แผนบรหารการสอนประจ าบทท 1 ความรพนฐานเกยวกบศาสนา

หวขอเนอหาประจ าบท

1. ความหมายของศาสนา 2. ลกษณะของศาสนา 3. มลเหตของศาสนาและล าดบแหงศรทธา 4. ประเภทของศาสนา 5. ความส าคญของศาสนา 6. ประโยชนของศาสนา 7. ศาสนาพทธ 8. ศาสนาครสต 9. ศาสนาอสลาม

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. นกศกษาสามารถบอกความหมายและอธบายพฒนาการของศาสนาแตละศาสนาไดอยางถกตอง 2. นกศกษาสามารถระบหลกการของแตละศาสนาทแทรกอยในรปแบบการด าเนนชวตไดอยางถกตอง 3. นกศกษาสามารถสามารถวเคราะหความเหมอนและความตางของแตละศาสนาไดอยางถกตอง 4. นกศกษาตระหนกในความส าคญของแตละศาสนาและประพฤตตนตามหลกธรรมของศาสนาทตนนบถอไดอยางเหมาะสม

2

วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอนประจ าบท

1. วธสอน

1.1 การเจรญสนตภาวนา 1.2 การประเมนความรเดม 1.3 การฟงบรรยายและอภปราย 1.4 การใหท างานรวมกนเปนกลม

2. กจกรรมการเรยนการสอน

2.1 การเจรญสนตภาวนา อาจารยและนกศกษารวมกนสวดมนตแผเมตตาใหกบตนเอง พอแม ญาต มตร คร อปชฌาย อาจารย เทวดา เปรต เจากรรมนายเวร และ สรรพสตว ซงจะท าใหนกศกษามทาททเปนมตรกบสงมชวตทงปวงอนเปนจดเรมตนแหงสนตสขภายในและสนตภาพภายนอก 2.2 การประเมนความรเดม ใหนกศกษาแสดงความคดเหน เรอง ความหมายของศาสนา องคประกอบของศาสนา ประเภทของศาสนา และลกษณะของศาสนาทพงประสงคของนกศกษา โดยการแสดงความเหนนไมมผลตอระดบคะแนนของนกศกษา แตเพอประเมนเปรยบเทยบกบความรหลงเรยน 2.3 การฟงบรรยายและอภปราย อาจารยบรรยายประกอบพาวเวอรพอยต เรอง ความรพนฐานเกยวกบศาสนา มจดประสงคหลกคอการกระตนใหนกศกษาเกดความสงสยและอยากแสวงหาความรตอยอด โดยเปดโอกาสใหนกศกษาอภปรายแสดงความคดเหนสนบสนนความรเดมของตนกอนทจะมการสรปรวบยอดเปนองคความรตอไป 2.4 การใหท างานรวมกนเปนกลม ใหนกศกษาจดกลมเปน 10 กลม เพอรบผดชอบท าแบบฝกหดทายบทกลมละขอ เสรจแลวใหแตละกลมน าเสนอ โดยกลมอนตองแสดงความคดเหนหรอตงค าถามตอกลมทน าเสนอในลกษณะเหนดวยหรอไมเหนดวยกไดแตตองไมซ ากบค าตอบนน ๆ

3

สอการเรยนการสอน

1. หนงสอสวดมนต ประกอบดวย บทสวดมนต บทปลงใจ และบทแผเมตตา 2. พาวเวอรพอยตประกอบการสอน เรอง ความรพนฐานเกยวกบศาสนา 3. วดทศนสารคด เรอง ทองจกรวาล ตอน พระเจาและเอกภพ 4. เอกสารประกอบการสอนวชาศาสนากบสนตภาพ

การวดผลและการประเมนผล

1. ประเมนจากพฤตกรรมการมสวนรวมในการเจรญสนตภาวนา

2. ประเมนความรหลงการเรยนเทยบกบความรเดมของนกศกษา

3. ประเมนจากการรวมแสดงความคดเหน

4. ประเมนจากการท าแบบฝกหดทายบท

4

5

บทท 1 ความรพนฐานเกยวกบศาสนา

ศาสนาคออะไร มบอเกดและหลกการอยางไรบาง มนษยจ าเปนหรอไมทตองมศาสนา เมอมนษยมศาสนาแลวจะท าใหสงคมมนษยเกดสนตภาพหรอไม เพอท าความเขาใจประเดนเหลาน ในบทนจงจะกลาวถงความรเบองตนเกยวกบศาสนาประกอบดวยประเดนส าคญ 6 ประเดน ไดแกความหมาย หลกการทวไปของศาสนา มลเหตของศาสนาและล าดบแหงศรทธา ประเภทของศาสนา ความส าคญของศาสนา และ ประโยชนของศาสนา นอกจากนนจะแสดงสารตถะของศาสนาสากล 3 ศาสนา คอ ศาสนาพทธ ศาสนาอสลาม และศาสนาครสต ในประเดนทส าคญ 2 ประเดน คอ หลกความเชอ และหลกปฏบตทเกยวของกบสนตภาพ เปนล าดบไป

ความหมาย

ศาสนาแมจะเปนสงทคนเคยกบมนษยทกคนตงแตเกดจนตายแตความเขาใจเหลานนสวนมากเปนความเขาใจโดยประเพณยงไมสจะเปนความเขาใจในเชงวชาการนก จงจ าเปนทจะตองท าความเขาใจความหมายของค าวาศาสนาใหถกตองตรงกน ดงน ค าวา ศาสนา หมายถง ค าสงสอนของศาสดาผประกาศและต งศาสนาขนเพอแนะแนวทางใหแกผทปรารถนาความสขพงปฏบตตามหลกทสงไว (เสฐยรโกเศศ, 2515: 11 อางถงใน พระมหานครนทร แกวโชตรง, 2548: 47) พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (ราชบณฑต, 2556: 1142-1143) ไดใหความหมายของศาสนาไววา ศาสนา คอ ลทธความเชอถอของมนษยอนมหลกแสดงก าเนดและสนสดของโลก เปนตน อนเปนไปในฝายปรมตถประการหนง แสดงหลกธรรมเกยวกบบญบาปอนเปนไปในฝายศลธรรมประการหนง พรอมทงลทธพธทกระท าตามความเหนหรอตามค าสงสอนในความเชอถอนน ๆ เสฐยร พนธรงษ (2546: 8-12) กลาววา ศาสนาในภาษาองกฤษใชค าวา religion ซงมาจากภาษาลาตนวา religare หรอ relegere ตรงกบค าวา together คอ การรวมเขาดวยกน (ระหวางสงหนงกบสงหนง) มความหมายวา ผกพน หรอสมพนธระหวางสง 2 สง ใหเปนสงเดยวกน อธบาย ไดวา ความสมพนธระหวางมนษยกบอ านาจเหนอมนษย ความหมายโดยตรงในทน คอ

6

ความสมพนธ (ทางวญญาณ) ระหวางมนษยกบพระเจา และโดยนยแหงค าศพทซงมความหมายดงน ค าวา religion ซงแปลวา ศาสนา จงเปนเรองความสมพนธ (โดยศรทธา) ระหวางมนษยกบพระเจา หาใชมความหมายตามนยแหงค าวาศาสนาของศาสนาประเภทอเทวนยม เชน พทธศาสนา ไม

1. ความหมายของศาสนาในภาษาองกฤษ

เสฐยร พนธรงษ (2546: 8-12) กลาวสรปวา ศาสนาของนกปราชญตะวนตกหรอศาสนาประเภทเทวนยม คอ การมอบศรทธาบชาพระเจาผมอ านาจอยเหนอตนดวยความเคารพ ย าเกรง มลกษณะ 4 ประการ คอ

1.1 มหลกความเชอวาพระเจาเปนผสรางโลก และสรรพสงในโลก 1.2 มหลกความเชอวา ค าสอนตาง ๆ มาจากพระเจา ทงทเปนสวนธรรมจรรยาและ

กฎหมายในสงคม 1.3 มหลกความเชอบางอยางเปนอจนไตย คอใหเชอไปตามค าสอนโดยไมค านงถง

ขอพสจน (ตามหลกวทยาศาสตร) แตอาศยอานภาพของเทพเจาผอยเหนอตนเปนเกณฑ 1.4 มหลกการยอมมอบตน มอบการกระท าของตนและสงอนใดทเกยวของกบตน

ใหแกพระเจาดวยความจงรกภกด โดยไมตองมขอโตแยง ขอนสมดงทฝรงผเปนเจาของศพท religion เขยนไววา “Submit oneself to (the) God”. คอ การยอมใหเสรภาพทงปวงของตนไปขนอยกบพระเจา

2. ความหมายของศาสนาในภาษาไทย

ค าวา ศาสนา ในภาษาไทย เสฐยร พนธรงษ (2546: 8-12) กลาววามความหมายตรงกนขามกบค าวา religion ซงเปนความหมายทตรงกบหลกการของศาสนาประเภทอเทวนยมโดยเฉพาะพระพทธศาสนาเพราะอทธพลของพระพทธศาสนาทมตอสงคมไทย มองคประกอบ 4 ประการ ดงตอไปน

2.1 ไมมหลกความเชอวา พระเจาเปนผสรางโลก แตมหลกเชอวากรรมเปนผสรางโลกและสรางสรรพสง (กมมนา วตตต โลโก)

2.2 ไมมหลกความเชอวา ค าสอนตาง ๆ มาจากพระเจา แตมหลกเชอทวา ค าสอนตาง ๆ ผร (คอ พทธ) เปนผสงสอน (สพพปาปสส อกรณ กสลสสปสมปทา สจตตปรโยทปน เอต พทธานสาสน )

7

2.3 ไมมหลกความเชอไปตามค าสอน โดยไมค านกถงขอพสจน แตมหลกใหพสจนค าสอนนน (กาลามสตร)

2.4 ไมมหลกการยอมมอบตนใหแกพระเจา แตมหลกในการมอบตนใหแกตนเอง (อตตา ห อตตโน นาโถ)

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต) (2548: 1-5) กลาววา ศาสนา เปนค าทก าหนดความหมายกนขนตามสมมตในโลกโดยเฉพาะศาสนา เปนค าทมการบญญตซอนกนมาหลายชนจนกระทงความหมายทใชขณะนคนสวนใหญเขาใจไปตามความหมายของค า ฝรง คอ religion ซงมความหมายไมตรงกบค าวาศาสนาในภาษาไทย นอกจากนน ยงมการแบงแยกอกวาเปนศาสนานนศาสนานเหมอนกบตดปายให แลวคนกตดในปายนนดวย เรยกวาตด 2 ชน ดงนนการเขาใจเรองศาสนาใหชดเจนจงจ าเปนตองมอง 2 ชน ทงชนนอก คอ ชอทเปนเหมอนปาย และเปนรปแบบ ทงชนใน คอ เนอหาสาระ

ความหมายชนท 1 ของศาสนาไดมาเพราะการด าเนนชวตของมนษยทามกลางสงแวดลอมและเพอนมนษยโดยการด าเนนชวตรวมกนของมนษยนนไมใชเพยงเพอความอยรอดแตเพอความอยดดวยซงคณสมบตพเศษของมนษยทใชปญญาจดการกบสภาพทไมพงปรารถนาทเกดจากธรรมชาตและมนษยดวยกนเอง จากการตองพยายามด าเนนชวตใหรอดทามกลางสภาพแวดลอมอยางนมนษยกคดค านงเกยวกบสงทตนตองประสบนน และมความสงสยอยากจะรวาเปนอะไร และจะปองกนแกไขใหตนพนจากภยนนไดอยางไร ศาสนาจงเกดขน นอกจากน เมอดลกลงไป มนษยมไดมองแคสงแวดลอมภายนอกเทานน มนษยยงมความรสกนกถงสงทเรยกวาความจรง ความถกตอง ความดงามเปนตนดวย โดยตองการรวาความจรงของชวตคออะไรและจะมชวตทดงามไดอยางไร นคอสาระทแทจรงของศาสนา

ความหมายชนท 2 ของศาสนาเกดขนมาเพอจะรกษาสาระทแทจรงของศาสนา หมายความวา เมอมหลกการขนมาแลวเพอจะใหหลกการนนด ารงอยกตองมการจดตง เมอมการจดตงกกลายเปนรปแบบเปนระบบ เปนกฎเกณฑกตกาขนมา นอกจากเพอรกษาหลกการไวแลว รปแบบยงเปนสอน าหลกการใหเขาถงประชาชนหมใหญ และเพอใหไดผลทเปนจดหมายของหลกการนนดวย เพราะวารปแบบนนคนจดตงขนมาเพอจดสภาพแวดลอมเปนตน ใหเออตอการด าเนนชวตทจะเปนไปเพอจดหมายทมงประสงคตามหลกการนน ดวยเหตนรปแบบตาง ๆ จงเกดขนมาแลวมนษยกอาศยรปแบบเหลานเพอสนองหลกการ

ถาเขาใจความหมายสองขนของศาสนาเชนน กจะไมมการยดตดถอมนอะไรมาก แตจะรเขาใจถงตวความมงหมายทแท แมจะรอยวา รปแบบนนกส าคญและตองปฏบตใหถกตอง แตทงหมดนนกเพอใหเกดผลทสนองความมงหมายของหลกการนนเอง และหลกการนน

8

วาโดยแทจรงกคอ หลกการเพอความดงามของมนษย ในทสดกตองมาลงทนคอท าอยางไรจะชวยใหมนษยเขาถงความจรง ความถกตอง ความดงาม ทงของชวตสวนตวและของสงคมทนจดส าคญกอยทวา หลกการนนเราเหนดวย หรอเหนวาอยางนอยกมเคาทจะชวยใหมนษยเราไดเขาถงสงทมงประสงคหรอไมสวนรปแบบนนเราอาศยเพยงเปนสอชวย คอเปนเครองชวยใหเกดผลทางปฏบตในการเดนหนาไปสจดมงหมาย ถาเขาใจอยางนเรากจะไมเอารปแบบนนมาเปนเหตทจะท าใหเกดความแตกแยก

จากการทศาสนาไมไดแยกจากเรองอน ๆ โดยแทรกบาง ซมบาง ปนบาง แฝงบางครอบบาง คลมบาง ไมเชงบวก กเชงลบ ในทกกจกรรมและกจการอนของคนทงบคคล สงคม และโลก ดงนน การจะแกปญหาสนตภาพ จงจ าตองเขาใจศาสนาอยางถกตอง

ลกษณะของศาสนา

1. ลกษณะทวไปของศาสนา

ลกษณะทเรยกวาศาสนาไดไมวาจะเปนศาสนาตามความหมายของภาษาไทย หรอตามความหมายของภาษาองกฤษคอค าวา religion กตาม มหลกทนกปราชญทางศาสนายอมรบ ดงน

1.1 ตองเปนเรองเชอถอได มความศกดสทธและตองเคารพบชาตามความเชอถอนน 1.2 ตองมค าสอนแสดงธรรมจรรยา และกฏเกณฑทเกยวกบการกระท า การปฏบต

เพอบรรลผลอนดงามของสงคม 1.3 ตองมตว ผประกาศ ผ สอน หรอผ ต ง และยอมรบเปนความจรงตาม

ประวตศาสตร 1.4 ตองมผสบตอ รบค าสอนนนปฏบต ประพฤตตามกนตอมา ผประพฤตตามกน

มานน สวนมากเรยกกนวา พระ นกพรต หรอ นกบวช เปนผมหนาทท าพธกรรมในศาสนานน ๆ (เสฐยร พนธรงษ, 2546: 8-12)

2. ลกษณะสากลของศาสนา

นอกจากลกษณะทวไปของศาสนาขางตนแลว พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต) (2548: 9-10, 54-55) กลาววา ศาสนาตองประกอบดวยหลกการอนเปนสากล ซงค าวา สากล ในทน ไมไดหมายถงสงทคนยอมรบกนมาก ๆ แตหมายถงความจรงทไมเขาใครออกใคร ไมวาอยทไหนมนกเปนอยางนนอยางนกเรยกวาเปนสากล เปนสากลตามธรรมชาต ตามธรรมดา เชน เปนมนษยก

9

ตองกนอาหาร หรอเปนชวตกตองกนอาหาร เปนตน หลกการอนเปนสากลของศาสนาม 3 ดานไดแก 2.1 ความจรงทเปนสากล เชนวา การท าความดเปนเหตใหไปสวรรค การท าความชวเปนเหตใหไปนรกเปนหลกการตอความจรงทเปนกลาง ๆ อยางน โดยไมมการจ ากดวา ตองเปนการท าดททานผนนผนโปรดปรานยอมรบจงจะท าใหไปสวรรคได หรอแมจะท าชว ถาทานผนนผนยกโทษให กไมตองไปนรก เปนตน

2.2 ความเปนมนษยทเปนสากล เชนวา การท าลายชวตมนษยเปนบาปหรอเปนความไมด ไมสมควรทงนน ถอเปนกลาง ๆ อยางน ไมมการจ ากดวา ฆามนษยพวกนจงจะเปนบาป ฆามนษยพวกนนอยนอกศาสนา ไมเปนบาป แตกลบไดบญ เปนตน

2.3 เมตตาทเปนสากล คอ ใหทกคนแผความรสกรกใครมไมตรตอเพอนมนษยทวไปโดยไมแบงแยกวาเปนกลมไหนพวกใดนบถอลทธศาสนาใด เปนหลกการดานความรสกทเปนกลาง ๆ อยางน โดยไมมการจ ากดใหมเมตตาตอคนกลมทนบถอศาสนาน แลวใหเกลยดชงคนพวกโนน หรอคนนอกศาสนาของตน

มลเหตของศาสนาและล าดบแหงศรทธา

มนษยนนเมอเกดมาเหนไดชดวาจะมชวตอยรอดไดตองอาศยอาหารและสงทเออตอการด ารงชวตทางกายภาพ แตเมอมชวตอยรอดแลวความตองการของมนษยกเพมขนเปนความตองการดานจตใจ ซงไดแกศาสนา เสฐยร พนธรงษ (2546: 16-36) กลาววา ศาสนาเปนความตองการอยางหนงในความตองการทงหลายของมนษย ซงความตองการของมนษยนนเมอกลาวโดยสรปม 3 อยาง ไดแก 1) ความตองการทางรางกาย (physical needs) ไดแก ความตองการปจจย 4 คอ ความตองการทางเศรษฐกจ 2) ความตองการทางสงคม (social needs) คอ ความปรารถนาสรางหลกฐานทางครอบครว หลกฐานในหมคณะ ในชาต และกวางออกไปถงความตองการผกพนระหวางชาต และ 3) ความตองการทางจตใจ หรอ ทางศาสนา (spiritual needs) ไดแก ความจ าเปนตองมศล คอ การละความชว และมธรรม คอ การประพฤตด อนเปนรากฐานของกจทงปวง ความตองการทางศาสนาขอสดทาย คอ รากฐานเครองรบรองความตองการทงสองอยางขางตน รางกายจะด ตองการปจจย 4 เปนเครองบ ารงฉนใด สงคมในชาตและระหวางชาต จะมนคงถาวรอยได ตองประกอบดวยศลธรรม จะละทงศลธรรมคอศาสนาไมไดเชนเดยวกน เรองของบคคลแตละคน เรองของสงคมแตละหม ประวตศาสตรของแตละชาต ทพนาศลมจมไปอยางนาเสยดายนน เพราะคนในสงคมนน ๆ เหนวา ศาสนาไมใชปจจยจ าเปนส าหรบตน

10

ดงนน จงอาจกลาวเปนนยามสน ๆ ไดวา ศาสนา คอ หลกธรรมทท าใหมนษยกลายสภาพจากความเปนคนเยงและสตวปา ท าใหสตวปากลายสภาพเปนมนษยสามารถอยรวมกนไดกบมนษยทมใชผมสภาพเปนคนเยง และมใชมสภาพเปนสตวปาทงหลาย ศรทธา คอ ความเชอ เปนจดเรมของทกศาสนา ศรทธาม 2 อยาง ไดแก ศรทธาอนเปนญาณสมปยต คอ ความเชอทประกอบดวยปญญา รเหตรผล และ ศรทธาอนเปนญาณวปยต ไดแก ความเชออนเกดจากความไมรเหตรผล หากแยกมลเหตของศาสนาตามววฒนาการทางความคดของมนษยตงแตสมยโบราณมาจนถงปจจบน สามารถแยกไดเปน 6 ประเภท ไดแก 1) ศาสนาทเกดจากอวชชา (ความไมรเหตรผล) 2) ศาสนาทเกดจากความกลว 3) ศาสนาทเกดจากความจงรกภกด (ภกด) 4) ศาสนาทเกดจากปญญา (ความรเหตรผล) 5) ศาสนาทเกดจากอทธพลของคนส าคญ และ 6) ศาสนาทเกดจากลทธการเมอง เมอก าหนดล าดบการนบถอหรอล าดบแหงศรทธาออกมาเปนขน แบงออกเปน 7 ล าดบ ตามววฒนาการแหงความคดมนษย ไดแก 1) การนบถอธรรมชาต (aninatism) 2) การนบถอผสางเทวดา (animism) 3) การบชาบรรพบรษ (ancestor worship) 4) การนบถอเทพเจาหลายองค (poly-theism) 5) การนบถอพระเจาองคหนงของชนกลมหนง (heno-theism) 6) การนบถอพระเจาองคเดยว (mono-theism) และ 7) เหตผล

ประเภทของศาสนา

เสถยร พนธรงษ (2546: 16-36) เมอไดกลาวถงมลเหตของศาสนาและล าดบแหงศรทธาไวแลว ยงไดกลาวถงประเภทและความส าคญของศาสนาไวดงน

1. ศาสนาแบงตามสภาพการณ

ศาสนาทแบงตามสภาพการณปจจบน ม 2 ประเภท ไดแก ศาสนาทตายแลว (dead religion) และ ศาสนาทยงมชวตอย (living relgion) ดงน 1.1 ศาสนาทตายแลว หมายถง ศาสนาทเคยมผนบถอในอดตกาล แตปจจบนไมมผ นบถอ คงเหลอแตชอไวในประวตศาสตร ม 12 ศาสนา ไดแก

1.1.1 ทวปแอฟรกา 1 ศาสนา คอ ศาสนาของคนอยปตโบราณ 1.1.2 ทวปอเมรกา 2 ศาสนา ไดแก ศาสนาของเปรโบราณ และ ศาสนาของ

เมกซกนโบราณ

11

1.1.3 ทวปเอเชย 5 ศาสนา ไดแก ศาสนามถรา (ศาสนาทนบถอพระอาทตยของพวกเปอรเซย) ศาสนามนก (ถอวาพระเจากบซาตาน หรอพญามาร เปนของคกนชวนรนดร) ศาสนาของชนเผาบาบโลเนย ศาสนาของชนเผาฟนเซย ศาสนาของพวกฮตไตต

1.1.4 ทวปยโรป 4 ศาสนา ไดแก ศาสนาของพวกกรกโบราณ ศาสนาของพวกโรมนโบราณ ศาสนาของพวกตวตนยคแรก และศาสนาของพวกทอย ณ แหลมสแกนดเนเวย (สวเดน นอรเวย และ เดนมารก)

1.2 ศาสนาทยงมชวตอย หมายถง ศาสนาทยงมผนบถออยในปจจบน ม 11 ศาสนา ไดแก

1.2.1 ศาสนาทเกดในเอเชยตะวนออก 3 ศาสนา ไดแก ศาสนาเตา ศาสนาขงจอ ศาสนาชนโต 1.2.2 ศาสนาทเกดในเอเชยใต 4 ศาสนา ไดแก ศาสนาพราหมณ-ฮนด ศาสนาเชน หรอนครนถ ศาสนาพทธ ศาสนาสกข 1.2.3 ศาสนาทเกดในเอเชยตะวนตก 4 ศาสนา ไดแก ศาสนาโซโรอสเตอร ศาสนายดาห หรอยว ศาสนาครสต และศาสนาอสลาม หรอมะหะหมด

2. ศาสนาแบงตามความแตกตางของความเชอ

การแบงศาสนาตามความแตกตางของความเชอ ม 2 ประเภท ไดแก ศาสนาเทวนยม และศาสนาอเทวนยม 2.1 ศาสนาเทวนยม ไดแก ศาสนาทนบถอพระผเปนเจา เชน ศาสนาครสต ศาสนาอสลาม และศาสนาพราหมณ-ฮนด เปนตน ศาสนาเทวนยมนยงแบงออกเปน 2 กลม ดงน 2.1.1 เอกนยม (นบถอพระเจาองคเดยว) ไดแก ศาสนาครสต และศาสนาอสลาม 2.1.2 พหเทวนยม (นบถอพระเจาหลายองค) ไดแก ศาสนาพราหมณ – ฮนด 2.2 ศาสนาอเทวนยม ไดแก ศาสนาไมเชอวามพระเจา ศาสนาประเภทนนบถอแตพระธรรมลวน ๆ เชน ศาสนาพทธ และศาสนาเชน

12

ความส าคญของศาสนา

ศาสนาเปนท งเปาหมายและวธปฏบตในการด าเนนชวตของมนษย ซงอาจสรปความส าคญของศาสนาได 11 ประการ ดงน

1. เปนศนยรวมทางจตใจของคนในสงคม 2. ชวยกลอมเกลาจตใจใหสะอาดพรอมจะรบความดไดงาย 3. ชวยประคบประคองคนไมใหหลงไปในอ านาจฝายต า 4. ชวยใหคนทผดหวงในชวตแกปญหาดวยปญญา 5. ท าใหชวตครอบครวมความอบอน 6. ชวยท าใหทรพยากรมนษยมคณคายงขน 7. ชวยสรางมนษยสมพนธอนดตอกน ชวยขจดชองวางทางสงคม สรางความไววางใจ

ซงกนและกน 8. เปนรากฐานแหงคณงามความดทงปวง เชน กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบของสงคม 9. เปนบอเกดแหงศลปวฒนธรรม 10. เปนบอเกดแหงวทยาการตาง ๆ 11. เปนมรดกล าคา เปนความหวง และวถทางสดทายแหงความรอดของมวล

มนษยชาต

ประโยชนของศาสนา

ประโยชนของศาสนามอยทงแกตนเอง สงคม และสงแวดลอม หากศาสนาใดไมมประโยชนกมกจะถกละทง ไมมผนบถอ และเปนสาเหตหนงทท าใหศาสนานนเปนศาสนาทตายแลว กลาวโดยสรปประโยชนของศาสนา (ประทป สาวาโย, 2545: 2–5) มดงน 1. ชวยท าใหคนมจตใจสง และประเสรฐกวาสตว 2. ชวยท าใหคนมวนยในตวเองสง ไมดใจจนเกนเหตเมอประสบกบอารมณด และไมเสยใจจนเสยคนเมอเผชญกบเหตราย 3. ท าใหคนในสงคมอยกนไดอยางสงบสข 4. ชวยสงเสรมและสรางสรรคผลงานอนมคาทางดานศลปะ และวฒนธรรมแกสงคม 5. สอนใหคนเปนอสระจากการครอบง าของกเลสตณหา (ความชว) โดยใชสตปญญาเปนเครองชน าทางทถกตอง

13

6. ชวยท าใหโลกยตขอพพาทตาง ๆ ได แลวน ามาซงสนตภาพแกโลกในทสด 7. ชวยประสานรอยราวในสงคมมนษยท าใหสงคมมเอกภาพในการท า การพด และการคด

พทธศาสนา

1. หลกความเชอ

พทธศาสนามหลกความเชอทส าคญ 5 ประการ ทชาวพทธจ าเปนตองม (กรมการศาสนา, 2554: 10-12) ดงน 1.1 การเชอกรรม พระพทธศาสนาเนนใหเชอเรองกรรม คอ การกระท า กรรมเปนค ากลาง ๆ ท าดเรยกวา กศลกรรม ท าไมดเรยกวา อกศลกรรมแบงเปน 3 ทาง คอ ทางกาย ทางวาจา และทางใจ การกระท าทางกาย เรยกวา กายกรรม ทเปนอกศล เชน ไปฆาคนอนหรอสตวอนใหตายหรอทรมาน การลกทรพย คอถอเอาสงของทไมมใครอนญาตใหโดยพลการ ประพฤตผดในกาม เชน ประพฤตผดในคครองผอน การกระท าทางวาจาหรอค าพด เรยกวา วจกรรม ทเปนอกศล เชน พดเทจหรอพดโกหก พดสอเสยด พดหยาบคาย และพดเพอเจอ ไรประโยชน การกระท าทางใจหรอคดอยในใจ เรยกวา มโนกรรม ทเปนอกศล เชน คดอยากจะไดของคนอน คดพยาบาท และคดผดไปจากหลกพระธรรมค าสงสอน ในทางตรงกนขามถาท าด พดด คดด กจะเปนกายกรรม วจกรรม และมโนกรรมฝายกศล เรยกวา กศลกรรม กศลกรรมใหผลเปนสข สวนอกศลกรรมใหผลเปนทกข 1.2 การเชอผลแหงกรรม พระพทธศาสนาสอนวา การกระท าทกอยางไมวาทางกาย ทางวาจา หรอทางใจ ยอมมผลตดตามมา ท าดไดผลด ท าชวไดผลชว คนจะไดดหรอไดชวเปนเพราะตวเปนผกระท า คนจะมเกยรตสงต า กเปนเพราะเราท าตว กรรมดใหผลด กรรมชวใหผลชว กรรมใหญใหผลใหญ กรรมเลกนอยใหผลเลกนอย การใหผลแหงกรรม จะมความเทยงธรรมทสด ไมเลอกทรกมกทชง ไมเกรงกลวอ านาจตอใคร ๆ ใหกบคนต าตอยอยางไร กจะใหกบคนทมอ านาจวาสนาเชนนน ถาคนทงสองกระท ากรรมไวเหมอนกน 1.3 การเชอวาทกคนมกรรมเปนของตนเอง พระพทธศาสนาสอนวา ผลแหงกรรมเปนสมบตเฉพาะตว ใครท าคนนนได จะแบงปนเผอแผกนไมได ผลแหงกรรมไมใชมรดกจะยกใหกนได บคคลไมมสถานทปลอดภย

14

ส าหรบผลแหงกรรม จะเหาะไปในอากาศ จะมดไปในถ า หรอจะด าน าหนลงไปใตมหาสมทรกไมสามารถจะซอนตว หรอหนไปจากผลแหงกรรมได เพราะผลแหงกรรมจะอยตดตวผกระท าไปทกหนทกแหง เหมอนเงาตดตามตวไป ฉะนน ผลแหงกรรมไมหมดอายความ ท าไวนานเทาไรผกระท าจะจ าไดหรอไมกตาม ผลแหงกรรมกจะยงคงด ารงอย ขามภพขามชาตจนกวาจะใหผลเสรจเรยบรอยแลวเปนอโหสกรรมแลวจงจะยต 1.4 การเชอวาพระพทธเจาตรสรจรง ชาวพทธทแทจ รงจะตองมศรทธามนคงในพระธรรมค าส งสอนของพระพทธเจา เพราะพระธรรมค าสงสอนของพระองค ลวนเปนเรองจรงไมไดแตงขนมา หรอไดรบค าบอกเลาจากใคร แตพระองคทรงเปนพระสพพญญ ตรสรทกสงทกอยางดวยพระปญญาอนบรสทธของพระองคเอง ตรสไวอยางไร ยอมเปนจรงอยางนนแนนอน

2. หลกปฏบต

หลกปฏบตของพทธศาสนาหรอทเรยกวาจรยธรรม (กรมการศาสนา, 2554: 16-17) แบงออกเปน 3 ระดบ ดงน 2.1 จรยธรรมขนมลฐาน คอ เบญจศล (ศล 5) และ เบญจธรรม (ธรรม 5) ไดแก 2.1.1 ไมฆาสตว - มเมตตากรณา 2.1.2 ไมลกทรพย - ซอสตยสจรต 2.1.3 ไมประพฤตผดในกาม - ยนดพอใจในคครองของตน 2.1.4 ไมพดปด - พดค าจรง ออนหวาน ประสานประโยชน 2.1.5 ไมดมของมนเมา - มสตสมปชญญะ รคดรท า รจ า รพด 2.2 จรยธรรมขนกลาง คอ กศลกรรมบถ 10 ไดแก 2.2.1 ทางกาย 3 ไมฆาสตว ไมลกทรพย ไมประพฤตผดในกาม 2.2.2 ทางวาจา 4 พดค าจรง พดไพเราะออนหวาน พดประสานสามคค พดมประโยชน 2.2.3 ทางใจ 3 ไมโลภอยากไดของผอน ไมโกรธ ไมอาฆาตพยาบาท ไมเหนผดจากท านองคลองธรรม คอ เหนถกวาท าดไดด ท าชวไดชว เชอกรรม 2.3 จรยธรรมขนสง คอ มชฌมาปฏปทา คอ ปฏบตทางสายกลาง เรยกวา อรยมรรค หรอทางเดนอยางประเสรฐ มองค 8 ประการ ไดแก 2.3.1 สมมาทฏฐ คอ ความเหนชอบ 2.3.2 สมมาสงกปปะ คอ ความด ารชอบ

ปญญา

15

2.3.3 สมมาวาจา คอ เจรจาชอบ 2.3.4 สมมากมมนตะ คอ การงานชอบ 2.3.5 สมมาอาชวะ คอ เลยงชวตชอบ 2.3.6 สมมาวายามะ คอ ความเพยรพยายามชอบ 2.3.7 สมมาสต คอ ตงสตชอบ 2.3.8 สมมาสมาธ คอ ตงใจชอบ

ศาสนาครสต

1. หลกความเชอ

หลกความเชอของชาวครสตมาในพระคมภรเดม ซงกลาวสอนบญญต 10 ประการ เพอการปฏบตของมนษยทพงมตอพระเจา และมนษยตอมนษยดวยกนเอง เพอความผาสกของชวตเมอปฏบตตามหลกค าสอน ดงน

1.1 การเชอในพระยาหเวหวาเปนพระเจาองคเดยว ไมมพระเจาอนใดอก 1.2 การไมท ารปเคารพส าหรบตนหรอนมสการรปเหลานน 1.3 การไมกลาวพระนามพระยาหเวหอยางไมเหมาะสม 1.4 การระลกถงวนสะบาโตวาเปนวนศกดสทธ โดยจะตองท างานทงหมดในหกวน

แตวนทเจดเปนวนพกผอนทถวายแดพระยาหเวห 1.5 การนบถอบดามารดา 1.6 การไมฆาคน 1.7 การไมลวงประเวณ 1.8 การไมลกขโมย 1.9 การไมเปนพยานเทจใหรายเพอนบาน 1.10 การไมโลภอยากไดทรพยสนใด ๆ ทเปนของเพอนบาน

2. หลกปฏบต

2.1 ความโกรธ ค าสอนไดสะทอนถงขอหามในพระธรรมบญญตเดมทวา อยาฆาคน แตพระ

เยซไดมาขยายค าสอนนใหลกซงยงขน โดยชใหทกคนพงระวงในดานจตใจดวยมใชระวงแตทาง

ศล

สมาธ

16

กายเพยงทางเดยว โดยเฉพาะอยางยงความโกรธซงเปนอารมณความรสกอยางหนงทใหผลในทางกาย การฆายากทจะเกดขนไดถาไมมความโกรธ ความโกรธจงเปนอารมณความรสกททกคนตองระวงอยาใหเกดขนได ความในใจทมอยจะตองปลดเปลองใหหมด อยาไดตดคางไวเพราะสงเหลานเมอทบถมมากเขาจะมผลทางกาย ในทสดท าใหเกดการเขนฆาท าลายลางซงกนและกน

2.2 การลวงประเวณ ค าสอนไดแสดงใหเหนถง การปฏรปทางความคดแตเดมทมงหมายเฉพาะการ

ลวงประเวณทเกดขนทางกายแตพระเยซไดสอนใหลกซงไปกวาน โดยเตอนใหทกคนระวงการลวงประเวณทางใจ ซงเกดจากความพอใจในทางจตวญญาณ ดงนนถารางกายเราสวนใดสวนหนงท าผด ท าบาป ควรท าลายสวนนนทงเสย เพราะถงจะเสยอวยวะไปกดกวาตวเราจะตองลงนรก

2.3 การหยาราง

ค าสอนนแสดงใหเหนถงโลกทศนอนยาวไกลของพระเยซทเหนวา แตเดมมาทมการอนญาตใหบคคลทงหลายหยากนอยางงาย เพยงแคท าหนงสอหยากนกเปนการเพยงพอแลวนน เทากบเปดโอกาสใหบคคลไมเกรงกลวตอบาป การแตงงานกจะเกดขนเพราะความพอใจแตขาดความรบผดชอบและการหยารางกจะมมากขน จงจ าเปนอยางยงทจะตองมผชน าและท าความเขาใจในเรองนกอนทสงคมจะเตมไปดวยคนท าชวเพราะความไมรจรง

2.4 การสบถสาบาน ค าสอนนไดท าใหเหนวา บคคลควรยดถอสจจะและความจรงใจอยางมนคง

โดยไมจ าเปนตองไปอางสงศกดสทธหรอสงอน ๆ เพอเปนหลกประกนค าพดของตนเอง คนทมจตใจมนคงในค าสอนของศาสนายอมไมกลาวค าเทจ และมความเชอมนในตนเองท าทกอยางดวยความซอสตย

2.5 การตอบแทน

ค าสอนนไดแสดงใหเหนวาพระเยซไมตองการใหบคคลทงหลายมจตใจอาฆาตแคนตอกน ค าสอนในตอนนท าใหนกถงการละอตตาในพทธศาสนา ตราบใดทคนเรายงมความยดมนถอมนในตวตนของตนอยกไมสามารถทจะท าอะไรเพอผอนและพระเจาได

2.6 การรกศตร ค าสอนนสะทอนใหเหนถงหลกแหงความเมตตากรณาตอสตวโลกทงหลาย

แมแตศตรผทคดราย บคคลนนไดชอวามนษยทสมบรณเพราะสามารถตานทานกเลสในจตใจได 2.7 การท าทาน ค าสอนนไดแสดงใหเหนวา พระเยซตองการใหบคคลท าดจนเคยชนเปนนสย

มากกวาทจะท าบญเพอหวงบ าเหนจรางวล เพราะความดทแทจรงคอการเปนผใหมากกวาผรบ

17

2.8 การอธษฐาน ค าสอนนแสดงใหเหนวาการสวดมนตอธษฐานดวยความเคารพอยางแทจรง

นน ตองไมอวดตววาเปนผเครงศาสนาและเปนผมศลมสตย ผปฏบตตอศาสนาดวยความเคารพอยางจรงใจ

2.9 การถออดอาหาร ค าสอนน สะทอนใหบคคลปฏบตทางศาสนาดวยความเชอมน การถออด

อาหารเปนการปฏบตทางศาสนาททกคนควรเตมใจท า แตไมใชจ าใจท า เพราะนนไมใชความดทแทจรง

2.10 ทรพยสมบตในสวรรค ค าสอนน ท าใหเกดแนวคดในเรองการท าจตใหหมดความยดถอในทรพย

สมบต ภายนอกกาย แตความดยงท ามากเทาใดสวรรคยอมเปนทไปส าหรบบคคลนน 2.11 ประทปของรางกาย ค าสอนนท าใหเราคดไดวาความสวางในจตใจนนเกดจากมมมองอนถกตอง

ถาดวงตาสามารถหยงเหนสจธรรมของชวตได การด าเนนชวตยอมเปนไปตามปกต 2.12 พระเจาและเงนทอง ค าสอนนสะทอนแนวคดทวา คนเราไมสามารถยดถอเงนตราหรอพระเจาเปน

ทพงอาศย โดยพรอมกนทงสองอยาง แตจะตองเลอกอยางใดอยางหนงดวยความรกและสตยซออยางหมดหวใจ และจะตองหมนประมาทอกฝายหนง เพราะนายทงสองนเปนปฏปกษตอกน

2.13 ความกระวนกระวาย ค าสอนนท าใหเหนวา มนษยรกและศรทธาในพระเจากควรจะวางใจเชอ

พระองค ใหค านงถงแตปจจบนเทานน และท าดใหถงทสดของความดนน 2.14 การกลาวโทษผอน ค าสอนนท าใหเกดความคดทวา "บคคลหวานพชเชนใด ยอมไดผล อยางนน"

เรากลาวโทษผอนอยางไร และเรากจะถกกลาวโทษเชนนนบาง คนสวนมากไมใครมอง ตนเอง แตมกเพงโทษของผอน จงมองไมเหนความชวของตนท าใหเปนผทโลกทศนมดมวและปญญามดบอด

2.15 การขอ การหา และการเคาะ ค าสอนนไดแสดงใหเหนวาพระเจา ยอมมน าพระทยเมตตาแกผทกขยากทรอง

ขอความชวยเหลอ พระเจายอมไมทอดทง พระองคดตอพวกเขาอยางไร พวกเขากควรทจะด าเนนตามรอยพระองคดวยการปฏบตตอผอนอยางทปรารถนาจะใหผอนปฏบตเชนนนตอพวกเขา

18

2.16 ประตทคบแคบ

ค าสอนนเปนการเตอนสตบคคลใหด ารงตนอยในความไมประมาทคนสวนมากชอบความงาย ความสะดวกสบาย จงพลาดตอการท าผดท าชว จตทชอบความสะดวกสบาย จงมคนนอยมากทจะยอมประพฤตปฏบตความดงามและยอมตานกระแสความตองการของโลก คนสวนมากเลอกประตกวางซงเปนทางทสะดวกกวาประตทคบแคบเชนเดยวกบคนสวนมากเลอกทจะท าชวมากกวาทจะท าความดเพราะการท าดนนยากล าบาก ตองใชความอดทนและความพยายามอยางสง

2.17 การรจกตนไมดวยผลของมน ค าสอนนเปนการเตอนใจบคคลใหรจกเฟนบชาบคคลทควรบชา ไมศรทธา

เพยงเพราะเหนวามทาทนาเลอมใส แตใหดผลงานของบคคลทบอกถงคณคาทแทจรงของเขา 2.18 การไมรจกพระเจา

ค าสอนนไดแสดงใหเหนวาบคคลทเอยเรยกพระเจาบอยครง ไมไดหมายความวาจะไดสทธอยในอาณาจกรสวรรค เพราะปากทคอยพร าถงอยเสมอแตไมเคยปฏบตตามค าสอนของพระเจากไมไดชอวาเปนคนดทแทจรง และเปนคนทพระเจาไมเคยรจก

2.19 รากฐานสองชนด

ค าสอนนเปนตอนสดทายทย าเตอนใหบคคลทงหลาย น าค าสอนทกลาวมาทงหมดตงแตตนไปปฏบตซงจะเกดผลดแกเขาทงโลกนและโลกหนา อกทงเปนการเตอนสตบคคลใหด าเนนชวตอยดวยความไมประมาท (คลงปญญาไท, 2555)

ศาสนาอสลาม

1. หลกความเชอ

ศานาอสลามมหลกความเชอทส าคญ 6 ประการ ทชาวมสลมจ าเปนตองม (กรมการศาสนา, 2554: 52-60) ดงน 1.1 การเชอในอลลอฮ (ซบฮานะฮวะตาอาลา) พระองคคอพระผเปนเจาเพยงพระองคเดยวเทานน มสลมทกคนตองยดมนในพระองคอยางแนนแฟน ไมสงสยหรอลงเล พระองคทรงไวซงคณลกษณะอนสมบรณทสด มสลมยดมนวาพระองคทรงบนดาลทกสงทกอยาง ไมมสงใดเกดขนมาเองโดยล าพงอ านาจของสงนน แทจรงแลวพระองคทรงไวซงเดชานภาพ ทรงไวซงอ านาจอนสงสด ทรงเอกสทธในการปกครอง

19

และการบรหาร ทรงเปนทพงของทกสงสรรพ ทรงก าหนดการด าเนนชวตของมนษยและสตว รวมทงสรรพสงทงมวล พระองคทรงสพพญญ ทรงพระปรชา ทรงปกาศต ทรงสถตอยอยางนรนดร ทรงด ารงโดยพระองคเองไมอาศยปจจยอน ทรงแตกตางไปจากทก ๆ สง พระองคทรงไรตวตน พระองคไมใหก าเนด พระองคมถกก าเนด พระองคมใชสสารวตถ มใชพลงงาน มใชนามธรรม มใชรปธรรม พระองคทรงมอยอยางแนนอน ทรงพนไปจากญาณวสยของมนษยทจะพงสมผส สอสมผสทมนษยมอยนน ไมมประสทธภาพพอทจะสมผสพระองค พระองคทรงมองเหนทก ๆ สงแตไมมใครสามารถมองเหนพระองค 1.2 การเชอในมะลาอกะฮ มสลมเชอวาพระองคอลลอฮทรงบนดาลมะลาอกะฮขนมาซงเปนขาทาสของพระองค รบบญชาจากพระองค และปฏบตตามค าบญชาของพระองคอยางมนคงทสด มะลาอกะฮเปนเทพอนไรตวตน ไมมเพศ ไมกน ไมนอน ไมมคครอง ไมมบตร สามารถจ าแลงรางไดทกอยาง เปนอกโลกหนงอนแตกตางไปจากมนษย มนษยไมสามารถมองเหนในสภาพเดมของเขาได นอกจากจะแปลงรางเปนคนหรออยางอน 1.3 ศรทธาในคมภร มสลมตองศรทธาวา พระผเปนเจาทรงประทานคมภรอนเปนโองการของพระองคแกบรรดามนษยชาตผานศาสนทตในแตละยคแตละสมยเพราะโองการของพระองคเปนบทบญญตทมนษยจะตองน ามาปฏบตเปนธรรมนญสงสดทใครจะฝาฝนไมได จ านวนคมภรทพระองคทรงพระราชทานมานน เทาทนกวชาการระบไวมจ านวน ๑๐๔ เลม ในจ านวนนนทมชอเรยกและมสาระแหงบทบญญตโดยครบสมบรณ โดยมคมภรอลกรอานเปนคมภรฉบบสดทายทพระผเปนเจาทรงประทานจงเปนคมภรทสมบรณทงเนอหาสาระและรปแบบการใชภาษา 1.4 ศรทธาตอศาสนทตหรอศาสดา ศาสนทตผประกาศอสลาม เรยกวา “รอซล” หรอเปนศาสนทตทไมไดประกาศ กจะเรยกวา “นบ” แตการใหความหมายเชนนไมไดเขมงวดนก สวนใหญจงใชถอยค าทงสองน หมายความถงผเปนศาสนทตทท าการประกาศอสลาม 1.5 ศรทธาในวนสนโลก มสลมตองศรทธาวา โลกนพระผเปนเจาไดสรางขนเปนการชวคราว ส าหรบเปนแดนทมนษยไดด าเนนชวตสวนหนง เพอสโลกอนจรงและโลกนรนดรตอไป ดงนนโลกทเราอาศยอยในปจจบนน จงตองมวาระดบสลาย ไมวนใดกวนหนง ไมมใครสามารถตอบไดวาวนดบสลายของโลกหรอวนสนโลกนจะเกดขนเมอใด

20

1.6 ศรทธาในกฎแหงสภาวการณ สภาวการณทงหลายถกก าหนดมาเปนกฎอยางตายตวและแนนอน ซงตองด าเนนไปตามทก าหนดนน เชน แดดเผา ไอน าขนไปรวมตวกนอยบนอากาศ เปนกอนเมฆ เมอลมพดกกระจายตกลงมาเปนฝน ฝนตกลงมาบนพนดน ท าใหอดมสมบรณ มพนธไมและพชนานาชนดงอกงามขนมา มนษยและสตวไดรบประโยชนจากพชพนธเหลานน เปนกฎก าหนดสภาวะซงพระผ เปนเจาทรงก าหนดไว การด าเนนชวตของมนษยกเชนเดยวกน ถกก าหนดไวอยางเปนระบบทแนนอน ไมมใครสามารถฝนกฎเกณฑดงกลาวได ทกคนจะตองด าเนนไปตามกฎสภาวการณจากมนษยคนแรกจนถงคนสดทาย การประสบภยแหงชวตและความเดอดรอน จงเปนเพยงขอทดสอบของพระผเปนเจา เพอหลอมชวตของมนษยใหมความเขมแขงสามารถตอสกบภยนตรายนานปการไดอยางมนคง สงเหลานจงกลายเปนสงดงามส าหรบมนษย มสลมถอวาเปนขอก าหนดของพระเจา ซงจะตองยนดในสภาพดงกลาวอยางจรงใจ

2. หลกปฏบต

ความดทมสลมตองประพฤตอยเสมอ อนไดแกหนาทและมารยาททตองแสดงออก และคณสมบตทดทางจตใจ เชนตวอยาง (กรมการศาสนา, 2545: 65-68) ดงน 2.1 หนาทของบคคลตอพระเจา ชาวมสลมตองระลกอยเสมอวาตวเองอยตอหนาพระผเปนเจา พระองคทรงมองเหนอยตลอดเวลา จงตองท าแตความด มมารยาท และละเวนการกระท าทผดตอบทบญญตของพระองค 2.2 หนาทของผร ครและผรโดยทวไปจะตองส านกอยเสมอวาความรทตนไดมานนเปนไปโดยความเมตตาของพระผเปนเจา พระองคทรงประทานให ดงนนจงตองเผยแพรตอใหผอนไดรบความรนนโดยไมมงหวงอามสสนจางใด ๆ ทงสน และแนะน าความรไปสรางสมอ านาจบารม หรอ น าความรไปแขงขนกบใคร หรอทบถมผรอน ๆ หรอหาประโยชนอนมชอบ 2.3 หนาทของผไมร ผไมรจะตองศกษาเพอจะไดมความร ความรมไดจ ากดแตเฉพาะความรทางดานสามญหรอศาสนาดานใดดานหนง มสลมจะตองเรยนรทงสองดาน จนสามารถน าความร ความสามารถไปประพฤตทางดานศาสนาอยางด และน าความรสามญหรอวชาชพไปประกอบสมมาอาชพตอไป และผเรยนรทกคนจะตองใหความเคารพตอผสอนมความนอบนอมถอมตน พดจาสภาพ ออนโยน และคอยอปถมภผสอนของตนอยเสมอ

21

2.4 หนาทของลก ลกทกคนมหนาทตองระลกถงพระคณอนยงใหญของพอแม ตองมความกตญญกตเวทตาคณตอทานทงสอง ตองคดอปการะทานทงสอง ไมปลอยใหทานตองทนเดยวดาย อยกบความเหงา และตองปรนนบตทานทงสองเปนอยางดทสด 2.5 หนาทของพอแม เมอพอแมมลกกตองเลยงดลกอยางด ใหการดแล ใหความสข ใหการศกษา คอยอบรมบมนสยใหเปนคนด มมารยาทไมปลอยปละละเลยตอลกจนขาดความอบอนทางจตใจ เตลดออกไปหาความสนกสนานนอกครอบครว พอแมตองสรางสถาบนครอบครวใหเปนความหวงของลก เปนสวรรคของลก อยาท าใหเปนนรกส าหรบลก 2.6 หนาทของเพอน คนทกคนมเพอน ไมวาเพอนรวมงาน เพอนรวมโรงเรยน เพอนรวมหมบาน ตลอดจนเพอนรวมโลก ทกคนตองหวงดตอกน มความประพฤตทดตอกน ไมดถก ไมเกลยด ไมอาฆาตแคน ไมทบถมหรอท าลายใคร ตางคดทจะอยรวมกนอยางมความสข 2.7 หนาทของสาม ทงสาม-ภรรยา จะตองมหนาทพงปฏบตตอกนกลาวคอ สามตองรบผดชอบในดานการปกครองครอบครวและการหารายไดเลยงดครอบครว และสามจะตองเปนทพงของครอบครว มความประพฤตทดงามตอคนในครอบครว เปนแบบอยางทดงามแกคนในครอบครวโดยสม าเสมอ ไมทงครอบครวออกไปหาความสขนอกบาน และตองตกเตอนและสอนภรยาและคนในครอบครว 2.8 หนาทของภรยา ภรยามหนาทชวยเหลอสามในดานตาง ๆ คอยสอดสองดแลเปนก าลงใจใหสาม ใหความสขแกสาม และตองตอนรบแขกของสามดวยมารยาท ดวยอชฌาสยไมตร ดวยความยมแยมแจมใส และดวยความจรงใจ ไมนนทาสามลบหลง ไมบนหรอกาวราวสาม หากสามท าผดกเตอนดวยความหวงดและครองสตไมโมโห ใหเกยรตสาม และอยในโอวาทของสาม 2.9 หนาทของผน า ผน าทางสงคมในต าแหนงตาง ๆ ทถกแตงตงหรอเลอกตงกตาม จะตองปฏบตตนตอผตามดวยความเมตตา และดวยความนอบนอม ไมถอตว พดจาสภาพออนโยน เมอจะใชอ านาจกใชดวยความยตธรรม มความกลาหาญ และกลาตดสนใจ ไมลงเล ไมออนแอ ไมขลาดกลวตองประพฤตด พรอมทงเปนตวอยางทดส าหรบประชาชน ตองเสยสละทกสงเพอประชาชน

22

2.10 หนาทของประชาชน ประชาชนในฐานะผตามจะตองเคารพผน า กฎตาง ๆ ทออกมาโดยชอบธรรม ประชาชนตองปฏบตโดยเครงครดผตามจะคดกระดางกระเดองไมได แตกกลาหาญทจะเตอนผน าเมอผน าท าผดหรอออกกฎหมายโดยไมชอบธรรม ใหความรวมมอในกจกรรมทด รกษา และปกปองเกยรตยศของผน าทมคณธรรม ไมละเมดตอสทธของผน าและสทธของประชาชนดวยกน 2.11 สงทตองละเวน สงทมสลมตองละเวนมอยมากมาย ลวนเปนขอหามทอสลามไดบญญตไว พอสรปไดดงตอไปนเกยวกบคณลกษณะดานรายทางจตใจ ซงเมอใครม หวใจของเขากจะมดบอด เชน ความโกรธ ความอจฉารษยา ความเกลยดชง ความตระหน ความหลง ความโลภ ความยโส ความล าพอง ความโออวด เปนตน เกยวกบความประพฤตโดยทวไป เชน ความฟ มเฟอยในการบรโภค การดถกคนอน การรงแกผอน การฉอโกง การนนทา ใสราย สอเสยด การลกขโมย การปลน การฉกชงวงราว การลวงประเวณ การลกเพศ การเลยนแบบหญงหรอชาย ซองเสพกบสตว การพนน การประกอบอาชพทจรต การดมสราและของมนเมา การกนดอกเบย การบรโภคสกรสนข โลหตสตวตายเอง สงเซนไหว สตวทมสลมมไดเชอด เกยวกบคณลกษณะและความประพฤตทมผลตอการศรทธาซงขอหามเหลานมผลท าใหผประพฤตหรอมอยตองสนสภาพอสลามทนท เชน การนบถอสงอนนอกจากอลลอฮเปนพระเจา การกราบสงอนนอกจากอลลอฮ กระท าการอนเปนการเหยยดหยามตอพระเจา ตอมะลาอกะฮ ตอศาสนทต ตอคมภร ตอบทบญญตทางศาสนา ประวงการเขาอสลามของผอน ใชค าพดกลาวหามสลมวามใชมสลม การเชอถอโชค เครองรางยนต ของขลง เวทมนตคาถา ปฏบตพธกรรมศาสนาอน ใชค าพดแสดงไมเหนความส าคญในการปฏบตศาสนกจ ใชค าพดหรอคดเปลยนแปลงบทบญญตของศาสนา ปฏเสธอลกรอาน สงสยหรอปฏเสธหลกศรทธา เปนตน

บทสรป

ศาสนาคอความเชอสงสดและหลกปฏบตเพอใหบรรลผลตามความเชอนน ๆ ทงในชาตนและชาตหนา ศาสนาจงมสวนส าคญอยางยงในการขดเกลาจตใจมนษยใหด าเนนชวตทดงาม ความดงามของชวตนยอมหมายรวมถงศาสนกชนของศาสนาอน สตว และพชดวย เพราะเหตน การสรางและรกษาสนตภาพจงสามารถน าศาสนามาเปนเครองมอประการหนงได โดยในเบองตนศาสนกชนในศาสนานน ๆ จ าเปนตองปฏบตตามหลกค าสอนของศาสนา

23

ของตนอยางจรงใจและบรสทธใจ และจ าเปนตองเคารพในการปฏบตและความเชอทแตกตางจากศาสนาของตนดวย เพราะหาไมแลวศาสนาซงควรเปนเครองมอในการสรางและรกษาสนตภาพกลบจะกลายเปนตนเหตแหงความขดแยงและความรนแรงจนกระทงสงครามศาสนาได

แบบฝกหด

1. จงอธบายความตางกนของค าวาศาสนา และ ค าวา religion 2. จงอธบายถงความหมายและความส าคญของศาสนา 3. จงแสดงล าดบของพฒนาการของศาสนาทงปวง 4. จงแสดงหลกธรรมของพทธศาสนาทเออตอการสรางเสรมสนตภาพ 5. จงแสดงหลกธรรมของศาสนาครสตทเออตอการสรางเสรมสนตภาพ 6. จงแสดงหลกธรรมของศาสนาอสลามทเออตอการสรางเสรมสนตภาพ 7. ศาสนาพทธ ครสต และอสลาม สามารถรวมกนสรางและรกษาสนตภาพไดอยางไร 8. ยกตวอยางความขดแยงและความรนแรงทมสาเหตมาจากศาสนาและวธการแกไข 9. การด าเนนชวตทสอดคลองกบหลกการทางศาสนาตงแตเกดจนตายเปนอยางไร 10. จงอธบายสภาพการณของมนษยและสงคมทขาดศาสนา

24