CENNIK I INFORMACJE:

CZYTELNIA:

Spis treściPrzykładowy rozdział

Katalog onlineZamów drukowany katalog

Zamów informacje o nowościachZamów cennik

Fragmenty książekonline

Wydawnictwo Helion ul. Kościuszki 1c 44-100 Gliwice tel. 032 230 98 63 e-mail: helion@helion.pl

e-mail: septem@septem.plredakcja: redakcjawww@septem.plinformacje: o księgarni septem.pl

do przechowalni

do koszyka

FOREX DLA BYSTRZAKÓW

Autor: Mark Galant, Brian DolanISBN: 978-83-246-2453-9Tytuł oryginału: Currency Trading for DummiesFormat: 180x235, stron: 352

Jak kupować pieniądze i zarobić na tym?

Forex. Pod tą sympatyczną nazwą kryje się największy rynek finansowy œwiata. Kiedyœ dostępny tylko funduszom hedgingowym, bankom i międzynarodowym korporacjom, dla niewielkich inwestorów był odległy niczym terra incognita. Jednak wraz z rozwojem internetu możliwoœć aktywnego uczestniczenia w grze na rynku walutowym zapukała do drzwi dziesiątek tysięcy indywidualnych użytkowników komputerów.

Dlaczego warto podjąć wyzwanie i zacząć inwestować na tym rynku? Oprócz tego, że dostęp do niego jest wręcz dziecinnie prosty i że jest on czynny 24/7 (jak dobry sklep spożywczy), Forex jest też miejscem, gdzie można zarabiać zarówno przy trendach zwyżkowych, jak i zniżkowych. Równie łatwo można na nim jednak stracić. Chcesz przekonać się, jak wyjœć na swoje i nie zaprzepaœcić rodzinnych oszczędnoœci? Zaufaj doœwiadczonym inwestorom!

Dowiedz się:

• skąd się biorą kursy walut; • jakie strategie sprawdzają się na tym rynku; • jak wyszukiwać dane o rynku finansowym; • w czym może Ci pomóc analiza techniczna; • jak przygotować spójną strategię handlu walutami; • czy da się ocenić ryzyko inwestycyjne i ograniczyć potencjalne straty.

DODATKI SPECJALNE: Wskazówki dla traderów rynku walutowego, praktyczne propozycje planów gry, uniwersalne zasady zarządzania ryzykiem

Spis tre�ciO autorach .............................................................................................................................. 13

Podzi�kowania od autorów ..................................................................................................... 15

Wst�p ...................................................................................................................................... 17O ksi��ce .....................................................................................................................................................18

Konwencje zastosowane w ksi��ce ..................................................................................................................19

Czego nie czyta� ...........................................................................................................................................19

Naiwne za�o�enia ..........................................................................................................................................20

Jak podzielona jest ksi��ka .............................................................................................................................20

Cz��� I: Handel na najwi�kszym �wiatowym rynku finansowym ...................................................................21

Cz��� II: Waluty w ruchu: co powoduje zmiany kursów? .............................................................................21

Cz��� III: Opracowanie planu ...................................................................................................................21

Cz��� IV: Realizacja planu .......................................................................................................................21

Cz��� V: Dekalogi ....................................................................................................................................21

Ikony u�yte w ksi��ce ....................................................................................................................................22

Co dalej .......................................................................................................................................................22

Cz��� I: Handel na najwi�kszym�wiatowym rynku finansowym ...........................23

Rozdzia� 1: Rynek walutowy — podstawy .............................................................................. 25Na czym polega handel walutami? .................................................................................................................25

Spekulacja jako przedsi�wzi�cie biznesowe — dzia�alno�� handlowa ................................................................26

Waluty jako �rodek wymiany handlowej ..........................................................................................................26

Co wp�ywa na kurs waluty? ...........................................................................................................................27

Czynniki fundamentalne maj� wp�yw na rynek walutowy .............................................................................28

…chyba �e to technikalia wp�ywaj� na kurs waluty ...........................................................................................28

…albo zupe�nie co innego .........................................................................................................................29

Tworzenie planu dzia�a� na rynku walutowym .....................................................................................................29

Okre�lenie stylu gry na rynku walutowym ...................................................................................................30

Planowanie gry .........................................................................................................................................30

Wykonanie planu gry od A do Z ...................................................................................................................31

6 FOREX dla bystrzaków

Rozdzia� 2: Czym jest rynek Forex? .......................................................................................... 33Rynek wymiany walut w liczbach ................................................................................................................... 34

Transakcje typu spot ................................................................................................................................. 35

Spekulacja na rynku walut ......................................................................................................................... 35

Skorzysta� na p�ynno�ci tak, by przy tym nie przemokn�� do suchej nitki ...................................................... 36

Roboczy dzie� na rynkach walutowych na ca�ym �wiecie .................................................................................. 37

Otwarcie tygodnia rynkowego .................................................................................................................... 37

Transakcje na azjatyckich rynkach walutowych ........................................................................................... 38

Transakcje w czasie sesji na rynkach europejskich ....................................................................................... 39

Transakcje w czasie sesji na rynkach pó�nocnoameryka�skich ....................................................................... 39

Kluczowe godziny i wydarzenia ................................................................................................................. 40

Indeks dolara ameryka�skiego .................................................................................................................... 41

Rynek walut i inne rynki finansowe ................................................................................................................ 42

Z�oto ....................................................................................................................................................... 43

Ropa naftowa ........................................................................................................................................... 43

Gie�dy papierów warto�ciowych ................................................................................................................. 43

Obligacje ................................................................................................................................................. 44

Zaczynamy przygod� z rachunkiem demonstracyjnym ...................................................................................... 44

Rozdzia� 3: Kto handluje walutami? Poznajmy graczy z rynku Forex ........................................ 47Rynek mi�dzybankowy .................................................................................................................................. 47

Czym jest rynek mi�dzybankowy? .............................................................................................................. 48

Z banku do banku i dalej .......................................................................................................................... 49

Zabezpieczaj�cy a spekulanci ........................................................................................................................ 50

Zabezpieczanie pozycji ............................................................................................................................. 51

Przep�ywy o charakterze globalnym ............................................................................................................ 53

Spekulanci .................................................................................................................................................... 53

Fundusze hedgingowe ............................................................................................................................... 54

Day-traderzy duzi i mali ............................................................................................................................ 56

Rz�dy i banki centralne ................................................................................................................................. 56

Zarz�dzanie rezerwami walutowymi .......................................................................................................... 56

Bank Rozrachunków Mi�dzynarodowych ................................................................................................... 58

Grupa G7 ............................................................................................................................................... 58

Rozdzia� 4: Mechanizm handlu walut� .................................................................................... 61Zakup i sprzeda� — dokonywane jednocze�nie ........................................................................................... 61

Waluty chodz� parami .............................................................................................................................. 62

Krótkie i d�ugie pozycje ............................................................................................................................. 64

Zysk i strata ................................................................................................................................................. 66

Rachunki depozytowe i likwidacja pozycji .................................................................................................. 66

Niezrealizowany oraz zrealizowany zysk (strata) ......................................................................................... 67

Obliczanie zysku i straty na podstawie pipsów ............................................................................................ 67

Uwzgl�dnianie zysku i straty w obliczeniu depozytu ........................................................................................ 68

Rolowanie a stopa procentowa ....................................................................................................................... 69

Waluta to przecie� nic innego jak pieni�dze ................................................................................................ 69

Data waluty i rozliczenie transakcji ............................................................................................................ 70

Dni �wi�teczne na rynku walutowym a data waluty .......................................................................................... 71

Stosowanie rolowania ............................................................................................................................... 71

Spis tre�ci 7

O tym, jak nale�y rozumie� kursy par walutowych .......................................................................................73

Kupno i sprzeda� .....................................................................................................................................73

Wide�ki cenowe ........................................................................................................................................74

Dokonywanie transakcji .................................................................................................................................74

Transakcje w czasie rzeczywistym ..............................................................................................................75

Zlecenia oczekuj�ce ..................................................................................................................................77

Cz��� II: Waluty w ruchu: co powoduje zmiany kursów? .....83Rozdzia� 5: Poznajemy bli�ej g�ówne pary walutowe ........................................................................85

Wielki dolar: para EUR/USD ......................................................................................................................86

Podstawy handlu na parze EUR/USD .....................................................................................................86

Zachowanie si� pary EUR/USD ..............................................................................................................89

Kilka uwag na temat taktyki handlu dla pary EUR/USD ...........................................................................91

Gdzie Wschód spotyka si� z Zachodem: USD/JPY .......................................................................................93

Podstawy handlu na parze USD/JPY .......................................................................................................93

Zachowanie si� kursu pary USD/JPY .......................................................................................................96

Taktyka handlu par� USD/JPY ...............................................................................................................98

Pozosta�e g�ówne pary: Sterling i Swissy .........................................................................................................99

Funt brytyjski: GBP/USD .....................................................................................................................100

Bezpieczna przysta� czy ród�o paniki? Para USD/CHF .........................................................................102

Zachowania kursów par walutowych GBP/USD i USD/CHF ................................................................104

Taktyka handlu na parach GBP/USD i USD/CHF ...............................................................................105

Rozdzia� 6: Mniej popularne pary walutowe i transakcje na krosach ................................... 109Transakcje na mniej popularnych parach dolarowych: USD/CAD, AUD/USD i NZD/USD ..........................109

Kwestie fundamentalne pary USD/CAD ................................................................................................110

Fundamenty dla pary AUD/USD ..........................................................................................................113

Fundamenty dla pary NZD/USD ..........................................................................................................115

Rozwa�ania na temat przebiegu transakcji par USD/CAD, AUD/USD i NZD/USD ............................117

Pary krzy�owe — krosy ...............................................................................................................................119

Dlaczego warto gra� na krosach? .............................................................................................................120

Obliczanie kursów krzy�owych ................................................................................................................121

Krosy �ladami dolara ..............................................................................................................................121

Transakcje dotycz�ce krosów z jenem .......................................................................................................123

Transakcje dotycz�ce krosów z euro .........................................................................................................123

Transakcje na parach walutowych z polskim z�otym: EUR/PLN i USD/PLN .........................................124

Kwestie fundamentalne par EUR/PLN i USD/PLN .............................................................................124

Transakcje na parach EUR/PLN i USD/PLN w liczbach ......................................................................126

Krajowe wydarzenia i raporty z danymi ekonomicznymi

mog�ce mie� wp�yw na notowania par EUR/PLN i USD/PLN ..........................................................126

Rozwa�ania na temat przebiegu transakcji par USD/PLN i EUR/PLN ..................................................127

Analiza techniczna na parach z PLN: nie b�d aptekarzem ......................................................................127

8 FOREX dla bystrzaków

Rozdzia� 7: Spojrzenie na rynek walutowy z szerszej perspektywy ....................................... 129Waluty a stopy procentowe .......................................................................................................................... 130

W�a�nie nadesz�a przysz�o��: oczekiwania wobec stóp procentowych .......................................................... 131

Ró�nice w wysoko�ci stóp procentowych ................................................................................................... 132

Polityka monetarna — podstawy .................................................................................................................. 133

Przygl�damy si� bazowym stopom procentowym ....................................................................................... 133

atwy i trudny pieni�dz .......................................................................................................................... 134

Identyfikacja cyklów polityki monetarnej ........................................................................................................ 135

Obserwujemy dzia�ania przedstawicieli banków centralnych ....................................................................... 137

Interpretacja komunikatów dotycz�cych polityki monetarnej ....................................................................... 139

O kwestii oczekiwa� ............................................................................................................................... 141

Oficjalna polityka walutowa i retoryka .......................................................................................................... 142

Polityka walutowa czy stanowisko w sprawie waluty? ................................................................................ 142

Kto rozdaje karty w �rodowisku instytucji zwi�zanych z zarz�dzaniem walutami? ........................................ 143

Interwencja na rynku walutowym ............................................................................................................. 145

Ryzyko geopolityczne i wa�ne wydarzenia na �wiecie ..................................................................................... 148

Rozdzia� 8: Rozumienie i praktyczne zastosowanie wiadomo�ci z rynku,danych i informacji ............................................................................................. 151

�ród�a informacji rynkowych ....................................................................................................................... 152

Sztuka wsiadania do odje�d�aj�cego poci�gu ............................................................................................ 152

Badaj�c puls rynku ................................................................................................................................. 152

Analitycy, ekonomi�ci, stratedzy — co ich odró�nia? ................................................................................ 154

Pog�oski: tam, gdzie jest dym, musi by� ogie� ........................................................................................... 155

Wiadomo�ci z rynku z pewnej perspektywy — skupmy si� na g�ównych tematach ............................................ 156

Tematy fundamentalne ........................................................................................................................... 157

Analiza tematów technicznych ................................................................................................................. 160

Sprawdzian — oczekiwania versus rzeczywisto�� ....................................................................................... 161

Rola oczekiwa� konsensusu ..................................................................................................................... 162

Gra na prognozach ................................................................................................................................. 163

Kiedy dobre prognozy zmieniaj� si� w z�e ................................................................................................. 164

Przewidywanie alternatywnych scenariuszy ............................................................................................... 164

Rozdzia� 9: Koncentrujemy si� na danych fundamentalnych ................................................. 167Wyszukiwanie danych ................................................................................................................................. 168

Ekonomia — podstawy przydatne traderowi walut: rozumienie danych gospodarczych .................................... 169

Rynek pracy ........................................................................................................................................... 169

Konsument ............................................................................................................................................ 170

Sektor przedsi�biorstw ............................................................................................................................ 170

Wskaniki strukturalne ............................................................................................................................ 170

Ocena raportów gospodarczych z perspektywy tradera ................................................................................... 171

Rozumienie i analiza danych historycznych .............................................................................................. 171

Docieramy do sedna ............................................................................................................................... 172

Dane poruszaj�ce rynek — Stany Zjednoczone ............................................................................................ 173

Raporty z rynku pracy ............................................................................................................................ 173

Wskaniki inflacyjne ............................................................................................................................... 176

Produkt krajowy brutto (znaczenie: du�e) ................................................................................................ 177

Bilans handlowy i saldo na rachunku obrotów bie��cych ............................................................................. 178

Spis tre�ci 9

Wiod�ce wskaniki ekonomiczne (znaczenie: ma�e) .......................................................................................179

Instytut Zarz�dzania Poda�� i raporty na temat zakupów przedsi�biorstw ..................................................179

Raporty dotycz�ce nastrojów konsumenckich ............................................................................................180

Dochód i wydatki osobiste (znaczenie: �rednie) ........................................................................................180

Sprzeda� detaliczna (znaczenie: du�e) .....................................................................................................181

Zamówienia na dobra trwa�ego u�ytku (znaczenie: �rednie) .......................................................................181

Wskaniki koniunktury na rynku nieruchomo�ci ........................................................................................181

Wskaniki regionalne Rezerwy Federalnej ................................................................................................182

„Be�owa ksi�ga” FED (znaczenie: du�e) .................................................................................................183

Najwa�niejsze raporty mi�dzynarodowe ........................................................................................................184

Strefa euro .............................................................................................................................................184

Japonia ..................................................................................................................................................185

Wielka Brytania .....................................................................................................................................185

Kanada ..................................................................................................................................................186

Australia ...............................................................................................................................................186

Szwajcaria .............................................................................................................................................187

Nowa Zelandia ......................................................................................................................................187

Rozdzia� 10: Rozwiewamy mg�� niepewno�ci za pomoc� analizy technicznej ...................... 189Filozofia analizy technicznej .........................................................................................................................190

Czym jest analiza techniczna? ..................................................................................................................190

Czym nie jest analiza techniczna? ............................................................................................................190

Formy analizy technicznej .......................................................................................................................191

Identyfikacja poziomów wsparcia i oporu ..................................................................................................191

W oczekiwaniu na potwierdzenie .............................................................................................................193

Sztuka analizy technicznej ...........................................................................................................................194

Wykresy s�upkowe i �wiecowe ..................................................................................................................194

Rysowanie linii trendu ............................................................................................................................196

Rozpoznawanie formacji na wykresie .......................................................................................................197

Zniesienia Fibonacciego .........................................................................................................................207

Nauka o analizie technicznej ........................................................................................................................208

Oscylatory i badania impetu ....................................................................................................................209

Wskaniki identyfikacji trendu .................................................................................................................212

Cz��� III: Opracowanie planu ......................................215Rozdzia� 11: Szkolenie i przygotowanie do bitwy .................................................................. 217

Szukamy najlepszego stylu gry .....................................................................................................................217

Rozwa�ania bazuj�ce na rzeczywisto�ci i stylu �ycia gracza ........................................................................218

Znale� czas na analizy rynkowe .............................................................................................................219

Analiza techniczna a analiza fundamentalna .............................................................................................219

Dla ka�dego co� dobrego… .........................................................................................................................220

Krótkoterminowy, regularny day-trading ...................................................................................................221

�rednioterminowa gra na zmiany trendu ..................................................................................................223

D�ugoterminowy handel na podstawie danych makroekonomicznych ..........................................................225

Tworzenie dyscypliny gry ............................................................................................................................227

Jak wyzby� si� wp�ywu emocji? ................................................................................................................229

10 FOREX dla bystrzaków

O tym, czego si� spodziewa� ................................................................................................................... 230

Oszcz�dzaj amunicj� ............................................................................................................................... 231

Rozdzia� 12: Planowanie transakcji ...................................................................................... 233Rutynowa analiza danych rynkowych ........................................................................................................... 233

Analiza techniczna w rozbiciu na ró�ne interwa�y .......................................................................................... 234

Rozpoznawanie w�a�ciwych poziomów wsparcia i oporu ................................................................................ 238

Linie trendu ........................................................................................................................................... 239

Szczyty i do�ki ........................................................................................................................................ 240

Przedzia�y konsolidacji ............................................................................................................................ 240

Zniesienia .............................................................................................................................................. 240

Szukamy symetrii z kana�ami i formacjami .................................................................................................... 240

Wytyczanie kana�ów cenowych ................................................................................................................ 241

Identyfikacja wsparcia i oporu z wykorzystaniem zniesie� Fibonacciego ...................................................... 242

Z impetem za rynkiem ................................................................................................................................ 244

W��czenie analizy si�y trendu (impetu) do rutynowej analizy technicznej .................................................... 244

Obserwacja si�y trendu w perspektywie czasowej ....................................................................................... 245

Gra na podstawie rozbie�no�ci pomi�dzy kursem i si�� trendu ................................................................. 245

Wykorzystywanie impetu do oceny optymalnego momentu otwarcia i zamkni�cia pozycji ............................. 246

Gra na bazie formacji wykresów �wiecowych ..................................................................................................... 248

Strategia gry od A do Z .............................................................................................................................. 249

Fundamenty i technika mog� i�� ze sob� w parze! ......................................................................................... 252

Wykorzystaj trend ....................................................................................................................................... 254

Banki centralne mog� namiesza�… równie� na parach krzy�owych ................................................................. 255

Nie wszystkie wybicia pozwalaj� zarobi� ....................................................................................................... 257

Formacja harmoniczna na USD/CAD ........................................................................................................ 258

GBP/USD lubi si� cofa� ............................................................................................................................ 260

Oscylator stochastyczny na rynku USD/PLN .............................................................................................. 262

Urywamy kawa�ek wi�kszego ruchu na USD/CHF ...................................................................................... 263

Rozdzia� 13: Rozwa�ania na temat zarz�dzania ryzykiem ....................................................... 265Zarz�dzanie ryzykiem to co� wi�cej ni� tylko unikanie strat ............................................................................ 265

Ryzyko zwi�zane z p�ynno�ci�, zmienno�ci� i lukami cenowymi ................................................................. 266

Mechanizm dwigni finansowej zwi�ksza zyski i straty — a tak�e oczekiwania ............................................ 269

Jak rozumie� wymagania dotycz�ce depozytu ............................................................................................ 270

Mamy zwyci�zc�! Ochrona zysków .......................................................................................................... 271

Efektywne plasowanie zlece� ................................................................................................................... 271

Zarz�dzanie ryzykiem podczas gry na rynkach walutowych ............................................................................ 274

Analiza strategii handlu w celu okre�lenia rozmiaru pozycji ....................................................................... 275

Matematyka — czyli ryzyko przybiera realny kszta�t .................................................................................. 276

Opracowanie planu gry z uwzgl�dnieniem poziomu ryzyka ........................................................................ 276

Wybór brokera ............................................................................................................................................ 278

Ró�ne modele biznesowe firm brokerskich ................................................................................................ 278

Brokerzy a ryzyko finansowe .................................................................................................................... 280

Zawodna technika a planowanie awaryjne .................................................................................................... 280

Spis tre�ci 11

Cz��� IV: Realizacja planu ...........................................283Rozdzia� 14: Naciskamy spust ............................................................................................... 285

Otwieranie pozycji ......................................................................................................................................285

Kupowanie i sprzedawanie po bie��cej cenie rynkowej ..............................................................................285

U�rednianie pozycji ................................................................................................................................286

Spekulacja na prze�amaniach ...................................................................................................................290

Poprawne przeprowadzenie transakcji ..........................................................................................................294

Kupowanie i sprzedawanie online ............................................................................................................294

Sk�adanie zlece� .....................................................................................................................................296

Rozdzia� 15: Aktywne zarz�dzanie otwart� pozycj� ............................................................... 297Monitorowanie rynku po otwarciu pozycji .....................................................................................................298

�ledzenie zmian na rynku za pomoc� alarmów cenowych ...........................................................................298

Czujne monitorowanie nowych danych i rozwoju wydarze� ........................................................................299

Obserwujemy inne rynki finansowe ..........................................................................................................300

Aktualizacja planu gry w miar� up�ywu czasu ....................................................................................................301

Linie trendu z czasem zmieniaj� si� ...........................................................................................................302

Zbli�aj�ce si� terminy wydarze� mog� wymaga� modyfikacji planu gry .......................................................304

Aktualizacja poziomów zlece� w �lad za zmianami cen ..................................................................................304

Podnoszenie poziomów realizacji zysku ....................................................................................................305

Zacie�nianie poziomów aktywacji zlece� typu stop-loss w celu ochrony zysków ............................................306

Rozdzia� 16: Zamkni�cie pozycji i ocena efektów transakcji ................................................ 307Zamykanie pozycji ......................................................................................................................................308

Realizacja zysku i zamkni�cie ze strat� .....................................................................................................308

Ustal i zapomnij: niech rynek sam uaktywni Twoje zlecenie .......................................................................310

Wyrównywanie pozycji po fakcie ..................................................................................................................311

Wyj�cie z rynku we w�a�ciwym czasie .......................................................................................................311

Wyj�cie po najlepszej cenie ......................................................................................................................312

Ocena strategii gry ......................................................................................................................................313

Identyfikacja dobrych i z�ych posuni�� ......................................................................................................313

Aktualizacja rejestru transakcji .................................................................................................................314

Cz��� V: Dekalogi .......................................................317Rozdzia� 17: Dziesi�� nawyków skutecznych traderów rynku walutowego .......................... 319

Handel wed�ug planu ..................................................................................................................................319

Przewidywanie konsekwencji wydarze� .........................................................................................................319

Zachowanie elastyczno�ci ............................................................................................................................320

Przygotowanie do tradingu ..........................................................................................................................320

Uwaga po�wi�cona analizie technicznej ........................................................................................................321

Dryfowanie z fal� — trading w kanale oscylacji kursów ..................................................................................321

Skupienie uwagi na ograniczonej liczbie par ..................................................................................................321

Ochrona zysków .........................................................................................................................................322

Handel oparty na stop-lossach .....................................................................................................................322

12 FOREX dla bystrzaków

Obserwacja innych rynków .......................................................................................................................... 322

Rozdzia� 18: Dziesi�� najwi�kszych b��dów pocz�tkuj�cych traderów ................................ 323Przed�u�anie czasu aktywno�ci pozycji generuj�cych straty i zbyt szybkie zamykanie pozycji przynosz�cych zysk ...........323

Spekulowanie bez planu ............................................................................................................................... 324

Spekulowanie bez stop-lossów ...................................................................................................................... 324

Przenoszenie zlece� typu stop-loss ................................................................................................................ 324

Overtrading ................................................................................................................................................ 325

Nie przesadzaj z dwigni� ........................................................................................................................... 325

Nieprzystosowanie do zmieniaj�cych si� warunków rynkowych ....................................................................... 326

Nie�wiadomo�� znaczenia nowych informacji i danych gospodarczych ............................................................. 326

Gra defensywna .......................................................................................................................................... 326

Realistyczne oczekiwania ............................................................................................................................. 327

Rozdzia� 19: Dziesi�� zasad zarz�dzania ryzykiem ................................................................. 329Wykorzystuj zlecenia typu stop-loss .............................................................................................................. 329

Korzystaj z dwigni, ale rozs�dnie ................................................................................................................ 330

Graj z planem ............................................................................................................................................. 330

B�d na bie��co .......................................................................................................................................... 330

Graj uwa�nie i krok po kroku ....................................................................................................................... 330

Spójrz na rynek z szerszej perspektywy ......................................................................................................... 331

Regularnie realizuj zyski .............................................................................................................................. 331

Uwzgl�dnij ryzyko typowe dla pary walutowej ............................................................................................... 331

Przed przekazaniem zlecenia do realizacji — sprawd je dwa razy ................................................................. 331

Wyp�acaj pieni�dze z rachunku brokerskiego .................................................................................................... 332

Rozdzia� 20: Dziesi�� najlepszych �róde� wiedzy ................................................................... 333„Analiza techniczna rynków finansowych”, John Murphy .............................................................................. 333

„�wiece i inne japo�skie techniki analizowania wykresów”, Steve Nison ......................................................... 334

„Teoria fal Elliotta”, Alfred J. Frost, Robert R. Prechter jr. .......................................................................... 334

„Podstawy analizy technicznej”, Martin J. Pring ........................................................................................... 334

„Technical Analysis for Dummies”, Barbara Rockefeller .............................................................................. 335

„Ksi�ga pi�ciu kr�gów”, Musashi Miyamoto ................................................................................................. 335

„Wspomnienia gracza gie�dowego”, Edwin Lefèvre ....................................................................................... 335

„Mistrzowie rynków finansowych”, Jack D. Schwager ................................................................................... 336

„Thirty Days of Forex Trading”, Raghee Horner ......................................................................................... 336

„Come into My Trading Room”, Alexander Elder ....................................................................................... 336

Skorowidz .............................................................................................................................. 337

Rozdzia� 17: Dziesi�� nawyków skutecznych traderów rynku walutowego 319

Rozdzia� 17

Dziesi�� nawyków skutecznychtraderów rynku walutowego

W tym rozdziale:� Przyswoisz sobie pozytywne nawyki.� Dowiesz si�, dlaczego warto �ledzi� wydarzenia rynkowe i poziomy cenowe.� Nauczysz si� ogranicza� zainteresowanie rynkiem do wybranych par walut.� Przekonasz si�, jak du�e znaczenie ma plan, którego nie zmienia si� pod byle pretekstem.

tym rozdziale zamieszczamy dziesi�� zasad, które wed�ug nas definiuj� najlepszegotradera na rynku walutowym. Wiele z tych regu� równie dobrze mo�e dotyczy� graczy

na dowolnym rynku finansowym, niektóre jednak odnosz� si� wy��cznie do rynku wymianywalut. Zanim zaczniemy, warto wspomnie� o jednej sprawie: Nikt nie rodzi si� z wpojonyminawykami. Jedynym sposobem na ich opanowanie jest na�ladowanie innych efektywnychgraczy, którzy uczyli si� dzi�ki cierpliwo�ci i zdyscyplinowaniu, z czasem nabieraj�c do�wiadczenia.

Handel wed�ug planu�aden, nawet najbardziej skuteczny trader, nie przetrwa�by d�ugo na rynku walutowym bezdobrze przemy�lanego planu realizacji ka�dej transakcji. Oczywi�cie mo�e zdarzy� si�, �eTwój entuzjazm nap�dzaj� ostatnie spektakularne sukcesy, ale pr�dzej czy póniej nadejdziedzie� ostatecznych rozlicze�. Efektywni traderzy posiadaj� plan dzia�a� dla ka�dej pozycji,przygotowuj�c zawczasu za�o�enia dotycz�ce jej wielko�ci, momentu wej�cia, wyj�cia ze zleceniemtypu stop-loss lub take-profit.

Podchodz� elastycznie do kwestii realizacji zysków, czasami godz�c si� na mniej, je�li wydajeim si�, �e tylko tyle mog� zyska� w bie��cej sytuacji, a czasami podnosz�c poziomy punktówaktywacji zlece� realizacji zysków, je�li rynek reaguje zgodnie z ich oczekiwaniami. Niemniejjednak nigdy nie modyfikuj� ko�cowych stop-lossów, chyba �e z my�l� o przesuni�ciu ichw stron�, w któr� zmierzaj� kursy, tak aby zabezpieczy� zysk.

Przewidywanie konsekwencji wydarze�Handel walutami przypomina szachy, gdzie najlepsi gracze my�l� o kilku ruchach wprzód,rozwa�aj�c z góry mo�liwe zachowanie swoich przeciwników. Skuteczni traderzy patrz�w przysz�o��, oceniaj� wp�yw wydarze�, które maj� dopiero nadej��, i zastanawiaj� si�,

W

320 Cz��� V: Dekalogi

jak bardzo rynek zdyskontowa� ju� (lub nie) ewentualne ich konsekwencje. Rozpatruj�wszystkie mo�liwe reakcje rynku w sytuacji, gdy nowe informacje oka�� si� zgodne lubniezgodne z powszechnymi oczekiwaniami. Nast�pnie konstruuj� strategie gry bazuj�ce naalternatywnych wynikach. Kiedy reszta rynku zastanawia si�, jak wykorzysta� dane wydarzenie,analizuj�c wykresy i wykre�laj�c linie trendów, gracz patrz�cy w przysz�o�� zaczyna realizowa�przygotowany zawczasu plan.

Zachowanie elastyczno�ciSkuteczni traderzy z rynku walutowego opieraj� si� pokusie emocjonalnego zaanga�owaniaw zwi�zku z zajmowan� pozycj�. Rozumiej�, �e na rynku chodzi przecie� o zarabianie pieni�dzy,a nie o to, kto ma racj�. Reaguj� na nap�ywaj�ce informacje i szybko zamykaj� pozycje, je�linowe dane s� niezgodne z ich oczekiwaniami, nie czekaj�, a� niekorzystny ruch cen sam zmusiich do opuszczenia rynku. Jednocze�nie zawsze s� gotowi wykorzysta� �wie�e informacje i okazje,które mog� si� pojawi�. Je�li maj� by� gotowi do dzia�ania, to znaczy, �e zawsze dysponuj� jak��cz��ci� depozytu, któr� mo�na wykorzysta� na dodatkowe pozycje. Co wi�cej, s� mentalnieprzygotowani do reakcji w dowolnym miejscu na rynku, je�li tylko pojawia si� okazjawykorzystania tam wiedzy o nowych danych. Dla przyk�adu, nawet je�li nie spekuluj� aktywniena parze AUD/USD, wiedz�, jak wygl�da sytuacja gospodarczo-polityczna Australii i jakwyceniana jest waluta tego kraju.

Przygotowanie do tradinguSkuteczni traderzy z rynku walutowego zawsze s� przygotowani — przynajmniej do pewnegostopnia, tak dobrze, jak tylko pozwala im na to rynek otwarty przez 24 godziny na dob�, wra�liwyna wydarzenia z ró�nych cz��ci globu. Aby trzyma� r�k� „na pulsie” rynku, ka�dy skutecznytrader:

� Zapoznaje si� z kalendarzem publikacji wa�nych danych gospodarczych tydzie�lub dwa wprzód. Dowiedz si�, jakie informacje zawiera� wcze�niejszy raport i jakie s�oczekiwania wobec kolejnego.

� Jest przygotowany na wyst�pienia rzeczników najwa�niejszych instytucji�wiata finansów. Dowiedz si�, kto b�dzie przemawia�. Kto� z banku centralnegoczy mo�e przedstawiciel rz�du lub wielkiego banku inwestycyjnego? Jak� postaw�prezentowa� dawniej i co mo�e powiedzie� teraz?

� Pami�ta o terminach spotka� przedstawicieli banków centralnych, na którychpoddaje si� pod dyskusj� wysoko�� stóp procentowych i po których wyg�aszasi� oficjalne stanowiska. Sprawd, kiedy odbywaj� si� posiedzenia i jakich informacjispodziewa si� rynek.

� Zna terminy wa�nych zgromadze� liderów �wiata finansów, na przyk�adprzedstawicieli krajów cz�onkowskich grupy G7 lub ministrów finansówkrajów cz�onkowskich Unii Europejskiej. Dowiedz si�, czy podczas spotkaniab�dzie poruszany temat walut i jakich efektów spotka� spodziewa si� rynek.

� Analizuje p�ynno��. Trzymaj si� z dala od okresów, gdy spada p�ynno�� rynku— na przyk�ad pod koniec miesi�ca, w czasie zamykania sesji lub w przeddzie� dni�wi�tecznych i w niektórych porach dnia (godziny bliskie zamkni�cia sesji europejskiej,wygasania opcji czy kontraktów terminowych).

Rozdzia� 17: Dziesi�� nawyków skutecznych traderów rynku walutowego 321

� Reaguje na niespodziewane wydarzenia. Wykorzystaj alarmy cenowe, �eby by� nabie��co informowanym o zmianach cen, gdy kursy przebij� granice kana�ów cenowych.Po alarmie dowiedz si�, jakie wydarzenie spowodowa�o ruch cen, i zastanów si�, czyokre�lona sytuacja wi��e si� z okazj� do zysku.

Uwaga po�wi�cona analizie technicznejNawet je�li skuteczni traderzy nie realizuj� strategii opartej wy��cznie na narz�dziach analizytechnicznej, zawsze uwzgl�dniaj� w swoich planach istot� wa�nych poziomów technicznychdla par walutowych, na których si� skupiaj�. Na przyk�ad potrafi� okre�li� poziomy zniesieniaFibonacciego, wiedz�, w jakim miejscu znajduj� si� �rednie krocz�ce, wa�ne krótko-i d�ugoterminowe linie trendów, istotne maksima i minima (patrz rozdzia� 10.).

Mo�esz koncentrowa� si� na grze opartej na obserwowaniu ruchów cen czy analizie impetu,ale zawsze pami�taj o tym, aby w swojej strategii uwzgl�dni� znaczenie kluczowych poziomówtechnicznych.

Dryfowanie z fal�— trading w kanale oscylacji kursów

Skuteczni traderzy potrafi� oceni�, czy kursy znajduj� si� w trendzie, czy te� oscyluj� w gór�i w dó� w ograniczonym zakresie. Je�li wydaje im si�, �e maj� do czynienia z trendem,podporz�dkowuj� si� i p�yn� z pr�dem cz��ciej ni� pod pr�d. Gdy krótkoterminowy trend maszans� osi�gn�� wysokie poziomy, otwieraj� pozycje d�ugie, je�li maj� do czynienia z trendemspadkowym, zajmuj� pozycje krótkie. Jednocze�nie �wietnie wiedz�, �e trend mo�e zosta�zahamowany lub mo�e zdarzy� si� korekta, dlatego aktywnie realizuj� zyski na kluczowychpoziomach w odpowiedzi na zmiany kursów.

Je�li okoliczno�ci sk�aniaj� ku grze wykorzystuj�cej oscylacje cen, skuteczni traderzy gotowi s�zmieni� styl gry (interpretuj�c sygna�y z rynku na sposób kontraria�ski), sprzedaj�c w pobli�ugórnej granicy kana�u, wtedy, gdy wszyscy inni kupuj�, albo te� kupuj�c w pobli�u dolnejgranicy cenowej kana�u, kiedy wszyscy inni sprzedaj�. Równie wa�ne jest to, �eby w sytuacji,gdy decydujemy si� na gr� w kanale oscylacji, ustali� poziom kursów, który, gdy jest osi�gni�ty,oznacza, �e granica zosta�a prze�amana. A w takim przypadku rzucaj� r�cznik, poddaj�c si� bezwyrzutów sumienia, czasami nawet odwracaj�c kierunek pozycji i �api�c si� na nowy trend.

Skupienie uwagi na ograniczonej liczbie parWielu skutecznych traderów przez wi�kszo�� czasu skupia swoj� uwag� tylko na jednej lubdwóch parach walutowych. Takie dzia�anie sprawia, �e lepiej rozumiej� wydarzenia w tymwycinku rynku w kontek�cie poziomów cenowych i zachowania kursów. W ten sposóbredukuje si� tak�e ilo�� informacji i danych, które trzeba monitorowa�. Skuteczni traderzymaj� przede wszystkim �wiadomo�� unikatowych cech ka�dej z par walutowych i potrafi�dostosowa� do nich strategi� i taktyk� gry.

322 Cz��� V: Dekalogi

Staraj si� gromadzi� do�wiadczenie i osi�ga� sukcesy w zakresie gry na jednej lub dwóchg�ównych parach, zanim zdecydujesz si� rozszerzy� zakres zainteresowania i szuka� okazjina szerszym rynku. Kieruj uwag� na inne pary tylko wtedy, gdy kursy znajduj� si� w silnymtrendzie lub osi�gaj� kluczowe poziomy cenowe.

Ochrona zyskówIstnieje wiele aforyzmów, nawi�zuj�cych do kwestii realizacji zysków, takich jak: „Nie straciszwszystkiego, je�li realizujesz zyski”. Jedno z naszych ulubionych powiedzonek tego typu brzmi:„Byki i niedwiedzie maj� swoje miejsca przy stole, a tylko os�y zostaj� o suchym pysku”.

Skuteczni traderzy regularnie realizuj� zyski, niezale�nie od tego, czy s� to zyski cz��ciowe(efekt redukcji pozycji nabieraj�cej warto�ci), czy ostateczne, trafiaj�ce na konto po zamkni�ciupozycji i wyj�ciu z rynku po pozytywnych zmianach. Najwa�niejsza umiej�tno�� polega naochronie zysków, których nie oddaje si� kosztem nadziei na jeszcze wi�ksze profity.

Je�li od czasu do czasu nie zdejmiesz ze sto�u, na którym odbywa si� gra, troch� gotówki,rynek zrobi to za Ciebie.

Handel oparty na stop-lossachWszyscy, nawet najskuteczniejsi traderzy, od czasu do czasu trac� pieni�dze. To, co sprawia,�e ich gra jest mimo wszystko efektywna w d�u�szym okresie, to fakt, �e ponoszone straty s�mimo wszystko do�� ma�e w porównaniu z przeci�tnie osi�ganym wynikiem. Absolutnieniezb�dnym elementem ka�dej strategii musi by� ustanawianie stop-lossów, które chroni�przed magicznym przekszta�ceniem transakcji przynosz�cej strat� w prawdziwego morderc�naszego rachunku brokerskiego.

Nikt nie lubi traci� pieni�dzy, ale najlepsi traderzy potrafi� zaakceptowa� strat�, jako kosztswojej aktywno�ci na rynku. Jedynym sposobem os�odzenia sobie goryczy pora�ki jest przedewszystkim sprawienie, by straty by�y minimalne. �wicz si� w ograniczaniu strat, a osi�gnieszperfekcj� w realizacji zysków.

Obserwacja innych rynkówWaluty nie istniej� w pró�ni, a m�dry trader regularnie kontroluje to, co dzieje si� na innychrynkach finansowych. Zalicza si� do nich przede wszystkim: rynki obligacji skarbowychpa�stw emituj�cych najwa�niejsze waluty �wiata (obligacje dziesi�cioletnie StanówZjednoczonych, Niemiec, Wielkiej Brytanii i Japonii), rynek ropy, z�ota oraz rynki akcji.

Podczas trwania handlu najlepsi traderzy analizuj� inne rynki, szukaj�c w nich potwierdzeniakrótkoterminowych ruchów na Foreksie. Je�li na przyk�ad waluta ameryka�ska umacnia si�,stopy dochodowo�ci dziesi�cioletnich obligacji rz�du USA rosn�, a ceny z�ota spadaj�, to jestto potwierdzenie, �e inne rynki nie maj� nic przeciwko wzrostowi warto�ci dolara. Je�li stopyte utrzymuj� si� na tym samym poziomie, albo malej�, cena z�ota ro�nie, wzrost kursu dolaramo�e okaza� si� krótkotrwa�y. W d�u�szej perspektywie traderzy analizuj� inne rynkifinansowe, szukaj�c wa�nych poziomów technicznych i ogólnych trendów — analogicznychdo tych obserwowanych na rynkach walutowych.

Nie wahaj si� wyda� paru z�otych na dodatkowe us�ugi analityczne, zawieraj�ce podawane nabie��co informacje (np. o aktualnych stopach zwrotu) z innych rynków finansowych.

Rozdzia� 18

Dziesi�� najwi�kszych b��dówpocz�tkuj�cych traderów

W tym rozdziale:� Dowiesz si�, jak rozpoznawa� sygna�y z�ych nawyków.� Jak unika� typowych b��dów strategicznych pope�nianych podczas gry.� Jak zapobiega� wy�omom w dyscyplinie gry.� Jak radzi� sobie z trudno�ciami z adaptacj� do zmieniaj�cych si� warunków rynkowych.

hocia� w tytule tego rozdzia�u sugerujemy, �e zajmiemy si� b��dami osób „pocz�tkuj�cych”,to w rzeczywisto�ci pope�niaj� je wszyscy — zarówno prawdziwi nowicjusze, jak i starzy

wyjadacze z wieloletnim do�wiadczeniem na rynkach. Niewa�ne, jak d�ugo zajmujesz si�rynkami walutowymi, �amanie dyscypliny gry jest grzechem powszednim, a u jego róde�znajduj� si� zarówno nietypowe zachowania kursów, jak i ludzkie emocje.

Sposobem radzenia sobie z tego rodzaju b��dami jest intuicyjne rozumienie najwi�kszychproblemów zwi�zanych z gr� na rynku walutowym, umiej�tno�� wczesnego rozpoznawaniagronych sytuacji, które mog� prowadzi� do os�abienia dyscypliny. Je�li zaczynasz dostrzega�które� z opisanych w tym rozdziale zachowa�, najlepiej b�dzie, je�li zamkniesz pozycje i zrobiszkrok wstecz, �eby z bezpiecznej odleg�o�ci spojrze� na swoje zachowanie, zebra� si�y i energi�,skoncentrowa� si�, przypominaj�c sobie podstawowe zasady skutecznego tradera.

Przed�u�anie czasu aktywno�ci pozycjigeneruj�cych straty i zbyt szybkiezamykanie pozycji przynosz�cych zysk

Najcz��ciej powtarzanym b��dem jest przywi�zywanie si� do pozycji, które generuj� straty,i zbyt szybkie realizowanie zysku na pozycjach przynosz�cych zysk. O ile zamykanie pozycjiz zyskiem nie wi��e si� z �adn� strat� — mówili�my przecie�, �e nie da si� straci� wszystkiego,je�li realizuje si� zyski — to musisz pami�ta�, �e stracisz swój kapita�, je�li pozwolisz sobie nazbyt d�ugie przetrzymanie pozycji generuj�cych strat�.

C

324 Cz��� V: Dekalogi

Kluczem do ograniczenia strat jest stosowanie si� do planu gry, uwzgl�dniaj�cego kwestiezarz�dzania ryzykiem, zastosowania zlece� typu stop-loss i przestrzegania ustalonych zasad.Nikt nie ma zawsze racji, dlatego im szybciej zaakceptujesz fakt, �e ma�e straty s� cz��ci�codziennej gry, tym szybciej skupisz si� na rozpoznawaniu nowych okazji do zysku i realizacjisprawdzaj�cych si� strategii.

Spekulowanie bez planuOtwarcie pozycji bez konkretnego planu jest niczym pro�ba skierowana do rynku, by inni graczewzi�li sobie Twoje pieni�dze. Je�li kursy nie zachowaj� si� zgodnie z Twoimi przypuszczeniami,to kiedy zamkniesz przynosz�c� straty pozycj�? Je�li rynek zachowa si� tak, jak prognozowa�e�,kiedy zrealizujesz zysk? Je�eli zawczasu nie okre�li�e� tych poziomów, to jak mo�esz wierzy�,�e uda Ci si� wymy�li� co� w pospiechu, gdy du�� rol� w procesie decyzyjnym odgrywa� b�d�Twoje emocje?

Pokonaj w sobie sk�onno�� do dzia�ania pod wp�ywem chwili, bez jasno zdefiniowanego planuzarz�dzania ryzykiem. Je�li masz mocne podstawy, by upiera� si� przy konkretnym scenariuszu,dzia�aj, ale zrób wszystko, jak nale�y. Przemy�l zawczasu, kiedy chcesz wej�� i na jakim poziomiewyj�� z zajmowanej pozycji — korzystaj�c ze zlece� stop-loss i take-profit.

Pami�taj o zwi�kszonym ryzyku zwi�zanym z gr� w czasie poprzedzaj�cym i nast�puj�cym popublikacji wa�nych danych i informacji. Wykorzystaj kalendarz wydarze� w celu identyfikacjiryzyka zwi�zanego z najbli�szymi wydarzeniami oraz uwzgl�dniaj je w swoim planie dzia�ania,nawet je�li b�dzie to decyzja o wyj�ciu z rynku, zanim zacznie si� reakcja na nap�ywaj�ceinformacje.

Spekulowanie bez stop-lossówPowtarzamy raz za razem, �e gra bez stop-lossów jest przepisem na katastrof�, poniewa� tow�a�nie w ten sposób ma�e straty, nad którymi mo�emy zapanowa� i przej�� nad nimi doporz�dku dziennego, zamieniaj� si� w pustosz�c� Twój rachunek kl�sk�. Gra bez stop-lossówprzypomina powtarzanie do znudzenia: „Wiem, wiem, b�d� mia� racj� — to tylko kwestiaczasu”. By� mo�e to prawda, ale zanim b�dziesz mia� racj�, Twój depozyt mo�e wyparowa�.

Wykorzystanie zlece� ograniczenia straty jest cz��ci� dobrze przygotowanego planu, w którymoczekiwania bazuj� na obliczeniach i wykonanej przez Ciebie analizie. Punkt aktywacji zleceniastop-loss jest punktem, w którym Twoje za�o�enia ostatecznie uznane zostaj� za b��dne.

Przenoszenie zlece� typu stop-lossZmiana poziomów stop-lossów z celu uchronienia si� od automatycznego zamkni�cia pozycjize strat� nie ró�ni si� w�a�ciwie od gry bez stop-lossów. Co gorsza, jest �wiadectwem brakudyscypliny i staje si� potencjalnym ród�em powa�niejszych k�opotów. Je�li nie decydujesz si�na zamkni�cie zlecenia z ma�� strat�, dlaczego mia�by� zdecydowa� si� na zamkni�cie wtedy,gdy strata jest ju� bardzo du�a? Je�li nie ró�nisz si� zbytnio od innych ludzi — nie zrobisztego — i b�dziesz przenosi� swój stop-loss coraz dalej, unikaj�c pogodzenia si� ze strat� a�do czasu, gdy ju� nic nie zostanie z Twojego depozytu.

Rozdzia� 18: Dziesi�� najwi�kszych b��dów pocz�tkuj�cych traderów 325

Przenoszenie zlece� typu stop-loss dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy zmienia si� poziomyw kierunku zgodnym z ruchem kursów w celu zabezpieczenia osi�gni�tego zysku. Nigdy nieprzeno� stop-lossów w kierunku, w jakim pod��a pozycja przynosz�ca straty.

OvertradingOvertrading mo�e przybra� jedn� z dwóch form:

� Zbyt cz�stych transakcji. Zbyt wielka liczba operacji mo�e sugerowa�, �e zawsze co�godnego uwagi dzieje si� na rynku i zawsze wiesz, co to jest. Je�li zawsze masz jak��otwart� pozycj�, jeste� przez ca�y czas nara�ony na straty. A istot� zdyscyplinowanejgry jest minimalizacja ekspozycji na niepotrzebne ryzyko rynkowe. Powiniene� raczejskoncentrowa� si� na okazjach, gdy uwa�asz, �e masz przewag� nad reszt� graczy, i wtedyw�a�nie stosowa� zasady strategii.

� Operowanie zbyt wielk� liczb� pozycji jednocze�nie. I w tym przypadku mog�obysi� wydawa�, �e jeste� w stanie przygotowa� si� na wiele ró�nych okazji i wszystkieje wykorzysta�. Bardziej prawdopodobne, �e w takiej sytuacji liczysz na �ut szcz��cia— to tak, jak gdyby� miota� rzutkami do celu, licz�c, �e która� z nich wbije si� w sam�rodek tarczy. Zbyt du�a liczba otwartych równocze�nie pozycji wp�ywa na wielko��dost�pnego depozytu, redukuj�c Twoj� poduszk� bezpiecze�stwa, chroni�c� Ci� przednieoczekiwanymi stratami.

Staraj si� nie duplikowa� pozycji i nie otwiera� wzajemnie uzale�nionych od siebie pozycji.Pozycja d�uga na parze USD/CHF jest bardzo podobna do krótkiej EUR/USD lub GBP/USD(chodzi o to, �e w obu przypadkach zak�adasz wzrost warto�ci dolara ameryka�skiego w stosunkudo walut europejskich), a krótka EUR/USD i d�uga EUR/JPY nie ró�ni� si� zbytnio od d�ugiejUSD/JPY.

Nie przesadzaj z dwigni�Przelewarowanie (ang. overleveraging) to dzia�anie polegaj�ce na otwarciu pozycji, której rozmiarjest zbyt du�y w stosunku do dost�pnego na rachunku brokerskim depozytu. W takiej sytuacjinawet ma�a zmiana kursów na niekorzy�� mo�e spowodowa� sytuacj�, w której Twój depozytnie b�dzie wystarczaj�co wysoki, by kontrolowa� pozycj�, która w zwi�zku z tym zostanieautomatycznie zlikwidowana, przynosz�c Ci ogromne straty.

Ten cz�sto pope�niany b��d ma swoje ród�o w kusz�cych obietnicach niektórych brokerów,oferuj�cych du�e dwignie. Nawet je�li mo�esz skorzysta� z dwigni o warto�ci 100:1 lub 200:1,nie znaczy to wcale, �e musisz ich u�ywa�. Nie uzale�niaj swojej decyzji od maksymalnejwarto�ci, na jak� zezwala Ci broker. Zamiast tego zastanów si� nad czynnikami specyficznymi,takimi jak blisko�� poziomów technicznych czy wiarygodno�� sygna�u systemu analitycznego.

326 Cz��� V: Dekalogi

Nieprzystosowanie do zmieniaj�cych si�warunków rynkowych

Warunki rynkowe ulegaj� nieustannym zmianom, co oznacza, �e Twój stosunek do gry tak�emusi by� na bie��co modyfikowany. Trendy prowadz� do powstania kana�ów konsolidacyjnych,a prze�amania mog� by� pocz�tkiem nowych trendów. Staraj si� zachowa� elastyczno�� w zakresieoceny ogólnych warunków rynkowych (identyfikacji trendów i zakresów oscylacji kursów).Je�li mamy do czynienia z wyranym trendem, zastosowanie strategii sprawdzaj�cej si� wtedy,gdy kursy oscyluj� w kanale, nie powiedzie si�. I odwrotnie — strategia dobra dla trendów niesprawdzi si� w sytuacji, gdy kursy oscyluj� w trendzie bocznym. Do stwierdzenia, z którymprzypadkiem mamy w�a�nie do czynienia, wykorzystaj analiz� techniczn�.

Jednocze�nie pami�taj o elastycznym stosowaniu wskaników technicznych. �aden pojedynczywskanik nie sprawdza si� we wszystkich przypadkach, dlatego u�ywaj kombinacji ró�nychnarz�dzi analizy technicznej. Nasze do�wiadczenie podpowiada nam, i� warto skupi� si� naanalizach linii trendów, oscylatorach impetu, wykresach �wiecowych oraz rozpoznawaniuformacji, zapowiadaj�cych pojawienie si� interesuj�cego uk�adu.

Nie�wiadomo�� znaczenianowych informacji i danych gospodarczych

Nawet je�li jeste� traderem przekonanym o przewagach analizy technicznej, musisz mie��wiadomo�� tego, co dzieje si� w realnym �wiecie. By� mo�e w�a�nie uda�o Ci si� zidentyfikowa�interesuj�cy uk�ad na parze AUD/USD, ale gdy za kilka godzin opublikowany zostanie raportdotycz�cy bilansu handlowego Australii, Twoje wyliczenia mog� by� ju� nic niewarte.

Uczy� zerkanie do kalendarza wa�nych wydarze� sta�ym elementem Twojego planu dnia.Rynek i tak rzuca do Ciebie wiele podkr�conych pi�ek, przybieraj�cych posta� nieoczekiwanychzdarze� wp�ywaj�cych, cz�sto istotnie, na ogóln� sytuacj�, dlatego nie sta� Ci� na ignorowanie tych,o których wiesz na pewno, �e si� pojawi�. Chwila zastanowienia nad przysz�ymi wydarzeniamipozwoli Ci tak�e przewidzie� potencjalne reakcje rynku i uwzgl�dni� je w swoim planie gry.

Gra defensywna�aden trader nie wygrywa za ka�dym razem i wszyscy do�wiadczyli�my serii nieudanychtransakcji. Po takiej serii mo�esz spostrzec, �e zaczynasz gra� bardziej zachowawczo, skupiaszsi� na unikaniu strat, a nie wyszukiwaniu transakcji, mog�cych przynie�� zysk. W takiej sytuacjinajlepiej zrobi� krok wstecz i zastanowi� si�, co ostatnio posz�o nie tak. Skoncentrowa� energi�na zwi�kszeniu pewno�ci siebie, dzi�ki której ponownie zaczniesz podchodzi� z wi�kszymzaufaniem do wyników swoich analiz.

Rozdzia� 18: Dziesi�� najwi�kszych b��dów pocz�tkuj�cych traderów 327

Realistyczne oczekiwaniaStaw czo�o prawdzie: nie b�dzie Ci� sta� na ufundowanie sobie emerytury po pojedynczejudanej transakcji. W tej grze chodzi o to, �eby jak najcz��ciej podejmowa� w�a�ciwe decyzjei jak najd�u�ej utrzyma� si� na rynku. Ustalaj�c parametry planów gry, staraj si� zachowa�realizm, bazuj�cy na historycznych reakcjach rynku w �rednich zakresach zmian cen. Unikajposzukiwania perfekcji — je�li kursy zmieni�y si� zgodnie z Twoimi oczekiwaniami i dotar�ydo poziomu zapewniaj�cego Ci 80% za�o�onych dochodów, nie mo�esz pope�ni� b��duzaniechania i nie zrealizowa� zysku, �udz�c si� nadziej� na dodatkowe 20% i oczekuj�c idealnegospe�nienia Twoich prognoz, gdy� nagle mo�e okaza� si�, i� notowania rynkowe pow�druj�w niepo��danym przez Ciebie kierunku.