1

Upadek komunizmu - nowy obraz polityczny i gospodarczy świata

(przełom lat 80. i 90. XX w.)

Transformacja systemowa w Polsce

2

ZACHÓD cz. I

• Kryzys gospodarki kapitalistycznej 1979-1983

• REGANOMIKA (koncepcje propodażowe i monetarystyczne):

- Restrykcyjna polityka monetarna,

- Zrównoważony budżet,

- Redukcja podatków,

- Wydatki na cele militarne

3

ZACHÓD cz. II

• THATCHER’yzm:

- Walka z inflacją,

- Prywatyzacja,

- Ograniczenie roli związków zawodowych.

MODERNIZACJA GOSPODAREK: wzrost dziedzin naukochłonnych (automatyka, elektronika, informatyka)

4

5

ZACHÓD cz. III

• POSTĘPY INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

JAE (1987 r.) wspólny rynek

Traktat z Maastricht (1992 r.) zapowiedź budowy UE

ROSNĄCE POTĘGI „TRZECIEGO ŚWIATA”:

Korea Płd., Taiwan, Singapur, Hong Kong.

Chiny, Wietnam odchodzenie od dogmatów komunizmu w gospodarce.

6

WSCHÓD cz. I

• MARAZM systemu komunistycznego (kosmetyczne reformy, minimalny rozwój lub nawet regres).

• INFLACJA (JU – 415%, Polska 70%, Hungary 12%)

• NIEZADOWOLENIE SPOŁECZNE (braki na rynku, kolejki, drożyzna, kartki żywnościowe, tandeta)

7

WSCHÓD cz. II Zmiany w ZSRR

Leonid Breżniew Michaił Gorbaczow

8

Wschód cz. III „Pieriestrojka i Głasnost”

ZMIANY WEWNĘTRZNE

• Walka z alkoholizmem

• Legalizacja prywatnych gospodarstw rolnych

• Wprowadzanie elementów gospodarki rynkowej

ZMIANY ZEWNĘTRZNE

• Zmiana polityki dotyczącej ekspansji komunizmu na świecie:

• Afganistan

• Angola

• Etiopia

• Nikaragua

9

Wschód cz. III „Rozkład ZSRR”

10

WSCHÓD cz.IV „Rozkład ZSRR”

• 1988 r. Zakaukazie w ogniu. • 11 II 1990 r. – Litwa • 30 III 1990 r. – Łotwa • 4 V 1990 r. – Estonia • 12 VI 1990 r. – Rosja • 23 VI 1990 r. – Mołdawia • 16 VII 1990 r. – Ukraina • 27 VII 1990 r. – Białoruś • 3 X 1990 r. – Zjednoczenie Niemiec

11

Zmiana obrazu świata

ŚWIAT DWUBIEGUNOWY

• Dwa supermocarstwa:

• USA „Zachód”

• ZSRR „Wschód”

• + „TRZECI ŚWIAT”

ŚWIAT JEDNOBIEGUNOWY • Jedno supermocarstwo:

• USA (przewaga naukowa, technologiczna, gospodarcza, militarna)

• UE (gigant gospodarczy)

• Rosja, Chiny, Indie

• Japonia i azjatyckie „Tygrysy”

• Bogata „Północ” i biedne „Południe”

12

Megatrendy cywilizacyjne końca XX w.

• Zmiana ustrojów politycznych w kierunku demokracji typu zachodniego.

• Zmiana systemów gospodarowania w kierunku gospodarki rynkowej.

• Homogenizacja kultury.

13

Przemiany w Polsce (przełom lat 80. i 90.)

• 1980 r. kryzys gospodarczy, wizyta Jana Pawła II w Polsce, utrata autorytetu przez PZPR

• 31 sierpnia 1980 r. legalizacja NSZZ „Solidarność”

• 13 XII 1981 r. stan wojenny

• „Kryzys gospodarczy lat 80.” Utrata przez społeczeństwo wiary w „socjalistyczne porządki”

14

„Obrady Okrągłego Stołu” – (6 II – 5 IV 1989 r.)

Główni architekci zmian w Polsce

15

Plan Leszka Balcerowicza

Reformy systemowe i instytucjonalne: likwidacja gospodarki socjalistycznej i wprowadzenie prawnych i instytucjonalnych podstaw systemu rynkowego

16

Plan Leszka Balcerowicza

(„Terapia szokowa”)

• Walka z hiperinflacją

• Pomoc MFW

• Usamodzielnienie przedsiębiorstw państwowych

• Prywatyzacja

• Swoboda działalności gospodarczej,

• Reformy walutowe – twarda polityka walutowa

• Uwolnienie cen

• Reforma podatków i budżetu