Mikro i makroekonomia integracji europejskiej Spotkanie...

Mikro i makroekonomia integracji europejskiej

Spotkanie 8

Makroekonomiczne aspekty integracji gospodarczej

Integracja monetarna

Katarzyna ŚledziewskaKatedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego

1

Plan wykładu

• Polityki makroekonomiczna przy liberalizacji przepływu

kapitału model ISLM w systemie kursów płynnych i

stałych

• Doświadczenia państw UE przed stworzeniem UGW

Dr Katarzyna Śledziewska


(Unii Gospodarczo Walutowej)

• Teoria optymalnych obszarów walutowych

• UGW

• UGW a Polska

Doskonała mobilność kapitału

r

BOP>0


Y

BOP<0

Model ISLMBP, równowaga

LM

rIS

Dr Katarzyna Śledziewska Y

r0

Y0

BP

Interwencja na rynku walutowym

Kurs nominalny e

(+)

e 0

Linia reakcji kursu

Oczekiwana interwencja spłaszcza linię kursu


0 (+)

(-)

(-)M

M0

e 0

e e

System kursów płynnych

Ekspansywna polityka fiskalna

r LM

2


Y Y1

IS IS’

1=3


Ekspansywna polityka monetarna

r LM

LM’


Y Y1 Y2

IS IS’ 2

1 3


Wzrost stopy procentowej za granicą

r LM


Y Y1

IS

2

1

Y2

IS’

Stałe kursy walutowe

Ekspansywna polityka fiskalna

r LM

LM’ 2


Y Y1 Y2

IS IS’

1 3


Ekspansywna polityka monetarna

r LM

LM’


Y Y1

IS

2 1 =3


Polityka kursowa - dewaluacja

r LM

LM’ 2


Y Y1 Y2

IS IS’

1 3


Wzrost stopy procentowej za granicą

r LM’

LM


Y Y1

IS

2

1

Y2

Finlandia 1991 rok

• a) Załamanie się rynku byłego ZSRR w 1991 roku

oznacza spadek fińskiego eksportu o 25%. Jaki wpływ

spadku na PKB i stopy procentowe w Finlandii.

• b) 15 listopada 1991 fińska marka dewaluowała o


• b) 15 listopada 1991 fińska marka dewaluowała o

12,3%.

IS w lewo. Początkowo PKB i stopa procentowa spadają. Aby utrzymać stały kurs walutowy władze

monetarne wysprzedają rezerwy. Krzywa LM przesuwa się w lewo co prowadzi do recesji.

r LM LM’

1


Y Y1 Y2

IS

IS’

2 3

Jednoczesna dewaluacja prowadzi do wzrostu konkurencyjności i wzrostu podaży pieniądza (BC

kupuje waluty dla utrzymania parytetu). Krzywe LM i IS przesuwają się w prawo i gospodarka

powraca do punktu wyjścia

r LM’’ LM’

4

5


Y Y2 Y3

IS’’

IS’

5 3

Plan wykładu



stałych

• Doświadczenia państw UE przed stworzeniem EMU


• Doświadczenia państw UE przed stworzeniem EMU


• EMU

• EMU a Polska

Europejski System Walutowy

• Został ustanowiony w 1979 r.

– w celu stabilizacji kursów walutowych krajów członkowskich

Wspólnot Europejskich.

• Zakładał


– ścisłą koordynację polityki monetarnej, ekonomicznej i

budżetowej krajów ówczesnej "dziewiątki„ ("dwunastki„).

• Ustalał dopuszczalny zakres wahań kursów.

• Z chwilą utworzenia unii walutowej i ustalenia

sztywnych kursów wymiany między walutami

narodowymi krajów członkowskich UGW,

– Europejski System Walutowy stracił rację bytu i przestał

istnieć

Mechanizm Kursów Walutowych

• MKW (Exchange Rate Mechanism - ERM)

– mechanizm ustalania kursów walutowych w ramach

Europejskiego Systemu Walutowego.


– dopuszczalne pasmo wahań kursów walut wchodzących do

MKW:

• początkowo na ±2,25% (mimo to dla niektórych walut - eskudo,

pesety, lira i funta - stosowano szerszy przedział do ±6%),

• w okresie kryzysu systemu, wywołanego recesją gospodarczą w 1993

r., pasmo to poszerzono do ±15%

System widełek kursowych

Kurs nominalny

Granica górna

(+)

+2,25%


Granica dolna

Parytet centralny 0 (+)

(-)

(-)Widełki

-2,25%

M

Mechanizm Kursów Walutowych II

• MKW II (Exchange Rate Mechanism II - ERM II)

– mechanizm, według którego ustalane są kursy między euro a

walutami krajów Unii Europejskiej nie będących członkami

unii walutowej.

• Uczestnictwo mechanizmie jest dobrowolne;


• Uczestnictwo mechanizmie jest dobrowolne;

• od początku należały do niego Grecja i Dania.

• Dla greckiej drachmy - przedział wahań +/-15%,

natomiast dla korony duńskiej +/-2,25%.

• Od 1 stycznia 2001 r. Grecja weszła do UGW i wyszła

z MKW II.

Mechanizm Kursów Walutowych II

• Wraz z rozszerzeniami Unii Europejskiej 1 maja 2004 r.

i 1 stycznia 2007r.,

– banki centralne nowych 12 członków EU - zobowiązane do

przystąpienia do ERM II.

– waluty poszczególnych państw członkowskich znajdą się w


– waluty poszczególnych państw członkowskich znajdą się w

ERM II w różnym czasie

• Estońska korona, litewski lit i słoweński tolar - 28 czerwca 2004

• Cypryjski funt, łotewski łat i maltańska lira - 2 maja 2005

• Słowacka korona - 28 października 2005 roku.

Waluta kod

Kurs

centralny

Zakres

wahań

korona duńska DKK 7.460 38 0.0225


korona estońska EEK 15.646 6 0.15

lit litewski LTL 3.452 80 0.15

łat łotewski LVL 0.702 804 0.15

korona słowacka SKK 38.455 0 0.15

Przystąpienie Polski do Unii

Europejskiej

Wraz z przyjęciem całego acquis communautaire,

• deklaracja wprowadzenia wspólnej waluty europejskiej.

– kryteria konwergencji.

– złotówka stanie się częścią systemu ERM II


– złotówka stanie się częścią systemu ERM II

– Pierwsze plany: w 2007 roku

• deficyt budżetowy

• przesunięcie na 2013 rok,

– nie została jeszcze określona ścieżka przystąpienia do Eurolandu.

Kryteria konwergencji

• Stabilne ceny (cpi nie wyższy niż 1.5 punktu procentowego od trzech najlepszych)

• Ograniczony deficyt budżetowy (deficyt/PKB <= 3%; zadłużenie /PKB <=60%)

• Konwergencja stopy procentowej (średnia nominalna długookresowa stopa procentowa nie może przekroczyć o więcej


• Konwergencja stopy procentowej (średnia nominalna długookresowa stopa procentowa nie może przekroczyć o więcej niż 2 pk. procentowe stopy trzech najlepszych)

• Udział w Mechanizmie Kursów Walutowych -utrzymywanie waluty w normalnych marginesach bez dewaluacji przez co najmniej dwa lata

Unifikacja Niemiec

Plany. Sytuacja idealna

r

LM NZ LM zjed


ISNZ ISzjed

rESW

700 830 Y

Fakty

r

LM NZ LM zjed kurs 2:1

rESW

planowane


ISNZ ISzjed transfery=50

rESW

700 Y faktyczne Y

Dalsze problemy

rkohl

r

LM


IS

ISzjed transfery=150

rESW

Y

Bundesbank reaguje

rbuba

rkohl

r LM

LM’


IS

ISzjed transfery=150

rESW

Y

Reperkusje

r LM LM

rbuba


Y Yzostaje

IS

2w 1

Ywychodzi

IS’

Yprzed

2z rESW

Dodatkowo restrykcyjna polityka fiskalna

r LM LM’

rbuba

LM’’


Y Yz

IS

1

Ynowe

IS’ Yprzed

2z rbuba

rESW 3

Włochy 1992

Przed wrześniem 1992 Włochy związały swoją walutę z koszykiem

ECU. Co dalej:

a) wzrost światowej stopy procentowej wynikające z restrykcyjnej

polityki monetarnej w Niemczech.

b) odchudzanie budżetu (wzrostu podatków, ucięcie wydatków


b) odchudzanie budżetu (wzrostu podatków, ucięcie wydatków

rządowych)

Po wrześniu 1992 Bank Italia pozwolił na uwolnienie lira. Jako

rezultat kurs walutowy uległ deprecjacji z L850/DM do

L1275/DM w marcu 1995

Wybory

• Francja• Bardzo zaangażowana w EMU

• 1991- spełnia kryteria z Maastricht, 1992- 4

• Wzrost gospodarczy 2,5% (1990), 0,8% (1991), 1,2% (1992)

• Decyduje się zostać w ESW

• Włochy• Bardzo zainteresowane EMU


• Bardzo zainteresowane EMU

• Nie spełniają kryteriów

• Wzrost gospodarczy 2,1% (1990), 1,2% (1991), 0,8% (1992)

• Decydują się wyjść w ESW

• Wielka Brytania• Nie zainteresowana EMU

• Wzrost gospodarczy 0,4% (1990), -2,0% (1991), -0,5% (1992)

• Wychodzi z ESW

Plan wykładu



stałych






• EMU

• EMU a Polska

Teoria optymalnych obszarów

walutowych

• określenie warunków które powinny spełniać krajedecydujące się na:– nieodwołalne usztywnienie kursów swoich walut,

– prowadzenie wspólnej polityki monetarnej

– całkowitą liberalizację transakcji obrotów bieżących i


– całkowitą liberalizację transakcji obrotów bieżących ikapitałowych;

• oszacowanie potencjalnych kosztów i korzyściwynikających z członkostwa w danym porozumieniuwalutowym.

Obszar walutowy

• grupa dwóch lub więcej suwerennych państw

– wzajemne powiązanie kursów walutowych

– integracja rynków finansowych oparta na wolnym przepływie

kapitału i rzeczywistej unifikacji krajowych rynków

finansowych;


finansowych;

– integracja polityki gospodarczej, polegająca głównie na

wspólnych działaniach w zakresie polityki monetarnej i

polityki kursów walutowych

Optymalny obszar walutowy

• Przymiotnik 'optymalny'

– definiowany w kategoriach makroekonomicznej równowagi

wewnętrznej i zewnętrznej

– obszar geograficzny dla którego korzyści z posiadania

wspólnej waluty przewyższają koszty takiej formy integracji.


wspólnej waluty przewyższają koszty takiej formy integracji.

– zdolność regionu do lepszego zaspokajania potrzeb ludności

po przyłączeniu się do obszaru walutowego

Zakłócenia po stronie popytu i podaży -

szoki

1

AS AD P


1

Y Y1

Negatywny szok popytowy

P AD AS

1

AD’

P


Y Y1

1 P1

2 P2

Y2

Negatywny szok popytowy. Reakcja

rządu

P AD AS

1=3

AD’

P


Y Y1

1=3 P1

2 P2

Y2

Negatywny szok popytowy. Gospodarka

„sama” wychodzi

P AD AS

1

AD’

P

AS’

AS’’’


3

Y Y1

1 P1

2 P2

Y2

P3

Negatywny szok podażowy

P2

P AD AS

1

AS’

2


Y Y1

1 P1

Y2

Negatywny szok podażowy. Reakcja

rządu

AD’

3

1 P2

P AD AS AS’

2

P3


1 2

Y Y1

P1

Y2

Negatywny szok potażowy. Gospodarka

„sama” wychodzi

P2

P AD

AS

AS’

2


Y Y1

1=3 P1

Y2

Problem szoków

• Problem absorpcji szoku - jeśli rozkłada się on

nierównomiernie.

• Szok symetryczny (w równym stopniu we wszystkich

krajach) - prowadzenie wspólnej polityki na całym


krajach) - prowadzenie wspólnej polityki na całym

obszarze.

• Jeśli zakłócenia niesymetryczne - problem

niesymetrycznej reakcji

Warunki rozumiane są jako kryteria optymalizacji

danego obszaru:

• elastyczność płac i cen (Mundell, 1961)

• mobilność środków produkcji (Mundell, 1961)

• otwartość gospodarki (McKinnon, 1963)

• skłonność do inflacji (Magnifico, 1973)


• skłonność do inflacji (Magnifico, 1973)

• dywersyfikacji gospodarki (Kenen, 1969)

• możliwość transferu dochodów

• podobieństwa między gospodarkami

Korzyści• eliminacja ryzyka zmian przyszłego kursu walutowego,

• maksymalizacja zysków z handlu i specjalizacji

• spadek kosztów utrzymania, obsługi i zabezpieczenia pieniądza

• zwiększy efektywność alokacji zasobów poprzez wpływ na inwestycje

• wzrost użyteczności pieniądza

• zwiększenie wolumenu transakcji na międzynarodowym rynkuwalutowym

• zmniejszenie zmienności cen


• zmniejszenie zmienności cen

• ograniczenie spekulacji walutowych,

• zmniejszenie rezerw

• rozłożenie ryzyka

Koszty

• brak niezależności monetarnej każdego z krajów

• unifikacja oraz ścisłej koordynacja polityki monetarnej

• zakłócenia równowagi wewnętrznej

– znaczne jeśli niska tolerancję względem bezrobocia

• utrata narzędzia jakim jest możliwość korekty kursu walutowego


• utrata narzędzia jakim jest możliwość korekty kursu walutowego

– szczególnie dotkliwe w przypadku wystąpienia gwałtownej zmiany

warunków handlu

Plan wykładu



stałych






• EMU

• EMU a Polska

Jeszcze raz

Co to jest unia monetarna?

1. Całkowita i nieodwracalna wymienialność walut

2. Całkowita liberalizacja transakcji kapitałowych, pełna integracja

rynków finansowych

3. Nieodwołalne zamrożenie kursów walutowych oraz wspólna

polityka monetarna


polityka monetarna

ale

Unia monetarna nie oznacza konieczności wprowadzenia wspólnej

waluty

EMU (Economic and Monetary Union)

UGW (Unia Gospodarczo-Walutowa)

• Wspólny rynek

• Nieodwołalnie sztywne kursy walut

• Wspólna polityka monetarna

• Koordynacja polityki makroekonomicznej


• Koordynacja polityki makroekonomicznej

• Wspólna polityka w innych dziedzinach

EMU

• To logiczne uzupełnienie wspólnego rynku

Kryteria konwergencji

• Stabilne ceny (cpi nie wyższy niż 1.5 punktu procentowego od trzech najlepszych)

• Ograniczony deficyt budżetowy (deficyt/PKB <= 3%; zadłużenie /PKB <=60%)

• Konwergencja stopy procentowej (średnia nominalna długookresowa stopa procentowa nie może przekroczyć o więcej niż 2 pk. procentowe stopy trzech najlepszych)


najlepszych)

• Udział w Mechanizmie Kursów Walutowych -utrzymywanie waluty w normalnych marginesach bez dewaluacji przez co najmniej dwa lata

Harmonogram EMU

Etap I 1 lipiec 1990

Etap II 1 styczeń 1994

Etap III 1 styczeń 1999


Etap I

• Zniesienie restrykcji w przepływie kapitału

• Konwergencja gospodarki - przyjęcie programów

wieloletnich

• Postęp konwergencji gospodarczej i monetarnej


• Postęp konwergencji gospodarczej i monetarnej

• Zamrożenie koszyka ecu po ratyfikacji traktatu z

Maastricht

Etap II

• Powołanie Europejskiego Instytutu Monetarnego

• Rozpoczęcie działań prowadzących do pełnej niezależności narodowych banków centralnych

• Zakaz finansowania budżetu przez bank centralny

• Przyjęcie procedur pozwalających na monitoring


• Przyjęcie procedur pozwalających na monitoring deficytu budżetowego w krajach członkowskich

Etap III

• Nieodwołalnie sztywne kursy wymiany pomiędzy

walutami narodowymi a euro

• Pełna odpowiedzialność EBC (Europejskiego Banku

Centralnego) za prowadzenie wspólnej polityki


Centralnego) za prowadzenie wspólnej polityki

monetarnej

• Wprowadzenie euro jako odrębnej waluty (emitowanej

przez EBC)

• Szybka wymiana walut narodowych na euro

3 etapy wprowadzania euro

• Etap a - przygotowanie EMU,

• początek 1998 - koniec 1998

– Ustalenie listy państw uczestniczących w EMU

– Europejski Bank Centralny


– Europejski Bank Centralny

• Rozpoczęcie emisji banknotów i monet euro

– Przygotowania do zmiany waluty (banki, instytucje finansowe,

administracja publiczna)


• Etap b - początek EMU

• Styczeń 1999 - grudzień 2001– Nieodwołalne usztywnienie kursów

– Wejście w życie regulacji prawnych związanych z wprowadzeniem euro


euro

– Euro oficjalnie walutą, przestaje obowiązywać koszyk ecu

– Emisja obligacji państwowych w euro

– Wprowadzenie wspólnej polityki pieniężnej oraz kursowej przez escb

– Można już rozliczać się w euro

– Zasada podwójnej ceny


• Etap c - definitywne przejście na euro

• Styczeń 2002 - lipiec 2002

– Banknoty i monety euro już w obiegu


– Banknoty i monety euro już w obiegu

– Ceny, kontrakty, bilanse itp. - w euro

– Sukces euro

Plan wykładu



stałych






• EMU

• EMU a Polska

Wskaźniki konwergencji gospodarczej dla nowych

członków UE

Kraj Inflacja

%

Długookreso

wa St.

procentowa

ERM II Deficyt

budżetowy

Dług

publiczny

Cypr 2.3 5.8 tak -2.9 69.1

Czechy 1.9 4.8 nie -4.5 36.4

Estonia 3.3 4.4 tak 0.9 4.3

Węgry 3.8 8.2 nie -3.9 57.8

Łotwa 5.0 4.9 tak -1.6 14


Litwa 2.9 4.5 tak -2.4 21.2

Malta 2.4 4.7 tak -3.9 76.4

Polska 2.1 6.9 nie -4.4 46.8

Słowacja 3.7 5.0 tak -3.8 44.2

Słowenia 2.6 4.7 tak -2.2 30.2

Strefa Euro 2.9 4.0 -2.6 71.7

Kryterium 3.4 6.0 2 lata -3.0 60

Źródło: Komisja Europejska 2005

Poziom deficytu budżetowego

• nie spełnia kryterium deficytu budżetowego.

• sposób klasyfikacji Otwartych Funduszy Emerytalnych.

• strona polska - należy je włączyć do systemu finansów publicznych (ustawa o finansach publicznych z 1998 roku).

• interpretacja – Eurostat, taki sposób interpretacji jedynie do końca 2006 roku w tzw. Okresie przejściowym.


końca 2006 roku w tzw. Okresie przejściowym.

• od 2007 II filar ubezpieczeń emerytalnych nie jest zaliczany do finansów.

• prognozowany deficyt zwiększy się do 4,1% PKB.

Poziom długu publicznych

• wartości poniżej 60% (lata 2004-2005 43,9%, 41,9%,

42,5%).

• przy utrzymywaniu się dużego deficytu budżetowego

istnieje ryzyko jego powiększenia.


istnieje ryzyko jego powiększenia.

Inflacja

• w ciągu ostatnich lat inflacja znacznie się obniżyła (dla przykładu podajmy, że 1997 roku wynosiła 15% a w 2005 roku 2,2%).

• Polska spełniała kryterium inflacyjne od sierpnia 2003 do lipca 2004 a następnie od listopada 2005.

• w marcu 2006 Polska weszła do grupy krajów o najbardziej stabilnych cenach.

• poziom inflacji w Polsce stał się kryterium referencyjnym


• poziom inflacji w Polsce stał się kryterium referencyjnym

• we wrześniu 2006 wartość referencyjna została obliczona na podstawie inflacji w: Finlandii 1,2%, Polsce 1,2%, Szwecji 1,4% i wyniosła 1,3%+1,5%=2,8%

Długookresowe stopy procentowe

• Polska spełniała kryteria konwergencji od kwietnia 2003 do marca 2004 a następnie od sierpnia 2005.

• w okresie referencyjnym od kwietnia 2005 do marca 2006 długookresowa stopa procentowa Polski wyniosła 5% i była niższa od poziomu referencyjnego, który wyniósł 5,9%.

• we wrześniu 2006 polskie długookresowe stopy procentowe


• we wrześniu 2006 polskie długookresowe stopy procentowe stały się kryterium referencyjnym. Zostało obliczone na podstawie stóp w Finlandii (3,66%), Polsce (5,21%), Szwecji (3,62%) i wyniosło 4,2+2=6,2%.

Stabilność kursu walutowego

• by spełnić kryterium kursu walutowego wymagane jest

uczestnictwo w ERMII.

• Polska, jako jedyny kraj z 10 nowych członków nie

zadeklarowała w ciągu 2 lat od przystąpienia do UE,


zadeklarowała w ciągu 2 lat od przystąpienia do UE,

terminu wejścia do ERM II.

Waluty uczestniczące w ERM II (daty

wejścia)

• Korona duńska 1.1.1999

• Korona estońska 28.6.2004

• Funt cypryjski 2.5.2005

• Łat łotewski 2.5.2005

• Lit litewski 28.6.2004


• Lit litewski 28.6.2004

• Lir maltański 2.5.2005

• Tolar słoweński 28.6.2004

• Korona słowacka 28.11.2005 Źródło: EBC

Konwergencja prawna

• Zbieżność ustawodawstwa krajowego, statutu banku centralnego z artykułami 108 i 109 Traktatu z Maastricht oraz ze statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych.

• Ustawa o NBP – zmiana określenia niezależności i jego prezesa tak by ta niezależność została zwiększona.


tak by ta niezależność została zwiększona.

• Przyjęcie euro- uznanie praw EBC w zakresie polityki monetarnej, emisji pieniądza i zarządzania rezerwami walutowymi. Kraj traci w tym obszarze swoją suwerenność. W Polsce by móc tego dokonać zmianie musiałaby ulec ustawa zasadnicza.

Mikro i makroekonomia integracji europejskiej Spotkanie...

Documents

Transcript of Mikro i makroekonomia integracji europejskiej Spotkanie...