Metoda Feldenkraisa

7/23/2019 Metoda Feldenkraisa

http://slidepdf.com/reader/full/metoda-feldenkraisa 1/29

Metoda Feldenkraisaartykuły ze strony http://www.metoda-feldenkraisa.pl/?id=10

prowadzenieMózg ludzki ma zdolność ciągłego tworzenia nowych lepszych, wzorcówruchowych w czasie całego życia. Oserwu!emy to gdy dziecko uczy si"oracać, raczkować i chodzić. #ednak z wiekiem zwykle przesta!emyrozwi!ać nasz potenc!ał. $amiast tego cały czas korzystamy z naszychstarych wzorców ruchowych, nawet gdy przestały yć dla nas użyteczne.z czasem, stałe powtarzanie tych ruchów może prowadzić do przeciążeniastawów i mi"śni, powodować dolegliwości ólowe, wady postawyi zwyrodnienie stawów.

%odone zasady odnoszą si" także do innych aspektów ludzkiego działania !ak sposoy myślenia, zachowanie w grupie, postrzeganie sieiei otacza!ącego nas świata i wiele innych.Metoda &eldenkraisa opiera si" na, niespotykane! nigdzie indzie!w przyrodzie, możliwości uczenia si". 'zi"ki temu możliwy !est ciągłyrozwó! naszego potenc!ału. w Metodzie &eldenkraisa ruch, (który na!łatwie!podlega świadome! kontroli) wykorzystywany !est !ako środek do tegorozwo!u. #est to zatem metoda reedukac!i ruchowe!, samopoznaniai rozwo!u swo!ego potenc!ału poprzez ruch.$e wzgl"du na to, że !est to metoda edukacy!na używamy po!"ć ucze* +nauczyciel a nie pac!ent + terapeuta. ie znaczy to, że metoda nie ma

właściwości terapeutycznych. -tosu!e si" !ą w pracy z osoami, które czyto w wyniku wypadku, choroy czy ezruchu straciły możliwośćsatysakc!onu!ącego poruszania si". 'otyczy to zarówno schorze* napodłożu neurologicznym !ak i ortopedycznym. /orzyści z te! metodyodniosą również osoy w pełni sprawne 0zycznie, a które pragną rozwinąćswó! potenc!ał ruchowy, poruszać si" sprawnie!, z mnie!szym wysiłkiemczy z wi"kszą grac!ą. #ak sam twórca metody powtarzał 1 w wyniku !e!stosowania 2niemożliwe sta!e si" możliwym, możliwe sta!e si" łatwym ałatwe sta!e si" eleganckim2.3 Metodzie &eldenkraisa rozróżniamy dwa rodza!e pracy1 prac"

indywidualną i prac" grupową. $a!"cia grupowe nazywa!ą si" 4wareness 5hrough Mo6ement czyli świadomość poprzez ruch a za!"cia indywidualneokreśla si" !ako &unctional 7ntegration czyli integrac!a unkc!onalna.w pracy grupowe!, uczestnicy prowadzeni są słownie przez specy0cznesekwenc!e ruchowe zwane lekc!ą ruchową. 8ekc!a taka trwa około 9:+;<minut . =uchy wykonywane są na!cz"ście! w pozyc!i leżące! lu siedzące! inacisk kładzie si" na to ay wykonywać !e w wygodnym dla każdegozakresie. w dużym stopniu metoda ta opiera si" na doświadczaniu ruchuw soie i sieie w ruchu a każdy uczestnik do pewnego stopniaeksperymentu!e z własną interpretac!ą słów prowadzącego. w procesietym uczniowie uświadamia!ą soie swo!e nawyki i tworzą nowe możliwości

ruchowe, które mogą zastąpić stare sposoy poruszania si" czy działania. 5ematami lekc!i mogą yć m.in.1 ruchy z różnych okresów rozwo!owych



takie !ak oracanie si", raczkowanie, czy wstawanie. 8ekc!e mogą rozwi!aćsi" wokół konkretne! unkc!i !ak np. postawa, chodzenie czy oddychanie. 5ematem również może yć doświadczanie na soie możliwości ruchowychzwiązanych z konkretnymi mi"śniami, stawami czy całymi wzorcamiruchowymi. >z"sto też lekc!e polega!ą na eksperymentowaniu

z wyora?nią i percepc!ą sutelnych zmian zachodzących podczas ruchu.8ekc!e dost"pne są dla każdego, ez wzgl"du na wiek czy stopie*sprawności 0zyczne!. iezależnie od tego czy wyczynowo uprawia si" sportczy ma si" prolemy z poruszaniem, w tych za!"ciach każdy może znale?ćcoś dla sieie.$a!"cia indywidualne opiera!ą si" na tych samych zasadach co za!"ciagrupowe. Mimo iż cz"sto ma!ą działanie lecznicze (np. usuni"ciedolegliwości ólowych), w założeniach nie !est to metoda lecznicza. #estprocesem edukacy!nym, który w ses!ach indywidualnych opiera si" nakomunikac!i nieweralne!. 'otyk i delikatne ruchy są tu podstawąkomunikac!i. -kierowane są na usprawnienie unkc!i, łatwości ruchu,koordynac!i, zwi"kszenia świadomości samego@same! sieie orazotacza!ącego świata.%odczas za!"ć indywidualnych nauczyciel delikatnie i w ezolesnymzakresie porusza ciałem ucznia, prowadząc przez specy0czne sekwenc!eruchowe. Acze* w niekr"pu!ącym ruchów uraniu leży lu siedzi naspec!alnym stole a ses!a trwa na ogół 9:+:< minut. >elem !est stworzenietakich warunków dla ucznia ay uświadomił@a soie swo!e nawyki ruchoweoraz odkrył@a nowe możliwości poruszania si". $a!"cia indywidualnedostosowane są do konkretnych potrze dane! osoy. -ą przeznaczonezarówno dla osó, które porusza!ą si" niezależnie !ak i tych, które

potrzeu!ą pomocy w poruszaniu i np. miałyy trudnościz uczestniczeniem w za!"ciach grupowych.

!io"ra#a Moshe Feldenkraisa

Moshe &eldenkrais twórca Metody &eldenkraisa urodził si" w =os!i w BC<9roku . w wieku BD lat wyemigrował do %alestyny. w młodości za!mował si"wieloma sportami, ył samoukiem w !u+!itsu . %racował na udowie orazudzielał korepetyc!i dzieciom z prolemami w nauce. #ednocześnie uczyłsi" w wieczorowe! szkole y przygotować si" do studiów na wydziale 0zyki.

w %aryżu zdoył doktorat z 0zyki i pracował w laoratorium #oliot+>urie.w czasie swo!ego poytu w %aryżu poznał #igoro /ano twórc" !udo. Aczyłsi" od !ego uczniów i ył !ednym z pierwszych w Europie, który zdoyłczarny pas w !udo. $ałożył pierwszy w Europie klu !udo. w BC9< ucieka!ącprzed wkracza!ącymi wo!skami niemieckimi wy!echał z %aryża. w 4ngliipracował nad systemami wykrywania łodzi podwodnych, uczył żołnierzysamoorony. w tym też czasie napisał dwie książki o !udo. a łodziachpodwodnych odnowiła si" dawna kontuz!a kolana, z czasów gdy grałintensywnie w piłk" nożną. 8ekarze dali mu tylko :<F szansy że operac!a"dzie skuteczna. 5akie prawdopodoie*stwo poprawy niesatysakc!onowało go i postanowił, że sam si" usprawni. =ozpocz"ło to

okres ada* i studiów nad anatomią, 0z!ologią, mechaniką ruchu,psychologią, który doprowadził do powstania Metody &eldenkraisa. %o



wo!nie powrócił do %alestyny gdzie kontynuował prac" !ako 0zyk.3 połowie lat :<+tych porzucił t" karier" i całkowicie poświecił si" pracyz lud?mi. w latach ;<+tych w 5el 46i6ie odył si" pierwszy trening dlanauczycieli Metody. %otem odyły si" !eszcze dwa treningi w A-4 w latachG<+tych , z których drugiego nie uko*czył z powodu choroy. $marł

w 7zraelu w BCH9 .Moshe &eldenkrais napisał wiele książek poświ"conych reedukac!iruchowe!, psychologii, rozwo!owi potenc!ału ludzkiego, teorii nauczania,i rozwo!owi świadomości.w czasie swo!ego życia pracował z takimi osoami !ak Iehudi Menuhin,%eter Jrooks i !ego 5heatre JouKes du ord. 3spółpracował z takiminaukowcami !ak >arl %riram czy Margaret Mead, #ego Metoda zna!du!ezastosowanie w tak różnorodnych dziedzinach życia !ak neurologia,psychologia, rehailitac!a, sport, muzyka, edukac!a i wiele innych.

$wi%zenia& lek%'e MetodyFeldenkraisa• odkryjesz jak siedzieć wygodniej• zmniejszysz napięcie mięśni podczas siedzenia• zredukujesz lub pozbędziesz się bólu towarzyszącego pozycji siedzącej.• poznasz wiele nowych sposobów poruszania• odkryjesz w łatwy i przyjemny sposób jak mniej obciążać stawy i mięśnie podczas

siedzenia•

poprawisz postawę ruchomość i koordynację • polepszysz !izyczne i emocjonalne samopoczucie• zredukujesz skutki stresu• rozwiniesz świadomość siebie i swojego ciała• nauczysz się jak uczyć się e!ektywnie i z przyjemnością • wytworzysz stan dobrego samopoczucia• poznasz i przełamiesz nawyki ruchowe które często prowadzą do bólów mięśni i

stawów

(")lne zasady wykonywania lek%'i Metody

Feldenkraisa" czasie wykonywania lekcji ważne jest aby bacznie obserwować siebie swoje ciało swojereakcje. #by to zapewnić dobrze jest mieć chwilę spokoju i nie być rozpraszanym.$uchy należy wykonywać pomału i tylko w takim zakresie aby nie powodować bólurozciągania i nadmiernego napięcia mięśni. %eśli nawet najlżejszy i najmniejszy ruch

powoduje ból należy sobie ten ruch wyobrazić. $uch wykonany w wyobra&ni ma takie samoznaczenie z neurologicznego punktu widzenia jak ruch wykonany w rzeczywistości. $obiącruch w rzeczywistości oraz go sobie wyobrażając tworzymy nowe drogi i połączenianerwowe w korze mózgowej.'iędzy ruchami należy chwilę odpocząć nie dlatego że ruchy są męczące ale dlatego abyzaobserwować zmiany które są wynikiem konkretnej kombinacji ruchowej. "olne tempowykonywania ruchów daje nam możliwość obserwowania większej ilości szczegółów. (aje



nam to również czas na skoordynowanie często nowego ruchu. )ie oznacza to że *eldenkrais był adwokatem powolnego poruszania się. +amiętajmy że był wybitnym judoką. (oceniał jednak !akt że każdy ma swoje własne tempo przyswajania umiejętności i należy takiestworzyć warunki aby każdy miał szansę tę umiejętność posiąść. (elikatność jest kolejnącechą na którą zwracamy uwagę podczas wykonywania lekcji. ,mniejszając wysiłek

jednocześnie zwiększamy naszą wrażliwość na bod&ce i na zmiany położenia części ciaławzględem siebie. -bserwowanie różnic jest przez to łatwiejsze a przecież proces uczenia jestnieodłącznie związany z możliwością różnicowania. +owodowanie bólu podczas ruchuświadczy o pobudzaniu receptorów bólowych które sygnalizują że tkanki narażone są nauszkodzenie. %ednocześnie powoduje to powstanie odruchu obronnego mięśni który polegana nadmiernym napięciu w celu niedopuszczeniu do ruchu powodującego ból. ytuacja takanie sprzyja procesowi odkrywczemu i tworzeniu nowych wzorców ruchowych. %edną zulubionych meta!or *eldenkraisa było powiedzenie /0ou can1t smoke and kiss at the sametime2 czyli3 nie można palić papierosa i całować w tym samym czasie. %akże obrazowe

przedstawienie tak ważnej cechy układu nerwowego. 'ianowicie mięsie4 jak jestzaangażowany w jedną czynność nie jest w stanie zaangażować się w tym samym czasie w

inną. "racając więc do bólu jeśli mięsie4 jest napięty z powodu odruchu obronnego 5z powodu bólu6 nie będzie miał szansy w uczestnictwo w nowym innym od nawykowegoruchu. # zatem 7 pomału delikatnie w wygodnym zakresie z wnikliwym obserwowaniemsiebie./ole!na ważna kwestia, to że te lekc!e nie są do poczytania. 5o !est zestawćwicze* do zro*ienia i do+wiad%zenia na soieL 5o ważne. #estdiametralna różnica mi"dzy przeczytaniem lekc!i a zroieniem idoświadczeniem !e!. $atem !eśli wyda!e >i si", że soie o tym poczytasz ito wystarczy, to szkoda 5wo!ego czasu.4le ponieważ ćwiczenia te są podane w ormie tekstu, oto kilka sugestii !akna!lepie! z nie! skorzystać.Można na!pierw przeczytać całą lekc!" a potem po kawałku !ą roić,ponownie czyta!ąc poszczególne ragmenty. #a !ednak zach"cam doczytania po kawałku i eksperymentowania z tym, co si" przeczytało, ezczytania całości na!pierw. >zyli przeczyta! np. !edno lu kilka zda* i !eśli są !uż tam !akieś instrukc!e to zró to, dokąd >i" prowadzą i potem znówprzeczyta! ragment i znów post"pu! zgodnie z instrukc!ami. 5akiewykonywanie lekc!i ardzie! pozwala pozostać w procesie odkrywania nagorąco, pozosta!ąc tu i teraz ez wyiegania naprzód, nawet !eśliwykonu!esz !e po raz kole!ny.8ekc!e dorze !est rozpocząć zwróceniem uwagi na sieie, na to !ak si"

czu!esz w momencie rozpocz"cia, !aki !est kontakt z podłożem w pozyc!iwy!ściowe! (w przypadku lekc!i opisanych tyta! podłożem !est krzesło ipodłoga) oraz z otoczeniem. $dumiewa!ące !est !ak wiele można si" !użdowiedzieć z takie! krótkie! chwili, którą poświ"cimy tylko na oserwac!".%onownie zach"cam do roienia użytku z pot"gi wyora?ni zarównopodczas te! wst"pne! cz"ści !ak i pó?nie! podczas zasadnicze! cz"ści lekc!i.a czas roienia lekc!i, dorze !est znale?ć spoko!ne mie!sce, ay dominimum ograniczyć ilość czynników rozprasza!ących uwag". %rzy lekc!achtu prezentowanych, gdzie czas ich trwania nie przekracza B<+B: minut niepowinno to stanowić prolemu. Eksperymentu! z oczami otwartymi izamkni"tymi, pami"ta!ąc, że nasza wrażliwość kinestetyczna, (czyli

położenia cz"ści ciała wzgl"dem sieie, kierunku ruchu, intensywnościruchu i napi"cia mi"śni) zmnie!sza si", około 9<F gdy mamy oczy otwarte.



'o wszystkich, tu prezentowanych lekc!i na!lepie! nada!e si" płaskiekrzesło, ez podparć na ramiona z cienką poduszką lu kocem położonymna płaskim i twardym siedzeniu, (!eśli krzesło takie! poduszki !uż w soienie ma). $ach"cam do roienia !edne! do dwóch lekc!i codziennie i

oserwowania !ak zmienia si" 5wó! sposó siedzenia i komort te! pozyc!i.8ekc!e można roić wsz"dzie, gdzie mamy wzgl"dny spokó!1 w domu, wpracy, w czasie przerwy. Nwietnie mogą si" nadawać na krótkie ćwiczeniaśródlekcy!ne lu chwil" oderwania si" od codziennych, rutynowychczynności. 8ekc!e te dorze !est roić wielokrotnie, gdyż za każdym razempogł"ia si" nasza wiedza na temat naszego ciała i ruchu !ak równieżzwi"ksza si" swooda, z !aką si" poruszamy. $ach"cam do dzielenia si"tymi lekc!ami, umie!"tnościami oraz wiedzą zdoytą w trakcie roieniatych lekc!i. Można !e roić w grupie, a po ich zroieniu podzielić si"spostrzeżeniami i doświadczeniami, co cz"sto wzogaca cały proces. -amoroienie lekc!i, na!lepie! !ednak, !eśli pozosta!e indywidualnym procesemodkrywczym i poznawczym. 'zielenie si" radz" zostawić na po sko*czeniulekc!i.inie!szy zestaw zawiera tylko lekc!e siedzące i oczywiście nie wyczerpu!etematu i zach"cam do dalszego studiowania Metody &eldenkraisa lueksperymentowania we własnym zakresie.

,ontakt z %iałem a Metoda Feldenkraisa

8dybym poprosił 9ię teraz abyś poczuł swoje ciało... jaka byłaby :woja reakcja2 9zy z

chęcią poświęciłbyś chwilę na doświadczenie siebie czy może nie wiedziałbyś od czegozacząć gdzie rozpocząć swoje poszukiwania na jakiej części ciała skupić swoją uwagę2'oże jakaś konkretna część ciała przykułaby :woją uwagę2 'oże jakiś aspekt!unkcjonowania np. oddech czy bicie serca2 %edno jest prawie pewne. ;ażdy rozpocząłby

podróż w głąb siebie w innym miejscu w inny sposób. < jeszcze jedno jest wielce prawdopodobne. "iele osób nie wiedziałoby gdzie i od czego zacząć. 'ogłoby pojawić się pytanie3 co to znaczy poczuć swoje ciało2 9zęść osób twierdzi nawet że nic nie czuje. :ocecha naszych czasów. =yjemy w ciele ale niewielki mamy z nim kontakt. %est to swojegorodzaju paradoks ponieważ ciało towarzyszy nam wszędzie. 'y też wszędzie mutowarzyszymy. 9zęsto łatwiej byłoby nam opowiedzieć o odległym kraju który ostatniozwiedziliśmy niż o naszym ciele. %ak to jest że tak mało wiemy o swoim ciele2 =e mamy znim ograniczony kontakt2 +rzecież dziecko postrzega poznaje i odkrywa świat poprzez swojeciało. (otyk wzrok węch słuch i zmysł kinestetyczny 5czyli postrzeganie części ciaławzględem siebie i orientacja w przestrzeni6 są narzędziami poznania otoczenia. 9iało jest

podstawowym narzędziem tzw. pierwotnego procesu poznawczego.+roces ten opiera się na ciągłej zależności i wzajemnym oddziaływaniu zmysłów emocji inarządu ruchu. 9zujemy coś i odczuwamy i odpowiadamy na to reakcją mięśniową często

połączoną z ruchem. $uch z kolei wywołuje jakąś reakcję w nas samych oraz w otoczeniu. <tak powstaje doświadczenie oparte na ciągłej pętli sprzęże4 zwrotnych3 zmysłowo 7ruchowych. "ystarczy popatrzeć jak dziecko z największym skupieniem bawi się zabawkączy próbuje po coś sięgnąć wstać czy też obrócić się z brzucha na plecy. 9ała jego istota jest

w to zaangażowana. (oświadczenie jest tu podstawowym środkiem poznania. :en pierwotny proces poznawczy jest z czasem stłumiony i zdominowany przez wtórny proces poznawczy



charakterystyczny dla edukacji akademickiej. " tym rodzaju wiedza czy też zachowania sąnam pokazane zakomunikowane zaordynowane można powiedzieć. 9zegoś się trzebanauczyć coś opanować i opieramy się wtedy na kopiowaniu naśladowaniu wkuwaniu itd.9zęsto proces ten występuje również w sporcie. )aśladowanie bez etapu doświadczania iświadomego eksperymentowania z ruchem. :ak że z czasem ten pierwotny proces

poznawczy zostaje zastąpiony procesem wtórnym. +ierwotny nastawiony jest nadoświadczenie i na proces sam w sobie a wtórny na analizowanie interpretowanie orazosiągnięcie konkretnego celu.9iało jest również wzmacniaczem dla naszych emocji pomaga nam je postrzegać i ichdoświadczać. )apięcie mięśni wilgotność skóry temperatura wewnętrzna i zewnętrzna

przyspieszone bicie serca itd. to wszystko przykłady reakcji ciała na pojawiające się emocje.%ednego od drugiego oddzielić nie sposób. 9iało i emocje współistnieją ze sobą dlatego teżnie można mówić o łączeniu jednego z drugim. łowo 2łączy/ zakłada że coś wcześniejistniało oddzielnie. (latego też w dzieci4stwie gdy wiele emocji jest tłumionych to tymsamym tłumimy sygnały swojego ciała. ,amykamy się na jego głos a potem mamy częstotrudności z wsłuchaniem się w swoje ciało. "yobra&my sobie że nasze ciało może mówić do

nas z różnym natężeniem d&więku3 od szeptu do rozdzierającego płuca krzyku. -znacza to żetłumiąc sygnały płynące z wnętrza a poprzez to i z ciała 5na drodze albo raczej w wynikuspołecznego i kulturowego warunkowania6 z czasem możemy usłyszeć tylko ten donośnygłos. :en wołający o ratunek. )a tym etapie nie słyszymy już normalnego głosu naszegociała nie wspominając o szepcie. # warto. , kilku względów. +rzyjmując że zdrowie jest dlanas wartością 5nie musi być dla każdego ale zakładam że dla większości jest6 to imwcześniej usłyszymy sygnały płynące z ciała tym wcześniej możemy zareagować. 'ająckontakt ze sobą łatwiej wyczujemy czy dana sytuacja jest dla nas korzystna i należy w niej

pozostać czy też lepiej się oddalić. 8dy czujemy lepiej samych siebie łatwiej nam wczuwaćsię w to co dzieje się z innymi. 'ając lepszy kontakt ze sobą łatwiej nam wplatać wcodzienne życie elementy pierwotnego procesu poznawczego sprzyjającemu kreatywnościdoświadczaniu oraz eksperymentowaniu z nowymi zjawiskami. 8dy wcześniej poczujemy żemięśnie się napinają to można temu przeciwdziałać zanim pojawi się np. ból. # wiadomo

przecież że napięte mięśnie są jednym z objawów reakcji na stres. ,atem można powiedziećże lepszy kontakt ze swoim ciałem jest jednym ze sposobów radzenia sobie ze stresem.-czywiście jeśli podejmiemy decyzję aby nie ignorować tych sygnałów.;ontakt ze sobą prowadzi do ciągłego aktualizowania naszej mapy ciała obrazu samegosiebie. "iadomo że każdy postrzega siebie w pewien określony sposób. -braz samego siebiew dużym stopniu wpływa na nasz sposób postrzegania rzeczywistości oraz !unkcjonowania wświecie. %ednocześnie otoczenie zmienia się i my się zmieniamy. (obry kontakt ze sobą

pozwala na ciągłą aktualizację obrazu samego siebie. #ktualizację mapy która jest jednym z

naszych głównych przewodników w życiu.%est wiele metod powrotu do swojego ciała. < zachęcam aby każdy kto ma ochotę zbliżyć siędo swojego ciała a tym samym do siebie poeksperymentował i wybrał to co pasuje munajbardziej. %a polecam 'etodę *eldenkraisa. , kilku względów. %est to metoda w całościoparta na pierwotnym procesie poznawczym. $uchy 5w !ormie lekcji ruchowej6 każdywykonuje w zakresie i tempie wygodnym dla siebie. )ie ma demonstracji a nacisk kładziesię na odkrywanie siebie w ruchu oraz ruchu w sobie. -czywiście lekcja ruchowa 5czyli jednadawka ćwicze4 ukierunkowana na jakąś konkretną !unkcję ruchową6 zmierza w jakimśkonkretnym kierunku ale nacisk kładzie się na proces a nie na osiągnięcie celu. -gromnączęść lekcji stanowi kierowanie uwagi uczestników na poszczególne części ciała czy też ichwzajemną relację co w e!ekcie daje zwiększoną świadomość siebie. 'ożna powiedzieć że

bierzemy aktywny udział w kreśleniu coraz dokładniejszej mapy swojego ciała 5na poziomieneuro!izjologii 7 tworząc nowe połączenia między neuronami w korze mózgowej6. "iele



lekcji ruchowych nawiązuje do konkretnych etapów rozwojowych z okresu dziecięcego.(latego też mamy okazję doko4czyć czy też doświadczyć raz jeszcze pewnych etapów którenie zostały zako4czone 5np. wielu rodziców zbyt wcześnie podnosi dziecko z czworaków 7zwłaszcza jeśli jest to pierwsze dziecko 7 zanim organizm dziecka jest w pełni gotowy dosamodzielnego chodzenia6. )iedoko4czenie jakiegoś etapu rozwojowego może w

pó&niejszych latach prowadzić do zaburze4 ruchu koordynacji czy dolegliwości bólowych. "metodzie *eldenkraisa istnieją setki lekcji ruchowych. ;ażda dotyczy innego aspektu naszego!unkcjonowania. " tej różnorodności mamy okazję doświadczyć wielu aspektów!unkcjonowania organizmu. $óżnorodność sprzyja rozbudowywaniu mapy ciała pozwalającna bardziej urozmaicone zachowania zależne od bogactwa szczegółów tej mapy.

)rny i dolny poziom kontroli działania

"ykonując ruchy nasze działania są kierowane z dwóch różnych poziomów układunerwowego. " uproszczeniu można je określić jako korowy 7 wyższy poziom oraz limbiczny7 niższy poziom. >ez wchodzenia w szczegóły przyjrzymy się im z !unkcjonalnego punktuwidzenia.<stotne jest to że oba poziomy zarządzania dzielą między sobą ten sam system zewnętrznejmani!estacji ten sam układ wykonawczy. ?kładem wykonawczym są drogi mózgowordzeniowe którymi impulsy nerwowe przepływają z mózgu nerwy ruchowe mięśnie iszkielet. " praktyce oznacza to że ruch jest kontrolowany przez jeden lub drugi systemkontroli ale nie przez oba jednocześnie. )ie wyklucza to oczywiście możliwości zmiany

poziomu kontroli z jednego na drugi. :rudno jest ziewać i żuć gumę w tym samym czasie.8dy idziemy po śniegu lub lodzie i niesiemy np. torbę to gdy się pośli&niemy całe nasze ciało

jest zaangażowane w odzyskanie równowagi nie bacząc na to czy coś upuścimy czy nie choćoczywiście mogę wyobrazić sobie sytuacje wielkiego poświęcenia 36 lub gdy nagleusłyszymy głośny hałas to ciało reaguje obronnie 5przy odpowiedniej intensywności bod&ca6niezależnie od tego co robiliśmy w tym czasie. <stotne jest to że w takiej sytuacji niższyszybszy w działaniu poziom kontroli przejmuje dowodzenie nad naszym ciałem. +odobniegdy ktoś ze spastycznością drżeniem lub innym nerwowo mięśniowym uszkodzeniem uczysię kontrolować swoje ruchy powoli wypierając niższe poziomy kontroli i zastępując jeruchami dowolnymi i celowymi. -czywiście z takim dylematem wiążą się różne patologicznesytuacje gdzie uszkodzenie układu nerwowego sprawia że nad ruchem przeważa kontrola zniższego poziomu.

)iższy poziom 5zwany przez *eldenkraisa czasem /idiotą wewnątrz nas/ mani!estuje się poprzez kontrolowanie i inicjowanie czynności między innymi w takich s!erach jak3

• wrodzone odruchy• w sytuacji zagrożenia kiedy wymagana jest szybka reakcja obronna• w nabytych we wczesnych etapach rozwoju wzorcach np. mechanizmach

antygrawitacyjnych• sytuacjach naładowanych silnymi emocjami• w stanach regresji występujących np. po traumie lub chorobie• w sytuacjach patologicznych dotyczących obwodowego lub centralnego układu

nerwowego•

w sytuacjach gdzie występuje ból



"yższy poziom mani!estuje się między innymi w poniższych !unkcjach3• w świadomym wykonywaniu precyzyjnych ukierunkowanych na cel działaniach• programowaniu celowych czynności• selekcji in!ormacji i wybieraniu ich z natłoku in!ormacyjnego• w zadawaniu pyta4• porównywaniu i tworzeniu rzeczy doświadcze4 pomysłów i możliwości działania• graniu zabawie• badaniu i eksperymentowaniu np. tak jak dziecko doświadcza swojego

bezpośredniego otoczenia• w możliwości postawienia się obok i spojrzenia z tzw meta pozycji na to co się dzieje

"ażne by pamiętać że w dowolnym momencie górny poziom kontroli może być zastąpionydolnym jeśli zmienią się warunki i sytuacja będzie tego wymagać lub też gdy powoli

pozwolimy sobie na powrót do pewnych stereotypów i nieuświadomionych nawykowychzachowa4. %ak mawiał jeden z nauczycieli 'etody *eldenkraisa /nawyk to miejsce gdzieodmawiamy sobie prawa do wyboru/. 9zęsto /idiota wewnątrz nas/ okazuje się szybszy i

bardziej dominujący." lekcjach metody próbujemy stale przyglądać się naszym działaniom powoli i uważniezaobserwować które z naszych ruchów i w ogóle działa4 są nawykowe 7 kierowane z dolnego

poziomu i staramy się nauczyć innych alternatywnych sposobów działania. )ie dlatego żebykoniecznie zmienić nawyk ale żeby mieć wybór. (o tego musimy przyglądać się uważnietemu co robimy stale monitorując nasze działania sterujemy nimi z wyższego poziomukontroli.

u%h wz"ldnie prze%iwny

-braz reprezentujący wzorzec ruchowy zawiera w sobie jakiś układ odniesienia w stosunkudo którego ruch jest wykonywany i postrzegany. :ym układem odniesienia może byćotaczające środowisko lub też inne części ciała. +orównaj np. obrócenie głowy w bok abyspojrzeć się na coś po drugiej stronie ulicy z ruchem obrócenia głowy w prawo by spojrzećsię na coś na swoim prawym ramieniu 5gdzie odnosimy się do zmiany położenia części ciaławzględem siebie6. -ba te ruchy obiektywnie podobne zde!iniowane są w innym układzieodniesienia. 9zęsto układy odniesienia się wzajemnie przeplatają w takich sytuacjach często

jesteśmy świadomi przemieszczania się ciała względem otoczenia i różnych części ciaławzględem siebie jednocześnie.+rzyjrzyjmy się tutaj sytuacji zmiany położenia części ciała względem siebie szczególniedwóm różnym przypadkom gdzie jedna część ciała się porusza a druga jest nieruchoma.%edna sytuacja to gdy część bliższa środka ciała 5tzw proksymalna6 zwykle cięższa i większa

jest nieruchoma a część dalsza od środka 5tzw dystalna6 lżejsza porusza się względem tej pierwszej. )a przykład poruszanie nogą przy ustabilizowanej i nieruchomej miednicy. :akasytuacja nawet jeśli nawykowa jest zwykle łatwo dostępna naszej świadomej kontroli 5zwyższych pięter układu nerwowego6. (ruga sytuacja to gdy część proksymalna cięższa

porusza się względem dalszej lżejszej która jest nieruchoma. :aki wzorzec jest częściejtrudniejszy do uświadomienia oraz wykonania. @wiczenie takiego wzorca sprzyja

zwiększeniu kontroli i świadomego zróżnicowania części ciała względem siebie w danymwzorcu ruchowym. 9o jednak istotniejsze taki ruch jest skutecznym narzędziem do uczenia



się nowych wzorców ruchowych oraz pokonywania pewnych !unkcjonalnych trudności.,anim podążymy dalej tym tropem przyjrzyjmy się pewnym właściwościom ruchudowolnego.8dy wykonujemy jakiś dowolny ruch to czuciowa cześć ośrodkowego układu nerwowegoktóra odbierze in!ormacje dotyczące tego ruchu jest już zaprogramowana na konsekwencje

tego ruchu. 9zyli gdy wykonujemy ruch dowolny części układu nerwowego przetwarzającein!ormacje czuciowe odbierają in!ormacje od części ruchowej tak że napływająca wkonsekwencji ruchu in!ormacja czuciowa jest już do pewnego stopnia oczekiwana. :akimechanizm przepływu impulsów z części ruchowej do czuciowej nazywa się wneuro!izjologii wyładowaniem następczym 5corollary discharge6 lub też kopią zstępującą5e!!erent copy6. Atłumaczenie moje więc może różnić się od obowiązującej polskiejnomenklatury %+B.:aki mechanizm nie występujący przy ruchach odruchowych spełnia kilka !unkcji.+o pierwsze zapewnia percepcyjną stałość porządku przestrzennego podczas wykonywaniaruchu. +rzykładem może być ruch oczu. 8dy poruszamy oczami to obraz postrzeganych

przedmiotów zmienia swoje miejsce na siatkówce oka 5nie ma znaczenia czy poruszamy przy

tym głową czy nie6. +omimo to obiekty postrzegane są jako nieruchome. 8dy patrzę teraz naekran komputera na którym pojawiają się litery to obracanie głowy na boki nie sprawi że

będę postrzegał ekran w innym miejscu. Cub też linia pozioma będzie postrzegana jako pozioma nawet gdy przechylimy głowę w bok. , drugiej jednak strony gdy zamknę jednooko a drugie bardzo delikatnie popchnę palcem w bok 7 co jest ekstremalnie nienawykowymsposobem poruszania gałką oczną 7 to okaże się że przedmioty w polu widzenia zmieniająswoje miejsce w przestrzeni. " tym przypadku brak wyprzedzających in!ormacji z układunerwowego dotyczących ruchu gałek ocznych. " poprzednim przypadku taka in!ormacjanadchodząca z ośrodków ruchowych jako część wzorca ruchu dowolnego zapewniakompensację związaną z przetwarzaniem in!ormacji wzrokowych w mózgu.(rugą !unkcją tego mechanizmu jest zmiana lub zmniejszenie reakcji na bodziec czuciowy w

przypadku gdy taki bodziec jest wynikiem własnego dowolnego ruchu. +rzykładem może być sytuacja gdy poklepię sam siebie po plecach ręką lub też np. patykiem to nie przyjdziemi do głowy aby się obrócić żeby zobaczyć kto mnie dotyka.:e procesy przewidywania zwrotnych in!ormacji sensorycznych które występują przydowolnych ruchach i ich związek ze środowiskiem są i mogą być wyuczone. $ównieżadaptują się do zmiennych warunków środowiska. +rzykładem może być schodzenie podrabinie lub chodzenie po schodach. 8dy jeden szczebel będzie ustawiony w innej odległościniż pozostałe to można się zachwiać lub stracić równowagę jeśli ta różnica jest większa.+okazuje to że ta powtarzająca się odległość między szczeblami czy wysokość schodówzostała dość szybko zapamiętana i wyuczona a układ nerwowy oczekuje już szczebla lub

stopnia w pewnym określonym 5wcześniejszym doświadczeniem6 momencie.'ożna przyjąć że takie procesy grają istotną rolę od najwcześniejszych chwil rozwoju istanowią część procesu rozwijania czuciowo7ruchowej koordynacji kontroli ruchówdowolnych i różnicowania części ciała względem siebie oraz ciała względem środowiskazewnętrznego.

:akie wyprzedzające ruchowo 7 czuciowe in!ormacje w pewnych sytuacjach mogą mieć!unkcjonalnie ograniczające działanie. "yobra&my sobie że ktoś odczuwa ból lubdyskom!ort przy wykonywaniu jakiegoś ruchu. >ez względu jaka jest przyczyna tegodyskom!ortu strukturalna czy też !unkcjonalna to kilka powtórze4 tego ruchu wyzwoli jużoczekiwanie tego dyskom!ortu przy dalszych powtórzeniach i stanie się integralną częścią

wzorca ruchowego. -czywiście to doprowadzi do zmniejszonej gotowości /systemu/ dowykorzystania tego wzorca lub też sprawi powstanie i aktywowanie innych często



antagonistycznych 5aktywujących antagonistyczne mięśnie niż wzorzec pierwotny6 wzorcówruchowych gdy tylko pojawi się próba wykonania danego ruchu. -czywiście nie kwestionuję tu wartości kompensacyjnych ruchów w przypadku urazu schorzenia lub dys!unkcji.

)iektóre z tych kompensacji są konieczne i dzięki nim też !unkcjonowanie staje się możliwe5przykładem może być chód :rendelenburga przy porażeniu odwodzicieli biodra6. #le często

też te mechanizmy unikania pewnych ruchów przekraczają swym zasięgiem i czasem trwanianiezbędny !unkcjonalnie zakres. +onadto dość często te mechanizmy mogą nabrać częstocharakteru nawykowego i wpływać na ruch długo po tym jak przyczyna dys!unkcji zniknęła.-znacza to że mechanizm taki przeszedł pod kontrolę niższych pięter układu nerwowego.$uch względnie przeciwny delikatnie wykonany ma na celu uwolnienie się od takichdys!unkcyjnych powiąza4 istniejących w układzie nerwowym. :aki ruch ma inną orientacje

przestrzenną lub może być wykonywany w innym kontekście. +odczas takiego ruchu wzorceantagonistyczne mogą być wyzwolone przez nowość danego ruchu ale nie przez oczekiwaneodczucia bólu czy dyskom!ortu 5pod warunkiem że np. strukturalna przyczyna zaburzenia nieistnieje6. "arunkiem powodzenia takiej interwencji ruchowej jest oczywiście ogromnadelikatność proponowanych ruchów wykonanie ich w zakresie kom!ortu i w poczuciu

bezpiecze4stwa.

+rzykładem takich ruchów mogą być klasyczna kołyska miednicą. " pozycji leżącej na plecach przy kolanach ugiętych unieś delikatnie jedną stopę od podłoża kilka centymetrównie więcej. :o ruch zgięcia w stawie biodrowym. :en ruch można zastąpić ruchem obróceniamiednicy w taki sposób że lęd&wie uniosą się od podłoża a spojenie łonowe oddali odmostka. " stawie biodrowym to jest ten sam ruch zgięcia ale układ odniesienia jest inny.<nnym przykładem może być ruch rotacji w stawie biodrowym. -soba leży na brzuchu lewekolano zgięte. :rzymaj lewą stopę i delikatnie pochyl w lewą stronę czyli wykonując rotacjęwewnętrzną lewego stawu biodrowego. %eśli ten ruch okaże się ograniczony 5z innych niżstrukturalne powodów6 można spróbować trzymając stopę nieruchomo skierowaną do su!ituobrócić miednicę. 9hwyć 5stojąc po prawej stronie leżącej osoby6 prawą ręką pod lewą stroną miednicy 5miedzy kolcem biodrowym przednim górnym a krętarzem wielkim6 i trzymając

podudzie pionowo obróć miednicę bardziej na prawy bok. %eśli ten ruch będzie oporowanyspróbuj ruchu niezróżnicowanego w którym wraz z ruchem obracania miednicy pochyliszstopę w tę samą stronę. ,wykle po kilku takich ruchach wracając do ruchu zróżnicowanego5stopa pionowo i obracasz tylko miednicę6 uzyskujemy większą łatwość i lekkość ruchurotacji wewnętrznej w lewym biodrze.+rostym przykładem może też być rotacja w odcinku szyjnym. 9zęsto napięcie mięśni szyiwystępuje przy ruchach obracania co możemy wyczuć przez próbę delikatnego obróceniagłowy po podłożu w leżeniu na plecach. 8dy położymy lekko rękę na czole i spróbujemy

obrócić 7 rolować głowę w bok okaże się że napięcie w odcinku szyjnym nie pozwala naswobodny ruch. 8dy ugniemy kolana i skrzyżujemy jedną nogę na drugiej i zrobimy kilkadelikatnych ruchów pochylania kolan w bok potem przy odwrotnym skrzyżowaniu w drugi

bok to wprowadzamy rotację kręgosłupa poniżej odcinka szyjnego względem nieruchomejgłowy. 9zęsto wracając do rolowania głowy okazuje się że ten ruch stał się łatwiejszy.+onieważ to są zwykle nowe ruchy osoba nie oczekuje bólu i nie przygotowuje się obroną

poprzez napięcie mięśni. -czywiście jeśli ograniczenie jest strukturalne to zwykle wykonanietakiego ruchu nie zmieni istoty tego ograniczenia.+rzykłady można mnożyć i zachęcam do próbowania to działa przy pokonywaniu!unkcjonalnych ogranicze4 pod warunkiem absolutnej delikatności i lekkości takiejinterwencji manualnej.



u%h& 'ak "o opisa i 'ak postrze"a wuporzdkowany spos)*? 2zyli rzut oka na345FF6.

" 'etodzie *eldenkraisa zwracamy uwagę na wiele aspektów ruchu czy też bezruchu. Ceżącna podłodze w trakcie lekcji słychać wiele razy uwagi typu /...poczuj kontakt tej części ciałaz podłożem poczuj gdzie ten ruch się rozpoczyna wsłuchaj się w swój oddech zwróć uwagę

jakie jest echo tego ruchu w innych częściach ciała zaobserwuj czy ten ruch jest płynny porównaj ciężar po prawej i po lewej stronie ciała czy możesz zrobić ten ruch z mniejszymwysiłkiem..../ i tak dalej można jeszcze długo.?wagi takie sprawiają że nadajemy konkretny wymiar naszemu doświadczeniu w pewnymsensie oswajamy się z własnym doświadczeniem."iele razy zwłaszcza ci którzy stawiają pierwsze świadome kroki na ścieżce świadomej

pracy nad świadomością ciała i siebie w ogóle są zagubieni w tym co czują tym co jak to

określają /powinni/ czuć. 9zęsto pojawiają się myśli że może to co czują to jest coś zupełnieinnego niż to co /powinni/ a może to co czują jest /niewłaściwe/....2 :ak na marginesie tonie ma tego co /powinno/ się czuć to co czujemy to czujemy i to jest właśnie nasze własnedoświadczenie i nikomu nic do tego. :o !ascynujące intrygujące czasem też niepokojące jakczęsto mamy tak mały dostęp do podstawowych narzędzi pozwalających nam uporządkowaćnasze doświadczenie. # przecież wszyscy dysponujemy zmysłami które stale dostarczająnam in!ormacji o tym gdzie jesteśmy w jakim stanie jest nasze ciało. :rochę tak jak będąc wobcym mieście rozglądamy się za znakami które pokażą gdzie jesteśmy. ,adając konkretne

pytania związane z kategoriami niżej opisanymi łatwiej nam uporządkować naszedoświadczenie. " czasie lekcji instalujemy lub też uaktywniamy w sobie narzędziadostarczające nam in!ormacji o stanie naszego ciała nadając jak już wspomniałem konkretny

wymiar naszemu doświadczeniu. %ednocześnie a może przede wszystkim kategorie te jak i pytania z nimi związane 5pamiętając że różne pytania dostarczają różnych odpowiedzi6 służądo obserwacji i analizy ruchu. -statecznie też odpowiedzi na te pytania mogą być punktemwyjścia do zmiany i usprawnienia naszego !unkcjonowania. :yle w kwestii wstępnej.-to zarys uporządkowanego sposobu obserwowania i opisywania ruchu. :akiego zadaniauporządkowanego przedstawienia narzędzi opisujących ruch podjął się między innymi Carry8old!arb jeden z trenerów 'etody *eldenkraisa. -czywiście jego obserwacje nawiązują dowcześniejszych bada4 i obserwacji. < tak system ten poza obserwacjami samego 'oshe*eldenkraisa opiera się w dużej mierze na analizie ruchu według Cabana tancerza i teoretykaruchu. Carry nazwał swój system analizy i obserwacji ruchu +<**D$. -d pierwszych literkategorii które uwzględnił. ;to wie może nazwał te kategorie właśnie tak żeby nazwa

nawiązywała do słowa /spi!!y/ znaczącego /śliczny/ 5mam na myśli system 36

Sequence 7 sekwencja kolejność ruchu poszczególnych części ciała.Path 7 ścieżka tor ruchu poszczególnych części ciała w przestrzeni.Initiation 7 początek inicjacja miejsce w którym ruch się rozpoczyna oraz to która część

porusza się jako pierwsza.Foundation 7 !undament podstawa kontakt z podłożem oparcie na podłożu w ruchu lub

bezruchu.Flow 7 przepływ opisuje między innymi płynność ruchu.Effort 7 wysiłek z jakim wykonujemy ruch odnosi się bezpośrednio do koordynacji ruchu.Respiration 7 oddech jak i kiedy oddychamy w ruchu.

# oto bliższe spojrzenie na każdą z tych kategorii.



3ekwen%'a

-pisuje kinematyczny ła4cuch wydarze4 to jak ruch przebiega poprzez szkielet coś jakdomino e!ekt. , mechanicznego punktu widzenia mięśnie pociągają kości które z koleinaciskają na siebie nawzajem oraz na podpierającą powierzchnię generując siłę poruszającą

szkieletem. -bserwujemy tu gdzie po rozpoczęciu ruch się rozprzestrzenia. +rzyglądamy siękonkretnym stawom gdzie występuje ruch i to jak ruch w poszczególnych stawach przyczynia się lub składa się na cały wzorzec ruchowy. 8dy /kaskada/ ruchu jest zatrzymanazablokowana wtedy siła jest skierowana raczej do stawu niż przechodzi poprzez staw nadalsze części ła4cucha kinematycznego. 9zęsto powoduje to przeciążenie stawu.

iła może być przekazywana poprzez staw w różny sposób3• przez kompresję czyli popychanie poprzez kości• przez naciągnięcie czyli poprzez ciągnięcie za więzadła 7 rozciąganie stawu• przez skręt w stawach poprzez więzadła.

+ytania które pomagają sprecyzować tę kategorię to np.3• 9o się dzieje w szkielecie gdy osoba wykonuje dany ruch2• 8dzie się osoba porusza a które miejsca pozostają nieruchome2• $uch której kości w którym stawie2• 9zy wszystkie możliwe 5dla danego ruchu6 stawy są zaangażowane w ruchu2• 9zy siła przechodzi poprzez cały ła4cuch kinematyczny czy też zatrzymuje się gdzieś

po drodze2

7or ru%hu

$uch odbywa się w trójwymiarowej przestrzeni zatem można go opisać odwołując się dotego gdzie w jakim kierunku osoba się porusza w przestrzeni. %akim torem się

przemieszcza jaka jest przestrzenna intencja ruchu. :o tak jakby obserwator patrzył nawektor strzałkę wskazującą kierunek ruchu w przestrzeni.8dy połączymy dwa przeciwne kierunki tworzymy oś lub wymiar ruchu gdy połączymy dwawymiary tworzymy płaszczyznę. $uch w przestrzeni opisujemy przy pomocy trzech

płaszczyzn.

4łasz%zyzna

• strzałkowa coś jak koło z boku 7 płaszczyzna dzieląca ciało na prawą i lewą stronę • czołowa coś jak drzwi przed nami 7 płaszczyzna dzieląca ciało na przód i tył• poprzeczna coś jak powierzchnia stołu 7 płaszczyzna dzieląca ciało na górę i dół

$uch może odbywać jedno lub wielowymiarowo• jednowymiarowo czyli ruch po linii prostej• dwuwymiarowo czyli ruch po linii krzywej 5łuku6• trójwymiarowo czyli ruch spiralny



:or ruchu odnosi się do konkretnej części ciała sprecyzowanej przez obserwatora 5którymmoże być sam poruszający się6. :or ruchu dotyczy przestrzennej intencji ruchu czyli tego w

jakim 5konkretnie 7 tym a nie innym6 kierunku w przestrzeni zmierza poruszający się."ektory ruchu mogą być spójne kierować się w tym samym kierunku w przestrzeni lub też

być niespójne czyli wektory mogą się przecinać.

+ytania pomagające sprecyzować tę kategorię3• -bserwuj część szkieletu w jakim kierunku w przestrzeni się przemieszcza2• %eśli przyłożyć do tego miejsca strzałkę to gdzie była by skierowana2• %aki ślad w przestrzeni zostawi ten punkt2• 9zy każda część podąża w tym samym kierunku czy tory poszczególnych części są

spójne czy też nie2

4o%ztek

:o gdzie i jak ktoś rozpoczyna ruch może być wskazówką do tego jakie wyobrażenie natemat tego ruchu ma osoba i z tego też wyobrażenia wywodzi się ten ruch 7 działanie. :en samruch może rozpocząć się z wielu różnych miejsc. -pierając się na heringtonie którytwierdzi że mózg myśli o ruchu a nie o mięśniu 5dlatego w '* opisujemy ruch a nie to jakimięsie4 napiąć czy rozlu&nić6 obserwujemy jaka część osoby rozpoczyna ruch bardziej niż

jaki mięsie4 napina się jako pierwszy choć to też często jest cenną wskazówką pomagającąopisać swoje przyzwyczajenia ruchowe czy też rozpoznać asymetrię być może

przyczyniającą się do zaburzenia !unkcji. $uch może rozpoczynać się w jednym miejscu lubkilku jednocześnie. $ozróżniamy inicjowanie ruchu proksymalne 5bliższe środka ciała6 idystalne 5dalsze od środka ciała6. , punktu widzenia '* i sztuk walki ruch rozpoczęty

proksymalnie jest uważany za bardziej wydajny ponieważ w okolicy środka ciała czylimiednicy przyczepiają się najsilniejsze mięśnie ciała. -czywiście głównie dotyczy to ruchówcałego ciała w precyzyjnych i drobnych ruchach np. rąk środek ciała powinien o!erowaćstabilne oparcie dla tego ruchu.8dy przyglądamy się początkowi ruchu obserwujemy również czy osoba musi wykonaćruchy przygotowujące do wykonania właściwego ruchu. 'inimalna ilość ruchów

przygotowujących jest uważana za jedno z kryteriów optymalnego ruchu 5o czym pó&niej6.

+ytania pomagające sprecyzować tę kategorię3•

8dzie rozpoczyna się ruch2• 9zy w jednym czy w kilku miejscach jednocześnie2• 9zy zanim rozpocznie się ruch obserwujesz jakieś ruchy przygotowujące2• 9zy ruch rozpoczyna się proksymalnie czy dystalnie2

4odstawa

;ażdy ruch odbywa się w polu grawitacyjnym. ;ażdy ruch jest wynikiem nacisku na podpierającą powierzchnię w kierunku przeciwnym niż wynikający z tego ruch. $elację

osoby do sił grawitacji można zrozumieć poprzez obserwację relacji 5środka6 ciężaru osobydo 5powierzchni6 podstawy. :o czy środek ciężaru utrzymuje się ponad powierzchnią



podstawy czy też jest wychylony poza. " tym pierwszym przypadku pozycja jest bardziejstabilna. " tym drugim pozycja jest zawsze niestabilna i albo wymusi ruch w celu

przesunięcia środka ciężaru ciała ponad powierzchnię podstawy albo spowoduje upadek.(latego też powierzchnia i kształt podstawy jest istotny dla utrzymania równowagi.

+odstawę można podzielić na trzy rodzaje3• poczynkowa gdzie osoba jest podparta w stabilnej i stałej 5nieruchomej6 pozycji.• -rbitalna gdzie osoba porusza się dookoła jednej powierzchni podstawy np. wszystko

co osoba może zrobić stojąc nie odrywając stóp od podłoża.• $uchoma gdzie osoba porusza się z jednej pozycji do drugiej zmieniając

powierzchnię oparcia.

+ytania pomagające sprecyzować tę kategorię3• %aka jest powierzchnia podstawy2• %ak środek ciężaru ciała jest rozłożony ponad powierzchnią podstawy2• 9zy powierzchnia podstawy się zmienia2• 9zy rozłożenie ciężaru na podłożu się zmienia w ruchu w jakim kierunku2

4rzepływ

+rzepływ dotyczy jakości ruchu. -pisuje bardziej to %#; osoba się porusza niż to 9- i8(,<D się porusza. +rzepływ to rytm płynność ciągłość 5lub ich brak6 opisuje relację ruchui czasu.

" odniesieniu do czasu obserwujemy czy ruch jest szybki powolny jednostajny przyspieszający zwalniający urywany czy płynny rytmiczny czy też brak mu równegorytmu. $ównież osoba sama może sobie zadać pytanie czy spieszy się z ruchem czy teżociąga delektuje czy też chce to mieć z głowy. +rzyglądamy się na ile osoba kontroluje ruch ana ile pozwala się ruchowi po prostu dziać.-czywiście to pytania które zahaczają o inne s!ery !unkcjonowania człowieka niż mechanikaruchu.,miana przepływu zwykle sygnalizuje miejsce w którym pojawia się trudność lub też jejustąpienie. +łynność ruchu jest między innymi wyznacznikiem oraz odzwierciedleniemkoordynacji mięśni odpowiedzialnych za ruch.

+ytania pomagające sprecyzować tę kategorię3• 9zy ruch jest płynny czy urywany2• 9zy płynność jest gdzieś przerwana2• 9zy obserwujesz 7 czujesz zmianę w jakości ruchu jakby w gęstości 7 lepkości

5jakkolwiek to dziwnie może brzmieć w odniesieniu do ruchu czasem to pomaga określić jakośćruchu62

• 9zy zmienia się tempo rytm czasowa charakterystyka ruchu2• 9zy obserwujesz taką samą płynność jakość ruchu poprzez całą sekwencję ruchu2

ysiłek



$uch potrzebuje napędu i tym napędem są mięśnie 5chyba że jest to spadanie z wysokościwtedy napędem jest siła grawitacji6. 'ięśnie są wykonawcami polece4 wysyłanych z układunerwowego. +oprzez napinanie się mięśni zmienia się ułożenie szkieletu w przestrzeni.;ażde działanie mięśnia wiąże się z odpowiednim działaniem mięśnia antagonistycznego.$uch !unkcjonalny w przestrzeni wymaga skoordynowanej pracy wielu mięśni w celu

realizacji ruchu zgodnego z zamierzeniem utrzymania równowagi czy też zapewnieniastabilności jednych części ciała by dać oparcie innym.

)apięcie mięśni dzielimy na3• koncentryczne przyczepy mięśnia zbliżają się do siebie gdy mięsie4 się napina• ekscentryczne przyczepy mięśnia oddalają się od siebie gdy mięsie4 się napina oraz• izometryczne przyczepy mięśnia nie zmieniają wzajemnego położenia gdy mięsie4

się napina.

(wa mięśnie antagonistyczne 5czyli !unkcjonalnie odpowiedzialne za przeciwny ruch6 mogą

się napinać naprzemiennie lub też napinać jednocześnie. " prawidłowo !unkcjonującymukładzie nerwowym istnieje mechanizm rozlu&niający 5przestając napinać6 jeden z mięśniantagonistycznych gdy drugi jest zaangażowany w pracę np. gdy zginam łokieć napinającmięsie4 dwugłowy to mięsie4 trójgłowy odpowiedzialny za wyprost w łokciu powinien sięrozlu&nić. 'ięśnie antagonistyczne mogą też napiąć się jednocześnie np. stabilizując częśćciała choć takie napięcie zwykle obciąża bardziej stawy i na dłuższą metę jest nie korzystnedla prawidłowego !unkcjonowania aparatu ruchu. " żywym organizmie zawsze jest jakieśwyjściowe lub też spoczynkowe napięcie mięśni określane terminem tonus. " dużej mierze

jest on określony genetycznie i u niektórych osób jest niższy od przeciętnego takie osoby są bardziej /wiotkie/ z natury a u innych jest wyższy i takie osoby z natury są bardziej/sztywne/.-ptymalne !unkcjonowanie mięśni określa się jako działanie skoordynowane czyli takie gdynapięcie mięśni w ciele rozkłada się równomiernie i proporcjonalnie do ich przekroju

poprzecznego. 9zyli chodzi ogólnie o to żeby duże mięśnie były odpowiedzialne za większączęść wykonanej pracy. ,apewnia to równomierne obciążenie organizmu i zapobiega

przeciążeniom stawów i mięśni. ubiektywnie z perspektywy osoby się poruszającej poczucie wysiłku w organizmie mówi nam o tym jak ruch jest rozłożony na całe ciało.+oczucie wysiłku nie odnosi się do tego jak duże jest obciążenie tylko do tego jakskoordynowany i /zorganizowany/ jest ruch w całym ciele. " codziennych czynnościachodczucie nadmiernego wysiłku czy obciążenia może być sygnałem nieprawidłowegorozłożenia wysiłku. +oczucie braku wysiłku w ruchu wypływa z dobrze skoordynowanego

ruchu.

+ytania pomagające sprecyzować tę kategorię3• 9zy środek ciała okolica miednicy pleców i brzucha jest częścią tego ruchu czy

uczestniczy w ruchu2• 9zy jest jakieś miejsce które pracuje bardziej niż jest to niezbędne dla wykonania

tego ruchu2• 9zy są jakieś mięśnie przeszkadzające w ruchu2 'oże ciągnące ciało w przeciwnym

kierunku2• 9zy wszystkie grupy mięśni pracują w celu osiągnięcia tego samego rezultatu2



-czywiście często nie wiemy co robią mięśnie więc pomocne może być poeksperymentowanie np.3

• napnij brzuch i zobacz czy ci to pomaga• napnij klatkę i przesta4 oddychać i zobacz jak to wpływa na ruch• naciśnij piętą na podłoże 5napinając określoną grupę mięśni6 i zobacz czy jest ci lżej. <

tak dalej.

(dde%h

,akres i rytm oddechu są kluczowe do koordynacji ruchu. ,akres łączy się z wymiaramikierunkami w których odbywają się ruchy oddechowe. 9zy porusza się brzuch czy klatka

piersiowa jeśli tak to czy tak samo prawa i lewa strona przód i tył itd. $ytm określa długośćwdechu i wydechu i czas pomiędzy nimi oraz jak te zależności się zmieniają wraz z ruchem.

9zęsto na podstawie obserwacji oddechu dowiadujemy się o wysiłku czy przepływie. 'ającświadomość tego że jesteśmy zaprojektowani tak aby oddychać w trakcie ruchu wszelkiezaburzenia w oddechu mówią nam o nie e!ektywnym ruchu.

+ytania pomagające sprecyzować tę kategorię3• 9zy oddychasz gdy wykonujesz ten ruch2• ;iedy robisz wdech a kiedy wydech2• 9zy rytm oddechu jest sprzężony z ruchem2• %eśli wstrzymujesz oddech to czy na wdechu czy wydechu2

u%h optymalny w Metodzie Feldenkraisa-czywiście na koniec warto przyjrzeć się czym jest ruch optymalny w świetle 'etody*eldenkraisa.9zęsto padają pytania prowokowane zresztą często dużą dowolnością w wykonywaniuruchów w trakcie lekcji. ,a tą dowolnością stoi jednocześnie bardzo precyzyjna strukturalekcji której celem jest stworzenie takich warunków w których ucze4 będzie musiałskierować swoją uwagę lub też szukać rozwiązania w konkretnym miejscu ciała aspekcieruchu koordynacji itd. # wydawać by się mogło czasem że tak naprawdę nie ma znaczenia

jaki ruch robimy jak go robimy i co z tego wynika. -czywiście to ma znaczenie bo jakmówił sam *eldenkrais...3 "Celem jest ciało tak skoordynowane, aby poruszało się z

minimalnym wysiłkiem i maksymalną wydajnością, nie poprzez siłę mięśni ale przez zwiększoną świadomość tego jak funkcjonuje" ...czyli właśnie ruch optymalny. +rzyjrzyjmymu się z punktu widzenia 5między innymi6 tych kategorii o których była mowa wcześniej. :ekategorie są narzędziami do analizowania ruchu globalnie z punktu widzenia systemu jakim

jest organizm człowieka. +ozwalają przyjrzeć się ruchowi pod względem wydajności ruchu jak i mogą posłużyć jako pomoc w poszukiwaniu ruchu bardziej wydajnego bezpiecznegołatwiejszego czy po prostu /lepszego/.

8try*uty optymalne"o ru%hu.

)wna dystry*u%'a& rozło9enie ru%hu.



$uch nie jest ograniczony do jednego tylko obszaru ale rozłożony jest równomiernie na całąstrukturę. 'amy tu na myśli głównie stawy Carry wymyślił nawet taki termin /somatycznymarksizm/ 5każdemu po równo6 czyli że każdy element struktury ma swój udział w ruchu.+rzyglądamy się takim kategoriom jak sekwencja i przepływ.

7ransmis'a& przeło9enie.

9zyli siła przechodzi raczej poprzez stawy a nie zatrzymuje się w nich. )ie ma zaburze4 przenoszenia siły ruchu przez chronicznie napięte mięśnie. +rzyglądamy się takim kategoriom jak sekwencja i przepływ.

*ie9no+ kierunku.

"ektory ruchu poszczególnych części ciała w przestrzeni są zbieżne i zmierzają w tymsamym kierunku. %eśli są przeciwne lub się przecinają mówimy o przeciwnej motywacji.+rzyglądamy się głównie takim kategoriom jak tor ruchu.

2entralny po%ztek ru%hu.

)ajwiększa część szkieletu porusza się najpierw. -czywiście musimy wziąć tu pod uwagęróżnice pomiędzy ruchami całego ciała i ruchami precyzyjnymi. +rzyglądamy się głównietakim kategoriom jak3 inicjowanie sekwencja.

;ynami%zna podstawa.

-dpowiednia powierzchnia podpierająca pod środkiem ciężaru tak by środek ciężkości

znajdował się ponad podstawą znajdując pewne oparcie dla ruchu. $elacja nacisku ciała na podłoże jest zbieżna z kierunkiem ruchu. +rzyglądamy się takim kategoriom jak podstawainicjowanie.

<a"odny przepływ.

$uch jest nieprzerywany i płynny. +rzyglądamy się takim kategoriom jak przepływ i wysiłek.

,oordyna%'a ru%hu.

'ięśnie angażują się proporcjonalnie do swojego przekroju poprzecznego. "iększe mięśnie

mają większy wkład w siłę ruchu mniejsze w kierowanie ruchu i precyzyjne wyko4czenie.+rzyglądamy się takim kategoriom jak wysiłek przepływ sekwencja.

(dde%h.

)iewstrzymywany płynny dostosowujący się do wymogów sytuacji. +rzyglądamy się takimkategoriom jak oddech wysiłek przepływ.

(dwra%alno+ ru%hu.

*eldenkrais dużą uwagę zwracał na tę kategorię mówiąc o tym że ruch optymalny można w

dowolnym momencie zatrzymać wznowić zmienić jego kierunek w zależności od sytuacji.8łównie brało się to z obserwacji mistrzów sztuk walki którzy do per!ekcji opanowali tę



umiejętność. Carry nie zgadza się z tą kategorią nadając jej inną nazwę mianowicie/moEability/ czyli mobilność albo zdolność możliwość poruszania się dowolnie. ?ważał żeodwracalność po prostu jest nie możliwa w większości sytuacji życiowych ze względu nainercję. +rzyglądamy się tutaj wszystkim kategoriom.

Minimalna ilo+ ru%h)w przy"otowu'%y%h.

,abierając się do wykonania jakiegoś ruchu czy jesteśmy gotowi go wykonać od razu czymusimy wykonać ileś ruchów zanim ciało będzie w pozycji gotowej do zrobienia ruchuwłaściwego. , punktu widzenia ewolucji to miało ogromne znaczenie gdy w sytuacjizagrożenia trzeba było być gotowym do działania natychmiast. "szelkie ociąganie byłonarażaniem się na unicestwienie przez siły silniejsze od nas. +rzyglądamy się takimkategoriom jakF początek przepływ sekwencja tor wysiłek oddech.

u%h z"odny z inten%'.

"prawdzie Carry nie uwzględnia tej kategorii przy opisie ruchu optymalnego. *aktycznie jestto kategoria odbiegająca od innych. ,decydowanie mniej mechaniczna. #le jeśli chodzi ooptymalne działania w życiu to to czy nasze zachowanie działanie idzie w kierunkuzgodnym z naszym planem intencją zamiarem jest szalenie istotne. ,atem nie można opisaćtej kategorii używając narzędzi +<**D$1a ale obserwując ruch warto mieć to na uwadze iobserwować czy działanie zmierza w zamierzonym kierunku.%DGC< (,<#H#)<D )<D +$,0>C<=# 9<I (- :D8- 9- 9J9D, -<K8)K@ :-,'<DL :- 9- $-><,. # jeśli nie to warto przyjrzeć się motywacji spójności działania znaszym systemem wartości i tak dalej już nie wchodząc w s!ery odbiegające od czystoruchowych czyli bardziej np. psychologiczne.-czywiście te atrybuty nie zawsze muszą wyznaczać ruch optymalny. 'ożemy sobiewyobrazić aktora tancerza mima którzy dla ekspresji ruchowej i osiągnięcia konkretnegoe!ektu estetycznego i scenicznego wykonali by ruch odbiegający od optymalnego. #le jeślirobione to świadomie z możliwością wyboru jest już najwyższym poziomem ruchowejdoskonałości. >o jak mawiał *eldenkrais3 tu /niemożliwe staje się możliwe możliwe staje się łatwe a łatwe staje się eleganckie/

3amospełnienie poprzez nauk or"ani%zn

:en artykuł jest typowym przykładem prowadzenia wykładu przez 'oshe *eldenkraisa.9zęsta zmiana tematu sprawia wrażenie że możemy się trochę pogubić próbując nadążyć za

zmianą kierunku. 8dy już zaczepimy uwagę na jednym wątku i się w niego wciągamy ichcemy usłyszeć więcej *eldenkrais bez ostrzeżenia zmienia kierunek by zająć się czymś

pozornie nie związanym z poprzednim tematem a czytelnik 7 słuchacz musi znówskoncentrować się by znów podążać tropem i jeszcze powiązać jeden wątek z drugim. "ięcejtu raczej kwestii poruszonych rozpoczętych niż doko4czonych wywodów. (użo pyta4zadanych na które nie zawsze znajdziemy tu odpowied&. Cektura nie dla każdego łatwa.+rawdziwym wyzwaniem może tu być połączenie wszystkich wątków w spójną całość dalszedrążenie tematu i samodzielne wyciągnięcie wniosków tak by niby ni stąd ni zowąd stać sięsamodzielnym odkrywcą myślicielem i wynalazcą czyli dokładnie to czego oczekuje od nas*eldenkrais podczas wykonywania lekcji metody.

Jacek Paszkowski



3amospełnienie poprzez nauk or"ani%znMoshe Feldenkrais.

,wykle nie docieram na kon!erencje. 'ówię do ludzi i czuję się tak jakbym rozmawiał z

przyjaciółmi. >ędąc wykładowcą nie jestem wykładowcą. +o prostu mówię do ludzi którzychcą się czegoś nauczyć. )ie jestem zwyczajnym nauczycielem ale takim szczególnymtypem nauczyciela który nie jest zainteresowany tym czego naucza a tym czego ludzie sięuczą. (latego nigdy w życiu nie napisałem ani nie przygotowałem wykładu. %est tu wieleosób z *eldenkrais 8uild które mnie znają i byli świadkami tego ze przez M czy N latnauczania nigdy nic nie przygotowałem. :ym razem spisałem mój wykład 7 ale oczywiście gonie potrzebuję.

)apisałem go bo nie wiedziałem czego się podjąłem 7 moje przemówienie zatytułowano3/amorealizacja poprzez naukę organiczną./ - nauce organicznej mógłbym mówić bez

przygotowania ale /samorealizacja/ 7 co to jest samorealizacja /realizacja własnego ja/2 )ie jestem w stanie zajmować się pojęciami abstrakcyjnymi bo wtedy przemawiam całymi

dniami do niczego nie dochodząc. +otrzebuję konkretnych rzeczy które brzmią dlawszystkich wiarygodnie takich które rozumiem i ja i wy takich które można dotknąćzobaczyć albo usłyszeć. )astępnie gdy już będziemy mieli wspólne doświadczenie

będziemy mogli się nawzajem porozumieć używając języka. " przeciwnym razie jest toniemożliwe. 8dy wypowiadam słowo takie jak3 /holistyczny/ wy rozumiecie pod tym

pojęciem >óg wie co. 9o to jest2 %a nauczyłem się słowa /holistyczny/ tak jak (r Comas powiedział wczoraj z książki 'arszałka +olowego muts2a. -d tego czasu widziałem jakużywa się i nadużywa tego słowa tyle razy że już nie wiem co ono oznacza.'uszę rozpocząć od konkretnych rzeczy. 9o to jest /własne ja/2 9o to jest /spełnienie/2 9oto jest /nauka organiczna/2 %eśli nie wiemy o czym mówimy donikąd nie dojdziemy.+rzyjrzyjmy się więc najpierw temu co to jest /ja/. )a świecie jest M i pół miliarda

pojedynczych /ja/ i nie ma dwóch identycznych ani pod względem odcisków palców aniukładów immunologicznych. )ie możemy przeszczepiać różnych rzeczy z jednej osoby dodrugiej są one jednostkami z których każda jest absolutnie unikalna. :o jest /ja/. +rostarzecz. #le przypuszczalnie na świecie jest około OPP miliardów takich /ja/ bo zwierzęta teżmają swoje /ja/. :o co jest wspólne dla wszystkich /ja/ to !undamentalne cechy i wielkości

biologiczne.+o pierwsze samo7reprodukcja. >ez reprodukcji nie mogłyby istnieć żadne gatunki."szystkie istniejące gatunki w tym człowiek muszą się reprodukować. (alej 7

podtrzymywanie życia. )ie ma takiego zwierzęcia ani bakterii ani żadnego stworzenia naświecie które mogłoby istnieć bez absorpcji tlenu albo azotu jak bakterie beztlenowe. "oda

jest potrzebna wszystkim !ormom życia i pożywienie. >ez możliwości pobierania pożywienia nie jest możliwe by jakikolwiek gatunek długo istniał. "łaściwie utrzymywaniesię przy życiu jest znacznie bardziej drastyczne niż reprodukcja ponieważ reprodukcja uwiększości ssaków następuje nie częściej niż raz dwa razy w roku. # utrzymanie się przyżyciu 7 jeśli nie będziesz oddychał przez O7Q minuty nie będziesz oddychał już nigdy.<nstynkt samozachowawczy jest jeszcze bardziej drastyczny3 nie dać się zjeść przez lwa boadusiciela nie spaść z wysokiej góry albo z urwiska. :o jest kwestia sekundy i może cię już nie

być. :e trzy czynniki3 reprodukcja podtrzymywanie życia i instynkt samozachowawczy sąwspólne dla wszystkich zwierząt nie dotyczą wyłącznie ludzi. =aden z tych komponentównie może być zaspokojony bez napędu ruchu działania 7 jakkolwiek to nazwiemy. )ie możnadokonać reprodukcji bez ruchu jeśli się nie będziesz poruszał to nic się nie wydarzy. )ie

jesteś w stanie zdobyć pożywienia powietrza i wody nie ruszając się. )ie jesteś w stanieuniknąć niebezpiecze4stw i ocalić życia bez ucieczki ataku lub ostrożnego wykonywania



tego co robisz 7 niezależnie od tego co nauczyłeś się robić by przetrwać.

+odczas gdy te rzeczy są wspólne dla wszystkich istot żywych na ziemi istota ludzka jestnadzwyczaj skomplikowana bo myśli czuje odczuwa jest przytomna i świadoma. 9o to

jest2 9zym się zajmiemy2 Gwiadomością przytomnością. +rzytomność jest również wspólna

dla większości zwierząt ale w tak niewielkim stopniu i też różnica pomiędzy tym w jakisposób my jesteśmy obdarzeni świadomością jest tak ogromna że można powiedzieć że jestto inna cecha. 8dy pytam większość ludzi dlaczego muszą mieć świadomość mówią żewystarczy być w stanie czuwania. Gpisz albo jesteś przebudzony po co ci świadomość2 9o to

jest2 9zy nie wystarczy być obudzonym2 )o cóż wygląda na to że nie. +onieważ ty sammożesz siebie postrzegać przez doświadczenie osobisteF na przykład możesz się obudzić i niewiedzieć gdzie jesteś a nawet nie wiedzieć czy obudziłeś się czy nie. 'ożesz wyciągnąćdziecko z łóżka żeby zrobiło siusiu bo chcesz żeby łóżko było suche. (ziecko wstaje i wsposób oczywisty nie czuje że wstaje. %est przebudzone i robi coś wraca do łóżka ale nie jestświadomeF nic nie wie i nawet nie pamięta że podnieśliśmy je z łóżka."ięc być w stanie czuwania to nie Ato samo coB bycie świadomym. "ięc co to jest być

świadomym2 8dy jesteś nieprzytomny powiedzmy po wypadku samochodowym albo budzisz się w szpitalu nie wiedząc gdzie jesteś pierwsza rzecz jaką mówisz to3 /8dzie ja jestem2/ :o jest właściwie jedna z podstaw świadomości. ,anim nie zorientujesz się w polugrawitacyjnym by stwierdzić czy siedzisz czy stoisz i czy oczy widzą horyzont w normalnysposób nie wiesz czy śpisz czy śnisz siedzisz stoisz czy splatasz ramiona czy nie. :o jest

jedno z głównych zagadnie4 w świadomości3 wiedzieć gdzie jesteś co robisz. #le jaka jestróżnica pomiędzy przytomnością a świadomością2 +owtórzę3 przytomność ma związek zorientacją w polu grawitacyjnym. >ez niej nie wiedziałbyś gdzie jesteś co robisz co się ztobą dzieje. Gwiadomość to bycie przytomnym i zdawanie sobie z tego sprawy. )a przykład

patrzę na was tutaj i znam tę osobę i tamtą ale jeśli zapytacie ile osób się tu znajduje to tegonie wiem. 'uszę policzyć. 9o robię żeby policzyć ludzi2 "łaściwie to jest cośwewnętrznego. +rzenoszę wzrok na was i mówię jeden dwa trzy. Ciczę akty przeniesieniauwagi. # teraz chcę się dowiedzieć ile jest tutaj pa4 a ilu mężczyzn. < znów przenoszę uwagę.:o samo dzieje się gdy liczę !asolki. <nnymi słowy liczenie to proces wewnętrzny. >ardzozabawne3 myślimy że liczymy pomara4cze ale niezależnie od tego czy liczymy pomara4cze!asolki ludzi czy cokolwiek innego liczymy ile razy przenosimy punkt skupienia uwagi oczuczy uszu. +okażę wam bardzo ciekawe rzeczy niemal niewiarygodne gdy już dowiecie się doczego zmierzamy. Gwiadomość to jest kwestia wiedzy o tym co robisz wiedza o tym czego

jesteś świadomy. 'ówiliśmy o /ja/ choć to jest zaledwie dotknięcie tego zagadnienia. %eślichcesz wiedzieć czym naprawdę jest /ja/to zajmuje się tym wiele nurtów psychologii iistnieje wiele teorii. 'oje podejście jest zupełnie różne od tego co robią inni ludzie.

9o to jest spełnienie2 pełnienie czego2 'yślę że jeśli chcę się dowiedzieć czym jestspełnienie to mogę się tego dowiedzieć jedynie wtedy jeśli wiem jakie są ograniczeniaspełnienia. " przeciwnym razie jest to spełnienie czego2 pełnienie świadomości czterechtysięcy ludzi czy czterech miliardów czy czego2 9zego oni chcą2 ;ażdy chce czegoś innego.#le jak2 %ak on czy ona chce czegoś innego2 +oprzez ograniczenia możemy to zrozumieć.+rzyjrzyjmy się temu jak pojawiają się ograniczenia.9złowiek rodzi się jako tabula rasa. +omniejsze umiejętności z jakimi przychodzi na świat złona matki są praktycznie nieistotne. )ie jest w stanie zrobić żadnej z tych rzeczy którewiększość zwierząt potra!i wykonać w ciągu pierwszych dni czy tygodni. (la niego wszystkozwiązane jest z uczeniem się. 9o człowiek potra!i robić2 "iększość rzeczy takich jak poceniesię powiedzmy zwierzęce !unkcje ciała człowiek opanowuje w ciągu jednego czy dwóch dni.

#le wszystko co dotyczy ludzkiego życia czy spełnienia praktycznie nie istnieje. 9złowieknie potra!i chodzić mówić śpiewać gwizdać nie potra!i robić nic. )ie potra!i wykonywać



działa4 matematycznych ani muzyki niczego nie potra!i. #le wszystkie te rzeczy przyjdą zczasem. %ak2 'a wysoko rozwinięty system nerwowy. :en system nerwowy ma tylko jednącechę która jest wrodzona3 ciekawość. :a ciekawość jest wrodzona u wszystkich zwierząt w

przeciwnym razie nie wiedziałyby one jak tra!ić do domu i nie wiedziałyby jak uniknąćniebezpiecze4stwa. %edyną prawdziwą cechą która jest u człowieka wrodzona jest

ciekawość. (zięki tej ciekawości człowiek uczy się poczucia czasu rytmu uczy się czym jestśpiew chodzenie bieganie skakanie pływanie 7nie znam wszystkich !unkcji które możewykonywać człowiek 7 to wszystko !unkcje które są w pełni wyuczone. :o jest ogromna ilośćnauki i nikt tak naprawdę nie wie jak uczymy się mówić i nikt nie wie jak dochodzimy donauki raczkowania i chodzenia. #ż mamy do czynienia z człowiekiem z lud&mi takimi jak+iaget czy 8enerał muts albo z kimkolwiek innym mamy do czynienia z osobą dorosłą iwierzymy że jest to taki człowiek jaki jest. #le w istocie nie ma takiego systemu który bynie przeszedł wyjątkowo długiego okresu nauki organicznej która jest zupełnie inna od naukiakademickiej.Ddukacja akademicka nie ma nic wspólnego z naszym rozwojem osobistym chyba że

przypadkowo czasami. (latego nie ma związku z czasem. %est to wydarzenie społeczne i

społeczna konieczność. tudiujemy architekturę bo architektura jest potrzebna. ?czymy sięarcheologii inżynierii chemii i in!ormatyki ponieważ społecze4stwo nie może istnieć beznich albo dzięki nim !unkcjonuje lepiej. #le żadna z nich nie jest w żaden sposób związana zczasem. "iem że dr :rager A(r 'ilton :rager 7 twórca metody pracy z ciałem określanej

jako :rager work albo :rager approach. +olega ona na delikatnym prowadzeniu ruchu w celuuwolnienia napięć w ciele które utrudniają optymalne !unkcjonowanie 7 przyp. %.+B byłdawno temu kimś innym a następnie został lekarzem mógł tego w ogóle nie zrobić. 'ógł toodłożyć o RP lat. # mógł zrobić to RP lat temu. )igdzie nie jest napisane że trzeba w ogólestudiować medycynę. < ja nie sko4czyłem medycyny choć chciałem i nigdy nie chodziłem doszkoły medycznej. "idzicie więc że można robić co się chce. 'ożecie przerwać możecieodłożyć na pó&niej możecie nigdy tego nie zrobić albo zrobić to w dowolnym momencieżycia. #le spróbujcie je&dzić na łyżwach zanim nauczycie się chodzićS (a się2 próbujciechodzić zanim nauczycie się raczkować. ;ażdy kto zaczął chodzić bez raczkowania mawady i będzie potrzebował pomocy dr :ragera lub innej osoby. 8dy pomyślimy o tymzaczynamy dostrzegać że spełnienie to nie jest prosta sprawa pod warunkiem że bierzemy

pod uwagę to jak dziecko staje się człowiekiem dorosłym człowiekiem. twierdzamy że jesttaki okres nauki organicznej w którym nie można zmienić czasu kolejności ani długościtrwania. +raktycznie nie masz nic do powiedzenia 7 podczas gdy w nauce akademickiej to ty

jesteś panem to rzecz społeczna.

+owróćmy do spełnienia. +rzyjrzyjmy się umiejętnościom wyuczonym3 mówienie chodzenie

czytanie wykonywanie muzyki rozumienie matematyki i radzenie sobie z nią. +rzyglądamysię większości naszych zajęć i stwierdzamy że konieczne jest odnajdywanie w nichżyciowego spełnienia lub samo7spełnienia. +owiedzmy że nie umiesz chodzić. (orosłeś anie umiesz chodzić. 'ożesz cierpieć na porażenie mózgowe dystonię dystro!ię mięśnimożesz cierpieć na >óg wie co. etki chorób wpływają na niemożność chodzenia. =yciowespełnienie może dla ciebie lub dla mnie oznaczać możliwość chodzenia albo stania bezoparcia albo poruszania się bez wózka inwalidzkiego. :o jest spełnienie. %eśli nie potra!ięmówić jąkam się życiowym spełnieniem może być umiejętność czystej wymowy. (laniektórych życiowe spełnienie leży w śpiewie. )a przykład śpiew i muzyka zostaływyeliminowane z mojego dzieci4stwa przez nastawienie mojego ojca który był uczonym.?ważał że śpiewanie i gwizdanie to czynności bezowocne. +owinienem zajmować się

matematyką nauką 7 i to oczywiście robiłem. )a TP. ?rodziny podarowałem sobie prezent ponieważ do siedemdziesiątki otrzymałem około OPP krawatów a już nie noszę krawatów.



+ierwszy prezent jaki sobie sprawiłem to O lata nauki gry na !ortepianie. 'oim nauczycielem był jeden z moich uczniów kompozytor nazwiskiem Cockner. )astępnie przez Q lata uczyłemsię śpiewu. (opiero wtedy mając już TR lat zdałem sobie sprawę co mnie ominęło w życiu.(ziś żałuję że nie zacząłem mając UR albo UO lat. "ięc widzicie dowiadujemy się że w tychwszystkich rzeczach leży kwestia spełnienia. ;westia spełnienia występuje wtedy gdy nie

możesz chodzić spełnieniem jest umiejętność chodzenia. %eśli masz porażenie mózgowe zatetozą Azaburzenie neurologiczne polegające na występowaniu niezależnych od wolinierytmicznych powolnych ruchów ko4czyn górnych których największe natężenie dotyczyich dystalnych 5ko4cowych6 odcinków osiągając największe nasilenie w obrębie palcówBspełnienie może tkwić w tym by być mniej więcej taki jak wszyscy 7 co nigdy nie jest tymsamym co bycie sobą. twierdzamy że w tych ograniczeniach organicznego uczenia się tkwikwestia spełnienia.

pójrzmy dalej. Gpiewanie muzyka matematyka gwizdanie chodzenie pływanie wszystkiemożliwe czynności jak również eliminacja wszelkich kłopotów które mogą się przydarzyćczłowiekowi może być życiowym spełnieniem. 'am niesamowite przykłady na to jak można

spełnić się w życiu. (e!iniuję zdrowie w tak zabawny sposób że jestem pewien że nikt z wasnie de!iniuje go podobnie. 8dy mówię /jestem pewien/ być może się mylę bo zawsze możewydarzyć się coś nieoczekiwanego. 'am jak sądzę kilka oryginalnych sposobów patrzeniana zdrowie nie dlatego że mam tendencję do bycia oryginałem ale dlatego że robięwszystko w konkretny sposób. 'ożecie dostrzec jak konkretne to jest3 moja pierwszade!inicja zdrowia to ktoś kto jest w stanie realizować swoje najskrytsze marzenia. "ierzcielub nie 7 większość osób miała intencję zorganizowania swojego życia jako dzieci lub młodziludzie ale na dłuższą metę została ona w nich stłumiona. #le te skryte marzenia pozostały wnich aktywne więc mogą oni być nieszczęśliwi całe życie mając wszystko czego chcą inadal nie odczuwać satys!akcji czując że ich życie nie jest spełnione. )a przykład ktoś chcemalować czuć że jest malarzem czy malarką i przez całe życie nie ma ku temu sposobności."arunki są takie że jest to niemożliwe. 'am na to przykład w osobie mojej własnej matki.,aczęła malować mając lat NP ale zanim osiągnęła ten wiek nie miała ani minuty by to robić.'alowała do wieku VQ lat i namalowała serię obrazów które podziwia wielu malarzy. krytemarzenia są w wielu ludziach tak naprawdę w każdym z nas. alEador (ali 7 nie wiem czyczytaliście jego biogra!ię 7 powiedział że mając R lat chciał być strażakiem. $ok pó&niejzdecydował że chce być )apoleonem. -d tego czasu jego ambicje rosną. "ięc widzicie jestna to wiele przykładów.8dy już zde!iniowałem zdrowie w taki sposób jaki właśnie przedstawiłem przydarzyła misię niesamowita okazja zaledwie kilka tygodni temu w )owym %orku. +rowadziłem warsztatw )owym %orku w tatler Jilton. >yło QRP osób na warsztacie tygodniowym. +ośród nich

byli ludzie niepełnosprawni kilkoro z nich na wózkach inwalidzkich a jedna kobieta przyszłao kulach. )ie rozumiałem dlaczego przyszła co chciała wyciągnąć z lekcji /Gwiadomość poprzez ruch/ jaką chciała osiągnąć poprawę 7 którą zwykle się osiąga. Cudzie pomagali jejsię położyć na podłodze i wstać. " pewnym momencie powiedzieli3 /?czysz nasGwiadomości poprzez ruch. łyszeliśmy o <ntegracji *unkcjonalnej która jestindywidualnym niewerbalnym kontaktem z osobą. 9zy mógłbyś pokazać nam co to jest29hcielibyśmy to zrozumieć i zdobyć konkretne doświadczenie./ +owiedziałem3 /(obrze/.$ozejrzałem się dookoła i zapytałem3 /czy jest tutaj ktoś kto jest rzeczywiścieniepełnosprawny2/ >o jeśli wykonam zaledwie półgodzinny zabieg a osoba nie jestniepełnosprawna to kiedy wstanie nie będziecie dokładnie wiedzieć czy byłazahipnotyzowana czy co dokładnie się stało dzięki temu że potrząsnąłem nią tu i tam.

+otrzebowałem czegoś u kogo taka sesja uczyniła by widoczną różnicę. $ozejrzałem się iwybrałem tę kobietę. 9ierpi na porażenie mózgowe i ma MV lat. %est osobą inteligentną tak



jak wiele osób z porażeniem mózgowym. %est bibliotekarką w Ca $ochelle Cibrary w )owym%orku. +oprosiłem ją żeby poszła ze mną zaimprowizowaliśmy stół i na nim ją położyliśmy.+owiedziałem zebranym że będę pracował z nią przez około R minut bez słowa tak by to comówię nie miało na nią wpływu. +owiedziałem również że pó&niej opowiem słowami pokolei te same rzeczy które wykonywałem by zrozumieli co robiłem. +o pierwsze ważna jest

kolejność ilość ruchów które wykonujesz i różne inne rzeczy. +opracowałem z tą kobietą iokazało się że razem z opowiadaniem trwało to znacznie dłużej niż oczekiwałem. ,ajęło tookoło MR minut. 8dy sko4czyliśmy kobieta płakała i śmiała się jednocześnie. to osóbzebranych na sali dosłownie płakało widząc jaka nastąpiła zmiana. +odniosłem kobietę zestołu ująłem jej rękę jak to ta4ca i powiedziałem3 /+odążaj za tym co czujesz. )ic nie rób./>ardzo delikatnie ją poruszyłem i po chwili ta4czyliśmy walca ona ta4czyła walca./ # potemwyszła zapomniawszy o kulach pozostawionych przy stole. +ó&niej przyjechała do #mherstgdzie szkolimy ORQ nowych terapeutów żeby zwiększyć ich liczbę w *eldenkrais 8uild.

)iosła w ręku kulę dosłownie ją niosła a potem podeszła i stanęła a ja przedstawiłem jązebranym. -dłożyła kulę i przez cały dzie4 stała na własnych nogach. /:o było mojenajskrytsze marzenie3 móc chodzić./ 7 powiedziała. " )owym %orku powiedziała mi3 /:eraz

kiedy moje najskrytsze marzenie się spełniło 7 daj mi inne./<nnymi słowy gdy mówimy o spełnieniu czy samospełnieniu widzimy że jest to kwestiaznacznie bardziej złożona niż powiedzmy samospełnienie.A2B %eśli masz określony sposóbwidzenia tego masz określone sposoby pomocy. )ie możesz mieć konkretnych sposobów

jeśli nie wiesz jak rośniemy od dziecka które nie potra!i mówić chodzić gwizdać śpiewaćmówić liczyć nie zna się na zegarze nie potra!i rymować nie wie nic a uczy się wszystkichtych rzeczy. " jaki sposób dziecko dochodzi do stanu w którym wszyscy jesteśmy2-czywiście nie można wszystkich tych rzeczy nauczyć każdego dziecka bo to dziecko sięuczy. )ie możesz dziecka nauczyć tego co ty chcesz. -no uczy się i jego sposób uczenia się

jest sensoryczno7motoryczny. +rzez pierwsze półtora roku dzieje się to bez udziału myślenia.:ylko kiedy zrozumiemy jak ten wzrost to początkowe uczenie się motoryczno7sensorycznesprawia że stajemy się tym czym jesteśmy jako dorośli możemy zrozumieć czym jestspełnienie. )astępnie możemy dostarczać ludziom środki które są w nich samych ponieważ

ja nie mam nic co mógłbym dać. 'ogę stworzyć warunki w których ludzie mogą uczyć sięuświadamiania sobie co jest ich najskrytszym marzeniem zagłębić się w nim i odkryć żemogą również znale&ć środki w sobie żeby je wykonać zrealizować. )ie ma zdrowegoczłowieka który taki nie jest. ?ważam że osoba która nigdy nie odkryła swoichnajskrytszych marze4 gdzieś w swojej podświadomości w snach czuje że zmarnowała życiei zdaje sobie z tego sprawę na starość. "ięc samospełnienie to realna życiowa konieczność.8dy dochodzimy do nauki organicznej okazuje się jeśli spojrzeć na to z tego samego punktuwidzenia 7 w jaki sposób zachodził proces uczenia się i jak ten proces wpłynął na człowieka

jak jest to wykonywane i co oznacza uczenie się 7 że jest to zupełnie inne od tego co zwyklemyślimy i działa w niezwykły sposób. 'ogę wam niektóre rzeczy pokazać tu i teraz cosprawi że zastanowicie się dlaczego sami na nie nie wpadliście 7 a mogliście.%aka jest szybkość czytania2 :aka jak prędkość mówienia. <le słów na minutę możeszwypowiedzieć2 -koło QPP. # ile słów jesteś w stanie przeczytać2 QPP słów na minutę."ygląda to na cechę człowieka. >zdura. :ak nie jest. :ak nie jest ponieważ uczymy sięczytać i pisać przy użyciu rąk. 'usisz przepisywać /#/ sto tysięcy razy a ktoś mówi dociebie i mówi że to jest /#/. )auka pisania i czytania zajmuje jakiś czas. %est to połączone zesłyszeniem słów wypowiadaniem ich jeszcze wolniej i ruchem rąk który został wykonanyłącznie w wypowiadaniem słów. (latego jest to połączone. )asze czytanie jest połączone ztempem mówienia z tempem pisania. %est tak wplecione w nasz system nerwowy ponieważ

system nerwowy uczy się jak robić różne rzeczy. A:oB nie przydarza się AsamoB układowinerwowemu nie przychodzi znikąd. ,anim zaczęliśmy czytać pisać i mówić upłynęły lata.



9zynności te są z sobą połączone a szybkość ich wykonywania ustalona jest przez nawyk procesu uczenia się. #le te nawyki są zupełnie odrębne od naszej biologicznej !izjologicznejzdolności."szyscy wiedzą że są ludzie w #meryce którzy nauczyli się czytać z prędkością QPPP słówna minutęF ;ennedy to potra!ił. 'yślę że nie ma w #meryce miasta w którym nie uczono by

szybkiego czytania. 9o oni robią2 9oś co ja robiłem od UVMT roku 7 i nie wiedziałem żenazywa się to szybkie czytanie. )azywałem to po prostu stawaniem się normalnym. 9hodziłoo oddzielenie mówienia od myślenia. -znacza to uczenie się nie używania systemu mowy co

jest dla wszystkich wspólne i wszystkich ogranicza. %eśli myślisz obrazami !ormami jeślimyślisz wizualnie słuchowo powonieniem albo kinestetycznie i nie wypowiadasz słów

podświadomie każdy może w ciągu kilku minut podwoić prędkość czytania jak równieżsłuchania. +oprzez oddzielenie mówienia od myślenia jesteś w stanie przeczytać oczami

praktycznie dwie lub trzy linijki za jednym spojrzeniem. Cudzie nauczyli się czytać z prędkością dziesięciokrotnie większą niż normalna 7 QPPP słów na minutę. "idzą treść jaśniej dlatego lepsza jest zdolność zapamiętywania i zrozumienie. "idziałem jak ktoś czytaksiążkę w ten sposób był to człowiek który nazywał się (r *rank. (ałem mu do

przeczytania książkę a on przewracał kartki poświęcając na każdą stronę UP sekund.,apytałem go3 /9o robisz2/. -dpowiedział3 /9zytam książkę./ /+rzeczytałeś to2/-dpowiedział3 /:ak/. /- czym jest2/ +owiedział mi wszystko co było w tej książce. )auczyłsię tego sam to robiąc. próbujcie w domu będziecie zaskoczeni. "e& jakąś stronę i przesu4

palcem wzdłuż pierwszej linii nie próbując czytać 7 tylko pierwsza linia pięć sześć razy. )astępnie trochę wolniej potem trochę szybciej będziesz zaskoczony odkrywając nagle żewiesz co jest napisane w tej linii. "ystarczy wykonać UP czy UR takich ruchów. $obisz to niewypowiadając słów i wiesz co jest napisane w tej linii. )astępnie zrób to z drugą linią 7 idzieszybciej a przy trzeciej jeszcze szybciej. -dkryjesz że jeśli poświęcisz kwadrans na pierwszą stronę przesuwając palec i nie próbując czytać tylko patrząc i podążając za ręką możeszczytać z prędkością przesuwania ręki.8dy już nauczysz się oddzielać czy separować mowę od widzenia nie tylko możesz czytaćnie wymawiając słów i robić to UP razy szybciej niż wcześniej odkryjesz że twoje myślenie

było niczym w porównaniu z tym co jest teraz. 8dy teraz myślisz tak jak myślisz słuchającmnie 7to co robisz2 , czym połączone są słowa2 8dy mówisz z czym to jest połączone2 %estto !ormowane składniowo w zdaniach. %aki poeta malarz wynalazca twórca kiedykolwiekmyślał językiem kształtowanym przez składnię2 :o niemożliwe bo to co robi to co stworzyłnie istnieje. "ięc nie ma na to słów zda4 więc nie mogłoby być składni. :ak naprawdętrzeba stworzyć nowe słowo by to wyrazić tak jak *reud z nieświadomością albo niektórzymatematycy z liczbami urojonymi. %ak można by liczyć za pomocą słów2 posób w jakimówię teraz pozwala mi powiedzieć tylko to o czym już kiedyś pomyślałem w życiu

wcześniej to o czym czytałem to czego się nauczyłem to co mi się śniło i to co powiedzieli mi inni ludzie. #le to wszystko nie ma nic wspólnego ze spełnieniem mojegożycia bo działam z pamięci na nowo przeżywając podając w nowej szacie to co zostało jużwcześniej zrobione. %akie to jest myślenie2 %ak wymyślić coś nowego twórczego2 'oże sięto zdarzyć tylko przez dwie sekundy twojego życia jeśli w ogóle. %eśli czytasz Cos #ngeles:imes )ew 0ork :imes *inancial )ews o! 8reat >ritain i Condon :imes przez OR lat to co

będziesz w stanie robić po OR latach takiej lektury2 9o ona wniosła2posób w jaki uczę to wprowadzenie studentów w warunki w których mogą uczyć sięmyśleć. 'uszą nauczyć się myśleć bez słów obrazami !ormami i połączeniami. :en sposóbmyślenia zawsze prowadzi do nowego sposobu działania. >ełkotem słownym i myślowymktóry teraz praktykujemy możemy gadać w niesko4czoność i nic się nie zmieni. #le jeśli

tylko przez moment myślisz w sposób który eliminuje połączenie ze słowami nie możeszmyśleć inaczej niż !ormami w dyscyplinach z sobą połączonych. )ie możesz myśleć inaczej



niż Ddison 8auss czy Ca+lace. 'yślisz elementami myślenia. >yć może wszystko co robiszzostało już przez kogoś wynalezione ale ty sam to odkryłeś. :y to stworzyłeś. "ięc widzicieże przez naukę szybkiego czytania 7 oddzielanie odseparowanie mówienia od myślenia 7możesz po raz pierwszy w życiu zacząć myśleć oryginalnie kreatywnie. >ędziesz zadziwionytym co potra!isz zrobić. %a byłem zadziwiony.

9ałe życie pracowałem jako !izyk. +rzez UP lat byłem z %oliot 9urie. >yłem w >rytyjskiej#dmiralicji jako naukowiec i w wielu innych miejscach. (o czasu gdy sko4czyłem RP lat byłem naukowcem. -d tego momentu natra!iłem na idee które teraz wam wyjaśniamstworzyłem ponad UP PPP godzin ludzkiego ruchu kombinacji ruchów jakie wykonujeczłowiek. :ylko osoby które były ze mną w kontakcie będą w stanie je wykonywać. ą to

proste ruchy ust i rąk które są najbardziej świadomymi częściami naszego ciała. tworzyłemokoło UP PPP godzin i nagrałem QP wariantów każdej z nich. <nnymi słowy skomponowałemwięcej muzyki niż >eethoEen i >ach razem wzięci. )ie miałem o tym pojęcia.+odam prosty przykład3 wyciągnij przed siebie prawe ramię i wykręć je tak by twoja dło4

była skierowana w prawą stronę. # teraz skrzyżuj lewe ramię nad prawym i spleć palce lewejręki z palcami prawej ręki. +rzyciągnij do siebie splecione ręce. # teraz kontynuuj wkładając

głowę w otwór utworzony przez ramiona. :o jest nawykowy sposób splatania palców. # co zodwrotnym sposobem nie nawykowym2 Cudzie nawet nie wiedzą że są w stanie to zrobić.%eśli uważacie że to proste zapewniam was że tak nie jest. %eśli wykonasz nawykowy splotza głową stwierdzasz że jest to wygodne. "ykonujesz nie nawykowy splot za głową istwierdzasz że jest coś śmiesznego w otaczającej cię przestrzeni. -czywiście tak powinno

być bo jeśli wyolbrzymisz to to zobaczysz że twój system się nauczył. %eśli nawykowosplatam ręce to tamta ręka tamto ramię ta ręka i głowa robią coś takiego. %eśli chcę to zrobićw odwrotny sposób musi nastąpić istotna reorientacja głowy oczu i kręgosłupa. 8dy

położysz się na podłodze będziesz zdziwiony jakie to jest inne ponieważ łopatki klatka piersiowa i wszystko inne porusza się inaczej. "idzicie że to są ruchy których ludzie nigdysię nie nauczyli.+o co chcemy mieć układ nerwowy2 %eszcze kilka stuleci temu ludzkość nie wiedziała żeukład nerwowy w ogóle istnieje. %eśli nie wiesz że istnieje to być może go nie potrzebujesz.ądzę że to jest właśnie sedno sprawy. 9zy jakiekolwiek zwierzę wie że posiada układnerwowy2 9zyż lew lub gepard nie biegają lepiej niż jakikolwiek człowiek nie wiedząc że wogóle mają układ nerwowy2 <le osób potra!i wskazać gdzie znajduje się układ nerwowy2 9omożesz o nim powiedzieć2 " jakiej jest kondycji2 )ie wiesz tego ja również nie. " gruncierzeczy to co wynika z tego spojrzenia na naukę i dorastanie to to że dobry system nerwowyto taki którego nie zauważasz. 8dy tylko układ ten zawodzi i chcesz dotknąć własnego nosaa nie potra!isz wtedy zaczynasz się interesować tym co to jest system nerwowy. ystemnerwowy to najcenniejsza rzecz na świecie. +oza wodą z której w VPW składa się mózg

tkanka mózgu to najcenniejsza organizacja na ziemi. +od względem ilości występuje rzadziejniż kobalt uran czy cokolwiek innego. %est jej mniej niż jakiejkolwiek innej cennej substancjina ziemi. %est ona tak cenna że >óg natura czy ktokolwiek nas stworzył upewnił się że niktz nas nie będzie miał do niego dostępu i umieścił go wewnątrz w bezpiecznym miejscu.

)atura ewolucja uważa że jesteśmy zbyt głupi 7 gdybyśmy maczali w tym palce ten systemnigdy by nie działał. %eśli coś nie działa w jakimś człowieku i ktoś musi pójść otworzyć to izajrzeć Ado wewnątrzB to lepiej dla nas jeśli tak się nie stanie. <nnymi słowy zdrowy systemnerwowy to nie jest taki układ nerwowy jak normalnie myślimy mając na myśli holizm 7 tocoś więcej. "łaściwie 8enerał muts widział to praktycznie w ten sam sposób co ja. %est toniezwykle ważna i skomplikowana rzecz o której trzeba dużo wiedzieć Atu oczywiścieoczekujemy od autora że pójdzie za wątkiem i o /tej rzeczy o której trzeba dużo wiedzieć/

opowie nam więcejB.-powiedziałem wam o czytaniu. +okażę wam coś jeszcze bardziej uderzającego 7 słuchanie i



muzyka. ,wykle zapamiętujemy melodie. +otra!imy zapamiętać nuty dzięki technice melodiii potra!imy zapamiętać pojedyncze śpiewane nuty. %esteśmy przyzwyczajeni do czytania QPPsłów na minutę. 8dybym wziął magneto!on i pokazał wam co usłyszeliście to oczywiście tousłyszycie. $adzę w domu włączyć magneto!on i odgrywać z normalną prędkością następnie

przewinąć do początku zdania i nacisnąć przycisk /szybko do przodu/. ,dziwi was to że przy

podwójnej prędkości rozumiecie każde słowo zdania które już słyszeliście. )astępnie przewi4 O zdania w tył czyli do początku zdania którego nigdy nie słyszałeś i stwierdzisz żemożesz usłyszeć to drugie zdanie również z podwójną prędkością. ,apewniam was we&ciemagneto!on i zajmujcie się tym przez UP minut a nauczycie się słuchać Aw ten sposóbB irozumieć każde słowo. :o nie ma znaczenia czy masz sto lat czy OP. :o pokazuje co siędzieje gdy rozumiesz ludzki mózg i wnikasz w niego tak jak my w <ntegracji *unkcjonalnej.+od koniec jutrzejszego dnia pokażemy wam nagranie Eideo dziecka z porażeniemmózgowym. ,obaczycie jak ten system zmienia się w ciągu godziny do tego stopnia żewielu z was będzie miało łzy w oczach. "iele osób pójdzie do domu i powie że widziało cudzobaczycie wszystko od początku do ko4ca. 'amy UVP takich nagra4. :o jest ulepszonyholizm który pomaga poprawiać życie z zawrotną szybkością w ciągu godzin a nie lat. 9oś

takiego dzieje się w mózgu gdy działa. )astępna rzecz dotycząca słuchania. %eśli zrobię coś takiego 5uderza dwukrotnie6 wszyscywiedzą że to są dwa puknięcia a następnie 5uderza trzykrotnie6 to wiecie że to trzy. "e&ciezeszyt zróbcie coś takiego 5uderza R razy szybko6 i policz. <le2 +ięć. :o wiecie. # terazwe&cie kartkę papieru i ołówek żebyście mogli liczyć czy pomyliliście się czy nie. ?derzajcieteraz wiele razy szybko. <le razy2 twierdzicie że za około R minut tej czynności powiecie/OU/ i policzycie do OU. <nnymi słowy jak twierdzę w mojej książce /:he DlusiEe -bEious/A/)ieuchwytna oczywistość/B nie używamy więcej niż UPW naszych możliwości poza tymna czym budujemy swoje życie. " tym wykorzystujemy nasze pełne możliwości lub prawie

pełne. #le nie ma powodu byście nie robili tak na każdym poziomie egzystencji.

'am nadzieję że wszyscy będziecie mogli zrealizować swoje najskrytsze marzenia.

Metoda Feldenkraisa& 9y *ardzie'+wiadomie

Jeśli wiesz co robisz, możesz robić to co chcesz.Moshe Feldenkrais.

Moshe &eldenkrais (BC<9 + BCH9) pochodził z rodziny żydowskie! ogł"okich tradyc!ach hasydzkich. %inkas z /orca ył !ego wu!em ze stronymamy. -tudiowanie, dążenie do poznania prawdy, dyskutowanie iinterpretowanie z szacunkiem dla każdego głosu yły gleą, na które!wyrastał młody Moshe &eldenkrais w Jaranowicach, na terenie dzisie!sze!Jiałorusi. -tudiował w %aryżu, na -oronie, gdzie zdoył tytuł doktora naukw dziedzinie 0zyki i inżynierii. auka go pochłon"ła, ch"ć zrozumienia,poznania, wy!aśnienia stały si" !ego pas!ą i pracą. Jył na!liższymwspółpracownikiem &rederyka >urie, pó?nie!szego laureata nagrody ola.dzieś w mi"dzy czasie i przez cały czas &eldenkrais za!mował si"sztukami walki. Jył !ednym z pierwszych Europe!czyków, noszących czarny

pas w !udo, założył pierwszy klu !udo w Europie. #e?dził do #aponiiwy!aśniać tam, w mie!scu powstania !udo, !ak ono działa i dlaczego działa.



5renował innych prawie do G< roku życia.dzieś na skrzyżowaniu tych nurtów powstała wy!ątkowa metoda rozwo!u,nie ma!ąca równych soie. ie żey zaraz na!lepsza, ale całkowicieodmienna od innych. azwa pochodzi od nazwiska, Metoda &eldenkraisa.

%ierwsze słowa !edne! z siedmiu książek napisanych przez &eldenkraisa pt2 Nwiadomość poprzez ruch2 rzmią 1 2'ziałamy zgodnie z orazemsamego sieie, który !est uwarunkowany w różnym stopniu trzemaczynnikami, genami, wykształceniem i samo + rozwo!em2.a pierwsze nie mamy wypływu. %rzychodzimy na świat z takim agażemgenów, które określa!ą w duże! mierze naszą udow" ciała, predyspozyc!e0zyczne i psychiczne (choć co do tego drugiego trwa zażarta deata1).'rugie zawiera cały agaż doświadcze* wyniesionych z domu i szkoły,system wartości, religia w które! wzrastamy i tak dale!. 5rzecie zależne !est !uż od wyorów, których dokonu!emy samodzielnie wżyciu.

'rugie w dużym stopni określa koleiny, którymi toczy si" nasze życie. 5rzecie pozwala nam z tych kolein wy!ść, wyrać inną drog". Metoda&eldenkraisa, z całym szacunkiem dla tych dwóch pierwszych czynnikówkieru!e naszą uwag" na ten trzeci element.Nwiadomego, uważnego, celowego i adekwatnego do sytuac!i działania.asze działanie składa si" z czterech elementówP motorycznego (czyliruch), sensorycznego (czyli to co odczuwamy poprzez zmysły),emoc!onalnego i mentalnego. 3 każde! chwili, te cztery elementy sąoecne, !est !akieś napi"cie mi"śniowe, czy to w ruchu czy ezruchu, coś

odczuwamy poprzez zmysły (nacisk na podłoże, temperatur", położenieciała w przestrzeni, coś widzimy, słyszymy itd.), !esteśmy w !akimś stanieemoc!onalnym oraz coś myślimy alo też nasz mózg wciąż !est aktywny. 5e cztery elementy składa!ą si" na nasz aktualny stan. $miana !ednego zelementów zmienia całość i wpływa na pozostałe.3 Metodzie &eldenkraisa pracu!emy głównie nad dwoma pierwszymielementami czyli nad motoryką i czuciem, !ednak przy dużymzaangażowaniu umysłu. #ak mawiał &eldenkrais 2to, na czym zależy mi na!ardzie! to nie gikieciało a giki umysł2.4le kluczem do gikiego umysłu, do nasze! plastyczności myśli, przekona*,

kreatywności i spontaniczności !est tuta! praca z ciałem. Edukac!asomatyczna. 5ak też !est ta metoda klasy0kowana. ie !ako metodaterapeutyczna (choć wyda!e mi si", że można ezpiecznie powiedzieć, żema terapeutyczne eekty uoczne 1), ale metoda edukacy!na.Aczymy si" nowych ruchów, uczymy si" nowych pozyc!i, nowychkon0gurac!i ciała, wariac!i koordynacy!nych.Aczymy si" nowe! relac!i do przestrzeni, te! wewnątrz naszego ciała !ak ite! zewn"trzne!.dy mówi" poczu! długość prawe! nogi, czy odległość lewego łokcia odprawego kolana to są to komendy zmusza!ące nas do szukania odpowiedziw naszym wewn"trznym doznaniu w naszym doświadczeniu ycia tu iteraz. 3 ten sposó uaktualniamy wciąż naszą map" ciała, "dącą cz"ściąorazu sieie, o którym pisał dr &eldenkrais. dy !ednak mówi"



2zaoserwu!, w którą stron" patrzysz, gdy wsta!esz, i czy możesz wstaćtak, y móc patrzeć si" w przeciwną stron" (co wymaga innego ruchu) toiorąc udział w takim eksperymencie ruchowym rozwi!amy nasząorientac!" w przestrzeni świata zewn"trznego.3 te! metodzie pracy ze soą uczymy si" nadawać konkretny wymiar

naszemu ezpośredniemu doświadczeniu tu i teraz. dy mówi" 2poczu!2 towielu z nas czu!e si" początkowo zaguionymi. ie wiemy od czego nawetzacząć. ie znamy tego !"zyka. ie nauczyliśmy si" swo!ego ciała y mócporuszać si" po nim swoodnie. 3 lekc!ach metody wciąż zada!emy soiepytania i szukamy na nie odpowiedzi w naszym doświadczeniu. aszezmysły podpowiada!ą nam odpowiedzi. Musimy tylko chcieć słuchać. 5o wzogaca naszą wiedz" o soie.Qera!skie wydanie książki 2Nwiadomość poprzez ruch2 nosi tytuł2=ozwi!anie nowych umie!"tności2. 'wa tak różne tytuły dla te! same!książki. 7 oa tak prawdziwe.=ozwi!anie umie!"tności, to kole!ny cel te! pracy. Acz" si", unosić r"k" iroić to świadomie w zintegrowany sposó. 5zn taki, w którym całe mo!eciało wie, że roi" ten ruch i w nim pomaga alo przyna!mnie! nieprzeszkadza. #ednocześnie ten ruch !est spó!ny z mo!ą myślą i ch"cią. 5o !est integrac!a.3yora? soie różnic" mi"dzy tym !ak ktoś poda!e r"k" komuś kogo lui ichce przywitać, oraz kogoś kto poda!e r"ki ale ... nie chce !e! podać, o np.kogoś nie lui. =uch niy ten sam, a !ednak... .. 3idać i czuć różnic". #edenruch !est spó!ny z naszym wn"trzem a drugi nie. 5eraz zró soie krótkie doświadczenie. -iedząc zgar si" (zaokrągla!ącplecy), spó!rz na podłog" pomi"dzy nogami i w tym samym czasie unieś

r"k" do su0tu. 4 teraz unieś r"k" ale spó!rz si" za r"ką i odegni! plecy wdrugą stron". >zu!esz różnic" 3 pierwszym przypadku plecyprzeszkadza!ą spełnieniu tego zamiaru !akim !est si"gni"cie do góry, wdrugim współpracu!ą z nim.o i co z tego, można spytać, że naucz" si" unosić r"k" w !akiś tamsposó. /ażdy potra0 podnieść r"k".$gadza si", !ednak z mechanicznego punktu widzenia różnica !estkolosalna. 3 !ednym przypadku zwi"kszamy ociążenie na stawyprowadząc do ich przeciążenia, a w drugim roimy ruch mechanicznieoptymalny. 5o troch" tak !ak mi"dzy !eżdżeniem samochodem, gdzie nie !est ustawiona zieżność kół i takim, gdzie koła są ustawione. 3

pierwszym opony wystarczą tylko na krótki czas swo!e! potenc!alne!żywotności. 3yór !est nasz czy ustawimy koła zieżnie czy też nie.3 ruchu też mamy wyór. %od warunkiem, że nad tym pracu!emy.%orusza!ąc si" swoimi koleinami, !eśli nie zda!emy soie z tego sprawy,tylko !e pogł"iamy i coraz trudnie! nam z nich wy!ść. 3 pewnym sensie,y si" rozwi!ać trzea si" wykoleić.Metoda &eldenkraisa tego nas uczy, na przykładzie ogromne! ilości lekc!iruchowych docieramy do nieznanych wcześnie! zakątków swo!ego ciała,sta!emy si" ardzie! świadomi, wrażliwi. >oraz łatwie! nam !est miećdost"p do dowolnego ruchu, ruchu ardzie! zróżnicowanego,spontanicznego, ogatego. 5ak, sta!emy si" ogatsi. 3ewn"trznie.



$a!"cia są dla wszystkich tych, którzy chcą usprawnić swó! ruch, a poprzezto również inne sery życia. Od osó, które w !akiś sposó t" sprawnośćstraciły do osó w pełni sprawnych, które chcą zwi"kszyć swó! repertuarruchowy (na świecie za!"cia są prowadzone w szkołach aktorskich), dlatych, którzy chcą zapoiegać przeciążeniom (są orkiestry symoniczne, w

których regularnie odywa!ą si" za!"cia, pomaga!ąc nie tylko zmnie!szyćdolegliwości spowodowane przeciążeniem związanym z wielogodzinnymgraniem, ale też dostroić ten na!ardzie! wrażliwy i istotny instrument +swo!e ciało. $a!"cia odywa!ą si" w tempie i zakresie wygodnym dlakażdego, zatem ci, którzy nie odna!du!ą si" na orsownych za!"ciach0tnessu zna!dą tu mie!sce dla sieie. -portowcy odkry!ą !ak mogąporuszać si" z mnie!szym ociążeniem, zapoiega!ąc przez to kontuz!om icz"sto też poprawia!ąc wyniki. 5ancerze rozwi!a!ą tu swó! potenc!ał ruchu iwzogaca!ą warsztat pracy.$a!"cia odywa!ą si" ormie lekc!i ruchowych, które są alo grupowe aloindywidualne.3 grupowych (tzw Nwiadomość %oprzez =uch) nauczyciel komuniku!e si"weralnie, instruu!ąc co uczestnicy ma!ą roić. ie demonstru!e ruchu,zatem nie ma naśladowania, oraz współzawodnictwa o każdy !est za!"tyswoim własnym procesem szukania ruchu. /ażdy podąża za własnąinterpretac!ą słów prowadzącego, ale poprzez coraz wi"kszą ilość wariac!i ikominac!i ruchowych odkrywa również inne, alternatywne sposoyporuszania si" do tych, które są nawykowe.3 lekc!ach indywidualnych (tzw 7ntegrac!a &unkc!onalna) nauczycielsugeru!e ruch poprzez dotyk. #est to wspólne odkrywanie ruchuuwzgl"dnia!ąc potrzey, możliwości, ograniczenia i cele osoy, która na

takie za!"cia przychodzi.3 !edne! i drugie! ormie za!"ć, chodzi o to samo. O wzogacenie naszegoświata. O rozwó! naszego potenc!ału i świadomości sieie, o odkrycienowych możliwości. #ak mówił &eldenkrais 2chodzi o to y niemożliwe stało si" możliwe,możliwe stało si" łatwe, a łatwe stało si" eleganckie2.

Metoda Feldenkraisa

Documents

Transcript of Metoda Feldenkraisa