Oko świata. Od Konstantynopola do Stambułu - Max Cegielski - ebook

(ur. 1975) – prowadzi programy w TVP Kultura; jako did˝ej i prezenter pracowa∏ m.in. w Radiostacji i Radiu Jazz.Publikowa∏ w „Gazecie Wyborczej”, „Le Monde diplomatique” czy „Dzienniku”.Jeden z za∏o˝ycieli muzycznego kolektywuMasala. Laureat (wraz z Masalà) nagrody„Antyfaszysta roku 2004”, przyznawanejprzez Stowarzyszenie „Nigdy Wi´cej”. Autor powieÊci Masala (W.A.B. 2002),minipowieÊci Apokalipso (W.A.B. 2004) oraz ksià˝ki o pakistaƒskim sufizmie Pijani Bogiem (W.A.B. 2007), nominowanejdo Nagrody im. Beaty Pawlak.

MAXCEGIELSKI

MAX CEGIELSKI

od Konstantynopola do Stambułu

Oko

świata

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragmentpełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnierozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przezNetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym możnanabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione sąjakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgodyNetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepieinternetowym e-booksweb.pl.

http://e-booksweb.pl/rf/pr?p=9563&pid=881

http://e-booksweb.pl/


http://e-booksweb.pl//nota_prawna.xml?pid=881


MAX CEGIELSKI

Oko

świata

TYTULOWE Oko 5-03-09 10:03 Page 1

Murat Kurnaz Guantanamo. Pi´ç lat z mojego ˝ycia

Juliette Morillot, Dorian MalovicUchodêcy z Korei Pó∏nocnej

Cees Nooteboom Drogi do Santiago

Walerij Paniuszkin, Michai∏ ZygarGazprom. Rosyjska broƒ

Åsne SeierstadKsi´garz z Kabulu

Kamila S∏awiƒskaNowy Jork

Fabienne VerdierPasa˝erka ciszy

Marcin WojciechowskiPomaraƒczowy majdan

Xue Xinran Dobre kobiety z Chin

Max Cegielski Pijani Bogiem

Barbara Ehrenreich Za grosze. Pracowaç i (nie) prze˝yç

Adam ElbanowskiNowe Królestwo Grenady

Marc Fernandez, Jean-Christophe RampalMiasto – morderca kobiet

Peter Godwin Gdzie krokodyl zjada s∏oƒce

Tony Horwitz B∏´kitne przestrzenie

Wojciech JagielskiDobre miejsce do umieraniaModlitwa o deszczWie˝e z kamienia

Tobias Jones Sny o Utopii. Podró˝e w poszukiwaniu dobrego ˝ycia

Krystyna Kurczab-Redlich G∏owà o mur Kremla


MAX CEGIELSKI

od Konstantynopola do Stambułu

Oko

świata


Copyright © by Wydawnictwo W.A.B., 2009Wydanie I

Warszawa 2009

Oko swiata.indd 4Oko swiata.indd 4 2009-03-10 19:16:512009-03-10 19:16:51

Dla mojej babci – Marii Cegielskiej


„Opium! Uległość! [...] Sułtan tańczący na tacy. [...] Tak widzi Orient francuski poeta! [...] Orient! To ziemia, na której nadzy niewolnicy umierają z głodu”.

Nazım Hikmet, Orient i Zachód, 1924


BU

¸G

AR

IAM

OR

ZE

C

ZA

RN

E

Tek

ird

ag

MO

RZ

E

MA

RM

AR

A

GR

EC

JA

MO

RZ

E Â

RÓ

DZ

IEM

NE

MORZE EGEJSKIE

KO

S

SA

MO

S

RODOS

KR

ET

ALE

SBO

S

CHIOS

Mu

gla

GR

UZ

JA

AR

ME

NIA I R A N

IRA

K

Hak

kar

iS ,ı

rnak

Mar

din

S ,an

lıu

rfa

Gaz

ian

tep

Kah

ram

anm

aras

‚A

dıy

aman

Diy

arb

akır

Mal

aty

a

Mu

sB

ing

öl

Ela

zıg

Tu

nce

li

Erz

uru

mE

rzin

can

Kar

s

Art

vin

Bay

bu

rtG

üm

üs ‚h

ane

Jezi

oro

Wan

Wan

Tra

bzo

n

Riz

e

SY

RIA

Gir

esu

n

Sam

sun

Ord

u

Sy

no

pa T

ok

at

Am

asy

a

Co

rum

Kas

tam

on

u

Can

kır

ı

Siv

as

Kir

s ‚eh

ir

Had

˝ib

ekta

szK

ayse

riN

evs ‚e

hir A

dan

a

Nig

de

Mer

sin

Ak

sara

y

An

kar

a

Kar

aman

Ko

ny

a

CY

PR

An

taly

a

Isp

arta

Bu

rdu

r

Den

izli

Ay

din

Izm

ir

Kü

tah

ya

Esk

is ‚eh

ir

Bo

lu

Zo

ng

uld

ak

Bil

ecik

Can

akk

ale

Bal

ıkes

ir

Bu

rsa

Ad

apaz

arı

I. zmit

TU

RC

JA

Sta

mb

u∏

Kır

kla

reli

Ad

rian

op

ol


1

1110

1413

15

16

12

19

17 18

20

2

7

9

6

5

5

5

5

5

43

8

8

1. Ulica Divan Yolu2. Dawna bazylika Aja Sofia3. Pa∏ac Topkaı4. Dworzec Sirkeci5. Przystanie promów6. Most Galata7. IMC – Targ Kupców Tekstylnych8. Most Atatürka / Bulwar Atatürka9. Dolna stacja najstarszego metra – Tünel

10. Uliczka Yuksek Kaldirim11. Istanbul Modern – Muzeum Sztuki

Nowoczesnej na terenie Antrepo

12. Meczet Nusretiye13. Siedziba bractwa Mewlewitów14. Górna stacja metra Tünel15. Pera Palace Hotel16. I

.stiklal Caddesi – Aleja Niepodleg∏oÊci

17. Plac Taksim, stacja metra18. AKM – Centrum Kultury im. Atatürka19. Dzielnica Had˝iahmet20. Pa∏ac Dolmabahce

STAMBU¸

MORZE MARMARA

Zatoka Z∏otego Rogu

Bulwar Kennedy’ego

Bulwar

Ken

ned

y’e

go

Bosfor


oko∏o 20 km

1

11

10

2

79

6 5 4

3

8

Legenda1. Lotnisko imienia Atatürka, stacja metra2. Dzielnica Yenibosna, cemevi alewickie3. Dystrykt i stocznie Tuzla4. Dystrykt Sultanbeyli5. Dzielnica Sargazi6. Dworzec kolejowy Haydarpas‚a7. Dzielnica Gazi Mahallesi 8. Dzielnica Kücük Armutlu9. Dzielnica Maslak

10. Dzielnica Levent11. G∏ówny dworzec autobusowy, stacja metra

Zasi´g zwartej zabudowy

Zasi´g 27 dystryktów Stambu∏u tworzàcych metropoli´

PROWINCJA I MIASTO

Gra

nic

a p

row

incj

i S

tam

bu

∏

Granica prowincji Stambu∏

Jezioro Ìznik

MORZE MARMARA

Silivri

Büyükcekmece

Esenyurt

Kücükcekmece

Stambu∏

Fenerbahce

TurlaGebze

Yalova

Gölcük

MORZE CZARNE

Bosf

or


11

zamiast prologuExtrastruggle w Antrepo

Pierwszy z plakatów przedstawia wąsatego mężczyznę w czapce, pod spodem dumne stwierdzenie: „ Jakie to szczęś-cie móc powiedzieć: jestem Turkiem”. Na kolejnych widnieją już pytania: jak to jest być Kurdem w Turcji? Być Ormianinem, komunistą, chrześcijaninem czy islamskim ortodoksem?

– A tutaj widzisz Ali Ibn Abu Taliba, zięcia proroka Maho-meta i jego ucznia, obok pytanie, jak być alewitą. To jeden z mniejszościowych nurtów islamu, szczególnie popularny w Turcji. Ali jest dla nich najważniejszą, mistyczną postacią – tłumaczy mi autor plakatów, artysta ukrywający się pod pseudonimem Extrastruggle.

Jestem w Antrepo, dawnych dokach celnych Stambułu, na nabrzeżu od strony morza Marmara. Kiedyś był tu port hand-lowy, teraz zatrzymują się tylko wielkie statki pasażerskie, a towarowce cumują po azjatyckiej stronie miasta. Zaraz obok znajduje się Bosfor, łączący to morze z Morzem Czar-nym. Dalej na zachód inna cieśnina, Dardanele, prowadzi do wód egejskich i dalej na Morze Śródziemne. Budynki wykorzystywane dziś na targi i czasowe ekspozycje to pro-stokątne, obskurne hale przemysłowe. Jedna z nich została niedawno przebudowana na muzeum sztuki nowoczesnej – Istanbul Modern.

Brama do dawnych terenów portowych ukryta jest na tyłach meczetu symbolizującego dziewiętnastowiecz-ne zmiany w imperium osmańskim. Świątynię ukończono


12

w 1826 roku i nazwano Nusretiye, czyli Zwycięska. Na pa-miątkę zlikwidowania oddziałów janczarów pochodzących początkowo z branki pośród chrześcijan i zorganizowania nowoczesnej armii osmańskiej, obok, na nabrzeżu, znajdują się jej koszary. Okna w Antrepo wychodzą na morze, ale wi-dok często zasłaniają wielkie statki wycieczkowe.

Projekt Extrastruggle’a pokazywany jest tutaj na dziesią-tym biennale sztuki w 2007 roku. To piętnaście czarno-białych, prostych plakatów, których prawie już nie widać spod czerwo-nych napisów. W wyznaczonych do tego miejscach widzowie zamieszczają swoje komentarze. Przez dwa miesiące pokryli nimi całą ścianę: „To szczęście być Kurdem”, „Pięknie być ale-witą”, „To zaszczyt być komunistą”, „To trudne być ortodoksyj-nym muzułmaninem”, „To bohaterstwo być chrześcijaninem”.

– W Turcji trzeba być odważnym, by otwarcie się do tego wszystkiego przyznać. Mustafa Kemal Atatürk chciał tu zrobić Europę, stworzył państwo jednego narodu – Extra-struggle mówi łamaną angielszczyzną. – „Nie obawiajcie się i nie martwcie, purpura flagi nie zblaknie”. W naszym hymnie państwowym pełno jest takich zdań. Słowem, „jak to pięknie być Turkiem”. Nowe państwo miało jednoczyć mieszkańców Anatolii. Teraz, osiemdziesiąt lat po narodzinach republiki, trzeba rozwinąć tę ideę i pójść z nią dalej. Dziś wielu z tych, którzy są tu od wieków, czuje się wykluczonych z życia, a przecież chcą nadal mieszkać w tym kraju i zarabiać pienią-dze. Chcą być obywatelami Turcji, a nie Turkami. Dziś może lepiej zmienić wymowę hymnu?

Artysta jest niewysokim, szczupłym mężczyzną z paro-dniowym zarostem. Krótko ścięte włosy, wymięta koszula. Pełen zapału i energii.

– Moja idea jest prosta: chodzi o to, aby każdy, kto miesz-ka w Turcji, Ormianin, Kurd, Grek albo jeszcze ktoś inny, nie-pasujący do ustroju, mógł zrozumieć te plakaty i zrobić takie


samemu. Wydrukowałem dziesięć tysięcy. Ludzie brali całe naręcza. Jestem zaskoczony, ale o to właśnie chodziło, żeby idea wędrowała. Plakat żyje na ulicy, ale na murach Stambu-łu moje plakaty pożyłyby godzinę, dwie. W Turcji problemy, które poruszam, są uważane za bardzo trudne, to teren nie-bezpieczny i pełen dogmatów. Wszyscy zapomnieli o poli-tyce, oduczyli się o niej rozmawiać. Zajęli się zarabianiem pieniędzy. Tak było wygodniej.


Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragmentpełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnierozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przezNetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym możnanabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione sąjakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgodyNetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepieinternetowym e-booksweb.pl.




http://e-booksweb.pl//nota_prawna.xml?pid=881


Oko świata. Od Konstantynopola do Stambułu - Max Cegielski - ebook

Education

Transcript of Oko świata. Od Konstantynopola do Stambułu - Max Cegielski - ebook