Historia Prawa - Skrypt z PRL

8/10/2019 Historia Prawa - Skrypt z PRL

1/37

Skrypt z PRL-u

Rozdzia IUstalenie granicy pastwowej.

Ksztat polskiej granicy wpywaa wola wielkich mocarstw wyraana w ukadachmidzynarodowych i na konferencjach. 1918. raktat !ersalski. "stalenie granic zachodnich i p#nocnych 19$9. sierpie%. &$. 'akt (i))entrop* +ootow. "stalenie granic wpyw#w na

terytorium pod)itej 'olski pomidzy ,iemcami a -owietami. 19$. &8 listopad*1 grudzie%. Teeran. 'rzyw#dcy /nglii0 "-/ i -(( ustalili

przysz2 granice 'olski3 linia 4urzona na wschodzie0 5da%sk0 6atyk0 7dra nazachodzie

19. *11 :uty. ;ata. /nglii0 "-/ i -((. 'otwierdzenie ustale% z eheranu co dogranic 'olski3 o decyzjach konf. ,ie poinformowano legalnych wadz pol. w:ondynie

19. 1< lipca*& sierpnia. 'oczdam. Konferencja z udziaem (;, i K(,. 5ranica

'olski )iegnie od +orza 6atyckiego0 wzdu 7dry do z)iegu z ,ys2 zachodni2.=nkorporowano 5da%sk0 'rusy !schodnie. ,a wschodzie oparto granice o linie4urzona0

!ugo"# polskic granic.

$1 sierpie% 19$9.*8 km 1 lipiec 19>.* $?>9 km @ 9< km granicy morskiej.

Terytoriu$ i Ludno"#

$1 sierpie% 19$9. :icz)a ludnoAci $01 mln.3 $B mniejszoAci narodowe $ grudzie% 19?. & mln.3 10 B mniejszoAci narodowe erytorium 'olski C $1&0 tyA. Km&.

Repatriacja 3powr#t na stae do 'olski os#) narodowoAci lu) pochodznia polskiego0 kt#re wskutek r#nych przyczyn znalazy si poza granicami. +asowe repatriacje 19*199 0 19*19>? 19* 191. dziaalnoAD 'a%stwowego "rzdu (epatriacyjnego. 7pieka i transport dla

polskich repatriant#w. 5eneralny penomocnik ds. repatriacji. !ysiedlanie mniejszoAci narodowych. "rz2d ds. repatriacji o)ywateli polskich z -((E z achodu. 19


2/37

(eforma 19


3/37

''( wzywaa do walki z okupantem0 domaga si wyonienia Konstytuanty przezwyzwoleniem. ,ie uznawaa nienaruszalnoAci granicy wschodniej i nie wycofaa si z+K. ''( kwestionowaa legalnoAD wadzy rz2du londy%skiego. eklaracja programowaO co walczymy? 319$ zapowiedz stosowania demokratycznych przy wanianiukonstytuanty i rz2du tymczasowego. ''( zwalczaa przeciwnik#w przez mordy

polityczne i wydawanie oponent#w 5estapo. wi2zek 'atriot#w 'olskich 3''. :uty 19$. (eprezentowa interesy 'olak#w w

-((. Kwestionowa legalnoAD wadz ('. 1. ywizja im. adeusza KoAciuszki Czal2ek armii polskiej w -((. 3R7.319$* < r. "tworzona przez ''(0 5:0 wi2zek !alki +odych0 )ez poparcia

powaniejszych partii lewicowych. 'rzewodnicz2cy 6ierut.3R7miaa staD si najwaniejszym org. wadzy pa%stwowej po wejAciu /rmii(adzieckiej0 kt#ra powoa rz2d tymczasowy do przeprowadzania radyklanych reformspoecznych.3R7 -alin uzna za oficjalne przedstawicielstwo narodu 'olskiego.

8. Podstawy ustrojowe Polski Ludowej.

6rak skutecznego poparcia dyplomacji "-/ i "K dla rz2du +ikoajczyka skoni-talina do utworzenia lojalnego wo)ec niego rz2du polskiego w oparciu o strukturykrajowe.P307.

'owoanie 'olskiego Komitetu !yzwolenia ,arodowego przez delegacj K(,* &1lipca 19 w +oskwie.

+anifest 'K!, zredagowano przy wsp#udziale -talina i odczytano && lipca waudycji radiowej ''. +anifest lipcowy zawiera zapowiedzi przyszego ustroju

politycznego0 spoecznego i gospodarczego Awiadomie zredagowane w spos#)

nieprecyzyjny3 zasada ludowaadztwa.apowiedN reform nie przekraczaa postulat#w (;,. 'K!, mia )yD Ftymczasow2 wadz2 wykonawcz2 dla kierowania walk2 ecyduj2ca rola ''(Munkcje 'K!, raktowany jako rz2d de facto 3-(( umieAcio przy nim przedstawiciela

dyplomatycznego :iczy 1$ resort#w -prawowa wadz przez rady narodowe i delegowanych przedstawicieli potem przez

delegowanych wojewod#w i starost#w0 przy kt#rych umieszczano radzieckichkomendant#w wojskowych.

apewnienie spokoju i )ezpiecze%stwa pu)licznego* utworzono aparat przymusu3 doko%ca &? tyA. os#)0 kt#ry zwalcza przeciwnik#w wadzy.

ekretem z < paNdziernika 19 utworzono +ilicj 7)ywatelsk2&1 lipca 19 utworzono !ojsko 'olskie z po2czenia /:. i armii pol. w -((0 kt#rekontrolowao &? tyA. radzieckich instruktor#w.wyzwole%cz2 narodu0 zdo)ycia niepodlegoAci i od)udowy pa%stwowoAci polskiej.2kt lipca '())stanowi 0e K(, i 'K!, dziaaj2 na podstawie konstytucjimarcowej3 ,iemoliwe )o konst. +arcowa ich nie przewidywaa. aoenia konstytucjiz 19&1 miay o)owi2zywaD do zwoania -ejmu "stawodawczego3 - ". /kt && lipcazapowiedzia przywr#cenie swo)#d demokratycznych z zastrzeeniem 0e nie mog2 one

suyD wrogom demokracji.


4/37

). 9rgany pastwowe.

3R7.

"prawnienia K(, okreAla Statut tymczasowy rad narodowych(01. 01. 1944) J ymczasowa polityczna reprezentacja narodu 'odziemny tymczasowy parlament* ustawodawstwo0 ustrojodawstwo

:egalizacja partii polit. 'lanowanie dziaalnoAci pu)licznej0 uchwalanie )udetu Kontrola dziaalnoAD (ad ,arodowych i organ#w wykonawczych. !prowadzenie stanu wyj2tkowego0 amnestii0 powoywanie ,aczelnego ow#dcy

!ojska 'olskiego. !szystkie sprawy 0dla kt#rych kons. +arcowa wymagaa ustawy. "prawniona do powoania (z2du ymczasowego-kad K(, 'rzedstawiciele wojew#dzkich rad narodowych0 emigranckich org. polskich0

wojskowi0 ludzie nauki0 sztuki etc.

4zonkowie nie pochodzili z demokratycznych wy)or#w !ymagano opowiedzenia si po stronie nowej wadzy. ! skadzie )yo > koncesjonowanych partii J ''(0 ''-0 -:0 '-:0 -'0 '-: F,owe

!yzwolenieG. @ )ezpartyjni.3 H2cznie czonk#w 'rzewaga licz)owa )ya przy''(.

4zonkowie mieli tytu Fposa K(,G'rezydium K(, 'ochodzio z wy)ory0 dziaao stale 7rgan recypowany z ustroju radzieckiego !ypeniao uprawnienia K(, pomidzy sesjami

ecyduj2cy wpyw na formowanie K(, Kontrola wadzy wykonawczej. 'rezydent K(,*funkcja marszaka sejmu @ gowy pa%stwa.

(epresje i socjotechnika == po. 19 C nasilenie masowych represji0 -tarania 'K!, o pozyskanie szerszego poparcia spoecznego0

* przeprowadzenie szeregu reform spoecznych0 a zwaszcza reformy rolnej0* przywr#cenie wielu instytucji z czas#w == (zeczpospolitej0* utrzymano sym)olik narodow2 i tradycyjn2 nazw pa%stwa0* reaktywowanie dziaalnoAci przez organizacje spoeczne0 naukowe i oAwiatowe0* wyraenie zgody na wznowienie dziaalnoAci Katolickiego "niwersytetu

:u)elskiego0 roz)rajanie oddzia#w /K przez wadze radzieckie.

6ilans 'K!, 19 C utworzenie i funkcjonowanie aparatu pa%stwowego wadzy ludowej0 stao si top moliwe dziki wsparciu politycznemu i pomocy ze strony wi2zku

(adzieckiego0 zmiana postawy czAci spoecze%stwa0 powstanie 'K!, C Awiadectwo0 i +oskwa zrezygnowaa z tworzenia na terytorium

'olski pa%stwa rad0 jako skadowej czAci -((0


5/37

pozycja 'K!, w kraju i na forum midzynarodowym wzmocnia si0 podczas0 gdyrz2du polskiego na emigracji nieustannie sa)a.

(z2d londy%ski a 'K!, premier rz2du (' na emigracji od 1.?


6/37

,owy rz2d uzyska formalnie charakter koalicyjny decyduj2ca rola ''( C gen. (ola C Qymierski C o)rona narodowa0 -. (adkiewcz C

)ezpiecze%stwo pu)liczne0 sprawy zagraniczne C P. 7s#)ka C +orawski0 rozwinicie systemu du)ler#w radzieckich w kadym ministerstwie0 gen. -ierow C specjalny nadzorca (z2du ymczasowego.

(eakcja zagranicy przeciwko (z.. C -tany jednoczone i /nglia0 zoenie protestu rz2du londy%skiego . /rciszewskiego 0 dyplomatyczne uznanie (z.. przez wi2zek (adziecki C .=.19 0 4zechosowacj C

$?.=.190 ;ugosawi C $?.?$.19.

asig (z. . erytorium 'olski :udowej0 (oz)udowa i wzmacnianie struktur terytorialnych wadz administracyjnych0

7pr#cz +7 i organ#w +inisterstwa 6ezpiecze%stwa 'u)licznego powoano Korpus6ezpiecze%stwa !ewntrznego 3&.R.19 C pod koniec 19 r. suyo w nim ok.1?? tys. 7s#).

"zalenienie od -(( &1.?.19 C "kad o przyjaNni0 pomocy wzajemnej i wsp#pracy powojennej

pomidzy (' i -(( C formalne uzalenienie 'olski od wi2zku (adzieckiego podpisany na &? lat

-prawa polska w ;acie jeden z najwaniejszych temat#w konferencji C fakt istnienia r#wnoczeAnie dw#ch

armii0 parlament#w0 rz2d#w0 decyduj2cy wpyw na prze)ieg przeo)rae% w 'olsce C sytuacja midzynarodowa w

ko%cowym okresie dziaa% militarnych na kontynencie europejskim0 koniec czerwca 19 C ust2pienie (z2du ymczasowego0 kt#ry mia zostaD zast2piony

przez ymczasowy (z2d ;ednoAci ,arodowej0 w kraju postpowa proces dezorganizacji podziemnych struktur i organizacji

wojskowych0 rozkaz z 19.?1.19 o rozwi2zaniu /K C czAciowo wykonany. :uty 19 C ogoszenie postanowie% konferencji krymskiej w sprawie dalszych los#w

'olski w tymJ prze)iegu granic pa%stwowych oraz przeksztacenia (z2du

ymczasowego0 !g !ielkiej r#jki 3oAwiadczenie z 11 lutegoC nowy rz2d mia )yD oparty na

Fszerszej podstawie demokratycznej z w2czeniem przyw#dc#w demokratycznych zsamej 'olski i od 'olak#w z zagranicyG0

adanie rz2du C jak najszy)sze przeprowadzenie wolnych i nieskrpowanychwy)or#w opartych na gosowaniu powszechnym i tajnym.

-kuteczny sprzeciw ;. -talina przeciw propozycji midzynarodowej kontroli nadprze)iegiem przyszych wy)or#w parlamentarnych.

'ostanowienia konferencji jata%skiej dotycz2ce nowego rz2du C wieloznaczne0umoliwiaj2ce sprzeczna interpretacj0


7/37

=ch realizacje powierzono Komisji o)rych "sug w skadzieJ radziecki ministerspraw zagranicznych !iaczesaw +ootow0 am)asador ameryka%ski /rwell !.Sarriman i am)asador )rytyjski w +oskwie C /rchi)ald 4lark Kerr.

(z2d londy%ski a ;ata

7Awiadczenie (' z &$.?&.19J* oczekiwanie0 i przyw#dcy -tan#w jednoczonych i !ielkiej 6rytanii nie

Fwezm2 udziau w adnych decyzjach dotycz2cych sprzymierzonegopa%stwa polskiego )ez konsultacji i zgody z (z2dem 'olskimG

* w ;acie naruszono zasady Karty /tlantyckiej z 191 C w zwi2zku z tymdecyzje Konferencji rzech dotycz2ce 'olski nie mog2 )yD uznane przez(z2d 'olski i nie mog2 o)owi2zywaD narodu polskiego.

yktat jata%ski pog)i kryzys polityczny na emigracji.-ytuacja w kraju !arszawa siedzi)a (z2du ymczasowego od lutego 19 r. Kontynuacja roz)udowy struktur administracyjnych i organ#w )ezpoAredniego

przymusu0 !zrost licz)y czonk#w partii lewicowych0 ,arastanie fali represji0 kt#re wiosna 19 roku przy)ray postaD Froz)rajania terenuG0 (eakcja na takie postpowanie C zwikszenie dziaalnoAci konspiracyjnej0 'o zako%czeniu == wojny Awiatowej C znaczna czAD spoecze%stwa polskiego uznaa

koniecznoAD pogodzenia si i przystosowania do nowej rzeczywistoAci politycznej.

Ksztatowanie si nowego rz2du 4zerwiec 19 +oskwa C narady dot. skadu nowego rz2du polskiego0 (z2d ymczasowy C d2enie do utrzymania uprzywilejowanej pozycji o)ozu

lewicowego0 'ozycja +ikoajczyka osa)iona przez trwaj2cy proces przyw#dc#w ''' przed

Kolegium !ojskowym -2du ,ajwyszego -(( &1.?>.19 C osi2gnicie porozumienia w sprawie rekonstrukcji (z2du

ymczasowego i rozszerzenia skadu K(,0 protest . /rciszewskiego przeciwko utworzeniu (;, C jedynym legalnym rz2dem

jest rz2d (' w :ondynie.

"tworzenie (;, &8.?>.19 C komunikat o utworzeniu (;,

'odstawa dziaalnoAci rz2du C ustawa z dnia $1.O==.190* rz2d koalicyjny0 oparty na systemie wielopartyjnym0* w lutym 19< r. po ze)raniu si -" (;, zosta rozwi2zany

'odzia wadzy w oparciu o kryteria polityczne i partyjne C premier C P. 7s#)ka C +orawski0 !. 5omuka i -t. +ikoajczyk C wicepremierzy0 asada r#wnego udziau w rz2dzie 3po > tek dla komunist#w0 socjalist#w i

ludowc#w. "dzia w rz2dzie zapewniono te - +icha (ola ymierski C formalnie )ezpartyjny. ,ajwaniejsze resorty 3spoAr#d 18 dla czonk#w ''(0 w tym -. (adkiewicz C

+inisterstwo 6ezpiecze%stwa 'u)licznego i S. +inc C +inisterstwo 'rzemysu.


8/37

!kr#tce C powane r#nice programowe pomidzy ''( i ''-

+idzynarodowe uznanie (;, :ikwidacja wikszoAci struktur 'olski podziemnej z (;, na czele0 7d po. 19 koniec swoistej dwuwadzy w 'olsce0

'rotesty rz2du (' w :ondynie przeciwko uznaniu (;, nie miay adnego znaczeniaw polityce midzynarodowej0

"znaniu (;, sprzeciwia si !Tatykan0 wi2zek (adziecki po uznaniu .=.19 (z2du ymczasowego nie widzia potrze)y

ponowienia tej czynnoAci przy powstaniu (;,0 "znanie (;, przez spoecznoAD midzynarodow2 z jednoczesnym cofniciem

uznania dla rz2du (' w :ondynie C sukces polityki -(( )iegiem lat C nasilenie recypowania radzieckich instytucji ustrojowych.

R2!: 72R9!90; I S2 C przyznanie K(, nadzoru nad (, wikszoAD czonk#w (, )ya delegowana przez okreAlone org. polityczne0 czAD

pochodzia z kooptacji0

ten try) niedemokratycznej procedury wyaniania skadu (, stosowano do 19 r. rada stopnia niszego podlegaa nadzorowi rad stopnia )ezpoArednio wyszego0


9/37

nadz#r zwierzchni nad radami C K(,0 najwaniejsze uprawnienia (, na podst. ,owelizacji z ?$.?1.19>J

* planowanie dziaalnoAci pu)licznej0* ustalanie )udetu0* kontrola dziaalnoAci organ#w wykonawczych 3rz2dowych i

samorz2dowych0* powoywanie samorz2dowych organ#w wykonawczych

7rganizacja administracji og#lnej +anifest :ipcowy C zapowiedN przywr#cenia organ#w administracji o)ok (,0 ekret 'K!, z &1 sierpnia 19 r. o try)ie powoywania wadz administracji og#lnej

= i == instancji* uchylenie )ezprawnego podziau administracyjnego wprowadzonego przez

okupanta niemieckiego0* organy wykonawcze administracji og#lnej w wojew#dztwach i powiatach

zostali wojewodowie 3== instancja i starostowie 3= instancja Cprzedstawiciele rz2du w wojew#dztwie i powiecie0

* wojewoda wykonywa swoje o)owi2zki z pomoc2 urzdu wojew#dzkiego0starosta C starostwa powiatowego0

* ich pozycja prawna uregulowana 3 z pewnymi odstpstwami na podst.'rzepis#w rozporz2dzenia 'rezydenta (' z 19.?1.19&8 r.

* pocz2tkowo wojewoda C z nominacji 'K!,0* wpyw na powoywanie i odwoywanie wojewod#w i starost#w uzyskay

(,0* starost mianowa +inister /dministracji 'u)licznej lu) +inister iem

7dzyskanych na wniosek wojewody.

'owr#t samorz2du nowy element ustroju pa%stwowego C samorz2d terytorialny C przywr#cony na podst.

Konstytucji +arcowej i in. /kt#w prawnych z czas#w == (zeczpospolitej dekret 'K!, z &$.11.19 o organizacji i zakresie dziaania samorz2du

terytorialnegoJ* Fsamorz2d terytorialny reprezentowany przez terenow2 (, stanowi

korporacj prawa pu)licznego i posiada oso)owoAD prawn2G* Awiadome po2czenie (, z instytucj2 samorz2du terytorialnego C w

praktyce utosamiano (, z samorz2dem terytorialnym0* (,* organ uchwaodawczy samorz2du terytorialnego0

* -truktura organ#w wykonawczych samorz2duJ wojew#dzkie0 powiatowe0miejskie i gminne0

* 7rgan wykonawczy wojew#dzkiej (, C wydzia wojew#dzki z wojewod20* 7rgan wykonawczy powiatowej (, C wydzia powiatowy ze starost20* 7rgan wykonawczy miejskiej (, C zarz2d miejski z )urmistrzem lu)

prezydentem0* 7rgan wykonawczy gminnej (, C zarz2d gminy z w#jtem* 4zonkowie wydzia#w i zarz2d#w wy)ierani przez rady odpowiedniego

stopnia0* ;edynie wojewoda i starosta C z nominacji organ#w pa%stwowych0* !ojew#dzkie i powiatowe (, miay prawo 2daD ust2pienia wojewody

lu) starosty0


10/37

Munkcjonalne powi2zanie wojewod#w i starost#w jako o9rgan#wT administracjiog#lnej z organami samorz2du terytorialnego0

7rgany administracji og#lnej C jedynie w wojew#dztwach i powiatach0 ,adz#r zwierzchni nad wojew#dzkimi i powiatowymi organami wykonawczymi

samorz2du erytorialnego U kierownik (esortu /dministracji 'u)licznej

akres uprawnie% samorz2du terytorialnego C Fsprawy pu)liczne o lokalnymznaczeniu o ile nie s2 wyraNnie zastrzeone do kompetencji wadz pa%stwowychG

'rzejAciowo pewne odr)noAci w organizacji administracji terytorialnej iem7dzyskanych

* ich zarz2d powierzono +inisterstwu iem 7dzyskanych 319*1990* do penomocnik#w rz2dowych 3okrgowych i o)wodowych zaczto

stosowaD nazwy wojewod#w i starost#w.*

ualizm administracji istnienie o)ok sie)ie organ#w administracji og#lnej i samorz2du terytorialnego0

regulacje prawne z 19 r. C przyznanie (, szerszych uprawnie%0 ni te0 kt#reposiada samorz2d terytorialny w == (zeczpospolitej0

"stawa z &?.?$.19? r. o terenowych organach jednolitej wadzy pa%stwowej zniesienie zwi2zk#w samorz2du terytorialnego0 ich maj2tek C wasnoAD pa%stwa0 rozwi2zanie organ#w wykonawczych samorz2du terytorialnego0 kt#rego kompetencje

przejy rady narodowe0 rady przestay )yD organami samorz2du terytorialnego0 utraciy moc akty prawne z 11 wrzeAnia i &$ listopada 19 r.


11/37

Rozdzia III

S;>< UST290!20,/: &'()* ? '(+

PR23T:32 USTR9>902

I. Re@erendu$ '()A

"tworzenie (;, C wzmocnienie instytucji pa%stwowych i aparatu przymusu0 'ostanowienia konferencji w ;acie zo)owi2zuj2ce (L(;, do przeprowadzenia

wy)or#w parlamentarnych powt#rzono w uchwaach poczdamskich z &.?8.19* nie okreAlono terminu ich przeprowadzenia C stwierdzenie F;ak

najprdzejG0* zapewnienie swo)ody informowania o wy)orach przez korespondent#w

zagranicznych* 6. 6ierut na konferencji poczdamskiej C? wy)ory wiosn2 19> r.

(epresje i likwidacja podziemia

ekret o amnestii z &.?8.19 z okazji Awitaodrodzenia 'olski "jawnienie si ok. tyA. os#) 3g#wnie 64h i /K !kr#tce wo)ec nich C represje inicjatywy ''( C likwidacja dziaalnoAci politycznego

i z)rojnego podziemia0 Krwawe walki )rato)#jcze C osa)ienie poparcia

spoecze%stwa dla dziaalnoAci konspiracyjnej.

mian na arenie politycznej 'rzy)ycie do kraju dziaaczy r#nych orientacji i wojskowych z emigracji0 1.?


12/37

C na czele !incenty !itos0 ale faktyczne kierownictwo w rkach -t.+ikoajczyka

C &&.?8.19 C uzyskanie legalizacji0C '-: C g#wna partia opozycyjna.C -zykany i represje ze strony organ#w przymusu0

C ! ci2gu kilku miesicy '-: C najliczniejsza partia polityczna w 'olsce. ko%cem czerwca 19 C zawieszenie konspiracyjnej dziaalnoAci ''- C !(, 1.11.19 C powstanie 'artii 'racy

'luralizm polityczny podzia na dwa o)ozy polityczne0 przygotowania do wy)or#w parlamentarnych0 o)#z skupiony wok# ''(0 wedug wasnej oceny0 maj2cy za so)2 poparcie

mniejszoAci spoecze%stwa nie m#g liczyD w 19 roku na sukces w wy)orach0 na zwycistwo mogo liczyD jedynie '-: C st2d d2enie do jak najszy)szego

przeprowadzenia wy)or#w0 ''( chciao ich op#Nnienia0 !rzesie% 19 C koncepcja utworzenia szerokiego )loku wy)orczego o)ejmuj2cego

wszystkie legalnie dziaaj2ce partie polityczne 3)lok szeAciu C inicjatywa (ad,aczelnej ''-0

'-: C postawa wyczekuj2ca0 :uty 19> C rozmowy '-:0 ''-0 ''( C )rak wsp#lnych uzgodnie%

* zamiar przyznania po &?B mandat#w ''(0 ''-0 '-: i -:0 pozostae partiepo 1?B 3- i -'

* odrzucenie propozycji przez '-: Q2danie '-: zapewnienia z inicjatywy ''-

* ustalono treAD pyta%J1. F4zy jesteA za zniesieniem -enatuV&. 4zy chcesz utrwalenia w przyszej konstytucji ustroju gospodarczego

zaprowadzonego przez reform roln2 i unarodowienie podstawowych gazigospodarki krajowej z zachowaniem ustawowych uprawnie% inicjatywy

prywatnejV

$. 4zy chcesz utrwalenia zachodnich granic pa%stwa polskiego na 6atyku0 7drzei ,ysie HuyckiejV & K(, jednomyAlnie uchwalia ustaw o gosowaniu ludowym C termin $?

czerwiec 19> C Fwypowiedzenie si o przyszej konstytucjiG pomysodawcy referendum C zamiar zdo)ycia zdecydowanego poparcia dla

dziaalnoAci o)ozu lewicowego0 &8.?.19> C uchwaa o przeprowadzeni gosowania ludowego wadze pa%stwowe nie liczyy si z protestem mocarstw zachodnich0 odrzucono poprawk '-: o uprawnieniu partii politycznych 3o)ok rad narodowych

do desygnowania ich czonk#w w skad okrgowych o o)wodowych komisjiwy)orczych

uzyskanie przez ''( decyduj2cego wpywu na o)sad personaln2 tych komisji


13/37

Konstytucja +arcowa nie przewidywaa referendum jako formy demokracji)ezpoAredniej.

Kampania propagandowa +aj 19> C rozpoczcie kampanii propagandowej C mordy polityczne na aktywistach

'-:0 'artie lewicowe wzyway do gosowania F$ razy takG '-: C F1 raz nie i & razy takG0 co spowodowao rozam w partii i powstanie F'-: C

!yzwolenieG0 kt#re nawoywao do gosowania F$ razy takG -tosowanie represji wo)ec legalnej opozycji i podziemia0 ostp do Arodk#w przekazu C uprzywilejowanie partii nawouj2cych do gosowania

F$ razy takG0 "niemoliwianie zwoywania otwartych ze)ra% wy)orczych (epresje wo)ec przeciwnik#w ''(

* konfiskata ocenzurowanych druk#w propagandowych '-:0 aresztowanie

ich kolporter#w0* rozwi2zywanie zarz2d#w powiatowych '-:.* /resztowanie kandydat#w na czonk#w komisji wy)orczych0* -zereg proces#w politycznych w maju i czerwcu 19>

-ytuacja spoeczno C polityczna 'ogorszenie sytuacji gospodarczej C fala strajk#w0 g#wne oArodki H#dN i ag)ie0 +anifestacja o)chod#w Awita 1 maja0 skromne o)chody Awita $ maja. +asowe aresztowania0 "ycie siy przy roz)ijaniu demonstracji w Katowicach0 Hodzi i in. miastach0 Mala strajk#w studenckich0 "chwaa (+ z dn. &&.?&.19> C powoanie 7chotniczej (ezerwy +ilicji

7)ywatelskiej0 +arzec 19> C utworzenie 'a%stwowego Komitetu 6ezpiecze%stwa0 * celJ Fwalka z

)andytyzmemG ;ednostki 7(+7 i 'K6 3ponad &? tyA.uyte do pacyfikacji kraju oraz do operacji

polityczno C wojskowych przed referendum 3wojskowe )rygady agitacyjne !adze pa%stwowe C organizatorzy spotka% wy)orczych 'owszechne przekonanie0 e wy)ory zostan2 sfaszowane.

'rze)ieg gosowania C $? czerwiec 19>

7)serwacja licznych korespondent#w zagranicznych0 -pokojna atmosfera0 -iedzi)y komisji otoczone oddziaami wojska i +7 'rzypadki nie respektowania zakazu agitacji w lokalach wy)orczych0 ,aruszenie zasady tajnoAci gosowania0 ! wyniku presji C jawne i z)iorowe oddawanie gos#w przez wojsko0 "dzia 80$B og#u uprawnionych do gosowania 4zste przypadki wynoszenia z lokali urn wy)orczych przed sporz2dzeniem protokou

gosowania 7goszenie wynik#w dopiero 11 lipca 19> C podejrzenie o manipulacj

* na 1 pytanie /K C >8B gos#w0* na & pytanie /K C


14/37

* na $ pytanie /K C 910 B wg )ada% C W gosuj2cych nie udzielio poparcia partiom lewicowym r#nice midzy danymi )d2cymi w dyspozycji ''( a ogoszonym oficjalnie

wynosia* odnoAnie pyt. 1 C ok. 1B

* odnoAnie pyt. & C ok. $$B* odnoAnie pyt. $ C &B

odrzucenie wszelkich protest#w zoonych przez '-:0 not dyplomatycznych pa%stwzachodnich0

5#wny "rz2d Kontroli 'rasy0 'u)likacji i !idowisk skutecznie przeciwdziaapodawaniu do pu)licznej wiadomoAci odmiennych od oficjalnych danych o wynikachreferendum0

apowiedN )ardziej zdecydowanego zwalczania opozycji politycznej

"znaje si o)ecnie0 e referendum miao charakter konsultatywny C wy)orcy wyraaj2

swoja opini w wanej sprawie pu)licznej ! tym wypadku wola wy)orc#w miaa ograniczona moc wi22c2 dla K(, i -".

-tanowia dla nich dyrektyw polityczn20 a nie prawn2.

,a tej podstawie do porz2dku prawnego 'olski wprowadzono szereg instytucjiustrojowych0 w2cznie z jednoiz)owym parlamentem0

(eferendum odegrao rol aktu zastpczego po to0 a)y odsun2D w czasie terminwy)or#w parlamentarnych.

II. 0y6ory parla$entarne

-ytuacja midzynarodowa 19> C uwidocznienie sprzecznoAci pomidzy mocarstwami sojuszniczymi z czas#w ==

wojny Awiatowej C pocz2tek zimnej wojny "-/ i !ielka 6rytania kwestionoway ostateczny charakter polskiej granicy

zachodniej C godzenie w interes pa%stwa polskiego -ytacja midzynarodowa negatywnie wpyna na stosunki wewntrzne0 zwaszcza w

odniesieniu do opozycji 'olityka '-: i +ikoajczyka C za)ieganie o gwarancje zachodnich aliant#w przed

wy)orami do -" C miay)y si one od)ywaD pod nadzorem "-/0 /nglii i -((.

* pa%stwa zachodnie nie przyjy tej propozycji.

(ozmowy przedwy)orcze ''( C'-: * ''- apro)ata przez '-: propozycji ''( rozm#w w sprawie utworzenia 6loku wy)orczego

* propozycja ''- & C $?B mandat#w dla '-:* '-: domagao si ?B mandat#w* negatywna reakcja ''(

2enie ''( do roz)icia opozycji jeszcze przed wy)orami* zawieszenie dziaalnoAci -'

(#nice midzy ''- a ''( ''- C d2enie do zapewnienia r#wnowanoAci o)u partii0

-przeciw ''- do eliminacji '-: ze sceny politycznej0


15/37

,ieudana pr#)a przejcia kierownictwa ''- przez Flewic socjalistyczn2Gdoprowadzia do z)lienia z ''(

! wyniku tego najwysze instancje ''( i ''- wystosoway 1$.?9.19> list otwarty Cultimatum dla '-: 3zarzut0 e '-: wystpuje przeciwko niepodlegoAci 'olski0 godz2csi na utrat iem 7dzyskanych3

'-:J0 kontynuuj2c swoj2 polityk nie odpowiedziao na to ultimatum

7rdynacja wy)orcza do -ejmu O= sesja K(, C uchwalenie ordynacji wy)orczej0 '-: opracowao odr)ny projekt tego aktu 3oparcie na demokratycznych przepisach

ordynacji z 19&& r.0 odrzucony przez K(, rugi projekt we wsp#pracy ''- i ''( pod przewodnictwem min.0 sprawiedliwoAci

S. Xwi2tkowskiego Mormalnie o)a projekty nawi2zyway do ordynacji wy)orczej do sejmu z &8.? roku ordynacji wy)orczej do-ejmu

'odstawy prawne i zasady ordynacji 7dwoanie do zaoe% Konstytucji +arcowej i niekt#rych przepis#w ordynacji z 19&& awiera wiele niedemokratycznych konstrukcji prawnych0 "trzymano zasad zawart2 w ustawie zasadniczej z 19&1 r. zasadB

piBcioprzy$iotnikowyc wy6or%wC r%wneD powszecneD 6e)po"rednieD

proporcjonalneDprzeprowadzone w gosowaniu tajny$D 'oza wy)orami )ezpoArednimi pozostae zasady ulegy r#norodnym ograniczeniom 7rdynacja z &>.?9.19> * ustanowia -" maj2cy charakter Konstytuanty 'arlament jednoiz)owy C na podstawie opinii >8B gosuj2cych w referendum 3 w

rzeczywistoAci K(, uwzgldnia wol mniejszoAci0 gdy za zniesieniem senatugosowao faktycznie &>09B

-kad -ejmu pos#w0 przewaaj2ca czAD 3$


16/37

* Fwsp#dziaaj2cym z podziemnymi organizacjami faszystowskimi lu))andami d22cymi do o)alenia demokratycznego ustroju 'a%stwaG Cpodstawa do naduycia prawa

6ierne prawo wy)orcze

o)ywatele0 kt#rzy uko%czyli & lat0 'a%stwowa Komisja !y)orcza moga je przyznaD oso)om przed & rokiem ycia za

zasugi w walce z okupantem lu) w pracy przy od)udowie kraju0 'rawa nie posiadali o)ywatele prze)ywaj2cy za granic20 chy)a0 e Fpozostaj2 tam z

polecenia lu) za zezwoleniem waAciwej wadzyGJ 'oz)awienie )iernego prawa wy)orczego C oso)y0 Fkt#re w czasie okupacji0 zajmuj2c

kierownicze stanowiska w kraju lu) na emigracji0 przeciwdziaay walce z)rojnej zokupantemG0

ecyzja 'K! podlegaa zaskareniu do K(,0 kt#rej rozstrzygnicie )yo ostateczne

asada gosowania asad proporcjonalnoAci w odniesieniu do okrg#w !szystkie glosy oddane na parti0 kt#ra w danym okrgu nie uzyskaa mandatu C

przepaday formalnie utrzymano zasad tajnoAci gosowania0 naruszono zasad r#wnoAci wy)or#wJ do uzyskania mandatu poselskiego na iemiach

7dzyskanych wystarczyo poparcie $? tyA. wy)orc#w0 a na terenach centralnych C >?C 8?

'rzygotowanie do wy)or#w powoanie 'K! z przewodnicz2cym C 5eneralny Komisarz !y)orczy mianowany

przez prezydium K(,0 powoanie okrgowych i o)wodowych komisji wy)orczych termin wy)or#w C 19.?1.19 C dziaalnoAD grup ochronno C propagandowychJ organizacja wiec#w i

zgromadze%0 kulminacja r#norodnych form presji i nacisk#w na wy)orc#w

!y)ory 6ezpoArednio po wy)orach '-:J * protest generalny oraz protesty we wszystkich

okrgach wy)orczych C zostay odrzucone 'rotesty "-/ i /nglii odrzucone przez -((0 !yniki wy)or#w C sfaszowane0 3wg szacunkowych informacji na '-: gosowao

>9B wy)orc#w. !yniki wy)or#w do -" C klska opozycji z '-: na czele

III. 9rganizacja i zasady dziaania Sej$u Ustawodawczego

-kad -" woanie -" przez prezydenta K(, na .?&.19< ! oparciu o oficjkalne wyniki partie 6loku emokratycznego uzyskay $9 mandaty

C 8800 -: C 1?90 - C10 '-: C &80 -' C 1&0 '-: FJ,owe!yzwolenie C maja 19roku

,owy regulamin C &.?>.198 w formie uchway 3nowelizowany w 199 i 191

'rezydium -" .?&.19< C wy)#r marszaka i $ wicemarszak#w na podstawie regulaminu -ejmu z

1> lutego 19&$ r.

w)rew '-: C wy)#r w gosowaniu jawnym +arszaek C podstawowy organ -" +arszaek i wicemarszakowie wchodzili #$ o%%icio do skadu rady 'a%stwa. -tanowili

'rezydium -ejmu0 nie przewidziane w regulaminie sejmowym. ,a podstawie konstytucji marcowej +arszaek zastpowa prezydenta ('0 kiedy ten

nie m#g sprawowaD urzdu +arszaek sejmuJ

* kierowa pracami parlamentu0* reprezentowa go w stosunkach z innymi organami pa%stwa0* przygotowywa i organizowa prace tego organu0* zwoywa -ejm na posiedzenia plenarne0* ustala porz2dek o)rad i przewodniczy im* koordynowa prace komisji sejmowych0* nakada kary dyscyplinarne na pos#w zak#caj2cych porz2dek o)rad

+imo szerokich uprawnie% wypywaj2cych z regulaminu sejmowego z 198 rokumarszaek sejmu w praktyce nie odgrywa samodzielnej roli politycznej Ckonsekwencja faktu0 i wsp#lna polityka partii reprezentowanych w -" uzgadniana

)ya na Konwencie -enior#w0 w kt#rym decyduj2cy gos nalea do ''(

-tatus posa ! czAci zastosowano postanowienia konstytucji marcowej0

'rzyjto zasad odwoywalnoAci posa przez podmioty deleguj2ce go do K(,0 7dwoanie posa lu) poz)awienie go mandatu C w drodze uchway 'rezydium K(,

3ustawa z &$.?


19/37

godnie z ordynacja wy)orcz2 z 19> r. funkcjonariusze pa%stwowi i samorz2dowi 3zpewnymi wy2czeniami z chwil2 wy)oru na posa uzyskiwali urlop na czas trwaniamandatu poselskiego

'os#w chroni immunitet materialny 3wy2czaj2c dziaalnoAD zwi2zan2 zwykonywaniem mandatu0 jaki formalny 3procesowy0 o)ejmuj2cy zasad

nietykalnoAci C zakaz aresztowania lu) zatrzymania posa )ez zgody sejmu.

7rgany sejmu 7rgany pomocnicze C komisje =ch podstawowe zadanie

C przygotowanie plenarnych o)rad sejmu przez rozpatrywanie przekazanychim spraw0

C -kadanie na tej podstawie sprawozda% sejmowiC Kierowanie dezyderat#w do organ#w pa%stwa

-truktura komisjiJ

* stae komisje oparto na zasadach resortowoAci ze sta2 licz)a czonk#w* komisje nadzwyczajne dla rozpatrzenia wanych projekt#w akt#wprawnych0 )2dN dla z)adania wanej sprawy0

* podstawa formowania skadu komisji i o)sady ich przewodniczenia Cwnioski klu)#w poselskich0

praktyka od)ywania posiedze% komisji pomidzy sesjami wyj2tkowy charakter C Komisja Konstytucyjna pod przewodnictwem 'rezydenta (' z

udziaem os#) nie posiadaj2cych mandatu poselskiego Komisje nie posiaday szerszej samodzielnoAci w trakcie kadencji -" 7rgany sejmu C sekretarze

Klu)y poselskie Klu)y nie )yy organami sejmu0 -tanowiy parlamentarn2 reprezantacj partii politycznych w -"0 (egulamin sejmowy z 198 r. nie zawiera adnych przepis#w dotycz2cych klu)#w0 Klu)y decydoway o postpowaniu pos#w na posiedzeniach plenarnych i w

komisjach0 w tym odnoAnie do za)ierania gosu0 wystpowania z wnioskami czyinterpelacjami

Konwent -enior#w 3wystpuj2cy w regulaminie od 198 r.C organizacyjna formaporozumiewania si klu)#w poselskich

-kad Konwentu -enior#wJ marszaek0 wicemarszakowie0 przewodnicz2cy klu)#w

poselskich 'o 198 r. istniay klu)y ''(0 -:0 - oraz Klu) Katolicko C -poeczny "znawano dominacj ''( w yciu politycznym kraju

Kompetencje -" -tanowienie o ustroju pa%stwa C funkcja ustawodawcza

* tymczasowa organizacja wadz pu)licznych0* try) wy)oru gowy pa%stwa0* uchwalono +a2 Konstytucj C 19.?&.19


20/37

ry) wy)oru gowy pa%stwa poApieszne ustalenie try)u wy)oru gowy pa%stwa0 z mocy prawa C rozwi2zanie K(, w dniu wy)or#w do -ejmu 319.?1.19


21/37

stalinizacja ycia pu)licznego0 roz)ienoAci midzy ustrojem rzeczywistym a ustrojem konstytucyjnym0 rezygnacja z czynnego oporu przez znaczna czAD spoecze%stwa C postawy

przystosowawcze0 wzrost zastraszenia spoecze%stwa0

amnestia uchwalona przez -" &&.?&.19< C ujawnienie si ok. tyA. os#)0

sytuacja polityczna o)jawy kryzysu w strukturach legalnej opozycji 3szczeg#lnie w '-: 19< * utworzenie 6iura =nformacyjnego * stay organ konsultacyjny partii

komunistycznych wzmoenie represji wo)ec przeciwnik#w nowej wadzy0 wyjazd z 'olski wadz '-: z +ikoajczykiem w grudniu 19< C rozmowy '-: z -: na temat zjednoczenia na o)u partii nasilenie presji na ''- w celu zjednoczenia z ''(

wiosn2 198 podczas wsp#lnego posiedzenia kierownictw o)u partii ogoszonogotowoAD ''- do zjednoczenia z ''(0

198 * 5omuka usunity z funkcji sekretarza generalnego ''( za FodchyleniaprawicoweG. ,a jego miejsce wy)rano 6. 6ieruta

maj 198 C przyw#dcy '-: i -: C zapowiedN gotowoAci zjednoczenia o)u partii0 grudzie% 198 * == zjazd ''( C ogoszono powstanie zjednoczonej partiiJ ''(

pochona ''-. 1*&1 grudzie% 198 C Kongres jednoczeniowy ''( i ''-. 'owstanie ''(

* przewodnicz2cy 6. 6ierut* zasada centralizmu demokratycznego0 haso Ftransmisji partii do masG

listopad 199 C Kongres jednoczeniowy -: i '-: Cpowstanie -:

Podstawowe zasady ustroju

4echy +aej Konstytucji tymczasowoAD niepenoAD poza regulacj2 * zasady ustroju politycznego i spoeczno C gospodarczego oraz sefra

praw i wolnoAci o)ywatelskich tekst +aej Konstytucji )y nowelizowany ustawami konsytucyjnymi z 8.11.199 oraz

&?.?$.19? +aa Konstytucja wesza w ycie &? lutego 19< roku ekst +aej Konstytucji C 9 rozdzia#w la okreAlenia charakteru maej Konstytucji istotneJ

* nazwa C ustawa konstytucyjna* specjalny try) zmian C wymagano uzyskania wikszoAci &E$ ustawowej

licz)y pos#w. reAD i forma aktu z 19


22/37

przedmiot regulacji +aej Konstytucji jest ograniczony w zasadzie do ustrojupolitycznego0

to samo ograniczenie dotyczy podstawowych zasad ustrojowych0 nie wszystkie z tych zasad zostay wprost sformuowane w tekAcie +aej Konstytucji

'odstawy prawne ustroju art. 1 Konstytucji C okreAlenie podstaw prawnych ustroju0 oparto je na podst. aoeniach Konstytucji +arcowej oraz +anifestu :ipcowego0

ustawodawstwa o radach narodowych i oficjalnych wynikach referendum art. 1 C pojcie Fwadzy zwierzchniej ,arodu 'olskiegoG C zasada zwierzchnictwa

narodu jako jedna z podstawowych zasad ustroju organ zwierzchni wadzy narodu na gruncie +aej Konstytucji *wy2cznie -" 3do

19? wprowadzenie pewnych zmian do tradycyjnej prawnej konstrukcji przedstawicielstwa

* posowie przestali )yD reprezentantami caego narodu0 co prowadzio do

zmiany charakteru mandatu0* zmieniono rot Alu)owania po uchwaleniu ustawy z &? marca 19? C rady narodowe stay si organem wadzy o

charakterze przedstawicielskim C likwidacja dualizmu administracyjnego

'odzia wadzy wadza ustawodawcza C -ejm "stawodawczy wadza wykonawcza C 'rezydent (zeczpospolitej0 (ada 'a%stwa i (z2d

(zeczpospolitej0 w zakresie wymiaru sprawiedliwoAci C niezawise s2dy zasada jednoAci wadzy pa%stwowej tw#rcy maej konstytucji z 19< r. C zwolennicy przewagi sejmu nad organami wadzy

wykonawczej.

(elacje midzy -" a 'rezydentem i rz2dem model rz2d#w parlamentarno C ga)inetowych zawarty w ustawie zasadniczej z 19&1 prezydent powoywa rz2d posiadaj2cy zaufanie -"0 utrzymanie zasady solidarnej i indywidualnej odpowiedzialnoAci politycznej rz2du i

ministr#w0 zmian formy zaufania do rz2du C w miejsce wotum nieufnoAci dla rz2du -ejm

udzielao mu wotum zaufania0 rz2d posiada trwae poparcie wikszoAci parlamentarnej w -"

oznaczao to niemonoAD stosowania zasady odpowiedzialnoAci politycznej rz2duprzed sejmem

w ten spos#) parlamentarno C ga)inetowy system rz2d#w0 )d2cy jedn2 zpodstawowych zasad ustroju sta si w praktyce od 198 r. fikcj2 prawn2

(ada 'a%stwa organ o charakterze polityczno C wykonawczym 3nie )yo jej w Konstytucji

+arcowej posiadanie uprawnie% tradycyjnie przysuguj2cych h rz2dowi0 czAD skadu (ady 'a%stwa C oso)y pochodz2ce z wy)oru -ejmu0 kt#ry uzyska w ten

spos#) poAredni2 kontrole nad rz2dem


23/37

'ozycja 'rezydenta z istoty systemu parlamentarno C ga)inetowego wynika neutralnoAD gowy pa%stwa0 postanowienia +aej Konstytucji naruszay koncepcj sa)ej prezydentury okreAlonej

w ustawie zasadniczej z 19&1 r. na podstawie aktu z Y9< C'rezydent przewodniczy radzie pa%stwa i radzie

5a)inetowej0 kt#r2 stanowia (ada +inistr#w pod przewodnictwem prezydenta dalsze wzmocnienie pozycji 'rezydenta wynikao z 2czenia tego stanowiska z funkcj2

przyw#dcy partii rz2dz2cej

'odstawowe prawa i wolnoAci o)ywatelskie regulacja konstytucyjna nie o)ja tych praw i wolnoAci0 tw#rcy +aej Konstytucji wyraali przekonanie o o)owi2zywaniu postanowie%

Konstytucji +arcowej w tym zakresie0 &&.?&.19< C eklaracja w przedmiocie praw i wolnoAci o)ywatelskich

* tradycyjny katalog praw i wolnoAci @ prawa socjalne 3nie )yo ich w Konstytucji

+arcowejJ prawo do pracy i odpoczynku0 opieka nad rodzina i dzieckiem0 ochronazdrowia i zdolnoAci do pracy wydanie szeregu akt#w prawnych zapewniaj2cych korzystanie z praw socjalnychI0 nowe prawo polityczne C prawo wnoszenia skarg0 petycji i poda% do waAciwych

organ#w wadzy pa%stwowej i samorz2dowej0 -" uzna0 e Fwyzyskiwanie praw i wolnoAci o)ywatelskich do walki z

demokratycznym ustrojem (' winny zapo)iegaD ustawyG C wprowadzenie ogranicze%w korzystaniu z praw i wolnoAci o)ywatelskich0

"str#j administracji terytorialnej nie )y przedmiotem regulacji konstytucyjnej z 19< roku

Sej$ Ustawodawczy

ry) pracy -" /rt. $*11 +aej Konstytucji C uregulowania pozycji -" -esyjny try) o)rad0 "prawnienie do zwoywania0 otwierania0 odraczania i zamykania -ejmu

przysugiwao 'rezydentowi0 -esja wiosenna 3w kwietniu0 jesienna 3 paNdziernik amknicie o)rad C uzalenione od przyjcia przez -ejm akt#w wskazanych przez

+a2 Konstytucj

+oliwoAD zwoania przez 'rezydenta sesji nadzwyczajnej

-ytuacja prawna -" -" C organ zwierzchni narodu oraz najwyszy organ (' w zakresie ustawodawstwa0 Kompetencje sejmu o)ejmowayJ

* ustrojodawstwo0* ustawodawstwo0* kontrola nad dziaalnoAci2 rz2du0* ustalanie zasadniczego kierunku polityki pa%stwa0* powoywanie innych organ#w pa%stwowych.

,ajwaniejsze zadanie -"C uchwalenie ustawy zasadniczej0


24/37

C okreAlenie podstaw organizacji wadz pa%stwa przed uchwaleniem ustawzasadniczej0

7dchodzenie od rozwi2za% Konstytucji +arcowej procesowi temu towarzyszyo ksztatowanie si n owych instytucji ustrojowych

od 19? r C w drodze ustawodawstwa zwykego wprowadzono szereg instytucjiprawnych o podstawowym znaczeniu dla funkcjonowania pa%stwa

zostay one potem usankcjonowane postanowieniami Konstytucji '(:.E zmiany dotyczyy przede wszystkim ustrojuJ administracji terytorialnej0 wymiaru

sprawiedliwoAci oraz prokuratury. (ady narodowe C jedyny terytorialny organ wadzy pa%stwowej 3ustawa z &?.?$.19? niesiono powi2zanie organizacyjne prokuratury z s2dami0 'rokuratur uznano za odr)ny pion organ#w pa%stwa oparty na zasadzie centralizmu

3ustawa z &?.?.?&.191 przewidywa tylko jednoL czytaniena plenum sejmu z moliwoAci2 odesania projektu ustawy do waAciwej komisji

=nstytucja dekret#w z moc2 ustawy * wane uzupenienie ustawodawczej funkcji sejmu0 mogy )yD wydawane przez rz2d po uzyskaniu penomocnictwa sejmu w drodze

ustawy nazwanej Fustaw2 o penomocnictwachG ograniczono zakres przedmiotowy tych akt#w* dotyczyo to konstytucji i )udetu0 dekrety z moc2 ustawy wymagay zatwierdzenia przez (ad 'a%stwa0 a nastpnie

przez -ejm uchwalona przez -ejm ustaw podpisywa 'rezydent ('0 ustawy i dekrety z moc2 ustawy ogaszano w Fzienniku "staw ('G

"stalanie zasadniczego kierunku polityki pa%stwa rozszerzenie o uchwalanie narodowego planu gospodarczego0 stanowi on podstaw innych plan#w 3 w tym C$* i >* letniego istniaa prawna podstaw do uchwalania przez -ejm plan#w specjalnych oraz

przyjmowania przez rz2d 3moc2 uchway plan#w szczeg#owych0 rz2d skada sejmowi roczne sprawozdanie z wykonania narodowego planu

gospodarczego0 istotne znaczenie reformy systemu planowania 0


25/37

w miejsce 4"' utworzono na podst. "stawy z 1?.?&.1?9 'a%stwow2 Komisj'lanowania 5ospodarczego

* uzyskanie przez ten organ nadrzdnej pozycji nad ministrami0* 'K'6 staa si zamiast -ejmu faktycznym oArodkiem decyzyjnym w

sprawie planowania.

"chwalanie )udetu 191* jednolity system )udetowy o)ejmuj2cy caoAD przychod#w i wydatk#w

organ#w pa%stwowych 3centralnych i terytorialnych rz2d upowaniony do przenoszenia Arodk#w finansowych w ramach )udetu0 co

ograniczyo role sejmu w ustalaniu polityki finansowej pa%stwa0

Mormy kontroli parlamentu nad rz2dem uprawnienia -ejmu udzielenia )2dN odm#wienia rz2dowi a)solutorium0 corocznie na sesji wiosennej wniosek w tej sprawie skadaa ,=K 3art.&& zgodnie z nim sejm podejmowa uchwa w przedmiocie a)solutorium0

regulamin sejmowy przewidywa ponadtoJ* kontroln2 dziaalnoAD komisji sejmowych0* wnioski poselskie C podstawa uchwalanych przez -ejm rezolucji0 rz2d )y

zo)owi2zany do ich realizowania0

9rgany wadzy wykonawczej ? PrezydentD Rada PastwaD rz4d

'rezydent * ustawa konstytucyjna z .?&.19< regulacje prawne zawarte w ustawach konstytucyjnych z i 19 lutego 19< r. w

istotny spos#) zmieniy pozycje prawn2 prezydenta0 zostao on J* przewodnicz2cy (ady 'a%stwa0 rady 5a)inetowej oraz 'rezydium (z2du

3od 19? nast2pio naruszenie zasady niepo2czalnoAci stanowiska 'rezydenta z innymi

urzdami pa%stwowymi0 od wrzeAnia 198 6. 6ierut zosta sekretarzem generalnym ''(0 potem ''( C urz2d

prezydenta straci wic apolityczny charakter. 'rezydent nie ponosi odpowiedzialnoAci parlamentarnej 3politycznej przed -"0 'onosi odpowiedzialnoAD konstytucyjn2 3prawnokarn2 za zdrad kraju0 pogwaceni

Konstytucji lu) przestpstwo karne0 "chwaa -ejmu o poci2gniciu do odpowiedzialnoAci 'rezydenta wymagaa uzyskania

kwalifikowanej wikszoAci $E gos#w w o)ecnoAci co najmniej poowy pos#w0

7rgan waAciwy do rozpatrzenia tego rodzaju spraw C ry)una -tanu -tosunek prezydenta do rz2du okreAlono na podstawie Konstytucji +arcowejJ* Fprezydent sprawuje wadz wykonawcz2 przez odpowiedzialnych przed

sejmem ministr#w i podlegych im urzdnik#wG0* wprowadzenie kontrasygnaty Fakt#w rz2dowychG 'rezydenta oraz

premiera i odpowiedniego ministra w +aej Konstytucji zostaa formalnie utrzymana konstrukcja dwuczonowej

egzekutywy wprowadzonej w ustawie z 19&1 r.. stanowiy j2 'rezydent i rz2d ('

(ada 'a%stwa wzorowana na stosunkach radzieckich0 od 'rezydium K(, odr#nia j2 skad i wsze kompetencje0 (ada 'a%stwa nie miaa te uprawnie% do zastpowania -" w jego dziaaniach.


26/37

(ada pa%stwa C organ wadzy wykonawczej0 -kad (ady pa%stwa uformowany na dw#ch zasadachJ

* staa czAD 3z urzduC 'rezydent jako przewodnicz2cy0 marszaek iwicemarszakowie sejmu0 prezes ,=K0 a dodatkowo w czasie wojny C

,aczelny ow#dca !'

* pozostaych czonk#w powoywa -ejm C na jednomyAlny wniosek (ady'a%stwa nie ograniczono licz)y tej kategorii czonk#w0

* nie okreAlono take warunk#w wy)ieralnoAci czonk#w (ady 'a%stwa0* nie okreAlono czasu trwania jej kadencji

"prawnienia (ady 'a%stwa sprawowanie zwierzchniego nadzoru nad radami narodowymi0 (ada 'a%stwa posiadaa inicjatyw ustawodawcz20 atwierdzaa z moc2 ustawy dekrety !yraaa zgod na ogaszanie niekt#rych ustaw0 w tym o )udecie0

(ozpatrywaa sprawozdania ,=K 3w zwi2zku z kontrola rz2du 'odejmowaa uchway w przedmiocie wprowadzenia stanu wyj2tkowego lu)wojennego

=stniay podstawy prawne do rozszerzenia kompetencji (ady 'a%stwa w drodzeustawodawstwa zwykego

(ada 'a%stwa C stay0 kolegialny organ powi2zany personalnie z sejmem 3nie )d2cjego emanacj20 dziaaj2cy pod przewodnictwem prezydenta 3do 19&

=nstytucja ta przetrwaa do ko%ca istnienia 'olski :udowej.

'ozycja rz2du ;ego pozycja w najszerszym zakresie opieraa si na recypowanych postanowieniach

Konstytucji +acowej0 'rezydent powoywa i odwoywa 'rezesa (+0 a na jego wniosek ministr#w0 ! rzeczywistoAci sejm nie mia decyduj2cego wpywu na ustalenie skadu rz2du. (z2d i ministrowie mieli ponosiD odpowiedzialnoAD parlamentarn2 3polityczn2 i

konstytucyjn2 3prawnokarn2 ,mie )yo warunk#w do realizacji odpowiedzialnoAci politycznej rz2du w tradycyjnej

postaci.

Kompetencje (ady +inistr#w =nicjatywa ustawodawcza0

'rzyjcie zasady domniemania kompetencji rz2du w sprawowaniu wadzywykonawczej0

(z2d kierowa administracja pa%stwow20 7kreAlenie organizacji wewntrznej0 uprawnie% rz2du i zakresu dziaania ministr#w

odesano do ustawy zwykej0 kt#rej nie uchwalono. ,a czele rz2du C 'rezes (ady +inistr#w 'rezes w sprawie wyj2tkowej wagi na yczenie prezydenta zwoywaa rad

5a)inetow2. asadnicze decyzje w sprawach gospodarczych podejmowa rz2d0 6ie2cymi sprawami ycia gospodarczego zajmoway si wsze ciaa wyaniane z

jego skadu0


27/37

7rgan zwierzchni zarz2dzania gospodark2 narodow2 )yy na przemian KomitetPkonomiczny (+ oraz 'rezydium rz2du.

,iepu)likowana uchwaa (+ z $1.?.19? usankcjonowaa utworzenie 'rezydium(z2du0 jako organu wewn2trz2dowego. ! jego skad wchodziliJ 'rezes i wiceprezesi(+ oraz czAD czonk#w rz2du. 7rgan ten kierowa pracami rz2du0 uprawniony )y do

zastpowania (+ w pilnych sprawach. ziaalnoAD 'rezydium rz2du naruszaa konstytucyjny ustr#j rz2du

Rozdzia IEPrzygotowanie i ucwalenie 3onstytucji PRL

Sytuacja w 3raju.U$ocnienie siB syste$u partyjnego w warunkac staliniz$u. +onopolizacja wadzy0 apogeum -talinizmu error powszechny (oz)ienoAD pomidzy ustrojem rzeczywistym a tym opisanym w +alej Konstytucji.

Koncepcja oparcia przyszego ustroju o zasady Konst. +arcowej stracia realneznaczenie z likwidacj2 opozycji 3'-:.Prace projektodawcze.

apowiedz spisania nowej konst. zawiera manifest lipcowy. 'race nad konstytucja poradzia niejawnie komisja partyjna3 199*1(ezultaty prac komisji 'olit)iuro K4 ''( przedoyo -talinowi . ;awne prace ustrojodawcze -"3 jako jednoiz)owa konstytuanta rozpoczn2 w

maju 191* ustalenie try)u przygotowania ustawy zasadniczej i powoanie komisjikonst. 3pod przewodnictwem prezydentaI w komisji przewaali czonkowie''(.

-tycze% 19& wstpny projekt konst. '(:3-talin wprowadza na nim odrcznepoprawki na maszynopisie

yskusje nad ostatecznym ksztatem przeduay0 przez co $1 grudnia 191przeduona kadencj -" do sierpnia 19&

o kwietnia 19& trwaa og#lno narodowa dyskusja nad projektem konstytucji.Kampania miaa charakter propagandowo*polityczny. 4elJ uzyskanie aprop)at dlakonstytucji.

,iejawne prace przygotowawcze -ekretariat K4 ''( powoa komisj / 3ro)ocz2 Czakres zagadnie%

wymagaj2cych konstytucjonalizacji i Komisj 6 3 ideologiczn2* kwestie maj2ce)yD rozstrzygnite przez najwysze instancje ''(. 'rzewodnictwo min.

sprawiedliwoAci Senryka Xwi2tkowskiego. (ezygnacja z koncepcji i rozwi2za% konstytucji Kwietniowej i maej Konstytucji.

3oncepcje 3onstytucji

!asne projekty konstytucji wysun2 Ppiskopat 'olski3 domagaj2c si uwzgldniaroli koAcioa w pa%stwie. (zeczpospolita jako pa%stwo chrzeAcija%skie . &> luty19< Cmemoria 'atolicki# postulaty konstytucyn#.

''- Cpostulaty wprowadzenia samorz2du terytorialnego0 fa)rycznego0sp#dzielczego.

''(* konstytucja akcentuj2ca klasowy charakter pa%stwa realizuj2cego dyktaturproletariatu.


28/37

3onstytucja PRL zostaa ucwalona jedno$y"lnie lipca '(

Konstytucja miaa realizowaD zasadjedno"ci wadzy pastwowejoraz zasadde$okratyz$u socjalistycznego.

"rz2d prezydenta mia zostaD zniesiony wraz z powoaniem (ady 'a%stwa.Rozdzia E

Ustr%j 3onstytucyjny Rzeczypospolitej Ludowej &'(-F(+ Praktyka Ustrojowa.

'. Gudowa i syste$atyka konstytucji '(.

91 artyku#w w 1? rozdziaach. oparta o zaoenia marksistowsko* leninowskiej nauce o pa%stwie. 'ierwsza i jedyna konstytucja socjalistyczna. ! pierwszej kolejnoAci uregulowaa ustr#j spoeczny a nastpnie org. aparatu

pa%stwowego oraz prawa i o)owi2zki o)ywatelskie. /kt zwizy lakoniczny0 zawiera wiele niejasnych og#lnik#w.. 7owelizacje i z$iany konstytucji.

,owelizacja & =O 19&* 5romady jako najnisza jednostka podziau terytorialnego wmiejsce gmin @ gromadzkie i osiedlowe rady narodowe.

,owelizacja 1$. O==. 19&* dodano rozdzia $a F,ajwysza =z)a KontroliG. ,owelizacja && O== 19>?* zniesienie normy przedstawicielstwa w wy)orach do

-ejmu. ,owelizacja 1 R 19>1* powikszenie licz)y czonk#w rady pa%stwa z 9 do 11. ,owelizacja 19 O== 19>$* przeduenie kadencji (, z $ do lat. ,owelizacje 19


29/37

,owelizacja > R 198 R= 1988* (, zarz2dzaj2 mieniem komunalny gminy. ,owelizacja < =R 1989* miana ustroju0 systemu wy)orczego0 organizacji

s2downictwa @ przywr#cenie ustroju s2downictwa.

1. 'rezydent '(:J o)sady dokonywao gromadzenie :udowe3-ejm i -enat0 wraz zprzejciem wadzy przez prezydenta ustaje dziaalnoAD (ady 'a%stwa.&. -ejm i -enat o)raduj2 nieustannie . -ejm pozosta najwyszym organem wadzy

pa%stwowej z zapewnieniem -enatowi wpywu na ustawodawstwo i ustawodawstwo.$. Kandydat#w do parlamentu mog2 zgaszaD organizacje polityczne i spoeczne oraz

wy)orcy. < R= 1989 *nowa ordynacja wy)orcza.. Konstytucjonalizacja (zecznika 'raw 7)ywatelskich.>. "tworzenie Krajowej (ady -2downictwa* nowy try) powoywania sdzi#w.


30/37

pracuj2cego miast i wsi* zasada ludowadztwa* suwerennoAci ludupracuj2cego.

Rola PR/R. zasady ludowadztwa wynika zasada kierowniczej roli ''( wstosunku do spoecze%stwa i pa%stwa. ''( z racji przewodnictwa

ideologiczno*politycznego moga ponosiD jedynie odp.moraln2.

A. Sej$

-,arakterC

,aczelny organ wadzy pa%stwowej z dominuj2c2 pozycj2 ustrojow20 reprezentuj2cysuwerenne prawa narodu.

7d = do =O kadencji przewag w sejmie mieli posowie ''( Qaden organ nie m#g sejmu rozwi2zaD0 nawet sam sejm. -kr#cenie lu) przeduenie

kadencji sejmu tylko poprzez ustaw konstytucyjn2.-Try6 pracC

-ejm o)radowa na posiedzeniach plenarnychpodczas sesji zwoywanych dwukrotnie

co roku 3 wiosennej*1 kwietnia i jesiennej* $1 paNdziernika. =stniaa moliwoADzwoania sesji nadzwyczajnej z inicjatywy (ady 'a%stwa lu) 1E$ licz)y pos#w.'odczas sesji sejmu zawieszeniu ulegay niekt#re uprawnienia (ady 'anstwa.

-Status posaC

-pose zo)owi2zany doskadania sprawozdania ze swej dziaalnoAci wy)orcom*o)owi2zkiJ uczestnictwo w posiedzeniach plenarnych0 komisjach*prawaJ wnoszenie projekt#w ustaw i gosowanie nad nimi0 interpelacje0 zapytania0wystpowanie na posiedzeniach plenarnych.*immunitet formalny* zakaz wszczynania postpowania karnego )ez zgody -ejmu. !o)ec

posa mogo toczyD si postpowanie w innych sprawach poza karno* s2dowymi*)rak immunitetu materialnego3 nieodpowiedzialnoAci-9rgany sej$u

1. +arszaek sejmu0 wicemarszakowie&. komisje$. 'rezydium -ejmu. Konwent -enior#w. -ekretarze


31/37

*komisje stae o resortowym charakterze3 na cay kres kadencji*komisje Aledcze*komisje o pro)lemowym charakterze*posiedzenia komisji niejawne*7piniowanie projekt#w akt#w prawnych

*przygotowywanie spraw )d2cych przedmiotem posiedze% plenarnych.*kontrola organ#w wadzy pa%stwowej.*dezyderaty i opinie do ministr#w

Komisje nadzwyczajnej*przygotowanie projekt#w legislacyjnych i konstytucyjnych.

-Instytucje nie 6Bd4ce organa$i Sej$uC

Klu)y0 Koa poselskie Kancelaria -ejmu.

-Rada spoeczno- gospodarcza& A III '(F+.

-czonkowie31? spoza grona pos#w3 tylko przewodnicz2cy )y posem

*org. opiniodawczo* doradczy w sprawach spo.*gosp.*inicjatywa w sprawach spoeczno *gospodarczych.

-Syste$ wy6orczy

'odstawy sys. wy)orczego reguluje ustawa zasadnicza z 19& r.*czynne prawo wy)orcze* kady o)ywatel po uko%czeniu 18 lat

)ierne prawo wy)orcze* kady o)ywatel po uko%czeniu &1 lat.*try) wy)or#w mia ple)iscytowy charakter.*praktyka skadania list wy)orczych do waAciwych komitet#w M;,*!ZH[4,P prawo zgaszania kandydat#w przysugiwao masowym organizacjom Fludu

pracuj2cegoG z ''( na czele*tajnoAD gosowania traktowania jako uprawnienie nie jako o)owi2zek wy)orcy.*karty do gosowania )ez skreAle% )yy wane* mandaty uzyskiwali kandydaci umieszczeni na

pierwszych miejscach.

-Proces legislacyjny

inicjacja legislacji* zoenie do laski marszakowskiej przezJ*(ade 'a%stwa0*rz2d 3d ko%ca '(: to (+ inicjowaa wikszoAD projekt#w*grup 1 pos#w

asada & czyta% na posiedzeniu plenarnym0 pomidzy kt#rymi projekt rozpatrywaa

komisja*moliwoAD pierwszego czytania na forum komisji ustaw )udetowych0 konstytucji0projekt#w kodyfikacji.*drugie czytanie* przyjcie lu) odrzucenie ustawy przez gosowanie jawne.

'odpisanie ustawy* o)owi2zek 'rzewodnicz2cego i sekretarza (ady 'a%stwa.

-Hunkcje i ko$petencje Sej$uC

'. ustawodawcza

&. ustawodawcza& odmienny try) ustalenia ustawy zasadniczej od ustawy zwykej$. planuj4co- progra$owa& roczne plany planuj2co*programowe. kreacyjna& 'owoywanie i odwoywanie (ady 'a%stwa0 'rezesa (+ i ministr#w0

'rezesa ,=K0 czonk#w K0- i (zecznika praw o)ywatelskich. ecyzje o o)sadzienajwaniejszych stanowisk* ,entralna 3o$isja Porozu$iewawcza Partii i


32/37

Stronnictw politycznyc od '(F centralna ko$isja wsp%dziaania P/PRD /SLD

S!. kontrolna& a)solutorium dla rz2du0 funkcja kontrolna komisji sejmowych0

interpelacje0 zapytania0 pro)lemowe posiedzenia sejmu0 dyskusja nad e\posepremieraI -ejmowi podlegay prokuratura0 -, i ,=K

*. Rada Pastwa.

-carakterystyka Rady Pastwa

wprowadzona przez +a2 konstytucj i Konstytucje '(: (ada 'a%stwa przeja uprawnienia prezydenta po likwidacji tego urzdu org. nie)ezpoArednio przedstawicielski traktowana jako emanacja sejmu i jemu podporz2dkowana

-Skad Rady Pastwa

organ kolegialny. -ejm wy)iera jej skad0 podczas pierwszego posiedzenia pierwszejsesji spoAr#d grona pos#w. 4zonkowie rady pa%stwa mogli )yD przez sejm odwoani.

(ada powoywana na czas kadencji.-3o$petencje Rady PastwaC

(ada 'a%stwa arz2dzaa wy)ory do sejmu zwoywaa sesje sejmowe zwyczajne i powoywaa marszaka*seniora wyraenie zgody na poci2gnicie posa do odpowiedzialnoAci karno*s2dowej w

przerwie o)rad sejmu. =nicjatywa ustawodawcza wydawanie dekret#w z moc2 ustaw3 wszystkie sprawy poza zastrzeonymi dla sejmu0

dekrety musiay )yD przedstawione sejmowi na naj)liszej sesji do zatwierdzenia 'owoywanie i odwoywanie sdzi#w i skad -, nadz#r nad organizacjami pa%stwowymi 3 (+

wg nowelizacji z 19 czuwa nad zgodnoAci2 prawa z konstytucj2. "stalenie powszechnie o)owi2zuj2cej wykadni ustaw zwierzchni nadz#r nad radami narodowymi3 kierowanie wytycznych "prawnienia prezydenckieJ reprezentacja '(: za granicami0 mianowanie i

odwoywanie dyplomat#w0 ratyfikacja i wypowiadanie um#w midzynarodowych. ecyzja o stanie wojny.

F. 3ontrola pastwowa.

Prezydiu$ 3R7& do '()*+ i Radzie Pastwa &do '()(+ przysugiway

ko$petencje 7I3 z okresu II RP.

Giuro 3ontroli przy prezydiu$ 3R7 &'' IJ '())*uzalenienie kontroli od administracji*kontrola sprawowana przez org. przedstawicielski*kryteria kontroliJ min. 'lanowoAD.

7I3 &'()(+

*6adanie pod wzgldem finansowym i gospodarczym dziaalnoAD wadz0 instytucji iprzedsi)iorstw pa%stwowych*przygotowywanie corocznych zamkniD rachunk#w pa%stwowych*przedkadanie -ejmowi wniosku o udzielenie lu) odmowne a)solutorium.*kontrola wstpna0 systematyczna0 dorywcza.


33/37

*resort podporz2dkowany )ezpoArednio rz2dowi i 'a%stwowej Komisji 'lanowania5ospodarczego*spod kontroli wy2czono administracj centraln2.

7I3 &od '(*+

*instytucja podlega sejmowi i nadzorowi (ady 'a%stwa3 condominium sejmu i rad

pa%stwaoraz niezalene od rz2du.*charakter centralistyczny*zasada kolegialnoAci w postpowania*prezes ,=K zo)owi2zany do skadania corocznych sprawozda% z dziaania organu kontrolisejmowi oraz uwag do sprawozdania rz2du z wykonania narodowego planu gospodarczego.*kontrola )udetu* g#wne zadanie ,=K*poza kontrol2 *sp#dzielczoAD.*kryteria ocenyJ legalnoAD0 gospodarnoAD0 celowoAD0 rzetelnoAD** III '(*A* ,=K po raz drugi staje si organem administracji pa%stwowej0 kt#regodziaalnoAD suy -ejmowi0 (adzie 'a%stwa0 (adzie +inistr#w.-'(*A-'(F-Kontrola organ#w administracji zalena od woli premiera @ poszerzenie zakresu

kontroli o gosp. nieuspoecznion2 i sp#dzielnie. 7d 19 ,=K zaprzestaje wydawaD wnioskio a)solutorium dla rz2du.'(F-'onowne powi2zanie ,=K z sejmem. ,=K stanowi odr)ny pion organ#w

pa%stwowych niezaleny od administracji. ,=K kontroluje dziaalnoAD gospodarcz20finansow2 org. adm. 'a%stwowej. 'od wzgldem celowoAci 0legalnoAci0 gospodarnoAci0rzetelnoAci. Kontrola dokonywana na zlecenie -ejmu. ,=K uzyskaa prawo do formuowaniazarzut#w wo)ec os#) piastuj2cych najwyzsze stanowiska pa%stwowe.-'(F(- 'rezes ,=K powoywany za zgod2 senatu.

(. 2d$inistracja Pastwowa.

,aczelne organy wadzy pa%stwowejJ1. (+0 ministrowie0&. prezydium rz2du0$. komisje i komitety peni2ce funkcje naczelnych org. pa%stwowych.

Rada


34/37

a ich maj2tek znacjonalizowano &rozwi2zywaa organy wykonawcze samorz2duterytorialnego $ (ady przestay )yD organami samorz2du terytorialnego.

(ady ,arodowe*terenowe orany jednolitej wadzy pa%stwowej pochodz2ce z wy)or#w.*w praktyce prezydia przejy funkcje rad narodowych

*radni zo)owi2zani do skadania pu)licznych sprawozda% dziaalnoAci*nadz#r nad radami narodowymi* (ada 'a%stwa.*konstytucja z 19& stanowi 0e organami wadzy pa%stwowej na wszystkich szcze)lach s2rady narodowe.*po paNdzierniku ]> przyznano pewn2 samodzielnoAD radom narodowym.

(eforma administracji w $ stadiach*I. "stawa &9 O= 19


35/37

*wolnoAD )adan naukowych* pomoc pa%stwa w podnoszeniu kwalifikacji* prawdo korzystania ze zdo)yczy kwalifikacji*prawo do wolnoAci tw#rczej

. wolnoAci o)ywatelskie3 oso)iste

*nietykalnoAD oso)ista*nienaruszalnoAD mieszkania tajemnica korespondencji*wolnoAD sumienia i wyznania*prawo do o)rony oskaronego*do korzystania z pomocy pa%stwa za granic2

1&. 7)owi2zki o)ywateliJ*przestrzeganie praw*szanowanie zasad wsp#ycia spoecznego*o)owi2zek ochrony Arodowiska naturalnego*o)owi2zek o)rony ojczyzny i su)y wojskowej

*o)owi2zek strzeenia tajemnicy pa%stwowej o)owi2zek strzeenia i umacniania wasnoAci spoecznej.

1&. -tan wojenny3 1981*198$*! nocy z 1& na 1$ grudnia na wniosek premiera gen. ;aruzelskiego wprowadzono stanwojenny.

(ada pa%stwa przekazaa dekrety -ejmowi0 kt#ry zatwierdzi je wyj2tkowo ustaw23 anie uchwa2 z & stycznia 189& o szczeg#lnej regulacji prawnej w okresie stanuwyj2tkowego z moc2 wsteczn2 *od 1& O== 1981 r.

ecyduj2ca rola w pa%stwie* !ojskowa (ada 7calenia ,arodowego3 organpozakonstytucyjny

"stawodawstwo -tanu wojennegoJ1 7graniczao prawa i wolnoAci o)ywatelskie&awieszono dziaalnoAD wikszoAci organizacji politycznych i spoecznych.

&? R== 198&* '(7, w miejsce M;,'8. 9kresK9kr4gego stou

;ako przeciwwaga dla ,- F-olidarnoADG powstaje 0 z inicjatywy wadz0 7'*og#lnopolskie porozumienie zwi2zk#w zawodowych.3 przyw#dca */lfred+iodowicz

F6lokada systemuG* zaamanie si hegemonistycznej pozycji ''( przy jednoczesnejniegotowoAci opozycji do przejcia wadzy. ! wyniku spotka% zawarto ugod

polityczn2 dotycz2c2 wadzy w okresie przejAciowym.

-potkanie strony rz2dowej3 strona koalicyjno*rz2dowa i strony solidarnoAciowo*opozycyjnej przy Fokr2gym stoleG w !arszawie > == 1989. Fokr2gy st#G* o)rady na sesjach plenarnych 3 > ==* =R 1989 -kutek okr2gego stou * =R 1989* 'orozumienia okr2gego stouJ1. -tanowisko w sprawie reform politycznych&. -tanowisko w sprawie polityki spoecznej i gospodarczej$. -tanowisko w sprawie pluralizmu zwi2zkowego.'). 7owe instytucje ustrojowe.

'owr#t instytucji prezydenta i senatu zmiany ustrojowe* nowelizacja konstytucji < =R 1989 r. 7rdynacja do sejmu O kadencji3 tzw kontraktowegoJ

*''( przyznano >B mandat#w*w kadym okrgu wy)orczym co najmniej 1 mandat dla )ezpartyjnych


36/37

*opozycja otrzymaa $B mandat#w

*wy)orcy3 grupa o)ywateli uzyskali prawo zgaszania kandydat#w

*podziau mandat#w dokonywaa (ada 'a%stwa

*w peni wolne0 demokratyczne wy)ory do senatu

*wy)oryJ powszechne0 r#wne0 tajne0 )ezpoArednie0 tajne.

*wy)ory przeprowadzono w & turach.

,owelizacja konstytucji *kwiecie% 1989

*sejm najwyszym organem wadzy pa%stwowej

*;edynie zwoanie nowego skadu iz)y powierzono prezydentowi

*-ejm m#g si swo)odnie rozwi2zaD

*! pewnych warunkach prezydent m#g rozwi2zaD sejm.

*likwidacja instytucji dekret#w z moc2 ustawy

*wsp#udzia senatu w ustawodawstwie.

*prezydent desygnuje kandydata na premiera

*prezydent sprawuje nadz#r nad radami narodowymi

* prezydent nie ponosi odpowiedzialnoAci politycznej. ,owelizacja &9 O== 1989 r.

*utrzymano tradycyjn2 nazw (zeczpospolita 'olska*(zeczpospolita jest demokratycznym pa%stwem prawnym urzeczywistniaj2cym zasady

sprawiedliwoAci spoecznej.*! (zeczypospolitej 'olskiej wadza zwierzchnia naley do narodu3 polityczna wsponotao)ywateli*usankcjonowano pluralizm polityczny

"stawa konstytucyjna z 8 === 199? r. "znano 0e*samorz2d terytorialny* podstawow2 form2 organizacji ycia pu)licznego*gmina zaspokaja z)iorowe potrze)y spoecznoAci lokalnej.*samorz2d gminny posiada oso)owoAD prawn2*wykonuje zadania pu)liczne w imieniu wasnym lu) adm. rz2dowej*mieszka%cy wy)ieraj2 rad0 )d2c2 organem stanowi2cym*gminie przysugiwao prawo wasnoAci i inne prawa maj2tkowe a jej dochody uzupenia si

su)wencjami

Rozdzia EI

PooMenie prawne ko"cio%w w Polsce Ludowej

'. ,ronologia stosunk%w pastwo- ko"ci%

!atykan nie uznaje utworzonego &8 czerwca 19 (;,* skutekJ zerwaniekonkordatu z 19& przez wadz 1& =O 19.

&> O 19>* wznawia dziaalnoAci Komisja wsp#lna rz2du i Ppiskopatu 19


37/37

Historia Prawa - Skrypt z PRL

Documents

Transcript of Historia Prawa - Skrypt z PRL