WIKTOR SUWOROW

LLOODDOOAAMMAACCZZ

TOM 1 CYKLU LODOAMACZ

TUMACZYLI ANDRZEJ MIETKOWSKI I PIOTR HALBERSZTAT

Memu Bratu powicam

DDOO CCZZYYTTEELLNNIIKKWW WW PPOOLLSSCCEE

Zachd z jego imperialistycznymi ludoercami przeksztaci si w ognisko

ciemnoty i niewolnictwa. Zadanie polega na tym, eby zburzy to ognisko ku

radoci i tryumfowi mas pracujcych wszystkich krajw.

J. STALIN, 1918

Lodoamacz jest czytany w wielu krajach, ale ksika ta zostaa

napisana dla Rosjan, Niemcw i Polakw. Opowiada o tym, jak doszo do II

wojny wiatowej, ktrej pierwsz ofiar pada wanie Polska. Cho mino

ju ponad pl wieku, skutki tego kataklizmu odczuwamy do dzi.

Kto rozpocz II wojn wiatow? Sowieckie kierownictwo wielokrotnie

zmieniao stanowisko w tej sprawie.

18 wrzenia 1939 Kreml uzna w oficjalnej nocie, e win za wszczcie

wojny ponosi Polska.

30 listopada 1939 na amach dziennika Prawda Stalin nazwa dalszych

winowajcw: Anglia i Francja napady na Niemcy, i tym samym wziy na

siebie odpowiedzialno za t wojn.

5 maja 1941 przemawiajc na zamknitym spotkaniu do absolwentw

akademii wojskowych Stalin wskaza kolejnego sprawc: Niemcy.

Po zakoczeniu wojny krg winowajcw rozszerzy si. Moskwa

oznajmia, e II wojn wiatow rozptay wszystkie pastwa kapitalistyczne.

I tak ju zostao. Jeszcze niedawno, za czasw Gorbaczowa, gwny historyk

armii sowieckiej genera lejtnant P. ylin potwierdzi: Winowajcami wojny

byli nie tylko imperialici niemieccy, lecz imperialici caego wiata.

Sowieccy komunici obarczaj imperialistw caego wiata

odpowiedzialnoci za rozptanie wojny, ale przemilczaj niechlubn rol,

jak w tym najwikszym kataklizmie XX wieku sami odegrali.

Po I wojnie wiatowej na mocy traktatu wersalskiego Niemcy utraciy

prawo do posiadania silnej armii i ofensywnego uzbrojenia: czogw,

lotnictwa bojowego, cikiej artylerii i okrtw podwodnych. Niemieccy

dowdcy, pozbawieni moliwoci prowadzenia wicze ofensywnych na

terytorium Niemiec, mogli je kontynuowa, dziki traktatowi z Rapallo

(1922), na poligonach w... Zwizku Sowieckim. Stalin udostpni im sale

wykadowe, poligony, strzelnice. Nie zabrako objtego embargiem sprztu:

czogw, samolotw i artylerii. Na rozkaz Stalina wysza kadra oficerska

Reichswehry uzyskaa dostp do sowieckich fabryk zbrojeniowych, w

szczeglnoci zakadw produkujcych czogi. Stalin nie szczdzi rodkw

na odbudow niemieckiej potgi militarnej, bo wierzy, e przyszy konflikt

obejmie Europ, a nie przyjazny Niemcom Zwizek Sowiecki.

Jak Stalin pomaga Hitlerowi obj wadz i umocni swe panowanie

to temat osobnej ksiki, nad ktr wanie pracuj. Tymczasem przypomn

tylko, e zwieczeniem tej polityki sta si pakt RibbentropMootow,

zawarty w sierpniu 1939. Gwarantowa on Hitlerowi cakowit swobod

dziaania w Europie, co byo rwnoznaczne z zaproszeniem do agresji.

Jeszcze nim Hitler zosta kanclerzem Rzeszy, sowieccy przywdcy nadali

mu tajny tytu Lodoamacz Rewolucji. Lodoamacz Rewolucji mia

bezwiednie oczyci drog dla wiatowego komunizmu; rozbijajc zachodnie

demokracje mia przy okazji osabi i rozproszy wasne siy. Diagnoza bya

trafna. Popeniajc straszliwe zbrodnie przeciw ludzkoci Hitler pozwoli

Stalinowi w odpowiedniej chwili ogosi si Wyzwolicielem Europy i

zastpi brunatne obozy czerwonymi.

W odrnieniu od Hitlera Stalin rozumia, e szans na wygranie wojny

ma ten, kto przystpi do niej ostatni. Czeka na moment, kiedy kapitalici

pokc si midzy sob.

Sowieckie archiwa ju dawno zostay gruntownie wyczyszczone. To co

zostao, jest praktycznie niedostpne dla historykw. Przypadek sprawi, e

miaem szczcie przez krtki czas pracowa w archiwach Ministerstwa

Obrony ZSSR. Ale w tej ksice wiadomie postanowiem korzysta z tych

dokumentw w stopniu bardzo ograniczonym. Oficjalne publikacje zawieraj

wystarczajco duo materiaw obciajcych, by posadzi sowieckich

przywdcw komunistycznych na awie oskaronych u boku nazistw.

Moi gwni wiadkowie, to Marks, Engels, Lenin, Trocki, Stalin, wszyscy

sowieccy marszakowie czasu wojny i wielu pierwszoplanowych generaw.

W tej ksice komunistyczni przywdcy opowiadaj o tym, jak przyczynili si

do rozptania wojny Jak szykowali si do uderzenia na Rzesz, jak planowali

zawadn wyniszczon przez Hitlera Europ. Wyjtkowo moich rde

polega na tym, e zbrodniarze sami mwi o swoich czynach.

Hitler dokona w Polsce straszliwych zbrodni, ktre nigdy nie zostan

zapomniane. Jednak Stalin, Armia Czerwona i NKWD ponosz win nie

mniejsz ni Hitler, Wehrmacht i Gestapo. O tym wanie traktuje ksika,

ktr oddaj wam do rk. Szczerze mwic, czyni to z ogromn trem:

polski czytelnik jest moim najwyszym sdzi. Tak si stao, e wanie w

Polsce moje ksiki uzyskuj najwiksze nakady, to w Polsce powstaje film

na podstawie Akwarium1, polscy dziennikarze jako pierwsi odszukali mnie

przed laty w Londynie, przeprowadzili pierwsze wywiady i nakrcili reporta.

Polska wersja Lodoamacza, to jak dotd jedyne wydanie tej ksiki w

krajach dawnego bloku komunistycznego. Nie opublikowano jej rwnie po

rosyjsku ani w Rosji, ani na emigracji2. Na Zachodzie najczciej

ukazywaa si w okrojonej postaci. Polski czytelnik otrzyma pen wersj i

sam oceni, ile jest warta.

Pragn podzikowa wszystkim, ktrzy mi pomagali w trudnych

chwilach, ktrzy tumaczyli, wydawali, kolportowali i czytali moje ksiki,

nieraz naraajc si na szykany. Jestem waszym dozgonnym dunikiem.

Mam nadziej, e zechcecie uzna Lodoamacz za drobn rekompensat.

1 Film Akwarium w reyserii Antoniego Krauzego mia premier 13 grudnia 1996 roku

[przyp. red.]. 2 Lodoamacz po raz pierwszy wydano w Rosji w 1993 roku, do chwili obecnej sprzedano

ponad milion egzemplarzy [przyp. red.].

RROOZZDDZZIIAA 11..

DDRROOGGAA KKUU SSZZCCZZCCIIUU

Jestemy parti klasy, idcej na podbj wiata3.

M. FRUNZE

11..

Marks i Engels przepowiadali wojn wiatow i dugotrwae konflikty

midzynarodowe, ktre potrwaj 15, 20, 50 lat. Taka perspektywa

bynajmniej nie przeraaa autorw Manifestu komunistycznego. Nie

wzywali proletariatu, by zapobiega wojnom. Przeciwnie, uwaali, e przyszy

konflikt globalny jest bardzo podany. Wojna jest zarodkiem rewolucji,

wojna wiatowa jest zarodkiem rewolucji wiatowej. Engels tumaczy, e jej

bezporednim skutkiem bdzie powszechny gd i powstanie warunkw dla

ostatecznego zwycistwa klasy robotniczej.

Marks i Engels nie doczekali wojny wiatowej, ale ich pilny ucze

Lenin kontynuowa dzieo swych mentorw. Od samego pocztku I wojny

wiatowej partia Lenina pragna poraki rosyjskiego rzdu. Niech wrg

spldruje cay kraj, niech obali rzd, zbezczeci narodowe witynie

wiadomo, e proletariusze nie maj ojczyzny. W zniszczonej i pokonanej

Rosji atwiej bdzie przeksztaci wojn imperialistyczn w wojn domow.

Lenin by przekonany, e rwnie w innych krajach znajd si prawdziwi

marksici, gotowi wznie si ponad wsko pojmowane narodowe interesy

i wystpi przeciw swoim rzdom w imi przeksztacenia konfliktu w

wiatow wojn domow. Ale Lenin zawid si w swoich przewidywaniach.

Od jesieni 1914 Lenin nie porzucajc idei planetarnej rewolucji

przyjmuje program minimum: jeeli I wojna wiatowa nie wznieci rewolucji

na caym wiecie, to moe cho w jednym kraju! W ktrymkolwiek.

Moliwe jest zwycistwo socjalizmu [...] w jednym, z osobna wzitym, kraju

3 M. Frunze, Sobranije soczinienij, Moskwa 1957, t. 2, s. 96.

kapitalistycznym. Zwyciski proletariat tego kraju [...] przeciwstawiby si

pozostaemu wiatu [...] w razie koniecznoci nawet si zbrojn.4

Goszc swj program minimum Lenin nie zapomina o perspektywie

dugofalowej: o wiatowej rewolucji. Pytanie brzmi: jakie czynniki mog

odegra rol zapalnika? W 1916 roku udziela jednoznacznej odpowiedzi:

nastpi ona w wyniku drugiej wojny imperialistycznej.5

By moe jestem w bdzie, ale cho przeczytaem wiele rzeczy, ktre

wyszy spod pira Hitlera, nigdzie nie znalazem potwierdzenia, by Adolf

Schicklgruber w 1916 roku ni o wojnie wiatowej. Lenin tak. Co wicej,

Lenin ju wtedy teoretycznie uzasadnia konieczno takiej wojny dla

zbudowania socjalizmu na caym wiecie.

Wypadki rozwijaj si w byskawicznym tempie. Rok pniej wybucha

rewolucja w Rosji. Lenin powraca do kraju. Na czele niewielkiej, lecz

zorganizowanej na wojskow mod partii udaje mu si, korzystajc z

oglnego zamieszania, dokona zamachu stanu i przej wadz. Jego

pierwsze kroki s proste, ale zrczne. W momencie formowania

komunistycznego rzdu Lenin ogasza Dekret o pokoju, odnoszc znakomity

skutek propagandowy. Miliony dezerterw uciekaj z frontu do swoich chat,

przeksztacajc wojn imperialistyczn w wojn domow. Odegrali rol

lodoamacza, ktry roztrzaska Rosj. Kraj stopniowo pogra si w

chaosie, a komunici konsolidowali wadz, krok po kroku rozszerzajc swoje

wpywy na cay kraj.

Rwnie w polityce zagranicznej Lenin wykaza si nie mniejsz

zrcznoci. W marcu 1918 zawar w Brzeciu Litewskim traktat pokojowy z

Niemcami i ich sojusznikami. Strategiczna sytuacja Niemiec bya w tym

momencie beznadziejna. Wanie dlatego Lenin nalega na zawarcie traktatu,

ktry pozwoli mu skierowa wszystkie siy na utrwalanie komunistycznej

dyktatury w kraju. Rwnoczenie Niemcy mogy ze zdwojon energi

kontynuowa wojn z zachodnimi pastwami, wojn, ktra wyniszczya i

osabia wszystkich uczestnikw konfliktu.

Zawierajc separatystyczny pokj z Niemcami, Lenin zdradzi

sojusznikw carskiej Rosji. Zdradzi rwnie sam Rosj. Na pocztku 1918

4 W Lenin, O hale Stanw Zjednoczonych Europy, [w:] Dziea, Warszawa 1950

1975, t. 21, s. 360361. 5 Lenin, Program wojenny rewolucji proletariackiej, op. cit., t. 23, s. 7688.

roku zwycistwo Francji, Wielkiej Brytanii, Rosji, Stanw Zjednoczonych i

ich aliantw byo tylko kwesti czasu. Rosja, ktra poniosa w tej wojnie

milionowe ofiary, miaa zapewnione miejsce w obozie zwycizcw. Ale

Lenin nie chcia takiego zwycistwa. Przywdca bolszewikw sam

przyznawa, e pokj brzeski by tylko krokiem ku wiatowej rewolucji, e

wadza radziecka postawia wiatow dyktatur proletariatu i wiatow

rewolucj ponad wszelkie, choby najcisze, ofiary narodowe.6 W ten

sposb komunici oddali bez walki bliskim poraki Niemcom milion

kilometrw kwadratowych najbardziej yznych terenw i najbogatsze

uprzemysowione regiony kraju, nie liczc kontrybucji w zocie. W jakim

celu?

Odpowied jest prosta: zawarty traktat faktycznie zdemobilizowa

miliony onierzy, i te masy ludzkie, przez nikogo nie kierowane, ruszyy do

swych domw, niszczc na swej drodze podstawy rosyjskiej pastwowoci i

modej demokracji. Pokj brzeski da pocztek wojnie domowej znacznie

bardziej okrutnej i krwawej, ni I wojna wiatowa.

Pokj brzeski godzi nie tylko w narodowe interesy Rosji, godzi rwnie

w Niemcy. W pewnym sensie by pierwowzorem paktu RibbentropMootow.

Rachuby Lenina w 1918 roku byy identyczne jak te, ktrymi kierowa si

Stalin w roku 1939: pozwoli Niemcom na dalsze prowadzenie wojny na

Zachodzie, doprowadzi do wyniszczenia jej uczestnikw a wtedy...

W chwili gdy w Brzeciu podpisywany jest pokj z Niemcami, w

Piotrogrodzie trwaj gorczkowe przygotowania do obalenia berliskiego

rzdu. W 500tysicznym nakadzie drukuje si Die Fackel

komunistyczn gazet w jzyku niemieckim. Jeszcze przed podpisaniem

traktatu, w styczniu 1918 roku, rwnie w Piotrogrodzie powstaje niemiecka

komunistyczna grupa inicjatywna Spartacus. Wreszcie z rozkazu Lenina

wanie w komunistycznej Rosji, a nie w Niemczech, ukazuj si pisma Die

Weltrewolution i Die Rote Fahne.

22..

6 Lenin, Sprawozdanie KC na VIII zjedzie RKP(b), op. clt., t. 29, s. 135.

Rachuby Lenina okazay si trafne: niemieckie imperium nie wytrzymao

dugotrwaej wojny na wyczerpanie, ktra zakoczya si upadkiem

Hohenzollernw i rewolucj. Lenin niezwocznie anuluje podpisany traktat.

W wyniszczonej Europie, na ruinach cesarstw powstaj kolejne pastwa

komunistyczne wzorowane na bolszewickim reimie.

Lenin ma powody do zadowolenia: Jestemy w przededniu rewolucji

wiatowej!. W tym samym czasie odrzuca swj program minimum, nie

mwi ju o koniecznoci II wojny wiatowej. Wierzy, e pierwsza wystarczy,

e przyniesie oczekiwan rewolucj wiatow. Powouje Komintern7, ktry

okrela si jako wszechwiatowa partia komunistyczna i stawia sobie za cel

utworzenie Radzieckiej Socjalistycznej Republiki wiatowej.

Ale wiatowa rewolucja nie wybucha. Reimy komunistyczne w

Bawarii, Bremie, Sowacji i na Wgrzech nie utrzymay si. Zachodnie partie

rewolucyjne wykazay sabo i brak zdecydowania w walce o wadz. Lenin

mg im udzieli jedynie moralnego wsparcia: wszystkie siy bolszewikw

rzucono na wewntrzne fronty, do walki z narodami Rosji, ktre nie chciay

komunizmu.

Dopiero w 1920 roku Lenin uzna, e jego pozycja w pastwie jest na tyle

mocna, i moe sobie pozwoli na ofensyw w Europie w celu podsycenia

rewolucyjnego pomienia.

Sprzyjajca sytuacja w Niemczech zostaa ju zaprzepaszczona, niemniej

Republika Weimarska nadal stanowia dogodny poligon dla walki klas.

Rozbrojony i poniony kraj by pogrony w dramatycznym kryzysie

ekonomicznym. W marcu 1920 roku sytuacj dodatkowo pogorszy strajk

powszechny. Bya to istna beczka prochu, i do byo jednej iskry... Oficjalny

marsz Armii Czerwonej (Marsz Budionnego z 1919 roku) zawiera sowa

refrenu: Zdobdziemy Warszaw! Na Berlin!. Nikoaj Bucharin, teoretyk

partii bolszewickiej, nie waha si ogosi na amach Prawdy hasa bardziej

zdecydowanego: Pod mury Parya i Londynu!.

7 Komintern Kommunisticzeskij Internacjona (tzw. III Midzynarodwka) zrzesza

partie komunistyczne rnych krajw. Powsta na pocztku 1919 roku, jego siedzib bya Moskwa, a jej

pierwszym przewodniczcym G. Zinowjew czonek Politbiura RKP(b). Komintern by organizacj

zdominowan przez radzieckich komunistw, z czasem przeksztacon w ekspozytur wywiadw

ZSRR. Skompromitowany poparciem udzielanym III Rzeszy (lata 19351940) oraz wspprac z RSHA

i Abwehr zosta decyzj Stalina rozwizany w 1943 roku [przyp. red.].

Ale Rosja Radziecka nie miaa wsplnej granicy z Niemcami. Aby

wznieci poar rewolucji trzeba byo wpierw pokona Polsk buforowe

pastwo, wolne i niezawise. Wanie Polska zagrodzia drog czerwonym

legionom. Cae przedsiwzicie zakoczyo si klsk: radzieckie wojska pod

wodz Tuchaczewskiego zostay rozbite pod Warszaw i salwoway si

ucieczk. W krytycznym momencie starcia Tuchaczewski, szczeglnie

niekompetentny, nie dysponowa ju adnymi odwodami, co przewayo szal

na korzy Pisudskiego. Klska nie bya przypadkowa: p roku przed

rozpoczciem radzieckiego marszu wyzwoleczego na Warszaw i Berlin,

wanie Tuchaczewski wygasza teorie na temat nieprzydatnoci rezerw

strategicznych podczas wojny.

Prawa strategii s proste, lecz nieubagane. Podstawow zasad strategii

jest koncentracja. Chodzi o to, by zgromadzi przytaczajce siy, ktre we

waciwym momencie uderz w najsabszy punkt przeciwnika. Aby taka

koncentracja si bya moliwa, niezbdne s rezerwy. Tuchaczewski nie

pojmowa tej prostej prawdy i zapaci porak. Za co do rewolucji w

Niemczech, to wszystkie plany trzeba byo odoy do 1923 roku.

Rozbicie wojsk Tuchaczewskiego miao dla bolszewikw fatalne

nastpstwa. Rosja, ktr, zdawaoby si, utopili ju we krwi i

podporzdkowali sobie bez reszty, nagle poderwaa si w rozpaczliwej prbie

zrzucenia komunistycznego jarzma. Zastrajkowa robotniczy Piotrogrd,

kolebka rewolucji. Robotnicy domagaj si chleba i obiecanej wolnoci. W

chwili, gdy bolszewicy podejmuj prby zdawienia rewolty, na stron

robotnikw przechodzi eskadra Floty Batyckiej. Marynarze Kronsztadu,

ktrzy trzy lata wczeniej podarowali Leninowi i Trockiemu wadz, obecnie

daj usunicia komunistw. Przez cay kraj przetacza si fala chopskich

rebelii. W lasach pod Tambowem chopi tworz potn armi

antykomunistyczn, dobrze zorganizowan, lecz sabo uzbrojon.

Tuchaczewski otrzymuje rozkaz opanowania sytuacji. Rosyjsk krwi

marszaek zmywa z siebie haniebn porak w Polsce. Okruciestwo akcji

pacyfikacyjnej w Kronsztadzie przeszo do historii, za eksterminacja

chopstwa w guberni tambowskiej naley do najpotworniejszych kart w

dziejach ludzkoci.8

W celu stumienia tej chopskiej rewolty nie zawahano si zastosowa

najbardziej drastycznych rodkw. Dokadna liczba ofiar nie jest znana, ale

bez ryzyka bdu mona mwi o setkach tysicy zabitych. W akcji

pacyfikacyjnej brali udzia niemal wszyscy pniejsi marszakowie i

generaowie radzieccy: wiadcz o tym ich yciorysy. Pod wpywem

wypadkw w Kronsztadzie i Tambowie Lenin chwilowo porzuci ide

wiatowej rewolucji i zredukowa stan armii z 5 milionw do 500 tysicy.

33..

W 1921 roku Lenin wprowadza NEP Now Polityk Ekonomiczn.

Nie byo w tej polityce adnego nowatorstwa po prostu stary, dobry

kapitalizm. Wobec groby klski godowej komunici zgodzili si na daleko

idce ustpstwa, zaakceptowali nawet elementy wolnego rynku byle tylko

utrzyma si przy wadzy. Uwaa si, e to wanie powstania w Kronsztadzie

i Tambowie skoniy Lenina do wprowadzenia NEPu i pewnego osabienia

presji ideologicznej, wywieranej na spoeczestwo.

Wydaje mi si, e przyczyn tej decyzji powinnimy szuka gbiej. W

1921 roku stao si jasne, e wojna wiatowa nie spowodowaa wiatowej

rewolucji. Naleao wic, za rad Trockiego, przej do rewolucji

permanentnej, uderzajc w najsabsze ogniwa wolnego wiata i

przygotowujc rwnoczenie II wojn wiatow, ktra miaaby wreszcie

przynie ostateczne wyzwolenie. W grudniu 1920 roku, na krtko przed

wprowadzeniem NEPu, Lenin oznajmia bez ogrdek: Nowa wojna, taka

sama jak I wojna wiatowa, jest nieunikniona. Stwierdza te: Wyszlimy z

jednego etapu wojen, musimy szykowa si do nastpnego.

Oto dlaczego wprowadzono NEP. Pokj jest tylko pauz przed kolejn

wojn: tak twierdzi Lenin, tak twierdzi Stalin, tak twierdzi Prawda. NEP

jest chwil wytchnienia przed nadcigajcymi wojnami. Komunici musz

zaprowadzi w kraju porzdek, skonsolidowa wadz, rozkrci potny

8 XX wiek zna niemao wielkich zbrodniarzy: Jeow, Himmler, Pol Pot. Co do iloci przelanej

krwi, Tuchaczewski w peni zasuy, by znale si wrd nich. Poza tym by jednak prekursorem

[przyp. aut.].

przemys zbrojeniowy, wreszcie przygotowa spoeczestwo do przyszych

batalii i kampanii wyzwoleczych. Oto ich gwna troska.

Wprowadzenie elementw wolnego rynku nie oznaczao bynajmniej

zaniechania przygotowa do wiatowej rewolucji, ktrej detonatorem miaa

si sta II wojna wiatowa.

W 1922 roku utworzono Zwizek Socjalistycznych Republik

Radzieckich. Mia to by decydujcy krok na drodze ku Radzieckiej

Socjalistycznej Republice wiatowej. Pocztkowo ZSRR tworzyy zaledwie

cztery republiki. Deklaracja o powstaniu pastwa zakadaa stopniowe

zwikszanie ich liczby, a Zwizek obejmie ca planet. Byo to, de facto,

otwarte i jednoznaczne wypowiedzenie wojny caej reszcie wiata.

RROOZZDDZZIIAA 22..

GGWWNNYY WWRRGG

Jeli rewolucyjna burza w Europie ma si rozpocz z jakiejkolwiek strony, to

wanie od strony Niemiec [...] zwycistwo rewolucji w Niemczech to

zapewnienie zwycistwa rewolucji midzynarodowej.9

J. STALIN

11..

W 1923 roku Niemcy ponownie znalazy si na progu rewolucji.

Osabiony chorob Lenin nie uczestniczy ju w kierowaniu pastwem ani

Kominternem. Stalin niemal cakowicie przej ster rzdw, cho na razie ani

kraj, ani wiat ani jego partyjni rywale tego nie dostrzegli.

Oto jak sam Stalin opisuje swoj rol w przygotowaniach do rewolucji

niemieckiej 1923 roku: Komisja niemiecka Kominternu, w skad ktrej

wchodzili Zinowjew, Bucharin, Stalin, Trocki, Radek i kilku towarzyszy

niemieckich, powzia szereg konkretnych uchwa w sprawie bezporedniej

pomocy dla towarzyszy niemieckich w akcji zmierzajcej do zdobycia

wadzy.10

Borys Baanow, osobisty sekretarz Stalina, po swej ucieczce na Zachd

szczegowo opisa te przygotowania. Z jego sw wynika, e rodki

przeznaczone na niemieck rewolucj byy kolosalne: Politbiuro postanowio,

e nie bd w adnym stopniu ograniczane. W Zwizku Radzieckim

zmobilizowano wszystkich komunistw pochodzenia niemieckiego lub

znajcych jzyk niemiecki, by po specjalnym szkoleniu przerzuci ich do

Niemiec. Na miejscu ich konspiracyjn dziaalnoci kierowali radzieccy

wysannicy wysokiej rangi, jak ludowy komisarz ds. pracy W. Szmidt,

wiceprzewodniczcy GPU11

I. Unszlicht (przyszy szef wywiadu

9 J. Stalin, Dziea, Warszawa 19491951, t. 6, s. 269.

10 Przemwienie na plenum KC i CKK WKP(b) w dniu 5 sierpnia 1927 roku, [w:] Stalin, op.

cit., t. 10, s. 70. 11

GPU Gosudarstwiennoje Politiczeskoje Uprawlenije Pastwowy Zarzd Polityczny,

19221923 [przyp. tum.).

wojskowego), a take czonkowie KC WKP(b) Radek i Piatakow. Radziecki

ambasador w Berlinie N. Krestinski rozwin burzliw dziaalno i

rozbudowa potn sie agenturaln. Poselstwo ZSRR przeistoczyo si

zorganizowane centrum rewolucji. Za jego porednictwem pyny z Moskwy

dyrektywy i strumie pienidzy na wywrotow propagand, zakup broni i

amunicji. Unszlicht mia organizowa zbrojne oddziay powstacze

(rekrutacj, uzbrojenie), ktre dokonayby przewrotu, oraz niemieck CzK,12

ktra po przewrocie wytrzebiaby buruazj i innych przeciwnikw

rewolucji.13

Radzieckie Biuro Polityczne opracowao i zatwierdzio szczegowy plan

przewrotu, ktrego dat wyznaczono na 9 listopada 1923 roku. Ale

oczekiwana rewolucja nie nastpia.

Powodw byo wiele. Przede wszystkim niemiecka partia komunistyczna

nie miaa wystarczajcego oparcia w spoeczestwie, ktrego znaczna cz

opowiedziaa si po stronie bardziej umiarkowanej socjaldemokracji. Poza

tym partia rozdzielia si na dwie frakcje, ktrych przywdcy (w odrnieniu

od Lenina i Trockiego w 1917 roku) nie wykazali w krytycznej chwili do

stanowczoci.

Drugi powd by ten sam, co w 1920 roku: Niemcy i ZSRR nie miay

wsplnej granicy. Armia Czerwona nie moga popieszy z pomoc

niemieckim komunistom i ich niezdecydowanym liderom.

Trzeci powd by bez wtpienia najwaniejszy: umierajcy Lenin od

dawna ju nie przewodzi Zwizkowi Radzieckiemu ani wiatowej rewolucji.

Potencjalnych nastpcw by legion: Trocki, Zinowjew, Kamieniew, Rykw,

Bucharin. U ich boku skromny Stalin wydawa si pozostawa w cieniu i nikt

nie upatrywa w nim moliwego pretendenta do wadzy, cho ju wwczas,

cytujc sowa Lenina, skupi w swych rkach nieograniczon wadz.

Niemiecka rewolucja 1923 roku bya sterowana przez Kreml, gdzie w

tym czasie toczya si zaarta walka. aden z pretendentw nie chcia widzie

swego rywala w roli przywdcy niemieckiej, a wic europejskiej rewolucji.

Trwaa ciga przepychanka, paday sprzeczne dyrektywy co w aden

sposb nie mogo przybliy upragnionego zwycistwa.

12

WCzK Wsierossijskaja Czerezwyczajnaja Komissija Wszechzwizkowa Specjalna

Komisja do Walki z Kontrrewolucj i Sabotaem, 19171922 [przyp. tum.]. 13

B. Baanow, Byem sekretarzem Stalina, Bibl. Krytyki, Warszawa 1985, s. 42.

Mdrala Stalin nie pcha si do steru; ca energi powici ostatecznej

konsolidacji swej wadzy, odkadajc na pniej wszystkie pozostae

problemy, ze wiatow rewolucj wcznie.

W nastpnych latach Stalin pozbdzie si kolejno wszystkich rywali,

spuszczajc jednego za drugim po stromych stopniach wadzy, ktre koczyy

si w kazamatach ubianki.

Stanwszy na czele partii i pastwa, Stalin usunie wszystkie przeszkody,

ktre uniemoliwiy niemieck rewolucj: zaprowadzi porzdek w

niemieckiej partii komunistycznej, zmuszajc j do lepego posuszestwa

Moskwie; ustanowi wsplne granice z Niemcami; wreszcie pozwoli nazistom

zniszczy niemieck socjaldemokracj.

Wedug Marksa i Lenina wojna miaa przypieszy i uatwi procesy

rewolucyjne. Wojna wyostrza sprzecznoci, niszczy gospodark, zblia

narody i pastwa do fatalnej granicy, po przekroczeniu ktrej zaamuj si

wszelkie konwencje kierujce normalnym yciem. Nic wic dziwnego, e w

kwestii wojny i pokoju Stalin zaj pryncypialne stanowisko: naley bez

pardonu zwalcza socjaldemokratw i pacyfistw, ktrzy odcigaj proletariat

od rewolucji i wojny. 7 listopada 1927 Stalin rzuci haso: Nie podobna

skoczy z kapitalizmem, nie skoczywszy z socjaldemokratyzmem w ruchu

robotniczym.14

W nastpnym roku Stalin owiadczy, e wojna z socjaldemokracj jest

gwnym zadaniem komunistw: Po pierwsze, nieustanna walka z

socjaldemokratyzmem we wszystkich dziedzinach [...] wczajc tu rwnie

demaskowanie buruazyjnego pacyfizmu.15

Stosunek Stalina do kadego, kto pragn odwetu i wojny, na przykad do

niemieckich faszystw, by rwnie prosty i logiczny: naley ich popiera,

bowiem d do zniszczenia socjaldemokratw i pacyfistw. W 1927 roku

Stalin przewiduje dojcie faszystw do wadzy i uznaje to za podane:

Wanie to, e rzdy kapitalistyczne faszyzuj si, wanie ten fakt prowadzi

do zaostrzenia si sytuacji wewntrznej w krajach kapitalistycznych oraz do

rewolucyjnych wystpie robotnikw.16

Siedem lat pniej Stalin podkrela,

e kryzys rewolucyjny bdzie narasta tym szybciej, im bardziej stacza si

14

Stalin, op. cit., t. 10, s. 248. 15

Stalin, op. cit., t. 11, s. 209210. 16

Przemwienie na poczonym Plenum KC i CKK, [w:] Stalin, op. cit., t. 10, s. 56.

bdzie na manowce buruazja w swoich kombinacjach wojennych, im czciej

ucieka si bdzie do terrorystycznych metod walki.17

I Stalin udziela faszystom swojego poparcia. Jego wierni poplecznicy, na

przykad czonek Politbiura niemieckiej kompartii Hermann Remmele,

otwarcie popieraj nazistw walczcych o wadz. Stalin odegra ogromn

rol w przejciu przez niemieckich faszystw steru rzdw. Na ten temat

ukae si osobna ksika. Teraz przytocz tylko sowa Lwa Trockiego,

wypowiedziane w 1936 roku: Bez Stalina nie byoby Hitlera, nie byoby

Gestapo!.18

Przenikliwoci Trockiego i gbokiej znajomoci tematu

dowodzi jeszcze jedna jego uwaga z listopada 1938 roku: Stalin ostatecznie

rozwiza rce zarwno Hitlerowi jak jego przeciwnikom i popchn Europ

ku wojnie.19

Te sowa zostay wypowiedziane w czasie gdy Chamberlain

uwaa, e wojny nie bdzie, Mussolini kreowa si na gobka pokoju, a

Hitler jeszcze nie wyda dyrektywy o napaci na Polsk ani na Francj. Caa

Europa odetchna z ulg, wierzc, e wojny nie bdzie. Tymczasem Trocki

ju wtedy wiedzia, e konflikt zblia si nieuchronnie i kto ponosi za to

odpowiedzialno.

W czerwcu roku 1939 toczyy si intensywne rokowania z udziaem

Francji, Wielkiej Brytanii i ZSRR w sprawie zawarcia trjstronnego ukadu na

wypadek agresji. Nikt nie przewidywa moliwoci ewentualnych

niespodzianek czy komplikacji. Tymczasem 21 czerwca Trocki napisa:

ZSRR ca swoj potg zbliy si do granicy Niemiec w momencie, gdy III

Rzesza bdzie uwikana w walk o nowy podzia wiata.20

I tak si te stao:

Niemcy walczyy we Francji, a Stalin ca swoj potg okupowa

kolejnych zachodnich ssiadw ZSRR, prc ku niemieckim granicom. W tym

samym dniu 21 czerwca 1939 roku Trocki da jeszcze jeden dowd swej

niezwykej przenikliwoci. Zapowiedzia, e jesieni 1939 roku Polska bdzie

okupowana przez Niemcy, a jesieni 1941 roku Hitler zaatakuje Zwizek

Radziecki.21

Trocki pomyli si tu zaledwie o kilka miesicy. Stalin rwnie,

ale o tym pniej.

17

Referat sprawozdawczy na XVII zjedzie WKP(b), [w:] Stalin, op. cit.. t. 13, s. 303. 18

Biulietie opozicji, nr 5253, Pary, padziernik 1936. 19

Ibid., nr 71, listopad 1938. 20

Ibid., nr 7980, czerwiec 1939. 21

Ibid.

Po pidziesiciu z gr latach ze zdumieniem czytamy te profetyczne

zapiski. Skd mg to wszystko wiedzie? Odpowiedzi jest jego biografia.

Lew Trocki wspautor komunistycznego przewrotu, twrca Armii

Czerwonej, przedstawiciel ZSRR na rokowaniach w Brzeciu Litewskim,

pierwszy szef radzieckiej dyplomacji i gwnodowodzcy radzieckich si

zbrojnych by, wraz z Leninem, uznanym liderem Zwizku Radzieckiego i

przywdc wiatowej rewolucji. Kto jak kto, ale Trocki dobrze wiedzia czym

s komunizm, Armia Czerwona i sam towarzysz Stalin. Jak sam mwi,

wszystkie swoje wnioski opiera na powszechnie dostpnych radzieckich

publikacjach, w szczeglnoci na wypowiedziach sekretarza generalnego

Kominternu Georgi Dymitrowa.

Trocki pierwszy przejrza gr Stalina. Nie da si tego powiedzie o

przywdcach zachodnich demokracji, ani o Hitlerze, przynajmniej na

pocztku. Bya to gra nieskomplikowana. Trocki sam pad jej ofiar i

zrozumia jej reguy. Stalin odsun Trockiego od wadzy korzystajc z

pomocy Kamieniewa i Zinowjewa, potem w sojuszu z Bucharinem odsun

obu wsplnikw, by jaki czas pniej zlikwidowa samego Bucharina. Na

jego polecenie Henryk Jagoda unieszkodliwi czekistw Dzieryskiego,

nastpnie Jeow zneutralizowa Jagod i jego ludzi, a Beria z kolei usun

Jeowa i tak dalej.

Trocki dostrzeg, e na scenie midzynarodowej Stalin stosuje t sam

taktyk: traktuje niemiecki faszyzm czysto instrumentalnie, jak zapalnik

wojny, jak lodoamacz, ktry utoruje mu drog do rewolucji. To Hitler

wykona ca czarn robot. Niech wic Europa wali si i pka pod

uderzeniami lodoamacza!

W 1927 roku Stalin oznajmia, e druga wojna imperialistyczna jest

nieunikniona i rwnie nieunikniony jest udzia w tej wojnie Zwizku

Radzieckiego. Ale przebiegy Stalin nie chce sam wszczyna wojny ani zbyt

szybko si w ni zaangaowa: Wystpimy, ale wystpimy jako ostatni, eby

rzuci decydujcy ciar na szal, ciar, ktry mgby przeway.22

Stalin potrzebuje w Europie kryzysw, wojen, zniszcze i godu. To

wszystko moe da mu Hitler. Im wikszych zbrodni dopuszcz si nazici,

tym atwiej bdzie Stalinowi pchn na kontynent wyzwolecz Armi

Czerwon. Trocki zrozumia to wszystko jeszcze przed rozpoczciem wojny,

22 Stalin, op. cit., t. 7, s. 24.

nawet przed dojciem Hitlera do wadzy. W 1932 roku tumaczy stosunek

Stalina do narodowych socjalistw: Niech tylko obejm wadz, niech si

skompromituj, a wtedy....

Poczwszy od 1927 roku Stalin ze wszystkich si wspiera rwcych si do

wadzy nazistw (cho publicznie stara si tego nie okazywa). Kiedy obejm

ju steiy rzdw usilnie popycha ich ku wojnie. Po rozpoczciu dziaa

wojennych poleca komunistom krajw demokratycznych, by chwilowo

przeszli na pozycje pacyfistyczne, demoralizowali zachodnie armie, dajc

zaprzestania imperialistycznej wojny i sabotowali militarne wysiki

wasnych rzdw.

Ale wypuszczajc hitlerowski lodoamacz na demokratyczn Europ

Stalin zawczasu wyda na wyrok mierci. Pi lat przed dojciem NSDAP do

wadzy w Niemczech planowa ich zagad: Rozbi faszyzm, obali

kapitalizm, ustanowi Wadz Sowietw, wyzwoli kolonie z niewoli.23

23

Stalin, op. cit., t. 11, s. 210.

RROOZZDDZZIIAA 33..

PPOO CCOO KKOOMMUUNNIISSTTOOMM PPOOTTRRZZEEBBNNAA

JJEESSTT BBRROO??

Ludzie gin za metal...

GOUNOUD, FAUST

11..

W 1933 roku niemiecki pukownik Heinz Guderian odwiedzi radzieck

fabryk parowozw w Charkowie. Tam mg si przekona na wasne oczy,

e fabryka produkuje rwnie czogi 22 dziennie.

Aby waciwie oceni uboczn produkcj jednej radzieckiej fabryki w

warunkach pokoju, trzeba pamita, e Niemcy w tym czasie w ogle nie

produkoway czogw. W momencie rozpoczcia wojny w 1939 roku Hitler

mia do dyspozycji 3.195 czogw czyli szeciomiesiczn produkcj

uboczn charkowskiego przedsibiorstwa.

Aby uzmysowi sobie, co oznacza produkcja 22 czogw dziennie,

trzeba pamita, e w 1940 roku, ju po wybuchu wojny w Europie, Stany

Zjednoczone miay w swoim arsenale zaledwie 400 czogw.

Obejrzane przez Guderiana czogi byy dzieem geniusza amerykaskiej

myli technicznej o nazwisku J. W. Christie. Nikt nie doceni go naleycie.

Nikt, prcz radzieckich konstruktorw. Zakupiono amerykaski prototyp

czogu, a nastpnie na faszywych papierach przetransportowano do ZSRR

jako traktor. W Zwizku Radzieckim niezwocznie uruchomiono produkcj

tego traktora, ktry opuszcza tamy jako pojazd BT Bystrochodnyj

Tank czog szybki.

Pierwsze wozy BT osigay prdko 100 km/godz., ktr nawet dzi

kady czogista uzna za zawrotn.24

Techniczne rozwizania kaduba byy

24

Poniewa na radzieckich drogach ukad przeniesienia napdu nie wytrzymywa obcie

wystpujcy przy tak wysokiej prdkoci, montowano specjalne ograniczniki majce zapobiega

awariom. Dlatego podawana w wikszoci rde warto prdkoci maksymalnej (na koach) czogw z

rodziny BT waha si w granicach 7086 km/godz. [przyp. aut.].

proste i racjonalne. Pod wzgldem uksztatowania opancerzenia, czog lekki

BT przewysza wszystkie wczesne konstrukcje, w tym sprzt armii

amerykaskiej.

Synny T34, najlepszy czog II wojny wiatowej, wywodzi si w prostej

linii od BT. Ksztat jego kaduba by rozwiniciem idei utalentowanego

amerykaskiego konstruktora. Pomys zastosowania pochylonych pyt

pancerza czoowego dla wzmocnienia osony czogu przejto niebawem w

niemieckich Pantherach, a potem we wszystkich czogach wiata.

Mimo wszystkich ogromnych walorw, BT mia jednak pewien

niezaprzeczalny feler: by nie do uycia na terytorium ZSRR.

22..

BT by czogiem agresywnym. Gwn zalet bya jego prdko. Czog

BT przypomina do zudzenia maego, rczego wojownika mongolskiej

konnicy. Czyngischan najczciej poraa wroga niespodziewanym

uderzeniem swoich zmasowanych oddziaw. Niszczy przeciwnika nie si

ora, lecz byskawicznymi i gbokimi manewrami wojsk. Dlatego nie

potrzebowa cikiej i nieruchawej jazdy, lecz lekkich, zwinnych hord,

mogcych pokonywa wielkie przestrzenie, forsowa rzeki z marszu i

wdziera si gboko na tyy wroga.

Tak wanie charakterystyk mia czog lekki BT, ktrego do 1 wrzenia

1939 roku wyprodukowano wicej, ni wszystkich innych czogw na caym

wiecie razem. Jego mobilno, prdko i znaczny zasig uzyskano dziki

racjonalnemu, lekkiemu i cienkiemu opancerzeniu. Czogw BT mona byo

uy tylko w wojnie agresywnej, wycznie na tyach wroga, w jednej z tych

niespodziewanych operacji ofensywnych, kiedy pancerne zagony przerywaj

lini frontu, i, omijajc punkty oporu, zmierzaj prosto przed siebie, w gb

terytorium wroga, do jego miast, mostw, fabryk, lotnisk, portw,

magazynw, orodkw cznoci i dowodzenia.

Niezwyke agresywne zalety czogw BT osignito rwnie dziki

zastosowaniu jedynego w swoim rodzaju ukadu jezdnego. Po polnych

drogach BT porusza si na gsienicach, ale na szosie zrzuca gsienice i

stawa si pojazdem koowym. Jednak, jak wiadomo, dua prdko pojazdu

jest zaprzeczeniem jego zdolnoci terenowych: albo wybieramy szybki

samochd, mogcy porusza si tylko po dobrych drogach, albo duo

wolniejszy traktor, ktry pokona kad przeszkod. Radzieccy marszakowie

zdecydowali si na samochd: czogi BT byy cakowicie bezradne na terenie

ZSRR.

Kiedy Hitler rozpocz operacj Barbarossa, niemal wszystkie BT

porzucono na pastw wroga. Na radzieckich bezdroach nie radziy sobie

nawet na gsienicach. Co si tyczy k, to w warunkach bojowych nie uyto

ich bodaj ani razu. A wic w praktyce nie wykorzystano potencjalnych

moliwoci tych wspaniaych wozw bojowych, co zreszt nie powinno

nikogo dziwi. Radzieckie czogi koowogsienicowe zbudowano w jednym

tylko celu: by ich uy na obcych terytoriach, tam, gdzie dobrych szos byo

pod dostatkiem.

Spjrzmy wic na pastwa ssiadujce z ZSRR. Mona z gry wykluczy

Turcj, Iran, Afganistan, Chiny, Mongoli, Manduri i Kore: w tych krajach

trudno o odpowiednie drogi. Tylko marszaek ukw zdoa uy czogw BT

na paskich terenach Mongolii, lecz wycznie na gsienicach, przy czym by

bardzo niezadowolony: na bezdroach gsienice czsto spaday, koa za,

nawet na polnych drogach, grzzy w podou i pojazdy buksoway w miejscu.

Czogw BT mona byo skutecznie uywa tylko w Europie Zachodniej.

Poruszajc si na koach mogyby w peni wykaza swe zalety w Niemczech,

Belgii i we Francji.

Na pytanie Co jest waniejsze w BT koa czy gsienice?, wczesne

podrczniki udzielay jednoznacznej odpowiedzi: koa. To one zapewniaj

czogom ich prdko. Gsienice miay jedynie umoliwi dotarcie do obcego

terytorium, na przykad przedarcie si przez Polsk, do niemieckich autostrad.

Uchodziy za sprzt jednorazowego uytku, porzucany, gdy staje si zbdny,

jak spadochron po skoku na tyy wroga. Zreszt radzieckie dywizje i korpusy

wyposaone w czogi BT nie miay odpowiednich pojazdw dla zbierania i

transportowania porzuconych gsienic. W myl opracowanych planw

strategicznych, BT miay kontynuowa kampani na doskonaych zachodnich

autostradach.

Warto rwnie odnotowa, e Zwizek Radziecki by w tym czasie

jedynym pastwem masowo produkujcym czogiamfibie. W wojnie

obronnej jest to sprzt bezuyteczny. Zreszt na pocztku hitlerowskiej agresji

rwnie zostay porzucone, a produkcji zaniechano, podobnie jak czogw

BT.

W 1938 roku w Zwizku Radzieckim rozpoczto intensywne prace,

zmierzajce do opracowania nowego typu czogu koowogsienicowego,

oznaczonego niecodziennym kryptonimem A20. Co oznacza symbol A?

aden radziecki podrcznik nie daje odpowiedzi na to pytanie. Nie jest

wykluczone, e po opublikowaniu tej ksiki zainteresowani wynajd jakie

wytumaczenie. Spdziem sporo czasu, starajc si rozwiza t zagadk.

Prawdopodobn odpowied znalazem w Fabryce nr 138 w tej samej, ktr

w 1933 roku zwiedza Heinz Guderian. Najstarsi zatrudnieni tam robotnicy

utrzymuj, e pierwotnie A oznaczao autostradowy. To wytumaczenie

wydaje mi si przekonujce. Czog A20 by pochodn czoguBT, ktrego

gwna cecha bystrochodnyj, szybki znalaza wyraz w inicjaach.

Dlaczego ta regua nie miaaby si powtrzy w wypadku A20? Jego

gwnym zadaniem byo dotarcie do autostrad, by tam przemieni si w krla

prdkoci.

Na przeomie lat osiemdziesitych i dziewidziesitych Zwizek

Radziecki nadal nie dysponowa choby kilometrem drogi, ktr na Zachodzie

przyjto nazywa autostrad. W 1938 roku ani jedno pastwo graniczce z

ZSRR nie miao takiej infrastruktury. Ale rok pniej pakt Ribbentrop

Mootow dzielc Polsk wprowadzi wspln granic Zwizku Radzieckiego

z pastwem, posiadajcym rozbudowan sie autostrad: z Niemcami.

Historycy tumacz, e w czerwcu 1941 roku radzieckie czogi nie byy

gotowe do wojny. To nieprawda. Nie byy gotowe do wojny obronnej na

terytorium ZSRR. Budowano je w innym celu: miay prowadzi innego

rodzaju wojn na innych terytoriach.

33..

Liczbie i jakoci radzieckich czogw odpowiadaa liczba i jako

radzieckich samolotw bojowych. Komunistyczni historycy utrzymuj, e

cho liczba ich bya pokana, byy to marne, przestarzae typy. Proponuj

wic, by wzi pod uwag tylko najnowoczeniejsze konstrukcje, jak MiG3.

Jak1, Pe2, I2 pomijajc starocie wyprodukowane wiele lat przed

wojn.

Innego zdania o tych rupieciach jest Alfred Price, oficer Royal Air

Force, ktry mia okazj pilotowa ponad czterdzieci rozmaitych typw

samolotw i spdzi za sterami cznie ponad 4.000 godzin: Pord

wszystkich myliwcw wiata produkowanych seryjnie przed wrzeniem 1939

roku, najlepsze uzbrojenie mia I16, dzieo rosyjskiego konstruktora

Polikarpowa. [...] Si ognia przewysza dwukrotnie Messerschmitta Bf

109E i prawie trzykrotnie Spitfirea Mk I. W owym czasie 116 by jedynym

samolotem myliwskim, ktrego pilota chronia pancerna osona. Jeeli kto

sdzi, e Rosjanie przed II wojn wiatow byli zacofanymi kmiotkami, ktrzy

rozwinli si dopiero pniej, wykorzystujc niemieckie dowiadczenia,

powinien sign do faktw.25

Dodajmy, e w sierpniu 1939 roku, po raz pierwszy w dziejach lotnictwa,

radzieckie myliwce na szerok skal uzbrojono w niekierowane pociski

rakietowe. Rwnoczenie w ZSRR koczono prace nad unikaln wwczas

konstrukcj samolotu z opancerzonym kadubem prawdziwego latajcego

czogu I2, ktrego potne uzbrojenie stanowio, midzy innymi, osiem

rakiet.

Co si zatem stao? Dlaczego ju w pierwszym dniu wojny radzieckie

lotnictwo stracio dominacj w powietrzu? Wytumaczenie jest proste:

wikszoci radzieckich pilotw, w tym pilotw myliwskich, nigdy nie

uczono prowadzenia walk powietrznych. wiczono ich jedynie w atakowaniu

celw naziemnych. Radzieckie regulaminy lotnictwa myliwskiego i

bombowego (BUIA40 i BUBA40)26

nastawiay pilotw na

przeprowadzenie jednej, zaskakujcej i zmasowanej operacji ofensywnej, w

trakcie ktrej radzieckie lotnictwo zniszczyoby jednym uderzeniem eskadry

wroga jeszcze na pytach lotnisk, nim zd wystartowa, zapewniajc sobie

niepodzielne panowanie w powietrzu.

W 1929 roku pismo Wojna i rewolucja opublikowao artyku

zatytuowany Pocztkowy okres wojny, ktry stwierdza m.in.: Korzystnie

jest przej inicjatyw i pierwszemu napa na wroga. Ten, kto wykae

inicjatyw i zaatakuje z powietrza lotniska i hangary przeciwnika, moe potem

25

A. Price, World War II Fighter Conflict, Londyn 1975, s. 18, 21. 26

BUIA Bojewoj Ustaw Istriebitielnoj Awiacji, BUBA Bojewoj Ustaw

Bombardirowocznoj Awiacji [przyp. tum.].

liczy na panowanie w powietrzu.27

W latach 19401941 wnioski te znalazy

zastosowanie w wyej wymienionych regulaminach WWS28

.

Radzieccy teoretycy mieli na myli bardzo konkretnego przeciwnika. A.

apczyski, gwny strateg powietrznych batalii, ilustrowa swoje ksiki

szczegowymi mapami naziemnych celw do bombardowania w pierwszej

kolejnoci: planami wza kolejowego w Lipsku i berliskiego dworca na

Friedrichstrasse.29

Oto jak, jego zdaniem, naleao broni radzieckiego

terytorium: Zdecydowana ofensywa ldowa przyciga, jak magnes, siy

powietrzne nieprzyjaciela i suy za najlepszy rodek obrony kraju przed

lotnictwem wroga. [...] Obrona przeciwlotnicza nie powinna polega na

manewrach z gbi kraju, lecz na manewrach w gb terytorium

przeciwnika.30

Oto dlaczego w 1941 roku cae radzieckie lotnictwo byo skoncentrowane

w pasie przygranicznym. Na przykad lotnisko polowe 123. Puku Lotnictwa

Myliwskiego WWS zlokalizowano dwa kilometry od niemieckiej granicy. W

warunkach bojowych dla zaoszczdzenia paliwa samoloty startuj w kierunku

przeciwnika. W 123. Puku, podobnie jak w wielu innych, miay one nabiera

wysokoci lecc nad terytorium niemieckim.

Przed wojn i w jej trakcie Zwizek Radziecki produkowa

doskonae samoloty, zaskakujce prostot rozwiza konstrukcyjnych. Ich

przeznaczeniem nie byo strcanie maszyn wroga w walce powietrznej, lecz

ich niszczenie na ziemi. Samolot szturmowy I2 by tej koncepcji

szczytowym osigniciem. Jego gwnym celem byy lotniska. Projektujc ten

samolot konstruktor S. Iljuszyn nie zaniedba jego obrony. W pierwotnej

wersji zaog stanowio dwch lotnikw: za plecami pilota siedzia strzelec

pokadowy, osaniajcy tyln psfer przed ewentualnym atakiem

myliwcw. Stalin osobicie zatelefonowa do Iljuszyna i nakaza usun

stanowisko strzelca: nie przewidywa sytuacji, w ktrej cho jeden myliwiec

wroga zdy wzbi si w powietrze...

Po dowiadczeniach operacji Barbarossa, Stalin ponownie

zatelefonowa do Iljuszyna, polecajc przywrcenie dwuosobowej zaogi: w

27 Wojna i rewolucja, nr 9/1929, s. 7.

28 WWS SS WojennoWozdusznyje Siy Sowietskogo Sojuza lotnictwo wojskowe

Zwizku Radzieckiego [przyp. red.]. 29

A. apczyski, Wozdusznaja armija, Moskwa 1939, s. 24, 34. 30

Ibid., s. 176177.

wojnie defensywnej nawet samolot szturmowy potrzebuje uzbrojenia

obronnego.

44..

W 1927 roku Stalin ostatecznie umacnia swoj pozycj na szczytach

wadzy. Odtd moe powici wicej uwagi problemom caego ruchu

komunistycznego i rewolucji wiatowej. W tym samym roku ostatecznie

utwierdza si w przekonaniu, e nowa wojna wiatowa jest nieunikniona i

podejmuje bezlitosn walk z socjaldemokratycznym pacyfizmem, ktry

wojnie pragnie zapobiec. Stalin udziela wic poparcia rwcym si ku wadzy

niemieckim faszystom.

Rok 1927 oznacza te pocztek industrializacji ZSRR, a raczej

nadindustrializacji, wyznaczanej odtd przez kolejne plany 5letnie.

Na pocztku pierwszej piciolatki RKKA31

miaa na stanie 92 czogi, a

pod jej koniec 4.000, cho produkcja zbrojeniowa nie uzyskaa jeszcze

priorytetu. W trakcie pierwszego planu 5letniego nastawiano si raczej na

tworzenie przemysowej infrastruktury, fundamentw sektora zbrojeniowego.

Druga piciolatka bya kontynuacj pierwszej: wznoszono piece

martenowskie, koksownie, walcownie i zgniatacze, budowano elektrownie i

tlenownie, uruchamiano nowe kopalnie.

Produkcja zbrojeniowa nadal nie bya priorytetem, cho Stalin nie

zasypia gruszek w popiele: w cigu dwch pierwszych piciolatek tamy

produkcyjne opucio 24.708 samolotw bojowych...

Dopiero trzeci plan 5letni, ktry mia si zakoczy w 1942 roku, by

nastawiony przede wszystkim na zbrojenia, i to w skali dotd niespotykanej.

Jego realizacja staa si moliwa dziki kolektywizacji wsi i forsownej

industrializacji nie zmierzajcych bynajmniej do poprawy warunkw ycia

ludnoci. W poowie lat dwudziestych byy one cakiem znone. Gdyby Stalin

troszczy si o poziom ycia, kontynuowaby NEP, a ludnoci radzieckiej

oszczdzono by ndzy i masowego godu lat trzydziestych, ktry nierzadko

31

RKKA RaboczeKriestjanskaja Krasnaja Armija RobotniczoChlopska Armia

Czerwona [przyp. red.].

prowadzi wrcz do kanibalizmu.32

Celem kolektywizacji i industrializacji nie

bya poprawa ycia ludnoci, lecz stworzenie potnego arsenau.

Po co komunistom potrzebna bya bro? Dla obrony kraju? Dziwna to

kalkulacja: zagodzi miliony dla zapobieenia ewentualnej agresji.

Przypomnijmy, e nazici doszli do wadzy w Niemczech w 1933 roku, kiedy

gd ju drugi rok dziesitkowa ludno ZSRR, przede wszystkim na

Ukrainie. Gdyby Stalin, szukajc rodkw na czogi autostradowe,

spadochrony i nowoczesn technologi wojskow, sprzedawa Zachodowi

cztery, zamiast piciu milionw ton zboa rocznie to miliony dzieci

pozostayby przy yciu. Na caym normalnym wiecie bro ma zapewnia

bezpieczestwo mieszkacom danego kraju. W Zwizku Radzieckim na

odwrt: w imi rozbudowy arsenaw ofensywnych, skazano ludno na

niewyobraalne cierpienia.

Industrializacja kraju odbywaa si ogromnym kosztem. Stalin zapaci za

ni dramatycznym spadkiem poziomu ycia ludnoci. Eksportowano na

Zachd ogromne iloci zota, platyny, diamentw. W cigu kilku lat

roztrwoniono wielowiekowy dorobek kraju. Pldrowano cerkwie, paace i

muzea. Wyprzedawano bezcenne ikony, stare ksigi, dziea mistrzw

Renesansu, kolekcje biuterii... Rwnoczenie zwikszano eksport wgla,

ropy naftowej, baweny, drewna, rudy niklowej, kawioru, zboa

wszystkiego, co tylko znalazo nabywc. Ale rodkw wci brakowao.

Wwczas rozpoczto krwaw kolektywizacj wsi: chopw si zapdzano do

kochozw, rekwirujc ich uprawy na rzecz skarbu pastwa. W

komunistycznej nowomowie miao to swoj fachow nazw: Transfer

rodkw z rolnictwa do przemysu cikiego.

W latach 19291933 kolektywizacja i gd, ktry potem nastpi,

pochony od dziesiciu do szesnastu milionw ofiar: zabitych, zamczonych

w obozach, zmarych z godu. Pojawiay si przypadki kanibalizmu. W tym

czasie Stalin sprzedawa za granic 5 milionw ton zboa rocznie.

Okropnoci I wojny wiatowej w porwnaniu ze stalinowsk

industrializacj wydaj si pogodnym piknikiem. Konflikt lat 19141918

pochon 10 milionw ofiar w caej Europie, w tym 2.300.000 Rosjan.

Stalinowska eksterminacja przybraa rozmiary nieporwnanie wiksze:

32

Robert Conquest, The Harvest of Sorrow. Soviet Collectivisation and the Terror

Famine, Londyn 1986.

komunistyczny pokj by bardziej miercionony, ni imperialistyczna wojna!

A wszystko to w jednym tylko celu: by zdoby czogi i samoloty,

przeznaczone do atakowania pastw ociennych. Gdy wybucha wojna, cay

ten szturmowy arsena okaza si bezuyteczny.

RROOZZDDZZIIAA 44..

RROOZZBBIIRR PPOOLLSSKKII

Dokonujemy dziea, ktre w razie powodzenia poruszy z posad cay wiat

i wyzwoli ca klas robotnicz.33

J. STALIN

11..

22 czerwca 1941 Niemcy hitlerowskie niespodziewanie napady na

Zwizek Radziecki. Jest to fakt historyczny.

Niemniej fakt ten posiada pewien zaskakujcy aspekt, ktry po 50 latach

przesta kogokolwiek dziwi: przed II wojn wiatow Niemcy nie miay

wsplnej granicy z ZSRR. a wic nie mogy napa na Kraj Rad, tym bardziej

niespodziewanie.

Oba pastwa oddziela od siebie kordon pastw neutralnych. Aby wojna

niemieckoradziecka bya w ogle do pomylenia, trzeba byo speni jeden

warunek, mianowicie zlikwidowa ten bufor. Ale kto tego dokona? I w jakim

celu?

22..

By tylko jeden kraj, graniczcy zarazem z Niemcami i ze Zwizkiem

Radzieckim: Polska. Tdy wanie biega najkrtsza, najprostsza i

najdogodniejsza droga czca oba mocarstwa. W razie wojny radziecko

niemieckiej potencjalny agresor musia zatem przebi sobie korytarz przez

Polsk. Kierujc si prost logik, gdyby Moskwa lub Berlin chciay unikn

bezporedniego zagroenia, uyyby wszystkich swoich wpyww,

wykorzystayby wszystkie dostpne im rodki polityczne i militarne, by nie

wpuci przeciwnika do strefy buforowej. W najgorszym razie rozpoczyby

dziaania obronne na terytorium Polski, osaniajc wasne granice.

33

Stalin, op. cit.. t. 13. s. 54.

Tymczasem Hitler otwarcie dawa upust swym ekspansjonistycznym

ambicjom, mwic o niezbdnej Niemcom przestrzeni yciowej na

Wschodzie. Stalin publicznie nazwa go ludoerc. Jednak Niemcy nie mogy

powanie myle o napaci na Zwizek Radziecki, nie majc z nim wsplnej

granicy. Dlatego Hitler zwrci si do Stalina, by oba pastwa wsplnym

wysikiem zlikwidoway rozdzielajc je stref buforow.

Stalin powita t propozycj z zadowoleniem. Uderzy na Polsk, i z

entuzjazmem dorwnujcym jego hitlerowskim partnerom przebija korytarze

w kierunku Rzeszy.

Motywy Hitlera s zrozumiae, wyoy je jasno w Mein Kampf. Ale

jakimi pobudkami kierowa si Stalin?

Radzieccy historycy udzielaj na to pytanie trzech rnych odpowiedzi.

Pierwsze wytumaczenie: po rozbiciu i wykrwawieniu Polski, ZSRR

przesun swe granice na zachd, by w ten sposb wzmocni bezpieczestwo

kraju. Dziwne to rozumowanie. To prawda, radzieckie granice rzeczywicie

przesuny si o 200300 km na zachd, ale towarzyszyo temu przesunicie

granic Rzeszy o 300400 km W kierunku wschodnim. Bezpieczestwo

Zwizku Radzieckiego bynajmniej na tym nie zyskao. Przeciwnie, bowiem

pojawi si zupenie nowy czynnik, mianowicie wsplna radzieckoniemiecka

granica, i w konsekwencji moliwo ataku przez zaskoczenie.

Drugie wytumaczenie: zadajc cios w plecy bronicej si rozpaczliwie

przed hitlerowcami Polsce, Stalin pragn wygra na czasie, oddali

konfrontacj z Niemcami... Przypomina to pomys podpalenia mieszkania

ssiada, w nadziei, e powstrzyma to poar we wasnym domu.

Trzecie wytumaczenie: Francja i Wielka Brytania odmawiay zawarcia

sojuszu ze Zwizkiem Radzieckim, nie pozostawiajc Moskwie adnego

wyboru, poza paktem z Hitlerem... Ale te dlaczego Francja i Wielka Brytania

miayby si zobowiza do obrony pastwa, otwarcie goszcego, e jego

gwnym celem jest obalenie demokracji na caym wiecie, w tym rwnie w

tych dwch krajach?

Zachd nie przywizywa wikszej wagi do planw Hitlera na

Wschodzie. Przeciwnie ni kraje tego regionu. Gdyby Hitler skierowa si na

wschd, one pierwsze padyby ofiarami jego ekspansji. Kraje rodkowo i

wschodnioeuropejskie byy naturalnymi aliantami Zwizku Radzieckiego, i to

wanie z nimi naleao szuka sojuszu przeciwko Hitlerowi. Ale Stalin nie

chcia takiego przymierza.

Wyjanienia radzieckich historykw maj dwa niedostatki: zostay

wymylone post factum, i cakowicie pomijaj wczesne pogldy radzieckich

przywdcw, cho wykadali je nie raz, i to bardziej przejrzycie, ni Hitler.

33..

Po sforsowaniu strefy buforowej oddzielajcej Niemcy od ZSRR, Hitler

uzna to za dobry pocztek i skierowa chwilowo uwag w innych

kierunkach: na Europ Zachodni, Afryk, Basen rdziemnomorski i

Atlantyk. Co powinien by uczyni Stalin, majc przed sob 570kilometrowy

wyom w murze? Przede wszystkim umacnia obron na zagroonym

odcinku. Wzdu dawnej granicy cigna si linia potnych fortyfikacji.

Naleao je bezzwocznie umacnia i modernizowa, rwnoczenie budujc

drug lini obrony, trzeci, pit. Naleao minowa drogi, mosty i pola,

kopa rowy przeciwczogowe, przygotowywa zapory artyleryjskie. Ale nic

takiego nie nastpio.

Jaki czas pniej, w 1943 roku, Armia Czerwona szykowaa si do

odparcia ofensywy pod Kurskiem. W bardzo krtkim czasie wojska radzieckie

utworzyy na kilkusetkilometrowym odcinku frontu sze pasw cigych

umocnie o cznej gbokoci sigajcej 250300 kilometrw. By to istny

labirynt okopw, zapr, roww cznikowych i umocnionych stanowisk

ogniowych. Na kady kilometr obrony przypaday 32.000 min

przeciwczogowych i przeciwpiechotnych, za koncentracja artylerii

przeciwpancernej osigna niespotykany poziom: 41 dzia na kilometr, nie

liczc artylerii polowej i przeciwlotniczej, oraz okopanych czogw. Tak oto

w szczerym polu w krtkim czasie stworzono umocnienia niemoliwe do

sforsowania.

W 1939 roku warunki naturalne do obrony byy o niebo lepsze:

nieprzebyte lasy, rzeki, bagna. Mao drg, a czasu pod dostatkiem, by

stworzy rubie obronn nie do pokonania.

Tymczasem wszystko odbywa si dokadnie na odwrt, jakby chodzio

wanie o uatwienie dostpu. W strefie przygranicznej burzy si i zrwnuje z

ziemi istniejce fortyfikacje, stawia si mosty, moci nowe drogi,

rozbudowuje i modernizuje sie kolejow. Rwnoczenie Zwizek Radziecki

zaprzestaje produkcji dzia przeciwpancernych i przeciwlotniczych.

Pukownik GRU34

I. Starinow, uczestnik tych wypadkw, wspomina:

Powstawaa absurdalna sytuacja. Dopki stykalimy si z niepokanymi

armiami niewielkich pastw, ryglowalimy granice na cztery spusty. Gdy za

naszym ssiadem stay si potne faszystowskie Niemcy porzucalimy

fortyfikacje wzdu dawnej granicy, niektre wrcz demontujc.35

Gwny Zarzd Wojsk Inynieryjnych Armii Czerwonej wystosowa

zapotrzebowanie na 120.000 kolejowych min opnionego dziaania. W razie

napaci hitlerowskiej taki arsena pozwoliby saperom skutecznie

sparaliowa ca komunikacj kolejow na tyach wroga. Mina jest broni

najprostsz, najtasz, najbardziej skuteczn. Zamiast zamwionej liczby

dotaro zaledwie... 120 sztuk.36

Kolosaln produkcj min zatrzymano wkrtce

po ustanowieniu granicy z Rzesz.

Czym zajmowa si Stalin, prcz niszczenia wasnej obrony? W

nastpnym roku kontynuowa demonta strefy buforowej. Zaanektowa Litw,

otw i Estoni, rumusk Besarabi i Pnocn Bukowin, wreszcie

sprbowa swych si w Finlandii, gdzie w wyniku niechlubnej kampanii

rwnie zdoa wymusi pewne ustpstwa terytorialne.

Hitlerowi wystarczy wyom w murze dzielcym go od Stalina. Stalin

pragn zniszczenia samego muru, i postawi na swoim. Dziesi miesicy od

podpisania radzieckoniemieckiego paktu o nieagresji strefa buforowa

zostaa do koca zlikwidowana. Od Morza Biaego do Morza Czarnego, nie

ostao si midzy nimi ani jedno neutralne pastwo: stworzono warunki do

agresji.

W krtkim czasie wszyscy zachodni ssiedzi Zwizku Radzieckiego stali

si jego ofiarami. Rwnie Litwa, nie graniczca wczeniej z Sowietami.

Dotychczas ZSRR i Niemcy stykay si tylko na linii demarkacyjnej w

pokonanej Polsce. Ale obecno radzieckich wojsk na Litwie oznaczaa

dojcie Armii Czerwonej do przedwojennych granic niemieckich:

bezporednio do Prus Wschodnich.

34

GRU Gawnoje Razwiedywatielnoje Uprawlienije Gwny Zarzd Wywiadowczy,

radziecki wywiad wojskowy [przyp. red.]. 35

I. Starinow, Miny dut swojego czasa, Moskwa 1964, s. 176. 36

Tame.

Wszystko to obala obraz chytrego Hitlera, ktremu gupi Stalin pomaga

przebi korytarz przez Polsk. Przeciwnie, to Stalin bez niczyjej pomocy

przebija si na zachd, a zniszczy cay kordon sanitarny. Historia uczy

nas objania Stalin w 1936 roku e kiedy jedno pastwo chce walczy z

innym pastwem, nawet nie ssiednim, wwczas zaczyna szuka granicy,

przez ktr mogoby uzyska dostp do tego pastwa, ktre zamierza

zaatakowa.37

Czy Armia Czerwona zamierzaa zatrzyma si na zdobytych granicach?

Odpowied marszaka Zwizku Radzieckiego Siemiona Timoszenki: Na

Litwie, otwie i w Estonii zostaa zlikwidowana wadza ziemskich posiadaczy i

kapitalistw, tak bardzo znienawidzona przez lud pracujcy. Zwizek

Radziecki znacznie si powikszy i przesun swe granice na zachd. wiat

kapitalistyczny musia ustpi nam miejsca i cofn si. Lecz nie nam,

onierzom Armii Czerwonej, chepi si i spoczywa na laurach!.38

To nie fragment przemwienia, ani komunikat TASS. To rozkaz Armii

Czerwonej. Za zachodni granic ZSRR pozostay ju tylko Niemcy i ich

sojusznicy.

37

Prawda, 5 marca 1936. 38

Rozkaz nr 400 ludowego komisarza obrony ZSRR z dnia 7 listopada 1940 roku.

RROOZZDDZZIIAA 55..

PPAAKKTT II JJEEGGOO KKOONNSSEEKKWWEENNCCJJEE

Stalin by sprytniejszy od Hitlera. Sprytniejszy, i bardziej perfidny.39

A. ANTONOWOWSIEJENKO

11..

Na pierwszy rzut oka wydawao si, e obie strony maj powody do

satysfakcji: jedn cz Polski bierze Hitler, drug Stalin. Lecz zaledwie

tydzie od podpisania paktu Stalin spata Hitlerowi pierwszego figla. Obaj

partnerzy mieli zaatakowa rwnoczenie. Tymczasem Hitler napad na

Polsk a Stalin oznajmi, e jego wojska nie s jeszcze gotowe. Mg to

powiedzie Ribbentropowi w Moskwie, przed podpisaniem paktu, ale nie

powiedzia. Hitler rozpocz wojn i zosta sam na placu boju. Skutek jest

taki, e to on, i tylko on uchodzi odtd za jedynego winowajc.

Francja i Wielka Brytania bez wahania wypowiedziay Niemcom wojn.

Tymczasem kady niemiecki uczniak wiedzia, czym si koczyy dla jego

kraju wojny na dwa fronty. Francja nie stanowia wikszego problemu, ale

Wielka Brytania bya wysp. Skuteczna inwazja wymagaaby dugich i

skrupulatnych przygotowa, zgromadzenia potnej floty, przynajmniej

dorwnujcej Royal Navy, zapewnienia sobie przewagi w powietrzu. Zamiast

Blitzkriegu zapowiada si wic dugi i wyczerpujcy konflikt, bardzo grony

dla kraju o ograniczonych zasobach.

Za Wielk Brytani stay Stany Zjednoczone, ktre mogy jak w czasie

I wojny wiatowej w krytycznym momencie rzuci na szal swj w

zasadzie nieograniczony potencja. Przeciw Rzeszy sprzymierzy si cay

Zachd. A co do Stalina, Hitler mg liczy na jego wzgldy tak dugo, jak

dugo by silny. Wojna pozycyjna z Zachodem wyczerpaaby potencja

niemiecki, a wtedy...

Sytuacja Stalina bya zgoa inna.

39

A. AntonowOwsiejenko, The Time of Stalin: portrait of a tyranny. Nowy Jork 1981, s.

296.

Polsk dzielono nie w Kancelarii Rzeszy, lecz na Kremlu. By przy tym

obecny Stalin, a nie Hitler niemniej wanie Hitlera obarcza si

odpowiedzialnoci za rozptanie wojny, a Stalin uchodzi za niewinn ofiar i

wyzwoliciela Europy Wschodniej.

Stalin dopi swego: w konflikcie wojennym zachodnie nacje

wyniszczay si wzajemnie, bombardujc swoje miasta i fabryki, a on

zachowa neutralno, czekajc na odpowiedni moment. Gdy wreszcie sam

popad w tarapaty, natychmiast otrzyma od Zachodu wszelk niezbdn mu

pomoc.

Zachd przystpi do wojny stajc w obronie Polski, by w 1945 roku

odda j Stalinowi w jasyr, wraz z ca Europ Wschodni i czci Niemiec.

Ale nic nie zdoa zachwia wiary Zachodu w to, e jest zwycizc II wojny

wiatowej.

Hitler popeni samobjstwo. Stalin zosta nieograniczonym wadc

potnego antyzachodniego imperium, stworzonego dziki pomocy samego

Zachodu. Nawet po mierci zachowa opini czowieka prostego, naiwnego i

ufnego, podczas gdy Hitler wszed do historii jako diabelski zbrodniarz.

Na Zachodzie ukazao si wiele ksiek utrzymujcych, jakoby Stalin nie

by przygotowany do wojny, Hitler za tak. Osobicie jestem zdania, e nie

ten jest gotw do wojny, kto ogasza to wszem i wobec, lecz ten, kto j

wygrywa dzielc wrogw i szczujc ich na siebie.

22..

Czy Stalin zamierza przestrzega postanowie paktu Ribbentrop

Mootow?

Oddajmy mu gos: Zagadnienie walki [...] naley rozpatrywa nie z

punktu widzenia sprawiedliwoci, lecz z punktu widzenia wymaga sytuacji

politycznej w danej chwili, z punktu widzenia politycznych potrzeb partii w

kadej konkretnej sytuacji.40

I jeszcze jedna wypowied: Wojna jest w stanie podway i wywrci

wszelkie moliwe porozumienia.41

40

Przemwienie na posiedzeniu Komitetu Wykonawczego Kominternu dnia 22 stycznia 1926

r., [w:] Stalin, op. cit., t. 8, s. 13. 41

Prawda, 15 wrzenia 1927.

Partia, na ktrej zjazdach Stalin przemawia, doskonale rozumiaa swoich

przywdcw i dawaa im odpowiednie prerogatywy: Zjazd specjalnie

podkrela, e KC upowaniony zostaje do zerwania w kadej chwili wszystkich

traktatw pokojowych zawartych z pastwami imperialistycznymi i

buruazyjnymi, jak rwnie do wypowiedzenia im wojny.42

Tego

postanowienia partii nigdy nie odwoano. Kiedy mia nastpi w czas

wypowiadania aliansw? Raz jeszcze Stalin: Bardzo wiele zaley od tego,

czy uda si nam odwlec wojn ze wiatem kapitalistycznym, ktra jest

nieunikniona [...] do chwili, kiedy kapitalici pokc si midzy sob.43

Decydujc bitw mona uwaa za zupenie dojrza, jeeli wszystkie

wrogie nam siy klasowe dostatecznie uwikay si w sprzecznociach, s

dostatecznie skcone ze sob, dostatecznie osabione walk, ktra przerasta

ich siy.44

Stalin gorco pragn, by kapitalici poarli si jak psy45

; pakt

RibbentropMootow stwarza wanie dogodn sytuacj. Prawda

zachystywaa si ze szczcia: Zatrzsy si podstawy wiata, ludzie i

narody trac grunt pod nogami. Na niebie gorzej uny poarw, a huk

armatni wstrzsa morzami i kontynentami. Mocarstwa i pastwa rozsypuj

si, jak puch na wietrze... Jakie to wspaniae, jakie cudowne i pikne, kiedy

dr fundamenty wiata, gin potgi i upadaj majestaty.46

Kada taka

wojna przyblia nas do szczliwych czasw, kiedy ludzie nie bd si

wzajemnie zabija.47

Podobne nastroje przenikay ca Armi Czerwon i ca parti. Genera

porucznik Siemion Kriwoszein opisuje rozmow ze swym zastpc Piotrem

atyszewem. Kriwoszein dowodzi wwczas XXV Korpusem

Zmechanizowanym, a wczeniej wraz z generaem Heinzem Guderianem

przyjmowa wspln radzieckohitlerowsk defilad w Brzeciu,

zorganizowan dla uczczenia krwawego rozbioru Polski. Zawarlimy z

42

Uzupenienie do rezolucji W sprawie wojny i pokoju na VII zjedzie RKP(b), marzec

1918, [w:] KPZR w rezolucjach i uchwaach, t. 1, Warszawa 1956, s. 457. 43

Sprawozdanie polityczne KC na XV zjedzie WKP(b), grudzie 1927, [w:] Stalin, op. cit., t.

10, s. 286. 44

Stalin, O podstawach leninizmu, op. cit., t. 6, s. 161. 45

Prawda, 14 maja 1939. 46

Prawda, 4 sierpnia 1940. 47

Prawda, 18 sierpnia 1940.

Niemcami porozumienie, ale to bez znaczenia. [...] Teraz jest najwspanialszy

moment, by raz na zawsze konstruktywnie rozwiza wszystkie problemy

wiatowe.48

Kriwoszein ex post obraca wszystko w art. Ciekawe, e w jego

korpusie, podobnie jak w caej Armii Czerwonej kryy tylko takie arty. Na

temat stanu obronnoci pastwa nie prowadzono adnych powanych

rozmw.

O nastawieniu radzieckich komunistw do paktu o nieagresji wspomina

take pniejszy marszaek Zwizku Radzieckiego Leonid Breniew. Po

latach opisa zebranie agitatorw partyjnych w Dniepropietrowsku w 1940

roku:

Towarzyszu Breniew, powinnimy wyjania, e ta sprawa nieagresji

to serio, a kto temu nie wierzy, ten prowadzi prowokacyjne dyskusje. Ale

nard nie bardzo ufa. Co wic mamy robi? Wyjania czy nie?

Czasy byy dosy trudne, na sali siedziao czterysta osb, wszyscy czekali,

co odpowiem, a nie mogem dugo si zastanawia.

Bezwzgldnie trzeba wyjania powiedziaem. Bdziemy,

towarzysze, wyjania dotd, a z Niemiec faszystowskich nie zostanie kamie

na kamieniu.49

Wedug Stalina czas, gdy z Niemiec hitlerowskich nie pozostanie kamie

na kamieniu mia nastpi w 1942 roku. Ale niespodziewanie szybka klska

Francji i zaniechanie przez Hitlera inwazji na Wielk Brytani (radziecki

wywiad wojskowy wiedzia o tym pod koniec 1940 roku) pokrzyoway plany

Stalina. Dat wyzwolenia Europy przesunito z lata 1942 na lato 1941.

Dlatego Nowy Rok 1941 witano hasem: POWIKSZYMY LICZB

REPUBLIK W SKADZIE ZSRR!

W Czterdziestym Pierwszym ziemskich bogactw tony

Wydobdziemy kilofami i odwiertem.

A uran pod ostrzaem cyklotronu

Wszystkim dostpn stanie si energi.

Kady nasz rok to walka, moc sukcesw

W walce o wgiel, wielk metalurgi!...

By moe do szesnastu naszych herbw

48

S. Kriwoszein, Ratnaja byt, Moskwa 1962, s. 8. 49

L. Breniew, Maa ziemia, Warszawa 1978.

Docz dalsze. Moe nawet wkrtce...50

Nie, radzieccy przywdcy nie myleli o obronie. Nie mieli zamiaru

wznosi fortyfikacji i umocnie. Byli przekonani, e Niemcy, zaangaowani

ju na Zachodzie, nie zdecyduj si na otwarcie frontu wschodniego.

Wiedzieli, e wojna na dwa fronty byaby dla Hitlera samobjstwem.

Przed wojn Prawda nigdy nie apelowaa o wzmacnianie obrony. Ton

artykuw by zgoa odmienny:

Wielki jest nasz kraj: ziemski glob musi obraca si pene dziewi

godzin, by caa nasza ogromna ojczyzna radziecka wkroczya w nowy rok

swoich zwycistw. Nastanie taki czas, e bdzie kry nie dziewi godzin,

lecz okrg dob. [...] I kto wie, gdzie nam wypadnie spotyka Nowy Rok za

pi lub dziesi lat: pod jak szerokoci, na ktrym radzieckim

poudniku?.51

Im blisza bya data radzieckiej agresji na Europ (6 lipca 1941 roku),

tym bardziej przejrzyste staway si artykuy Prawdy:

Rozdzielcie waszych wrogw, spenijcie chwilowo ich dania, po czym

rozbijcie kadego z osobna, nie pozwalajc by si zjednoczyli.52

W tej sytuacji Hitler uzna, e nie moe duej zwleka. Postanowi

uderzy pierwszy, i tym samym unikn groby ciosu w plecy. Lecz cho

rozpocz wojn w okolicznociach najdogodniejszych z moliwych, by z

gry skazany na porak.

W przeciwiestwie do Wehrmachtu Armia Czerwona wkroczya do

wojny w fatalnych warunkach, niemniej zdoaa wyzwoli p Europy, ktr

przez 45 lat utrzymaa pod sw dominacj. Jak potoczyyby si wypadki,

gdyby doborowe niemieckie formacje wycofay si z kontynentu do Afryki i

na Wyspy Brytyjskie, a tymczasem Armia Czerwona, opanowujc Rumuni,

zniszczyaby Ich jedyne rdo zaopatrzenia w rop naftow?

50

Prawda, 1 stycznia 1941. 51

Ibid. 52

Prawda, 4 marca 1941.

RROOZZDDZZIIAA 66..

KKIIEEDDYY ZZWWIIZZEEKK RRAADDZZIIEECCKKII

PPRRZZYYSSTTAAPPII DDOO IIII WWOOJJNNYY

WWIIAATTOOWWEEJJ??

Tylko jeden kraj moe wyj zwycisko z generalnego konfliktu: Zwizek

Radziecki.53

A. HITLER

11..

W Zwizku Radzieckim wszystko co ma jakikolwiek zwizek z

pocztkiem II wojny wiatowej okrywa nieprzenikniony mrok tajemnicy

pastwowej. Spord licznych i straszliwych sekretw jeden strzeony jest

szczeglnie pilnie: data przystpienia ZSRR do wojny.

Przez wszystkie powojenne lata oficjalna radziecka historiografia gosia,

e tym dniem by 22 czerwca 1941. Komunistyczni historycy wymylili

niezliczone legendy o dniu 22 czerwca, o tym jak hitlerowcy napadli na

pokojowo usposobiony kraj... Gdyby da wiar tym wymysom, mona by

pomyle, e Zwizek Radziecki nie przystpi do wojny dobrowolnie, lecz

zosta wcignity si.

Aby utrwali swoj wersj, radziecka propaganda wspara t dat

dodatkowymi argumentami: wymylono okres przedwojenny, obejmujcy

dwa lata poprzedzajce 22 czerwca, a take rozpowszechniono mityczn

zbitk 1.418 dni wojny, na wypadek gdyby komu przyszo do gowy

policzy samemu.

Okresu przedwojennego nie byo, zosta wymylony dla potrzeb

propagandy. Do przypomnie, e wanie w okresie przedwojennym

53

Rozmowa z Lordem Halifaxem, Obersalzburg, 19 listopada 1937.

wszyscy europejscy ssiedzi ZSRR padli ofiar jego agresji.54

Zwizek

Radziecki, ktry w 1939 roku ogosi neutralno, podbi niebawem terytoria

o cznej liczbie ludnoci przekraczajcej 23 miliony.

Armia Czerwona i NKWD dokonyway na zagarnitych terenach

straszliwych zbrodni. Radzieckie obozy koncentracyjne wypenione byy

onierzami i oficerami z wielu krajw Europy. Oficerw likwidowano caymi

tysicami, nie tylko Polakw w Katyniu. Jaki to neutralny kraj przetrzymuje i

rozstrzeliwuje w okresie przedwojennym tysice jecw?

Zadziwiajca sprawa: Niemcy napady na Polsk, wic uznano, e

rozptay wojn. Zwizek Radziecki uczyni to samo i w tym samym

miesicu, a mimo to nie uchodzi za najedc. Co wicej, uwaa si, e w

latach 19391941 nie bra w tej wojnie udziau.

Polski onierz, ktry bronic swego kraju zgin w walce z Armi

Czerwon uchodzi za uczestnika i ofiar II wojny wiatowej, a radzieckiego

onierza, ktry go zabi uznaje si za neutralnego. Jeeli w tej samej

bitwie zgin onierz radziecki, oznacza to, e zosta zabity w czasie pokoju

w okresie przedwojennym.

Niemcy opanoway Dani, i cho do wielkich bitew nie doszo, by to akt

wojny. ZSRR rwnie podbi bez walki trzy pastwa batyckie,

porwnywalne pod wzgldem pooenia geograficznego, ludnoci, kultury i

tradycji z Dani. Ale nikt tego nie uzna za wojenn napa.

Niemcy zagarny Norwegi i jest to kontynuacja agresji. Ale zanim

do tego doszo, Zwizek Radziecki przela morze krwi w ssiedniej Finlandii.

W okresie przedwojennym setki tysicy radzieckich onierzy polego

w toku zaartych walk. Straty armii niemieckiej w tym czasie byy znacznie

mniejsze.

Wszystkie te dziaania Armii Czerwonej okrela si oficjalnie jako

umacnianie bezpieczestwa zachodnich rubiey. Bzdura. Granice Zwizku

Radzieckiego byy bezpieczne, kiedy na zachodzie istnia kordon neutralnych

pastw, a Niemcy znajdoway si za kordonem.

Z drugiej strony, jeeli agresj na sze ociennych pastw Polsk,

Finlandi, Litw, otw, Estoni i Rumuni nazywamy umacnianiem

54

Nawiasem mwic. Armia Czerwona nie zamierzaa zadowoli si tymi zdobyczami i

przerwa wyzwoleczy marsz na Zachd. Patrz: rytowany na str. 45 rozkaz ludowego komisarza

obrony ZSRR nr 400 z dnia 7 listopada 1940 roku.

bezpieczestwa granic, to dlaczego nie mwimy, e Hitler te tylko pragn

zabezpieczy si od wschodu?

Sysz gosy sprzeciwu: przecie Stalin w okresie przedwojennym nie

prowadzi cigych dziaa militarnych, tylko pojedyncze agresje. Poza tym

Zwizek Radziecki formalnie nie wypowiedzia wojny adnemu pastwu. No

dobrze, a czy Hitler postpowa inaczej?

Dzie 22 czerwca 1941 jest zwyk dat w historii wojen. W tym dniu

siy zbrojne jednego pastwa rozpoczy ofensyw na armi innego pastwa

w ramach trwajcego globalnego konfliktu, w ktrym oba pastwa od dawna

uczestniczyy. Nie ma adnego powodu, by rozpoczyna histori wojny od

chwili, gdy obce wojska wkroczyy na terytorium Zwizku Radzieckiego,

ktry udaje niewinn ofiar. Przywoajmy na pami wszystkie naprawd

niewinne ofiary, ktre pady w okresie przedwojennym pod bagnetami

wyzwoleczej Armii Czerwonej. Zacznijmy pisa histori tej wojny od

zdradzieckiej napaci na skrwawion Polsk, ktra w nierwnej walce

prbowaa powstrzyma marsz Hitlera na wschd. Zacznijmy pisa histori

tej wojny nie od 22 czerwca 1941 roku, lecz od dnia, w ktrym Stalin

postanowi j rozpocz.

22..

A wrzenia 1939 o wicie armia hitlerowska napada na Polsk. Dziwnym

zbiegiem okolicznoci wanie tego dnia Nadzwyczajna IV Sesja Rady

Najwyszej ZSRR uchwala ustaw o powszechnym obowizku suby

wojskowej. Nigdy dotd w Zwizku Radzieckim nie byo takiego prawa.

Dopki radziecka propaganda posugiwaa si krwioerczym Hitlerem jako

straszydem, mona byo si obej bez powszechnej suby wojskowej. Ale

podpisano z Niemcami pakt o nieagresji i zaraz j wprowadzono.

Na Zachodzie wrzesie 1939 roku by pocztkiem dziwnej wojny. Na

Wschodzie zacz si nie mniej dziwny pokj.

Po co Zwizkowi Radzieckiemu potrzebny by powszechny obowizek

wojskowy? Komunici tumacz, e bya to reakcja na rozpoczcie II wojny

wiatowej: nie zamierzalimy bra w niej udziau, ale poczynilimy pewne

kroki zapobiegawcze. Marszaek Zwizku Radzieckiego Kiry Mierieckow

naley do tych ktrzy twierdz, e ustawa miaa ogromne znaczenie i zostaa

uchwalona, kiedy II wojna wiatowa ju trwaa.55

Sprbujmy wyobrazi sobie polskoniemieck granic w ten tragiczny

poranek: pmrok, mga, wystrzay, warkot silnikw. Mao kto z Polakw

zdawa sobie spraw z tego, co si dzieje. Prowokacja? A moe tylko lokalny

incydent? Lecz deputowani do Rady Najwyszej ZSRR pasterze z

odlegych grskich pastwisk, zacni hodowcy reniferw z mronej Arktyki

oni ju wiedz. Wiedz, e to nie prowokacja ani aden incydent graniczny,

lecz wojna, i to nie wojna polskoniemiecka, nie europejska wiatowa!

Dlatego spotykaj si w Moskwie na nadzwyczajnej sesji, by wprowadzi

odpowiednie ustawy. Szkoda, e nie wykazali takiej operatywnoci, kiedy w

czerwcu 1941 roku podobne wydarzenia wstrzsny granic radziecko

niemieck!

Rankiem 1 wrzenia nie tylko polski rzd ani rzdy zachodnie nie miay

pojcia, e wybucha II wojna wiatowa: nie wiedzia o tym nawet Hitler.

Napad na Polsk liczc, e bdzie to prosta operacja lokalna, jak zajcie

Czechosowacji rok wczeniej. Nie jest to wymys goebbelsowskiej

propagandy, radzieckie rda mwi o tym samym. Genera pukownik

lotnictwa A. Jakowlew, wwczas osobisty doradca Stalina: Hitler by pewny,

e Anglia i Francja nie bd bi si o Polsk.56

A wic towarzysze na Kremlu wiedz to, czego nie podejrzewa nawet

Hitler. I jeszcze jeden szczeg: droga do Moskwy nierzadko wioda z daleka,

deputowani potrzebowali czasem tygodnia, czasem 12 dni by dotrze do sali

posiedze. Aby mogli wzi udzia w sesji powiconej konsekwencjom

rozpocztej wojny, musiano rozesa zawiadomienia przed jej wybuchem.

Powiem wicej przed podpisaniem paktu RibbentropMootow.

Kada prba okrelenia dokadnej daty rozpoczcia II wojny wiatowej i

przystpienia do niej Zwizku Radzieckiego prowadzi nas nieuchronnie do

daty 19 sierpnia 1939.

Stalin wielokrotnie na rozmaitych zamknitych posiedzeniach

przedstawia swj plan wyzwolenia kontynentu: wcign Europ do wojny

samemu zachowujc neutralno, a kiedy wrogowie bd ju dostatecznie

55

K. Mierieckow, P wieku w mundurze, Warszawa 1971, s. 205. 56

A. Jakowlew, Cel yzni, Moskwa 1968, s. 212.

skceni ze sob i osabieni walk, ktra przerasta ich siy wtedy rzuci na

szal ca potg Armii Czerwonej.57

19 sierpnia 1939 na posiedzeniu Biura Politycznego KC WKP(b)

powzito nieodwoaln decyzj realizacji tego planu.

Wiadomoci o posiedzeniu Politbiura i powzitych tam decyzjach

natychmiast zostay przekazane przez francusk agencj prasow HAVAS i

opublikowane na amach zachodniej prasy.

W jaki sposb cile tajny stenogram Biura Politycznego mg trafi na

Zachd? Moliwa jest nastpujca hipoteza: ktry lub kilku czonkw

partyjnego kierownictwa, przeraonych planami Stalina, postanowio je

pokrzyowa. Z oczywistych powodw nie mogli otwarcie wyrazi swoich

obaw. Jedynym sposobem powstrzymania Stalina by sabota: ujawnienie

wiatu jego zamiarw. Czonkowie Politbiura odpowiedzialni za

kontrolowanie armii, przemysu zbrojeniowego, wywiadu wojskowego,

NKWD, propagandy czy Kominternu mogli to wykona bez wikszego trudu.

Ten scenariusz nie jest a tak fantastyczny, jak by si mogo wydawa. W

1917 roku Zinowjew i Kamieniew wwczas czonkowie Biura

Politycznego ogosili na amach buruazyjnej prasy zamiary Lenina i

Trockiego dotyczce przygotowywanego przewrotu. Nie znamy dzi drg,

ktrymi tajny stenogram trafi na Zachd, niemniej takie kanay istniay.

Stalin zareagowa na publikacj w sposb zgoa nieoczekiwany.

Prawda z dnia 30 listopada 1939 roku opublikowaa jego obszerne

dementi. Oto peny tekst:

O KAMLIWYM KOMUNIKACIE AGENCJI HAVAS

Redaktor Prawdy zwrci si do tow. Stalina z pytaniem: co sdzi tow.

Stalin o doniesieniu agencji HAVAS na temat wystpienia Stalina, jakoby

wygoszonego przez niego na posiedzeniu Politbiura 19 sierpnia, gdzie

cytowano rzekomy pogld o tym, e wojna powinna trwa jak najduej, by

wyczerpa walczce strony.

Tow. Stalin przysa nastpujc odpowied:

To doniesienie agencji HAYAS, tak samo jak wiele innych jej doniesie,

jest kamstwem. Nie wiem, rzecz jasna, w ktrym dokadnie cafechantant

57

Stalin, op. cit., t. 6, s. 160161 i t. 7, s. 24.

sfabrykowano to kamstwo. Ale jakkolwiek kamaliby panowie z agencji

HAVAS, nie mog zaprzeczy, e:

a) To nie Niemcy napady na Francj i Angli, lecz Francja i Anglia

napady na Niemcy, biorc na siebie ca odpowiedzialno za obecn wojn.

b) Po rozpoczciu dziaa wojennych Niemcy zwrciy si do Francji i

Anglii z pokojowymi propozycjami, a Zwizek Radziecki otwarcie popar

pokojowe propozycje Niemiec, bowiem uwaa, i nadal uwaa, e jak

najszybsze zakoczenie wojny przyniosoby niewtpliw ulg wszystkim

krajom i narodom.

c) Koa rzdowe Anglii i Francji brutalnie odrzuciy zarwno pokojowe

propozycje Niemiec, jak rwnie podejmowane przez Zwizek Radziecki prby

moliwie najszybszego zakoczenia wojny.

Oto fakty.

Co mog przeciwstawi faktom kawiarniani politykierzy z agencji

HAVAS?.

Niech czytelnik sam osdzi, co byo kamstwem depesza agencyjna,

czy dementi. Przypuszczam, e niedugo potem Stalin sam aowa swoich

sw. Ciekawe, e w Zwizku Radzieckim to wydanie Prawdy z 30

listopada 1939 praktycznie nie istnieje. Ze zdumieniem stwierdziem, e

nawet w zastrzeonych archiwach GRU nie ma ani jednego egzemplarza.

Wszystkie dawno poszy na przemia. Po raz pierwszy ujrzaem j dopiero na

Zachodzie.

Niezwyky u Stalina brak opanowania przemawia na korzy agencji

HAVAS, ktra widocznie uderzya w czue miejsce. Przez dziesiciolecia

wadzy radzieckiej prasa na Zachodzie duo pisaa o ZSRR i samym Stalinie.

Zarzucano mu i w ogle bolszewikom wszystkie moliwe grzechy.

Pisano, e by agentem carskiej Ochrany, e zamordowa wasn on, e by

despot, sadyst, ludoerc, katem... Starczy. Ale on nigdy nie wdawa si w

polemiki z buruazyjnymi pismakami. Czemu wic tym razem uzna, e

warto zniy si do taniej poajanki? Widocznie francuska agencja ujawnia

jego najskrytsze zamiary. Jest mu obojtne, co pomyl o jego dementi

przysze pokolenia (nawiasem mwic, w ogle o nim nie myl). Tylko na

jednym zaley mu naprawd: by utrzyma w tajemnicy swoje plany na

najblisze 23 lata. By dotrwa do chwili, gdy kraje Europy wyniszcz si we

wzajemnej wojnie.

Ale zamy na moment, czysto hipotetycznie, e Stalin ma racj: tak,

komunikat HAVAS to kamstwo sfabrykowane w jakim cafchantant. W

takim wypadku agencja zasuguje na najwysze pochway: jej dziennikarze

wykazali si gbok i rzeteln znajomoci marksizmuleninizmu, charakteru

Stalina, a przede wszystkim drobiazgowych, naukowych analiz sytuacji

politycznej i militarnej w Europie. Zrozumieli j znacznie lepiej, ni sam

Hitler i przywdcy zachodnich demokracji.

Jeeli doniesienie francuskiej agencji byo wymysem, to wymys w peni

odpowiada rzeczywistoci.

Kilka lat pniej, gdy komunikat HAVAS i stalinowskie dementi dawno

ju poszy w niepami, w Zwizku Radzieckim opublikowano trzynacie

tomw dzie Stalina. Wrd rozlicznych prac znalazy si rwnie jego

przemwienia na zamknitych naradach KC. Ju w 1927 roku Stalin

wygasza pogld, e w razie wojny naley zachowa neutralno, a

zwanione strony wyniszcz si wzajemnie w walce, ktrej nie bd w stanie

podoa. Ta myl powraca w kolejnych przemwieniach Stalina,

przekonanego, e gdyby doszo do wojny w Europie, Zwizek Radziecki

nieuchronnie bdzie jej uczestnikiem, ale przystpi do niej jako ostatni, z

rezerw wieych si, by wzi udzia w wielkim finale gry przeciw

wszystkim.

W 1939 roku dziennikarze z HAVAS nie mieli dostpu do tych

dokumentw. Publikacja Dzie jest potwierdzeniem posteriori rzetelnoci

ich relacji.

Pamitajmy te, e dwaj kolejni nastpcy generalissimusa Chruszczow

i Breniew cho rny mieli do niego stosunek, obaj zgodnie potwierdzali

jego zamiar wycieczenia Europy w wojnie przy zachowaniu wasnej

neutralnoci po to, by j nastpnie wyzwoli.

Jego poprzednicy mwili zreszt to samo. Uzasadniajc swj plan w

wskim gronie partyjnych towarzyszy Stalin ogranicza si do cytowania

Lenina, podkrelajc e to on jest autorem pomysu. Prawd mwic Lenin te

nie by oryginalny, po prostu umia waciwie zaczerpn z nieobjtych

zasobw marksistowskiej spucizny. Oto co pisa Fryderyk Engels: Niech ci

wszyscy szubrawcy przernego autoramentu rozprawi si naprzd midzy

sob, niech si wykocz do cna, skompromituj wzajemnie, i przygotuj w

ten sposb grunt dla nas.58

Stalin tym rni si od swoich poprzednikw, e mniej mwi, a wicej

robi.

33..

Jest rzecz wielkiej wagi wiedzie, co Stalin mwi na plenum Politbiura

19 sierpnia 1939 roku. Ale nawet gdybymy nie znali jego sw, to znamy

jego czyny. Cztery dni po posiedzeniu Biura Politycznego na Kremlu

podpisano pakt RibbentropMootow szczytowe osignicie w dziejach

radzieckiej dyplomacji i najbardziej byskotliwe zwycistwo Stalina w caej

jego niezwykej karierze. Po podpisaniu dokumentu Stalin by strasznie

podekscytowany: Oszukaem go, oszukaem Hitlera!.59

Rzeczywicie, Stalin wywid go w pole tak, jak nikomu si to nie udao:

ptora tygodnia po podpisaniu paktu Hitler toczy wojn na dwa fronty, a

Niemcy od pocztku znalazy si na przegranej pozycji. Innymi sowy, 23

sierpnia 1939 roku, w dniu podpisania paktu o nieagresji, Stalin wygra II

wojn wiatow jeszcze zanim Hitler do niej przystpi.

Dopiero latem 1940 roku Hitler zrozumia, e da si podej. Usiowa

jeszcze odwrci sytuacj, ale byo ju za pno. Mg jeszcze liczy na

byskotliwe zwycistwa taktyczne, lecz strategiczna sytuacja Niemiec bya

fatalna. Raz jeszcze day si wzi w dwa ognie. Z jednej strony Wielka

Brytania na swych niedostpnych wyspach, za ni Stany Zjednoczone. Z

drugiej strony Zwizek Radziecki. Hitler zwrci si na zachd, ale poczu,

e za jego plecami Stalin szykuje si do skoku i moe jednym uderzeniem

odci rumuskie zaplecze naftowe. Oznaczaoby to parali niemieckiego

przemysu zbrojeniowego, Wehrmachtu, Luftwaffe i Kriegsmarine. Wtedy

zwrci si na wschd, lecz wtedy nastpiy strategiczne naloty dywanowe, a

potem inwazja z zachodu.

Uwaa si, e Stalin zwyciy tylko dziki pomocy i wspdziaaniu

Wielkiej Brytanii i Stanw Zjednoczonych. To prawda. Na tym polega jego

58

Z listu do E. Bernsteina, 12 czerwca 1883, [w:] K. Marks, F. Engels, Dziea, t. 36,

Warszawa 1976, s. 49. 59

N. Chruszczow, Wspomnienia, Krg, Warszawa 1984, s. 14.

geniusz, e on, zdeklarowany wrg Zachodu, potrafi wykorzysta aliantw

dla obrony i umocnienia swej dyktatury.

RROOZZDDZZIIAA 77..

RROOZZSSZZEERRZZEENNIIEE BBAAZZYY WWOOJJNNYY

Narodowe wyzwolenie Niemiec to rewolucja proletariacka, ogarniajca

Europ rodkow oraz Zachodni i jednoczca j z Europ Wschodni w

postaci Radzieckich Stanw Zjednoczonych.

L. TROCKI

11..

Po wypdzeniu Napoleona z Rosji zwyciska armia carska wkroczya do

Parya, a kiedy Bonaparte znalaz si na wygnaniu, powrcia do kraju z

pieni na ustach. Celem Rosji byo rozbicie przeciwnika. Skoro nikt ju nie

zagraa Moskwie, rosyjska armia nie miaa czego szuka w Europie

Zachodniej.

Rnica midzy Rosj i Zwizkiem Radzieckim uwidacznia si w ich

odmiennym podejciu do celw wojen. W 1923 roku M