Gospodarka i

kultura PRL

Gospodarka

Gospodarka w Polsce Ludowej była, jak w każdym kraju rządzona przez komunistów, gospodarką typu socjalistycznego. Charakteryzowało ją całkowite podporządkowanie decyzjom rządu i planowanie. Przewidywano ile i jakich towarów powinny wyprodukować poszczególne zakłady i kontrolowano, ile procent planu wykonały. Jednocześnie polska gospodarka była ściśle powiązana z gospodarką Związku Radzieckiego. Importowano stamtąd wiele surowców i towarów, eksportowano polskie towary.

Uprzemysłowienie kraju

Główne przemiany, jakie zaszły w Polsce Ludowej, polegały naUprzemysłowieniu kraju. Powstający przemysł był najczęściejprzemysłem ciężkim. Typowym zjawiskiem było wznoszenie w miastachwielkich zakładów przemysłowych zatrudniających tysiącepracowników. Budowano również dzielnice mieszkaniowe dlazatrudnionych w tych zakładach robotników, których wielu przybywało zokolicznych wsi. Ważniejsze było przy tym utworzenie miejsc pracy niżwydajność przemysłu. Zdarzało się, że budowano zakład przestarzałypod względem technologicznym, aby zapewnić więcej miejsc pracy.

Mimo dużych zmian, które zaszły w Polsce Ludowej – elektryfikacja kraju, zlikwidowanie analfabetyzmu – katastrofalny pozostał stan infrastruktury: sieci dróg, kolei, połączeń telefonicznych, a bardzo dużą część gospodarki nadal stanowiło zacofanie i słabo zmechanizowane rolnictwo.

W czasach Polski Ludowej w wielu miejscach umieszczano propagandowe plakaty i napisy. Miały one zachęcać m.in. Do lepszej

pracy, współzawodnictwa, oszczędności surowców i czasu przestrzegania zasad bezpieczeństwa pracy.

Do końca swego istnienia PRL pozostawała krajem zacofanym cywilizacyjnie.

Oparta na źle zarządzanym i nieefektywnym przemyśle

oraz słabym rolnictwie gospodarka funkcjonowała

poza jakimkolwiek rachunkiem ekonomicznym i

była całkowicie podporządkowana polityce

partii. Oficjalnie realizowano w Polsce Ludowej obliczane

na kilka lat plany gospodarcze, które miały zapewnić osiągnięciem

„ dobrobytu” .

W kraju, gdzie oficjalnie nie było bezrobocia, nie obawiano się utraty pracy. Powszechne w społeczeństwie było powiedzenie „ Czy się stoi, czy się leży tysiąc złotych się należy”. Wszystko to przyczyniało się do zacofania i słabości polskiej gospodarki.

Komunistyczny plakat propagandowy.

Slogany „Socjalizm, praca, dobrobyt, pokój” pozostały tylko hasłami.

Kultura

W okresie Polski Ludowej nastąpiło upowszechnienie oświaty. Skutkiem tego było ułatwienie szerokim masom ludności dostępu do kultury. Rozwinęła się sieć kin, w większości gospodarstw domowych pojawiły się odbiorniki radiowe, a od lat 50. stopniowo także telewizyjne. Jednak kultura, tak jak wszystkie inne dziedziny życia, pozostawała pod ścisła kontrolą władz. Skutkiem tego było, zgodnej z założeniami polityki państwowej, istnienie kultury oficjalnej, która najczęściej popierała propagandę lub wręcz jej służyła. Nigdy nie brakowało na nią pieniędzy ani innych środków.

Realizm socjalistyczny

Najbardziej charakterystycznym przejawem wpływu ideologii komunistycznej na kulturę był przejęty ze Związku Radzieckiego już w latach 40. XX wieku kierunek w sztuce zwany socrealizmem. (lub realizmem socjalistycznym). Najbardziej zaznaczył się w architekturze, rzeźbie oraz malarstwie, ale był także bardzo widoczny w muzyce, poezji i prozie, filmie i innych dziedzinach sztuki. Polegał na naturalistycznym przedstawianiu rzeczywistości połączonym z przekazem oficjalnej ideologii partii komunistycznej i odrzuceniu wszelkich wpływów nowoczesnych kierunków w sztuce. Powstawały zatem obrazy i rzeźby przedstawiające Stalina, Bieruta, przodowników pracy czy robotników budujących domy. Tworzono piosenki i wiersze na cześć przywódców albo nowych zakładów przemysłowych

To najbardziej znany i najsłynniejszy socrealistyczny obraz. Sztuka socrealistyczna, zwłaszcza w okresie istnienia PRL, była oficjalnie popierana

przez władze i stanowiła część propagandy.

Podaj cegłę, obraz Aleksandra Kobzdeja

Od lat 60. ingerencja władz w kulturę i sztukę nie była już tak agresywna jak w czasach stalinizmu, ale nadal nie pozwalano tworzyć artystom niezależnym. Wciąż popierano twórczość zgodną z zaleceniami władz. Oprócz największych festiwali piosenki polskiej w Opolu i Sopocie organizowano także festiwal piosenki żołnierskiej w Kołobrzegu oraz piosenki radzieckiej w Zielonej Górze. Specjalne komisje decydowały o tym, czy muzyk może wykonywać swój zawód, ile koncertów powinien wykonać i jakie

wynagrodzenie otrzymać.

Ograniczenie możliwości twórczej dotyczyły także innych dziedzin kultury (literatury, malarstwa, architektury). W tej sytuacji duże znaczenie dla polskiego życia kulturowego miała emigracja (za granicą tworzył Np. laureat literackiej Nagrody Nobla, poeta Czesław Miłosz). Stopniowo, zwłaszcza w latach 80., coraz większe pole dla swobody w kulturze stwarzał tzw. Drugi obieg, czyli działalność nielegalna, a przez to niezależna od partyjnej cenzury. W podziemiu ukazywały się książki, odbywały się występy i powstawały utwory muzyczne.

Hanna Banaszak na festiwalu w Opolu. W okresie Polski Ludowej organizowano corocznie festiwal piosenki polskiej w Opolu. Występujący na festiwalach piosenkarze zyskiwali z reguły dużą popularność, bo ich występy transmitowały radio i telewizja. Jednak przez cały okres PRL sztuka (w tym także muzyka) pozostawała pod kontrolą władz. Twórcom niezależnym utrudniano lub wręcz uniemożliwiano działalność. Niektóre sfery działalności (m.in. literatura) podlegały ścisłej cenzurze, pewne utwory nie mogły być oficjalnie publikowane.

DZIĘKUJĘ …

Natalia Dopierała kl. IIIc