Polska Rama Kwalifikacji

dla uczenia się przez całe

życie

Beata Balińska – Instytut Badań Edukacyjnych

Plan prezentacji

1. Idea ram kwalifikacji (kontekst Unii Europejskiej i krajowy)

2. Prace nad Polską Ramą Kwalifikacji (PRK)

3. Gdzie dowiedzieć się więcej?

Konieczność uczenia się przez całe życie

Globalizacja

Zmiany technologiczne

Zmiany demograficzne

Zmiany na rynku pracy

Perspektywa uczenia się przez całe życie

Perspektywa uczenia się przez całe życie bazuje na założeniach:

1. równorzędności uczenia się w różnych formach, miejscach i okresach życia;

2. identyfikacji, ocenie i uznawaniu efektów uczenia się niezależnie od formy, miejsca i czasu;

3. proces uczenia się trwa od pierwszych do ostatnich lat życia

Dorośli Polacy po zakończeniu szkoły

kształcą się dwukrotnie rzadziej niż mieszkańcy

innych krajów europejskich.

W Unii Europejskiej w 2009 roku wśród osób w wieku 25-64 lata dokształcało się 9,3%

W Danii, Finlandii Szwecji oraz Szwajcarii i Wielkiej Brytanii – ponad 20%

W Polsce – mniej niż 5 %

Bariery w uczeniu się przez całe życie w Polsce

1. związane z motywacją jednostek

2. związane z obszarem edukacji formalnej

3. związane z rynkiem szkoleń (edukacja pozaformalna)

4. systemowe i instytucjonalne

5. prawne

6. finansowe

Definicja ERK

Europejska Rama Kwalifikacji (ERK), to przyjęty w UE układ odniesienia umożliwiający porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w różnych krajach.

W ERK wyróżniono osiem poziomów kwalifikacji określonych za pomocą wymagań dotyczących efektów uczenia się.

(zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/C 111/01/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie)

ERK – system odniesienia systemów krajowych

IrlandiaPoziom 10

Poziom 9

Poziom 8

Poziom 7

Poziom 6

Poziom 5

Poziom 4

Poziom 3

Poziom 2

Poziom 1

ERK Poziom 8

ERK Poziom 7

ERK Poziom 6

ERK Poziom 5

ERK Poziom 4

ERK Poziom 3

ERK Poziom 2

ERK Poziom 1

Malta

Poziom 8

Poziom 7

Poziom 6

Poziom 5

Poziom 4

Poziom 3

Poziom 2

Poziom 1

Europejskie Ramy Kwalifikacji

34 EU/EEA/EU w tym kraje kandydackie obecnie pracują nad wdrożeniem, rozwojem lub budową krajowych ram kwalifikacji

28 krajów ocenia, że mają już rozwinięte/ lub rozwijają krajowe ramy kwalifikacji obejmujące wszystkie rodzaje kwalifikacji

Niektóre kraje nadal nie podjęły decyzji co do struktury i zawartości ich ramy (Czechy i Liechtenstein);

Europejskie Ramy Kwalifikacji

W 26 krajach krajowe ramy kwalifikacji mają 8 poziomów;

Inne rozwiązania przyjęto w Anglii oraz Walii (9 poziomów), Szkocji (12 poziomów), IrOlandii (10), Słowenii (10), Islandii i Norwegii (7) ;

Realizacja projektu PO KL pod tytułem

„Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie”

w Instytucie Badań Edukacyjnych w Warszawie w okresie od lipca 2010 do grudnia 2013

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Instytut Badań Edukacyjnych

Instytut Badań Edukacyjnych (IBE) jest placówką badawczą z blisko stuletnią tradycją, a pod obecną nazwą działa od 1952 r.

Prowadzi interdyscyplinarne badania naukowe nad funkcjonowaniem i efektywnością systemu edukacji w Polsce.

Uczestniczy w krajowych i międzynarodowych projektach badawczych, przygotowuje raporty, sporządza ekspertyzy oraz pełni funkcje doradcze w tym zakresie. 

Od 1 października 2010 r. IBE − zgodnie z Ustawą o instytutach badawczych z dnia 30 kwietnia 2010 r. − przyjął formę instytutu badawczego.  Funkcjonuje pod nadzorem Ministra Edukacji Narodowej.

Budowa krajowego systemu kwalifikacji

Krajowy system kwalifikacji (KSK) to ogół działań państwa związanych z potwierdzaniem efektów uczenia się dla potrzeb rynku pracy, społeczeństwa obywatelskiego oraz indywidualnego rozwoju uczących się, oparty na krajowej ramie kwalifikacji. Obejmuje on w szczególności nadawanie i uznawanie kwalifikacji, a także zapewnianie jakości kwalifikacji.

Budowa KSK służyć ma stworzeniu możliwości szerszego uwzględniania i formalnego dokumentowania nowych kompetencji nabywanych w bardzo różny sposób w ciągu całego życia.

Polska Rama Kwalifikacji (PRK)

Opis wzajemnych relacji między kwalifikacjami, integrujący różne krajowe podsystemy kwalifikacji, służący większej przejrzystości, dostępności i jakości kwalifikacji, stworzony dla potrzeb rynku pracy i społeczeństwa obywatelskiego.

W szczególności, zawiera on opis hierarchii poziomów kwalifikacji – każda kwalifikacja jest umieszczona na jednym z tych poziomów. Każdemu z tych poziomów przyporządkowany jest odpowiadający mu poziom w Europejskiej Ramie Kwalifikacji.

Nowy sposób porządkowania kwalifikacji

+nowe możliwości zdobywania kwalifikacji

=Polska Rama Kwalifikacji

Polska Rama Kwalifikacji to możliwość zdobywaniadyplomów, certyfikatów, świadectw bez względu na:

•formę kształcenia (w szkole, poza szkołą)

•czas kształcenia

Polska Rama Kwalifikacji to równość różnych ścieżek zdobywania kwalifikacji

edukacja formalna – szkoły, uczelnie, inne instytucje

kształcące

edukacja pozaformalna – szkolenia, staże, kursy

uczenie się nieformalne – w pracy, życiu codziennym, z książek, internetu, od znajomych

Efekty uczenia się - definicje

W Polskiej Ramie Kwalifikacji efekty uczenia się, podobnie jak w Europejskiej Ramie Kwalifikacji, podzielono na trzy następujące grupy:

wiedza

umiejętności

kompetencje społeczne

Efekty uczenia się - definicje

Wiedza - zbiór uzasadnionych sądów (opisów faktów, teorii oraz zasad postępowania) będących wynikiem poznawczej działalności człowieka.

W kontekście Europejskiej Ramy Kwalifikacji wiedzę opisuje się jako teoretyczną lub faktograficzną.

Umiejętności – zdolność do stosowania wiedzy i korzystania z know-how w celu wykonywania zadań i rozwiązywania problemów.

W kontekście ERK umiejętności określa się jako umysłowe (kognitywne - obejmujące myślenie logiczne, intuicyjne i kreatywne) oraz praktyczne (związane ze sprawnością i korzystaniem z metod, materiałów, narzędzi i instrumentów).

Efekty uczenia się - definicje

Kompetencje społeczne – udowodniona (w pracy, nauce oraz w rozwoju osobistym) zdolność stosowania posiadanej wiedzy i umiejętności z uwzględnieniem zinternalizowanego (uwewnętrznionego) systemu wartości.

Dla potrzeb ERK te kompetencje określa się bazując na kategoriach odpowiedzialności i autonomii.

Efekty uczenia się - definicje

Kompetencje społeczne

relacje interpersonalne (umiejętność współżycia z innymi ludźmi), umiejętność planowania, umiejętności organizacyjne i umiejętność rozwiązywania problemów, u. podejmowania decyzji, elastyczność, wytrwałość, inicjatywa, odporność na stres, emocjonalna stabilizacja, poczucie humoru, u. oceny zadań/celu, zdolność do adaptacji w różnych warunkach

Efekty uczenia się cd.

Efekty uczenia się na każdym z kolejnych poziomów kwalifikacji różnią się od efektów wymaganych na poziomach poprzednich (niższych).

Różnice te są istotne i dotyczą ilości oraz głębi wiedzy, stopnia złożoności/skomplikowania wymaganych umiejętności oraz poziomu samodzielności i zdolności do podjęcia odpowiedzialności za pracę/działanie/naukę swoją i/lub innych.

PRK – Schemat ogólny tabeli głównej

Grupa deskrypt

Poziom

Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne

1 Zestaw deskryptorów dla poziomu 1

Zestaw deskryptorów dla poziomu 1

Zestaw deskryptorów dla poziomu 1

2 Zestaw deskryptorów dla poziomu 2

Zestaw deskryptorów dla poziomu 2

Zestaw deskryptorów dla poziomu 2

… 8

Poziomy w Polskiej Ramie Kwalifikacji

1 2 3 4 5 6 7 8ERK Stopień meta

1 2 3 4 5 6 7 8PRK uniwersalneDeskryptory generyczneI stopień gen.

PRK Deskryptory generyczneII stopień gen.

Właściwe dla edukacji ogólnej

Właściwe dla szkolnictwa wyższego

Właściwe dla edukacji zawodowej

Deskryptory właściwe dla edukacji zawodowej

1 2 3 4 5 6 7 8PRK

Deskryptory generyczne właściwe dla edukacji zawodowejII stopień gen.

PRK Deskryptory generycznewłaściwe dla edukacji zawodowejIII stopień gen.

Podstawa programowa (G/NG)

Sektorowe ramy kwalifikacji

Określone na szczeblu centralnym

(ustawa/rozporządzenie)

Określone na szczeblu sektorów

Standardy wymagań dla danej kwalifikacji

Programy szkoleń (e.pozaform)

Polska Rama Kwalifikacji – stan prac

1. Opracowany projekt ekspercki PRK

2. Prace nad raportem referencyjnym

3. Prace badawcze na temat kwalifikacji, rynku edukacyjnego i kształcenia przez całe życie

4. Debata społeczna nad kształtem ram i systemu zdobywania i potwierdzania kwalifikacji

5. Tworzenie instytucji ds. krajowego systemu kwalifikacji

Badania w ramach projektu KRK

Zaplanowane w projekcie badania służyć mają uzyskaniu wiedzy na temat aktualnej sytuacji w obszarach:

Edukacji formalnej (w tym edukacji ogólnej, zawodowej, szkolnictwa wyższego)

Edukacji pozaformalnej Nieformalnego uczenia się Walidacji efektów uczenia się Zapewniania jakości kwalifikacji

Wiedza zdobyta na tej podstawie będzie służyć budowaniu krajowego systemu kwalifikacji

Badania w ramach projektu KRK

Szeroki zakres tematów badawczych

Zarządzanie kompetencjami pracowników przez pracodawców

Przegląd i analiza SWOT podstaw programowych i funkcjonowania edukacji ogólnej, zawodowej oraz szkolnictwa wyższego

Analiza funkcjonujących procedur potwierdzania kompetencji uzyskanych w drodze uczenia się w ramach edukacji pozaformalnej i uczenia się nieformalnego

Walidacja w szkolnictwie wyższym

Zapewnianie jakości kwalifikacji i procesu nadawania kwalifikacji,

Stosowanie podejścia opartego na efektach uczenia się

Stosowanie i budowanie systemów akumulacji i przenoszenia zaliczonych osiągnięć

Wspieranie mobilności uczniów, studentów i pracowników na krajowym i europejskim rynku pracy

Rozwijanie sektorowych ram kwalifikacji

Obszary debaty

OBSZARY DEBATY

Obszar 1

Model PRK oferujący najwięcej możliwości osiągania poziomu kwalifikacji przez uczących się: poziomy

kwalifikacji wraz z wymaganiami dotyczącymi wiedzy, umiejętności oraz kompetencji

indywidualnych i społecznych

Obszar 2 Proces osiągania kwalifikacji oparty na efektach uczenia się – ramy kwalifikacji dla uczenia się

przez całe życie

Obszar 3

System potwierdzania efektów uczenia się oraz mechanizmy zapewniające jakość kwalifikacji dla wiarygodności edukacji i kwalifikacji w kraju i w

Europie

Przebieg debaty

• Każda z grup odbyła 5 sesji

• W trakcie sesji omawiano i prezentowano:założenia modelu PRK i planowane

elementy systemu kwalifikacji doświadczenia praktyczne uczestników

debaty

Uczestnicy debaty

Ponad 200 osób, w tym przedstawiciele:

• administracji publicznej• organizacji pracowników i pracodawców • instytucji rynku pracy, w tym agencji

zatrudnienia • instytucji oferujących pomoc oraz wsparcie

edukacyjne i szkoleniowe osobom poszukującym pracy

• nauczycieli, wykładowców, trenerów

Wyniki debaty

• Dyskusja nad złożonością modelu PRK (deskryptory uniwersalne oraz deskryptory właściwe dla edukacji ogólnej, zawodowej oraz szkolnictwa wyższego)

• Wartościowe korekty zapisów deskryptorów w modelu Polskiej Ramy Kwalifikacji

Wyniki debaty c.d.

• Omówienie kluczowych elementów istotnych dla PRK, w tym:• terminologii• sposobu opisu • spójności PRK • wszystkich dróg uczenia się: w ramach edukacji

formalnej, pozaformalnej oraz uczenia się nieformalnego

• podstawowych barier związanych z uczeniem się przez całe życie oraz możliwej roli PRK w ich obniżaniu

• modelu walidowania kompetencji• zapewniania jakości kwalifikacji

Wyniki debaty c.d.

• Wypracowanie metody budowania projektu PRK w Polsce z udziałem interesariuszy

• Znaczący wkład uczestników w dopasowanie propozycji do potrzeb i rozwiązań już istniejących

• Wypracowanie wspólnego języka komunikowania się

Polska Rama Kwalifikacji – nośnik zmiany

Gdzie jest uczeń?

Nowe podejście –

najważniejsze są efekty uczenia się

PRK – nośnik zmiany

Usamodzielnianie ludzi (w tym w zakresie rozwoju i dokształcania się) – jedyna skuteczna odpowiedź na

ciągłe zmiany w świecie, szczególnie na rynku pracy.

PRK szansą i wyzwaniem dla szkolnictwa zawodowego

Doradztwo dla ludzi młodych wchodzących na rynek pracy

Przygotowanie młodych ludzi do odniesienia sukcesu w życiu zawodowym wyzwaniem

dla Europy

Źródło: Cedefop, Saloniki,1 .03.2011

Szansa

Właściwe doradztwo zawodowe dla młodzieży gwarancją sukcesu na drodze do niezależności i dorosłości:

Kluczowe decyzje: Wybór właściwej ścieżki uczenia się Znalezienie i utrzymanie zatrudnienia Reagowanie na szybkie zmiany w świecie, które

wpływają na ich życie osobiste i zawodowe 

Przykłady dobrych praktyk w innych krajach

Dobre praktyki w innych krajach

Projekty z Danii i Słowenii, efekty:

Zapobieganie wykluczeniu społecznemu młodzieży

Powrót młodzieży do edukacji

Skuteczne wejściena rynek pracy

Źródło: Cedefop Newsletter no. 10 – March 2011 http://www.cedefop.europa.eu/en/newsletter/17938.htm

PRK w kontekście europejskim

Europejska Rama Kwalifikacji (wersja językowa polska) http://ec.europa.eu/dgs/education_culture/publ/pdf/eqf/leaflet_pl.pdf

Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego http://www.cedefop.europa.eu/EN/

Linki do krajowych ram w Europie:

http://www.kwalifikacje.org.pl/web-links/59-ramy-kwalifikacji-w-ue

Projekt systemowy „Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie”

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Instytut Badań EdukacyjnychBiuro Projektu Krajowych Ram Kwalifikacjiul. Górczewska 8, 01-180 Warszawatel.: (22) 241 71 70, e-mail: krkbiuro@ibe.edu.pl

Dziękuję za uwagę:Beata Balińskab.balinska@ibe.edu.plkrkbiuro@ibe.edu.plwww.kwalifikacje.org.pl