia whisky czy

20-letni koniak są groźniejsze dla

społeczeństwa niż piwo.

Obawiam się, że bez wsparcia ze

strony państwa bardziej dynamiczna

międzynarodowa ekspansja polskich

wódek nie będzie możliwa. Wydaje się

oczywiste, że jedyny uznany między-

narodowo polski produkt powinien być

przez rząd otoczony szczególną opieką.

Mam nadzieję, że w 2011 roku nasz

rząd uzna to za „oczywistą oczywistość”

i przystąpi do konkretnych działań,

k tór ych celem będzie uczynienie

z polskiej wódki jednego z najsilniej-

szych globalnych brandów.


Jaki prezent kupią na lotnisku turyści czy biznesmeni, wracający z podróży po Polsce?

Mogę się założyć, że w olbrzymiej większości przypadków będzie to butelka wódki

W 2010 r. wyeksportowaliśmy tyle samo wódki, co Finlandia (licząca 5,3 mln mieszkańców) i trzykrotnie mniej niż Szwecja (9,3 mln mieszkańców)

Jaki prezent kupią na lotnisku

wracający z podróży po Polsce?

W Polsce branża napojów spirytusowych jest przez rząd traktowana po macoszemu. Jesteśmy źródłem dochodów dla państwa do którego chętnie się sięga, gdy w budżecie świecą pustki. Jednocześnie jesteśmy dyżurnym kozłem ofiarnym, na którego wskazuje się w przypadku kłopotów wynikających z nieodpowiedzialnej konsumpcji alkoholu – mówi Leszek Wiwała

2011_1_ai_190x250.indd 37 2011-01-19 13:06:15

Słodycze, czyli smakołyki to coś na co konsument raczej ma ochotę niż rzeczywiście tego potrzebuje. Jak je produkować, jak podążać za oczekiwaniami klienta? Odpowiedź na te pytania starała się znaleźć fi rma Cargill wraz z uczestnikami seminarium „Zdrowo, smacz-nie i trendy z fi rmą Cargill”.

Na dojrzałych rynkach wywierana jest

duża presja na rynek słodyczy ze względu na

problemy zdrowotne, etyczne i ekonomiczne.

Wyzwaniami dla producentów słodyczy są więc

nie tylko kwestie odpowiedniej technologii

i marketingu ale także społecznej odpowie-

dzialności: ochrona środowiska, pozyskiwanie

surowca z miejsc, gdzie nie wykorzystuje się

do pracy dzieci, redukcja emisji CO2, transport

żywności, odnawialne i biodegradowalne

opakowania.

Słodycze funkcjonalneCukierki o korzyściach funkcjonalnych

(z zawartością witamin, minerałów lub błon-

nika) powodują u konsumentów mniejsze

poczucie winy. Producenci rozwijają zatem

produkcję nowych wariantów funkcjonalnych,

bezcukrowych i organicznych wyrobów, aby

odróżnić się od standardowych produktów

na cukrze. Najbardziej popularne są te

produkty, które łączą oczywiste korzyści

zdrowotne oraz słodki i przyjemny smak.

Pod kątem ilości sprzedaży produkty

znajdują się na pozycji odległej od

podium, jednak wartościowo plasują się

już na trzecim miejscu w cukiernictwie.

Spr zeda ż tego t ypu w yrobów

w Europie Wschodniej jest stosunkowo

niewielka ze względu na wyższą cenę

spowodowaną użyciem dodatków

funkcjonalnych.

Słodycze a zdrowieW odpowiedzi na coraz większe

problemy zdrowotne związane np.

z ot y łością , producenci oferują

szerszy wybór produktów o dosko-

nałej słodyczy i jednocześnie bez

niepożądanych kalorii (cukierki bez-


cuk i e r n i c t w o

r e l ac j a

O trendach na rynkucukierniczym i piekarniczym

Anna Oleńko, ekspert WSSE Warszawa

Licznie zgromadzeni uczestnicy konferencji

Dariusz Musiał, kierownik ds. rozwoju r ynku, Cargill Flavor Systems

2011_1_ai_190x250.indd 38 2011-01-19 13:07:28

cukrowe, o obniżonej kaloryczności, przyjazne dla zębów,

z niskim indeksem glikemicznym).

Czekolada nasza ulubionaBardzo mocnym t rendem silnie roz wijającym się

w Europie Zachodniej, jak również w Europie Wschodniej

jest kategoria produktów czekoladowych. Coraz bardziej

popularna staje się ciemna czekolada, postrzegana jako

zdrowsza, ze względu na zawartość dobroczynnych an-

tyutleniaczy. Na rynku dostępny jest wyjątkowo szeroki

asortyment produktów czekoladowych z różnymi dodatkami

i o niezwykłych, zaskakujących smakach.

InspiracjePodczas seminarium firma Cargill zaprezentowała szereg

propozycji rozwoju dla produktów cukierniczych i piekarniczych,

np. cukierki do żucia bez dodatku cukru na bazie naturalnych

aromatów owocowych, ciastka bez dodatku cukru z błonnikiem

i naturalna wanilią, czekoladę wyprodukowaną z wyselekcjono-

wanych ziaren kakao pochodzących z Madagaskaru oraz wanilii

o tym samym pochodzeniu (single origin).

Cargill widzi potrzebę wspierania i promowania tren-

dów i produktów tradycyjnych, jak również innowacyj-

nych, k tórych obecność i znaczenie na rynku nie budzi

wątpliwości zarówno producentów, jak i konsumentów

w żadnym kraju Unii Europejskiej.


O trendach na rynku

Opracowanie

Agnieszka Czarnecka

Agnieszka Czarnecka, regionalny koordynator ds. marketingu, Małgorzata Jarocka, regionalny dyrektorsprzedaży, Cargill Starches&Sweeteners

Uczestnicy panelu piekarniczego

Warka 27-29 kwietnia 2011 r.

Dodatki, urządzenia i materiały pomocnicze

dla przemysłu owocowo-warzywnego – Aktualne trendy na rynku soków

zagęszczonych i napojów.

Chęć uczestnictwa w konferencji

można zgłosić na adresy: [email protected]

oraz [email protected]

rekl

ama

WHO IS who?WHO IS who?WHO IS who?

z ramienia KUPS, został członkiem zarządu AIJN.Jest absolwentem Wydziału Prawa

w WSHiP w Warszawie oraz Ekonomii

w SGH w Warszawie. Całe życie związany

z branżą owocową poprzez miejsce

zamieszkania czyli Grójec oraz firmę

Alpex Sp. z o.o. – założoną przez jego

rodziców w 1993 roku. Obecnie na

stanowisku dyrektora zarządzającego

oraz członka zarządu.

Piotr Podoba

2011_1_ai_190x250.indd 39 2011-01-19 12:44:16

Wówczas bardzo boleśnie odczuliśmy

skutki ignorowania światowej nadpro-

dukcji kluczowego dla nas koncentratu

soku jabłkowego, uświadomiliśmy sobie

swoją małą wiedzę o światowym rynku,

o naszej konkurencji, o znaczeniu

rynków finansowych, o szybko zmie-

niających się trendach rynkowych i ich

skutkach. Ostatnie trzy lata to okres bar-

dzo wnikliwych analiz stanu polskiego

przemysłu rolno-spożywczego, naszego

zaplecza surowcowego, wzajemnych

relacji rolników i przetwórców oraz ich

wspólnej pozycji na światowym rynku.

W efekcie możemy dużo i trafnie mówić

o problemach branży, ale niestety wciąż

nie potrafimy korzystnie jej zmieniać.

2010 – jaki był?Dominacja na rynku detalicznym

dużych sieci handlowych przyspieszyła

negatywne dla branży skutki światowej

konkurencji, wymuszając koncentrację

środków produkcji, przejawiającą się

w dominacji na rynku producentów

dużych koncernów produkcyjnych,

obniżenie z yskowności produkcji

i niebezpieczne dla rynku surowcowego

wahania cen surowców. Nadmierne

obniżki cen surowców w latach urodzaju

stały się przyczyną licznych konfliktów

między przetwórcami a sadownikami

i bardzo poważnie zagroziły potencjało-

wi produkcyjnemu Polski.

Rok 2010, jeżeli chodzi o kwestie su-

rowcowe był generalnie rokiem nieuro-

dzaju. Mokra wiosna i deszcze w okresie

kwitnienia jabłoni, wiśni, truskawek

i porzeczek spowodowały znacznie

gorsze zawiązywanie owoców i unie-

możliwiły prawidłową agrotechnikę.

W konsekwencji mieliśmy relatywnie

małą produkcję owoców oraz ich nie-

najlepszą jakość.

Piotr Trojanowicz

Członek zarząduKUPS


p r z e t w ó r s t w o o w oco w o-w a r z y w ne

s ok o w n ic t w o Co czeka branżę koncentratów w 2011 r.?

Koniec roku to tradycyjnie okres podsumowań, analiz i ocen. W branży producentów zagęszczonych soków owocowych rok 2010 był kolejnym, bardzo trudnym okresem przemian, zapoczątkowanym w pamiętnym sezonie 2007 r.

2011_1_ai_190x250.indd 40 2011-01-19 12:44:21

Produkcja koncentratu w Polsce

Produkcję koncentratów owocowych

w latach 2009-2010 w Polsce opisuje

tabela 1. Widać wyraźnie, iż produkcja

koncentratu jabłkowego i wiśniowego

były na poziomie 50 i 30% produkcji

z 2009 roku.

Na uwagę zasługuje olbrzymi wzrost

cen koncentratów, głównie jabłkowego

i wiśniowego. W roku 2009 koncentrat

jabłkowy sprzedawany był w cenach od

0,65 do 0,75 EUR / kg. W roku 2010, pod

koniec sezonu produkcyjnego, czyli w X i

XI ceny poszybowały w górę i osiągnęły

poziom 1,8-1,85 EUR/ kg. Podobnie

wyglądała sytuacja z cenami koncen-

tratu wiśniowego, które wzrosły o ponad

100%w stosunku do cen z roku 2009,

osiągając poziom około 4 EUR/kg. Niż-

sza była również produkcja koncentratu

truskawkowego. Mała podaż surowca

i olbrzymia konkurencja, podobnie jak

w przypadku owoców wiśni, ze strony

przemysłu zamrażalniczego sprawiła,

że ceny koncentratu truskawkowego

osiągnęły poziom 6 EUR/kg.

Tak duże wzrosty cen nie postaną

bez znaczenia dla przyszłości rynku

tych koncentratów. Bardzo wysokie

ceny w Polsce uruchomiły mechanizm

poszukiwania alternatywnych dostaw-

ców i spowodowały ogromny wzrost

znaczenia Turcji, jako dużego dostawcy

do Europy koncentratu wiśniowego

i jabłkowego. Dobry urodzaj jabłek

i wiśni w Turcji w 2010r, relatywnie

niskie ceny produkcji oraz gwałtowny

wzrost cen na rynku koncentratów,

pozwolił na uzyskanie dużej rentowności

produkcji w Turcji, co z pewnością

przełoży się na kolejne inwestycje

tureckich producentów ZSO i sprawi, iż

Polsce wyrośnie liczący się konkurent.

Poziom produkcji koncentratów

z malin, porzeczek, aroni był podobny

do roku 2009 i ceny uzyskiwane za

te koncentraty kształ towały się na

podobnym poziomie.

Ceny surowców owocowych jakie

uzyskiwali rolnicy w 2010 r. można

porównać jedynie do cen w pamiętnym

roku 2007. Ceny truskawek przemysło-

wych z przeznaczeniem na koncentrat

pr zekroczy ł y 2,10 PLN/kg, wiśni

2,40 PLN/kg a ceny jabłek przemysło-

wych pod koniec sezonu przekroczyły

0,85 PLN/kg.

Pomijając sytuacje ekstremalne

jakimi są lata nieurodzaju owoców

Rodzaj koncentratuw tys. t

2008 2009 2010

Koncentrat jabłkowy 280 180/220 100/110Koncentrat truskawkowy 8,5 7,0 4,0

Koncentrat wiśniowy 11,5 13,0 3,5Koncentrat z czarnej porzeczki 16,5 12,5 13,0

Koncentrat z czerwonej porzeczki 3,0 3,2 3,0Koncentrat malinowy 2,4 2,1 1,9Koncentrat aroniowy 6,5 5,0 4,5

Razem

328,4/w tym k.

jabłkowy-280pozostałe 48,4/

222,8/ 262,8w tym k .jabłkowy

220pozostałe 42,8/

129,9/139,9/w tym k.

jabłkowy130pozostałe30,7/


Co czeka branżę koncentratów w 2011 r.?

Tab. 1 Produkcja koncentratów w Polsce w latach 2008-2010

2011_1_ai_190x250.indd 41 2011-01-19 12:44:24

należy jasno podkreślić, iż ceny owo-

ców przemysłowych będą rosły, co

jest związane ze wzrostem kosztów

ich produkcji, konkurencją ze strony

przemysłu zamrażalniczego, rosnącą

konsumpcją owoców świeżych i stale

rosnącym światowym zapotrzebowa-

niem na przetwory owocowe.

Światowy rynek koncentratu

Sytuacja na światowym rynku kon-

centratów, a zwłaszcza na światowym

rynku koncentratu jabłkowego, jest

diametralnie różna niż we wspomnianym

roku 2007. Obecnie nie mamy problemu

światowej nadprodukcji, która wówczas

wynosiła około500-600tys.ton, co

stanowiło ponad 35% światowej pro-

dukcji koncentratu jabłkowego w 2007r.

Nie grożą nam zatem konsekwencje

podobne do tych, jakie producenci

koncentratu odczuli w roku 2007.

W w ynik u r e l a t y w nie n isk ie j

produkcji koncentratu jab łkowego

w Chinach w 2010r, która kształtowała

się na poziomie 650-700tys.t, w chwili

obecnej mamy zrównoważony rynek

światowy, brak zapasów u produ-

centów chińskich i europejskich

i wie lce prawdopodobne jes t , i ż

w nowy sezon produkcyjny 2011 wej-

dziemy ze sporym zapotrzebowaniem

i pustymi magazynami. Dobrze to

wróży na następny rok.

Czy zdołamy wykorzystać tę szansę?

Pytanie bynajmniej nie jest bezza-

sadne, mamy bowiem kilkuletnie zanie-

dbania inwestycyjne, bardzo nielojalny

i zmienny rynek odbiorców, rosnącą

w siłę konkurencję i ciągle niekorzyst-

ne trendy spożycia koncentratów w

Europie.

Sukces branży zależy od wielu czyn-

ników. Po pierwsze: urodzaj owoców

w Polsce i na świecie zależy zwykle od

przebiegu pogody, ale moim zdaniem

istotny również będzie fakt, iż producenci

rolni nie mają dostatecznej ilości kapi-

tału, aby w sposób właściwy nawozić i

pielęgnować plantacje owoców.

Kilkuletnie zaniedbania w tym zakresie

będą widoczne zwłaszcza w przypadku

nasadzeń wiśni. Istotnym również jest

fakt, iż polscy i europejscy sadownicy

w wyniku obostrzeń związanych z pozo-

stałościami pestycydów nie będą mieli

skutecznych i tanich narzędzi do walki

z chorobami i szkodnikami roślin.

Dużym zagrożeniem dla uzyskiwania

dobrej rentowności naszej branży jest

fakt niedofinansowania naszych zakła-

dów produkcyjnych, niewprowadzanie

nowych technologii, monoprodukcja,

brak właściwej bazy analityczno-labo-

ratoryjnej i trudności z pozyskiwaniem

środków obrotowych. Rynek odbiorców

zna nasze słabości i ma doskonałą

wiedzę o sytuacji na rynku. Poprzez

hamowanie odbiorców i penetrację

rynku światowego skutecznie obniża ceny

w przypadku dobrej podaży surowca,

pozbawiając naszych producentów zysku.

W przypadku dużych braków surow-

cowych i wysokich cen koncentratów,

tak jak w roku 2007 czy 2010, podwyżka

cen soków skutecznie schładza popyt,

generując jednocześnie większe spoży-

cie napojów, które owoce mają jedynie

w nazwie i na opakowaniu.

Wobec tego mechanizmu jesteśmy

bezbronni, gdyż z powodu braku wystar-

czającej ilości środków obrotowych nie

jesteśmy w stanie zmagazynować odpo-

wiedniej ilości koncentratów i skutecznie

korzystnie dla siebie kształtować ich rynek.

Polskie przedsiębiorstwa nie rozwi-

jają swojego rynku sprzedaży, plasując

ponad 96% koncentratu na rynku

europejskim. Zupełnie inaczej wygląda

sytuacja u naszego największego kon-

kurenta Chin.



s ok o w n ic t w o

Zbiory owoców

Zdaniem producentów działających w KUPS plony w 2010r. znacznie różniły się od oficjalnych danych GUS. I tak zdaniem KUPS plony jabłek były na poziomie około 170 tys. t, (GUS podaje 2 150 tys. ton) wiśni 110 tys. t, (GUS podaje 145 tys. ton) czarnych porzeczek na poziomie 110 tys. t, (GUS podaje 144 tys. ton) malin max.70 tys. t. (wg GUSu 87 tys. ton) – dane GUS z września 2010 r.

w Chinach w 2010r, która kształtowała

się na poziomie 650-700tys.t, w chwili

obecnej mamy zrównoważony rynek

światowy, brak zapasów u produ-

centów chińskich i europejskich

i wie lce prawdopodobne jes t , i ż

w nowy sezon produkcyjny 2011 wej-

dziemy ze sporym zapotrzebowaniem

i pustymi magazynami. Dobrze to

wróży na następny rok.

Polskie przedsiębiorstwa nie rozwi-

jają swojego rynku sprzedaży, plasując

ponad 96% koncentratu na rynku

europejskim. Zupełnie inaczej wygląda

sytuacja u naszego największego kon-

kurenta Chin.


Zdaniem producentów działających w KUPS plony w 2010r. znacznie różniły się od oficjalnych danych GUS. I tak zdaniem KUPS plony jabłek były na poziomie około 170 tys. t, (GUS podaje 2 150 tys. ton) wiśni 110 tys. t, (GUS podaje 145 tys. ton) czarnych porzeczek na poziomie 110 tys. t, (GUS podaje 144 tys. ton) malin max.70 tys. t. (wg GUSu 87 tys. ton)

2011_1_ai_190x250.indd 42 2011-01-19 13:12:02

Dywersyfikacja rynku zbytu jest dzi-

siaj koniecznością. Rywalizacja, zwłasz-

cza cenowa, polskich producentów na

bardzo konkurencyjnym europejskim

rynku jest dla nich zabójcza.

Zdobywanie nowych rynków wyma-

ga pieniędzy i współpracy a nam brakuje

i jednego i drugiego. Na razie realizuje

się strategia dużych koncernów, które

poprzez monopolizację rynku producen-

tów dążą do zlikwidowania konkurencji

polsko-polskiej.

Duże koncerny mają również swoje

problemy: rozbudowane i drogie syste-

my zarządzania, wolne reagowanie na

zmienne sytuacje rynkowe, ogromne

koszty, z racji skali produkcji i zobo-

wiązań rynkowych, błędnych decyzji

gospodarczych, które muszą się im

zdarzać na tak niestabilnym i mało

przewidywalnym rynku. Jednak sprawne

i przemyślane zarządzanie odpowiednio

dużym potencjałem produkcyjnym może

dać pozytywne rezultaty.

Dlatego uważam, że koncentracja na

polskim rynku producentów ZSO będzie

nadal postępować. Przypuszczalnie

na polskim rynku producentów pojawi

się kilku nowych graczy, którzy będą

próbowali coś urwać z ”polskiego tortu”

i zabezpieczyć tu swoje interesy.

Myślę nie tylko o uznanych firmach

z Niemiec czy Austrii, ale również o

firmach zza naszej wschodniej granicy.

Wnikliwa obserwacja polskiego

rynku producentów każe przypusz-

czać, iż coraz większego znaczenia

będą nabierać, trochę mniej aktywni

w ostatnich latach, polscy producenci

ZSO, powiązani z dużymi polskimi

producentami soków jak Maspex,

Hortex, Agros. Będzie to związane z

rosnącą konkurencją i koniecznością

zabezpieczenia sobie relatywnie tanich i

znakomitych jakościowo półproduktów.

Należy w tym miejscu podkreślić, że

polskie koncentraty są drugi rok z rzędu

konkurencyjne cenowo w stosunku do

koncentratów importowanych z Chin.

Bardzo wa żną , lecz ma ło do

tej pory docenianą rzeczą, jest dy-

wersyfikacja produkcji prowadzonej

przez producentów ZSO w Polsce.

Produkcja koncentratów owocowych

jest działalnością wybitnie sezonową,

ryzykowną dochodowo, wymagającą

dużych nakładów finansowych i znajo-

mości specyficznego rynku. Producenci

działający w Polsce, w celu polepszenia

wyników finansowych, powinni dążyć

do poszerzania produkcji o niszowe

koncentraty warzywne, przeciery, soki

NFC, produkcję innych przetworów ma-

sowych lub detalicznych, pozwalających

efektywnie wykorzystać zasoby ludzkie i

środki produkcji oraz chociaż częściowo

uniezależnić się od zmiennego rynku i

konkurencji.

Inicjatywa w tym zakresie będzie

miała zasadnicze znaczenie szcze-

gólnie czasach spadających ratingów

bankowych branży producentów ZSO,

zapowiadanych wzrostów kosz tów

energii elektrycznej, gazu, kosztów

finansowych, kosztów pracy, ochrony

środowiska itp. Nie bez znaczenia będzie

ograniczenie w najbliższej przyszłości

dotacji do innowacyjnych inwestycji

w przetwórstwie rolnym. Niewielkim

pocieszeniem są korzystne dla branży

zmiany przepisów ustawy o VAT, ob-

niżające stawkę podatku VAT na soki

z 7 na 5%.

Warto zapamiętać Polska jest dużym eksporterem

ZSO. Eksportujemy ponad 80% pro-

dukowanych w kraju zagęszczonych

soków owocowych, więc istotny dla

producentów jest kurs PLN względem

EUR i USD. Niebezpieczne dla nas

są tendencje aprecjacyjne PLN, a na

kurs poniżej 4PLN/EUR patrzymy

z niepokojem.

Jak widać przyszłość branży pełna

jest niebezpieczeństw, ale koncentraty,

soki NFC, mrożonki są światowemu

rynkowi potrzebne, rośnie na nie za-

potrzebowanie, szczególnie w Azji i na

wschodzie Europy i nie należy myśleć

o tym rynku tylko w czarnych kolorach.

Trzeba go uważnie obserwować, ana-

lizować i wychodzić naprzeciw jego

oczekiwaniom.

Trudno więc powiedzieć co branży

przyniesie Nowy Rok, nowy sezon.

Jedno można powiedzieć z całą pew-

nością – będzie ciekawy!


Struktura eksportu ZSJ z Chin w 2009 r.Źródło: Foodnews 30.04.09,EUROSTAT

Przypuszczalnie na polskim rynku producentów pojawi się kilku nowych graczy, którzy będą próbowali coś urwać z ”polskiego tortu” i zabezpieczyć tu swoje interesy.

Myślę nie tylko o uznanych firmach z Niemiec czy Austrii, ale również o firmach zza naszej wschodniej granicy.

Podwyżka cen soków

skutecznie schładza popyt, generując jednocześnie większe spożycie napojów, które owoce mają jedynie w nazwie i na opakowaniu

2011_1_ai_190x250.indd 43 2011-01-19 13:12:03



2010 rok znów przyniósł nam wiele niekorzystnych niespo-dzianek: po przymrozkach i suszach przyszły powodzie a bardzo trudne warunki klimatyczne, szczególnie w okresie zawiązywania owoców, spowodowały sporo mniejsze niż się oczekiwało zbiory.

Walka o jabłko

Jarosław Dybus

Przewodniczący Sekcji Koncentratów przy KUPS

s ok o w n ic t w o

Truskawki i wiśnie cieszyły się w tym

roku wielką atencją branży zamrażalni-

czej, w wyniku czego wyprodukowaliśmy

znacznie mniej soków zagęszczonych

z tych owoców. Po prostu zabrakło

surowca do przetwórstwa. Z kolei

deficyt jabłek spowodowany dużym

opadem i chorobami wpłynął na duży

spadek produkcji zagęszczonego

soku jabłkowego, którą szacuje się

w tym sezonie na ok. 100 000 ton.

Gdzie dwóch się bije…Deficy t jab ł ek przemysłowych

wymusza wyższe ceny, z czego korzy-

stają niektórzy pośrednicy spekulujący

surowcem. Problem nabiera znaczenia.

Dlatego też przetwórcy powinni współ-

pracować z sadownikami i wypracować

transparentny system współpracy

z pośrednikami. Należy też dążyć do

Zbiory owoców z drzew szacuje się na 2,2 mln t, tj. o 28,7% mniej od zbiorów ubiegłorocznych.

Zbiory owoców jagodowych szacuje się na 0,5 mln t, tj. o 3,1% mniej od zbiorów 2009 r.

2011_1_ai_190x250.indd 44 2011-01-19 12:44:30

e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl 1 / 20 1 1 45

Walka o jabłko

Zbiory owoców w Polsce wg GUS, dane z grudnia 2010

stabilizacji wahań cen jabłek przemysłowych do produkcji

koncentratu soku jabłkowego a co za tym idzie i cen, po

jakich będzie on sprzedawany. Wówczas będzie można mówić

o stabilizacji produkcji jabłek przemysłowych, stanowiących

co najmniej połowę ogólnej produkcji jabłek w Polsce.

Problemy z liczeniemDo podejmowania decyzji i kreowania polityki potrzebna

jest wiedza. W tym dane statystyczne. Tymczasem kuleje

zarówno kwestia trafności prognoz zbiorów owoców jak

i nasze próby ujednolicania przedstawianych danych. Z na-

szych dyskusji wynikł wniosek, aby doprowadzić do spotkania

z Prezesem GUS i omówienia zarówno formy zbierania danych

jak i późniejszego ich prezentowania z uwzględnienie opinii

i korekt specjalistów branżowych. Istotnym elementem jest

przecież wypracowanie procedury prognozowania, która po-

zwoli z większą dokładnością szacować zbiory przed sezonem.

Niepokoi mnie bardzo niechęć przetwórców do poufnego

przekazywania danych o poziomie produkcji i zapasów.

W ramach naszej organizacji wprowadziliśmy system ewi-

dencjonowania produkcji i magazynowania, mający dać nam

rozeznanie o poziomach produkcji i zapasów poszczególnych

asortymentów. Brak tych danych nie pozwala nam na korektę

prognoz zbiorów owoców po sezonie przetwórczym.

Żeby nam jabłek nie zabrakłoW końcu zaczęliśmy rozróżniać owoce. Na te do przetwórstwa

oraz te do konsumpcji. Jest to niezwykle ważne w aspekcie

kosztów ich wytworzenia. Taka postawa ułatwi porozumienie

ze stowarzyszeniami producentów rolnych, którzy świadomie

przekształcają plantacje, ukierunkowując je na ostatecznego

odbiorcę. Odczuwamy potrzebę współpracy z producentami

owoców oraz ze stowarzyszeniami przetwórców owoców mrożo-

nych w celu znalezienia systemowych rozwiązań poprawiających

konkurencyjność polskiej branży owocowo – warzywnej.

Sekcja Koncentratów: wyzwania na 2011Naszym najważniejszym celem jest głęboka anali-

za procesów zachodzących w krajowym sadownictwie

i zabezpieczenie przyszłej bazy surowcowej. Musimy

wyprzedzać sytuacje nadprodukcji owoców i płynące

z tego zjawiska konsekwencje bądź eliminować zjawiska, kiedy

to na skutek niedoborów surowców czynnikiem ważącym staje

się pośrednik.

Zbiory owoców z drzew szacuje się na 2,2 mln t, tj. o 28,7% mniej od zbiorów ubiegłorocznych.

Zbiory owoców jagodowych szacuje się na 0,5 mln t, tj. o 3,1% mniej od zbiorów 2009 r.

Sytuacja ekonomiczna przetwórców oceniania jest jako różna dla różnych przedsiębiorstw. W trakcie sezonu, wysokie

ceny surowców, a w szczególności jabłek, postawiły wielu przetwórcom pytanie czy w ogóle rozpoczynać produkcję.

Pamiętamy skutki produkcji koncentratów z jeszcze droższego surowca w 2007 roku i poniesione później

straty. Wiele zakładów zdecydowało się na produkcję bądź pod bezpośrednie zamówienia od klientów, minimalizując w ten sposób ryzyko braku sprzedaży, bądź na produkcję

usługową ograniczając w ten sposób ryzyko utraty płynności finansowej. Duże znaczenie przy znacznie mniejszej produkcji

miał handel-import koncentratów, głównie z Ukrainy i Mołdawii.

Po tak zmiennych latach ciężko jest mówić o przyszłym sezonie już dzisiaj.

Wiemy, że zapasy głównych koncentratów owocowych są bardzo niskie, wyjątkiem

może być tylko koncentrat z czarnej porzeczki ale do przyszłego sezonu jest jeszcze daleko, więc mamy nadzieję, że

i ten asortyment znajdzie nabywców. Szczególnie, że jest to owoc o najbardziej stabilnej w ciągu ostatnich kilku lat cenie.

owoce2007 2008 2009 2010*

w tys. T

jabłka 1040 2830,9 2626,3 1859gruszki 30,7 72,8 83 58śliwki 53,5 113,6 120,7 91wiśnie 107,7 201,7 189,2 143

truskawki 174,6 200,7 198,9 177maliny 56,4 81,6 81,8 88

porzeczki 138,6 196,6 196,5 191aronia 37 44,8 36,8 -

2011_1_ai_190x250.indd 45 2011-01-19 12:44:32

Sok NFC jest przyszłością dla branży polskiej branży owocowo-warzywnej. O sukcesie tej branży decyduje wybór technologii jaka ma być wykorzystana.

Patrząc na rozwój rynku światowego w chwili obecnej największy sukces osiągają te zakłady, które współpracują z najlepszymi.

Dlatego też, chcąc produkować sok NFC najwyższej jakości, liderzy branżowi decydują się na technologię firmy Flottweg.

Teraz każdy z nich kojarzy swój sukces właśnie z nami…

Twój sukces w biznesie

do produkcji soków

z owoców i warzyw

najwyższej jakości

• Prasy taśmowe

• Dekantery

• Separatory

Flottweg AGOddział w Polsce

ul. Pelplińska 8b, 01-683 Warszawa Tel.: 0048 22 732 22 30, Fax.: 0048 22 751 47 91

e-mail: [email protected]; [email protected]

Karty rozdaje matka Natura

2011_1_ai_190x250.indd 46 2011-01-19 12:44:33

Pomimo słabszej, pod względem

uzyskanych obrotów w produkcji

i handlu, pierwszej połowy roku (długa

zima, dramat smoleński, susza) istnieją

realne przesłanki aby stwierdzić iż

w 2010 nastąpił w naszym kraju wzrost

sprzedaży żywności świeżej i przetwo-

rzonej, w porównaniu do roku 2009.

Według grudniowych szacun-

kowych danych Głównego Urzędu

Statystycznego w 2010 roku zbiory

warzyw gruntowych osiągnęły poziom

4,3 mln ton co oznacza, że ich produkcja

była o 11,6% mniejsza w odniesieniu do

poprzedzającego 2009 roku. Przy czym

największy spadek dotyczył kapusty,

marchwi i cebuli.

W odniesieniu do zbioru owo-

ców z drzew szacunki GUS obliczają

je poziomie 2,2 mln ton tj. spadek

o 28,7% w porównaniu z 2009 rokiem.

Plon owoców miękkich oceniany jest

na poziomie ok. 0,5 mln ton, czyli o 3%

mniej niż rok wcześniej.

Choć oczekujemy, że w bieżącym roku

krajowy segment spożywczy nadal będzie

charakteryzował się rozwojem produkcji

i zysków, to wiele zależy tym razem od

całkiem odległych od siebie czynników

tj. kursu walut wymienialnych i deszczu.

W 2011 powinna nastąpić popra-

wa kondycji finansowej sadowników

i przetwórców wskutek wzrostu cen

surowców i zwiększenia się popytu

międzynarodowego na żywność. Ale

warunkiem zaistnienia tego stanu

rzeczy jest sytuacja, że nie staniemy się

(w przypadku dalszego umacniania się

złotówki) atrakcyjnym rynkiem zbytu

dla zagranicznych dostawców, co z kolei

wyhamuje również w znacznym stopniu

dynamikę polskiego eksportu żywności.

Innym zagrożeniem dla produkcji

rolnej w Polsce, a tym samym przetwór-

czej, może być obserwowane zbyt duże

uwilgotnienie gleby, jako pozostałość

po roku 2010. Zakładamy przy tym, że

ilość tegorocznych opadów w Polsce

będzie mieścić się w normie sezonowej.

Nadmierne opady deszczu i śniegu stają

się ważnym czynnikiem regulacji wyso-

kości plonów, i to w ujęciu globalnym.

Już teraz wszystko wskazuje na to, że

katastrofalna powódź w Australii - kraju,

który jest jednym z głównych dostawców

żywności na olbrzymie rynki Dale-

kiego Wschodu, spowoduje globalny

wzrost cen żywności. Jeśli nasz sektor

żywnościowy nie zostanie dotknięty

nieprzewidywalną plagą naturalną, to

okaże się, że przyroda zrekompensuje

nam straty z ubiegłych lat. Oczywiście,

nie jest to pocieszająca informacja dla

konsumentów żywności, którymi wszak

wszyscy jesteśmy, gdyż oznacza ona

konieczność zaakceptowania wyższych

cen produktów.

Rok temu, analizując zagrożenia polskiego przetwórstwa, spodziewaliśmy się wzrostu cen energii, problemów z płynnością fi nansową przedsiębiorstw, załamania popytu konsumpcyjnego, konfl iktów między producentami a przetwórcami warzyw i owoców czy też kontynuacji ekspansji na rynek UE naszych konkurentów z Dalekiego Wschodu. Te przewidywania nie spełniły się, na szczęście. Natomiast, do czego już zdążyliśmy się przyzwyczaić, karty w grze zwanej produkcją i przetwórstwem owoców i warzyw na globalnym stole rozdawała matka Natura.

Karty rozdaje matka Natura

Zbigniew

A. Kacprzyk

Krajowa Rada Przetwórstwa i Zamrażalnictwa Owoców i Warzyw SITSPOż

W Europie zabraknie cebuli

Na przykładzie cebuli możemy opisać sytuację, w jakiej znalazła się większość warzyw w Europie. Ogółem europejskie zbiory cebuli były mniejsze o ok. 1,5 mln ton czyli o tyle, ile wynosi jej produkcja łącznie w Polsce i Hiszpanii. W Holandii było jej o ok. 15 – 20% mniej, a i tak duża część została na mokrych polach. Braki cebuli w Europie wystąpią na przedwiośniu. Nieudany rok był również na Węgrzech i Rumunii. W Czechach była powódź. W Polsce z uwagi na regionalizację upraw w środkowej i zachodniej części kraju zdecydowana większość cebuli została zebrana. Warzywo ma dobrą jakość, zaś zbiory ocenia się na 600 – 650 tys. ton.

e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl 1 / 20 1 1 47

r y nek

Jeśli nasz sektor żywnościowy nie zostanie dotknięty nieprzewidywalną plagą naturalną, przyroda może zrekompensować nam straty z ubiegłych lat.

Katastrofalna powódź w Australii – kraju, który jest jednym z głównych dostawców żywności na olbrzymie rynki Dalekiego Wschodu, spowoduje globalny wzrost cen żywności.


2011_1_ai_190x250.indd 47 2011-01-19 12:44:34

Koniec roku to czas podsumowań.

Krajowa Unia Producentów Soków

podsumowała rok 2010 na Walnym

Zgromadzeniu. Jako jeden z celów na rok

2011 postawiono opracowanie strategii

promocji branży sokowniczej. Problem

nie jest błahy – każda organizacja

branżowa prędzej czy później musi

podjąć wyzwanie walki o jakość i dobry

wizerunek produktów.

KUPS jako pierwsza chyba organi-

zacja branżowa wiele lat temu powołała

Dobrowolny System Kontroli. Do DSK

należą: Agros Nova, Emig, Fructa

Napoje, Hortex Holding, Sokpol oraz

Tymbark-MWS.

Branża sama dba o jakość swoich

w yrobów. Kolejnym krokiem jest

odpowiednia strategia promocji a

także opracowania procedur oceny

komunikatów w reklamie. Specjaliści

dobrze wiedzą, że wszystkie soki

stuprocentowe są niesłodzone. Nie

wiedzą tego jednak konsumenci,

ktorzy nie odróżniają soku od nektaru

czy napoju.

Pora to zmienić – postanowiły

władze KUPS.

My ze swojej strony publikujemy

krótką charakterystykę poszczególnych

produktów:

SOK jest produktem w 100% po-

chodzącym z owoców lub warzyw.

Zawiera sok wyciśnięty bezpośrednio

z owoców lub otrzymany z zagęsz-

czonego soku owocowego (poprzez

Na walnym przedstawiono firmę IPI – nowego członka KUPS. Na zdjęciu Piotr Siemiginowski i Alessandro Valentino

Julian Pawlak w imieniu zarządu przedstawił sprawozdanie z działalności za rok 2010


p r omoc je s ok ó wpr z e t w ó r s t w o o w oco w o-w a r z y w ne

W mediach idzie przekłamany komunikat jeśli chodzi o jakość soków, nektarów i napojów dostępnych na rynku. W dużej mierze jest on wynikiem nieświadomości konsumenta.

Aleksandra Wojnarowska

AGROindustry

Strategia promocji soków

48

2011_1_ai_190x250.indd 48 2011-01-19 13:15:12

OFERUJEMY:

• Preparaty enzymatyczne dla branży sokowniczej i gorzelniczej – holenderskiej firmy DSM Food Specialties.• Środki klarujące, węgle aktywne - niemieckiej firmy Erbsloeh.• Ziemie okrzemkowe i perlity - firm Celite i Dicalite Europe.• Pożywki do produkcji różnych asortymentów octów - niemieckiej firmy Frings.• Zagęszczone soki z owoców i warzyw uznanych producentów krajowych i zagranicznych.• Pełny asortyment materiałów pomocniczych do produkcji win.”

Czwarta edycja konferencji

„DODATKI, URZĄDZENIA I MATERIAŁY POMOCNICZE DLA PRZEMYSŁU OWOCOWO – WARZYWNEGO”

odbędzie się, podobnie jak w latach ubiegłych w Warce w hotelu „Sielanka” w terminie 27-29 kwietnia 2011 r.Uczestnicy konferencji mają zagwarantowany bogaty program merytoryczny, będący wypadkową tego co w branży najistotniejsze. Zaprezentowane zostaną aktualne trendy na rynku soków zagęszczonych i napojów, które z pewnością przełożą się na jeszcze lepsze funkcjonowanie zakładów przetwórczychprzy obecnych uwarunkowaniach rynkowych. Organizatorzy zadbali również o miłą rozrywkę.

Udział w obradach oraz imprezach towarzyszących jest bezpłatny, pokrywany przez organizatorów konferencji firmy DSM, Flottweg i Fructopol.

Chęć uczestnictwa w konferencji można zgłosić na adresy: [email protected] oraz [email protected]

ul. Rakowiecka 3602-532 Warszawa

tel 22/606 36 75fax 22/606 37 15

www.fructopol.com.pl

2011_1_ai_190x250.indd 49 2011-01-19 12:44:46

Nie ma na rynku soku z czarnych porzeczek. Z owoców takich jak czarna porzeczka czy aronia nie można przygotować soku, bo byłby zbyt kwaśny do

bezpośredniego wypicia. Dlatego na półce

sklepowej znajdują się tylko nektary

przygotowane z soku z tych owoców.

odtworzenie proporcji wody, k tóra

wcześniej została odparowana). Zdecy-

dowana większość soków owocowych

w Polsce nie zawiera dodatku cukru.

Z niektórych owoców i warzyw produkuje

się również soki przecierowe np. sok

pomidorowy.

NEKTAR zawiera od 25% do 100%

wsadu owocowego. Nektar, oprócz soku

owocowego, zawiera także dodatek wody

i cukru oraz czasem kwasu cytrynowego.

Soki i nek tary nigdy nie zawierają

sztucznych barwników ani aromatów.

Niedozwolone jest również dodawanie

substancji konserwujących.

NAPÓ J owocow y i war z y wny

zawiera od 20% do 100% wsadu

owocowego lub warzywnego, większą

niż nektar ilość wody oraz cukru. Może

również zawierać dopuszczone prawem

takie dodatki jak kwas cy trynowy,

barwniki, aromaty oraz inne.

Bożena Pniak-Buła przedstawiła informacje o działalności DSK w roku 2010

Bożena Noseckatradycyjnie mówiła o cenach i zbiorach

Jeżeli założymy, że w 1 litrze SOKU pomarańczowego znajduje się sok z 10 pomarańczy, w tej samej ilości NEKTARU z pomarańczy jest min. 5 owoców, a w NAPOJU min. 2 pomarańcze.

Kupując sok, nektar lub napój owocowy i warzywny warto spojrzeć na etykietę. Producent umieszcza na etykiecie dokładny skład soku, nektaru czy napoju. Jeśli np. produkt wzbogacono witaminą C lub dodano cukier, to taka informacja bezwzględnie musi się znaleźć na etykiecie lub opakowaniu. W przypadku soków dwuskładnikowych należy podać procentową zawartość każdego z nich.



reklama

p r omoc je s ok ó w

Nie mamy dobrej definicji soku warzywnego. W ramach KUPS powstała grupa robocza ds opracowania definicji soku i nektaru warzywnego. Brak odpowiednich przepisów w tym zakresie powoduje nieprecyzyjny i sprzeczny przekaz do konsumenta.

2011_1_ai_190x250.indd 50 2011-01-19 12:45:00

W przypadku oczyszczania ścieków oznacza to zastosowa-nie tam, gdzie jest to możliwe ze względu na charakterystykę ście-ków, technologii przetwarzających zanieczyszczenia organiczne do biogazu, który z kolei przetwarzany jest w instalacji kogeneracyjnej na energię elektryczną i cieplną.

Projekt polityki energetycznej Polski do 2030 roku traktuje roz-wój odnawialnych źródeł energii jako jeden ze strategicznych celów polskiej energetyki. Stanowiąca część pakietu klimatycznego zie-lona dyrektywa przewiduje dla Polski osiągnięcie w 2020 roku 15% udziału energii pochodzącej z OZE w fi nalnym zużyciu energii.

Technologia beztlenowa – „biogazownia”

Beztlenowe oczyszczanie ścieków na drodze fermentacji metanowej jest złożonym procesem biochemicznym, realizowanym przez wiele gatunków bakterii beztlenowych, które w odpo-wiednich warunkach (brak dostępu tlenu) rozkładają materię organiczną do metanu, dwutlenku węgla oraz innych produktów gazowych (H2S, NH3 etc). W procesie fermentacji metanowej ok. 90-95 % tzw. biodegra-dowalnych substancji organicznych jest metabolizowane do produktów gazowych. Resztę stanowi biomasa bakteryjna.

Na przebieg procesu beztle-nowego rozkładu ścieków i jego efektywność wpływ ma wiele czynników takich jak skład i cha-rakterystyka ścieków, temperatura, pojemność buforowa etc.

W ostatnim czasie można spotkać się w branży oczyszczania ścieków i fermentacji metanowej odpadów z pojęciem „biogazownia”. Nie jest to nazwa szczęśliwa i odnosi się do ter-minu „Biogas plant” z lat 70/80-tych ub. wieku określającego relatywnie proste instalacje stosowane głównie przez farmerów dla fermentacji np. gnojowicy. Współczesne beztlenowe instalacje oczyszczania ścieków ani nie są oparte na tamtej tech-nologii, ani nie są proste, jako że zazwyczaj wykorzystują zaawan-sowane technologicznie wysoko obciążone reaktory. Stąd stosowanie powszechnie terminu biogazowania dla zaawansowanych technologii oczyszczania ścieków nie wydaje się być właściwe.

Reaktory Beztlenowe – zagadnienia ogólne

Efektywne stosowanie oczysz-czania ścieków przemysłowych me-todami beztlenowymi w znacznym stopniu uzależnione jest (oprócz charakterystyki ścieków, która zawsze jest parametrem dominu-jącym przy decyzji za lub przeciw fermentacji metanowej) od rodzaju

i parametrów technologicznych stosowanych reaktorów.

Konstrukc ja reaktorów jest ściśle powiązana z głęboką wie-dzą zachodzących procesów bio-chemicznych, zasad mechaniki i doświadczeniem wynikającym z pracujących instalacji w skali technicznej. Zaawansowany tech-nologicznie reaktor, bazujący na powyższych elementach, zmniejsza czas oczyszczania i jednocześnie zwiększa efektywność procesu, co prowadzi do zmniejszenia kosz-tów inwestycyjnych.

Przez wiele lat poważnym ograniczeniem stosowalnośc i technologii beztlenowej w skali przemysłowej była niska pojemność konwersji materii organicznej – ob-ciążenia reaktora w kg ChZT/m3d, niska prędkość wzrostu biomasy, wynikająca z kinetyki wzrostu bakterii beztlenowych, oraz trud-ności z zatrzymaniem biomasy wewnątrz reaktora. Skutkowało to dużymi kubaturami reaktorów i niską skutecznością oczyszczania.

Przełomem w zastosowaniu reaktorów beztlenowych na szeroką skalę było uzyskanie w określonych warunkach obciążeń i hydraulicz-nych agregacji bakterii i formowa-nia ich skupisk w postaci tzw. gra-nuli o doskonałych właściwościach sedymentacyjnych. Doprowadziło to do drastycznego zmniejszenia

ener g ia – woda – śr odow isko

Produkcja biogazu w procesie oczyszczania ścieków i fermentacji odpadów poprodukcyjnych.Możliwości i ograniczenia procesowo – technologiczne

W ostatnim czasie szczególnego znaczenia ekonomicznego nabrało zagadnienie OZE (Odnawialnych Źródeł Energii), stając się dodatkowym bodźcem fi nansowym inwestycji w sektorze oczyszczania ścieków, umożliwiającym czerpanie korzyści zarówno z wytworzonej energii jak i z zielonych certyfi katów, przy jednoczesnej możliwości znacznego dofi nansowania projektów.


i parametrów technologicznych

Konstrukc ja reaktorów jest ściśle powiązana z głęboką wie-dzą zachodzących procesów bio-chemicznych, zasad mechaniki i doświadczeniem wynikającym z pracujących instalacji w skali


Możliwości i ograniczenia procesowo – technologiczne

W ostatnim czasie szczególnego znaczenia ekonomicznego nabrało zagadnienie OZE

dr inż. Bogusław Buczak

Veolia Water Systems Sp. z o.o.

2011_1_ai_190x250.indd 51 2011-01-19 09:05:29

kubatur reaktorów i zwiększenia efektywności, pozwalając na pojem-ność konwersji obciążenie 10-15kg ChZT/m3d. Pierwsze reaktory wy-korzystujące biomasę granulowaną zostały zaprojektowane w Holandii na Uniwersytecie w Wageningen pod koniec lat 70-tych przez dr Lettinga. Były to reaktory UASB (Upfl ow Anaerobic Sludge Blanket). Zostały one skomercjalizowane m.in. przez fi rmę Biothane (obecnie Veolia Water Systems) z Holandii w latach 80-tych.

Obecnie nowoczesne reaktory o dużej wydajności i szybkości procesu (tzw. High Rate, EGSB) powodują, iż technologia beztleno-wa jest efektywną i ekonomicznie atrakcyjną metodą oczyszczania ścieków.

Dla efektywnego oczyszczania ścieków przemysłowych wymagana jest wysoka pojemność biologiczna reaktorów, określona poprzez ilość biomasy (stężenia, objętość etc) i aktywność biomasy. Im wyższa ilość i aktywność biomasy, tym

wyższy jest stopień konwersji w reaktorze biologicznym.

Jest wiele istotnych parametrów projektowych reaktorów beztleno-wych. Do najważniejszych należą:

Skuteczna retencja (zatrzyma-nie) biomasy w reaktorze, a tym samym uniknięcie zjawiska wymy-wania granul bakterii.

Kontakt biomasy ze substra-tem t j. ściekami czyli warunki i n t e n s y w n e g o m i e s z a n i a .Jak można sobie wyobrazić obie te cechy wykluczają się nawzajem, a osiągnięcie kompromisu jest zada-niem trudnym. W praktyce oznacza to, iż decydujące (oprócz technologii) są szczegóły konstrukcyjne systemu dystrybucji ścieków oraz separatorów faz ścieki/biomasa/biogaz.

System dystrybucji musi być skonstruowany tak, by uniknąć martwych stref, kanalikowania tj. niepełnego kontaktu ścieków z biomasą, a jednocześnie zapew-nić pełne wymieszanie ścieków z bakteriami.

Separator faz musi zapewniać efektywny rozdział faz i jedno-cześnie zatrzymywać granule w reaktorze. Oczywiście, aby mogło to być przeprowadzone w sposób efektywny, w reaktorze musi znaj-dować się dobrze wykształcona biomasa w postaci granul. To ostat-nie związane jest ściśle z know-how dot. warunków hydraulicznych i obciążeń ładunkiem organicznym. Należy pamiętać, iż mogą wystę-pować trudności w formowaniu granul, a te ostatnie mogą podlegać w pewnych warunkach procesowi dezintegracji (rozpadowi do formy lekkich kłaczków, których zatrzy-manie w reaktorze jest niemożliwe).

Tak więc powodzenie wdroże-nia instalacji beztlenowej zależy w dużej mierze od zastosowanego reaktora. Mimo podobieństwa ze-wnętrznego mogą występować na-

wet niewielkie na pierwszy rzut oka różnice konstrukcyjne reaktorów różnych dostawców. Różnice te np. w konstrukcji separatorów mogą być przyczyną istotnych problemów eksploatacyjnych i procesowych i wpływać negatywnie na osiąganie pożądanych efektów.

Dla eksploatatora instalacji przeważającą wartością jest spraw-dzona, wysoko efektywna techno-logia, oparta o solidne podstawy procesowe. Dlatego ostateczny wybór technologii (reaktora), szcze-gólnie w przypadku rozwiązań o ograniczonej ilości lub braku re-ferencji, powinien być dokonywany ze szczególną wnikliwością.

Procesy beztlenowe – ograniczenia

Nie wszystkie ścieki mogą być oczyszczane w procesie beztleno-wym. Wynika to z charakterystyki ich składu. Decydujący wpływ mają tu różne czynniki, w tym zarówno podstawowe jak charakter ChZT – łatwo lub trudno rozkładalny, jak i inne parametry jak np. tłuszcze, białka. Generalną zasadą powin-na być wnikliwa analiza składu ścieków i unikanie wprowadzania procesów beztlenowych „na siłę”. Może to skutkować z jednej strony problemami eksploatacy jnymi i zaburzeniami procesu oczyszcza-nia i w efekcie przekroczeniami na wylocie oczyszczalni z jednej strony, a z drugiej powodować nie-uzasadnione dodatkowe wydatki inwestycyjne. Są ścieki np. browar-nicze, z produkcji soków, chipsów, gdzie oczyszczanie beztlenowe jest standardem od wielu lat. Są jednak branże, które - wytwarzając ścieki o dużej zawartości związków organicznych łatwo rozkładal-nych - wydawałyby się dostawcą idealnego substratu dla fermentacji metanowej. Tak jednak nie jest.

biomasa w postaci granul. To ostat-nie związane jest ściśle z know-how dot. warunków hydraulicznych i obciążeń ładunkiem organicznym. Należy pamiętać, iż mogą wystę-pować trudności w formowaniu granul, a te ostatnie mogą podlegać w pewnych warunkach procesowi dezintegracji (rozpadowi do formy lekkich kłaczków, których zatrzy-manie w reaktorze jest niemożliwe).

nia instalacji beztlenowej zależy w dużej mierze od zastosowanego reaktora. Mimo podobieństwa ze-wnętrznego mogą występować na-

Obowiązujące systemy wsparcia, oparte

na wykorzystaniu mechanizmu świadectw

pochodzenia oraz świadectw pochodzenia

z kogeneracji, będą stanowiły jedne z głównych

narzędzi stymulujących rozwój OZE oraz

kogeneracji. System świadectw pochodzenia,

wspierający rozwój energetyki odnawialnej,

został wprowadzony w Polsce w 2005 roku

w związku z koniecznością implementacji

postanowień zielonej Dyrektywy 77/2001/WE.

Z kolei system świadectw pochodzenia

z kogeneracji wprowadzono dwa lata później,

tym razem w związku z implementacją tzw.

Dyrektywy CHP (2004/8/WE), promującej

wytwarzanie energii elektrycznej w skojarzeniu

z wytwarzaniem ciepła. Ścieki z wielu sektorów

przemysłowych mogą być doskonałym substratem

do fermentacji metanowej, czyli produkcji

biogazu. Tym samym mogą stanowić integralną

część polityki energetycznej związanej z OZE.



2011_1_ai_190x250.indd 52 2011-01-19 09:05:46

Prześledźmy to na przykładzie ścieków mleczarskich.

Reaktory beztlenowe (UASB) na bazie osadu granulowanego, były masowo stosowane od początku lat 80–tych ubiegłego stulecia. Jednak pomimo tego, że do oczyszczania ścieków mleczarskich również pod-jęto próby zastosowania instalacji beztlenowych, to jednak w praktyce wykorzystanie takiego rozwiąza-nia procesowego nie było częste. Wątpliwości co do zastosowania technologii beztlenowej w mleczar-niach wynikały m.in. z następujących powodów procesowych i problemów eksploatacyjnych obserwowanych w już pracujących instalacjach:• uzyskiwane redukcje ChZT były

niższe niż spodziewane i tym samym mniejsza była produkcja biogazu,

• stosowane w praktyce obciąże-nia reaktorów dla ich popraw-nej pracy musiały pozostawać w niskim zakresie (2-4 kg ChZT/m3�d), co zmniejszało atrak-cyjność finansową inwestycji (w reaktorach wysoko obciążo-nych obciążenia są na poziomie 15-28 kg ChZT/m3d),

• w wyniku zjawiska dezinte-gracji beztlenowego osadu gra-nulowanego spowodowanego krystalizacją białek oraz wysoką zawartością tłuszczów, konieczne było kosztowne, częste zaszcze-pianie reaktorów nową biomasą i ponowne rozruchy instalacji,

• obserwowano też częściowe lub całkowite zahamowanie aktywności metanowej bakterii beztlenowych,

• często konieczne było stosowa-nie częściowego by-passu reak-tora beztlenowego w wyniku zaburzeń stosunku ChZT/N.

Główne problemy związane z beztlenową obróbką ścieków

mleczarskich dotyczą degradacji tłuszczów i/lub produktów ich hydrolizy LCFA (długo łańcucho-we kwasy tłuszczowe). Wyniki wielu badań dotyczących wpływu tłuszczów na proces beztlenowego oczyszczania ścieków wskazują na inhibitujący i toksyczny wpływ LCFA na różne mikroorganizmy, nawet przy stężeniach na poziomie milimoli. Ten negatywny wpływ na mikroorganizmy beztlenowe, w t y m bakter ie produkujące wodór, odpowiedzialne za aceto i metanogenezę, może powodować w konsekwencji hamowanie pro-cesu biodegradacji, co prowadzi do poważnej niestabilności reaktora beztlenowego oczyszczającego ścieki z zwartością tłuszczów. W reaktorze z granulowanym osadem beztlenowym następu-je adsorpcja cząstek tłuszczów na powierzchni granulek osadu i akumulacja LCFA w biomasie nie ulegając biodegradacji. Efektem tego jest zmniejszenie lub zahamowanie aktywności metanogennej oraz toksyczny wpływ na najwolniej wzrastające bakterie beztlenowe. Kolejną negatywną konsekwencją jest dezintegracja granul osadu i łatwe wymywanie lekkiej zdez-integrowanej biomasy z reaktora w wyniku intensywnej produkcji biogazu poprzez szybko ulęgające zakwaszeniu i rozkładowi cukry.

Tak więc zastosowanie bez-tlenowo/tlenowego oczyszczania ścieków mleczarskich jest możliwe w specyficznych przypadkach i przy spełnieniu pewnych wa-runków, jakim muszą one odpo-wiadać. W tym świetle bardzo interesującą alternatywą dla mle-czarni, prowadzącą do produkcji OZE, jest fermentacja metanowa osadów powstających w trakcie oczyszczania oraz np. serwatki odpadowej.

www.klaster-energetyczny.pl

Od 2 listopada 2009 r. Veolia Water Systems sp. z o.o. (VWS)

jest aktywnym członkiem tzw. Klastra Energetycznego.

Celem Klastra jest wzajemna współpraca przedsiębiorstw

branżowych (m.in. branża OZE), organizacji zrzeszających

przedsiębiorców, stowarzyszeń, jednostek naukowo-

badawczych i pozostałych, na rzecz:• zwiększenia efektywności energetycznej funkcjonowania

przedsiębiorstw,• zmniejszenia emisji dwutlenku węgla wskutek obniżenia

zapotrzebowania na paliwa kopalne,

• zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii

(OZE),• transferu wiedzy oraz technologii pomiędzy Partnerami

Klastra oraz Benefi cjantami usług w ramach Klastra

Energetycznego w ramach świadczenia usług doradczych

o charakterze proinnowacyjnym,• efektywniejszego pozyskiwania zewnętrznych środków

fi nansowych (w tym funduszy unijnych),

• wzrostu konkurencyjności branży OZE na rynku

regionalnym, krajowym oraz międzynarodowym,

• efektywniejszego wykorzystania potencjału kadr

i możliwości jej kształcenia.

Jak m.in. pisał w swoim liście na konferencję Partnerów

Klastra prof. Jerzy Buzek, Przewodniczący Parlamentu

Europejskiego: „…Godnym poparcia i pochwały jest projekt

przedsiębiorczości, samorządu oraz nauki gromadzi instytucje

i ośrodki przyjazne energii. Jest to doskonała droga do

efektywnego wykorzystania funduszy europejskich na

rozwój i podniesienie innowacyjności i konkurencyjności

przedsiębiorstw a tym samym polskiej gospodarki.

Innowacyjna branża energetyczna to przecież gwarancja

bezpieczeństwa energetycznego. Branża (OZE) ma szansę stać

się w najbliższym dziesięcioleciu jedną z wiodących

i najbardziej dynamicznie rozwijających się branż gospodarki

światowej.Życzę Państwu aby ta konferencja stała się przykładem dobrej

promocji fi rm typu ESCO oraz prezentacji ich skuteczności

i gwarancji osiągnięcia zamierzonego efektu ekonomicznego

i ekologicznego. Popieram działania Partnerów Klastra

Energetycznego zaangażowanych w realizację projektu

a Zespołowi Doradców Klastra Energetycznego życzę

wytrwałości w dążeniu do ambitnego celu jakim jest projekt:

Centrum Efektywności Energetycznej - parkiem transferu

technologii i wiedzy o odnawialnych źródłach energii”.

Działalność VWS w ramach Klastra oznacza dla naszych

klientów dodatkowo: efektywne wdrażanie projektów

zwiększenia efektywności energetycznej poprzez transfer

technologii z udziałem Centrum Efektywności Energetycznej,

efektywne pozyskiwanie zewnętrznych środków fi nansowych

(w tym funduszy unijnych), świadczenie usług doradczych

o charakterze proinnowacyjnym.

Stałym elementem naszych ofert jest obliczenie tzw. śladu

węglowego (ang. Carbon footprint) inwestycji tj. emisji CO2

związanej z budową i eksploatacją oczyszczalni ścieków.

Grupa Veolia bardzo aktywnie uczestniczy w programach

związanych ze śladem węglowym. Oznacza to m.in., iż

elementy naszych instalacji składają się z komponentów

i materiałów ograniczających emisję CO2 do atmosfery.


2011_1_ai_190x250.indd 53 2011-01-19 09:06:05

Ze względu na możliwą dużą różnorodność produkowanych pro-duktów końcowych, jakość ścieków mleczarskich znacznie różni się w poszczególnych mleczarniach. Oznacza to, że proces zastosowany w jednej mleczarni może nie być dobry dla drugiej i dlatego zawsze wymagane jest indywidualne podejście dla konkretnego projek-tu. Najistotniejszym czynnikiem

decyzyjnym dla inwestycji jest ana-liza ekonomiczna przedsięwzięcia w aspekcie całościowym. Oznacza to, iż musi ona obejmować nie tylko koszty inwestycyjne i eksploata-cyjne, w tym profi ty z produkcji biogazu, ale także analizę ryzyka związaną ze znacznym skompliko-waniem rozbudowanego schematu procesowego. Nie należy przy tym zapominać, iż nadrzędnym celem funkcjonalnym oczyszczalni ścieków jest niezawodne i efek-tywne oczyszczanie ścieków do wymaganych przez przepisy prawa parametrów jakościowych.

Warto zapamiętaćKorzyści z zastosowania technolo-

gii beztlenowej są niewątpliwe, VWS od początków swojej działalności w Polsce tj lat 90-tych zdecydowanie promuje zastosowanie tej technologii tam, gdzie to jest możliwe. Wyprodu-kowany w procesie beztlenowym bio-gaz jest obecnie niezwykle cennym surowcem z punktu widzenia OZE. Pozwala to na korzystanie z zielonych certyfi katów i pozyskiwanie środków pomocowych na realizację inwestycji.

Wprowadzenie najnowocze-śniejszych biotechnologii - wysoko

obciążonych reaktorów beztle-nowych i zaawansowanych tech-nologii tlenowych, pozwala na spełnienie rygorystycznych wymo-gów dotyczących ochrony jakości wód powierzchniowych, obniżając całkowite koszty produkcyjne.

Nie wszystkie ścieki mogą być oczyszczane na drodze beztle-nowej. Jak i inne procesy, proces beztlenowy ma swoje ograniczenia i wymagania. Jego zastosowanie w wielu przypadkach powinno być poprzedzone wnikliwą analizą składu ścieków i odpadów po kątem ich podatności na fermentac ję metanową. Beztlenowe oczyszcza-nie ścieków browarniczych czy z produkcji soków to dziś standard. Jak pokazuje przedstawiony przy-kład zastosowanie tej technologii w przypadku ścieków mleczarskich nie jest już tak oczywiste i może prowadzić do wielu problemów eksploatac y jnyc h i zaburzeń procesów oczyszczania. W tym przypadku zalecana jest specjalna ostrożność przy podejmowaniu decyzji. Atrakcyjną alternatywą jest sprawdzona od lat fermentacja metanowa osadów produkowanych w trakcie oczyszczania ścieków.

promuje zastosowanie tej technologii tam, gdzie to jest możliwe. Wyprodu-kowany w procesie beztlenowym bio-gaz jest obecnie niezwykle cennym surowcem z punktu widzenia OZE. Pozwala to na korzystanie z zielonych certyfi katów i pozyskiwanie środków pomocowych na realizację inwestycji.

śniejszych biotechnologii - wysoko

Veolia Water System

VWS jest jednym z pionierów rozwoju i wdrażania

w skali przemysłowej technologii beztlenowych jak

również eksploatacji tego typu instalacji w Europie

i na świecie. Obecnie na świecie pracuje ponad

600 naszych instalacji beztlenowych w prawie wszystkich

sektorach przemysłowych. Doświadczenie w oczyszczaniu

różnych rodzajów ścieków i know-how VWS poparte

naszymi ośrodkami badawczo rozwojowymi gwarantuje

powodzenie projektu.

W Polsce wybudowaliśmy kilkanaście beztlenowych

instalacji oczyszczania ścieków m.in. Tyskie Browary

Książęce (SABMiller), Carlsberg Browar Bosman, Anwil

S.A.(PKN Orlen PTA), Maspex Tymbark Olsztynek, Maspex

Tymbark S.A., Maspex Ekoland, Agrana Fruit, Cargill,

McCain, Frito-Lay, Hellena, Mondi SA, Nestle Pacifi c

(w realizacji). Zapraszamy do współpracy.


Oleje WAR w instalacjach przemysłowych to temat prezentacji, która wygłoszona zostanie podczas obrad konferencji „Zarządzanie mediami w przemyśle spożywczym. Energia-Woda-Środowisko” Firma WARTER - Zakłady Chemiczne w Kędzierzynie Koźlu zajmuje się produkcją i dystrybucją oleju opałowego WAR, oraz innych produktów chemicznych. Olej WAR wykorzystywany jest w instalacjach przemysłowych, do celów technologicznych, między innymi do wytwarzania energii cieplnej oraz specyfi cznych procesów technologicznych i może być użytkowany na palnikach m.in. takich producentów jak: Weishaupt, Oilon, Saacke, Riello (nowe palniki są dobierane przez fi rmy wymienione wcześniej z pełną gwarancją użytkowania).

Olej WAR stosowany jest w miejsce różnego rodzaju olejów ciężkich, których kres „życia” obserwujemy. Stosowany jest zamiast oleju lekkiego jako naturalny, ekologiczny i ekonomiczny zamiennik. Może być wykorzystywany razem z gazem, węglem bądź dodatkami bioodnawialnymi w nowoczesnych elektrociepłowniach. Nasze paliwo może być spalane w specjalnych strefach ochronnych takich jak: Puszcza Niepołomicka, Puszcza Białowieska, Bory Tucholskie, Kampinos, Nadnarwiański Park Krajobrazowy, Zakopane. W dobie problemu z zaopatrzeniem naszego kraju w gaz stosowanie oleju WAR jest uzasadnione pod względem ekonomicznym i bezpieczeństwa ciągłości produkcji energii. WAR daje naszym klientom poczucie komfortu funkcjonowania i utrzymania się na rynku.

Dariusz Pachniewski, Warter

tu. Najistotniejszym czynnikiem

VWS jest jednym z pionierów rozwoju i wdrażania VWS jest jednym z pionierów rozwoju i wdrażania

2011_1_ai_190x250.indd 54 2011-01-19 09:06:27



Istotą doboru odpowiedniej technologii wykonania zbiornika jest znalezienie odpowiedniego kompromisu pomiędzy właściwo-ściami chemoodpornymi w dekla-rowanych warunkach ciśnienia i temperatury, wytycznymi wy-nikającymi ze specyfi kacji klienta a ceną ostateczną zbiornika. Nasze zbiorniki wykonujemy z materia-łów, które podzielić możemy na dwie grupy:• tworzywa termoplastyczne

PE 100 / 100 RC, PP, PVC, PVDF, ECTFE

• materiały kompozytowe: PE--TWS, PVC-TWS, PVDF- TWS, ECTFE-TWS

Technologie wykonywania zbiorników:• Z płyt, poprzez zgrzewanie do-

czołowe i spawanie ekstruzyjne. Najczęściej stosowana tech-

nologia produkcji zbiorników z tworzyw termoplastycznych. Gwarantująca ich długą ży-wotność.

• Z rur produkowanych metodą nawojową. Technologia sto-sowana w przypadku dużych zbiorników magazynowych i procesowych. Tam gdzie wywierane ciśnienie hydro-statyczne cieczy jest na tyle duże, iż wymaga zastosowania bardzo grubych ścian cylindrów zbiorników.

• Z b i o r n i k i k o m p o z y t o w e wzmacniane TWS. Zbior-niki te posiadają wewnętrz-na wa rst wę oc h ron ną z t wor z y w t e r mopl a -stycznych odpornych na dzia łan ia konkret nego medium. Wytrzymałość mechaniczną (statyczną) zapewniają TWS – żywice

syntetyczne wzmacniane włók-nem szklanym.

Różnorodność materiałów konstrukcyjnych oraz technologii pozwala dopasować się do indy-widualnych wymagań klienta. Nie posiadamy typoszeregu zbiorni-ków, każdorazowo projektujemy je indywidualnie do zaistniałych warunków: temperatury, medium, miejsce posadowienia, dodatkowe-go wyposażenia (drabiny, izolacja, ogrzewanie, mieszadła).

Zbiorniki z tworzyw termoplastycznych poddawane są ciężkim próbom odporności chemicznej i mechanicznej. Bardzo ważne jest, aby dostarczony produkt był naj-wyższej jakości.

Zbiorniki z tworzyw termoplastycznychw przemyśle spożywczym

Weber Polska Sp. z o.o. założona została w 1996 roku

pod nazwą Kunststoff -Technik Szczecin Sp. z o.o. jako

jedno z przedsiębiorstw partnerskich międzynarodowej

Grupy Weber. W ramach Grupy funkcjonują dwa zakłady

produkcyjne umiejscowione na terenie Polski i Niemiec,

magazyny półproduktów oraz liczne spółki handlowe,

w których zatrudnionych pozostaje łącznie ponad

400 osób. Jest jednym z największych producentów zbior-

ników i aparatów z tworzyw sztucznych przeznaczonych

do magazynowania mediów agresywnych.

Nasze uprawnienia i certyfi katy

– Uprawnienia URZĘDU DOZORU TECHNICZNEGO

do wytwarzania, wytwarzania w zakresie montażu,

modernizacji i naprawy zbiorników bezciśnieniowych

i zbiorników niskociśnieniowych z tworzyw sztucznych do

materiałów trujących lub żrących

– Atest higieniczny Państwowego Zakładu Higieny dla

zbiorników służących do magazynowania wody przezna-

czonej do spożycia lub zdemineralizowanej.

– Kwalifi kacje spawalnicze SLV klasy E.

Zbiorniki z tworzyw sztucznych w przemyśle spożywczym

Stacje CIP• Zbiorniki magazynowe (HNO3, NaOH, Nadtlenek wodoru)

Oczyszczalnie Ścieków / Stacje uzdatniania wody

• Zbiorniki magazynowe (m.in. PIX, PAX, HCl, HNO3, NaOH,

mocznik, woda amoniakalna)

• Zbiorniki procesowe ( osadniki z wkładem lamelowym,

mieszalniki, zbiorniki płukania jonitu)

• Stacje polimerów• Płuczki, absorbery

Woda• Atest PZH• Możliwość wykonania zbiornika bezpośrednio u Państwa w zakładzie

• Pojemność do 300 m3

Produkty i półprodukty spożywcze

• m. in. koncentraty, oleje jadalne, przyprawy płynne, roztwory solanki

55


Zbiorniki z tworzyw termoplastycznych

Przemysław

Leszczyński

WEBER Polska

2011_1_ai_190x250.indd 55 2011-01-19 09:06:55

Jako pojedyncze aparaty lub wielostopniowe układy znajdują wciąż wiele nowych zastosowań w różnych gałęziach przemysłu i tech-nologiach. Służą do wytwarzania głębokiej próżni, rekuperacji masy i energii, pompowania różnych mediów, ich mieszania, odsysania, sprężania, stężania, rozcieńczania, nasycania, destylacji, podgrze-wania, schładzania, dozowania, odparowywania, krystalizac ji, syntezy chemicznej, separacji faz itd., itp.

Jako urządzenia proste w bu-dowie (zespół: dysza, zwężka, dyfuzor) są pewne w działaniu, nie wymagają praktycznie żad-nych zabiegów konserwacyjnych bądź serwisowych, gwarantują wieloletnią, bezproblemową eks-ploatację. Jednak ze względu na różnorodność mediów roboczychi ich fi zykochemicznych parame-trów oraz konieczność stosowania

Paweł Florek

Körting Polska Sp. o.o.

różnych materiałów konstruk-cyjnych wymagają indywidual-nego dopasowania do każdego konkretnego zastosowania, a od ich projektanta i producenta wy-magają olbrzymiego, wieloletniego doświadczenia.

Przykładem nowych, a raczej na nowo odkrytych zastosowań jest wykorzystanie strumienic w technologiach uzdatniania wody i oczyszczania ścieków. Głównie w układach napowietrzania, natlenia-nia i ozonowania wody, a ze szcze-gólnym powodzeniem w układach napowietrzania i mieszania ścieków w oczyszczalniach biologicznych. Napowietrzanie inżektorowe jest metodą drobnopęcherzykową. Intensywne mieszanie powietrza i ścieków jeszcze wewnątrz stru-mienic oraz dynamiczne wprowa-dzanie pęcherzyków do zbiornika powoduje, że są one bardzo ru-chliwe, a powierzchnia ich styku

z wodą jest stale odświeżana. Za-pewnia to wysoką intensywność transferu tlenu z pęcherzyków do wody oraz energetyczną efektyw-ność tej metody natleniania.

Dodat kow y m i at r ybut a m i strumienicowych układów napo-wietrzania są:• odporność na zatykanie (małe

pęcherzyki wytwarzane są na dużych otworach),

• samooczyszczanie się, odpor-ność na krystalizację i osady (duże prędkośc i st rumieni w strumienicach),

• odporność na agresywne sub-stancje w ściekach przemysło-wych (wykonanie z odpowied-nich materiałów),

• o dp or no ść n a z u ż y wa n ie i starzenie się (brak elementów elastycznych lub ulegających wymyciu),

• możliwość pracy przerywanej i dłuższych wyłączeń układu napowietrzania bez groźby jego zablokowania,

• brak elementów ruchomych i związane z tym: bezawaryjna, wieloletnia eksploatacja bez ko-nieczności okresowej wymiany elementów, prowadzenia prac konserwacyjnych i serwiso-wych,

Ze względu na różnorodność mediów roboczych

i ich fi zykochemicznych parametrów oraz konieczność

stosowania różnych materiałów konstrukcyjnych

strumienice wymagają indywidualnego dopasowania

do każdego konkretnego zastosowania, a od ich

projektanta i producenta olbrzymiego, wieloletniego

doświadczenia.


Strumienice – zaskakująco wiele możliwości

Te znane od lat urządzenia zaskakują nieustannie swoimi właściwościami i możliwościami.


i ich fi zykochemicznych parame-trów oraz konieczność stosowania

2011_1_ai_190x250.indd 56 2011-01-19 09:07:26

Autorem referatu jest

Adam PawełasCarlsberg Polska

• bardzo szeroki zakres regulacji wydajności układu napowietrza-nia (w układach z dmuchawami),

• idealne do reaktorów SBR - możliwość mieszania ścieków w fazach beztlenowych tym samym układem, bez koniecz-ności stosowania mieszadeł mechanicznych,

• intensyfikacja mieszania i li-kwidac ja „martwych stref” w zbiorniku przez możliwość zastosowania dodatkowych strumienicowych dysz miesza-jących w wybranych rejonach zbiornika (rozproszony układ mieszający),

• uproszczenie całej instalacji i redukcja prac montażowych (jeden strumienicowy zespół napowietrzający Körting za-stępuje dziesiątki dyfuzorów membranowych, rurowych itp.),

• możliwość ulokowania inżek-torów i całej instalacji napowie-trzającej w zbiorniku ścieków lub poza nim.

Reprezentowana przez nas fi rma Körting Hannover AG (rok zał. 1871) zajmuje się strumienicami już blisko 150 lat. Jest fi rmą łączącą wieloletnie doświadczenie z ciągłym postępem i badaniami. Działając w unikatowej sferze techniki, jaką są pompy strumieniowe i układy strumie-nicowe, oferujemy kompleksową obsługę począwszy od doradztwa technicznego, przez projektowanie, jednostkowe wykonawstwo, próby i badania parametrów na własnych stanowiskach badawczych i na miejscu eksploatacji, po dostawy gotowych aparatów i urządzeń oraz nadzór nad ich instalacją, rozruchem i eksploatacją.

Przemysł spożywczy jest jednym z najważniejszych użytkowni-ków strumienic – zapraszamy do współpracy!

Na przykładzie hipotetycznego browaru budowanego

od podstaw za 10 lat autor referatu dokona przeglądu waż-niejszych koncepcji projektowania i eksploatacji instalacji produkcyjnych pod kątem efektywności energetycznej. Będą to rozwiązania zorientowane na przyszłość, uwzględniające dotychczasowe doświadczenia i nowe technologie testowane w instalacjach pilotowych w niektórych zakładach.

Rozważania obejmą kwestie doboru paliw do produkcji energii cieplnej i elektrycznej (wytwarzanie energii w sko-jarzeniu, paliwa alternatywne z odpadów takich jak gęstwa drożdżowa i wysłodziny browarniane), wykorzystanie ener-gii odnawialnej (biogaz z odpadów i ścieków, energia solar-na) i zaawansowanego odzysku energii odpadowej (odzysk ciepła na warzelni, ze ścieków, z maszynowni) oraz możli-wości wykorzystania chłodzenia naturalnego w procesach chłodniczych (chłodzenie powietrzem i wodą). Omówione będą czynniki ekonomiczne (wyższe nakłady na dodatkowe rozwiązania energetyczne, ceny pasz i alternatywnych rozwiązań w gospodarce odpadami), ceny energii, możli-wości zagospodarowania nowych produktów odpadowych (ciecze i osady pofermentacyjne, popioły), nowe opakowania (rozwój opakowań z tworzyw sztucznych) i wymagania ryn-kowe w przyszłości, wpływające na rozwój lub ograniczenia w wykorzystaniu poszczególnych rozwiązań technolo-gicznych.

Porównując możliwe rozwiązania przyszłości i obecny standard przemysłowy autor zidentyfi kował kilka kluczo-wych czynników wpływających na rozwój efektywności energetycznej: niepewność kosztów energii i rentowności inwestycji energetycznych, panujące paradygmaty energe-tyczne (proste rozwiązania kontra złożone rozwiązania wie-lopaliwowe, wykorzystanie naturalnych źródeł energii), ko-nieczność lepszego wielofunkcyjnego zarządzania produkcją z uwzględnieniem energetyki.


Strumienice – zaskakująco wiele możliwości

Model efektywności energetycznej zakładu spożywczego – przegląd dostępnych rozwiązań na przykładzie browaru

– to tytuł referatu, który wygłoszony zostanie podczas konferencji „Zarządzanie mediami. Energia-Woda-Środowisko”.

2011_1_ai_190x250.indd 57 2011-01-19 09:07:53

Wskaźnik Jednostka Zakład 1 Zakład 2 Zakład 3

ChZT - wejście kgO2/m3 2,750 1,600 2,250ChZT - wyjście kgO2/m3 0,750 0,560 1,250

ChZT - redukcja kgO2/m3 2,000 1,040 1,000Kwas - zużycie g/m3 ścieków 950 - -

Kwas - koszt zł/m3 ścieków 0,95 - -Zasada - zużycie g/m3 ścieków 250 400 1250

Zasada - koszt zł/m3 ścieków 0,22 0,36 1,13Koagulant -

zużycie g/m3 ścieków - 400 700

Koagulant - koszt zł/m3 ścieków - 0,24 0,43Polielektrolit -

zużycie g/m3 ścieków 5 4 5

Polielektrolit - koszt zł/m3 ścieków 0,07 0,05 0,07

Koszty/m3 ścieków zł/m3 ścieków 1,24 0,65 1,63

Koszty/kg ChZT zł/kg ChZT usuniętego 0,62 0,63 1,63


Ireneusz Plichta

PrzedsiębiorstwoInżynierskie [email protected]

Procesy beztlenowe

W ostatnich latach coraz popularniejszym staje się wykorzystywanie procesów beztlenowych do oczyszczania wysokostężonych ścieków organicznych.

W przypadku takich przemy-słów jak np. cukrownictwo gdzie z jednej strony ścieki są trudno rozkładalne w procesach tlenowych a z drugiej strony dysponujemy ciepłem odpadowym, rozwiązanie to stosowane jest standardowo. W przypadku takich przemysłów jak np. mleczarski, gdzie ścieki są bez problemów rozkładalne w procesach tlenowych i nie dyspo-nujemy ciepłem odpadowym w ilo-ściach potrzebnych do zapewnienia optymalnej temperatury procesu beztlenowego powstaje pytanie o opłacalność tej metody. W refera-cie dokonano określenia stężeń za-nieczyszczeń w ściekach surowych, powyżej których opłacalne jest stosowanie procesów beztlenowych w oczyszczaniu ścieków pochodzą-cy z przemysłów nie dysponujących ciepłem odpadowym.

Dane wyjściowePorównania kosztów eksploata-

cyjnych dokonano przy założeniu następujących cen:• średni koszt energii elektrycznej

– kee.jedn = 0,35 zł/kWh,• średni koszt energii cieplnej

(kotłownia węglowa) – kec.jedn = 0,1 zł/kWh,

• koagulant (PIX) – 610 zł/Mg,• zasada (NaOH) – 905 zł/Mg,• polielektrolit – 13 zł/kg.• koszt zagospodarowania osadu

nadmiernego – kjn=50 zł/Mg

• koszt zagospodarowania osadu pofl otacyjnego – kjf = 300 zł/m3.

Dla przypadku spalania bioga-zu w agregacie kogeneracyjnym wartość świadectw pochodzenia energii przyjęto:• świadectwo pochodzenia energii

„zielonej” (energia elektryczna ze źródeł odnawialnych) – 0,28 zł/kWh

• świadectwo pochodzenia ener-gii „żółtej” (wysokosprawna kogeneracja) – 0,12 zł/kWh

Koszty usuwania zanieczyszczeń w procesach fi zykochemicznych

Dane dotyczące zużycia chemi-kaliów i kosztów usuwania zanie-czyszczeń w procesie chemicznym (fl otacja wspomagana dozowaniem chemikaliów) w różnych zakładach zestawiono w tabeli (dane autora):

Koszty usuwania zanieczyszczeń w procesie tlenowym

Na koszt usuwania zanieczysz-czeń w procesie tlenowym w głównej mierze składają się koszty energii elektrycznej wykorzystywanej w procesie natleniania ścieków. Zuży-cie energii jest wprost proporcjonalne do zapotrzebowania tlenu, które z ko-lei wynika z ładunku zanieczyszczeń wprowadzanego na oczyszczalnię. Średni stosunek zapotrzebowania tlenu do ładunku BZT5 wynosi około: OC/L = 2 kgO2/kg BZT5us.

Z kolei sprawność energetyczna wprowadzania tlenu przez obecnie stosowane urządzenia napowie-trzające w przypadku ścieków mleczarskich (w warunkach rze-czywistych) wynosi około eoc = 2 kg O2/kWh. Podawana przez pro-ducentów urządzeń ekonomia

Zakres stosowalności w oczyszczaniu ścieków

2011_1_ai_190x250.indd 58 2011-01-19 09:08:11


Procesy beztlenowenatleniania odnosi się do warun-ków standardowych (ciśnienie 1 bar, temperatura 20oC, woda pozbawiona tlenu) i jest wyższa od uzyskiwanej w warunkach rzeczywistych.

Z powyższych zależności wy-nika, że do usunięcia ze ścieków 1 kg BZT potrzeba około 1 kWh energii elektrycznej. Odpowia-da to kosztowi jednostkowemu KocI = 0,35 zł/kg BZT5us. Przy średnim stosunku BZT5/ChZT w ściekach surowych – 0,7 koszt jednostkowy w odniesieniu do ChZT wyniesie Koc = 0,24 zł/kg ChZTus.

Koszty usuwania zanieczyszczeń w procesie beztlenowym

Możliwe jest prowadzenie pro-cesu oczyszczania beztlenowego w zakresie temperatur 15 – 25oC. Jest to temperatura charakterystycz-na dla ścieków odprowadzanych z większości zakładów przemysłu mleczarskiego. Teoretycznie jest więc możliwe oczyszczanie ścieków bez ich podgrzewania. Rozwiązanie takie wymaga jednak zastosowania reakto-ra o około trzykrotnie większej objęto-ści niż w przypadku pracy w zakresie temperatur 30 – 37oC. Podstawowym jednak problemem w przypadku nie ogrzewanych reaktorów jest brak możliwości zagwarantowania stałej temperatury co prowadzi do okresowego załamywania się procesu oczyszczania i konieczności ponow-nego długotrwałego wpracowywania się reaktora. W praktyce więc oczysz-czanie beztlenowe realizowane jest poprzez fermentację mezofilową. Proces ten wymaga dostarczenia ciepła z zewnątrz na: • podniesienie temperatury ście-

ków dopływających do reaktora,• pokrycie strat ciepła przez ścia-

ny i strop reaktora.

Pod noszen ie temperat u r y ścieków dopływających do reak-

tora odbywa się dwustopniowo. W pierwszym etapie ścieki odpływa-jące z reaktora beztlenowego oddają ciepło ściekom napływającym na re-aktor (rekuperacja). W drugim etapie podawane jest ciepło zewnętrzne. Prowadząc proces w ten sposób energia cieplna zewnętrzna potrzeb-na jest jedynie do podgrzania ście-ków o około 3oC. Jednostkowa ilość tej energii wynosi: CśćI = 3,48 kWh/m3 ścieków. Ilość energii potrzebnej na pokrycie strat ciepła przez ściany i strop zbiornika zależna jest od powierzchni ścian, która z kolei zależna jest od ilości oczyszczanych ścieków i ładunku zanieczyszczeń w nich zawartego. Dla oczyszczalni ścieków mleczarskich o przepu-stowości 1 500 m3/d jednostkowe straty ciepła określono na CśćII = 0,12 kWh/m3. Łączna ilość ciepła do podgrzania ścieków wyniesie Cść = 3,6 kWh/m3. Jednostkowy koszt podgrzania komory fermentacyjnej dla zakładu w którym źródłem cie-pła jest kotłownia węglowa wyniesie Kkf_ec = 0,36 zł/m3 dopływających ścieków.

W przypadku ścieków mle-czarskich konieczne jest również dozowanie zasady w celu korekty pH. W przypadku NaOH przeciętna dawka wynosi około 0,5 dm3NaOH/m3 ścieków (0,65 kgNaOH/m3ście-ków). Odpowiada to kosztowi jednostkowemu Kkf_NaOH = 0,59 zł/ m3 dopływających ścieków.

Łączny koszt jednostkowy oczyszczania beztlenowego wy-nosi Kkf = 0,95 zł/m3 dopływających ścieków.

Koszty utylizacji odpadów• Osady nadmierne

W wyniku procesu oczyszczania ścieków powstają osady nadmierne (odpad o kodzie 19 08 05 – ustabili-zowane komunalne osady ściekowe) które muszą być zagospodarowane poza terenem zakładu. Określone poniżej koszty dotyczą sytuacji gdy osad oddawany jest do utylizacji wyspecjalizowanej fi rmie.

Jednostkowy przyrost osadu nadmiernego w procesie tlenowym przyjęto mjtBZT = 0,7 kg s.m.o./kg BZT5 usuniętego. Dla stosunku

ener g ia – woda – śr odow iskoener g ia – woda – śr odow iskoOczyszczalnia beztlenowo tlenowa

2011_1_ai_190x250.indd 59 2011-01-19 09:08:27


BZT5/ChZT w ściekach surowych wynoszącego około 0,7 jednostko-wy przyrost osadu w odniesieniu do ChZT wyniesie mjtBZT = 0,5 kg s.m.o./kg ChZTus.

Jednostkowy przyrost osadu beztlenowego w odniesieniu do ChZT przyjęto na 0,06 kg s.m.o./kgChZTus.

Uwodnienie osadów po urządze-niu odwadniającym przyjęto – 84%.

Dla ok reślonyc h pow yże j przyrostów osadu koszt zagospo-darowania osadu nadmiernego wyniesie:• w przypadku procesu wyłącze-

nie tlenowego (osad nadmierny tlenowy) – 0,156 zł/kg ChZTus,

• w przypadku procesu beztleno-wo tlenowego (osad nadmierny beztlenowy i tlenowy) – 0,046 zł/kg ChZTus.

• Osady pofl otacyjneW wyniku procesu f lotac ji

powstaje odpad o kodzie 19 08 09 – tłuszcze i mieszaniny olejów z separacji olej/woda zawierające wyłącznie oleje jadalne i tłuszcze. Bezpośrednie zagospodarowanie tego odpadu powinno być reali-zowane przez wyspecjalizowaną firmę. Średni jednostkowy koszt takiej usługi na dzień dzisiejszy wynosi – kjf = 300 zł/m3. Biorąc pod uwagę fakt powstawania kraju biogazowni należy się jednak liczyć ze stałym zmniejszaniem ceny utylizacji osadu poflotacyjnego. Możliwe jest, że stanie się on po-szukiwanym substratem i - co się z tym wiąże - źródłem dochodów dla oczyszczalni.

Średnie stężenie ekstraktu eterowego w ściekach surowych przyjęto na poziomie – See = 300 g/m3. Średnie uwodnienie osadu pofl otacyjnego przyjęto 93%. Jed-nostkowa objętość wydzielanego osadu wyniesie (ciężar właściwy około 1 kg/dm3): mj.fl ot = 4,3 dm3/m3 ścieków. Koszt utylizacji osadu poflotacyjnego przez wyspecja-lizowaną firmę przy usuwaniu bezpośrednim wyniesie: kutyl.pofl = 1,29 zł/m3 ścieków.

Osad pof lot ac y jny można poddać procesowi fermentac ji a następnie skierować na stacje odwadniania osadu do zago-spodarowania wraz z osadami

nadmiernymi z p r o c e s ów b i o -logicznych. Dla uby t k u s uc h e j ma sy osadu w procesie fermen-tacji 50% i pozo-stałych danych

jednostkow y koszt ut yl izac j i przefermentowanego osadu po-fl otacyjnego wyniesie kpofl = 0,047 zł/m3 ścieków.

Zyski z tytułu produkcji biogazuDodatkowe korzyści ekonomicz-

ne można uzyskać, gdy w mleczarni istnieje możliwość wykorzystania powstającego w wyniku procesu biogazu. Jego ilość wynosi około vbiog.jedn = 0,54 m3/kg ChZTus. Wartość opałowa ejedn.biog = 6,5 kWh/m3. W przypadku gdy zastępuje on gaz ziemny ciekły zysk z rozłożenia 1 kg ChZT wyniesie Zbiog_gz = 0,49 zł/kg ChZTus.

Jeszcze większe korzyści można osiągnąć w przypadku spalania bio-gazu w agregacie kogeneracyjnym. Dla potrzeb obliczeń przyjęto, że 38% energii zawartej w biogazie ulega zamianie w energię elek-tryczną a 54% w energię cieplną. W przypadku gdy energię elektryczną

wykorzystujemy na potrzeby wła-sne oraz mamy możliwość zagospo-darowania energii cieplnej możemy uzyskać następujące jednostkowe korzyści ze spalania biogazu w agregacie kogeneracyjnym:• zysk z tytułu braku konieczności

zakupu energii elektrycznej: Zbiog_el = 0,47 zł/kg ChZTus

• zysk z tytułu braku konieczności produkcji energii cieplnej z gazu ziemnego: Zbiog_ec = 0,25 zł/kg ChZTus

• zysk ze sprzedaży świadectw p o c ho d z e n i a „z ie lo nyc h” (energia elektryczna ze źródeł odnawialnych): Zbiog_ziel = 0,37 zł/kg ChZTus

• zysk ze sprzedaży świadectw pochodzenia „żółtych” (energia elektryczna produkowana w wysokosprawnej kogeneracji): Zbiog_żółt = 0,16 zł/kg ChZTus

Łączny jednostkowy zysk ze spalania biogazu w agregacie ko-generacyjnym wynosi: Zbiog_agr.kog = 1,25 zł/kg ChZT.

Próg opłacalności stosowania beztlenowego podczyszczania ścieków

W przypadku gdy nie wykorzy-stujemy produkowanego biogazu oraz bez uwzględnienia kosztów utylizacji odpadów, dla kosztu ogrzania i zneutralizowania 1 m3 ścieków oczyszczanych beztlenowo Kkf = 0,95 zł/m3 i koszcie usunięcia 1 kg ChZT w procesie tlenowym Koc = 0,24 zł/kg ChZTus zrównanie kosztów jednej i drugiej metody nastąpi gdy ładunek usuwany w komorze beztlenowej wynie-sie co najmniej Łjedn.ChZT = 3,96 kg O2/m3 (Kkf : Koc = 3,96). Możliwa jest do osiągnięcia redukcja ChZT w komorze beztlenowej na pozio-mie 90%. Dla określenia progu opłacalności założono minimal-ną redukcje na poziomie 80%.


nadmiernymi z p r o c e s ów b i o -

uby t k u s uc h e j ma sy osadu w procesie fermen-tacji 50% i pozo-

Biorąc pod uwagę fakt powstawania w kraju

biogazowni należy się liczyć ze stałym zmniejszaniem

ceny utylizacji osadu pofl otacyjnego. Możliwe jest,

że stanie się on poszukiwanym substratem i – co się

z tym wiąże - źródłem dochodów dla oczyszczalni.

2011_1_ai_190x250.indd 60 2011-01-19 09:08:45


W tej sytuacji stężenie zanieczysz-czeń w ściekach kierowanych na reaktor przy którym następuje zrównanie kosztów bezpośredniego oczyszczania tlenowego z kosztami oczyszczania w procesie dwufa-zowym – beztlenowo tlenowym następuje przy stężeniu SChZT = 4,948 g/m3. Poniżej tej wartości bardziej opłacalne jest stosowanie procesu wyłącznie t lenowego powyżej tej wartości korzystniejsze jest oczyszczanie ścieków w procesie beztlenowo tlenowym.

Z kolei w sytuacji gdy biogaz spalamy w kotłowni i zastępuje on gaz ziemny koszt usunięcia 1 kg ChZT wyniesie Kkf_gz = Kkf_bio – Zbiog_gz = 0,95 – 0,49 = 0,46 zł kg ChZT co odpowiada progowi opłacalności SChZT = 2,385 g/m3.

Przy uwzględnieniu kosztów utylizacji odpadów (koszt usunięcia 1 kg ChZT w procesie beztlenowym 0,99 zł, w procesie tlenowym 0,33) progi opłacalności wyniosą:• bez zagospodarowywania bio-

gazu: SChZT = 3,75 gO2/m3,• z wykorzystaniem biogazu jako

alternatywy do spalania gazu ziemnego: SChZT = 1.899 gO2/m3,

W przypadku spalania biogazu w agregacie kogeneracyjnym korzy-ści z jego wykorzystania zapewniają teoretycznie opłacalność stosowa-nia procesów beztlenowych już na poziomie około SChZT = 1 000 gO2/m3. Należy jednak pamiętać, że przy tak niskoobciążonych ściekach nie ma możliwości uzyskania wysokiego stopnia redukcji. W przypadku

stosowania agregatów kogeneracyj-nych należy również zwrócić uwagę na minimalną sensowną wielkość agregatu. Aby osiągnąć moc elek-tryczną 300 kWel dobowy ładunek zanieczyszczeń redukowany w reaktorze musi wynieść około 5 400 kg ChZT/d.

Warto zapamiętaćZ przeprowadzonej

analizy kosztów oczysz-czania ścieków dla prze-mysłów nie dysponujących c i e p ł e m o dp a d o w y m w procesie wyłącznie tle-nowym i procesie beztle-nowo tlenowym wynika, że opłacalne jest stosowanie dwufazowego beztlenowo – tlenowego układu oczysz-czania ścieków.

Jako próg opłacalności określono stężenie ChZT w ściekach surowych na poziomie SChZT = 2 000 gO2/m3 (przy uwzględnieniu kosztów utylizacji osadów oraz wykorzystaniu biogazu jako alternatywy dla stoso-wania gazu ziemnego). Próg ten ulega znaczącemu zwiększeniu w przypadku gdy biogaz nie jest wykorzystywany.

Jako kryterium opłacalności stosowania agregatów kogene-racyjnych proponuje się przyjąć ładunek zanieczyszczeń kierowany na oczyszczalnię. Powinien on wynosić powyżej 5 000 kgChZT/d.

W rachunku ekonomicznym należy również uwzględnić okres

zwrotu inwestycji. Koszty inwe-stycyjne oczyszczalni beztlenowo tlenowych są wyższe od oczysz-czalni tlenowych.

Poza niższymi (powyżej okre-ślonych stężeń ChZT) kosztami eksploatacyjnymi reaktory beztle-nowe zapewniają większe bezpie-czeństwo ruchowe oczyszczalni. Wynika to z faktu, że część tlenowa współpracująca projektowana jest przy założeniu około 50% redukcji zanieczyszczeń w reaktorze bez-tlenowym natomiast przeciętna

reaktorze musi wynieść około

W oczyszczaniu tlenowym główne nakłady energe-

tyczne wiążą się z koniecznością dostarczania tlenu,

którego zapotrzebowanie jest wprost proporcjonalne

do ładunku zanieczyszczeń zawartego w ściekach.

Z kolei w oczyszczaniu beztlenowym główne nakłady

energetyczne związane są z koniecznością zapewnienia

optymalnej temperatury procesu. Zapotrzebowanie energii

cieplnej jest wprost proporcjonalne do ilości ścieków. Nie

jest ono z kolei zależne od ładunku zanieczyszczeń w nich

zawartego.

Z zależności tych wynika, że im wyższe stężenie

zanieczyszczeń w ściekach surowych tym większe

korzyści osiągane są w wyniku stosowania beztlenowo

tlenowego oczyszczania ścieków, jako alternatywy

do oczyszczania w procesie wyłącznie tlenowym.

Dla bilansu kosztów znaczenie ma również fakt, że

w wyniku rozkładu beztlenowego uzyskujemy energię

w postaci biogazu. Jej ilość jest wprost proporcjonalna do

ładunku zanieczyszczeń zawartego w ściekach.

W oczyszczaniu tlenowym główne nakłady energe-W oczyszczaniu tlenowym główne nakłady energe-

eksploatacyjna redukcja wynosi 80 – 90 %. Zapewnia to duże rezer-wy zdolności przerobowej. Rezerwa zdolności przerobowej może być wykorzystywana do utylizacji pro-duktów odpadowych np. serwatki.

Należy się liczyć z rosnącymi kosztami zagospodarowania osa-dów ściekowych oraz wzrostem kosztów energii elektrycznej co po-wodować będzie dalsze obniżanie się progu opłacalności stosowania procesów beztlenowych.

W przypadku stosowania agregatów kogeneracyjnych należy zwrócić uwagę na minimalną sensowną wielkość agregatu. Aby osiągnąć moc elektryczną 300 kW

el dobowy ładunek zanieczyszczeń redukowany w reaktorze musi wynieść około 5400 kg hZT/d

stosowania agregatów kogeneracyj-

reaktorze musi wynieść około 5400 kg hZT/d

2011_1_ai_190x250.indd 61 2011-01-19 09:09:10


Model zarządzania mediami energetycznymi w przedsiębiorstwie zintegrowany z technologią CHP/QUAD

Media energetyczne, szczególnie takie jak energia elektryczna i cieplna stanowią znaczny koszt fi nalnego produktu wytwarzanego przez przedsiębiorstwo. Często koszt ten stanowi nawet ponad połowę kosztu całkowitego wytworzenia produktu. W ostatnich latach ceny tych mediów mają charakter wzrostowy, sięgając nierzadko dwucyfrowej podwyżki procentowej w skali rocznej. Taka sytuacja przekłada się na podwyżki cen produktu fi nalnego.


Na konkurencyjnym rynku polskim czy europejskim takie podwyżki mogą decydować o przetrwaniu przedsiębiorstwa w konfrontacji z konkurencją z przed-siębiorstwami azjatyckimi. Szansą jest wprowadzanie wszelkiego ro-dzaju projektów racjonalizatorskich zużycia tych mediów popartych integracją przedsiębiorstwa z wła-snym źródłem produkcji energii. Przedmiotem niniejszego artykułu jest przedstawienie drogi dojścia do wdrożenia własnego źródła produkcji energii wykorzystującego technologię CHP/QUAD. CHP (Combined Heat and Power). Jest to wytwarzanie energii w procesie ko-generacji czyli wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej jednocześnie [1]. Dodatkowe nadwyżki ciepła służą wytwarzaniu medium chłod-niczego w postaci wody chłodzącej. W zależności od specyfi ki przedsię-biorstwa można jeszcze wytwarzać inne media w tym media inne niż energetyczne. Autor jest szefem projektu instalacji CHP/QUAD, któ-ra dodatkowo będzie produkować dwutlenek węgla (CO2) ze spalin co dodatkowo obniży jego emisję.

Zestawiając powyższe media w postaci energii elektrycznej, energii cieplnej, medium chłodniczego i CO2 – czyli 4 media tworzymy układ CHP / QUAD-generacja.

Tradycyjny model zarządzania mediami energetycznymi

Na przełomie XX i XXI wieku zaszły istotne zmiany w metodach zarządzania przedsiębiorstwem. Gospodarka mediami energetycz-nymi zaczęła odgrywać istotną rolę.

Główną przyczyną tej zmiany był wzrost cen nośników energe-

tycznych, co miało bezpośredni wpływ na podwyżki cen energii wtórnej (np. energii elektrycznej i cieplnej).

Jednym z podstawowych za-dań przedsiębiorstwa jest dążenie do ograniczania kosztów czyn-ników energetycznych poprzez monitorowanie i kontrolę zużycia mediów energetycznych. Z punktu widzenia zarządzania łańcuchem dostaw w przedsiębiorstwie to zadanie ma rangę priorytetową. Jednak w wielu przedsiębiorstwach rozliczenia z dostawcami energii elektrycznej dokonują się w sposób

mediów mają charakter wzrostowy, sięgając nierzadko dwucyfrowej podwyżki procentowej w skali rocznej. Taka sytuacja przekłada się na podwyżki cen produktu fi nalnego.


Lech Maryniak

Coca-Cola

Hellenic Polska

Rys.1. Tradycyjny system sprzedaży energii elektrycznej. Źródło: Opracowanie własne

2011_1_ai_190x250.indd 62 2011-01-19 09:09:27

63e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.apbiznes.pl 1 / 20 1 1

Model zarządzania mediami energetycznymi w przedsiębiorstwie zintegrowany z technologią CHP/QUAD

reklama

Należymy do

WODA, ŚCIEKI, ENERGIATECHNOLOGIA PROCESOWA DLA PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO

Hager Elsässer GmbhBiuro w Polsceul. Słoneczna 42 a, Stara Iwiczna, 05-500 Piaseczno, tel. 22 715 83 50 [email protected] hager-elsaesser.pl

tradycyjny, polegający na regulo-waniu rachunku za dany miesiąc. Jest to tradycyjny sposób zakupu energii, wynikający z wzorców wypracowanych w przeszłości, kiedy to energia była stosunkowo tania a monopol energetyczny nie pozwalał na jakiekolwiek działania dotyczące negocjacji cen. W wielu przedsiębiorstwach taki model jest jeszcze standardem. Takie podejście nie pozwala na wykorzystanie moż-liwości wolnego rynku energii, co daje szansę obniżenia jednostkowej ceny nabywanej energii. Rysunek 1przedstawia opisany powyżej model.

Dwie główne strony to spółka obrotu zintegrowana z lokalną spółką dystrybucyjną, która kupuje energię elektryczną od producenta, koordynuje jej przesył i dystrybucję oraz przedsiębiorstwo kupujące tą energię do celów produkcji. We wspomnianym modelu kluczowym ogniwem są lokalne spółki obrotu / dystrybucji jako jednostki energe-tyczne działające na danym terenie. Spółka obrotu kupuje energię elek-tryczną od producenta i sprzedaje ją do przedsiębiorstwa. Do ceny sprzedawanej energii jest doliczany jej przesył / dystrybucja. W takim modelu przedsiębiorstwo jest zo-bowiązane do płacenia faktury w określonym terminie bez większej możliwości negocjowania cen.

Mikroekonomiczny, zintegrowany i kompleksowy model zarządzania energią

Jednym z kluczowych elemen-tów umożliwiających odbiorcom dostęp do wolnego rynku energii jest tzw. zasada dostępu stron trzecich - zasada TPA (Third Party Access) [2].

Zasada ta, oznaczająca możli-wość korzystania z sieci energetycz-

nego przedsiębiorstwa sieciowego bez obowiązku kupowania od niego energii elektrycznej. Z założenia powinna służyć rozwĳ aniu konku-rencji na rynku energii elektrycznej. W praktyce system ten polega na istnieniu trzech stron:

Pierwsza strona to przedsię-biorstwo (kupujące energię) mające dowolny wybór dostawcy energii elektrycznej.

Druga strona to spółka dys-trybucyjna współpracująca z PSE (Polskie Sieci Energetyczne) [3], czyli przedsiębiorstwo sieciowe, świadczące usługi transportu

energii od wytwórcy energii do przedsiębiorstwa zużywającego energię.

Trzecią stroną tego systemu jest przedsiębiorstwo obrotu (PO) najczęściej zintegrowane z produ-centami energii (produkującymi z różnych źródeł i stosującymi różne technologie zamiany energii pierwotnej na wtórną). Jest to dostawca energii elektrycznej.

Od roku 2000 przedsiębiorstwa mają możliwości zakupu energii według systemu TPA. Ten system daje duże możliwości zakupu tańszej energii od PO, jednak wy-

Rys. 2. System sprzedaży energii elektrycznej w oparciu o zasadę TPA. Źródło: Opracowanie własne

2011_1_ai_190x250.indd 63 2011-01-19 09:09:44


maga to dokładnego planowania jej zużycia. Rysunek 2 obrazuje ten model zakupu energii. Jeżeli przedsiębiorstwo potrzebuje więcej energii niż planuje wtedy PO musi dokupić jej różnicę na giełdzie ener-gii. Podobnie się ma, jeżeli przed-siębiorstwo nie potrzebuje energii tyle ile zaplanowało wcześniej. W takiej sytuacji PO musi niewy-korzystany nadmiar sprzedać na giełdzie energii. Niewłaściwe pla-nowanie, brak wiedzy o własnym profilu zużycia oraz nieustające awarie w przedsiębiorstwie mogą zniweczyć oszczędności, które daje system TPA.

W systemie występują trzy strony takie jak: przedsiębiorstwo kupujące energię, spółka dystrybu-cyjna (odpowiada za przesył energii elektrycznej) oraz PO, często zinte-growane z producentem tej energii. Ważnym elementem tego systemu jest bezpośrednia współpraca PO z przedsiębiorstwem kupującym energię w celu planowania jej dostaw. Usługa przesyłu jest na niezmienionym poziomie i nie podlegająca aktywnej kontroli a co za tym idzie negocjacji cenowej. W praktyce zasada TPA sprowadza się do dokonywania zakupów energii elektrycznej u dowolnego

producenta lub innego podmiotu, zajmującego się obrotem energii, mającego konkurencyjną cenę jednostkową. Specyfika energii elektrycznej powoduje, że jej zu-życie jest nierozerwalnie związane z jej przesyłem oraz dystrybucją (jako swego rodzaju „transportem” energii elektrycznej). Uprawnione przedsiębiorstwo- odbiorca fi nalny może jednak „rozłączyć” dotych-czasową umowę i zawrzeć osobno:

umowę na zakup i zużycie ener-gii elektrycznej: np. z dowolnym przedsiębiorstwem obrotu,

umowę na przesył energii elek-trycznej: z lokalną spółką dystry-bucyjną.

Przedsiębiorstwa obrotu PO, będąc jednymi z głównych part-nerów dla odbiorców w walce o rynek energii i implementację TPA, stanowią istotny element każdego konkurencyjnego ryn-ku energii. W Polsce obrót ener-gią elektryczną w porównaniu z pozostałymi krajami Unii Euro-pejskiej nie jest mocno rozwinięty. Jednak przedsiębiorstwa, które stosują zasadę TPA mają szansę na obniżenie kosztów związanych ze zużyciem energii elektrycznej i w efekcie poprawę swoich wyni-ków ekonomicznych.

Przygotowanie przedsię-biorstwa do wprowadzenia technologii CHP/QUAD

Istnieje szereg przesłanek skła-niających przedsiębiorstwo do posiadania własnego źródła energii wytwarzanego w technologii CHP / QUAD. Główne motywy takiej inwestycji to:• posiadanie tańszego źródła

energii, która jest wytwarzana w obrębie przedsiębiorstwa w sposób oszczędny i dodatkowo bez kosztów przesyłu,

• zabezpieczenie przed wyłą-czeniami energii dostarczanej z sieci nawet na bardzo krótki czas, co powoduje zwykle duże straty produkcyjne w przedsię-biorstwie,

• znaczne ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Nie biorąc pod uwagę odnawialnych źródeł energii OZE w oparciu o koge-nerację – CHP, rekomendowaną technologię uznaje się za jedną z najlepszych metod redukcji gazów cieplarnianych.

Podstawowe kroki wprowa-dzenia technologii CHP/QUAD w przedsiębiorstwie są następujące:

Wykonanie bilansu energetycz-nego w przedsiębiorstwie.

Początkową fazą przygotowania do wprowadzenia technologii CHP/QUAD jest zidentyfikowanie po-trzeb energetycznych przedsiębior-stwa. Podstawowym założeniem jest posiadanie przez przedsiębiorstwo pełnych oraz dokładnych informacji o mocy zainstalowanej zarówno cieplnej jak i elektrycznej. Polega to na zebraniu wszystkich informacji na temat odbiorników tych form energii oraz ich zbilansowaniu.

Przeprowadzenie audytu ener-getycznego.

Następnym krokiem jest doko-nanie kompleksowego audytu ener-

Tab. 1. Przykładowe inwestycje zapewniające poprawę zużyć poszczególnych form energii ciepl-nej i elektrycznej w odpowiednio przedstawionych obszarach i instalacjachŹródło: Opracowanie na podstawie posiadanych materiałów [5]

się do dokonywania zakupów energii elektrycznej u dowolnego

2011_1_ai_190x250.indd 64 2011-01-19 09:10:02


ener g ia – woda – śr odow iskogetycznego w przedsiębiorstwie [4]. Celami takiego audytu są:

Oszacowanie rzeczywistego zużycia różnych rodzajów energii. Moce zainstalowane wyrażone są za pomocą informacji ilościowych. Jednak w danym czasie nie wszyst-kie urządzenia pracują jednocześnie w związku z powyższym potrzebne są dane rzeczywiste. Mając tak sporządzony bilans można przejść do następnego zadania.

Zbadanie efektywności zarzą-dzania energetyką w przedsiębior-stwie. Chodzi tu o porównanie przyjętych celów i ich realizację. Do prawidłowego stawiania sobie celów niezbędne jest dokonywanie pomiarów zużyć tych form energii. Ten system określa się jako M&T (Monitoring & Targeting), czyli mierzenie wartości zużyć ener-gii a następnie określanie celów dla następnego okresu. Ważnym elementem tego systemu jest kształ-towanie świadomości poszanowa-nia energii wśród pracowników przedsiębiorstwa. Na podstawie przedstawionych badań autora [5] można oczekiwać, że najmniejsze oszczędności wynikające z systemu zarządzania mogą być na poziomie 5 % energii odniesionej do zużycia początkowego (zob. Tabela 1). Ten etap zarządzania energetyką jest również przedmiotem oceny audy-tu energetycznego.

Kolejną częścią audytu energe-tycznego jest identyfi kacja efektyw-ności pracy urządzeń przedsiębior-stwa na płaszczyźnie energetycznej. W tej części również powinny na-stąpić badania dodatkowe takie jak straty gazów technicznych, wody, czy innych mediów używanych w operacjach przedsiębiorstwa. Dla przykładu eliminacja nieszczelności instalacji sprężonego powietrza daje możliwości eliminacji dużych strat, bowiem to medium energe-

tyczne należy do najdroższych w przedsiębiorstwie. Wynikiem tej części przeprowadzonego audytu jest poprawa pracy wspomnianych urządzeń i instalacji. Często kończy się to ich modyfikacją a nawet wymianą na bardziej ekonomiczne.

Na koniec tego etapu nale-ży mocno podkreślić, że audyt energetyczny, a ściślej jego wynik jest potrzebny dla precyzyjnego określenie niedoskonałości ener-getycznych w przedsiębiorstwie i wprowadzenia planu poprawy. Najważniejszym celem jest nie-dopuszczenie aby wprowadzana technologia CHP/QUAD pracowała na pokrycie strat i niedoskonałości w przedsiębiorstwie. Celem jest najlepsze wykorzystanie mediów z CHP/QUAD pracującą w celu dostarczenie niezbędnych form energii bezpośrednio do urządzeń przedsiębiorstwa, a nie przyczynia-jących się do subwencji „wycieków energetycznych”.

Wprowadzenie planu poprawy wraz z inwestycjami.

Powyższe zadanie polega na przedstawieniu planu poprawy, na który składają się:• zmienione i właściwe zarządza-

nie energetyką,• poprawa funkcjonowania urzą-

dzeń- rozwiązania systemowe,• plan inwestycyjny, posiadający:

budżet, skonkretyzowany czas

realizacji i wykaz odpowie-dzialnych osób za realizację wyszczególnionych zadań.

W Tabeli 1 zostały przedsta-wione przykładowe rozwiązania techniczne wraz z potencjalnymi oszczędnościami.

Obliczenie wskaźników eko-nomicznych inwestycji CHP/ QUAD.

Zanim podejmie się niezbędne decyzje zarządcze, kluczowym zadaniem jest obliczenie typo-wych wskaźników efektywności inwestycji takich jak NPV, IRR, PB [6]. Należy dodać, że inwestycje tego typu są bardzo kosztowne, okres zwrotu może sięgać nawet kilkunastu lat.

Wykonanie inwestycji CHP/ QUAD.

Ten krok jest kulminacją. Mając wszelkie założenia ekonomiczno - techniczne można przystąpić do samej inwestycji. W tym kroku ważne jest przestrzeganie reguł dobrych praktyk stosowanie się do zasad prowadzenia projektu [7], które pomogą ominąć szereg problemów i zakończyć inwestycję z sukcesem.

Przeprowadzenie audytu po inwestycji.

Ta część działań stanowi koń-cową fazę projektu. Chodzi tu o zebranie wszelkich niezbędnych

Rys. 3. Mapa wprowadzenia (Road Map) własnego źródła wytwarzania energii typu CHP/ QUAD w przedsiębiorstwie. Źródło: Opracowanie własne

2011_1_ai_190x250.indd 65 2011-01-19 09:10:17



danych z funkcjonującego obiektu CHP/ QUAD celem konfrontacji z założeniami wstępnymi. Jest to typowa analiza ex-poste, która ma pokazać realny wynik fi nansowy inwestycji. Pomimo tego, że również inwestycje tego typu są określane jako hybrydowe [8], to według autora część finansowa projektu z wszelkimi przeprowadzonymi

pomocniczymi analizami stanowi bardzo ważną informację co do dalszych kroków operacyjnych.

Mapa przedstawiona na ry-sunku 3 może być podstawą do dalszego prowadzenia projektu związanego z tym zagadnieniem. Na koniec warto przedstawić mi-kroekonomiczny, zintegrowany i kompleksowy model zarządzania energią z technologią CHP/QUAD. Schemat wraz z opisem przedsta-wiono na rysunku 4.

Głów ny m podmiotem jest przedsiębiorstwo zintegrowane z CHP / QUAD, które jest za-opatrywane w tym przykładzie

w paliwo gazowe u operatora sieci gazowniczej. CHP / QUAD produ-kuje media energetyczne głównie na potrzeby przedsiębiorstwa. W przypadku wystąpienia nad-wyżek energii elektrycznej jest ona sprzedawana do przedsiębiorstwa obrotu energią za pośrednictwem usługodawcy świadczącego prze-sył tej energii. Warto też dodać,

że przedsiębiorstwo posiadające własne zintegrowane źródło energii w oparciu o technologię CHP/QUAD wykorzystujące gaz ziemny (paliwo niskoemisyjne) może dokonywać sprzedaży certyfi katów pochodzenia energii. Takie certyfi katy mogą sta-nowić dodatkowe źródło uzyskania przychodów.

Co z tego wynika?Podstawowymi wnioskami

wynikającymi z badań autora i opisanymi w artykule są liczne korzyści wynikające z integracji przedsiębiorstwa z własnym zinte-growanym źródłem wytwarzania

energii na bazie technologii CHP/QUAD. Do nich zalicza się nastę-pujące:• Posiadanie własnego źródła

wytwarzania energii w różnych formach, które są tańsze od ku-powanych w tradycyjny sposób.

• Eliminacja mikro przestojów w przedsiębiorstwie na skutek awarii sieci przesyłowych, co bardzo często prowadzi do powstawania znacznych start.

• Z a p e w n i e n i e c i ą g ł o ś c i dostaw zwłaszc za energ i i e l e k t r yc z n e j , k t óra moż e być towarem def icytowym w niedalekiej przyszłości w Polsce.

• Ograniczenie emisji gazów c ieplar n ianych, które daje technologia CHP/QUAD, co ma szczególne znaczenie dla realizacji koncepcji społecznej odpowiedzialność przedsię-biorstwa.

Literatura:[1] M. Meckler, L.B.Hyman; Sutainable

On-Site CHP Systems, Design, Construction and Operations; Mc Graw Hill 2010.

[2] htt p://energetyka.wnp.pl/tpa/[3] htt p://www.pse-operator.pl/ [4] C. Beggs; Energy: Management,

Supply and Conservation; Elsevier Ltd, Second edition 2009.

[5] L. Maryniak, R. Domaradzki; Wprowadzenie technologii CHP/QUAD w przedsiębiorst w ie produkcji spożywczej; referat przedstawiony na konferencji na-ukowo-technicznej Efektywność Energetyczna. Gospodarka Me-diami w Przemyśle Spożywczym, Zakopane 17-18 maja’10.

[6] J. Skorek, J. Kalina; Techniczno--ekonomiczna analiza optymaliza-cyjna elektrociepłowni z gazowym silnikiem spalinowym; http:// www.elektroenergetyka.pl/

[7] A.B. Badiru; Step Project Manage-ment, Guide for Science, technolo-gy, and Engineering Projects; CRC Press 2009.

[8] S. Kasiewicz, W. Rogowski; Inwe-stycje Hybrydowe- nowe ujęcie oceny efektywności; Ofi cyna Wy-dawnicza SGH, Warszawa 2009.

Rys. 4. Produkcja własnej energii oparta na technologii CHP/QUADŹródło: Opracowanie własne.

2011_1_ai_190x250.indd 66 2011-01-19 09:10:35


Każdy zakład przetwórczy, aby móc skutecznie konkurować na rynku, zmuszony jest do ciągłego rozwoju procesów przetwarzania surowców, poprzez wykorzystanie w jak największym stopniu wszystkich cennych ich składników oraz poprzez zmniejszenie kosztów produkcji.

Nowe technologie w odzysku i uzdatnianiu wody w przemyśle spożywczym

Bardzo istotnym elementem tych kosztów są koszty mediów, w t ym wody. Dlatego ważne jest zopt ymal izowanie zuży-cia wody oraz wykorzystanie w możliwie jak największym stop-niu rezerw tkwiących w zakładzie. W wielu zakładach w wyniku prowadzenia procesów przetwór-czych tj. • procesów membranowych (RO,

NF) np. zagęszczania serwatki, permeatu po UF czy też mleka,

• procesów zagęszczania np. mleka, serwatki, permeatu po UF z zastosowaniem wyparek, „powstają” bardzo duże ilości wody, która po odpowiedniej ob-róbce może zostać „zawrócona” do procesów technologicznych, przez co znacząco można ob-niżyć pobór wody, a przez to zmniejszyć koszty produkcji.

Przykład:Podczas przeróbki w trakcie

1 dnia 300 000 kg serwatki o zawarto-ści 5,5 % sm w trakcie jej zagęszcza-nia na instalacji RO do 18% sm, uzy-skamy ok. 208.000 kg tzw. permeatu. W trakcie dalszej koncentrac ji

s e r wat k i do z awa r t o ś c i s m ok. 60% powstanie ok. 64 000 kg kondensatu (skroplin). W sumie z 300 000 kg serwatki jesteśmy w stanie pozyskać ok. 272.000 kg tzw. „wody z mleka”.

Technologie uzdatnianiaTak jak wspomniano wyżej, nie-

możliwe jest bezpośrednie zastoso-wanie permeatu lub skroplin do pro-cesów technologicznych, końcowego płukania czy też jako wody kotłowej lub wody chłodzącej. Wynika to z jednej strony ze składu tych produk-tów a przede wszystkim z obecności azotu niebiałkowego – NPN oraz soli mineralnych, a z drugiej z za-nieczyszczenia mikrobiologicznego. Dlatego też celem zapewnienia odpowiedniej czystości chemicznej i mikrobiologicznej konieczne jest podanie ich odpowiedniej obróbce - uzdatnianiu.

Jak wynika ze schematu proces uzdatniania „wody” przebiega dwuetapowo. Pierwszy etap to zapewnienie odpowiedniej jakości chemicznej z wykorzystaniem t e c h nolo g i i me m bra now yc h (RO-Polisher), drugi etap to za-

pewnienie odpowiedniej jakości mikrobiologicznej.

Jakość mikrobiologicznaW tabeli nr 1 przedstawiono

zestawienie szeroko dotychczas stosowanych metod dezynfekcji wody.

pewnienie odpowiedniej jakości

dr inż. Janusz Kroll

A-Lima Bis Sp.z o.o.

Schemat technologii uzdatniania permeatu

2011_1_ai_190x250.indd 67 2011-01-19 09:10:57

Tab. 1. Metody dezynfekcji wody

Zalety Opis

ChlorowanieRelatywnie tanie. Szerokie zastosowanie.

Dezynfekcja „przed produkt”. Odczuwalne w smaku. Nieskuteczny przeciwko Cryptosporidium & Giardia. Stwarza problemy przy wykorzystaniu technologii membranowych.

OzonowanieSkuteczne. Zastosowanie w niektórych gałęziach przemysłu.

Dezynfekcja „przed produkt”. Trudna do utrzymania jakość wody. Szkodliwe dla środowiska. Dużo ukrytych dodatkowych kosztów.

PasteryzacjaNiezawodna. Szeroko akceptowane.

Bardzo wysokie koszty obsługi. Kosztowna konserwacja.

Konwencjonalne

UV

Przyjazne środowisku. Akceptowane.

Zakres niszczenia mikroorganizmów 1-3 log. Zanieczyszczenia komory kwarcowej. Wysokie koszty konserwacji. Wątpliwa niezawodność.



Jakość chemiczna Uzdatnianie „wody” w przedsta-

wionym procesie prowadzone jest z zastosowaniem technologii mem-branowych opartych na procesie odwróconej osmozy tzw. RO-Po-lisher.

Zastosowanie tego procesu po-zwala na prawie całkowitą redukcję zanieczyszczeń chemicznych i bio-logicznych zawartych w permeacie lub skroplinach (tabela 2).

Zaprezentowane skojarzone technologie, pozwalają w efekcie na uzyskanie wody całkowicie bezpiecznej mikrobiologicznie i o bardzo dobrej jakości chemicz-

nej, a także na obniżenie kosztów produkcji poprzez wykorzystanie „wody z mleka”, która użyta może być m.in.: • do procesów technologicznych,• do CIP w tym do końcowego

płukania • jako woda zasilająca kotłownie • jako woda chłodząca

Zastosowanie przedstawionych technologii pozwala na znaczące ograniczenie ilości pobieranej wody i zrzucanych ścieków, a przez to zmniejszenie kosztów produkcji oraz zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne.

Tab. 2. Porównanie składu permeatów i kondensatu z procesów zagęsz-czania serwatki słodkiej z permeatem po procesie ich oczyszczania na instalacji RO-Polisher

Permeat po RO

Permeat po NF

Kondensat po wyparkach

Permeat po RO-Polisher

ChZT ppm 30-250 125-1.000 50-200 5-25„Czyste białko” % 0 0 0 0NPN % 0,06 0,1 0,01 0,01Laktoza % 0,02 0,05 0 0Kwas mlekowy % 0 0 0,01 0Popiół % 0,01 0,25 0,01 0Sucha masa % do 0,1 0,4 0,03 0

Bardzo istotnym elementem, który należy brać pod uwagę przy wyborze dostawcy instalacji membranowych jest typ zastosowanych membran. Nie mogą to być membrany, które są stosowane do demineralizacji wody. Wszystkie membrany powinny posiadać atest dopuszczający do stosowania w przemyśle mleczarskim, czyli o standardzie sanitarnym (FDA)

•

Z 300 000 kg serwatki jesteśmy

w stanie pozyskać ok. 272 000 kg

tzw. „wody z mleka”.

2011_1_ai_190x250.indd 68 2011-01-19 09:11:04

2011_1_ai_190x250.indd 69 2011-01-19 09:11:06


Rozwiązaniem pozwalającym na znaczne obniżenie kosztów eksploatacyjnych z jednoczesnym zwiększeniem przepustowości ist-niejącej instalacji jest zastosowanie procesu beztlenowego podczysz-czania ścieków.

Ścieki z przetwórstwa spo-żywczego zawierają duże ilości substancji organicznych (cukry, tłuszcze, białka) oraz posiadają podwyższoną temperaturę, dzięki czemu stanowią znakomity substrat dla technologii beztlenowych. Zazwyczaj proces rozkładu sub-stancji organicznych w warunkach beztlenowych przy udziale bakte-rii mezofilnych prowadzony jest w temperaturze 32-38⁰C. Proces beztlenowego podczyszczania ś c i e k ó w p r o w a d z o n y j e s t w za m k n ię t yc h zbior n i k ac h (bez dostępu powietrza), zwa-nych reaktorami beztlenowymi. W zależności od składu ścieków redukcja podstawowych wskaź-ników zanieczyszczeń, takich jak: ChZT i BZT5 waha się od 70 do 95%. W wyniku rozkładu substancji organicznych powstaje biogaz za-wierający 50-75% metanu oraz osad

nadmierny. Przy odprowadzaniu ścieków do odbiornika wymaga-ne jest doczyszczenie ścieków w oczyszczalni tlenowej. W przypad-ku zrzutu ścieków do kanalizacji miejskiej reaktor beztlenowy jest zazwyczaj wystarczającym roz-wiązaniem.

Do podstawowych zalet pod-czyszczalni beztlenowych zaliczyć można:• niskie koszty eksploatacji (ener-

gia, pożywki)• niską produkcję osadów nad-

miernych, • małe zapotrzebowanie terenu

(krótki czas zatrzymania), • możliwość energetycznego wy-

korzystania produkcja biogazu, który jest jednym z produktów rozkładu,

• odporność na zmienność dopły-wu (ładunek i stężenia),

• niewielkie oddziaływanie na otoczenie (czysta technologia).

Na podstawie k i lkuletnich badań porównawczych na jednej z oczyszczalni ścieków przemy-słowych stwierdzono, że po zain-stalowaniu reaktora beztlenowego

firmy Paques koszty eksploatacji zmniejszyły się prawie o 50%. Ana-liza dotyczyła pracy oczyszczalni tlenowej (lata 1999-2001), a następnie oczyszczalni beztlenowo-tlenowej (lata 2002-2004). W analizie porów-nano zużycie energii elektrycznej, polielektrolitów, pożywek i ługu sodowego. Warto dodać, że przy niższych kosztach eksploatacyjnych uzyskano wyższy stopień redukcji zanieczyszczeń, zwłaszcza w zakre-sie ChZT i BZT5 i nie uwzględniono zysków z wykorzystania biogazu.

Znaczące obniżenie kosztów eksploatac ji wynika głównie z oszczędności w zużyciu energii elektrycznej i mniejszej produkcji osadów nadmiernych. Przyjmuje się, że w procesie beztlenowym zużywa się ok. 8-10 razy mniej energii elek-trycznej niż w procesie tlenowym, a produkcja osadu nadmiernego jest również kilka razy mniejsza. Na dalszą obniżkę kosztów eksploatacji korzystnie może wpłynąć energe-tyczne wykorzystanie biogazu do produkcji energii cieplnej (para lub ciepła woda) lub energii elektrycz-nej i cieplnej (kogeneracja).

Wzrastająca konkurencja na rynku produktów spożywczych sprawia, że zakłady przetwórstwa spożywczego instalują nowoczesne linie technologiczne, modernizują źródła ciepła, wdrażają systemy wspomagające zarządzanie przedsiębiorstwem, modernizują lub wymieniają systemy sterowania i kontroli. Działanie te maja na celu wprowadzanie nowych produktów na rynek i zmniejszenie kosztów produkcji poprzez automatyzację produkcji, stosowanie nowych opakowań, zmniejszenie strat czy zmniejszenie zużycia mediów. Stosunkowo niewiele działań modernizacyjnych i inwestycyjnych prowadzonych jest w zakładowych oczyszczalniach ścieków.

Zalety eksploatacyjne beztlenowych podczyszczalni ścieków

Andrzej DrożdżAF Projects


Nakłady fi nansowe przeznaczane na oczyszczalnie ścieków ograniczają się zazwyczaj do utrzymania urządzeń i obiektów w stanie pozwalającym na ich dalszą eksploatację. Tymczasem oczyszczanie ścieków, a raczej zmiany w procesach oczyszczania, mogą być źródłem istotnych oszczędności, zwłaszcza tam, gdzie obecnie wykorzystywane są technologie energochłonne, bez systemów komputerowych, służących optymalizacji zużycia energii elektrycznej i reagentów.

2011_1_ai_190x250.indd 70 2011-01-19 09:11:13

Zalety eksploatacyjne beztlenowych podczyszczalni ścieków

2011_1_ai_190x250.indd 71 2011-01-19 09:11:16


Dariusz Kilanowski

OSM w Sierpcu

Oczyszczalnia ścieków odprowadzanych z mleczarni OSM w Sierpcu podlegała kilkukrotnej modernizacji. W efekcie tych działań na dzień dzisiejszy jej układ technologiczny stanowi przegląd procesów stosowany przy oczyszczaniu ścieków mleczarskich.

Pierwotny układ technologiczny oczyszczalni

Początkowo na oczyszczalni dla mleczarni OSM w Sierpcu zastosowany został podstawowy układ technologiczny oczyszcza-nia ścieków: cedzenie – komory osadu czynnego – osadnik wtórny. Nie była stosowana podwyższona biologiczna defosfatacja i denitry-fi kacja. Łączna pojemność komór osadu czynnego wynosiła 300 m3. Pojemność osadnika wtórnego wynosiła 62 m3. Do napowietrza-nia stosowane były strumienice. Producent tych urządzeń deklaruje zdolność natleniania na poziomie 2 kg O2/kWh. W praktyce wartość tlenu nie była mierzona gdyż bra-kowało do tego odpowiednich przyrządów. Był tlenomierz ręczny, którym mierzono wartość tlenu kilka razy na dobę. Osad z oczysz-czalni wywożony był w stanie uwodnionym. Schemat ideowy

pierwotnego układu technologicz-nego pokazano na rys. 1.

Pomimo, że ilość przerabianego mleka a co się z tym wiąże ładunek zanieczyszczeń kierowany na oczyszczalnię był znacznie niższy niż obecnie, oczyszczalnia miała problemy z dotrzymaniem warun-ków pozwolenia wodno prawnego.

Etap II budowyW związku z permanentnym

przeciążeniem oczyszczalni podjęto decyzję o jej modernizacji. Postano-wiono pozostawić część biologiczną w niezmienionym kształcie a wyma-gany efekt oczyszczenia osiągnąć poprzez zmniejszenie ładunku za-nieczyszczeń kierowanego na część tlenową. Do tego celu zastosowano proces fl otacji wspomagany dozo-waniem chemikaliów. W układzie technologicznym wprowadzono również zbiornik wyrównawczy o pojemności 50 m3. Osad nadmier-

ny oraz osad pofl otacyjny z terenu oczyszczalni nadal usuwano „na mokro”. Schemat ideowy II etapu budowy pokazano na rys. 2.

Pomimo tego, że stacja fl otacji spełniała pokładane w niej nadzie-je – osiągała około 50% redukcję zanieczyszczeń organicznych, efekt ostateczny nadal był niezadowa-lający. Przyczyną tego był dalszy wzrost ładunku zanieczyszczeń kierowanego na oczyszczalnię oraz „grzech pierwotny”: zbyt mała zdolność natleniania zastosowanych urządzeń i brak procesu podwyż-szonego biologicznego usuwania związków biogennych.

Etap III budowyW tej sytuacji użytkownikowi

nie pozostało nic innego jak dalej rozbudowywać oczyszczalnię. Zgodnie z założeniami projekto-wymi tego etapu oczyszczalnia przewidziana była do oczyszczania

JAK BUDOWALIŚMY BIOGAZOWNIĘ ASPEKTY PRAKTYCZNE


Rys. 1. Pierwotny układ technologiczny oczyszczalni

2011_1_ai_190x250.indd 72 2011-01-19 09:11:22


ścieków w ilości Q = 750 m3/d o następującym stężeniu zanie-czyszczeń kierowanym na część biologiczną (po fl otacji):• BZT5– 1 800 gO2/m3

• ChZT – 2 300 gO2/m3

• Azot ogólny – 60 gN/m3

• Zawiesina og. – 180 g/m3

• Ekstrakt eterowy – 30 g/m3

• Fosfor ogólny – 17 gP/m3

Tym razem sięgnięto po nowość w technologii oczyszczania ścieków mleczarskich – procesy beztlenowe. Wykonano reaktor beztlenowy typu UASB o pojemności użytecznej 600 m3. Ogrzewanie reaktora rozwiązane

zostało w ten sposób, że ścieki z reak-tora odpływały poprzez wymiennik, oddając swe ciepło ściekom napływa-jącym na reaktor. Do podgrzania cie-płem zewnętrznym pozostaje około 3 - 5oC. Wykorzystano do tego ciepło z chłodzenia serwatki.

Podjęto również decyzję o rezy-gnacji z dotychczasowych komór osadu czynnego i wykonaniu nowej części tlenowej składają-cej się z komory denitryfikacji o pojemności 230 m3 oraz komory nitryfi kacji o pojemności 700 m3. Zastosowane zostało napowie-trzanie wgłębne. W przypadku ścieków mleczarskich ten typ

napowietrzania może sprawiać pewne kłopoty spowodowane:• wysoką zawartością tłuszczu

a co się z tym wiąże mniejszym transferem tlenu do ścieków,

• wysoką zawartością wapnia w ściekach a co się z tym wiąże możliwością zarastania dyfu-zorów.Decyzja o zastosowaniu napo-

wietrzania wgłębnego w głównej mierze podyktowana była małą dostępnością terenu a co się z tym wiąże koniecznością zastosowania głębokich reaktorów. Uznano, że tłuszcze nie stanowić będą znaczącego problemu ze względu

JAK BUDOWALIŚMY BIOGAZOWNIĘ ASPEKTY PRAKTYCZNE

Rys. 3. Układ technologiczny oczyszczalni – Etap III

Rys. 2. Układ technologiczny oczyszczalni – Etap II

2011_1_ai_190x250.indd 73 2011-01-19 09:11:27


na poprzedzenie części tlenowej oczyszczalni procesem flotacji oraz rozkładu bezt lenowego. Zawartość związków wapnia w ściekach mleczarskich w dużym stopniu uzależniona jest od profi lu produkcji. W przypadku mleczar-ni w Sierpcu zawartość wapnia jest niższa niż w przypadku zakładów produkujących jogurty, kefi ry itp.

Zaprojektowano jedynie proces denitryfikacji rezygnując z pro-wadzenia defosfatacji. Mleczarnia w Sierpcu jako środek dezynfek-cyjny stosuje w głównej mierze kwas azotowy, praktycznie nie korzystając ze środków na bazie związków fosforu. Proces fl otacji wspomagany jest dozowaniem PIX-u. W tej sytuacji nie ma koniecz-ności stosowania podwyższonego biologicznego usuwania fosforu.

Zrezygnowano z dotychczas eks-ploatowanego osadnika pionowego zastępując go osadnikiem wtórnym poziomym o pojemności użytecznej 162 m3 z mechanicznym zgarnianiem

osadu. Również w tym przypadku brak terenu determinował rozwiąza-nie technologiczne osadnika.

Osad nadmierny i pofl otacyjny przestał być wywożony na mokro. Wykonano stację mechanicznego odwadniania osadu na bazie prasy taśmowej.

Wprowadzano usuwanie za-wiesiny mineralnej ze ścieków na stosunkowo prymitywnym łapaczu piasku.

Układ technologiczny etapu I I I rozbudow y poka za no na rys. 3. Z pierwotnego rozwiązania pozostała jedynie krata oraz zbior-niki po komorach osadu czynnego zaadaptowane na przepompownie operacyjne i zbiornik osadu.

Tym razem problem z oczysz-czalnią polegał na tym, że tempo jej rozwoju nie nadążało za tem-pem rozwoju zakładu. Praktycznie rzecz biorąc stale obciążana była ładunkiem zanieczyszczeń wyż-szym od przyjętego w założeniach projektowych.

Etap IV budowyW związku z tym, że w eta-

pie III zastosowane zostały już praktycznie wszystkie proce-sy stosowane w oczyszczaniu ścieków mleczarskich, kolejny etap rozbudowy nie niósł już za sobą z nac ząc yc h nowośc i technologicznych. Zasadniczą zmianą było zastąpienie reak-tora beztlenowego typu UASB reaktorem ze złożem sta ł ym. Zdecydowanie zwiększono ku-bat u r y zbior n i ków za rów no fazy beztlenowej jak i tlenowej. W etapie tym nie pozostał już ślad po oczyszczalni pierwotnej. Krata została zastąpiona sitem. W miejscu pozostałości po komo-rach napowietrzania postawiono reaktor beztlenowy.

Oczyszczalnia zaprojektowana została do oczyszczania ścieków w ilości 1500 m3/d o stężeniu zanie-czyszczeń:• BZT5 = 2 200 gO2/m3

• ChZT = 3 500 gO2/m3

Rys. 4. Układ technologiczny oczyszczalni – Etap IV

2011_1_ai_190x250.indd 74 2011-01-19 09:11:47


• Azot ogólny – 100 gN/m3 • Fosfor ogólny – 40 gP/m3

W jej skład obecnie wchodzi:• łapacz piasku,• sito bębnowe,• zbiornik wyrównawczy o po-

jemności 600 m3 - adaptacja komory beztlenowej z etapu III,

• stacja fl otacji – zrealizowana w etapie II,

• reaktor beztlenowy o pojemno-ści 1 700 m3,

• 2 x komora denitryfi kacji - łączna pojemność 460 m3 ,

• 2 x komora nitryfi kacji łączna pojemność 1 400 m3,

• 2 x osadnik wtórny łączna po-jemność 324 m3.

Tym razem tempo wzrostu zdolności przerobowej oczyszczalni zdążyło prześcignąć tempo wzrostu zdolności przerobowej mleczarni. Oczyszczalnia na dzień dzisiejszy posiada rezerwę, pozwalającą przy-jąć dodatkowy ładunek zanieczysz-czeń a co się z tym wiąże umożliwia dalszy rozwój zakładu. Planowane jest energetyczne wykorzystanie powstającego biogazu. Biorąc pod uwagę, że reaktor beztlenowy ma jeszcze spory zapas na obciążenie ładunkiem zanieczyszczeń, stop-niowo zmniejszane jest wspoma-ganie procesu fl otacji dozowaniem chemikaliów. Docelowo przewiduje się stosowanie wyłącznie „czystej”

flotacji. Chociaż jest to na dzień dzisiejszy bardzo ciężkie do re-alizacji ponieważ zakwaszanie w zbiorniku wyrównawczym jest tak duże, że wymaga w procesie fl otacji dodawania NaOH 50% w ilości 20 m3/miesiąc.

Osiągane efektyWymogi co do efektu oczysz-

czenia reguluje rozporządzenie Ministra Środowiska z 24 lipca 2006 w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowa-dzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla śro-dowiska wodnego.

W omawianym przypadku mamy do czynienia z sektorem przemysłowym z którego odpro-wadzane są ścieki biologicznie rozkładalne (załącznik 4 do w/w rozporządzenia, lp. 1). Zgodnie z załącznikiem nr 3 do tego roz-porządzenia warunki odprowa-dzania ścieków dla tego sektora są następujące:• BZT5 – 25 g O2/m3

• ChZT – 125 g O2/m3

• Zaw. og. – 30 g/m3

• Azot og. – 30 g N/m3

• Azot amonowy – 10 g N-NH4/m3

• Fosfor og. – 2 g P/m3

• Ekstrakt eterowy – 20 g/m3

Dla azotu ogólnego i fosforu ogólnego podane stężenia dotyczą

średnich rocznych wartości tych wskaźników w ściekach, obliczo-nych jako średnia arytmetyczna z wszystkich wartości zmierzo-nych w próbkach średnich dobo-wych pobranych w danym roku. Z tym, że dla azotu średnią oblicza się z prób pobranych w okresach kiedy temperatura w komorze tlenowej przekracza 12oC. Dla pozostałych wskaźników podane wartości dotyczą prób średnich dobowych zmieszanych z próbek pobieranych proporcjonalnie do przepływu ścieków w odstępach co najwyżej dwugodzinnych. Dla azotu amonowego dotyczy to ścieków oczyszczanych w komorze tlenowej przy temperaturze nie niższej niż 12oC.

Warunki te spełniane są przez istniejącą instalację z naddatkiem.

PodsumowanieOczyszczalnia śc ieków dla

mleczarni OSM w Sierpcu po kolejnych rozbudowach stanowi swoisty poligon doświadczalny technologii możliwych do zasto-sowania w oczyszczaniu ścieków mleczarskich. Zebrane w trakcie jej eksploatac ji doświadczenia potwierdzają wysoką skutecz-ność zarówno fi zykochemicznego oczyszczania w procesie fl otacji jak też procesu oczyszczania beztlenowego.

WskaźnikData

2010-02-17Data

2010-04-21Data

2010-06-09Data

2010-08-10Data

2010-09-22Data

2010-12-09

Azot ogólny - Mg N/l 0,92 10,37 5,27 7,41 3,52 3,89BZT5 - Mg O2/l 3,8 5,3 2,0 4,8 4,7 1,5ChZT - Mg O2/l 25,3 37,8 29,7 29,2 21,3 17,3Ekstrakt eterowy - Mg/l 2,96 1,82 0,74 1,28 2,86 4,52Fosfor ogólny - Mg P/l 0,19 4,03 1,28 1,27 0,59 0,23Odczyn - pH 7,3 7,7 7,7 7,8 7,8 7,7Temperatura ścieków - 0C 23 23 23 23,5 23 23Zawiesiny ogólne - Mg/l 15,9 6,6 3,9 3,8 4,3 4,3


Tab. 1. Wyniki ścieków oczyszczonych z OSM w Sierpcu, badanych przez WIOŚ w Płocku

2011_1_ai_190x250.indd 75 2011-01-19 09:12:12


Bogdan Dróżdż

SGGW Warszawa

Janusz Wojdalski

SGGW Warszawa Wprowadzanie najlepszych dostępnych technik wymaga bardziej szczegółowych niż dotychczas metod analizy energochłonności produkcji. Celem pracy będzie przedstawienie metodycznych podstaw analizy energochłonności produkcji zakładów przemysłu spożywczego, która w porównaniu z cytowaną literaturą w większym stopniu uwzględnia sprawność przemian energii oraz czynniki mające wpływ na kształtowanie się energochłonności bezpośredniej.

ANALIZA ENERGOCHŁONNOŚCI PRODUKCJI ZAKŁADÓW PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO. PODSTAWY METODYCZNE – to temat referatu, który wygłoszony zostanie podczas konferencji „Zarządzanie mediami w przemyśle spożywczym. Energia-woda-Środowisko”, 27 stycznia we Włocławku. Poniżej publikujemy skrót referatu.

Przemiany energiiZostaną przedstawione roz-

ważania teoretyczne dotyczące doskonałości energetycznej przy-gotowania nośników i przemian na przyjętych poziomach (etapach) odniesienia.

Na poszczególnych poziomach zachodzą przemiany energii oraz występują jej liczne straty.Poziom zasilania w nośniki brutt o. Na tym poziomie następuje pomiar zużycia nośników energii niezbęd-ny do określenia zakładowego wskaźnika jednostkowego zużycia energii.Poziom przemian nośników ener-gii lub transformacji parametrów z poziomu A. Różne ogniwa tego poziomu występują w zależności od potrzeb branży. Na tym poziomie występują możliwości skojarzo-nej gospodarki energetycznej np. elektrociepłownie w zakładach cukrowniczych i piwowarskich. Nadmiar produkowanej energii można sprzedawać do sieci kra-jowej.

Poziom użytkowania nośników energii. Występują tu specyfi czne urządzenia wynikające z przyjętej technologii w poszczególnych branżach. Poziom ten obejmuje energię końcową wprowadzoną do procesów i operacji produkcyjnych bez dalszego przetworzenia jej no-śników na inne nośniki energii (np. węgiel kamienny zużyty w suszar-ce, olej napędowy w środku trans-portu, woda gorąca w wymienniku ciepła, ciepło w parze wodnej, praca mechaniczna, „zimno”, oświetlenie, wytworzenie podciśnienia).Poziom energii wykorzystanej. Odpowiada użytecznie wykorzy-stanej energii niezbędnej (energii włożonej) do uzyskania produktu fi nalnego w zakładzie. Jest równo-cześnie teoretycznym poziomem odniesienia dla energii użytecznej.

Czynniki wpływające na energochłonność

W celu wyodrębnienia szcze-gólnie istotnych cech oraz identy-fikacji zakładów produkcyjnych

przyjmuje się następujące wielkości i wskaźniki:• wielkości charakteryzujące za-

kład produkcyjny: liczba pracow-ników zatrudnionych ogółem, liczba pracowników bezpośred-nio produkcyjnych, całkowity teren należący do zakładu, teren zajęty pod zabudowę, kubatura pomieszczeń ogółem, pomiesz-czeń produkcyjnych,

• ogólna moc zainstalowana od-biorników energii elektrycznej,

• moc zainstalowana urządzeń elektrycznych w poszczegól-nych działach produkcyjnych zakładów,

• przerób surowców lub produk-cja w ciągu doby,

• struktura przerobu lub produk-cji poszczególnych wyrobów,

• dobowe zużycie energii elek-trycznej,

• dobowe zużycie energii elek-trycznej biernej,

• dobowe zużycie wody,• dobowe zużycie paliwa rzeczy-

wistego,


Specyfi czne cechy

poszczególnych

branż przetwórstwa

rolno-spożywczego

uwzględniano

również w postaci

zróżnicowanych

zakresów analizy

gospodarki energią

i surowcem w

pracach: Budnego

(1988), Brodowicza

i Markowskiego

(1997), Głanca i in.

(1988), Hufendieka

i Klemeša (1997),

Lewickiego (1988),

Mullera i in. (2007),

Piechockiego

(1988 i 1997),

Sobczaka (1988)

oraz Wojdalskiego

i Dróżdża (2006).

2011_1_ai_190x250.indd 76 2011-01-19 09:12:20


Szkodliwość wymienionych procesów dla prawidłowego działa-nia układu chłodzenia jest zależna od specyfi ki danego układu, a ich najdokuczliwiej odczuwalnym efektem w aspekcie ekonomicznym jest przede wszystkim szybkie pogorszenie efektywności wymia-ny ciepła. Wymienione procesy przebiegają w sposób ściśle od siebie uzależniony, wywierając na siebie wzajemny wpływ.

Właściwe przygotowanie wody zasilającej oraz obróbka wody obiegowej w układzie chłodzenia wymagają szerokiej wiedzy spe-cjalistycznej i znajomości procesów przebiegających w układzie (od-parowanie, zatężanie, alkalizacja, itp.). Opracowanie technologii przygotowania wody należy za-wsze rozpoczynać od rozpoznania układu pod względem materiałów konstrukcyjnych i rodzaju zasto-sowanych urządzeń (skraplacze, wieże wyparne, sprężarki, pompy). Kolejnym etapem jest dobór odpo-wiedniej techniki przygotowania

wody uzupełniającej (zmiękczanie, demineralizacja). Ostatni etap, zmierzający do osiągnięcia właści-wej jakości wody obiegowej, jest najbardziej złożony i wymaga zasto-sowania niejednokrotnie całej gamy metod korekcyjnych – począwszy od fi ltracji, poprzez automatyczne odsalanie, po dozowanie środków chemicznych. Nieodzowne dla prawidłowego funkcjonowania układu chłodzenia jest też prowa-dzenie przynajmniej okresowego monitoringu, wyniki którego będą stanowić podstawę do ewentualnej korekty, w prowadzonych proce-sach obróbki wody.

Prawidłowe przygotowanie wody uzupełniającej układ chło-dzenia w połączeniu z odpowiednią korekcją i obróbką wody obiegowej oraz ciągłym monitoringiem istot-nych parametrów, umożliwiają całkowite wyeliminowanie nieko-rzystnych procesów związanych ze złą jakością wody oraz utrzymanie pełnej wydajności cieplnej układu.

Jarosław Ostrowski

MARCOR

Jarosław Ostrowski

MARCOR

Arkadiusz Nalikowski

MARCORArkadiusz Nalikowski

MARCOR

Woda chłodnicza

Nieodpowiednie przygotowanie wody jako czynnika chłodniczego, w krótszym bądź dłuższym czasie staje się przyczyną występowania w układzie chłodzenia szeregu niepożądanych zjawisk. Do najbardziej istotnych należą w szczególności korozja materiałów konstrukcyjnych, procesy narastania osadów na ele-mentach wymiany ciepła oraz niekontrolowany rozwój mikro- i makrofl ory.

– jak ją odpowiednio przygotować

• wartość opałowa paliwa rzeczy-wistego,

• współczynnik mocy po kompen-sacji mocy biernej,

• zużycie energii elektrycznej w stosunku do liczby zatrudnio-nych bezpośrednio w produkcji i ogółem,

• moc zainstalowana odniesiona do liczby zatrudnionych bezpo-średnio w produkcji i ogółem,

• moc zainstalowana urządzeń elektrycznych na jednostkę p r z e r a b i a nyc h s u r owc ów lub otrzymanych produktów w ciągu doby,

• dobowy przerobu surowców lub otrzymanych produktów na 1 zatrudnionego bezpośrednio w produkcji i ogółem,

• kubatura zakładu przypadająca na jednostkę przerabianych surowców w ciągu doby,

• teren zakładu na jednostkę przerabianych surowców lub otrzymanych produktów,

• zakładowe wskaźniki zużycia energii elektrycznej, wody, ciepła i energii ogółem na jed-nostkę przerabianych surowców w zakładzie,

• wskaźniki zużycia ciepła na jednostkę powierzchni zajętej pod zabudowę i jednostkę terenu ogółem w ciągu doby. Do analizy energochłonności

zakładów produkcyjnych można stosować metodę polegającą na ustaleniu modeli regresyjnych określających zależność zużycia energii od przyjętych czynników technicznych, technologicznych i innych, które swoim zasięgiem mogą objąć złożoność problemu. Analiza może dotyczyć odrębnych zakładów jak też np. całej branży obejmującej przerób tego samego surowca w obiektach różnej wiel-kości.

2011_1_ai_190x250.indd 77 2011-01-19 09:12:29


Agnieszka Stacha-Elsner

WEHRLE Umwelt GmbHTech nologia biologicznego

oczyszczania skutecznie się spraw-dziła w oczyszczaniu ścieków zanieczyszczonych organicznie.

Procesy bioreaktorów membra-nowych (MBR) są obecnie zaliczane do Best Available Technology (BAT)

w oczyszczaniu ścieków meto-dami biologicznymi, zwłaszcza w sektorze przemysłu mleczar-skiego. Proces MBR oferuje wiele zalet w stosunku do innych tech-nologii biologicznego oczyszczania. Oczyszczony ściek za pomocą technologii MBR charakeryzuje się wysoką jakością odpływu poprzez uzyskanie bardzo niskich wartości końcowych ChZT i BZT, jak również brakiem zawiesin, koloidów i bakte-rii, oferując tym samym możliwość ponownego wykorzystania wody. Do pozostałych zalet tej technologii należą jej niewielkie gabaryty, niewielka ilość osadu nadmiernego, wysoki wiek osadu, stwarzający warunki dla rozwoju specjali-stycznych mikroorganizmów, modułowa budowa umożliwia-jąca prostą instalację jak również rozbudowę istniejącej instalacji. WEHRLE Umwelt GmbH specjali-zuje się w dziedzinie oczyszczania ścieków przemysłowych i jest jed-nym z liderów technologii MBR cross-fl ow dla wysoce skutecznego oczyszczania ścieków. Firma po-

siada wiele obiektów referencyjnych w sektorze żywności i napojów.

WprowadzenieKonwencjonalne oczyszczalnie

ścieków były wykorzystywane w oczyszczaniu ścieków mleczar-skich przez wiele lat. W ramach tej technologii osad odprowadza-ny był na osadnik wtórny, gdzie w procesie sedymentacji miał być odzielony od oczyszczonej „wody”. Ściek mleczarski, ze względu na swój skład, często prowadził do niezadawalającej sedymentac ji w tego typu oczyszczalniach. W osadniku następowało puchnięcie osadu, powstawanie piany, co miało wpływ na zwiększoną zawartość osadu w odpływie z oczyszczalni oraz brak zadowalającego efek-tu końcowego (wysokie stężenie ChZT). Ze względu na nieudolne oddzielenie osadu w reaktorze zmniejszała się koncentracja bioma-sy, a tym samym niewystarczająca odbudowa zanieczyszczeń. Zasto-sowanie technologii MBR pozwala uniknąć problemów tego typu.

W przemyśle spożywczym powstają znaczące ilości ścieków zawierające różne ładunki zanieczyszczeń. Ze względu na rosnące koszty za zrzut ścieków jak i zaostrzone normy zrzutu ścieków, wiele przedsiębiorstw decyduje się na zainstalowanie własnych oczyszczalni ścieków lub przeprowadzenie remontów i modernizacji istniejących, dostosowanych do wymagań tzw. BAT (Najlepszej Dostępnej Techniki).

BIOLOGICZNE OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW PRZEMYSŁOWYCH PRZY ZASTOSOWANIU TECHNOLOGII BIOREAKTORÓW MEMBRANOWYCH MBR

Rys. 1. Stała cyrkulacja w systemie MBR


2011_1_ai_190x250.indd 78 2011-01-19 09:12:35


W opatentowanym przez WE-HRLE Umwelt GmbH procesie pod nazwą BIOMEMBRAT® osad czynny poddawany jest filtracji cross-flow na usytuowanych na zewnątrz reaktora, szeregowo połączonych modułach filtracyj-nych. Turbulencje spowodowane dużą prędkością przepływu ście-ków przez moduły filtracyjne zapewniają zachowanie zdolności filtracyjnych membrany, a duża różnica ciśnień między wewnętrz-ną a zewnętrzną stroną membrany umożliwia jednocześnie efektywną fi ltrację ścieków.

Proces ten nadaje się do oczysz-czania wysokoobciążonych ścieków przemysłowych oraz odcieków ze składowisk odpadów. Techni-ka membranowa umożliwiająca całkowite zatrzymanie biomasy w układzie, pozwala na budowę kompaktowych instalacji, zapew-nia wysoki stopień oczyszczania i sterylny odpływ ścieków.

Ze względu na stosunkowo wysoką zawartością węglanu wapnia w ściekach z przemysłu mleczarskiego należy zdawać

sobie sprawę z możliwości jego osadzania (scaling) oraz pozosta-łych zanieczyszczeń, które mogą poważnie wpłynąć na wydajność membrany. Dlatego projektowanie systemu MBR wraz z doborem odpowiedniego rodzaju membrany powinno uwzględniać te ważne aspekty, szczególnie w zakresie skutecznego i automatycznego płukania i czyszczenia membran. Do oczyszczania trudnych ście-ków przemysłowych polecamy zewnętrzne systemy membranowe cross-fl ow, które wykazują znaczną przewagę nad zanurzonymi modu-łami membranowymi w reaktorze MBR.

Stosunkowo prosty i skuteczny system czyszczenia CIP cross-fl ow membrany zapewnia jej stabilność w trakcie eksploatacji jak również długoterminową ekonomiczność w rozwiązywaniu problemów z osadzaniem się kamienia i osa-dów.

Proces MBR w przemyśleM B R j e s t d o b r z e z n a n y

w Europie Zachodniej oraz Japo-

nii. WEHRLE - WERK AG opra-cował podstawy tej technologii we współpracy z uczelniami w Stutt garcie i Aachen. W oparciu o wyniki tych badań w roku 1992 powstały pierwsze oczyszczalnie ścieków na skalę przemysłową. W następnych latach opraco-w y wa no i wdraża no da lsze, zoptymalizowane pod względem energetycznym i dopasowane do indywidualnych wymagań klienta, systemy oczyszczania.

Zalety technologii MBR to:• wysokie stężenie osadu

(20 – 30 g/l),• wysoki wiek osadu (powyżej

70 dni),• wyższy efek t czyszczenia

⇒ mniej osadu nadmiernego,• mała powierzchnia zabudowy,• brak zawiesin i bakterii w odpły-

wie (dzięki membranie),• lepsze warunki dla wtórnego

oczyszczania,• kompaktowość systemu i mo-

dułowa budowa pozwalająca na dalszą rozbudowę.

Rys. 2. MBR z zewnętrznie usytuawaną membraną

2011_1_ai_190x250.indd 79 2011-01-19 09:12:40


Jarosław Ostrowski

Centrum Badawczo-Wdrożeniowe „UNITEX” Sp. z o.o. w Gdańsku

Jan Marjanowski

Centrum Badawczo-Wdrożeniowe „UNITEX” Sp. z o.o. w Gdańsku

Zygmunt Zander

UWM w Olsztynie, Katedra Inżynieriii Aparatury Procesowej

Technologie związane z przetwórstwem mleka charakteryzują się dużym zużyciem wody sięgającym od 2 do 5 dm3/dm3 przetworzonego mleka [1, 2, 3, 11] z jednej strony oraz dużej ilości powstających ścieków od 3 do 6,5 dm3/dm3 przetworzonego mleka [3] z drugiej.

WYBRANE ZAGADNIENIA W UZDATNIANIU I ZAGOSPODAROWANIU SKROPLIN I PERMEATÓW POSERWATKOWYCH W ZAKŁADZIE MLECZARSKIM

Z danych literaturowych [4] charakteryzujących polskie mle-czarstwo z początku lat obecnej dekady dowiadujemy się, że rocz-na produkcja serwatki wynosi 1,9 mld litrów, z czego 65% stanowi serwatka podpuszczkowa, a 35% kwasowa.

Serwatka podpuszczkowa przetwarzana jest w ok. 56-66% na proszek serwatkowy, laktozę i koncentraty białkowe, dalsze 30-40% na nieprzetworzoną paszę, a 3-6% trafi a do ścieków.

Serwatka kwasowa (twarogowa) aż w 87% jest nieprzetwarzana i stanowi dodatek do pasz, w 10-12% trafi a do ścieków i rozdeszczowania, a tylko w 1-3% jest przetwarzana.

Powstające w przetwórstwie mleka wody wtórne, zdegradowa-ne, charakteryzujące się w wielu przypadkach niskim zasoleniem, potencjalnie nadają się do wtórne-go wykorzystania, umożliwiając znaczne ograniczenie zużycia wody pitnej w zakładzie mleczarskim [2]. Kierując się zasadami racjonalnej go-spodarki mediami wg raportu „Naj-lepsze dostępne techniki (NDT) dla przemysłu mleczarskiego” [5] wody zdegradowane po odpowiedniej obróbce nadają się do powtórnego wykorzystania, przez co ogranicza się zużycie wody pitnej, energii [6] oraz spada ilość ścieków.

W myśl wprowadzanych nowych wymagań weterynaryjnych dla

mleka i przetworów mlecznych w tzw. pakiecie higieny, zawartych w Rozporządzeniu Parlamentu Euro-pejskiego i Rady 852 i 853/2004/EU [7, 8] woda zdegradowana po uzdatnie-niu może nadawać się na cele:• przeciwpożarowe,• produkcji pary,• chłodnicze,• technologiczne

pod warunkiem, że będzie przesyłana odrębnie, wyraźnie oznakowaną instalacją rurową, która nie ma połączeń z instalacją wody pitnej. Wody zdegrado-wane mogą być odzyskiwane i powtórnie wykorzystane w prze-twarzaniu lub jako składnik pod warunkiem, że nie spowodują ryzyka zanieczyszczenia przetwo-rów mlecznych. Musi ona spełnić te same parametry, jakie wynikają z obowiązujących uregulowań w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z d n ia 19 l i s topada 20 06 r. (Dz. U. Nr 203, poz. 1718 w sprawie, jakim powinna odpowiadać woda do picia przez ludzi). Dodatkowo dopuszcza się możliwość wykorzy-stania wody odzyskanej o jakości w części odbiegającej od jakości wody pitnej, jednak w tym celu należy uzyskać zezwolenie odpowiednich władz. Władze te należy przekonać, że jakość wody odzyskanej nie wpłynie na wartość zdrowotną spożywanych przetworów mle-czarskich [8].

Technologie jednostop-niowej i dwustopniowej odwróconej osmozy (RO) do odzysku wód zdegradowanych

W wyniku prac badawczych przeprowadzonych przy współ-pracy Katedry Biotechnologii Żywności UWM w Olsztynie, fi r-my EURO-SEP z Warszawy oraz firmy UNITEX z Gdańska opra-cowano wytyczne technologiczne w zakresie możliwości uzdatniania skroplin z wyparek i serwatki oraz permeatów z procesów membrano-wego zagęszczenia serwatki na cele:• mycia membran MF, NF i RO [9],• kotłowe,• chłodnicze,• uzupełniania wody lodowej,• wstępnego mycia w systemie CIP,• mycia cystern samochodowych.

W oparciu o kompleksowo ze-brane dane z badań [3, 10] wynika, że w przetwarzaniu 100 kg mleka odzyskać można 57 kg wody o para-metrach jakościowych spełniających większość wymagań dla wody technologicznej lub technicznej (energetycznej).

Dane zebrane w wyniku prac badawczo-rozwojowych na etapie prototypowej, doświadczalnej in-stalacji do uzdatniania skroplin i permeatów, które wykonano w szeregu zakładów mleczarskich posłużyły do opracowania skutecz-

2011_1_ai_190x250.indd 80 2011-01-19 09:13:01



WYBRANE ZAGADNIENIA W UZDATNIANIU I ZAGOSPODAROWANIU SKROPLIN I PERMEATÓW POSERWATKOWYCH W ZAKŁADZIE MLECZARSKIM

nej technologii z zastosowaniem techniki odwróconej osmozy ze wspomaganiem biologiczno-che-micznym. Zastosowanie opraco-wanej technologii RO gwarantuje jednostopniowe uzdatnianie:• skroplin z oparów w procesach

wyparnych przy produkcji prosz-ku mlecznego i serwatkowego,

• permeatów po procesach mem-branowych zagęszczania ser-watki podpuszczkowej (słodkiej).Odciek (permeat) poddany ob-

róbce metodą RO spełnia większość wymagań jakości wody techno-logicznej w procesie mycia CIP i energetycznych, jako woda do zasilania kotłów parowych. Uzyska-ny koncentrat można bezpośrednio skierować do oczyszczalni ścieków.

W tym zakresie nowa techno-logia całkowicie spełnia założenia i wymogi, które legły u podstaw opra-cowanej przez UNITEX technologii uzdatniania „krowiej wody” znanej pod nazwą ENERGOMILK [2].

W obecnym stadium UNITEX dopracowuje technologię membra-nową opartą o technikę odwróconej osmozy, która umożliwi na instalacji dwustopniowej RO uzdatnić odciek (permeat) z procesu zagęszczania serwatki kwasowej.

Koncentraty z procesu należy poddać podczyszczaniu w procesie beztlenowym [9], co zagwarantuje bezpieczeństwo pracy oczyszczalni ścieków stopnia tlenowego.

Skład chemiczny permeatów po procesach membranowych i skroplin po wyparkach

Skład chemiczny permeatów po-wstałych z procesów zagęszczania serwatki zależy od rodzaju serwatki i typu procesu membranowego zastosowanego do jej zatężenia. Ogólnie ujmując rozróżniamy dwa rodzaje serwatek: podpuszczkową (z produkcji serów dojrzewających)

i kwasową (po produkcji twaro-gów). Zasadniczo różnią się one zawartością kwasu mlekowego (0,05-0,1% serwatka podpuszczkowa i 0,4-0,7% serwatka kwasowa) oraz zawartością związków mineralnych, głównie wapnia (0,04% serwatka podpuszczkowa i 0,12% serwatka kwasowa).

Proces zagęszczenia serwatki kwasowej (twarogowej) odbywa się na membranach w technice MF (mikrofi ltracji), natomiast serwatki słodkiej (podpuszczkowej) na mem-branach w technice NF (nanofi ltracji) zamiennie znanej jako odmiana odwróconej osmozy (RO). Z tych powodów permeaty po procesach MF i NF (RO) znacząco się różnią.

Inną kategorią wód zdegradowa-nych są skropliny z oparów wodnych z wyparek mleka i serwatki.

W tabeli poniżej przedstawiono typowe charakterystyki wymienio-nych mediów będących wodami zdegradowanymi.

Przedstawiony skład wód zde-gradowanych jest typowy. W tabeli 1 nie podano temperatur tychże mediów ze względu na fakt, iż zależała ona od wielu czynników nie związanych bezpośrednio z techno-logią przetwórstwa mleczarskiego.

Z przygotowanych danych do-tyczących parametrów fi zyko-che-micznych wynika, że wymienione wody zdegradowane nie powinny stwarzać problemów w technologii jednostopniowego lub dwustop-niowego oczyszczania RO celem uzyskania wód o jakości zbliżonej

lub całkowicie zgodnej z wymaga-niami stawianymi przez mleczarzy wodom na cele technologiczne i energetyczne.

Niestety podstawowym proble-mem, który należało rozwiązać w gwarantowanej technologii jedno-stopniowej i dwustopniowej fi ltracji RO było zredukowanie zagrożeń błyskawicznie rozwĳ ającej się mi-krobiologii na urządzeniach linii do uzdatniania wód zdegradowanych. Problem ten rozwiązano w wyniku zastosowania odpowiednich proce-dur i technologii ze wspomaganiem biologiczno-chemicznym.

Dopiero sprzęgnięcie technik membranowych z procesami che-miczno-biologicznymi dało oczekiwa-ne rezultaty w uzdatnianiu wód zde-gradowanych. W tabeli 2 zestawiono parametry wód, które z powodzeniem nadają się do wtórnego zużycia na cele technologiczno-energetyczne.

W tabeli 3 przedstawiono rezul-taty zastosowania jednostopniowej RO dla uzdatniania mieszaniny wód zdegradowanych:• skroplin z wyparek serwatki,• permeatu z procesu NF zagęsz-

czania serwatki podpuszcz-kowej.Ponadto w drugim wierszu

przedstawiono parametry koncen-tratu z jednostopniowego procesu RO oczyszczania mieszaniny wód zdegradowanych. Zwłaszcza w zakresie zawartości składników organicznych i mineralnych oraz ChZT na poziomie 176 mgO2/dm3 kwalifi kują do oczyszczalni ścieków.

Woda zdegradowanaPrzewodność

[µS/cm]ChZT

[mgO2/dm3]BZT5

[mgO2/dm3]Laktoza

[%]

Kwas mlekowy

[%]pH

Permeat serwatki kwasowej 5000-8000 6000-10000 3000-6000 0,02-0,2 0,02-0,05 4,5-5,0Permeat serwatki podpuszczkowej

200-500 100-400 50-200 ślad 0,01-0,02 5,0-6,0

Skropliny z wyparek mleka 5-50 20-100 5-70 ślad ślad 5,0-8,0Skropliny z wyparek serwatki 20-150 50-300 30-200 ślad ślad 5,0-8,0

Tab. 1. Charakterystyka permeatów po membranowych procesach zagęszczenia serwatki kwasowej i podpuszczkowej oraz skroplin z procesów wyparnych mleka i serwatki

Technologia

membranowego

uzdatniania permeatów poserwatkowych

została wdrożona

w 3 zakładach

mleczarskich

w Łowiczu, Lidzbarku Warmińskim

i w Piotrkowie

Kujawskim.

2011_1_ai_190x250.indd 81 2011-01-19 09:13:20


Wnioski Zastosowanie instalacji RO do

jednostopniowego uzdatniania wód zdegradowanych takich jak:• permeat z membranowego za-

gęszczania serwatki podpuszcz-kowej,

• skropliny z wyparek mleka i serwatki, wspomaganej proce-sem biologiczno-chemicznympozwala na uzyskanie wody

z możliwością wtórnego wyko-rzystania na cele technologiczno--energetyczne. Powstały koncentrat można bezpośrednio skierować do oczyszczalni ścieków.

Przet worzen ie per meatów z procesów membranowych zagęsz-czenia serwatki kwasowej wymaga

dwustopniowej RO, a powstały koncentrat dodatkowej obróbki w procesie beztlenowym przed zrzutem do oczyszczalni ścieków.Literatura• Budny J., Marjanowski J.., Turowski

J.: EUROMLECZ 2004. Pozwolenie zintegrowane- woda. Przegląd Mleczarski., 2, 28-31, 2005.

• Ostrowski J., Marjanowski J., Kar-czewski W.: Możliwości zagospoda-rowania skroplin z wyparek mleka i serwatki na potrzeby kotłowni, chłodnictwa i mycia w przemyśle mleczarskim. XXIV Międznarodowa Konferencja Naukowo-Technicz-na „Problemy gospodarki energią i środowiskiem w mleczarstwie”. Bełchatów 1-3 września, 34-41, 2005.

• Bednarski W., Płodzień T. J., Tomasik J., Krzemieniewski M.: Zastoso-wanie technik membranowych w uzdatnianiu wody odzyskanej w przetwórstwie mleka. Przegląd mleczarski., 9, 36-39, 2005.

• Pluta A., Kratochwil A., Domańska E.: Porównanie otrzymywania i zagospodarowania serwatki pod-puszczkowej i kwasowej w aspekcie ochrony środowiska. Przegląd Mlec-zarski., 10, 448-452, 2002.

• Korsstrom E., Lampi M.: Best avail-able techniques (BAT) in the Nordic dairy industry. www.norden.org/pub/miljo/miljo/sk/TNO1_586.asp (tłumaczenie z ang. UNITEX [email protected] ).

• Budny J., Turowski J.: EUROMLECZ 2004. Pozwolen ie z i ntegrowa-ne- ciepło. Przegląd Mleczarski., 9, 18-23, 2005.

• Nitecka E.: Pakiet higieny. Przegląd Mleczarski., 5, 22-24, 2005.

• Nitecka E.: Pakiet higieny (część 2). Przegląd Mleczarski., 6, 10-14, 2005.

• Janczukowicz W., Jędrzejewska M., Krzemieniewski M., Pesta J.: Możliwości zastosowania procesu beztlenowego rozkładu zanieczysz-czeń w przemyśle mleczarskim. Przegląd Mleczarski., 1, 30-34, 2003.

• Zespoł y: UNITEX w Gdańsku, Katedra Biotechnologii Żywności UWM w Olsztynie.: Sprawozdanie pt. „Opracowanie i wdrożenie gwa-rantowanej technologii i techniki membranowej uzdatniania kon-densatów wodnych uzyskiwanych przy produkcji proszku mlecznego i serwatkowego”. Projekt Celowy Nr ROW 311-2003, Gdańsk, paździer-nik, 2005.

• Zander Z., Dajnowiec F., Gospodarka wodą w zakładzie mleczarskim. AgroPrzemysł, (414), 3, 50 – 52, 2009.

Woda uzdatnionaPrzewod--nictwo[µS/cm]

ChZT[mgO2/dm3]

BZT5

[mgO2/dm3]

Laktoza[%]

Kwas mlekowy[mg/dm3]

pH

Woda po RO permeatu serwatki kwasowej 10-100 30-50 1-5 0,0 do 3,0 5,5-6,0

Woda po RO permeatu serwatki podpuszczkowej 5-30 20-40 5-20 0,0 do 1,5 6,7-7,5

Woda po RO skroplin z wyparek mleka 1-5 5-20 1-15 0,0 0,0 5,0-7,5

Woda po RO skroplin z wyparek serwatki 3-20 10-25 5-20 0,0 0,0 5,0-7,0

Med

ium

Para

met

r

Such

a m

asa

Popi

ół

Lakt

oza

Biał

ko

Kwas

mle

kowy

pH ChZT

Bakt

erie

Col

i

Ogól

na l.

bak

terii

m

ezof

ilnyc

h 37

o C

Ogól

na l.

bak

terii

ps

ycho

filny

ch 2

2o C

Jedn

ostk

a m

iary

g/10

0 g

g/10

0 g

g/10

0 g

g/10

0 g

g100

g

mgO

2/dm

3

jtk/1

00 c

m3

jtk/1

cm

3

jtk/1

cm

3

Woda po RO z mieszaniny permeatu i skroplin serwatki podpuszczkowej

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 6,90 100,00*(0)

0,00*(20)

0,00*(100)

Kondensat po RO z mieszaniny perme-atu i skroplin serwatki podpuszczkowej

0,00 0,00 ślad 0,00 0,001 8,50 1760,00*(0)

0,00*(20)

0,00*(100)

Tab. 2. Charakterystyka wody uzdatnionej metodą jednostopniowej odwróconej osmozy

Tab. 3. Wyniki analiz uzdatnionej wody i koncentratu po RO otrzymanych na instalacji przemysłowej*( ) największe wartości wskaźnika w próbce wody za Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 19 listopada 2002 r. Dz. U. Nr 203, poz. 1718)


2011_1_ai_190x250.indd 82 2011-01-19 09:13:24

2011_1_ai_190x250_okladka.indd 81 2011-01-18 12:18:45

2011_1_ai_190x250_okladka.indd 82 2011-01-18 12:18:52

AGRO industry 2011/1

Documents

Transcript of AGRO industry 2011/1