Z chemią za pan brat

dr Stanisława Koronkiewicz

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

Katedra Chemii UWM

22.września.2010

1. Atramenty sympatyczne

Odczynniki: mleko, sok z cytryny (lub ocet), roztwór chlorku kobaltu(II) (CoCl2)

Wykonanie: Na kartce papieru napisać lub narysować coś za pomocą mleka, soku z cytryny lub roztworu chlorku kobaltu(II). Wysuszyć kartkę, a następnie ogrzać (nad świeczką, palnikiem gorącą żarówką).

Zapisywanie wiadomości substancją bezbarwną w momencie pisania. Aby odczytać ukrytą wiadomość należy

ją wywołać, przez podgrzewanie, użycie odpowiedniego środka chemicznego lub oglądać przy świetle

ultrafioletowym.

Wykonanie:Roztworami 1 i 2 malujemy za pomocą pędzli rysunki lub napisy

(UWAGA! Nie pomylić pędzli). Papier pozostawiamy do wyschnięcia, po czym spryskujemy kartki roztworem 3.

Sprzęt: spryskiwacz do kwiatów, dwa pędzelki, duże kartki papieru.

Odczynniki: •roztwór 1 •roztwór 2•roztwór 3 (umieszczony w spryskiwaczu do kwiatów)

1. sześciocyjanożelazian(II) potasu (K4[Fe(CN)6])

2. rodanku potasu (KSCN)3. chlorek żelaza(III) (FeCl3)

kwas mlekowy

kwas octowykwas masłowy

kwas mrówkowy

kwas askorbinowy

kwas cytrynowy kwas jabłkowy

2 2( )CaO H O Ca OH wapno palone wapno gaszone

zasada wapniowa

NaOH

zasada sodowa

kwas solny (HCl)

woda (H2O)

zasada sodowa (NaOH)

Badamy pH różnych roztworów

WSKAŹNIKI

Związki chemiczne, których barwa zmienia się w zależności od pH środowiska w jakim się znajdują.

fenoloftaleina

oranż metylowy

czerwień fenolowa

błękit bromotymolowy

czerwień obojętna

WSKAŹNIKI w naszym otoczeniu

• wywar z czerwonej kapusty

• owoce aronii

• owoce ligustra

• kurkuma

• różne herbaty owocowe

• herbata czarna

Chemiczna latarka

Chemiluminescencja – proces chemiczny, podczas którego następuje wydzielenie energii na sposób światła, a nie ciepła jak to jest zazwyczaj.

Najczęściej na sposób światła wydzielany jest to tylko niewielki procent energii. Już 0,001% energii tak wydzielonej jest stosunkowo silnie widziana, reszta może być oddawana przez ciepło lub pracę.

•Chrząszcze- enzymatyczne utlenianie lucyferyny katalizowane lucyferazą

•Bakterie- enzymatyczne utlenianie prostych aldehydów alifatycznych. W reakcji bierze udział flawinomononukleotyd (FMNH2) oraz ATP.

Chemiluminescencja przebiegająca w organizmach żywych jest nazywana

bioluminescencją

1. świecenie luminolu w rozpuszczalnikach organicznych (DMSO), 2. utlenianie lucygeniny,3. utlenianie szczawianów organicznych w obecności przenośników energii.

Najwydajniejsze reakcje chemiluminescencji

Źródło światła:

Reakcji utleniania: szczawianu dwunitrofenylu, szczawianu trójchlorofenylu lub szczawianu tert-butylu, za pomocą nadtlenku wodoru, w mieszaninie ftalanu dwumetylu i alkoholu tert-butylowego, katalizowanego salicylanem sodu.

Chemiczne oświetlacze "Cyalume„

Zastosowanie: ratownictwo, speleologia, turystyka, policja, wojsko.

Chemiczna latarka jest odporna na stłuczenie, czy zalanie woda, ale nie da się jej wyłączyć…

Przykłady komercyjnych zastosowań chemiluminescencji

• Decydującą rolę pełnią tzw. “fotosensybilizatory”, którymi są skomplikowane pochodne aromatyczne.

• Ich udział powoduje, że wydajność kwantowa sięga aż kilkudziesięciu procent!

• Dobór odpowiedniego fotouczulacza pozwala na uzyskanie światła dowolnego niemal koloru.

• Niestety, fotosensybilizatory są praktycznie poza zasięgiem możliwości przeciętnego chemika-amatora (podobnie jak bezwodny nadtlenek wodoru)... :(

Czas świecenia może przekraczać 12 godzin, a w wersji ultra-intensywnej, wynosi ok. 15 minut.

Przesłuchiwanie misia "żelka"

Wrzucić misia żelka do roztopionego w probówce chloranu(V) potasu

(KClO3).