zintegrowana strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego chorzowa ...

1

ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU

OBSZARU FUNKCJONALNEGO CHORZOWA, RUDY ŚLĄSKIEJ

I ŚWIĘTOCHŁOWIC DO 2030 R.

2

1. Spis treści

1. Spis treści ......................................................................................................................................... 2

2. Wprowadzenie ................................................................................................................................ 5

2.1. Podstawowe założenia Strategii .............................................................................................. 5

2.2. Cele opracowania .................................................................................................................... 5

2.3. Sposób prac nad Strategią ....................................................................................................... 5

2.4. Podstawa prawna dokumentu ................................................................................................ 6

3. Syntetyczna diagnoza obszaru wsparcia ......................................................................................... 8

3.1. Otoczenie lokalne i regionalne ................................................................................................ 8

3.1.1. Położenie MOF ................................................................................................................ 8

3.1.2. Warunki geograficzne ...................................................................................................... 9

3.1.3. Historia .......................................................................................................................... 10

3.1.4. Związki zewnętrzne ....................................................................................................... 11

3.1.5. Konkurencja innych ośrodków ...................................................................................... 17

3.1.6. Podsumowanie .............................................................................................................. 19

3.2. Zasoby materialne ................................................................................................................. 20

3.2.1. Zagospodarowanie przestrzenne .................................................................................. 20

3.2.2. Infrastruktura techniczna .............................................................................................. 22

3.2.3. Infrastruktura kolejowa ................................................................................................. 26

3.2.4. Podsumowanie .............................................................................................................. 32

3.3. Potencjał finansowy MOF ...................................................................................................... 32

3.3.1. Podsumowanie .............................................................................................................. 37

3.4. Gospodarka ........................................................................................................................... 37

3.4.1. Struktura podmiotowa i potencjał rozwoju gospodarki ................................................ 37

3.4.2. Powiązania gospodarcze ............................................................................................... 42

3.4.3. Bezrobocie i rynek pracy ............................................................................................... 43

3.4.4. Podsumowanie .............................................................................................................. 44

3.5. Struktura i organizacja społeczna .......................................................................................... 45

3.5.1. Demografia .................................................................................................................... 45

3.5.2. Ruch naturalny .............................................................................................................. 47

3.5.3. Potencjał ekonomiczny mieszkańców ........................................................................... 47

3.5.4. Podsumowanie .............................................................................................................. 48

3.6. Podstawowe potrzeby mieszkańców .................................................................................... 48

3.6.1. Mieszkanie ..................................................................................................................... 48

3

3.6.1. Gospodarka wodno-ściekowa ....................................................................................... 50

3.6.2. Zdrowie .......................................................................................................................... 51

3.6.3. Opieka społeczna ........................................................................................................... 52

3.6.4. Edukacja i wychowanie .................................................................................................. 53

3.6.5. Podsumowanie .............................................................................................................. 55

3.7. Kultura ................................................................................................................................... 57

3.7.1. Instytucje kultury ........................................................................................................... 57

3.7.2. Dziedzictwo kulturowe .................................................................................................. 59

3.7.3. Podsumowanie .............................................................................................................. 62

3.8. Turystyka i rekreacja.............................................................................................................. 63

3.8.1. Walory przyrodniczo – krajobrazowe ............................................................................ 63

3.8.2. Infrastruktura turystyczna ............................................................................................. 64

3.8.3. Rynek turystyczny .......................................................................................................... 65

3.8.4. Podsumowanie .............................................................................................................. 66

3.9. Ekologia ................................................................................................................................. 67

3.9.1. Zasoby naturalne i stan środowiska naturalnego .......................................................... 67

3.9.2. Gospodarka odpadami .................................................................................................. 69

3.9.3. Podsumowanie .............................................................................................................. 72

4. Cele strategiczne i odpowiadające im priorytety .......................................................................... 73

4.1. Cele strategiczne i priorytety dla obszaru społecznego ........................................................ 74

4.2. Cele strategiczne i priorytety dla obszaru gospodarczego .................................................... 74

4.3. Cele strategiczne i priorytety dla obszaru zasobów i potencjałów ....................................... 74

5. Działania ........................................................................................................................................ 75

5.1. Działania w obszarze społecznym ......................................................................................... 75

5.2. Działania w obszarze gospodarczym ..................................................................................... 78

5.3. Działania w obszarze zasobów i potencjałów ....................................................................... 81

6. Sposób realizacji Strategii .............................................................................................................. 88

6.1. Wprowadzenie ...................................................................................................................... 88

6.2. Zasady monitoringu ............................................................................................................... 88

7. Analiza spójności z innymi dokumentami ..................................................................................... 89

7.1. Dokumenty stanowiące przedmiot zgodności ...................................................................... 89

7.2. Przyjęta metoda oceny .......................................................................................................... 89

7.3. Układ wniosków wynikających z oceny zgodności celów...................................................... 90

7.4. Ocena spójności dokumentów .............................................................................................. 90

7.5. Podsumowanie ...................................................................................................................... 99

4

8. Spis tabel ..................................................................................................................................... 100

9. Spis rycin ...................................................................................................................................... 102

10. Spis wykresów ............................................................................................................................. 102

11.Spis załączników ……………………………………………………………………………………………………………………….102

5

2. Wprowadzenie

2.1. Podstawowe założenia Strategii

Prace nad tworzeniem dokumentu Strategii przebiegały w oparciu o następujące założenia:

1) Strategia jest opracowywana metodą ekspercką przy udziale Zespołu Roboczego powołanego

przez miasta: Chorzów, Rudę Śląską i Świętochłowice.

2) Strategia obejmuje okres do 2030 r.

3) Strategia bazuje na trzech aktualnych strategiach rozwoju miast tworzących Miejski Obszar

Funkcjonalny (MOF), to jest Rudy Śląskiej, Chorzowa i Świętochłowic.

4) Strategia jest spójna ze Strategią rozwoju województwa Śląskiego „Śląskie 2030+”.

5) Strategia koncentruje się na zagadnieniach (problemach, celach, przedsięwzięciach i innych

działaniach) wspólnych dla trzech (lub co najmniej dwóch) miast oraz takich zagadnieniach

dotyczących jednego miasta, które mogą generować istotne powiązania między miastami

(funkcjonalne, przyczynowo-skutkowe). Kluczowe dla Strategii są obszary wymagające

interwencji (wzmocnienia) przy pomocy regionalnych instrumentów wsparcia. Są to zarówno

obszary problemowe jak i te dysponujące potencjałem z punktu widzenia nowych funkcji

stymulujących rozwój.

6) Strategia uwzględnia zasady zrównoważonego rozwoju, to jest:

zachowanie szansy dla przyszłych pokoleń na realizację ich potrzeb,

poszanowanie zasobów ze względu na ich ograniczoność,

harmonizowanie ekologicznych, społecznych i ekonomicznych celów rozwoju,

długookresowe podejście do analizowania, planowania i urzeczywistniania celów rozwoju.

7) Strategia odnosi się do Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego, który tworzą miasta: Chorzów, Ruda

Śląska i Świętochłowice.

2.2. Cele opracowania

Opracowanie dokumentu Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszaru Funkcjonalnego Chorzowa, Rudy

Śląskiej i Świętochłowic do 2030 r (zwanego w dalszej części niniejszego dokumentu Strategią) ma

umożliwić realizację następujących, ważnych dla obszaru celów:

Identyfikację wspólnych problemów, powiązań między miastami oraz obszarów wymagających interwencji ze względu na bariery i potencjały rozwojowe.

Identyfikację wspólnych celów i działań prorozwojowych.

Wzmocnienie współpracy między miastami.

Stworzenie podstawy dla pozyskiwania zewnętrznych środków prorozwojowych.

2.3. Sposób prac nad Strategią

Logika prac nad Strategią odzwierciedlała jej syntetyzujący charakter. Oznacza to, że podstawą

do formułowania dokumentu były Strategia Rozwoju Chorzowa do 2030 roku, Strategia Rozwoju

Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030 i Strategia Rozwoju Świętochłowic do roku 2030. Poniżej

zaprezentowano kolejne etapy prac:

6

8) Analiza dokumentu Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych

na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic – określenie obszaru funkcjonalnego

poprzez jego identyfikacje i delimitację opracowanego przez Instytut Ekologii Terenów

Uprzemysłowionych z Katowic oraz 3 strategii rozwoju miast (Strategia rozwoju Chorzowa

do 2030 roku, Strategia rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030 i Strategia rozwoju

Świętochłowic do roku 2030) pod kątem następujących treści:

struktury przestrzenne, elementy infrastruktury, czynniki rozwojowe, problemy, cele, przedsięwzięcia i inne działania wspólne dla trzech (lub co najmniej dwóch) miast lub posiadające istotne powiązania z innymi miastami (np. funkcjonalne, przyczynowo-skutkowe),

obszary problemowe, w tym posiadające bariery rozwojowe lub dysponujące potencjałem rozwojowym dla nowych funkcji stymulujących rozwój – wymagające interwencji (wzmocnienia) przy pomocy regionalnych instrumentów wsparcia.

9) Analiza dokumentów strategicznych krajowych i wojewódzkich (w tym Strategia rozwoju

województwa, Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego 2014-2020, Plan

zagospodarowania przestrzennego województwa Śląskiego) pod kątem możliwości nawiązania

do nich w sporządzanym dokumencie.

10) Opracowanie zintegrowanej diagnozy dla Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego (MOF).

11) Sformułowanie celów strategicznych.

12) Opracowanie priorytetów strategii.

13) Opracowanie listy działań do realizacji w ramach strategii.

2.4. Podstawa prawna dokumentu

Dokument Strategii stanowi element realizacji projektu Zintegrowane podejście do problemów

obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic. Jest to projekt

realizowany w ramach współfinansowania środkami budżetu państwa ujętymi w części 34 – Rozwój

Regionalny, na finansowanie i współfinansowanie działań podejmowanych w ramach realizacji zadań

Instytucji Zarządzającej Programem Operacyjnym Pomoc Techniczna (POPT) w części dotyczącej

projektów realizowanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, z wyłączeniem środków

na wynagrodzenia pracowników Ministerstwa, środków na wydatki związane z wdrożeniem,

utrzymaniem oraz rozwojem infrastruktury i systemów teleinformatycznych Ministerstwa oraz na

wydatki związane z obsługą logistyczno-administracyjną, gospodarowaniem mieniem i zarządzaniem

nieruchomościami pozostającymi w trwałym zarządzie Ministerstwa, środkami Europejskiego

Funduszu Rozwoju Regionalnego, będącymi w dyspozycji Ministra Rozwoju Regionalnego, w ramach

realizacji zadań Instytucji Zarządzającej POPT. Projekt jest finansowany w 10 % ze środków własnych

miast: Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic zgodnie z treścią umowy nr DPT/BDG-II/POPT/90/13

z dnia 16.07.2013 r. zawartej pomiędzy Ministrem Rozwoju Regionalnego, a Miastem Chorzów.

Podstawą prawną Strategii jest porozumienie dotyczące partnerstwa zawarte pomiędzy Miastem

Chorzów (Lider Projektu), Miastem Ruda Śląska (Partner I Projektu) i Miastem Świętochłowice

(Partner II Projektu) dnia 5 czerwca 2013 roku. Celem zawiązania Partnerstwa było wdrożenie

podejścia funkcjonalnego w planowaniu przestrzennym oraz podjęcie zintegrowanego podejścia

7

do rozwiazywania problemów społeczno-gospodarczych w granicach obszaru funkcjonalnego

wyznaczonego na terenie miast. Realizacja tego celu opierać na się przede wszystkim na:

Wzmocnieniu współpracy miedzy Jednostkami Samorządu Terytorialnego konieczniej do realizacji wspólnych działań na obszarze funkcjonalnym,

Identyfikacji wspólnych celów rozwojowych, strategicznych i planistycznych w dziedzinach społeczno-gospodarczych i przestrzennych dla wyznaczonego obszaru funkcjonalnego,

Otrzymaniu wsparcia w zakresie przygotowania dokumentacji przydatnej w procesie aplikowania o dofinansowanie ze środków funduszy europejskich,

Podjęciu działań zmierzających do efektywnego wykorzystania terenów inwestycyjnych ze szczególnym uwzględnieniem obszarów zdegradowanych,

Opracowania działań służących rozwiązaniu problemów: wykluczenia społecznego, demograficznych (depopulacja), zatrudnienia (braku miejsc pracy), oświatowo-edukacyjnych i doskonalenia zawodowego, wzrostu przedsiębiorczości, mieszkaniowych (braku mieszkań, złego stanu technicznego istniejącej substancji mieszkaniowej), zdegradowanej przestrzeni publicznej, obszarów poprzemysłowych, słabej aktywności społecznej.

Prawne uwarunkowanie realizacji projektu to również dokumenty rządowe w zakresie planowania

i zagospodarowania przestrzennego oraz rozwoju regionalnego, a szczególnie:

Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 przyjęta przez Radę Ministrów dnia 13 grudnia 2011 roku Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (M.P. z 2012 r. poz. 252),

Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie przyjęta przez Radę Ministrów dnia 13 lipca 2010 r. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (M.P. z 2011 r. Nr 36, poz. 423),

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dziennik Ustaw Nr 80, poz. 717 (z późn. zm.).

Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020+", Uchwała Sejmiku Województwa Śląskiego Nr IV/38/2/2013 z dnia 1 lipca 2013 r.

Opracowanie dokumentu Zintegrowanej Strategii stanowiło II Część projektu i odbyło się w oparciu

o rezultaty I Części projektu, to jest dokumenty strategiczne trzech miast:

Strategia Rozwoju Chorzowa do 2030 roku,

Strategia Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030,

Strategia Rozwoju Świętochłowic do roku 2030.

8

3. Syntetyczna diagnoza obszaru wsparcia

Diagnoza obszarów wsparcia sformułowana jest w oparciu o powiązania funkcjonalne pomiędzy

trzema miastami. Przeprowadzona w ramach prac nad delimitacją obszaru funkcjonalnego analiza

wykazała, że oddziaływania pomiędzy miastami są bardzo silne. Co ważne, obejmują one wszystkie

sfery funkcjonowania miast MOF, a co za tym idzie różne obszary polityki administracji

samorządowej. W odniesieniu do tych obszarów została sformułowana poniższa diagnoza wsparcia.

3.1. Otoczenie lokalne i regionalne

3.1.1. Położenie MOF

Według definicji zawartej w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 Miejski Obszar

Funkcjonalny (MOF) to zwarty obszar miejski oraz powiązana z nim funkcjonalnie strefa

zurbanizowana. Administracyjnie obszary te mogą obejmować gminy miejskie, wiejskie i miejsko-

wiejskie. W przypadku realizowanego projektu obszar ten ma charakter ośrodka subregionalnego,

gdyż tworzą go trzy miasta na prawach powiatu (każde powyżej 50 tys. mieszkańców).

Delimitacja Obszaru została dokonana przez Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych

w Katowicach. Prace analityczne były prowadzone w oparciu o dostępne dane (m. in. Głównego

Urzędu Statystycznego) oraz dokumenty planistyczne1.

Podczas prac zostały przyjęte kryteria delimitacji zgodne z ogólnymi zasadami delimitacji

i metodologicznymi zaleceniami Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, to jest:

przyjęto gminę jako podstawową jednostkę delimitacyjną,

powiązania funkcjonalne oraz stopień natężenia procesów urbanizacyjnych uznano za istotne przesłanki delimitacyjne,

dane statystyczne analizowano na bazie danych GUS (najnowszych dostępnych, a w przypadku wskaźników opierających się na badaniach ogólnopolskich z bazowego roku badania tj. 2006),

skorzystano z możliwości wprowadzenia korekt eksperckich z uwagi na specyfikę badanego obszaru (trzy analizowane miasta są elementem składowych strefy węzłowej Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego),

w analizach porównawczych wartości kryteriów odnoszone są do średniej wojewódzkiej lub w szczególnych przypadkach do miasta wojewódzkiego (Katowic).

W rezultacie określony został Miejski Obszar Funkcjonalny obejmujący trzy jednostki terytorialne,

będące miastami na prawach powiatu. Są to: Chorzów, Ruda Śląska i Świętochłowice. Łączna

powierzchnia tego obszaru to 124,19 km2.

Obszar znajduje się w centralnej części Aglomeracji Górnośląskiej i zajmuje 10,19% jego powierzchni.

Graniczy od północy z Piekarami Śląskimi i Bytomiem, od południa z Mikołowem, od wschodu

z Katowicami i Siemianowicami Śląskimi, a od zachodu z Zabrzem. Co istotne z punktu widzenia

rozwoju obszaru, znajduje się on w strefie węzłowej Górnośląskiego Obszaru Metropolitalnego.

1 Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej

i Świętochłowic - określenie obszaru funkcjonalnego poprzez jego identyfikację i delimitację, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych

9

W ramach delimitacji opracowano trójpodział obszaru na strefy, który wynika zarówno z przebiegu

sieci komunikacyjnej jak i z uwarunkowań historycznych.

Strefa A (Północna) charakteryzuje się największą liczbą zabudowy usługowej (w tym usług wyższego

rzędu), jak również dróg i przystanków. Zabudowana mieszkaniowa graniczny tam z obszarami

przemysłowymi.

Strefa B (Środkowa) jest najlepiej skomunikowana zewnętrznie (dzięki DTŚ i A4). Znajduje się tam

najwięcej terenów przemysłowych oraz poprzemysłowych, które mogą być w przyszłości poddane

rewitalizacji.

Strefa C (Południowa) ma obszar o najmniejszej gęstości zaludnienia. Ważnym wyzwaniem

związanym z tym terenem jest stan środowiska naturalnego i ochrona gatunków2.

Ryc. 1. Podział obszaru MOF na strefy, z oznaczeniem układu komunikacyjnego

Źródło: Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej

i Świętochłowic - określenie obszaru funkcjonalnego poprzez jego identyfikację i delimitację.

3.1.2. Warunki geograficzne

MOF położony jest na terenie Płaskowyżu Bytomsko-Katowickiego, będącego częścią Wyżyny

Katowickiej (w prowincji Wyżyna Śląsko-Krakowska). Wyżyna jest zbudowana z karbońskich skał

węglonośnych, które na północy przykryte są triasowymi dolomitami i wapieniami. Rzeźba terenu

jest zróżnicowana, pojawiają się tu uskoki, zrębowe płaskowyże, garby i wzgórze, poprzedzielane

kotlinami zapadliskowymi wypełnionymi osadami mioceńskimi i czwartorzędowymi o znacznej

miąższości.

2 Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej

i Świętochłowic - określenie obszaru funkcjonalnego poprzez jego identyfikację i delimitację, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych

10

Obszar znajduje się w strefie wododzielnej zlewisk dwóch rzek: Odry i Wisły. Takie usytuowanie

powoduje niedobór wód zarówno powierzchniowych, jak i podziemnych. Do głównych cieków należą

Kłodnica (Ruda Śląska), Rawa (Chorzów, Świętochłowice i Ruda Śląska) i Struga Chropaczowska

(Świętochłowice). Na terenie MOF znajduje się również wiele bezodpływowych zbiorników wodnych

pochodzenia antropogenicznego (powstałych w skutek pogórniczego osiadania terenu)3.

3.1.3. Historia

Ze względu na bliskość terytorialną Chorzów, Świętochłowice i Ruda Śląska są połączone

przez wspólną historię, a także przynależność od obszaru kultury śląskiej.

Wszystkie trzy miasta wywodzą się z osad ulokowanych na prawie niemieckim powstałych w okresie

głębokich zmian społecznych i gospodarczych, które miały miejsce na ziemiach polskich w XII i XIII

wieku. Dla charakteru regionu znaczenie ma również to, że na tym obszarze istniało w przeszłości

więcej samodzielnych organizmów miejskich i wiejskich, z których część odpowiada dzisiejszym

dzielnicom miast. Granice terytorialne między trzema miastami zostały wytyczone znacznie później,

co znajduje odzwierciedlenie w spójnym charakterze regionu, będącym tak naprawdę jednym

organizmem miejskim.

W XVIII i XIX wieku obszar radykalnie zmienił swój charakter. Industrializacja związana była

z rozwojem przemysłu wydobywczego. W przypadku Chorzowa były to rudy ołowiu, żelaza oraz

srebra, w Rudzie Śląskiej metali, a potem węgla kamiennego, zaś w Świętochłowicach, węgla

kamiennego, a później żelaza. Eksploracja złóż wiązała się również z powstaniem hut. Pierwsze były

m. in. Königshütte (Huta Królewska, późniejsza Huta Kościuszko - Chorzów), Carlshütte (Huta Karol -

Ruda Śląska), i Friedenshütte (Huta Pokój – Ruda Śląska), Bethlen-Falva (obecnie Oddział koncernu

ArcelorMittal Poland S.A.).

Rozwój przemysłu wiązał się ze wzrostem liczby mieszkańców i rozbudową miast. Powstawały osiedla

robotnicze, kamienice, obiekty sakralne i budynki użyteczności publicznej. Wiek XIX był również

czasem kształtowania charakteru etniczno-kulturowego obszaru. Było to wynikiem wzrostu

cywilizacyjno-kulturowego i gospodarczo-społecznego, który kształtując nowe, kapitalistyczne

społeczeństwo prowadził do podważenia istniejących struktur społeczności tradycyjnych. Chęć

zachowania spójności wobec napływu obcych wzorców kulturowych umacniała odrębność

i świadomość etniczną zbiorowości4.

Po I wojnie światowej przynależność państwowa Górnego Śląska stała się kwestią sporną, której

rozwiązanie było jedno z najważniejszych cezur w historii regionu5. Do pierwszego z powstań śląskich

doszło w roku 1919, co było kulminacją protestów przeciwko zawartemu w Traktacie Wersalskim

postanowieniu o przeprowadzeniu plebiscytu. Powstanie to zostało stłumione, ale w 1920 r.

3 Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i

Świętochłowic - określenie obszaru funkcjonalnego poprzez jego identyfikację i delimitację, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych 4 M. Błaszczak-Wacławik, Miejsce i rola regionalnej kultury w procesach życia społecznego zbiorowości Górnego

Śląska do roku 1945 [w:] M. Blaszczak-Waclawik, W. Błasiak, T. Nawrocki, Górny Śląsk. Szczególny przypadek kulturowy, Wydawnictwa Programu CPBP 09.8 Rozwój regionalny — Rozwój lokalny — Samorząd terytorialny Wydawnictwo Naukowe Jan Szumacher, Kielce 1990 5 M. Fic i R. Kaczmarek (red.) Szkice Archiwalno-Historyczne, nr 8 Powstania śląskie w pamięci historycznej

Uczestnicy – pomniki – rocznice. Archiwum Państwowe w Katowicach, Katowice 2011

11

wybuchło kolejne. Ostatecznie plebiscyt odbył się w roku 1921, zaś ostatnie z powstań było reakcją

jego niekorzystny dla Polski wynik (na skutek przyznania prawa do głosowania również osobom

niemieszkającym już na Górnym Śląsku 59,4% głosujących opowiedziało się za przyłączeniem terenu

plebiscytowego do Niemiec). Powstanie wpłynęło na działania Ligii Narodów i spowodowały podział

spornego obszaru - miejscowości tworzące dzisiejsze miasta MOF zostały włączone do Polski.

W okresie dwudziestolecia międzywojennego nastąpił dalszy rozwój obszaru, który jednak został

brutalnie przerwany przez wybuch II wojny światowej6.

Po wojnie wszystkie trzy miasta zyskały swój obecny kształt terytorialny. Pogłębieniu uległ również

industrialny charakter regionu. Rozwój gospodarczy związany był przede wszystkim z przemysłem

wydobywczym, chemicznym, hutniczym oraz elektromaszynowym, energetycznym i spożywczym.

Pod koniec XX wieku, na skutek transformacji ustrojowej oraz spadku znaczenia przemysłu ciężkiego

i wydobywczego, konieczna była likwidacja lub reorganizacja wielu kopalń oraz zakładów

przemysłowych Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Miało to duży wpływ na zmiany

gospodarczego charakteru Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic.

Z industrialnej historii miast wynika ich policentryczna struktura przestrzenna ukształtowana przez

rozmieszczenie zakładów przemysłowych. W rezultacie w żadnym z nich nie ma tradycyjnego

„historycznego” rynku zaś tereny o różnym przeznaczeniu i funkcjach tworzą swoistą mozaikę

składającą się z obszarów śródmiejskich gęstej zabudowie mieszkaniowej i usługowej (położonych

przy głównych ciągach komunikacyjnych), terenów o charakterze produkcyjnym (a także

poprzemysłowych) oraz zieleni miejskiej7.

3.1.4. Związki zewnętrzne

Wszystkie trzy miasta leżą na obszarze Aglomeracji Górnośląskiej (Konurbacji Górnośląskiej), a także

przynależą do Górnośląskiego Związku Miejskiego.

14) Związek Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego

Chorzów, Świętochłowice i Ruda Śląska należą (wraz z siedemdziesięcioma sześcioma innymi

jednostkami samorządu terytorialnego) do Związku Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego.

Celami, dla których stowarzyszenie to zostało powołane, są:

wsparcie idei samorządności lokalnej,

ochrona wspólnych interesów,

wymiana doświadczeń,

promocja osiągnięć,

realizacja wspólnych przedsięwzięć i inwestycji8.

Wśród zadań związku znajdują się między innymi:

6 A. Goniewicz Powstania śląskie 1919, 1920, 1921. Przewodnik po miejscowościach, Katowice 2001

7Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej

i Świętochłowic - określenie obszaru funkcjonalnego poprzez jego identyfikację i delimitację, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych 8 Statut Związku Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego, tekst jednolity z 13.12.2013, §1

https://gliwice.eu/sites/default/files/imce/statut_tekst_jednolity.pdf

12

pełnienie funkcji Związku ZIT w odniesieniu do Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych, realizowanych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020. Tekst jednolity z dnia 13 grudnia 2013 r.,

realizacja zadań dotyczących wdrażania projektów dofinansowanych z funduszy krajowych i europejskich, w tym pochodzących z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020, w tym w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych,

wnioskowanie o dofinansowanie podejmowanych inicjatyw z funduszy krajowych i europejskich oraz organizowanie i prowadzenie prac związanych z realizacją projektów z udziałem funduszy zewnętrznych,

promocja społeczności lokalnych regionu oraz osiągnięć gmin i powiatów należących do Związku, w tym innowacyjnych rozwiązań wypracowanych w gminach i powiatach,

wspieranie rozwoju współpracy i wymiany doświadczeń w zakresie rozwoju gospodarczego, kulturalnego, oświatowego i społecznego, ochrony środowiska naturalnego oraz organizacji usług publicznych pomiędzy gminami i powiatami należącymi do Związku,

inicjowanie i wspieranie rozwoju gospodarczego gmin i powiatów Związku,

podejmowanie działań mających na celu wykorzystanie odnawialnych źródeł energii9,

Organami Związku są Walne Zebranie Członków, Zarząd Związku oraz Komisja Rewizyjna10,

Ważnym narzędziem działania związku jest Strategia rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju transportu miejskiego, wraz z programem działań dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT) 11,

Dokument ten zawiera diagnozę społeczno-gospodarczą regionu jak również jego analizę strategiczną. Ze względu na tematykę dokumentu osobna diagnoza dotyczy systemu transportowego w województwie śląskim,

Sformułowana wizja to Subregion Centralny Województwa Śląskiego kreuje rozwój Województwa Śląskiego, będąc obszarem zdrowego osadnictwa, innowacji oraz zrównoważonej gospodarki. Do osiągniecia pożądanego stanu rzeczy prowadzić mają działania określone przez Misję Subregionu, to jest: Subregion Centralny Województwa Śląskiego swój rozwój opiera na rozwoju kapitału ludzkiego, innowacyjności i zrównoważonym rozwoju wynikającym z priorytetowego traktowania rewitalizacji społecznej i gospodarczej oraz zrównoważonej mobilności i transportu,

Realizacja Strategii ma się opierać na osiach rozwojowych, do których przypisane zostały cele.

Tabela 1. Osie i cele zawarte w Strategii rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju transportu miejskiego, wraz z programem działań dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT)

Oś Cele

1 O1. Ogniskowanie zasobów, przepływów i powiązań gospodarczych

C1.1. Zwiększenie atrakcyjności kluczowych przestrzeni publicznych C1.2. Przywrócenie funkcji gospodarczych na obszarach zdegradowanych C1.3. Integracja transportu publicznego

2 O2. Inkubacja i dyfuzja innowacji

C2.1. Zapewnienie dobrych warunków dla rozwoju nowoczesnego przemysłu i nowoczesnych usług C2.2. Rozwój nauki i wzmocnienie procesów transferu technologii C2.3. Generowanie istotnych, dużych projektów demonstrujących pionierskie rozwiązania technologiczne, w tym w przestrzeni publicznej

9

Statut Związku Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego, tekst jednolity z 13.12.2013, §5 10

Statut Związku Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego, tekst jednolity z 13.12.2013, §11 11

Strategia rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju transportu miejskiego, wraz z programem działań dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT), Katowice, styczeń 2014



13

Oś Cele

3 O3. Rozwój kapitału ludzkiego

C3.1. Wyrównywanie szans edukacyjnych i wejścia na rynek pracy C3.2. Wzmacnianie zdolności adaptacyjnej pracowników i przedsiębiorców C3.3. Zwiększanie przewagi konkurencyjnej szkół wyższych C3.4. Wzmocnienie lokalnych potencjałów rozwoju C3.5. Ochrona dziedzictwa i rozwój kultury

4 O4. Zdrowe środowisko

C4.1. Równoważenie mobilności C4.2. Efektywne gospodarowanie energią C4.3. Bezpieczne gospodarowanie odpadami C4.4. Racjonalizacja gospodarki wodno-ściekowej C4.5. Ograniczanie negatywnych skutków eksploatacji węgla kamiennego oraz intensywnej działalności przemysłowej

Źródło: Strategia rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 z perspektywą

do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju transportu miejskiego, wraz z programem

działań dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT), Katowice, styczeń 2014

Innym ważnym dokumentem warunkującym działanie Związku będzie w przyszłości Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020. Jest to narzędzie realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych mających przyczynić się do realizacji dwóch celów strategicznych wraz z odpowiadającymi im priorytetami i działaniami.

CS1. Rozwój kapitału ludzkiego bazujący na zatrudnialności i spójności społeczno-gospodarczej SC

P1.1. Gospodarka i miejsca pracy

D1.1.1. Przywrócenie funkcji gospodarczych na obszarach zdegradowanych

D1.1.2. Wyrównywanie szans wejścia i powrotu na rynek pracy

D1.1.3. Wzmacnianie zdolności adaptacyjnej pracowników i przedsiębiorców

P1.2. Aktywność społeczna i zapobieganie wkluczeniom

D1.2.1. Wzmocnienie lokalnych potencjałów rozwoju oraz kompleksowa rewitalizacja

D1.2.2. Zapewnienie dostępu do dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego

CS2. Zdrowe środowisko życia w SC dzięki zmniejszonej antropopresji

P2.1. Ochrona powietrza i efektywność energetyczna

D2.1.1. Równoważenie mobilności

D2.1.2. Zapobieganie niskiej emisji w nieruchomościach publicznych i budynkach mieszkaniowych

P2.2. Ochrona zasobów przyrody

D2.2.1. Bezpieczne gospodarowanie odpadami

D2.2.2. Racjonalizacja gospodarki wodno-ściekowej:12

15) Aglomeracja (Konurbacja) Górnośląska

Konurbacja nie stanowi formalnej organizacji miejskiej, a jedynie obszar połączony wspólną historią,

gospodarką oraz innymi uwarunkowaniami. Warto zwrócić uwagę na to, iż istnieje kilka

konkurencyjnych koncepcji rozwoju regionu w kierunku większej jego integracji. Różnią się one

12

Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 Wersja III.1 (projekt z dnia 23.06.2014), Katowice czerwiec 2014

14

od siebie nie tylko zakładanymi obszarami współpracy, ale także liczbą miast wchodzących w skład

Konurbacji.

Koncepcją, która ma największy wpływ na zakres przeprowadzanych badań i analiz społecznych, jest

bez wątpienia ta wypracowana przez katowicki oddział Głównego Urzędu Statycznego. Według niej

do Aglomeracji należą Chorzów, Ruda Śląska i Świętochłowice wraz z Gliwicami, Zabrzem, Bytomiem,

Katowicami, Siemianowicami Śląskimi, Sosnowcem, Dąbrową Górniczą, Jaworznem, Czeladzią,

Mysłowicami, Będzinem, Tychami, Piekarami Śląskimi, Mikołowem, Tarnowskimi Górami

i Knurowem13.

Ryc. 2. Konurbacja Górnośląska – koncepcja GUS

Źródło: GUS Katowice

16) Górnośląski Związek Metropolitalny

Górnośląski Związek Metropolitalny (GZM) to największy tego typu związek jednostek terytorialnych

w Europie Wschodniej. Jego powierzchnia wynosi 1 218 km2.

W skład GZM wchodzi 14 miast na prawach powiatu leżących na obszarze Konurbacji Śląskiej:

Bytom,

Chorzów,

Gliwice,

Dąbrowa Górnicza,

Jaworzno,

Katowice,

Mysłowice,

Piekary Śląskie,

Ruda Śląska,

Siemianowice Śląskie,

Sosnowiec,

Świętochłowice,

13

Konurbacja górnośląska według GUS 2006: Aglomeracja śląska w liczbach, http://www.stat.gov.pl/katow/69_363_PLK_HTML.htm, dostęp on-line 08.05.2013 r.

http://www.piekary.pl/

15

Tychy,

Zabrze.

Związek jest zarządzany przez Zgromadzenie Związku, którego organem wykonawczym jest Zarząd

Związku14.

Do statutowych zadań Związku należy opracowywanie i realizacja wspólnej strategii rozwoju

dla miast15. Pierwsza strategia, przyjęta w 2009 roku, dotyczy rozwoju Górnośląsko-Zagłębiowskiej

Metropolii „Silesia” do 2025 r., a jej celem było zdefiniowanie wizji rozwoju metropolii.

Na podstawie badań przeprowadzonych na potrzeby delimitacji Górnośląsko-Zagłębiowskiej

Metropolii „Silesia” uznano, że wszystkie trzy miasta obszaru MOF wchodzą w skład rdzenia

Metropolii. Metropolitalny poziom hierarchiczny Chorzowa został oceniony jako na trzeci, a Rudy

Śląskiej i Świętochłowic na czwarty (w pięciostopniowej skali)16.

Inne obszary współpracy miast w ramach Związku, wyznaczone przez jego statut, to pozyskiwanie

zewnętrznych funduszy na realizację zadań, zarządzanie drogami (w ramach porozumień z gminami

członkowskimi), polityka rynku pracy oraz działania na rzecz konkurencyjności miast. Związek jest

również podmiotem mogącym wyrażać opinie na temat procesów legislacyjnych i decyzyjnych

na poziomie wojewódzkim oraz krajowym, a także prowadzić współpracę z innymi jednostkami

administracji samorządowej oraz rządowej17.

17) Metropolia Górnośląska

Według Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020+” wszystkie trzy miasta wchodzą

w skład największego z obszarów funkcjonalnych województwa: centralnego (zamieszkuje go 60,4%

ludności regionu). Co ważne, znajdują się w centralnej jego części to jest Metropolii Górnośląskiej18,

będącej obszarem o znaczeniu europejskim, uznanym w Strategii za najważniejszy z punktu widzenia

procesów globalizacyjnych19.

Obszar centralny charakteryzuje się wysokim potencjałem gospodarczym i przestrzennym

wynikającym ze skupienia różnych funkcji (w tym funkcji wyższego rzędu w obszarze miejskim).

Znajduje się tam wiele zróżnicowanych przedsiębiorstw, reprezentujących zarówno branże

tradycyjne (przemysł wydobywczy), jak i nowe technologie. Dzięki wysokiej atrakcyjności

inwestycyjnej (do której przyczynia się również kapitał ludzki i społeczny) i dużemu rynkowi zbytu,

na inwestycje w tym obszarze decydują się również globalne firmy.

14

http://www.silesiametropolia.eu, dostęp on-line 05.11.2013 15

http://www.gzm.bip-e.pl, dostęp on-line z dnia 05.11.2013 16

Delimitacja regionu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii „Silesia”, przygotowana przez pracowników naukowych Katedry Geografii Ekonomicznej Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, prof. dr. hab. Jerzego Runge, dr. Roberta Krzysztofika, przy współpracy mgr. Tomasza Spórna, Sosnowiec 2011 17

http://www.gzm.bip-e.pl, dostęp on-line z dnia 05.11.2013 18

W wyniku delimitacji do Metropolii Górnośląskiej zakwalifikowane zostały gminy: Katowice, Sosnowiec, Gliwice, Zabrze, Bytom, Ruda Śląska, Tychy, Dąbrowa Górnicza, Chorzów, Jaworzno, Mysłowice, Siemianowice Śląskie, Tarnowskie Góry, Będzin, Piekary Śląskie, Świętochłowice, Knurów, Mikołów, Czeladź, Łaziska Górne, Bieruń, Radzionków i Wojkowice. Źródło: Zeszyt 4 Analizy RCAS, Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, www.rcas.slaskie.pl. 19

Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego "Śląskie 2020+". Uchwała Sejmiku Województwa Śląskiego Nr IV/38/2/2013 z dnia 1 lipca 2013 r.

http://www.silesiametropolia.eu/

http://www.gzm.bip-e.pl/

16

Co ważne, z jednej strony dzięki warunkom przyrodniczym oraz wykorzystaniu potencjału kultury

i tradycji, obszar posiada również potencjał turystyczny oraz rekreacyjny. Możliwości te są dobrze

wykorzystywane między innymi dzięki dużej liczbie produktów turystycznych.

Do najważniejszych wyzwań, które stoją przed tym obszarem, należy wspieranie dalszego procesu

metropolizacji między innymi poprzez inwestycje w kapitał ludzki, które mogą przyciągnąć kolejnych

inwestorów i tym sposobem wzmocnić rozwój inteligentnych specjalizacji w regionie. W Strategii

wskazano również na konieczność dalszego rozwoju oferty turystyczno-rekreacyjnej, a także działań

na rzecz poprawy jakości środowiska naturalnego. Ważnym zadaniem jest również przeciwdziałanie

depopulacji, między innym poprzez poprawianie jakości życia mieszkańców (np. w zakresie rynku

pracy, oferty czasu wolnego, usług dla seniorów).

Ponieważ skomunikowanie regionu zarówno w układzie wewnętrznym, jak i z powiązaniami

zewnętrznymi wpływa na jego rozwój w wielu wymiarach, poprawa istniejących połączeń,

opracowywanie inteligentnych systemów zarządzania transportem oraz rozwój zintegrowanego

systemu transportu publicznego również należą do wyzwań wskazanych w Strategii20.

18) Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego

Chorzów, Ruda Śląska i Świętochłowice należą do powołanego w 1991 roku Komunikacyjnego

Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Podstawą prawną powołania Związku

jest Ustawa o samorządzie gminnym z 8 marca 1990 r., która stanowi, że samorządy realizując

obowiązek organizacji komunikacji miejskiej mogą tworzyć związki międzygminne.

KZK GOP obejmuje 27 gmin, to jest: Katowice, Bytom, Bobrowniki, Będzin, Chełm Śląski, Chorzów,

Czeladź, Dąbrowa Górnicza, Gierałtowice, Gliwice, Imielin, Knurów, Mysłowice, Piekary Śląskie,

Pilchowice, Psary, Pyskowice, Radzionków, Ruda Śląska, Siemianowice Śląskie, Siewierz, Sławków,

Sosnowiec, Sośnicowice, Świętochłowice, Wojkowice, Zabrze. Zasięg jego działania to cała

Aglomeracja Katowicka oraz niektóre obszary z nią sąsiadujące, a udział w ruchu na tym terenie

wynosi ponad 48%.

Od 1 maja 2000 r. Związek jest organizatorem komunikacji zarówno autobusowej, jak i tramwajowej

na terenie zrzeszonych gmin, realizowane są również połączenia z gminami ościennymi .21

Dzięki gęstej sieci dróg (indeks stanowiący stosunek długości odcinków dróg na powierzchnię obszaru

liczoną w hektarach wynosi 62,21) oraz systemowi komunikacji publicznej (wskaźnik natężenia

przystanków autobusowych na kilometr kwadratowy wynosi 3,99) mieszkańcy obszaru mogą

swobodnie przemieszczać się między miastami. Dzięki temu mogą oni korzystać z oferty usługowej,

rekreacyjnej i kulturalnej całego obszaru MOF22.

Obecnie trwają przygotowania do wprowadzenia na terenie KZK GOP (oraz Tychów i Jaworzna)

Śląskiej Karty Usług Publicznych. Karta ta będzie obejmowała usługi kulturalne, rekreacyjno-

20

Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego "Śląskie 2020+". Uchwała Sejmiku Województwa Śląskiego Nr IV/38/2/2013 z dnia 1 lipca 2013 r. 21

http://www.kzkgop.com.pl/strony/p-1-geneza.html, dostęp on-line: 26.05.2014 22

Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic - określenie obszaru funkcjonalnego poprzez jego identyfikację i delimitację, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych

http://www.kzkgop.com.pl/strony/p-1-geneza.html

17

sportowe, biblioteczne, komunikacyjne oraz opłaty parkingowe. W instytucjach biorących udział

w projekcie będą zamontowane specjalne urządzenia umożliwiające płacenie kartą (będącą

nośnikiem elektronicznego pieniądza), jak również doładowywanie jej. Według planów w systemie

funkcjonować będą zarówno karty spersonalizuje, jak i niespersonalizowane. Karty będą mogły

również być używane jako nośniki podpisu elektronicznego23.

19) Współpraca międzynarodowa

Każde z trzech miast uczestniczy współpracy międzynarodowej, przede wszystkim dzięki zawiązanym

partnerstwom z innymi miastami. Poniższa tabela prezentuje zagranicznych partnerów

poszczególnych miast.

Tabela 2. Miasta Partnerskie Chorzowa, Rudy Śląskiej, Świętochłowic

Miasto MOF

Chorzów Ruda Śląska Świętochłowice

Miasta

partnerskie

Iserlohn (Niemcy)

Creil (Francja)

Ózd (Węgry)

Tarnopol (Ukraina)

Termoli (Włochy)

Zlin (Republika Czeska)

Levice (Słowacja)

Papenburg (Niemcy)

Leimen (Niemcy)

Vibo Valentia (Włochy)

Mank i region Melker Alpenvorland (Austria)

Giżycko (Polska)

Heiloo (Holandia)

Novy Jičín (Czechy)

Laa an der Thaya (Austria)

Tiszaujvaros (Węgry)

Rimavska Sobota (Słowacja)

Tai’an (Chiny)

Torez (Ukraina) Źródło: http://chorzow.eu/o-miescie/miasta-partnerskie-creil.html, dostęp on-line 05.05.2011

3.1.5. Konkurencja innych ośrodków

Do ważnych cech województwa śląskiego, a zwłaszcza Aglomeracji Górnośląskiej, należy specyficzna

struktura sieci osadniczej. W miastach powyżej 100 000 mieszkańców zamieszkuje ponad 60%

ludności miejskiej województwa (odsetek ten w przypadku Polski wynosi 47,1%). Jednocześnie

średnia liczba mieszkańców dużego miasta województwa śląskiego24 jest niższa od średniej krajowej

(około 181 tys. w porównaniu do około 281 tys.). Taka struktura powoduje wysoki poziom

konkurencji pomiędzy licznymi położonymi w bezpośrednim sąsiedztwie dużymi miastami.

W przypadku miast składających się na MOF kluczowe jest sąsiedztwo z Katowicami (stolicą

województwa).

Szczególnie ważnym przedmiotem konkurencji miedzy miastami są zasoby ludzkie (zwłaszcza

rozpatrywane z punktu widzenia rynku pracy). Z przeprowadzonych badań wynika, że jedynie

w przypadku Chorzowa saldo wyjazdów i przyjazdów związane z pracą poza granicami gminy jest

dodatnie. Jednocześnie to właśnie Chorzów jest tym spośród trzech miast, które posiada najsilniejsze,

generujące podwyższone koszty pracy powiązania funkcjonalne z Katowicami25. Co więcej, wielu

23

http://www.kartaskup.pl/ dostęp on-line: 04.06.2014 24

To jest powyżej 100 tys. mieszkańców. 25

Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego "Śląskie 2020+". Uchwała Sejmiku Województwa Śląskiego Nr IV/38/2/2013 z dnia 1 lipca 2013 r. – siła relacji była obliczana na podstawie deklaracji PIT-11

http://www.kartaskup.pl/

18

mieszkańców pracuje poza MOF, w związku z czym saldo dla całego obszaru również jest ujemne

w stosunku do Katowic26.

Tabela 3. Wyjazdy i przyjazdy mieszkańców miast badanego obszaru w relacji do Katowic na podstawie ogólnopolskich badań z 2006 roku

miasto liczba mieszkańców w tys. ludności w wieku produkcyjnym

przyjazdy wyjazdy saldo Chorzów 113 978 9176 8778 398

Ruda Śląska 145 471 4530 9591 -5061

Świętochłowice 54 938 2486 5875 -3389

Cały obszar 314 387 16192 24 244 -8052

Katowice 314 500 104228 11936 92292

Źródło: Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej

i Świętochłowic - określenie obszaru funkcjonalnego poprzez jego identyfikację i delimitację, Instytut Ekologii

Terenów Uprzemysłowionych

Obszarem konkurencji jest również edukacja. Jak wynika z analiz dojazdów do szkół

ponadgimnazjalnych w województwie śląskim szczególną pozycję w tym zakresie zajmują Katowice,

do których dojeżdżają uczniowie szkół ponadgimnazjalnych z największej liczby gmin (96). Drugie

miejsce zajmuje Częstochowa (62), a trzecie ex aequo Chorzów i Bielsko-Biała (55).

Warto wspomnieć o tym, że wśród uczniów dojeżdżających do szkół w Chorzowie znaczącą grupę

stanowią osoby ze Świętochłowic (632 – jest to jedna z relacji o największej wartości w skali

województwa, zwłaszcza w porównaniu do ogólnej liczby absolwentów szkół gimnazjalnych

w mieście)27.

W rankingach szkół ponadgimnazjalnych województwa śląskiego najwyższe pozycje, jeśli chodzi

o licea, zajmują placówki z Bielsko-Białej, Cieszyna i Katowic, zaś jeśli chodzi o technika, szkoły

z Cieszyna, Katowic, Jastrzębia-Zdroju, Rybnika i Żywca. Pierwsze w rankingu szkoły z terenu MOF to

I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Chorzowie (miejsce 22 w województwie)

i III Liceum Ogólnokształcące w Rudzie Śląskiej (miejsce 39) oraz Technikum Mechaniczno-Elektryczne

w ZSTiO nr 3 w Chorzowie (miejsce 69) i Technikum nr 6 w ZSP nr 6 im. Mikołaja Kopernika w Rudzie

Śląskiej (miejsce 79).

Jeśli chodzi o uczelnie wyższe na terenie województwa to najwyższe miejsce w ogólnopolskim

rankingu Perspektyw (edycja 2013) zajęły Politechnika Śląska w Gliwicach (miejsce 18) i Uniwersytet

Śląski w Katowicach (pozycja 20). Co ważne, obie te uczelnie znajdują się w sąsiedztwie MOF.

Młodzież z Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic może więc na etapie edukacji średniej i wyższej

wybierać szkoły usytuowane zarówno na terenie MOF, jak i poza nim.

26

Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic - określenie obszaru funkcjonalnego poprzez jego identyfikację i delimitację, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych 27

Analiza powiązań funkcjonalnych na obszarze województwa śląskiego. Artykuł opracowany w Wydziale Planowania Strategicznego i Przestrzennego Regionalne Centrum Analiz Strategicznych (RCAS) Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego pod kierunkiem Mariusza Raczka, Z-cy Dyrektora Wydziału

19

Ze względu na aktualne uwarunkowania demograficzne skoordynowane działania mające na celu

rozwój edukacji mogą być ważnym obszarem współpracy trzech miast. Uczynienie terenu MOF

atrakcyjnym dla studentów może pozytywnie wpłynąć na jego rozwój w przyszłości.

Jak stwierdzono w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, cały obszar

Aglomeracji Górnośląskiej charakteryzuje się koncentracją ośrodków miejskich, które na skutek

przemian z restrukturyzacji przemysłu ciężkiego tracą swoje dotychczasowe funkcje. Negatywne

zjawiska degradacji społecznej i gospodarczej mają tendencje do koncentrowania się

w określonych dzielnicach (najczęściej są to tak zwane blokowiska lub stare dzielnice

o nieokreślonej sytuacji własnościowej). Rekomendacje zawarte w dokumencie Koncepcji

Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 związane są z identyfikacją obszarów szczególnie

zagrożonych na potrzeby planowania i realizacji kompleksowych działań rewitalizacyjnych28.

Wobec bliskości terytorialnej Katowic i innych miast, współpraca między Chorzowem, Rudą Śląską

i Świętochłowicami może przyczynić się do ukształtowania się na terenie MOF ośrodka rozwoju

ważnego w skali całego województwa.

3.1.6. Podsumowanie

Delimitacja Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej Świętochłowic została

dokonana przez Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych na podstawie danych

odzwierciedlających wieloaspektowe powiązania między tymi trzema ośrodkami miejskimi. Co

istotne, powiązania te mają wielowiekową historię, która może być uznana za ważny potencjał

z punktu widzenia rozwoju kultury i wzmacniania tożsamości lokalnej. Wyniki prac analitycznych

pokazują, że trzy miasta są do siebie pod wieloma względami podobne i tworzą spójny obszar,

który może rozwijać się dzięki wspólnemu wykorzystywaniu jego potencjałów np. związanych

z dziedzictwem historycznym, położeniem w regionie czy przynależnością do szerszych związków

jednostek terytorialnych. Całościowe spojrzenie na teren MOF może również sprzyjać

wypracowaniu optymalnych sposobów przezwyciężania trudności i rozwiązujących

występujących w trzech miastach problemów.

Znaczącym potencjałem MOF jest jego korzystne położenie w centralnej części Aglomeracji

Górnośląskiej i w strefie węzłowej Górnośląskiego Obszaru Metropolitalnego. Co istotne, wszystkie

trzy miasta przynależą do tych samych związków terytorialnych, a więc ich wspólne działania mogą

uzyskać wsparcie innych partnerów w regionie. Szczególnie ważne z punktu widzenia realizacji

wspólnych celów trzech miast może być w najbliższych latach ich członkostwo w Związku Gmin

i Powiatów Subregionu Centralnego. Na spójność MOF oraz jego skomunikowanie z innymi gminami

istotny wpływ ma także Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.

Współpraca miedzy Chorzowem, Rudą Śląską i Świętochłowicami może wzmocnić ich pozycję

w konkurencji innymi ośrodkami miejskimi (spośród których szczególne znaczenie ma stolica

województwa – Katowice).

28

Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030

20

3.2. Zasoby materialne

3.2.1. Zagospodarowanie przestrzenne

3.2.1.1. Struktura użytkowania

Na tle województwa śląskiego Miejski Obszar Funkcjonalny miast Chorzów, Ruda Śląska

i Świętochłowice wyróżnia się pozytywnie zarówno pod względem liczby obiektów zieleni, jak

również łącznej powierzchni parków. Dzieje się tak za sprawą zlokalizowania w Chorzowie Parku

Śląskiego o powierzchni przekraczającej 600 ha, będącego miejscem spędzania wolnego czasu

mieszkańców MOF. W Rudzie Śląskiej lasy zarządzane przez Nadleśnictwo Katowice stanowią

13 992,97 ha29, niemal ¼ powierzchni miasta. Zieleń miast MOF wzajemnie się uzupełnia, służąc

wszystkim mieszkańcom obszaru.

Tabela 4. Tereny zieleni w 2012 roku – liczba i obiektów według typu i ich łączna powierzchnia w hektarach

typ obiektu

parki spacerowo - wypoczynkowe

zieleńce zieleń uliczna

tereny zieleni osiedlowej

cmentarze lasy

ob. pow. (ha) ob. pow. (ha)

pow. (ha)

pow. (ha) ob. pow. (ha)

pow. (ha)

Polska 2645 22669,3 15732 10040,0 13411,7 24760,4 15501 17977,1 9163787

woj. śląskie

270 3913,2 2542 1394,6 2130,6 4377,5 907 1347,0 392194,

6

Chorzów 7 552,4 200 114,1 60,8 76,5 10 28,0 228,4

Ruda Śląska

12 61,4 60 44,0 62,1 277,0 6 16,9 1531,5

Świętochłowice

7 23,7 24 9,3 14,3 150,9 8 13,0 0,0

Źródło: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego

Udział powierzchni terenów zieleni w Rudzie Śląskiej i Chorzowie utrzymuje się na stałym poziomie,

odpowiednio około 22,5% i 5%, w latach 2004-2012 spadł natomiast znacznie odsetek terenów

zieleni w Świętochłowicach – z rekordowych 23,9% w 2004 roku poprzez 7,5% w 2010 r., do 13,8%

w latach 2011-2012. Należy zauważyć, że są to wartości wielokrotnie przekraczające średnie dla

województwa śląskiego i Polski, wynoszące odpowiednio zaledwie 0,8% i 0,2%.

Tabela 5. Procentowy udział terenów zieleni w latach 2004-2012

jednostka terytorialna procentowy udział terenów zieleni w powierzchni ogółem

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

POLSKA 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2

woj. śląskie 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8

Chorzów 22,1 23,0 23,3 21,8 23,1 22,9 21,9 22,1 22,4

Ruda Śląska 4,2 5,0 5,2 5,3 5,3 4,9 4,9 5,0 4,9

Świętochłowice 23,9 23,2 23,1 23,7 23,7 17,2 7,5 13,8 13,8


3.2.1.2. Tereny zdegradowane/poprzemysłowe

W Rudzie Śląskiej znajdują się tereny składowania odpadów o powierzchni wynoszącej blisko 200 ha,

pozostałe miasta obszaru funkcjonalnego uporały się z takimi niezrekultywowanymi obszarami –

Chorzów w 2007 roku, a Świętochłowice w 2012 roku. Nie zmienia to faktu, że negatywne

29

Diagnoza społeczno-gospodarcza Miasta Ruda Śląska, Ruda Śląska 2014

21

oddziaływanie terenów zdegradowanych na środowisko i estetykę miasta stanowi wspólny problem

Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego. W Chorzowie w związku z przeszłością miasta, które stanowiło

centrum przemysłu górniczego i hutniczego, zdegradowane jest ponad 10% jego powierzchni30.

W Rudzie Śląskiej zdegradowana jest dodatkowo część substancji mieszkaniowej, wody podziemne

i obiekty sportowe i rekreacyjne31. Również w Świętochłowicach problem stanowi degradacja

terenów poprzemysłowych i tkanki mieszkaniowej32.

Tabela 6. Powierzchnia terenów składowania odpadów w latach 2003-2012 w hektarach

jednostka terytorialna

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

POLSKA 9895,0 9685,5 9606,8 9453,2 9041,4 9057,5 8971,1 8717,1 8460,4 8556,8

woj. śląskie 2595,8 2496,2 2450,6 2377,6 2267,9 2201,6 2166,7 2082,3 1736,6 1688,9

Chorzów 28,0 24,0 24,0 24,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

Ruda Śląska 222,4 211,5 206,3 197,0 174,0 177,5 155,3 155,3 192,7 189,9

Świętochłowice 13,4 13,4 13,4 13,4 13,4 1,0 1,0 1,0 1,0 0,0


3.2.1.3. Plany zagospodarowania

Na terenie obszaru funkcjonalnego w latach 2009-2012 wzrosła liczba miejscowych planów

zagospodarowania przestrzennego. Pozytywnie wpływa to na ład przestrzenny, wyznaczone kierunki

zagospodarowania ułatwiają rozwój ośrodków miejskich i połączeń między nimi. Dzięki wysokim

udziale pokrycia MOF MPZP inwestorzy wiedzą, gdzie warto lokalizować inwestycje poszczególnych

typów, co ułatwia miastom ich pozyskiwanie i wspólne konkurowanie o inwestycje z konkurencyjnym

otoczeniem. Chorzów wyróżnia się tym, że powierzchnia gminy objęta planami wynosiła w tych

latach 3 360 ha, natomiast liczba planów rosła, a pokrycie nimi wyniosło 100%. W Rudzie Śląskiej

Miejscowy Plan Zagospodarowania przestrzennego jest jeden i obejmuje całe miasto, natomiast

w Świętochłowicach wynoszące w 2012 roku 38,8% pokrycie miejscowymi planami przekracza

średnią dla Polski o wartości 27,9%.

Tabela 7. Liczba planów zagospodarowanie przestrzennego, powierzchnia gmin nimi objęta i jej udział w łącznej powierzchni w latach 2009-2012

plany zagospodarowania przestrzennego ogółem

powierzchnia gminy objęta obowiązującymi planami

ogółem

udział powierzchni objętej obowiązującymi miejscowymi

planami zagospodarowania przestrzennego

lata 2009 2010 2011 2012 2009 2010 2011 2012 2009 2010 2011 2012

szt. szt. szt. szt. ha ha ha ha % % % %

POLSKA 36193 37905 39994 41625 8003374

8278158

8512857

8722255

25,6 26,5 27,2 27,9

woj. śląskie 2350 2418 2579 2697 731973

761141

783437

782031

59,4 61,7 63,5 63,4

Chorzów 25 27 31 32 (34)

3360 3360 3360 3360 100 100 100 100

Ruda Śląska 1 1 1 1 7773 7773 7768 7768 100,0 100,0 99,9 99,9

Świętochłowice 7 12 17 20 446 446 473 517 33,5 33,5 35,5 38,8

Źródło: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego; liczby w nawiasach pochodzą z informacji

Urzędu Miasta Chorzów i dotyczą roku 2013

30

Strategia rozwoju Chorzowa do 2030 roku, Chorzów 2014 31

Strategia Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030, Ruda Śląska 2014 32

Strategia Rozwoju Świętochłowic do roku 2030. Świętochłowice 2014

22

Ryc. 3. Odsetek powierzchni miast Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego objęty miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z urzędów miast.

3.2.2. Infrastruktura techniczna

3.2.2.1. Komunikacja i sieć transportowa

Drogi gminne i powiatowe w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym tworzą gęsty system. Na 100 km2

w Świętochłowicach przypadało w 2012 roku 513,1 km dróg, nie licząc dróg krajowych

i wojewódzkich. W mieście tym nie występują drogi gruntowe, a długość dróg o nawierzchni twardej

ulepszonej wynosi 42,8 km. Zagęszczenie dróg powiatowych i gminnych na 100 km2 w województwie

śląskim przyjmuje bardzo wysokie wartości, a miasta Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego pozytywnie

wyróżniają się na jego tle. Ciekawym wyróżnikiem Rudy Śląskiej jest wynoszący 18,3 km na 100 km2

udział dróg gruntowych i duża łączna długość dróg o nawierzchni twardej ulepszonej.

Tabela 8. Drogi gminne i powiatowe o nawierzchni twardej, twardej ulepszonej i gruntowej w roku 2012 oraz wskaźnik długości dróg przypadających na 100 km

2 i 10 tysięcy ludności


drogi gminne i powiatowe o twardej nawierzchni

drogi gminne i powiatowe o gruntowej nawierzchni

o nawierzchni twardej ulepszonej

ogółem na 100 km2 na 10 000

ludności ogółem na 100

km2

na 10 000lud

ności

ogółem

POLSKA 118587,1 74,6 60,5 120064,1 42,0 34,1 99978,5

ŚLĄSKIE 12649,5 151,8 40,6 3901,4 34,1 9,1 11115,6

Chorzów 78,4 393,6 11,7 1,5 5,5 0,2 77,5

Ruda Śląska 148 272,7 14,9 14,3 18,3 1,0 147,8

Świętochłowice 44,5 513,1 12,7 0 0,0 0,0 42,8


23

Ryc. 4. Gęstość dróg utwardzonych i gruntowych (km na 100 km2) w poszczególnych miastach Miejskiego

Obszaru Funkcjonalnego

Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL GUS

Przez Miejski Obszar Funkcjonalny przebiega Drogowa Trasa Średnicowa, jedna z kluczowych dróg

w aglomeracji katowickiej, która łączy pięć śląskich miast: Katowice, Chorzów, Świętochłowice, Rudę

Śląską i Zabrze, docelowo także Gliwice. Drogowa Trasa Średnicowa jest główną arterią

komunikacyjną i wewnętrzną obwodnica Aglomeracji Górnośląskiej, ma status drogi wojewódzkiej

o oznaczeniu DW902. Część trasy jest wspólnie utrzymywana przez Chorzów, Świętochłowice, Rudę

Śląską i Zabrze, które razem ogłosiły przetarg. Na całoroczne utrzymanie trasy cztery miasta

zarezerwowały ok. 1,17 mln zł. Najkorzystniejsza oferta opiewała na 974,1 tys. zł33. „Dojazdy do

szkoły, pracy, zakupy, dostęp do obiektów kultury i rozrywki oraz atrakcji sportowych powodują, że

relacje dojazdowe są wielokierunkowe i intensywne. Kierunkiem dominującym w potokach ruchu,

wynikającym również z ukształtowania zespołu miast jest kierunek wschód - zachód. Tak też

przebiegają autostrada A-4 i Drogowa Trasa Średnicowa Katowice-Gliwice. Nieuporządkowany

przebieg tras poprzecznych północ-południe (N-S) często powoduje nakładanie się podróży na trasy

o orientacji wschód-zachód (E-W). Większość skrzyżowań, w zasadzie jednopoziomowych, pracuje na

granicy przepustowości. Obecnie średnia prędkość komunikacyjna to 15-17 km/h. Zrealizowanie DTŚ

i niektórych tras poprzecznych już zaowocowało zwiększeniem prędkości komunikacyjnej”34.

33

http://wyborcza.biz/biznes/1,100969,15364487,Ruda_Slaska_podpisala_umowe_na_utrzymanie_Drogowej.html, dostęp on-line 25.05.2014 34

http://www.dts-sa.pl/trasa-dts, dostęp on-line 25.05.2014

24

Autostrada A4 biegnie od granicy państwa z Niemcami przez Zgorzelec, Legnicę, Wrocław, Opole,

Gliwice, Katowice, Kraków, Tarnów, Rzeszów do granicy państwa z Ukrainą. W województwie śląskim

przebiega w osi wschód-zachód od granicy z województwem opolskim przez Gliwice, Rudę Śląska,

Chorzów, Katowice, Mysłowice, Jaworzno do granicy z województwem małopolskim. W regionie

autostrada A4 oddana jest do użytku w całości i ma długość około 84 km. Należy do podstawowych

składników infrastruktury III korytarza transportowego35.

3.2.2.2. Komunikacja tramwajowa i autobusowa łącząca miasta MOF

Ryc. 5. Mapa linii KZK GOP na terenie MOF

Źródło: http://ww2.kzkgop.pl/index_.php?kafelx=2&kafely=2

W 1991 roku na podstawie Ustawy o samorządzie gminnym z 8 marca 1990 r. powołany został

Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Obecnie Komunikacyjny

35

Strategia Rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014 – 2020 z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju transportu miejskiego, wraz ze Strategią dla Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT), Katowice, styczeń 2014 r.

25

Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego skupia 27 gmin, organizując na ich

terenie komunikację z miejscowościami ościennymi. Wśród 11 pierwotnych członków 19 września

1991 roku znalazły się Chorzów i Ruda Śląska. Od 1 marca 2000 r. obowiązuje jeden bilet -

autobusowo-tramwajowy KZK GOP36.

Przez Miejski Obszar Funkcjonalny przebiega 7 linii (trzy tramwajowe i cztery autobusowe)

o charakterze ponad miejskim, łącząc Chorzów, Świętochłowice i Rudę Śląską i umożliwiając

nieprzerwaną podróż pomiędzy członkami MOF na podstawie biletu, którego ceny zaczynają ją się

od 3,20 zł za bilet normalny i 1,60 zł za bilet ulgowy (15 minutowy lub jednorazowy).

Tabela 9. Numery linii komunikacji miejskiej łączącej miasta MOF wraz z przystankami granicznymi nr linii

Relacja Przystanki w Chorzowie Przystanki w Świętochłowicach Przystanki w Rudzie Śląskiej

Pierwszy Ostatni Pierwszy Ostatni Pierwszy Ostatni

T9 Chorzów-Bytom

Chorzów Ratusz

Chorzów Bałtycka Świętochłowice Gazownia

Zgoda Ceramiczna n/ż

Bykowina Niedźwiedzin

iec

Godula Osiedle

Paryż

T11 Chorzów –Ruda Śląska

Chorzów Stadion

Śląski

Chorzów Pokoju Piaśniki Skrzyżowanie

Lipiny Zakłady Silesia

Chebzie Pawła

Chebzie Pętla

T17 Chorzów-Gliwice

Chorzów Ratusz

Chorzów Bałtycka Świętochłowice Gazownia

Lipiny Zakłady Silesia

Chebzie Pawła

Ruda Klary

6 Katowice-Gliwice

Chorzów AKS

Chorzów Batory Urząd Skarbowy

Świętochłowice Mijanka

Zgoda Zespół Szkół

Nowy Bytom Chorzowska

Ruda Klary

7 Katowice-Zabrze

Chorzów DTŚ -

BOWiD



Zgoda Droga Kochłowicka

Kochłowice Kopalnia

Nowy Wirek

Bielszowice Kolonia

23 Katowice-Zabrze

Klimzowiec Wojska

Polskiego



Zgoda Zespół Szkół

Nowy Bytom Chorzowska

Bielszowice Fińskie Domki

840 Katowice-Gliwice

Chorzów Rynek

Chorzów Wodociągi

Piaśniki Skrzyżowanie

Lipiny Targowisko

Chebzie Dworcowa

Ruda Południowa

870 Katowice-Gliwice

Chorzów Hala

Sportowa

Chorzów Hala Sportowa

Świętochłowice Polna

Świętochłowice Polna

Chebzie Dworcowa

Ruda Południowa

Tabela 10. Numery linii komunikacji miejskiej łączących dwa miasta MOF wraz z przystankami granicznymi

nr lini

i

relacja przystanki w Chorzowie przystanki w Świętochłowicach przystanki w Rudzie Śląskiej

pierwszy ostatni pierwszy ostatni pierwszy ostatni

48 Katowice-Chorzów

Plac Hutników

Batorego Radoszowska Piłsudskiego

98 Siemianowice-Ruda Śląska

Chorzów Stary Wiejska

Chorzów Batory Klonowa

Kochłowice Rondo Gębały

Halemba Pętla

139

Chorzów-Ruda Śląska

Chorzów Plac Hutników

Chorzów Batory Rondo Gębały

Kochłowice Szyb Radoszowy

Bykowina Grzegorzka

144

Chorzów-Ruda Śląska

Chorzów Plac Hutników

Chorzów Batory Klonowa



Kochłowice Rondo Gębały

Halemba Pętla

36

http://www.kzkgop.com.pl/strony/p-1-geneza.html

http://77.252.189.162/index.php?co=rozklady&submenu=tabliczka&nr_linii=T9a&nr_przyst=4&id_trasy=11156



http://77.252.189.162/index.php?co=rozklady&submenu=tabliczka&nr_linii=6&nr_przyst=17&id_trasy=10941



























http://77.252.189.162/index.php?co=linie_przystanku&id_przystanku=2340













26

nr lini

i

relacja przystanki w Chorzowie przystanki w Świętochłowicach przystanki w Rudzie Śląskiej

pierwszy ostatni pierwszy ostatni pierwszy ostatni

201

Bytom-Chorzów

Chorzów Batory Pętla

Chorzów Batory Graniczna

Zgoda Osiedle Słoneczne

Chropaczów Lampego

T7 Bytom- Katowice

Chorzów Batory Zajezdnia

Chorzów Batory Dworzec PKP

Świętochłowice Gazownia

Chropaczów Osiedle Na Wzgórzu

Źródło: opracowanie własne

W tabeli nie uwzględniono autobusów, które zatrzymują się w jednym z wymienionych miast tylko na

jednym przystanku, to jest linii: 13, 39, 121,120, 130, 144, 177,199, 201.

3.2.3. Infrastruktura kolejowa

Przez Miejski obszar funkcjonalny przebiega linia kolejowa nr 141 o długości 25,564 km37 łącząca

stację Katowice Ligota z Gliwicami. Od 1888 roku jest to trasa dwutorowa, a po tym jak w lutym 2014

roku PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. zakończyły rewitalizację odcinków linii kolejowej Chorzów Batory

- Ruda Śląska Chebzie, prędkość konstrukcyjnej wzrosła odcinkach z 50 km/h do 100 km/h i lepsza

przepustowość oraz wyższy poziom bezpieczeństwa w ruchu kolejowym. Dla podróżnych oznacza to

skrócenie czasu jazdy o około 8 minut dla pociągów pasażerskich oraz o około 12 min dla pociągów IC

i InterRegio na szlaku Katowice – Gliwice38.

37

http://bazakolejowa.pl/index.php?dzial=linie&id=403&od=0&do=17&okno=przebieg 38

Informacja prasowa, Biuro Komunikacji i Promocji PKP PLK S.A., z 18 lutego 2014 r.

27

Ryc. 6. Mapa komunikacji kolejowej na terenie MOF

Źródło: opracowanie własne na podstawie www.rozklady-pkp.pl, dostęp on-line z 28.05.2014 r.

3.2.3.1. Infrastruktura rowerowa

W 2011 roku w Świętochłowicach ścieżki rowerowe nie występowały, natomiast już w 2012 roku

miasto przegoniło Rudę Śląską pod względem ich zagęszczenia na 10 000km2 i 10 000 ludności.

Zarówno pod względem łącznej długości ścieżek, jak i ich zagęszczenia, zdecydowanie przoduje

Chorzów, gdzie długość ścieżek rowerowych na 10 000 ludności wynosi około 1,3 km, co jest

wartością zbliżoną do średniej województwa śląskiego. Miasto przoduje natomiast pod względem

wskaźnika terytorialnego zagęszczenia tras rowerowych – na 10 000 km2 powierzchni przypadało

w 2012 roku 4303 km ścieżek rowerowych.

Tabela 11. Długość ścieżek rowerowych i ich zagęszczenie na 10 000 km2 i 10 000 ludności

jednostka terytorialna ścieżki rowerowe – długość w km

ścieżki rowerowe na 10 tys. km2

ścieżki rowerowe na 10 tys. ludności

2011 2012 2011 2012 2011 2012

POLSKA 5782,8 6955,3 184,9 222,4 1,5 1,8

woj. śląskie 560,0 624,7 454,1 506,5 1,2 1,4

podregion katowicki 70,2 80,0 1847,4 2105,3 0,9 1,1

Chorzów 14,2 14,2 4303,0 4303,0 1,3 1,3

Ruda Śląska 4,7 4,7 602,6 602,6 0,3 0,3

Świętochłowice 0,0 4,6 0,0 3538,5 0,0 0,9

Miejski Obszar Funkcjonalny 18,9 23,5 3870,5 2806,3 0,6 0,8


28

Ryc. 7. Gęstość ścieżek rowerowych (w km na 1 km2) w poszczególnych miastach Miejskiego Obszaru

Funkcjonalnego

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z BDL GUS

Podregion katowicki, a szczególnie MOF, to obszary o gęstej, spójnej sieci rowerowej. Pierwszorzędna

trasa nr 4 z Katowic do Gliwic łączy ze sobą wszystkie miasta Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego.

Istnieje aż dziewięć tras łączących co najmniej dwa miasta MOF. Najdłuższe ścieżki rowerowe

występują na terenie Chorzowa, gdzie w okolicach Parku Śląskiego z infrastruktury wspólnie

korzystają mieszkańcy trzech miast.

Tabela 12. Trasy rowerowe łączące miasta MOF z opisem ich przebiegu

Numer Przebieg

Trasa Średnicowa 2

Katowice, Rynek – Dąb – WPKiW (ZOO – Hala Wystaw – Stadion Śląski) – Chorzów – ośrodek wypoczynkowy „Skałka” –Os. Piaśniki (Świętochłowice) – Staw Foryśka – Os. Matylda – Lipiny – Staw Trupek – Godula (Ruda Śląska) – Orzegów – Szyb Franciszek – Ruda Północna – Zaborze Północ – Zabrze – Osiedle Curie-Skłodowskiej – kąpielisko „Leśne” w Maciejowie – Żerniki (Gliwice) – Zatorze – Gliwice

Trasy pierwszorzędne

Trasa nr 4*

Trasa Średnicowa 2Katowice, Rynek – Dąb – WPKiW (ZOO – Hala Wystaw – Stadion Śląski) – Chorzów – ośrodek wypoczynkowy „Skałka” –Os. Piaśniki (Świętochłowice) – Staw Foryśka – Os. Matylda – Lipiny – Staw Trupek – Godula (Ruda Śląska) – Orzegów – Szyb Franciszek – Ruda Północna – Zaborze Północ – Zabrze – Osiedle Curie-Skłodowskiej – kąpielisko „Leśne” w Maciejowie – Żerniki (Gliwice) – Zatorze – Gliwice

Trasy drugorzędne

Trasa nr 113 Nowy Bytom (Ruda Śląska) – Os. Nowowiejska – Świętochłowice – Os. Żołnierzy Września – Os. Pnioki – Chorzów Stary PKP – Szyb Kolejowy – Maciejkowice – Jutrzyny – Brzeziny Śląskie – Dąbrówka Wielka – Sośnia Góra

29

Numer Przebieg

Trasa nr 115 Świętochłowice – Szpital im. A. Mielęckiego – Os. Irys – Chorzów – Os. Różanka – WPKiW (Stadion Śląski – Ogród Bylinowy – rowerowy tor dirtowy – Paintball Park) – Stary Chorzów – ośrodek wypoczynkowy „Dolina Górnika”.

Trasa nr 127 Chorzów II (Chorzów) – Os. Pnioki– Os. Brzezina (Świętochłowice) – Lasek Chropaczowski – Chropaczów– Planty

Trasa nr 129 Chorzów-Batory, stadion KS „Ruch” – Batory, zajezdnia – Os. Batory – Staw Kalina – Świętochłowice

Trasa nr 130 Park Skałka (Świętochłowice) – Park Heiloo – Piaśniki – Staw Wąwóz – Os. Wzgórze – Lasek Chropaczowski – Os. Brzezina, skraj północny – Łagiewniki (Bytom) – Kol. Zygmunt – Kol. Zgorzelec – Młyn Szombierski – Os. Powstańców Śląskich (Ruda Śląska) – Orzegów – Rudzka Kuźnica, skraj – Os. Borsigwerke – Biskupice – Jez. Anaszacht – Mikulczyce

Trasa nr 745 Os. Góra Hugona – Staw Kalina – Os. Kalina – Świętochłowice – droga do Paku Skałka – Staw Amelung (Chorzów)

Trasa nr 747 Nowy Wirek (Ruda Śląska) – Świętochłowice – Park Skałka – Os. Piaśniki – Planty Piaśniki – Os. Wzgórze

Trasa nr 749 Os. Góra Hugona (Świętochłowice) – Góra Hugona – Nowy Wirek (Ruda Śląska) – Bykowina

Trasa nr 750 Park Heiloo (Świętochłowice) – Planty – Lipiny– Chebzie (Ruda Śląska) – Staw Kokotek

Źródło: http://www.kztt.org.pl/, dostęp on-line z dnia 18.01.2013

*trasa łącząca wszystkie trzy miasta MOF

30

Ryc. 8. Mapa ścieżek rowerowych na terenie Chorzowa (dla czytelności zaznaczono tylko fragment trasy okalającej Park Śląski)

Źródło: maps.google.pl, MZUIM Chorzów, dostęp on-line 29.05.2014 r.

31

Źródło: UM Chorzów

Ryc. 9. Mapa ścieżek rowerowych na terenie MOF

32

źródło: http://rudaslaska.geoportal2.pl/

3.2.4. Podsumowanie

Miejski Obszar Funkcjonalny Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic jest terenem o wysokim

udziale terenów zieleni. Stanowi to duży potencjał do rozwoju funkcji rekreacyjnych

i turystycznych. Wspólnym problemem obszaru jest degradacja terenów, spowodowana

przemysłową przeszłością obszaru, a także degradacja tkanki mieszkaniowej. Większość obszaru

funkcjonalnego jest objęta miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, co stanowi

atut, ułatwiający planowanie inwestycji i przyciąganie potencjalnych inwestorów.

Dzięki korzystnemu położeniu MOF w bezpośrednim sąsiedztwie stolicy województwa, obszar

jest doskonale skomunikowany nie tylko między sobą, ale także zewnętrznie. Komunikację

wewnętrzną zapewnia Drogowa Trasa Średnicowa, wspólna komunikacja miejska w ramach KZK

GOP oraz linie kolejowe i ścieżki rowerowe. Przez Miejski Obszar Funkcjonalny przebiega również

autostrada A4. Trasa kolejowa przebiegająca przez MOF łączy Katowice z Gliwicami, ale kursują

po niej również pociągi Intercity i InterRegio, łączące obszar trzech miast z krajem i Europą.

3.3. Potencjał finansowy MOF

Dochody budżetów miast obszaru funkcjonalnego per capita są niższe niż średnia dla województwa

śląskiego i kraju. Wprawdzie dochody ogółem dla Chorzowa w latach 2010-2012 nieznacznie

odbiegały od śląskiej średniej i wynosiły około 4000 zł rocznie, jednak w 2010 roku dochody własne

Świętochłowic w przeliczeniu na mieszkańca były ponad dwukrotnie mniejsze od średniej dla miast

Ryc. 10. Istniejące, budowane, planowane i konceptualne trasy rowerowe Rudy Śląskiej

33

na prawach powiatów w Polsce. Największe różnice na niekorzyść budżetów miast obszaru

funkcjonalnego były obserwowane w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa, podatek

dochodowy od osób prawnych był w 2010 roku w przeliczeniu na mieszkańca Świętochłowic ponad

dwunastokrotnie niższy niż średnio na mieszkańca miasta na prawach powiatu. Wpływy z CIT wzrosły

w mieście w latach 2010-2012 ponad dwukrotnie, a w 2012 roku łączny dochód Świętochłowic i Rudy

Śląskiej z tytułu podatków od osób prawnych przekroczył tę wartość dla Chorzowa.

Tabela 13. Dochody budżetów miast na 1 mieszkańca według kategorii w latach 2010-2012 (w zł)

Jednostka

terytorialna

miasta na prawach powiatu

ogółem dochody własne dochody własne - udziały

w podatkach stanowiących

dochody budżetu państwa podatek

dochodowy od osób fizycznych

(PIT)

dochody własne - udziały

w podatkach stanowiących

dochody budżetu państwa podatek

dochodowy od osób prawnych

(CIT)

dochody własne - dochody

podatkowe ustalone

i pobierane na podstawie

odrębnych ustaw

‘10 ‘11 ‘12 ‘10 ‘11 ‘12 ‘10 ‘11 ‘12 ‘10 ‘11 ‘12 ‘10 ‘11 ‘12

POLSKA 4264,65

4508,59

4865,08

2713,31

2850,73

2971,43

1039,53

1109,9

1144,57

111,43

120,78

116,18

608,69

634,07

661,02

woj. śląskie

3707,39

3859,86

4055,93

2305,79

2325,52

2403,77

843,37

929,1

960,14

64,89

85,06

66,74

599,74

634,55

663,10

Chorzów 3234,89

3604,03

3926,99

1659,76

1907,50

1983,84

729,56

857,49

837,26

47,42

58,44

51,67

564,15

598,08

639,10

Ruda Śląska

3330,84

3544,49

3815,96

2079,26

2174,31

2452,72

753,19

859,75

889,31

20,54

38,17

31,34

553,20

578,61

588,20

Świętochłowice

2516,17

2837,55

3088,43

1309,65

1444,89

1529,69

659,42

742,85

744,73

8,97

15,13

21,77

377,81

429,75

456,54


Wydatki miast wchodzących w skład obszaru funkcjonalnego w przeliczeniu na mieszkańca są niższe

niż średnio w województwie śląskim i w Polsce. Dużą ich części stanowi kategoria wydatków

na edukację. Średnie wydatki budżetu miasta per capita na kulturę i ochronę dziedzictwa

narodowego były w Rudzie Śląskiej w 2011 roku blisko czterokrotnie niższe niż średnio w miastach

na prawach powiatu w kraju.

Tabela 14. Wydatki budżetów miast na 1 mieszkańca według kategorii w latach 2010-2012 (w zł)


miasta na prawach powiatu

ogółem na oświatę i wychowanie

na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego

na ochronę powietrza atmosferycznego

i klimatu

2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012

POLSKA 4665,79

4877,36

5062,38

1295,54

1364,84

1451,44

196,45

185,65

187,59

0,93 1,47 0,82

woj. śląskie 3828,33

3937,55

4115,56

1217,03

1297,15

1386,23

125,67

125,91

148,63

4,14 5,59 8,00

Chorzów 3506,09

3585,07

4072,24

1310,17

1411,47

1526,32

128,23

135,00

139,14

0,00 0,00 0,00

Ruda Śląska 3357,51

3408,50

3628,30

1146,15

1234,05

1308,02

53,94 47,78 62,65 0,20 0,32 0,00

Świętochłowice

2698,08

2961,96

3097,82

960,66

1045,39

1016,05

64,77 72,65 68,94 1,95 0,00 0,00


34

Przeciętnie w miastach na prawach powiatu wydatki majątkowe inwestycyjne wzrosły w latach 2008-

2012 średnio o 29,1%. W województwie śląskim przyrost ten wyniósł 26,8%, a w porównywanych

miastach wydatki regularnie rosły, za wyjątkiem spadku w 2010 roku w Rudzie Śląskiej.

Tabela 15. Wydatki majątkowe inwestycyjne w latach 2008-2012 (w zł)

Jednostka terytorialna

2008 2009 2010 2011 2012

POLSKA 39 537 990 406,24

43 287 494 924,88

45 836 320 677,28

48 443 326 683,70

51 053 409 116,33

woj. śląskie 6 959 556 656,28 7 598 937 395,65 7 975 561 743,75 8 381 278 174,56 8 823 579 570,40

Chorzów 315 105 858,88 343 389 059,56 358 357 495,07 368 895 563,34 383 297 788,93

Ruda Śląska 381 186 613,60 421 563 727,05 393 411 506,48 431 978 576,81 463 629 306,80

Świętochłowice 119 724 776,34 126 798 813,76 135 215 206,54 137 382 072,85 146 209 917,32


W przeliczeniu na jednego mieszkańca najwyższe dochody do budżetu miasta posiada Chorzów, jest

to wartość 3 926,99 zł na mieszkańca, przy czym dla Rudy Śląskiej wartość ta jest bardzo zbliżona

a w Świętochłowicach jest nieco niższa i wynosi 3 088,43 zł na mieszkańca. Jeżeli chodzi o wydatki

z budżetu miasta, w Chorzowie oraz Świętochłowicach są one wyższe niż przychody. Tylko w Rudzie

Śląskiej wydatki z budżetu są niższe niż przychody.

35

Ryc. 11. Wydatki i dochody z budżetów poszczególnych miast Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego w przeliczeniu na 1 mieszkańca


Analizując budżety miast wchodzących w skład MOF należy zauważyć niedobór środków finansowych

na rozwój infrastruktury technicznej, poprawę stanu technicznego budynków (szczególnie starych).

Na ten problem wskazywali mieszkańcy w częściach jakościowych diagnoz wszystkich trzech miast.

Część środków budżetowych miast MOF przeznaczana jest na budżety obywatelskie (partycypacyjne),

będące formą współuczestniczenia obywateli w planowaniu wydatków miasta. Mieszkańcy mają

możliwość zgłaszania propozycji projektów do realizacji a po wstępnej weryfikacji technicznej

przeprowadzane jest głosowanie, w wyniku którego następuje podział środków.

W Chorzowie Budżet Obywatelski wdrożono po raz pierwszy w 2013 roku. Jego wartość wyniosła

1,6 mln PLN, które zostały przeznaczone na następujące projekty:

rewitalizacja Parku Hutników w Chorzowie Centrum,

budowa parkingu przy skrzyżowaniu ulic 3 Maja i Floriańskiej w Chorzowie II,

modernizacja Alei Wycieczkowej w Chorzowie Starym,

utworzenie dodatkowych miejsc postojowych i parkingowych w Chorzowie Batorym39.

39

http://www.chorzow.eu/wybrane-przez-mieszkancow-projekty-do-realizacji.html, dostęp on-line 02.01.2014

36

W roku 2014 w puli budżetu znalazło się 2,1 mln PLN. Wyniki głosowania, ogłoszone 6 czerwca,

wskazały na znacznie większą niż przed rokiem frekwencję, co świadczy o wzroście zainteresowania

mieszkańców tą formą partycypacji (być może spowodowanym pozytywnymi rezultatami pierwszej

edycji budżetu).

Wybrane zostały następujące projekty:

wybrukowanie placu w okolicy kościoła św. Barbary i budowa miejsc do parkowania samochodów dla osób niepełnosprawnych w części Cwajka,

budowa miejsc do parkowania w okolicy ulicy Długiej, Jubileuszowej, Racławickiej, Gagarina, Granicznej, Kaliny, Kochłowickiej w Chorzowie Batorym,

remont drogi między garażami (ulica Sztygarska) w Chorzowie II,

budowa siłowni plenerowej w Klimzowcu ,

budowa mini ronda na skrzyżowaniu Kościuszki - Parkowa w Centrum,

modernizacja boiska trawiastego przy ulicy Społecznej w Maciejkowicach,

budowa siłowni plenerowej w Chorzowie Starym.

Od 9 kwietnia 2014 roku rudzianie mogą składać propozycje projektów w ramach budżetu

obywatelskiego na 2015 rok. W przyszłorocznym budżecie wygospodarowana zostanie kwota

2 375 000 zł40. Milion złotych przeznaczony został na zadania o charakterze ogólnomiejskim, a reszta

na zadania o charakterze lokalnym, czyli służące mieszkańcom poszczególnych dzielnic, na każdą

z nich przypadnie 125 tys. zł41. Środki mogą być przeznaczone na realizację jednej lub wielu inwestycji

w każdym okręgu i całym mieście.

Tabela 16. Wykaz projektów w ramach budżetu obywatelskiego, które zostały ujęte w budżecie miasta Rudy Śląskiej na 2014 r.

tytuł projektu szacunkowy

koszt inwestycji

kwota przeznaczona z budżetu obywatelskiego na dany okręg

wyborczy

OKRĘG I (Ruda, Godula, Orzegów, Chebzie)

Tereny rekreacji "Paryż" Osiedle Paryż przy ul. Jesionowej

623 000 623 000

OKRĘG II (Wirek, Nowy Bytom, część Czarnego Lasu

Utwardzenie nawierzchni terenu przy ul. Joliot-Curie 3

100 000

448 000

Miejsca postojowe wzdłuż hałdy od stacji TRAFO do ścieżki komunikacyjnej przy ul. 1 Maja 318-326

100 000

Budowa wybiegu dla psów w Parku Dworskim w dzielnicy Nowy Bytom przy ul. Parkowej

50 000

Stworzenie terenu zielonego, ogrodzonego żywopłotem z ławeczkami dla starszych osób przy ul. 1 Maja 318 – 326

180 000

OKRĘG III (Halemba, Bielszowice, część Czarnego Lasu

Renowacja parkietu hali MOSiR przy ul. Kłodnickiej

80 000

506 000 Remont Kaplicy św. Józefa przy ul. Kaczmarka 9

50 000

Wybrukowanie oraz oświetlenie ulicy Cichej w Bielszowicach

360 000

40

http://www.rudaslaska.pl/budzet-obywatelski, dostęp on-line 02.01.2014 41

http://www.rudaslaska.pl/ruda-slaska/aktualnosci/2014/04/09/mieszkancy-zdecyduja-o-milionach/, dostęp on-

line 09.07.2014

37

tytuł projektu szacunkowy

koszt inwestycji

kwota przeznaczona z budżetu obywatelskiego na dany okręg

wyborczy

OKRĘG IV (Bykowina, Kochłowice )

Park Aktywności - Stara Bykowina ul. Plebiscytowa - Pordzika.

423 000 423 000

Źródło: http://www.rudaslaska.pl/theme/rudaslaska/uploads/Wykaz_zwycieskich_projektow_BO.pdf

W Świętochłowicach mieszkańcy w 2015 roku po raz pierwszy zdecydują o wydatkach inwestycyjnych

w swoich dzielnicach, na łączną kwotę 250 tys. zł, po 50 tys. zł na każdą dzielnicę42.

3.3.1. Podsumowanie

Miasta Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic uzyskują

przeciętne dochody na głowę mieszkańca niższe niż średnio miasta na prawach powiatu

w województwie śląskim i kraju. Ponoszone przez nie wysokie wydatki na edukację i inwestycje

kapitałowe często skutkują deficytem budżetowym, jedynie Ruda Śląska wypracowała

w 2013 roku nadwyżkę budżetową, przeznaczoną na spłatę zadłużenia. Rozwiązanie wspólnych

problemów trzech miast wymaga podejścia systemowego i finansowania, które zapewni

możliwość realizacji koniecznych inwestycji (w tym odtworzeniowych w zdegradowaną tkankę

miejską i mieszkaniową).

Warto podkreślić, że w 2015 roku wszyscy mieszkańcy MOF będą mieli bezpośredni wpływ

na wydatkowanie środków budżetów miast, a dotychczasowa struktura wydatków w ramach

budżetów obywatelskich wskazuje, że sami mieszkańcy są zdania, że niewystarczające środki

w ramach budżetu przeznaczane są na rewitalizację i modernizację przestrzeni miejskiej.

3.4. Gospodarka

3.4.1. Struktura podmiotowa i potencjał rozwoju gospodarki

W 2013 roku na terenie MOF działało 18 521 podmiotów gospodarczych. Na całym obszarze (jak

również w każdym z miast z osobna) najwięcej podmiotów działało w sekcji G (Handel hurtowy

i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle). Kolejne reprezentowane

przez wiele przedsiębiorstw sekcje to F (Budownictwo), H (Transport i gospodarka magazynowa)

i M (Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna). Jeśli chodzi o rodzaje działalności gospodarczej

tradycyjnie związanej z regionem, odsetek podmiotów z sekcji B (Górnictwo) nie jest obecnie wysoki,

natomiast liczną reprezentację zachowała sekcja C (Przetwórstwo przemysłowe – w tym również

produkcja metali).

Warto podkreślić, że odsetki podmiotów przynależących do poszczególnych sekcji we wszystkich

trzech miastach były do siebie bardzo zbliżone, co świadczy o podobnym profilu działalności

gospodarczej w poszczególnych miastach MOF-u.

Tabela 17. Podmioty gospodarcze na terenie MOF według sekcji PKD (dane za rok 2013)

Sekcja PKD Chorzów

Ruda Śląska

Świętochłowice

Obszar MOF

liczba % liczba % liczba % liczba %

ogółem 8107 100% 7461 100% 2953 100% 18521 100%

Sekcja A 20 0,25% 36 0,48% 7 0,24% 63 0,34%

42

http://www.swietochlowice.pl/bud%C5%BCet-obywatelski-2014.html, dostęp on-line 02.01.2014

38

Sekcja PKD Chorzów

Ruda Śląska

Świętochłowice

Obszar MOF

liczba % liczba % liczba % liczba %

Sekcja B 2 0,02% 11 0,15% 2 0,07% 15 0,08%

Sekcja C 519 6,40% 615 8,13% 214 7,25% 1348 7,28%

Sekcja D 1 0,01% 4 0,05% 0 0,00% 5 0,03%

Sekcja E 19 0,23% 18 0,24% 8 0,27% 45 0,24%

Sekcja F 982 12,11% 825 10,91% 391 13,24% 2198 11,87%

Sekcja G 2576 31,78% 2556 33,81% 964 32,64% 6096 32,91%

Sekcja H 766 9,45% 728 9,63% 263 8,91% 1757 9,49%

Sekcja I 309 3,81% 213 2,82% 100 3,39% 622 3,36%

Sekcja J 252 3,11% 213 2,82% 88 2,98% 553 2,99%

Sekcja K 420 5,18% 372 4,92% 138 4,67% 930 5,02%

Sekcja L 97 1,20% 81 1,07% 35 1,19% 213 1,15%

Sekcja M 742 9,15% 575 7,60% 235 7,96% 1552 8,38%

Sekcja N 295 3,64% 181 2,39% 93 3,15% 569 3,07%

Sekcja O 0 0,00% 0 0,00% 0 0,00% 0 0,00%

Sekcja P 170 2,10% 174 2,30% 57 1,93% 401 2,17%

Sekcja Q 472 5,82% 394 5,21% 192 6,50% 1058 5,71%

Sekcja R 106 1,31% 87 1,15% 22 0,75% 215 1,16%

Sekcje S, T, U 359 4,43% 378 5,00% 144 4,88% 881 4,76%


W strukturze gospodarczej MOF dominują mikro i małe przedsiębiorstwa (o liczbie pracowników

mniejszej niż odpowiednio 9 i 49). Jednak dla rozwoju regionu znaczenie mają również duże

podmioty gospodarcze, które zatrudniając mieszkańców wszystkich trzech miast przyczyniają się do

integracji gospodarczej MOF.

Tabela 18. Podmioty wg klas wielkości na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym w MOF na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski

liczba ogółem 0 - 9 10 - 49 50 - 249 250 i więcej

POLSKA 1615,6 1542,1 59,5 12,1 1,9

woj. śląskie 1526,9 1447,5 65,0 12,5 1,9

podregion katowicki 1694,3 1594,7 80,1 16,3 3,3

Chorzów 1620,1 1536,8 64,8 16,1 2,5

Ruda Śląska 1062,2 1006,3 44,2 10,1 1,6

Świętochłowice 1151,0 1092,9 47,2 9,8 1,2

miasta MOF średnio 1277,8 1212 52,1 12 1,8


Jak wynika z analizy zawartej w dokumencie pn. Zintegrowane podejście do problemów obszarów

funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic - określenie obszaru

funkcjonalnego poprzez jego identyfikację i delimitację MOF może stać się obszarem wysokiej

aktywności gospodarczej. W tym celu należy wykorzystać zdiagnozowane potencjały:

akademicki,

naukowo-technologiczny,

zasobów ludzkich, m. in. w postaci wykwalifikowanych kadr sektora przedsiębiorstw i administracji.

Z drugiej strony, pomimo spadku znaczenia przemysłu górniczego i hutniczego nadal funkcjonują tu

duże zakłady takie jak Huta Królewska ArcelorMittal Poland w Chorzowie oraz huta tego koncernu

w Świętochłowicach, czy kopalnie węgla kamiennego jak na przykład „Halemba -Wirek" powstała

39

z połączenia kopalń „Nowy Wirek" w Rudzie Śląskiej i „Polska" w Świętochłowicach. Ważnymi

pracodawcami są także KWK Bielszowice zatrudniająca 342943 osób, KWK Halemba-Wirek

z zatrudnieniem na poziomie 329244 osób i KWK Pokój, w której średnie zatrudnienie wynosi 2 099

pracowników, w tym 1569 pracowników zatrudnionych pod ziemią45.Przedsiębiorstwa

reprezentujące przemysł ciężki wkładają sporo wysiłku w redukcję negatywnych efektów emisji

szkodliwych dla środowiska naturalnego substancji, a także działają na rzecz społeczności lokalnych46.

Największym przedsiębiorcą MOF jest Huta Pokój SA, z siedzibą w Rudzie Śląskiej, której roczne

przychody ze sprzedaży w kwocie 1 024 755 tys. zł47 zapewniły jej 240 miejsce w rankingu Lista 500

Polityki w 2012 roku. Wysokim zatrudnieniem mogły się pochwalić Moto-Profil sp. z o. o. z Chorzowa,

gdzie w 2012 roku pracowało 469 osób48 i Grupa Delta Trans ze Świętochłowic, dająca pracę 1 172

osobom 49.

Z nowym profilem gospodarczym terenu MOF wiąże się priorytet rozwoju infrastruktury

przedsiębiorczości technologicznej oraz stymulowanie współpracy pomiędzy biznesem a sektorem

naukowo-badawczym. W związku z tym duże znaczenie mają instytucje otoczenia biznesu działające

na terenie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic, a więc między innymi:

20) Centrum Przedsiębiorczości w Chorzowie - agencja rozwoju lokalnego zajmująca się

wspieraniem przedsiębiorców. Centrum realizuje różnorodne projekty w zakresie rozwoju

gospodarczego, prowadzi działalność szkoleniową oraz promuje samozatrudnienie.

Od 1997 roku przy Centrum Przedsiębiorczości działa Inkubator Przedsiębiorczości oferujący

osobom rozpoczynającym działalność gospodarczą atrakcyjną powierzchnię biurową, a także

usługi doradcze, konsultacyjne i szkoleniowe50.

21) Rudzka Agencja Rozwoju „INWESTOR” - świadczy ona usługi doradcze, finansowe, szkoleniowe

i informacyjne dla przedsiębiorców, bezrobotnych i podmiotów działających na rzecz rozwoju

gospodarczego, zatrudnienia oraz rozwoju zasobów ludzkich. RAR „INWESTOR” jest jednym

z ośrodków Krajowego Systemu Usług i posiada akredytację w dziedzinie usług dla małych

i średnich przedsiębiorstw.

Cztery filary działalności agencji to:

Akademia Kształcenia – szkolenia dopasowane do bieżącej sytuacji na rynku (kursy językowe i szkolenia zawodowe realizowane we współpracy z Powiatowymi Urzędami Pracy),

Biuro Projektów - bezpłatne usługi informacyjne (m. in. dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej, możliwości uzyskania wsparcia środków publicznych) i inne działania współfinansowane z programów pomocowych, w tym Unii Europejskiej,

43

Informacja uzyskana podczas wywiadu telefonicznego z pracownikiem działu normowania11.07.2014 r. 44

Informacja uzyskana podczas wywiadu telefonicznego z pracownikiem działu kadr 11.07.2014 r. 45

http://www.kwsa.pl/o_firmie/oddzialy/Oddzia%C5%82+KWK+%22Pok%C3%B3j%22, dostęp on-line

11.07.2014 46

http://poland.arcelormittal.com/odpowiedzialnosc-biznesu/inwestujemy-w-spolecznosci-lokalne/ekologia.html,

dostęp on-line 01.07.2014 r. 47

http://www.lista500.polityka.pl/companies/show/157, dostęp on-line 01.07.2014 r. 48



http://www.cpchorzow.pl/, dostęp on-line 12.06.2014 r.

http://www.cpchorzow.pl/

40

Centrum Doradztwo Gospodarczego - usługi doradcze dla przedsiębiorstw i Jednostek Samorządu Terytorialnego (odnośnie do pozyskiwania zewnętrznego finansowania dla projektów inwestycyjnych),

Fundusz Pożyczkowy – pożyczki dla mikroprzedsiębiorstw i małych firm (na inwestycje związane z rozwoju przedsiębiorczości w regionie)51.

22) Rudzki Inkubator Przedsiębiorczości – został powołany uchwałą Rady Miasta nr 383/XVII/2003

z 11 grudnia 2003 roku. Jego misją jest tworzenie warunków sprzyjających powstawaniu

i rozwojowi przedsiębiorstw, przede wszystkim o charakterze innowacyjnym. Jego oferta

obejmuje m. in. wynajem przestrzeni biurowej, doradztwo i szkolenia a także organizowanie

konferencji i targów. Inkubator działa na rzecz współpracy nauki i biznesu między innymi za

pośrednictwem funduszy UE przeznaczonych na budowanie gospodarki opartej na wiedzy.

O znaczeniu Inkubatora dla MOF oraz jego otoczenia lokalnego świadczy fakt, iż prowadzi on

Regionalny Ośrodek Europejskiego Funduszu Społecznego w Rybniku.

23) Śląski Park Przemysłowo - Technologiczny – znajduje się na terenie Rudy Śląskiej i Świętochłowic.

Jest to ponad 1000 hektarów powierzchni inwestycyjnych, doskonale skomunikowane

i położone w centrum aglomeracji śląskiej tereny52. Park skupia następujące firmy, zatrudniające

osoby z całego MOF:

MAKROGEO Instrumenty Pomiarowe Weronika Dylus – Walerska,

Biuro usług Przeciwpożarowych REX Bogdan Brol,

GEO PLAN s.c.,

EX SOLUTION Adrian Skrobek,

Ekoinwentyka sp. z o. o.,

AYESA Polska,

Przedsiębiorstwo Projektowo – Usługowe MIDEX Eryk Dyla,

IT Punkt sp. z o. o.,

ASN sp. z o. o.,

Ośrodek Szkolenia PANDA sp. z o. o.,

RS Architekci sp. z o. o.,

Zespół Ciepłowni Przemysłowych „CARBO – ENERGIA” sp. z o. o.,

VERITECH sp. z o. o.,

SPS Complex,

Green Team Silesia sp. z o. o.,

Śląska Agencja Reklamy i Marketingu.

Park jest również koordynatorem specjalistycznego Klastra Budowlanego „Szkody Górnicze”, którego

celem jest minimalizowanie negatywnych skutków szkód górniczych poprzez działalność edukacyjną

oraz współpracę z sektorem nauki53.

HUB CLUB Śląski Klaster Multimedialny – jest inicjatywą łączącą trzy sektory, założoną przez:

sektor nauki - Uniwersytet Śląski w Katowicach,

51

http://www.rarinwestor.pl/, dostęp on-line 01.07.2014 52

http://www.sppt.pl/pl/o-parku-1, dostęp on-line 02.06.2014 r. 53

http://sppt.pl/pl/katalog-firm, dostęp on-line 02.06.2014

http://www.rarinwestor.pl/

http://www.sppt.pl/pl/o-parku-1

http://sppt.pl/pl/katalog-firm

41

sektor otoczenia biznesu – Rudzki Inkubator Przedsiębiorczości sp. z o.o., który pozyskał prawie milion złotych dofinansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na projekt pn. "Innowacje Śląska - utworzenie, promocja i rozwój Śląskiego Klastra Multimedialnego",

sektor biznesu - przedsiębiorstwa: ARTMEDIALE Ksawery Kaliski, CodePill Sp. z o.o., F.H.U. VERMONT Rafał Sapota, INTERSIEĆ Andrzej Szandała, IT master Arkadiusz Rusini, Stanusch Technologies S.A.

Do klastra należy 37 członków z branży nowoczesnych technologii i multimediów oraz świata nauki.

HUB CLUB umożliwia wymianę doświadczeń, nawiązywanie nowych kontaktów biznesowych i udział

w spotkaniach i konferencjach w celu wytworzenia nowej wartości śląskiego rynku innowacji.

Cele działalności Klastra HUB CLUB:

budowanie marki śląskich przedsiębiorców IT,

budowanie sieci współpracy uczestników w celu osiągnięcia przewagi konkurencyjnej,

rozwój współpracy w celu stworzenia wspólnej oferty i oferowania nowej jakości produktów/usług,

generowanie innowacyjnych pomysłów,

realizowanie wspólnych projektów mających na celu rozwój nowoczesnych technologii i innowacji w zakresie ICT i multimediów,

rozwój współpracy międzynarodowej w zakresie rozwoju technologii multimedialnych,

organizacja wspólnych działań promocyjnych, doradczych i edukacyjnych w zakresie wdrażania innowacji,

tworzenie infrastruktury badawczo - rozwojowej54.

Przedsiębiorcy i inne podmioty gospodarki trzech miast mogą oczywiście korzystać również ze

wsparcia instytucji otoczenia biznesu obejmujących swoim działaniem szerszy zakres terytorialny. Są

to między innymi:

24) Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego – jej misją jest „świadczenie najwyższej jakości

usług na rzecz rozwoju województwa śląskiego poprzez współudział w opracowaniu koncepcji

programów i projektów samorządu terytorialnego, wykorzystywanie dostępnych programów

pomocowych, przyciąganie inwestorów oraz promocja regionu”. Agencja realizuje projekty

skierowane do przedsiębiorców, pracowników oraz samorządów lokalnych. Prowadzi również

Śląskie Centrum Szkoleniowe będące niepubliczną placówką kształcenia ustawicznego55.

25) Regionalny Ośrodek Europejskiego Funduszu Społecznego – ośrodek działa na rzecz rozwoju

regionu, szczególnie poprzez budowanie partnerstw i wspieranie kapitału ludzkiego. Realizuje

projekty informacyjne, edukacyjne i doradcze dla różnych grup beneficjentów, m. in.: instytucji

rynku pracy, organizacji pozarządowych, szkół wyższych i jednostek naukowych oraz JST56.

26) Izba Rzemieślnicza oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Katowicach – izba powstała w roku

1922, obecnie do organizacji zrzeszonych należą między innymi Cech Rzemiosł Różnych

Chorzowa, Cech Rzemiosł Różnych Świętochłowic oraz Cech Rzemiosł Różnych

i Przedsiębiorczości Ruda Śląska. Celem Izby jest wspieranie rozwoju rzemiosła między innymi

54

http://hubclub.pl/pl/wizja-cele-klastra, dostęp on-line 11.07.2014 55

http://www.garr.pl/, dostęp on-line 01.07.2014 56

http://katowice.roefs.pl/, dostęp on-line 01.07.2014

http://www.ir.katowice.pl/web2/?id=4&i=organizacje-zrzeszone&show=21

http://www.ir.katowice.pl/web2/?id=4&i=organizacje-zrzeszone&show=21

http://www.garr.pl/

http://katowice.roefs.pl/

42

poprzez działania edukacyjne, doradcze i promocyjne a także wdrażanie rozwiązań

innowacyjnych oraz nowych technologii. W 2010 izba otrzymała tytuł Lidera Instytucji Otoczenia

Biznesu w województwie śląskim57.

27) Hutnicza Izba Przemysłowo-Handlowa – organizacja non-profit samorządu gospodarczego

zrzeszająca podmioty przemysłu stalowego (producentów i przetwórców stali, przemysły

powiązane z hutnictwem, instytucje usługowe, biura projektowe instytuty naukowo-badawcze

i spółki handlowe). Izba prowadzi działalność w zakresie badań i analiz rynków i wspiera

członków między innymi w zakresie działań restrukturyzacyjnych oraz modernizacyjnych. Do

członków Izby należą między innymi: ARCELORMITTAL POLAND S.A. oddział w Świętochłowicach,

ARCELORMITTAL POLAND S.A. oddział Huta Królewska (Chorzów), ALCHEMIA S.A. (Zakład Huta

Batory znajduje się w Chorzowie), HUTA POKÓJ S.A. (Ruda Śląska).

28) Górnośląska Agencja Promocji Przedsiębiorczości S.A. (do 2011 roku Górnośląska Agencja

Przekształceń Przedsiębiorstw S.A.) – spółka działa na rzecz podnoszenia konkurencyjności

regionu. W początkowych latach jej działalności (od 1994 roku) cel ten był realizowany poprzez

wspieranie procesów przemian strukturalno-własnościowych w przedsiębiorstwach

państwowych. Obecnie priorytetem jest wspieranie przedsiębiorczości MŚP, promocja

innowacyjności i nowych rozwiązań technologicznych oraz wskazywanie inwestycyjnych

walorów regionu.

3.4.2. Powiązania gospodarcze

Analiza strumieni gospodarczo-przestrzennych, opracowana przez Regionalne Centrum Analiz

i Planowania Strategicznego, obejmowała wszystkie powiązania zidentyfikowane na podstawie

druków PIT-11. Były to dojazdy do pracy i powiązania organizacyjne przedsiębiorstw np. między

centralą firmy a filiami, przy czym te pierwsze stanowiły 2/3 wszystkich powiązań 58.

W przypadku każdego z trzech miast powiązania w ramach obszaru MOF są bardzo istotne.

W przypadku Świętochłowic ich liczba jest niemalże równa liczbie powiązań wewnętrznych.

Najsilniejsze relacje gospodarczo-przestrzenne na terenie MOF zachodzą właśnie w kierunku

Świętochłowice – Chorzów. Wszystkie trzy miasta (a zwłaszcza Chorzów) są również gospodarczo

powiązane z Katowicami.

Tabela 19. Powiązania gospodarcze MOF z Katowicami

Miasto Powiązania z innymi powiatami

Chorzów Ruda Śląska Świętochłowice Katowice

Chorzów 11209* 772 2006 3143

Ruda Śląska 849 5032* 928 1895

Świętochłowice 879 229 3000* 452

Źródło: Analiza powiązań funkcjonalnych na terenie województwa śląskiego

*Powiązania wewnętrzne

57

http://ir.katowice.pl/, dostęp on-line 01.07.2014 58

Zeszyt Analizy RCAS 1/2012, Analiza powiązań funkcjonalnych na terenie województwa śląskiego, Regionalne Centrum Analiz Strategicznych Wydział Planowania Strategicznego i Przestrzennego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, Katowice 2012

43

Duża część mieszkańców każdego z trzech miast dojeżdża do pracy do innego miasta na terenie MOF.

Największą grupę stanowią świętochłowiczanie zatrudnieni na terenie Chorzowa (1553). Łączna

analiza danych o osobach przyjeżdżających i wyjeżdżających pokazuje, że spośród trzech miast tylko

Chorzów ma dodatnie saldo dojazdów (podobnie jak w przypadku opisywanych wcześniej dojazdów

do Katowic). Najniższe saldo odnotowano natomiast w Świętochłowicach.

Tabela 20. Liczba dojeżdżających do pracy na terenie MOF

Powiat zamieszkania Powiat pracy

Chorzów Ruda Śląska Świętochłowice

Chorzów x 485 664

Ruda Śląska 1062 x 501

Świętochłowice 1553 562 x

Źródło: GUS, Dojazdy do pracy w Polsce - wyniki NSP 2011

3.4.3. Bezrobocie i rynek pracy

Analizując stopę bezrobocia rejestrowanego w poszczególnych miastach obszaru funkcjonalnego

można zauważyć, że problem bezrobocia najbardziej dotkliwie jest widoczny w Świętochłowicach –

18,4%, jest to wartość wyższa niż średnia dla województwa śląskiego (11,2%). Natomiast najniższą

stopę bezrobocia spośród 3 miast odnotowano w Rudzie Śląskiej – 9,4%, jest to wartość niższa

od średniej dla województwa śląskiego o 1,8 punktu procentowego. Różnica między

Świętochłowicami a Rudą Śląską wynosi 9,0 punktu procentowego.

Tabela 21. Stopa bezrobocia rejestrowanego w latach 2005-2013 w MOF na tle podregionu, województwa i Polski (w %)

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

POLSKA 19,0 17,6 14,8 11,2 9,5 12,1 12,4 12,5 13,4 13,4

woj. śląskie 16,9 15,5 12,7 9,2 6,9 9,4 10,0 10,2 11,1 11,2

podregion katowicki 13,5 12,3 9,6 6,3 4,3 6,3 6,8 6,9 7,8 8,1

Chorzów 23,7 22,3 18,4 12,6 8,2 11,5 11,6 11,2 11,6 12,0

Ruda Śląska 14,2 13,0 10,3 6,8 5,0 7,2 8,5 8,1 9,0 9,4

Świętochłowice 29,0 25,7 21,2 12,8 9,3 15,2 17,6 16,6 18,2 18,4


We wszystkich trzech miastach analizowanego obszaru funkcjonalnego pomiędzy rokiem 2005

a 2008 odnotowano spadek liczby osób bezrobotnych. W latach 2008 – 2013 widać wzrost liczby

osób bezrobotnych, sytuacja ta szczególnie dotyczy Chorzowa. Podobna tendencja w tym czasie

(2008 – 2013) dotyczy także województwa śląskiego oraz całej Polski. Wyjątkowo pomiędzy rokiem

2010 a 2011 w Rudzie Śląskiej oraz Świętochłowicach zauważono nieznaczny spadek liczby osób

bezrobotnych, jednak w kolejnych latach liczba osób bezrobotnych rosła. W roku 2013 liczba osób

bezrobotnych, jako odsetek wszystkich bezrobotnych w województwie śląskim, wynosiła

odpowiednio: 2,38% w Chorzowie, 2,11% w Rudzie Śląskiej oraz 1,20% w Świętochłowicach.

44

Ryc. 12. Stopa bezrobocia rejestrowanego (do aktywnych zawodowo) w poszczególnych miastach Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego – stan na marzec 2014


Tabela 22. Liczba bezrobotnych ogółem w latach 2005-2013

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

POLSKA 2773000 2309410 1746573 1473752 1892680 1954706 1982676 2136815 2157883

woj. śląskie 281280 229819 165960 122748 168425 181198 186187 205459 208296

Chorzów 9899 7946 5190 3322 4627 4676 4459 4754 4955

Ruda Śląska 6611 5115 3196 2366 3441 3923 3828 4242 4392

Świętochłowice 3847 3062 1743 1249 1995 2338 2262 2454 2494


W każdym z miast MOF działa Powiatowy Urząd Pracy, których prace koordynuje Wojewódzki Urząd

Pracy w Katowicach.

3.4.4. Podsumowanie

Miasta Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic wykazują

podobną strukturę gospodarki, z wyeksponowaną działalnością handlową, budownictwem

i transportem. Warto zauważyć, że pomimo faktu, iż w MOF przeważają małe przedsiębiorstwa

45

zatrudniające do 9 osób, średnia liczba podmiotów przypadająca na 10 000 mieszkańców jest

niższa niż w podregionie, województwie i kraju. Dzieje się tak za sprawą funkcjonowania

na terenie MOF dużych zakładów pracy, zatrudniających nawet ponad tysiąc pracowników

ze wszystkich trzech miast.

Na obszarze Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic aktywnie działają instytucje otoczenia

biznesu, wspierające przedsiębiorczość, rozwój technologiczny, rozwój regionalny, rzemieślników

i przemysł.

MOF stanowi jeden rynek pracy, co odzwierciedla struktura dojazdów w cyklach dobowych,

zwłaszcza na linii Świętochłowice – Chorzów. Wielu mieszkańców obszaru znajduje również

zatrudnienie w stolicy województwa, nie rezygnując jednak z mieszkania na terenie MOF.

3.5. Struktura i organizacja społeczna

3.5.1. Demografia

Tabela 23. Liczba mieszkańców MOF na tle województwa i kraju w latach 2002-2011

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

POLSKA 38 218 531

38 190 608

38 173 835

38 157 055

38 125 479

38 115 641

38 135 876

38 167 329

38 529 866

38 538 447

woj. śląskie 4 731 533

4 714 982

4 700 771

4 685 775

4 669 137

4 654 115

4 645 665

4 640 725

4 634 935

4 626 357

Chorzów 116 519

115 844

115 241

114 686

113 978

113 678

113 314

113 007

111 843

111 536

Ruda Śląska 149 659

148 361

147 403

146 582

145 471

144 584

143 930

143 394

143 566

143 024

Świętochłowice 56 258 56 023 55 660 55 327 54 938 54 525 54 360 54 091 53 304 52 813


Tabela 24. Współczynnik obciążenia demograficznego ludności w wieku produkcyjnym ludnością w wieku nieprodukcyjnym w latach 2004-2012 w MOF na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski

Jednostka terytorialna ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

POLSKA 57,5 56,3 55,7 55,3 55,1 55,0 55,2 55,8 56,6

woj. śląskie 53,7 53,0 52,7 52,5 52,6 52,9 53,4 54,3 55,4

podregion katowicki 53,4 53,1 53,2 53,4 53,8 54,3 54,3 55,1 56,2

Chorzów 57,6 57,3 57,6 58,0 58,7 59,1 59,5 60,0 60,8

Ruda Śląska 52,6 52,2 52,2 52,0 52,4 52,7 52,8 53,4 54,5

Świętochłowice 51,2 51,1 51,3 51,8 52,5 53,2 53,8 54,5 55,4


W każdym z miast Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego odsetek osób w wieku produkcyjnym jest

do siebie zbliżony, najniższy w Chorzowie 62% a najwyższy w Rudzie Śląskiej 65%.

W Świętochłowicach występuje największy odsetek osób w wieku poprodukcyjnym – 18,8%,

a najniższy w Chorzowie – 10,9%. Największy odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym występuje

w Rudzie Śląskiej – 17,6%, nieco mniejszy wskaźnik o takiej samej wartości (16,9%) występuje

w Świętochłowicach i Chorzowie.

46

Ryc. 13. Struktura wiekowa mieszkańców w poszczególnych miastach Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego


Wskaźnikiem o najwyższej wartości gęstości zaludnienia cechuje się miasto Świętochłowice – 3 935

osób na 1 km2 powierzchni miasta. Podobną, ale nieco mniejszą wartość tego wskaźnika posiada

miasto Chorzów – 3 344 osób na 1 km2 powierzchni miasta. Natomiast najniższą wartość posiada

miasto Ruda Śląska, wynosi ona 1 831 osób na km2.

Ryc. 14. Gęstość zaludnienia (w osobach na km 2) w poszczególnych miastach Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego


47

3.5.2. Ruch naturalny

Analizując liczbę zgonów i urodzeń na terenie trzech miast MOF daje się zaobserwować ujemny

przyrost naturalny (co oznacza, że liczba żywych urodzeń jest mniej mniejsza od liczby zgonów).

W 2013 jego wartość wyniosła -3,7‰ dla Chorzowa, -1‰ dla Rudy Śląskiej i -3,1‰ dla Świętochłowic.

Warto zauważyć, że jest to względny ubytek ludności wyższy niż średnia regionu katowickiego (-2,6‰

w 2013) oraz województwa śląskiego (-1,4‰ w 2013), które w 2013 roku miało piąty najniższy

przyrost naturalny wśród województw.59

Tabela 25. Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców w latach 2003-2012 w MOF na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i kraju

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

POLSKA -0,1 -0,4 -0,2 -0,1 0,1 0,3 0,9 0,9 0,9 0,3 0 -0,5

Woj. śląskie -1,1 -1,4 -1,2 -1,2 -0,8 -0,8 -0,2 -0,2 0 -0,6 -1 -1,4

Podregion katowicki

-2,8 -2,8 -2,7 -2,7 -2,5 -2,3 -1,6 -1,7 -1,4 -2,1 -2,3 -2,6

Chorzów -4,9 -4,8 -5 -4,7 -3,4 -3,4 -3,1 -2,4 -2,2 -3,9 -3,7 -3,7

Ruda Śląska -1,5 -1,5 -1 -1,7 -1,6 -1,4 -0,1 -0,5 -0,3 -0,8 -0,8 -1

Świętochłowice -1,7 -1,9 -1,7 -1,7 -1,4 -1,7 -0,1 -1,6 -1,4 -2 -2,9 -3,1


3.5.3. Potencjał ekonomiczny mieszkańców

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto jest ważnym wskaźnikiem świadczącym o potencjale

ekonomicznym mieszkańców. Wpływa na ich możliwości nabywcze a w szerszej perspektywie na

całokształt rozwoju regionu.

We wszystkich miastach MOF przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto jest niższe od średniej

krajowej a także od średniej wojewódzkiej i dla podregionu katowickiego (które dwie wartości są

z kolei wyższe od średniej dla Polski). Jest to 90,4% dla Chorzowa, 88,4% dla Rudy Śląskiej i 78,1% dla

Świętochłowic, co oznacza, że sytuacja mieszkańców tego ostatniego miasta jest znacznie mniej

korzystna niż dwóch pozostałych. Co ważne, proporcja pomiędzy wartościami dla miast MOF oraz

średnią krajową w roku 2012 była korzystniejsza dla Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic niż rok

wcześniej (w przypadku Chorzowa i Rudy Śląskiej tendencja wzrostowa trwa już od roku 2010).

Tabela 26. Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w relacji do średniej krajowej w latach 2002-2012 w MOF na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski


przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w relacji do średniej krajowej

(Polska=100)

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

woj. śląskie 102,6 102,8 103,3 103,2 103,5 102,3 102,6 102,7 102,7 104,7 103,0

Podregion katowicki 112,7 121,8 124,6 124,2 123,5 120,2 121,1 123,4 121,3 125,6 121,4

Chorzów 84,7 86,6 85,6 84,7 84,7 87,0 89,8 87,6 88,6 89,3 90,4

Ruda Śląska 123,1 102,6 85,5 85,4 88,2 87,6 87,9 87,1 86,2 87,7 88,4

Świętochłowice 85,8 83,2 84,5 84,1 83,9 83,1 79,4 79,3 77,8 76,0 78,1


59

Główny Urząd Statyczny, Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski do 2013 roku

48

3.5.4. Podsumowanie

Miasta Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego mają zbliżoną strukturę demograficzną. Przeważają w niej

osoby w wieku produkcyjnym, natomiast korzystną ekonomicznie przewagę osób w wieku

poprodukcyjnym na osobami w wieku poprodukcyjnym udało się utrzymać jedynie w Chorzowie,

w którym jednak współczynnik obciążenia demograficznego był najwyższy. Starzenie się

społeczeństwa jest wspólnym problemem, dotykającym nie tylko MOF czy Śląsk, ale całą Europę

Zachodnią. Bogata oferta rekreacji i usług zdrowotnych może być w obliczu wzrostu liczby osób

starszych kluczowym aspektem wpływającym na jakość życia w MOF.

Negatywnym zjawiskiem jest również dotykający wszystkich członków Miejskiego Obszaru

Funkcjonalnego ujemny przyrost naturalny, którego wartości znacznie przewyższają wartości średnie

dla kraju, województwa i podregionu katowickiego.

3.6. Podstawowe potrzeby mieszkańców

3.6.1. Mieszkanie

W kraju rekordowym pod względem liczby nowych, oddanych do użytkowania budynków był 2008

rok. Po nim nastąpiło tąpnięcie na rynku nieruchomości, po którym obserwujemy stały wzrost liczby

oddanych inwestycji. Na terenie MOF nie daje się zauważyć tak wyraźnej tendencji, a średnia liczba

oddanych budynków wynosi w okresie 2005 – 2012 272 mieszkania, większość z nich powstaje

w Rudzie Śląskiej. W Chorzowie i Świętochłowicach najmniej budynków oddano w 2011 roku

(odpowiednio 52 i 6).

Tabela 27. Budynki nowe oddane do użytkowania w latach 2005-2012 w MOF na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski

jednostka terytorialna Liczba budynków

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

POLSKA 80118 78089 95876 105470 91421 91459 92010 99908

woj. śląskie 8702 8537 10123 10920 8943 9202 9114 9250

podregion katowicki 687 635 808 1070 773 771 832 770

Chorzów 111 74 129 64 88 57 52 92

Ruda Śląska 131 188 216 114 136 192 189 155

Świętochłowice 13 8 18 49 22 27 6 44

Miejski Obszar Funkcjonalny 255 270 363 227 246 276 247 291 Źródło: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego

Na terenie MOF, oprócz spółdzielni mieszkaniowych obejmujących osiedla zlokalizowane w jednym

z miast, działa obejmująca wszystkie trzy miasta MGSM "Perspektywa", która jako zarządca

nieruchomości w imieniu właścicieli wykonuje czynności w zakresie obsługi prawnej,

administracyjnej, eksploatacyjnej, technicznej oraz finansowej60. Zgodnie ze statutem celem

spółdzielni jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych i innych potrzeb członków oraz ich rodzin,

przez dostarczenie członkom samodzielnych lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych, a także

lokali o innym przeznaczeniu. W tym celu Spółdzielnia prowadzi działalność inwestycyjną, zarządza

nieruchomościami a także prowadzi zakłady remontowo budowlane, produkcyjne i inne61.

Spółdzielnia ta wyróżnia się swoim ponadgminnym charakterem - w jej zasobie lokalowym znajdują

60

http://www.perspektywa.com.pl/wspol.php, dostęp on-line 29.05.2014 r. 61

Statut MZSM „Perspektywa”

http://www.perspektywa.com.pl/wspol.php

49

się mieszkania położone we wszystkich miastach wchodzących w skład MOF. Rudę Śląską i Chorzów

łączy także Regionalne Towarzystwo Budownictwa Społecznego sp. z o. o. Oczywiście na terenie

poszczególnych miast działają również inne spółdzielnie mieszkaniowe, jak np. Rudzka SM,

Świętochłowicka SM, Chorzowska SM i kilka mniejszych.

W miejskim obszarze funkcjonalnym, podobnie jak w całej Polsce, przeważa budownictwo

powojenne sprzed lat siedemdziesiątych dwudziestego wieku. W Chorzowie i Rudzie Śląskiej więcej

budowano w siódmej, niż ósmej dekadzie ubiegłego wieku, natomiast w Świętochłowicach mamy do

czynienia z odwrotną sytuacją.

Tabela 28. Mieszkania zamieszkane według okresu budowy budynku w Miejskim Obszarze funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski w 2011 roku


mieszkania ogółem łącznie z nieustaloną formą własności mieszkań ogółem przed

1918 1918 - 1944

1945 - 1970

1971 - 1978

1979 - 1988

1989 - 2002

2003 - 2007

2008 - 2011

(także w

budowie)

Polska 12525412 1112472 1394190 3012924 2027171 2121029 1471142 556214 410589

woj. śląskie 1609361 168042 166924 444131 301855 310067 105556 43089 33529

podregion katowicki

309929 62251 25440 76797 56640 62093 14222 4926 3627

Chorzów 48192 15776 3784 12635 7334 5813 1539 652 304

Ruda Śląska 54596 9388 3295 14595 12048 11164 2274 771 310

Świętochłowice 21475 7123 1289 3856 3085 4981 918 40 55

Miejski Obszar Funkcjonalny

124263 32287 8368 31086 22467 21958 4731 1463 669


W 2012 roku oddano w miastach MOF-u względnie mało mieszkań, około trzykrotnie mniej

w przeliczeniu na 100 ludności i 1000 zawartych małżeństw niż średnio w Polsce. Działo się tak,

pomimo że w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym przypadało mniej mieszkań na 10 000 ludności i izb

na 1000 ludności niż w kraju, województwie śląskim i podregionie. Przeciętna powierzchnia użytkowa

mieszkania tylko w Świętochłowicach przekracza średnią dla kraju i podregionu, wynosząc 129,2 m2.

Tabela 29. Mieszkania oddane do użytkowania w Miejskim Obszarze funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski w 2012 roku

mieszkania

na 1000 ludności

mieszkania na 1000 zawartych małżeństw

mieszkania na 10 tys.

ludności

izby w mieszkaniach na 1000 ludności

przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania

(m2)

Polska 3,97 750 39,68 16,61 102,4

woj. śląskie

2,11 391 21,09 10,50 126,0

podregion katowicki

1,32 257 13,21 6,04 115,2

Chorzów

1,19 258 11,86 5,97 100,8

Ruda Śląska

1,65 295 16,47 7,16 100,7

Świętochłowic

0,68 151 6,85 3,33 129,2

50

mieszkania

na 1000 ludności

mieszkania na 1000 zawartych małżeństw

mieszkania na 10 tys.

ludności

izby w mieszkaniach na 1000 ludności

przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania

(m2)

e Źródło: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego

3.6.1. Gospodarka wodno-ściekowa

Na terenie Chorzowa i Świętochłowic działa Chorzowsko-Świętochłowickie Przedsiębiorstwo

Wodociągów i Kanalizacji sp. z o. o., w którym 100 % udziałów posiada Samorządowy Chorzowsko-

Świętochłowicki Związek Wodociągów i Kanalizacji z siedzibą w Chorzowie. Związek powstał w 1992

roku dla wspólnego realizowania zadań publicznych w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę

i odprowadzenia ścieków przez gminy. Do jego zadań należy również między innymi stała kontrola

jakości wody, podejmowanie długofalowych działań na rzecz zmniejszenia strat wody a także

systematyczna rozbudowa infrastruktury.62

W Rudzie Śląskiej usługi związane z oczyszczaniem i odprowadzaniem ścieków oraz dostawą wody

świadczone są przez Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji sp. z o.o. Właścicielem powstałej

w 1993 roku spółki jest Miasto Ruda Śląska. 63

Z powodu braku ujęć na terenie MOF woda zakupywana jest od Górnośląskiego Przedsiębiorstwa

Wodociągowego S.A. w Katowicach.

Na przestrzeni ostatnich lat we wszystkich trzech miastach prowadzona była rozbudowa sieci

wodociągowej. Największa była dynamika zwiększenia długości sieci w Świętochłowicach (wartość

bezwzględna dla trzech miasta była bardzo zbliżona). Warto jednak zauważyć, że dynamika ta była

niższa niż średnia dla województwa śląskiego oraz Polski, co wynika z bliskiego całościowemu

pokrycia siecią wodociągową MOF, podczas gdy w kraju nie jest to jeszcze standardem.

Tabela 30. Długość czynnej sieci wodociągowej rozdzielczej w km

jednostka terytorialna 2008 2012 Dynamika (2008=100)

Chorzów 178,6 181,6 101,7

Ruda Śląska 285,4 288,0 100,9

Świętochłowice 70,4 73,3 104,1

Obszar MOF 534,4 542,9 101,6

woj. śląskie 19 291,7 20 300,7 105,2

Polska 262 687,1 283 102,5 107,8 Źródło: Bank Danych Lokalnych

62

http://www.chspwik.pl/o_firmie/index.html, dostęp on-line z dnia 10.06.2014 63

http://pwik.com.pl/, dostęp on-line z dnia 10.06.2014

http://pwik.com.pl/

51

3.6.2. Zdrowie

Na przestrzeni ostatniego dwudziestolecia obserwujemy znaczny wzrost liczby przychodni. Zjawisko to nie ominęło również Miejskiego Obszaru

Funkcjonalnego, w którym w 2012 roku nastąpił ponad trzykrotny wzrost w stosunku do roku 1995. Przekłada się to na lepszą dostępność przestrzenną

służby zdrowia, która jest szczególnie ważna dla osób starszych i niepełnosprawnych ruchowo. W tym okresie liczba przychodni w Chorzowie wzrosła

ponad czterokrotnie, natomiast w Świętochłowicach już od 2003 roku nie ulega znaczącym zmianom, utrzymując się na poziomie około 20. Może to

świadczyć o tym, że zasób placówek służby zdrowia na terenie MOF jest wykorzystywany przez jego mieszkańców, niezależnie od granic między miastami.

Liczba placówek odpowiada potrzebom mieszkańców, a oferta służby zdrowia w poszczególnych miastach uzupełnia się. Placówki na terenie MOF

stanowią około 10-12% zasobu podregionu.

Tabela 31. Przychodnie - ambulatoryjna opieka zdrowotna (stan w dniu 31 XII) w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Polska 4527 6378 6264 6247 5425 5685 5776 5657 11978 12101 12273 13473 14206 14853 16252 16608 19151 19412

woj. śląskie 674 1006 1009 945 889 1004 870 864 1867 1879 1819 1927 1957 2140 2419 2437 2716 2737

podregion katowicki

156 212 213 200 174 194 180 164 370 353 342 367 348 399 465 451 512 519

Chorzów 16 22 20 19 20 23 16 18 43 41 42 53 45 49 57 61 66 66

Ruda Śląska 21 26 27 21 26 27 27 18 39 34 35 39 41 44 43 43 51 51

Świętochłowice 8 12 15 11 12 16 12 11 24 24 22 18 18 18 19 18 21 22

Miejski Obszar Funkcjonalny

45 60 62 51 58 66 55 47 106 99 99 110 104 111 119 122 138 139


Spośród kadry służby zdrowia 619 na 80 358 lekarzy pracowało w miejskim Obszarze Funkcjonalnym. Liczba lekarzy w kraju na przestrzeni lat 2006-2012

ciągle rosła (za wyjątkiem roku 2008), natomiast na terenie MOF występowały znaczne fluktuacje. Około połowa zatrudnionych w MOF zarówno lekarzy,

jak i dentystów pracowała w Chorzowie. Populacja dentystów i lekarzy w MOF stanowiła około 15% medyków z podregionu katowickiego.

Tabela 32. Lekarze i lekarze dentyści według podstawowego miejsca zatrudnienia w Miejskim Obszarze funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski w 2012 roku

lekarze lekarze dentyści

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Polska 77479 78229 78086 79015 79337 80358 85025 12187 12930 12765 11855 12326 12797 12491

woj. śląskie 17484 17570 17132 17397 17525 17949 18506 2711 2810 2737 2653 2770 2718 2616

podregion katowicki 2491 2480 2390 2530 2483 2637 - 215 240 260 257 256 235 -

52

lekarze lekarze dentyści

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Chorzów 316 307 287 298 328 336 - 24 37 32 25 37 33 -

Ruda Śląska 254 271 222 207 198 214 - 30 44 38 40 40 30 -

Świętochłowice 89 85 61 56 61 69 - 6 4 9 7 9 8 -

Miejski Obszar Funkcjonalny 659 663 570 561 587 619 - 60 85 79 72 86 71 - Źródło: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego

Duży wpływ na jakość opieki zdrowotnej ma średni personel medyczny, a jej obiektywne porównanie umożliwia wskaźnik liczby pielęgniarek i położnych

przypadających na 10 000 ludności. Jest on w podregionie katowickim wyjątkowo wysoki, w 2008 roku osiągnął wartość 112, przy średniej dla Polski

wynoszącej 63. Spośród miast wchodzących w skład MOF pod względem liczby przedstawicieli średniego personelu medycznego na mieszkańca wyróżnia

się Chorzów, gdzie co najmniej od 2006 roku na 10 000 mieszkańców przypada ponad 70 pielęgniarek i położnych.

Tabela 33. Pielęgniarki i położne ogółem (łącznie z mgr.) na 10 tys. ludność według podstawowego miejsca zatrudnienia w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski w 2012 roku

jednostka terytorialna pielęgniarki i położne na 10 tys. ludności

rok 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Polska 57 59 60 62 61 63 69

woj. śląskie 64 66 66 70 70 73 72

podregion katowicki 92 97 98 108 107 112 -

Chorzów 71 74 79 75 85 88 -

Ruda Śląska 52 51 53 62 51 55 -

Świętochłowice 54 58 54 54 55 56 - Źródło: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego

3.6.3. Opieka społeczna

W Polsce przeszło 3 miliony osób z ponad miliona gospodarstw domowych korzysta ze środowiskowej pomocy społecznej, co stanowi 8,1% naszego

społeczeństwa. Na tym tle Miejski Obszar Funkcjonalny wyróżnia się pozytywnie - udziały w 2012 roku wynosiły od 6,1% w Rudzie Śląskiej poprzez 6,7%

w Świętochłowicach do 7,2% w Chorzowie. W województwie śląskim odsetek korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej wynosi 5,4%, a więc

jest o 1/3 niższy od średniej krajowej. Jako negatywne zjawisko należy postrzegać wysoki udział osób w wieku przedprodukcyjnym w gospodarstwach

domowych korzystnych z pomocy, wskazujący na występowanie zjawiska ubóstwa młodzieży. Pod tym względem tylko Świętochłowice zbliżyły się do

średniej krajowej o wartości 15,8%, osiągając wskaźnik 15,5, natomiast w pozostałych miastach MOF odsetek dzieci i młodzieży z rodzin wymagających

53

pomocy środowiskowej niewiele przekracza wartość 11,1% dla województwa śląskiego. Udziały osób w wieku produkcyjnym nie odbiegają od wartości

dla gospodarstw domowych ogółem, natomiast osób w wieku poprodukcyjnym korzystających z pomocy środowiskowej jest zdecydowanie mniej.

Tabela 34. Korzystający ze środowiskowej pomocy społecznej w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski w 2012 roku

Korzystający ze środowiskowej pomocy społecznej

gospodarstwa

domowe korzystając

e ze środowisk

owej pomocy

społecznej

osoby w gospodarstwac

h domowych korzystających ze

środowiskowej pomocy

społecznej

udział osób w gospodarstwach

domowych korzystających ze

środowiskowej pomocy społecznej w ludności

ogółem (%)

udział osób w wieku przedprodukcyjnym

w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej

pomocy społecznej w ogólnej liczbie osób w tym wieku (%)

udział osób w wieku produkcyjnym

w gospodarstwach domowych korzystających ze

środowiskowej pomocy społecznej w ogólnej liczbie

osób w tym wieku (%)

udział osób w wieku poprodukcyjnym

w gospodarstwach domowych korzystających ze

środowiskowej pomocy społecznej w ogólnej liczbie

osób w tym wieku (%)

Polska 1194097 3111064 8,1 15,8 7,2 3,0

woj. śląskie

104878 248982 5,4 11,1 4,8 2,1

podregion katowicki

21152 47059 6,2 13,6 5,4 2,8

Chorzów

3547 8017 7,2 14,7 6,8 2,3

Ruda Śląska

3787 8749 6,1 11,9 5,4 3,0

Świętochłowice

1461 3548 6,7 15,5 5,6 2,7


3.6.4. Edukacja i wychowanie

Współczynnik skolaryzacji brutto jest to relacja liczby osób uczących się (stan na początku roku szkolnego) na danym poziomie kształcenia (niezależnie od

wieku) do liczby ludności (stan w dniu 31 XII) w grupie wieku określonej jako odpowiadająca temu poziomowi nauczania.

54

Na poziomie szkół gimnazjalnych w całym okresie 2003-2012 współczynnik skolaryzacji brutto w miastach Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego przekraczał

100. Oznacza to, że gimnazja w MOF są atrakcyjne dla młodzieży spoza obszaru funkcjonalnego, które dojeżdżają do szkół. Warto podkreślić nieregularną,

jednak wzrostową tendencję współczynnika, świadczącą o rosnącej popularności gimnazjów w MOF wśród śląskiej młodzieży. W przypadku szkół

podstawowych wskaźnik oscyluje wokół 100, jednak należy zauważyć, że w przypadku wyboru szkoły podstawowej większy wybór ma lokalizacja, stąd

tendencja wybierania szkoły blisko miejsca zamieszkania, a nie kierowanie się rankingami lub renoma placówki.

Tabela 35. Współczynniki skolaryzacji brutto (szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne) w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski w 2012 roku

szkoły podstawowe gimnazja

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Polska 100,1 99,9 99,6 99,1 98,2 98,0 98,7 98,4 99,8 99,2 101,0 101,2 101,3 101,3 101,0 100,8 100,8 100,5 100,0 99,7

woj. śląskie 99,9 99,7 99,4 98,8 97,9 97,5 98,1 98,8 100,2 99,0 100,3 101,4 101,9 101,8 101,5 101,2 100,8 101,2 100,8 100,7

podregion katowicki 100,7 100,5 100,2 99,8 98,6 98,6 98,2 99,5 101,0 100,0 102,1 103,4 103,7 103,7 103,4 103,5 102,9 103,9 103,1 103,4

Chorzów 100,6 100,8 99,7 99,4 97,8 97,2 96,8 99,8 102,1 102,0 105,4 106,6 107,8 106,9 106,2 105,6 106,3 109,4 109,7 111,5

Ruda Śląska 100,4 99,8 99,9 99,3 98,0 97,2 97,2 99,1 99,1 98,5 100,7 101,9 103,2 102,5 102,4 102,1 101,3 103,1 101,1 100,2

Świętochłowice 98,7 98,2 98,6 98,1 98,0 98,4 97,2 97,2 99,9 96,0 105,9 106,6 105,5 106,8 105,5 110,9 109,9 110,7 110,1 109,3


W związku z niżem demograficznym w całym kraju w ślad za malejąca liczbą studentów spada również liczba uczelni wyższych. Liczba szkół wyższych

w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym wynosiła w latach 2012-2013 trzy, z czego jedna placówka znajdowała się w Rudzie Śliskiej, a pozostałe

w Chorzowie. Szczególnie duży spadek liczby studentów daje się zaobserwować wśród mężczyzn, kobiet to zjawisko dotyczy w mniejszym stopniu.

Kobiety w ogóle, a w MOF w szczególności częściej kończą studia wyższe, co obrazuje stosunek absolwentów mężczyzn do kobiet, wynoszący w 2013 roku

w Rudzie Śląskiej 34 do 272, podczas gdy stosunek studentów wynosił 310 do 431 na korzyść studentek.

Tabela 36. Szkoły wyższe mające siedzibę na terenie Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego wraz z liczbą studentów i absolwentów w latach 2012-2013 na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski.

szkoły wyższe

ogółem jednostki

zamiejscowe studenci ogółem studentki studenci absolwenci

ogółem absolwentki absolwenci

2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013

Polska 453 438 252 235 1675815 1548748 984450 904391 691365 644357 484999 454986 316837 297834 168162 157152

woj. śląskie 45 41 43 41 158778 144545 92367 83807 66411 60738 48657 44687 31702 29214 16955 15473

podregion katowicki 19 19 6 7 70362 65050 46439 43214 23923 21836 21326 20006 15145 14178 6181 5828

Chorzów 2 2 2 2 6047 5829 3574 3529 2473 2300 1676 1468 1163 1002 513 466

55

szkoły wyższe

ogółem jednostki

zamiejscowe studenci ogółem studentki studenci absolwenci

ogółem absolwentki absolwenci

2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013

Ruda Śląska 1 1 1 1 474 431 332 310 142 121 320 306 283 272 37 34

Świętochłowice 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Miejski Obszar Funkcjonalny 3 3 3 3 6521 6260 3906 3839 2615 2421 1996 1774 1446 1274 550 500


(dane obejmują uczelnie publiczne i niepubliczne i są prezentowane są wg faktycznej lokalizacji uczelni/jednostek zamiejscowych)

Warto jednak dodać, że MOF graniczy z silnymi ośrodkami akademickimi - Katowicami i Gliwicami - gdzie funkcjonują: Uniwersytet Śląski, Uniwersytet

Ekonomiczny, Uniwersytet Medyczny, Akademia Muzyczna, Akademia Sztuk Pięknych, Akademia Wychowania Fizycznego, Politechnika Śląska i uczelnie

prywatne i to na tych uczelniach studiują przede wszystkim mieszkańcy MOF.

3.6.5. Podsumowanie

Liczba mieszkań w przeliczeniu na liczbę mieszkańców oraz zawartych małżeństw na terenie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic jest niższa od

średniej krajowej i wojewódzkiej. Co ważne wśród istniejących budynków przeważają te powstałe w latach 1945 – 1970, których wiek może wiązać się

z obniżonym standardem. Diagnozy dokonane na potrzeby dokumentów strategicznych wykazują, że potrzeby mieszkaniowe ludności nie są w pełni

zaspokajane zarówno w wymiarze ilościowym jak i jakościowym. Rozwiązanie tego problemu i zapewnienie odpowiedniej bazy mieszkaniowej powinno

być jednym z priorytetów we współpracy trzech miast.

Gospodarka wodno-ściekowa na terenie MOF jest prowadzona przez dwie spółki: Chorzowsko-Świętochłowickie Przedsiębiorstwo Wodociągów

i Kanalizacji sp. z o. o. (Chorzów i Świętochłowice) oraz Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji sp. z o.o. (Ruda Śląska). Obie zaopatrują się w wodę

kupując ją od Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągowego S. A. w Katowicach, gdyż na terenie MOF nie ma ujęć.

W ciągu ostatnich lat na terenie MOF znacznie zwiększyła się liczba placówek służby zdrowia. Obecnie działa tam 139 przychodni. Przy znaczącej

liczebności personelu medycznego można uznać, że dobra oferta opieki zdrowotnej stanowi istotny potencjał trzech miast, przekładający się na standard

życia mieszkańców. Liczba osób korzystających z pomocy społecznej jest niższa niż średnia krajowa, co może świadczyć o stosunkowo dobrej sytuacji

materialnej i życiowej większości mieszkańców.

56

Współczynnik skolaryzacji brutto dla obszaru MOF jest wyższy niż 100%, co oznacza, iż tutejsze szkoły podstawowe oraz gimnazja są atrakcyjne również

dla młodzieży z innych gmin. Niewątpliwie jest to istotnym potencjałem, który może być wykorzystany w przyszłości dla wspólnego rozwoju Chorzowa,

Rudy Śląskiej oraz Świętochłowic. Na terenie MOF znajduje się obecnie osiem szkół wyższych (siedem64 w Chorzowie, jedna w Rudzie Śląskiej).

64

http://chorzow.eu/dla-mieszkanca/2012-04-26-13-20-26/uczelnie-wyzsze.html, dostęp on-line 09.07.2014 r.

57

3.7. Kultura

3.7.1. Instytucje kultury

Na terenie każdego z miast działają liczne instytucje kultury – biblioteki, domy kultury, muzea, a także

kina.

W każdym z miast działa biblioteka publiczna wraz z filiami – sześcioma w Świętochłowicach,

dziesięcioma w Chorzowie i dwunastoma w Rudzie Śląskiej. Każda z bibliotek udostępnia swoje zbiory

dzieciom i dorosłym (zarówno książki, jak i audiobooki). Ponadto, Biblioteka Centralna

w Świętochłowicach od 2013 roku posiada urządzenie do odtwarzania książek mówionych – „Czytak

Plus” - który wypożyczać mogą osoby niewidome i niedowidzące. Biblioteki podejmują także szeroką

działalność oświatową i wychowawczą: organizują warsztaty twórcze dla dzieci, wystawy, lekcje

biblioteczne, konkursy czytelnicze, wieczory literackie, spotkania autorskie czy spotkania klubów

książki. Biblioteki zapewniają także bezpłatny dostęp do Internetu.

Poniższe tabele prezentują, jakim księgozbiorem dysponują biblioteki w poszczególnych miastach i ilu

czytelników obsługują rocznie biblioteki. Liczba książek na 1 000 mieszkańców utrzymuje się na

stałym poziomie, najwyższa jest w Świętochłowicach. W Chorzowie liczba książek w przeliczeniu na

1000 mieszkańców wzrosła, w pozostałych miastach spadła. We wszystkich miastach MOF

księgozbiór w przeliczeniu na 1000 mieszkańców jest niższy niż w województwie śląskim. Natomiast

jeśli chodzi o liczbę czytelników obsługiwanych przez biblioteki publiczne, w 2012 najwyższa była ona

w Chorzowie (blisko 18 000 osób), a najniższa w Świętochłowicach (8 400 osób). We wszystkich

miastach MOF ilość czytelników spadła – najbardziej w Rudzie Śląskiej (15%).

Tabela 37. Ksiegozbiór biblitek w MOF na 1 000 mieszkańców w latach 2005-2012

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Chorzów 2280,5 2302,3 2301,2 2301,4 2291,1 2284,9 2303,0 2288,1

Świętochłowice 3459,8 3441,8 3407,2 3387,7 3303,5 3255,0 3189,7 3132,1

Ruda Śląska 2200,0 2252,0 2258,5 2269,6 2227,0 2166,2 2144,1 2191,9

Woj. śląskie 3616,0 3646,7 3672,5 3673,4 3641,3 3610,3 3614,9 3599,9

Woj. mazowieckie 3240,3 3240,4 3241,2 3261,7 3290,3 3271,3 3276,4 3268,1

Polska 3541,4 3554,0 3556,5 3546,9 3517,9 3458,3 3439,0 3415,7

Źródło: Bank Danych Lokalnych Główny Urząd Statystyczny

Tabela 38. Liczba czytelników obsługiwanych przez biblioteki publiczne w latach 2007-2012 na terenie MOF (os.)

2007 2008 2009 2010 2011 2012

Chorzów 18457 17568 17100 16851 17196 17985

Świętochłowice 9590 9448 9441 9060 8594 8400

Ruda Śląska 19123 18321 18666 17753 17330 16367


Na mapie instytucji kultury na terenie MOF wyróżniają się także domy kultury prowadzone przez

jednostki samorządowe. Na terenie Chorzowa działają trzy domy kultury oraz jedna filia,

w Świętochłowicach jeden, a Rudzie Śląskiej - trzy.

Na terenie Chorzowa działa Miejski Dom Kultury Batory, Chorzowskie Centrum Kultury oraz jego filia

Starochorzowski Dom Kultury, jak również Młodzieżowy Dom Kultury. Miejski Dom Kultury Batory

istnieje od 1995, a w jego ofercie znajdują się liczne zajęcia organizowane przez siedem pracowni

(w tym między innymi Pracownię Szacownego Seniora). MDK prowadzi również wiele programów

58

kulturalnych i organizuje cykliczne imprezy takie jak na przykład Slow Festiwal65. Chorzowskie

Centrum Kultury (ChCK) stale współpracuje z Wrocławskim Teatrem Komedia i Teatrem Capitol

z Warszawy. W ChCK rocznie organizowanych jest ponad 250 imprez: koncertów, spektakli, festiwali.

W ChCK oraz jego filii, Starochorzowskim Domu Kultury działa wiele sekcji i kół zainteresowań, m.in.

plastyczne, ceramiczne, taneczne, wokalne, teatralne, gitarowe, komputerowe. Natomiast

Młodzieżowy Dom Kultury działa od lat 70. ubiegłego wieku. Zajęcia dla dzieci i młodzieży są

organizowane przez trzy pracownie: edukacyjną, sportową i artystyczna. W MDK mają miejsce

również wydarzenia teatralne, imprezy cykliczne, konkursy, turnieje szachowe i innego rodzaju

wydarzenia skierowane do dzieci oraz rodziców. Inną formą jego działalności jest organizacja

wyjazdów wakacyjnych i edukacyjnych (nauka języków za granicą, w ramach współpracy z miastami

partnerskimi). MDK posiada również ofertę zajęć dla dzieci pozostających w mieście w okresie ferii

i wakacji66.

Na terenie Świętochłowic działa Centrum Kultury Śląskiej (CKŚ), powołane 1 stycznia 2004 r. decyzją

Rady Miejskiej w Świętochłowicach do organizowania i koordynowania wydarzeń kulturalnych

w mieście. Centrum powstało na bazie Domów Kultury "Zgoda" i "Grota". CKŚ wypełnia swoją misję

poprzez rozwijanie współpracy z innymi ośrodkami kultury, artystami zawodowymi

i nieprofesjonalnymi oraz wspierając i promując młodych twórców w ich działalności67. Za ofertę dla

młodzieży odpowiada Młodzieżowy Dom Kultury im. Władysława Broniewskiego, prowadzący koła:

taneczne, plastyczne, „Akademia kreatywności”, „Artystyczna akademia skrzata”, instrumentalne,

musicalowe, „Dziecięcy teatr Papla” „Gimnastyka buzi i języka”, wokalne i nauki czytania nut głosem

(solfeż).

W Rudzie Śląskiej działa Miejskie Centrum Kultury im. Henryka Bisty, Dom Kultury oraz Młodzieżowy

Dom Kultury. Miejskie Centrum Kultury kontynuuje działalność Miejskiego Ośrodka Kultury,

organizuje wiele imprez kulturalnych, a także spotkań o charakterze społeczno-politycznym

(konferencje, debaty etc.). Do najważniejszych imprez cyklicznych zaliczyć należy cykl pn. Rudzka

Jesień Kulturalna, gala Hanysy, koncerty noworoczne, Miss Rudy Śląskiej, Festiwal Twórczości

Chrześcijańskiej, Festiwal Kultury Młodzieży Szkolnej. Natomiast Dom Kultury został powołany przez

Radę Miasta Ruda Śląska w 2005 r. (wcześniej stanowił filię Miejskiego Centrum Kultury im. H. Bisty).

W Rudzie Śląskiej DK tworzy warunki rozwoju aktywności kulturalnej, artystycznej, hobbystycznej

oraz zainteresowania sztuką68. Z kolei Młodzieżowy Dom Kultury prowadzi zajęcia dydaktyczno-

opiekuńczo-wychowawcze, realizowane w pięciu pracowniach (plastycznej, multimedialnej do

nauczania języków obcych, komputerowej, muzycznej i sportowej). MDK organizuje swoim

wychowankom również różne formy wypoczynku podczas ferii zimowych i letnich, w ramach tzw.

„Akcji Zima” i „Akcji Lato”.

Na terenie Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego działają cztery muzea: Muzeum w Chorzowie,

Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie (muzeum jest wojewódzką samorządową instytucją

kultury, gromadzi zbiory i dokumentację z zakresu budownictwa ludowego, historycznego

budownictwa drewnianego i murowanego, w tym obiekty rekonstruowane oraz kultury materialnej

65

http://www.mdkbatory.pl/, dostęp on-line 05.11.2013 66

http://www.mdkchorzow.pl/, dostęp on-line 06.11.2013 67

http://cks.org.pl/bip/druk.php?druk=52, dostęp on-line 12.05.2014 68

http://www.domkulturyrsl.pl/, dostęp on-line 12.05.2014

59

i niematerialnej mieszkańców administracyjnego obszaru województwa śląskiego), Muzeum Miejskie

w Świętochłowicach, Muzeum Miejskie im. Maksymiliana Chroboka w Rudzie Śląskiej. W tej ostatniej

powołano 17 listopada 2008 roku Międzynarodowy Instytut Dialogu i Tolerancji im. Jana Karskiego,

mający na celu ochronę praw człowieka, rozwój wolnych mediów oraz przeciwdziałanie

antysemityzmowi i ksenofobii69. Muzeum PRL w Rudzie Śląskiej otwarto 4 czerwca 2010 roku w XXI

rocznicę I-szych demokratycznych wyborów w budynków dawnego Państwowego Gospodarstwa

Rolnego. W przygotowaniu jest Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach, prezentujące

wspólną historię trzech miast oraz Muzeum Hutnictwa w Chorzowie.

Muzeum w Chorzowie zostało utworzone jako Muzeum Ziemi Bytomskiej w 1934 r. Rozwój Muzeum

przerwała II wojna światowa. W lutym 1945 r. wznowiło działalność, a dwa lata później w ówczesnej

siedzibie przy ulicy Sienkiewicza 3 udostępniło dla zwiedzających wystawy. Od roku 1950 funkcjonuje

pod obecną nazwą. Od 1991 r. Muzeum w Chorzowie jest samorządową instytucją kultury. Muzeum

prezentuje swoje zbiory w ramach działów: numizmatyki i medalierstwa polskiego, sztuki, historii

i etnografii70.

Muzeum Miejskie w Świętochłowicach powstało z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Świętochłowic

w latach 70. ubiegłego wieku. Głównym zadaniem placówki jest gromadzenie, opracowywanie,

zabezpieczanie i popularyzowanie zabytków związanych z historią miasta i Górnego Śląska. W ramach

muzeum pracują trzy działy: historii i kultury, etnograficzny oraz naukowo-oświatowy71.

Muzeum Miejskie im. Maksymiliana Chroboka powstało w 1990 roku. Muzeum gromadzi zbiory

dokumentujące historię Rudy Śląskiej, a także prowadzi warsztaty i lekcje muzealne72.

Od 2011 w Świętochłowicach powstaje Muzeum Powstań Śląskich, związane z bardzo ważnym

okresem we wspólnej historii Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic. Będzie ono stanowiło

centrum edukacji a dzięki interaktywnemu, multimedialnemu charakterowi ekspozycje będą

atrakcyjne dla młodzieży. Co ważne, muzeum będzie mogło być zwiedzane również przez grupy

niemiecko- i anglojęzyczne73.

W Chorzowie ma powstać również Muzeum Hutnictwa, które będzie usytuowane w hali elektrowni

Huty Królewskiej. Pracami powołanego przez Prezydenta zespołu ds. utworzenia muzeum hutnictwa

w Chorzowie kieruje Miejski Konserwator Zabytków.

3.7.2. Dziedzictwo kulturowe

Dziedzictwo kulturowe jest pojęciem, które obejmuje coraz szerszy zakres. Przejawy dziedzictwa

kulturowego można podzielić na dziedzictwo materialne, na które składają się zabytki nieruchome

(np. architektura, układy urbanistyczne) i ruchome (np. działa sztuki, narzędzia) oraz dziedzictwo

niematerialne (np. kulinaria, gwara). Dziedzictwo kulturowe jest zazwyczaj wysoko wartościowane,

uznawane za godne ochrony oraz przekazania następnym pokoleniom. Dziedzictwo kulturowe MOF

rozumieć można bardzo szeroko – zaliczyć do niego zarówno dziedzictwo materialne (np.

69

http://instytut-karskiego.org/strony/menu/instytut/, dostęp on-line 02.06.2014 70

http://www.muzeum.chorzow.pl/ dostęp on-line 12.05.2014 71

http://www.muzeum.swietochlowice.pl/ dostęp on-line 12.05.2014 72

http://www.muzeum.rsl.pl/ dostęp on-line 12.05.2014 73

http://www.muzeumpowstanslaskich.pl/ dostęp on-line 12.05.2014

60

architektura: sakralna, użyteczności publicznej, pozostałości po industrialnej historii miasta), jak

i niematerialne (język śląski, tradycyjne potrawy, kultywowane obrzędy, zwyczaje przekazywane

z pokolenia na pokolenie itp.).

Świętochłowice, Chorzów i Ruda Śląska ze względu na swoje położenie geograficzne, przynależą

do obszaru tradycji śląskich, która jest silnie obecna w życiu mieszkańców. Są one także

podtrzymywane w miastach m.in. dzięki różnego rodzaju imprezom tematycznym, organizowanym

przez instytucje kultury. Szczególne znaczenie dla podtrzymywania tradycji ma działalność

Górnośląskiego Parku Etnograficznego w Chorzowie, w skład którego wchodzi ekspozycja na wolnym

powietrzu prezentujące zabytki drewnianej architektury ludowej oraz muzeum. Instytucja organizuje

wiele imprez folklorystycznych oraz prowadzi programy edukacji regionalnej74.

Jedną z najważniejszych są niewątpliwie Śląskie Gody. W trakcie imprezy mają miejsce pokazy

strojów regionalnych, zajęcia artystyczne i konkursy a także jarmark produktów tradycyjnych.

W trakcie Śląskich Godów odbywają się również Górnośląskie Prezentacje Chórów i Orkiestr Śląskiego

Związku Chórów i Orkiestr oraz inne imprezy towarzyszące, m.in. „Święty Florianie - patronie nasz" –

wydarzenie poświęcone straży pożarnej na Śląsku.

Muzeum organizuje także szereg warsztatów i spotkań dotyczących obrzędowości oraz sztuki

ludowej. Wśród nich znajdują się między innymi warsztaty kroszonkarskie czy fotograficzne, lekcje

muzealne dotyczące świąt, wypieku chleba czy strojów regionalnych. Ciekawą inicjatywę stanowi cykl

„Opowieści naszych pradziadków”, w ramach którego posłuchać można gawędziarzy opowiadających

legendy75.

Inny przejaw kultywowania dziedzictwa regionalnego stanowić może używanie gwary śląskiej. Wyniki

„Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011” wskazują, że 81,3% mieszkańców

województwa śląskiego jako swoją tożsamość narodową wybrało polską. Spis podaje, że

zdecydowana większość ludności w województwie śląskim (93,1 %) w kontaktach domowych

posługuje się językiem polskim, a prawie 86% używa wyłącznie języka polskiego. Jednak autorzy

wskazują, że od sporządzenia poprzedniego spisu w 2002 roku kilkukrotnie wzrosła ilość osób

używających śląskiego w kontaktach domowych. Używanie śląskiego może świadczyć o tym, że

mieszkańcy Śląska czują się Polakami związanymi z regionem, z którego pochodzą i odczuwają

patriotyzm lokalny, który może stać się potencjałem do rozwijania i chronienia dziedzictwa

kulturowego rozumianego jako kultura ludowa. Ze względu na wspólnotę historii i tradycji regionu

Chorzów, Ruda Śląska i Świętochłowice organizują wspólnie różnego rodzaju wydarzenia kulturalne.

Przykładem takiej współpracy są między innymi wycieczki zorganizowane przez stowarzyszenie

Genius Loci – Duch Miejsca w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa (do 2011 roku – Śląskich Dni

Dziedzictwa)76. Hasło przewodnie podawane jest przez koordynatora EDD w Polsce, a wydarzenia,

które organizuje się w poszczególnych częściach kraju, dotyczą miasta, jego przeszłości, lokalności czy

tożsamości mieszkańców. W roku 2013 hasło przewodnie brzmiało „Nie od razu Polskę zbudowano”.

74 http://www.muzeumgpe-chorzow.pl, dostęp z dnia 13.11.2013 75

http://www.parkslaski.pl/bieganie/dobranocki-i-lekcje-muzealne-w-skansenie.html dostęp on-line: 27.11.2013 76

http://www.geniusloci.com.pl/wordpress/wp-content/gallery/europejskie-dni-dziedzictwa-2013/edd-2013-plakat.jpg, dostęp on-line: 29.05.2014

61

Najwięcej wydarzeń zorganizowało Stowarzyszenie Genius Loci – Duch Miejsca. W Chorzowie odbyły

się wycieczki piesze „Początki i rozwój miasta Królewska Huta” oraz „Z Chorzowa w stronę

Królewskiej Huty” organizowane przez Stowarzyszenie Genius Loci – Duch Miejsca. W

Świętochłowicach Stowarzyszenie zorganizowało promocję książki „Centrum Świętochłowic – zarys

dziejów” autorstwa Marka Piegzy, dzień otwarty parafii ewangelickiej – kościoła p.w. św. Jana

Chrzciciela przy ul. Ks. L. Raabe 1 oraz wycieczkę „700 lat Świętochłowic”, w Rudzie Śląskiej -

zwiedzanie ciężkiego schronu bojowego nr 75 należącego do pasa umocnień Obszaru Warownego

Śląsk (wał przebiega przez teren wszystkich trzech miast) – teren ROD „Nadzieja” przy ul. Pomorskiej

i zwiedzanie z przewodnikiem średniowiecznego gródka w Kochłowicach. Poza tym Górnośląski Park

Etnograficzny w Chorzowie przygotował trasę „Dawne techniki budowania”. W Rudzie Śląskiej

miejsce miał spacer „Mikroświat Orzegów” zorganizowany przez Muzeum Miejskie im. Maksymiliana

Chroboka..

Ważnym elementem kultury całego województwa śląskiego jest jego postindustrialna przeszłość,

w której swój udział mają także Chorzów, Ruda Śląska i Świętochłowice. W celu promocji

i zachowania industrialnego dziedzictwa regionu w roku 2006 powstał Szlak Zabytków Techniki

Województwa Śląskiego. Jest to sieciowy produkt turystyczny obszaru, w skład którego wchodzi

36 najbardziej atrakcyjnych turystycznie obiektów poprzemysłowych z terenu województwa. Są to

m. in. muzea, skanseny, kolonie robotnicze oraz funkcjonujące zakłady. Szlak został nagrodzony

Złotym Certyfikatem Polskiej Organizacji Turystycznej dla najlepszego produktu turystycznego w kraju

(2008 rok) oraz Złotym Medalem Targów Poznańskich dla najlepszego produktu turystycznego

w Polsce (2010 rok). Trasa stanowi część Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (European

Route of Industrial Heritage – ERIH)77.

Na listę zabytków Szlaku wpisane zostały dwa obiekty z terenu MOF. Są to Szyb Prezydent (Chorzów)

oraz kolonia robotnicza Ficinus (Ruda Śląska).

Szyb „Prezydent” w Chorzowie, stanowi ślad po Kopalni Węgla Kamiennego Prezydent, która została

zamknięta w 1993 roku. Wieża o wysokości 42 metrów została wybudowana w okresie

dwudziestolecia międzywojennego i stanowiła wtedy przykład zastosowania najnowszych

technologii. Obecnie z wieżą związane jest stowarzyszenie Sztyg.art, organizator licznych

przedsięwzięć artystycznych i kulturowych. W pozostałych budynkach pokopalnianych mieści się

kompleks hotelowo-restauracyjny „Sztygarka”78.

Kolonia Ficinus powstała w 1867 roku dla pracowników kopalni Gottessegen jako kolonia wiejsko-

przemysłowa. Jej mieszkańcy określani byli jako „górniko-rolnicy”, ponieważ poza pracą w kopalni

trudnili się także uprawą małych pól79. Kolonia składa się z szesnastu czterorodzinnych domków,

które dzięki przeprowadzonym pracom remontowym nadal pełnią funkcje mieszkalne, a przy tym

usługowo-handlowe80.

Corocznym świętem szlaku jest organizowana od 2010 Industriada. Koordynatorem wydarzeń jest

Wydział Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. Co roku program imprezy

77

http://www.zabytkitechniki.pl/, dostęp on-line 29.05.2014 78

http://www.zabytkitechniki.pl/Poi/Pokaz/1689, dostęp on-line 29.05.2014 79

http://www.zabytkitechniki.pl/Poi/Pokaz/1723 dostęp on-line 14.05.2014 80

http://zabytkigornegoslaska.com.pl/, dostęp on-line 29.05.2014

62

obejmuje różnorodne wydarzenia w każdym z trzech miast. W 2014 r. w organizacje wydarzenia

włączyło się ponad 60 podmiotów (samorządy terytorialne, instytucje kultury, prywatne zakłady

przemysłowe). W Chorzowie zorganizowano atrakcje na terenie Szybu Prezydent i Huty Królewskiej,

w Rudzie Śląskiej w pobliżu Szybu Mikołaj i kolonii robotniczej Ficinus, zaś w Świętochłowicach pod

Dwoma Wieżami. Jak podają organizatorzy, mimo kapryśnej pogody, w wydarzeniu wzięło udział

77 tys. osób81.

Jednak wymienione powyżej zabytki nie są jedynymi śladami industrialnej historii miast. Pamiętać

należy także o wielu osiedlach robotniczych (osiedla tzw. familoków) czy willach, należących między

innymi do dyrektorów zakładów, które znajdują się na terenie MOF. Wpis do rejestru zabytków

posiadają m.in. zespół zabudowań walcowni na terenie dawnych Zakładów Cynkowych

"Silesia" w Świętochłowicach82, zabytkowa drukarnia w MCK im. H. Bisty i tereny dawnej cynkowni

"Hugo", zabytkowa wieża wodna w Rudzie Śląskiej83, dworzec kolejowy, budynek dyrekcji huty

„Bismarck” przy ul. Dyrekcyjnej czy zespół budynków przy kopalni przy ul. Siemianowickiej

w Chorzowie84.

Unikalna architektura i urbanistyka wyróżniają pozytywnie miasta wchodzące w skład MOF i stanowią

niewątpliwą atrakcję (o rosnącym zainteresowaniu historią przemysłową świadczy rosnąca ilość

uczestników kolejnych edycji Industriady). Wiele z zabytków posiada potencjał, do uzyskania nowych

funkcji, zarówno gospodarczych, jak i społecznych czy kulturowych (dobry przykład ponownej

aranżacji stanowi szyb Prezydent wraz z zabudowaniami). Krokiem, który przybliża do

zrewitalizowania terenów poprzemysłowych, było wypracowanie bazy dobrych praktyk w

wykorzystaniu obiektów poprzemysłowych. Warty zauważenia jest także projekt „Najlepszy system

nawigacji po zabytkach Chorzowa – system informacji kulturalnej sposobem kreowania pozytywnego

wizerunku miasta”, którego celem jest podniesienie poziomu wiedzy o dziedzictwie materialnym

miasta, zarówno wśród mieszkańców Chorzowa, jak i osób przyjezdnych.

3.7.3. Podsumowanie

Na terenie Chorzowa, Świętochłowic i Rudy Śląskiej działa wiele instytucji kultury – domów kultury,

muzeów, bibliotek etc. Ich działalność polega nie tylko na kultywowaniu i ochronie dziedzictwa

kulturowego, ale także tworzeniu różnorodnej oferty wydarzeń kulturalnych, warsztatów i kół

zainteresowań czy klubów. Działalność tych instytucji wpływa na wysoki poziom potencjału

kulturowego, zarówno dla potrzeb turystyki, jak i działalności kulturowej czy edukacyjnej. Co więcej,

wykorzystanie potencjału instytucji kultury może przeciwdziałać negatywnemu zjawisku, jakim jest

niski poziom uczestnictwa w wydarzeniach społecznych i kulturalnych części mieszkańców MOF. Na

ten problem wskazywano w diagnozach jakościowych opracowanych przy pracach nad dokumentami

strategicznymi poszczególnych miast.

Duży atut miast stanowi ich bogate dziedzictwo kulturowe. Wśród wspólnych inicjatyw miast, które

mają na celu pogłębienie wiedzy o historii i kultywowaniu dziedzictwa, można wskazać obchody

Europejskich Dni Dziedzictwa, czy współuczestnictwo w obchodach święta Szlaku Zabytków Techniki

81

http://www.industriada.pl/Aktualnosci/Pokaz/257150/industriada-na-piatke dostęp on-line 30.06.2014 82

http://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Awi%C4%99toch%C5%82owice dostęp on-line 30.06.2014 83

http://www.mkzruda.pl/zabytki.htm dostęp on-line 30.06.2014 84

http://www.zabytkichorzowa.eu/zabytki/zabytkowe_obiekty_przemyslowe.html dostęp on-line 30.06.2014

63

– Industriadzie. Dużą wartość stanowi także wypracowana baza dobrych praktyk wykorzystania

obiektów poprzemysłowych.

Potencjał kulturowy miast może być wykorzystany w większym stopniu niż obecnie. Aby w pełni

spożytkować go dla potrzeb turystyki potrzebne jest wzmocnienie wspólnych działań, na przykład

poprzez rozszerzenie „Najlepszego systemu nawigacji po zabytkach Chorzowa – system informacji

kulturalnej sposobem kreowania pozytywnego wizerunku miasta” na pozostałe miasta bądź

stworzenie nowego, wspólnego systemu informacji turystycznej. Niemniej, aby możliwe było pełne

wykorzystanie potencjału, należy zadbać o niszczejące zabytki oraz przeciwdziałać destrukcyjnym

działaniom niektórych właścicieli obiektów zabytkowych, na co wskazywano w diagnozach.

Najbardziej efektywne będzie podjęcie wspólnych działań, które będą miały na celu zadbanie

o stanowiące spójną całość tereny. Opracowanie wspólnego planu rewitalizacji i wykorzystania

obszarów poprzemysłowych oraz wspólna koncepcja polityki w zakresie ochrony, konserwacji

i restauracji obiektów zabytkowych (wraz z uwzględnieniem procedur identyfikacji obszarów

wsparcia oraz możliwych źródeł zewnętrznego finansowania prac) pomoże w przywróceniu tych

terenów dla potrzeb inwestorów i mieszkańców. Utrzymanie obiektów w dobrym stanie przyczyni się

także do stworzenia wspólnej dla MOF koncepcji wykorzystania postindustrialnego.

Warto pamiętać, że postindustrialne dziedzictwo stanowi idealny punkt wyjścia dla stworzenia

unikalnego produktu turystycznego, który ma potencjał, aby przyciągnąć do miast MOF wielu

turystów.

3.8. Turystyka i rekreacja

3.8.1. Walory przyrodniczo – krajobrazowe

Poza walorami historycznymi, turyści mogą znaleźć w MOF również bogatą ofertę rozrywkowo-

rekreacyjną, związaną z walorami krajobrazowo-przyrodniczymi. W Chorzowie tereny zielone

stanowią aż 22,4% powierzchni miasta, w Świętochłowicach 13,7%, a w Rudzie Śląskiej 13,8%85. Tak

duży udział terenów zielonych w powierzchni miast pozytywnie wpływa na przykład na ich potencjał

turystyczny.

Z punktu widzenia turystyki atrakcyjnym obiektem jest Park Śląski w Chorzowie, jeden z największych

parków śródmiejskich w tej części Europy. Park powstał w 1950 r. przy udziale tysięcy mieszkańców,

którzy nie tylko przekazali darowizny, ale także aktywnie włączyli się w prace społeczne. Obiekt

zajmuje powierzchnię ponad 600 hektarów. Każdego roku jest odwiedzany przez ponad 3 miliony

osób, zarówno mieszańców miast wchodzących w skład MOF, jak i turystów. Atrakcyjność Parku

zwiększają niewątpliwie liczne usytuowane na jego terenie obiekty, między innymi:

Śląski Ogród Zoologiczny,

Śląski Park Linowy,

Planetarium Śląskie,

Korty tenisowe,

Duży Krąg Taneczny (zimą lodowisko),

Śląskie Wesołe Miasteczko,

Kolejka linowa „Elka”,

85

Bank Danych Lokalnych Główny Urząd Statystyczny

64

Muzeum Górnośląski Park Etnograficzny, tzw. Skansen

Rosarium86.

3.8.2. Infrastruktura turystyczna

Na terenie MOF w 2012 r. funkcjonowało 12 obiektów noclegowych, w tym 7 hoteli. Wszystkie

stanowiły obiekty całoroczne. Najwięcej obiektów działa w Chorzowie (gdzie największy przyrost

miejsc oferujących noclegi nastąpił w 2010 r.), a najmniej w Świętochłowicach – tam pierwszy

pensjonat pojawił się dopiero w 2012 r. Dokładną ilość i rozmieszczenie obiektów noclegowych

przedstawia tabela poniżej.

Tabela 39. Liczba obiektów noclegowych na terenie MOF w latach 2005-2012

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Chorzów

obiekty ogółem 3 4 3 2 2 5 6 6

w tym hotele 3 2 1 1 1 4 5 4

obiekty całoroczne 3 4 3 2 2 5 6 6

w tym hotele całoroczne 3 2 1 1 1 4 5 4

Świętochłowice


w tym pensjonaty 0 0 0 0 0 0 0 1


w tym pensjonaty całoroczne 0 0 0 0 0 0 0 1

Ruda Śląska


w tym hotele 1 1 2 2 2 2 2 2


w tym hotele całoroczne 1 1 2 2 2 2 2 2


W 2012 r. w działających na terenie MOF obiektach noclegowych dostępnych było łącznie 907

miejsce noclegowych. Mimo iż największą ilością obiektów noclegowych dysponuje Chorzów, to

w Rudzie Śląskiej znajduje się najwięcej miejsc noclegowych – 466. Najmniej – 11 miejsc –

w Świętochłowicach. Największą ilością miejsc w hotelach dysponuje Chorzów (357 miejsc).

Wszystkie miejsca noclegowe są dostępne cały rok. Ilość miejsc noclegowych przedstawia poniższa

tabela.

Tabela 40. Liczba miejsc noclegowych w obiektach noclegowych na terenie MOF w latach 2005-2012

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Chorzów

w obiektach ogółem 313 379 319 69 65 422 466 430

w tym w hotelach 313 284 50 50 50 382 431 357

w obiektach całorocznych 313 379 319 69 65 422 365 430

w tym w hotelach całorocznych 313 284 50 50 50 382 330 357

Świętochłowice w obiektach ogółem 0 0 0 0 0 0 0 11

w tym w hotelach 0 0 0 0 0 0 0 11

86

http://parkslaski.pl/, dostęp on-line 14.11.2013

65

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012


w tym w hotelach całorocznych 0 0 0 0 0 0 0 11

Ruda Śląska

w obiektach ogółem 73 52 237 261 281 448 434 466

w tym w hotelach 44 40 224 222 250 238 224 242


w tym w hotelach całorocznych 44 40 224 222 250 238 224 242 Źródło: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego

Do infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej można zaliczyć także znajdujący się w Rudzie Śląskiej,

a chętnie odwiedzany przez mieszkańców MOF, Aquadrom. Obiekt składa się z trzech stref –

rekreacji, sportowej i saunarium. Ta pierwsza jest atrakcyjna dla najmłodszych, gdyż znajdują się

w niej zjeżdżalnie: Wirek, Ruda Śliska, Górny Ślizg, Zjazd na Nowy Bytom, nadmuchiwana piłka

z gejzerem Mokry Bąbel, rwąca rzeka Chebzie Pętla, sztuczna fala Sztorm Wielki, basen pokryty

roślinnością LaGodula. Strefa sportowa oferuje Basen Sportowy, Basen z ruchomym dnem i Tuba dla

płetwonurków.

Ponad to, przez Chorzów, Świętochłowice i Rudę Śląską przebiegają następujące szlaki turystyczne:

Szlak 25-lecia PTTK,

Szlak Zabytków Techniki,

Szlak Architektury Drewnianej,

Szlak Augusta Czarnynogi,

Rowerowy Czerwony, Biały, Zielony i Czarny Szlak Turystyczny (na terenie Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku im. gen. Jerzego Ziętka w Chorzowie),

Rowerowy Niebieski Szlak Turystyczny (Katowice Szopienice – Stara Kuźnica),

Pieszy Niebieski Szlak Turystyczny (Hamerla – Chorzów)87.

Więcej informacji o zabytkach, które mogą przyciągnąć do miast turystów i działaniach mających na

celu kultywowanie dziedzictwa kulturowego, zostały zawarte w rozdziale „Kultura”. Opisano tam

także niedobory w infrastrukturze turystycznej (np. brak wspólnego przewodnika po zabytkach)

czy zły stan techniczny wielu obiektów.

3.8.3. Rynek turystyczny

Liczba miejsc noclegowych przekłada się na małą ilość osób korzystających z noclegów na terenie

Chorzowa, Świętochłowic i Rudy Śląskiej, choć znacznie zwiększona w 2009 roku liczba miejsc

noclegowych w Chorzowie i Rudzie Śląskiej znalazła odbicie w liczbie osób korzystających z noclegów

na terenie tych miast. W Świętochłowicach przełom nastąpił dopiero w 2012 r. – wtedy w mieście

pojawił się pierwszy obiekt noclegowy. Sytuację obrazują poniższe tabele.

Tabela 41. Liczba osób korzystających z noclegów na terenie MOF w latach 2005-2012, w tym turyści zagraniczni (os.)

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Chorzów

korzystający z noclegów ogółem 21596 23871 18870 5681 5250 15146 24574 24911

korzystający z noclegów turyści zagraniczni 2363 2180 2107 761 632 1416 2339 2869

Świętochłowice korzystający z noclegów 0 0 0 0 0 0 0 427

87

http://www.slaskie.travel/ dostęp on-line: 19.05.2014

66

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

ogółem


Ruda Śląska

korzystający z noclegów ogółem 2394 4068 10998 9409 10403 11919 12293 12170



Tabela 42. Korzystający z noclegów na 1000 ludności w MOF w latach 2005-2012

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Chorzów 187,7 208,6 165,91 50,07 46,39 135,36 220,07 223,79

Świętochłowice 0 0 0 0 0 0 0 8,12

Ruda Śląska 16,29 27,88 75,89 65,23 72,45 82,87 85,81 85,3

woj. śląskie 326,19 337,62 340,76 354,45 364,7 381,46 389,85 400,99

Polska 434,92 459,25 497,09 513,07 507,26 531,24 557,46 587,42 Źródło: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego

W 2013 roku obiekty turystyczne usytuowane na terenie MOF wzięły udział w badaniach rynku

turystycznego przeprowadzanych przez Śląską Organizację Turystyczną88. Na podstawie

przeprowadzanego badania ankietowego stworzony został obraz grupy odwiedzających, w której

dzieci i młodzież stanowią około połowę (wycieczki szkolne to główny typ grup zorganizowanych).

W większości placówek przeważają turyści indywidualni. Jeśli chodzi o pochodzenie osób

odwiedzających to najliczniejsi są mieszkańcy województwa śląskiego, a wśród przedstawicieli innych

województw – osoby przyjeżdżające z Małopolski. Zagraniczni turyści to najczęściej Niemcy.

W ramach tego samego projektu wykonane zostało również badanie opinii wśród turystów. Pokazało

ono, że okolice Katowic (a więc obszar MOF) jest tą częścią województwa, która cieszy się największą

popularnością wśród turystów przyjezdnych (spoza województwa śląskiego).Na podstawie

prowadzonych przez część placówek statystyk można wnioskować o sezonowej zmienności liczby

odwiedzających – największe natężenie ruchu turystycznego obserwowane jest w czerwcu

i sierpniu89.

3.8.4. Podsumowanie

Przez Chorzów, Świętochłowice i Rudę Śląską przebiegają liczne szlaki tematyczne i turystyczne,

zarówno piesze, rowerowe, jak i samochodowe. Na terenie MOF odbywa się także wiele imprez,

które przyciągają turystów. W rozdziale „Kultura” zostały opisane wydarzenia kulturalne i zabytki

oraz problemy, które stoją na przeszkodzie rozwoju turystyki (jak np. niszczenie obiektów

zabytkowych czy brak wspólnej informacji turystycznej miast). Przedstawiono także propozycję

stworzenia wspólnego planu rewitalizacji i wykorzystania obszarów poprzemysłowych. Rozwiązanie

tych problemów przyczyni się do wykreowania wspólnego produktu turystycznego. Na terenie MOF

stopniowo rozwija się infrastruktura turystyczna – od 2009 roku przybywa coraz więcej miejsc

noclegowych w hotelach i innych obiektach noclegowych (wszystkie obiekty i miejsca działają

całorocznie), co wpływa na zwiększanie się liczby osób korzystających z noclegów (także turystów

88

Były to: Planetarium Śląskie w Chorzowie, Ogród Zoologiczny w Chorzowie, Kolejka Elka (Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku im. gen. Jerzego Ziętka) w Chorzowie 89

Badanie ruchu turystycznego w województwie śląskim. Raport z badań dla Śląskiej Organizacji Turystycznej, Warszawa 2014

67

zagranicznych). Biorąc pod uwagę bliskość miast, można stwierdzić, że baza noclegowa na terenie

MOF uzupełnia się. Dużym ułatwieniem dla odwiedzających może stanowić także wspólna

komunikacja publiczna.

Dla rozwoju turystyki na terenie MOF ważne wydaje się także utworzenie Lokalnej Organizacji

Turystycznej, której rolą byłaby koordynacja działań samorządu, organizacji pozarządowych

i przedsiębiorców oraz tworzenie pozytywnego wizerunku MOF.

3.9. Ekologia

3.9.1. Zasoby naturalne i stan środowiska naturalnego

3.9.1.1. Woda

Na stan wód powierzchniowych na obszarze MOF silny wpływ ma przemysłowa przeszłość wszystkich

trzech miast. Szczególnie silny wpływ na zanieczyszczenie wód miało wprowadzanie ścieków oraz

spływy powierzchniowe90.

Z ocen Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska wynika, że stan jednolitych części wód

powierzchniowych na całym obszarze MOF jest zły91. Również badanie jakości wód podziemnych

wykazało, że jednolite części wód na terenie których znajdują się Chorzów, Świętochłowice oraz Ruda

Śląska należą do zagrożonych.

3.9.1.2. Powietrze

Raport Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska jako główne źródło zanieczyszczenia

powietrza w województwie śląskim wskazuje emisję antropogeniczną (w tym o charakterze:

przemysłowym, komunalnym i z sektora bytowego)92.

Przeprowadzona w ramach państwowego monitoringu środowiska ocena jakości powietrza wykazała,

że w aglomeracji górnośląskiej (do której to strefy został zaliczony obszar MOF) przyznano klasę C93

ze względu na ochronę zdrowia dla następujących rodzajów zanieczyszczeń:

pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5,

benzo(α)pirenu,

dwutlenku azotu (jako jedynej strefie województwa)94.

90

Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic - określenie obszaru funkcjonalnego poprzez jego identyfikację i delimitację, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych 91

Raport o stanie środowiska w województwie śląskim w 2012 roku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach, Katowice 2014 92

Stan środowiska w województwie śląskim w 2012 roku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach, Katowice 2013 93

Ocena polegała na przypisaniu każdej ze sfer jednej z klas: A (stężenia zanieczyszczenia nie przekraczały odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych), C (stężenia zanieczyszczenia przekraczały poziomy dopuszczalne lub docelowe powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy ten margines jest określony), D1 (stężenia ozonu w powietrzu na nie przekraczały poziomu celu długoterminowego), D2 (stężenia ozonu przekraczały poziom celu długoterminowego). Poziomu dopuszczalne, poziomy powiększone o margines tolerancji z dozwolonymi przypadkami przekroczeń, poziomy docelowe oraz poziomy celów długoterminowych ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ochronę roślin, zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U.2012,poz.1031).

http://www.katowice.pios.gov.pl/monitoring/raporty/2012/raport2012.pdf

68

Warto zauważyć, że wszystkie te przekroczenia, a zwłaszcza pył zawieszony PM10 i PM2,5 mogą być

powiązane ze zjawiskiem niskiej emisji, która jest jednym z kluczowych problemów ekologicznych

Śląska.95 Jest to emisja substancji toksycznych ze źródeł nieprzekraczających wysokości 40 metrów

(lokalnych kotłowni węglowych i domowych pieców grzewczych a także pojazdów). Szczególnie

negatywne skutki ma spalanie węgla niskiej jakości oraz odpadów komunalnych a także zły stan

techniczny urządzeń.96

Mając świadomość negatywnych skutków niskiej emisji wszystkie trzy miasta prowadzą działania na

rzecz jej zmniejszenia. Są to między innymi programy dopłat do wymiany ogrzewania węglowego na

bardziej ekologiczne rozwiązania.

Jednak strefie została przyznana ze względu na ochronę zdrowia klasa A97 na podstawie ocen:

dwutlenku siarki,

ozonu (jednak przekroczony został cel długoterminowy - dotyczy to całego województwa)98,

innych zanieczyszczeń takich jak: benzen, ołów, arsen, kadm, nikiel, tlenek węgla (dotyczy to całego województwa)99.

3.9.1.3. Tereny zielone

Obszar MOF wyróżnia się na tle województwa wysokim udziałem terenów zielonych. Szczególnie

przyczynia się do tego Chorzów, gdzie procent ten w 2012 roku wynosił aż 22,4%, a więc 112 razy

więcej niż średnia krajowa.

Tabela 43. Procentowy udział powierzchni terenów zielonych w latach 2008-2012 – porównanie miast MOF i średnich wojewódzkiej oraz krajowej

jednostka terytorialna 2008 2009 2010 2011 2012

Chorzów 23,1 22,9 21,9 22,1 22,4

Ruda Śląska 5,3 4,9 4,9 5,0 4,9

Świętochłowice 23,7 17,2 7,5 13,8 13,8

Średnio obszar MOF 17,37 15,00 11,43 13,63 13,70

Województwo śląskie 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8

Polska 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Tereny zielone w trzech miastach MOF to głównie parki spacerowo-wypoczynkowe (26 parków

o łącznej powierzchni 637,5 ha). Znaczący jest również obszar terenów zieleni osiedlowej (łącznie

504,4 ha). Chorzów wyróżnia się znacząco powierzchnią parków (co związane jest z usytuowaniem na

94

Dwunasta roczna ocena jakości powietrza w województwie Śląskim, obejmująca 2013 rok, Katowice 2014, Wojewódzki inspektorat ochrony środowiska, Katowice 2014 95

J. Karmańska Niska emisja – klincz! [w:] Śląsk numer 02/2012 96

K. Czarnomski, Trwałe zanieczyszczenia organiczne w środowisku. Niska emisja. Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 2009 97

Ocena ta oznacza, że stężenia zanieczyszczenia na danym terenie nie przekraczały odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych. 98

Ocena ta związana jest z podejmowaniem działań w kierunku obniżenia stężeń w celu osiągnięcia poziomu celu długoterminowego do roku 2020. 99

Dwunasta roczna ocena jakości powietrza w województwie Śląskim, obejmująca 2013 rok, Katowice 2014, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Katowice 2014

69

jego terenie Parku Śląskiego o powierzchni ponad 600 ha100). Z kolei Ruda Śląska jako jedyna posiada

lasy gminne.

Tabela 44. Liczba i powierzchnia terenów zielonych według typu w 2012 roku

jednostka

terytorialna

parki

spacerowo -

wypoczynkowe

zieleńce zieleń

uliczna

tereny

zieleni

osiedlowej

cmentarze lasy

gminne

szt. ha szt. ha ha ha szt. ha ha

Chorzów 7 552,4 200 114,1 60,8 76,5 10 28,0 0,0

Ruda Śląska 12 61,4 60 44,0 62,1 277,0 6 16,9 26,6

Świętochłowice 7 23,7 24 9,3 14,3 150,9 8 13,0 0,0

obszar MOF 26 637,5 284 167,4 137,2 504,4 24 57,9 26,6

woj. śląskie 236 3514,5 2325 1278,9 2031,6 4316,2 424 942,2 2344,7

Polska 1749 17 086 11 577 7370,4 12 330,1 23 517,4 2623 8102,7 31 149,5

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Wśród terenów zielonych pojawiają się również obszary chronione i cenne przyrodniczo. Są to

między innymi:

Chorzów:

„Żabie Doły” - Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy (217,66 ha, w tym 173,09 ha w Chorzowie),

„Uroczysko Buczyna” - Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy (62,32 ha),

Skupisko kasztanowców białych w Parku Pod Kasztanami w Chorzowie – pomnik przyrody,

Zabytkowy Park Hutników.

Ruda Śląska:

11 pomników przyrody w tym 10 drzew i głaz narzutowy,

ponadregionalny korytarz ekologiczny rzeki Kłodnicy,

regionalna wyspa ekologiczna WR 14 „Panewnicka”.

Świętochłowice:

zespół wzgórza Hugona (użytek ekologiczny).

zespół parkowo-leśny "Lasek Chropaczowski" (użytek ekologiczny),

zespół Staw Foryśka (użytek ekologiczny).

Spośród powyższych walorów przyrodniczych szczególne znaczenie dla obszaru MOF mają te, które

mają charakter wspólny to jest Lasy Panewnickie (na pograniczu Rudy Śląskiej oraz Chorzowa) oraz

Góra Hugona łącząca trzy miasta.

3.9.2. Gospodarka odpadami

3.9.2.1. Segregacja odpadów

Od 1 lipca 2013 r. w Chorzowie, Rudzie Śląskiej i Świętochłowicach wprowadzony został nowy system

zbierania i segregacji odpadów komunalnych, zgodny z Ustawą o utrzymaniu czystości i porządku

w gminach. Podstawowym celem wprowadzenia zmian było uzyskanie jak najwyższego odzysku

surowców poprzez selektywną zbiórkę odpadów. Tym samym zmniejszona powinna zostać ilość

trafiających na wysypiska zmieszanych odpadów komunalnych.

100

Program Modernizacji WPKiW, http://www.slaskie.pl/wpkiw/pm_wpkiw.pdf, dostęp on-line: 23.12.2013

http://pl.wikipedia.org/wiki/G%C3%B3ra_Hugona

http://pl.wikipedia.org/wiki/U%C5%BCytek_ekologiczny

http://pl.wikipedia.org/wiki/U%C5%BCytek_ekologiczny

http://pl.wikipedia.org/wiki/Foryska

70

Każde z trzech miast zorganizowało przetarg, poprzez który wybrana została firma mająca zajmować

się wywozem odpadów komunalnych. Są to:

dla Chorzowa: Przedsiębiorstwo Techniki Sanitarnej ALBA sp. z o. o.,

dla Rudy Śląskiej: konsorcjum firm Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych sp. z o. o. z siedzibą w Rudzie Śląskiej i Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych van Gansewinkel Górny Śląsk sp. z o. o. z siedzibą w Rudzie Śląskiej,

dla Świętochłowic: Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych sp. z o. o. w Rudzie Śląskiej oraz Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Świętochłowicach sp. z o. o. (jako podwykonawca).

Z danych zebranych w ramach opracowywania Planu gospodarki odpadami dla województwa

śląskiego 2014 wynika, iż na terenie trzech miast wchodzących w skład MOF odebrano łącznie

111 469,4 Mg zmieszanych odpadów komunalnych. Większość odpadów (69,15% - 77 080,08 Mg)

zostało poddanych odzyskowi. Dane pokazują również, że procent poddanych odzyskowi odpadów

jest silnie zróżnicowany pomiędzy miastami – w Chorzowie wyniósł 97,34% (36 972,06 Mg),

a w Świętochłowicach 0,22%.

Tabela 45. Odpady komunalne zmieszane na terenie MOF (dane za rok 2010)


ilość odpadów komunalnych

zmieszanych odbieranych z terenu gminy

ilość odpadów komunalnych zmieszanych

poddanych składowaniu bez przetworzenia

ilość odpadów komunalnych zmieszanych poddanych

odzyskowi

Mg Mg % odebranych Mg % odebranych

Chorzów 37982,25 1010,19 2,66% 36972,06 97,34%

Ruda Śląska 51741,62 11680,89 22,58% 40060,73 77,42%

Świętochłowice 21745,53 21698,24 99,78% 47,29 0,22%

Obszar MOF 111469,4 34389,32 30,85% 77080,08 69,15%

Źródło: Załącznik nr 3 do Planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego 2014

Jeśli chodzi natomiast o odpady zbierane selektywnie to ich łączna masa dla trzech miast wyniosła

w analizowanym okresie 8570,233 Mg, z czego największą część stanowiły odpady odebrane

na terenie Rudy Śląskiej (3777,81 Mg). Jeśli chodzi o rodzaje odpadów to ogólnie największa była

ilość zebranych odpadów ulegających biodegradacji (5558,15 Mg). Warto jednak zauważyć, iż

w Chorzowie największa była masa zebranego papieru i tektury (556,14 Mg).

Tabela 46. Odpady zebrane selektywnie na terenie MOF w Mg (dane za rok 2010)

jednostka terytorialna Chorzów Ruda Śląska Świętochłowice Obszar

MOF

papier i tektura 556,14 69,1 46,899 672,139

opakowania z papieru i tektury 44,58 248,94 2,78 296,3

tworzywa sztuczne - - 131,62 131,62

opakowania z tworzyw sztucznych 411,7 340,99 2,114 754,804

metale - - 0,71 0,71

opakowania z metali 0,2 - - 0,2

szkło 0,2 - 133,85 134,05

opakowania ze szkła 238,25 686,72 16,27 941,24

opakowania wielomateriałowe - - - -

zmieszane odpady opakowaniowe - - - -

odpady kuchenne ulegające biodegradacji - 34,1 46,92 81,02

71

jednostka terytorialna Chorzów Ruda Śląska Świętochłowice Obszar

MOF

odpady ulegające biodegradacji 184,59 2397,96 2975,6 5558,15

łącznie 1435,66 3777,81 3356,763 8570,233

Źródło: Załącznik nr 3 do Planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego 2014

3.9.2.2. Poprzemysłowe zanieczyszczenie środowiska i świadomość ekologiczna

W znacznej mierze aktualny stan środowiska naturalnego MOF jest skutkiem trwającego już od XIX

wieku intensywnego rozwoju przemysłu. Można stwierdzić, że Chorzów, Ruda Śląska

i Świętochłowice odzwierciedlają generalne tendencje typowe dla województwa śląskiego. Jest to

obszar o największej w Polsce liczbie terenów poprzemysłowych i zdegradowanych, wśród których

przeważają te związane z górnictwem i przemysłem przeróbczym. Dla tego typu terenów

charakterystyczna jest degradacja chemiczna (zanieczyszczenie substancjami chemicznymi) oraz

morfologiczna (deformacja powierzchni lub elementów ukształtowania terenu – hałdy i zwaliska

poprzemysłowe). 101

Rekultywacja terenów poprzemysłowych i przystosowanie ich do pełnienia nowych funkcji należy do

kluczowych wyzwań stojących przed władzami miast MOF. Warto podkreślić, że tego typu działania

były (i są) już realizowane. Do przykładów udanych projektów rewitalizacji należy Zespół Akwenów

Poprzemysłowych "Amelung" w Chorzowie, za który miasto otrzymało Grand Prix w konkursie na

Najlepiej Zagospodarowaną Przestrzeń Publiczna w Polsce w kategorii "Zrewitalizowana przestrzeń

zielona"102 i rekultywacja pocynkowej hałdy przy ulicy Niedurnego (Ruda Śląska)103. Rozpoczęte

zostały również prace nad rekultywacją skażonego chemikaliami stawu Kalina w Świętochłowicach.

Z diagnozy wykonanej w ramach opracowywania dokumentów strategicznych dla Chorzowa104, Rudy

Śląskiej105 i Świętochłowic106 wynika, iż istotnym czynnikiem mającym negatywny wpływ na

środowisko naturalne na terenie MOF jest niewielki poziom świadomości ekologicznej części

mieszkańców. Ich zachowania skutkują między innymi powstawaniem dzikich wysypisk, których

likwidacja musi być finansowana przez władze samorządowe.

Z drugiej strony jednak na terenie MOF działają organizacje pozarządowe ukierunkowane na ochronę

środowiska naturalnego i opiekę nad zwierzętami takie jak Fundacja S.O.S. dla zwierząt, Rudzkie

Towarzystwo Przyjaciół Drzew, Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami "Fauna" i Polsk Klub

Ekologiczny.107 Zaangażowanie mieszkańców w działania proekologiczne stawowi istotny potencjał

mogący zostać wykorzystany we wspólnych przedsięwzięciach władz Chorzowa, Rudy Śląskiej

i Świętochłowic.

101Wojewódzki program przekształceń terenów poprzemysłowych i zdegradowanych wraz z koncepcją rozbudowy narzędzi informatycznych oraz prognozą jego oddziaływania na środowisko, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych i Główny Instytut Górnictwa, Katowice 2008 102

http://www.chorzow.um.gov.pl/, dostęp on-line z dnia 01.07.2014 103

Diagnoza społeczno-gospodarcza miasta Ruda Śląska, Warszawa 2014 104

Diagnoza ilościowa miasta Chorzów, Warszawa 2014 105

Diagnoza społeczno-gospodarcza miasta Ruda Śląska, Warszawa 2014 106

Świętochłowice 2013. Analiza sytuacji społecznej i gospodarczej miasta, Świętochłowice 2014 107

http://bazy.ngo.pl/, dostęp on-line z dnia 01.07.2014

http://www.chorzow.um.gov.pl/

http://bazy.ngo.pl/

72

3.9.3. Podsumowanie

Zasoby naturalne są ważnym czynnikiem łączącym Chorzów, Rudę Śląską i Świętochłowice a także

potencjałem, który może zostać wykorzystany dla rozwoju obszaru (min. w zakresie podnoszenia

jakości życia mieszkańców i zwiększania atrakcyjności turystycznej MOF). Za dodatkowy atut miast

można uznać ich doświadczenie i wypracowane dobre praktyki w realizacji działań proekologicznych

(kampanii edukacyjnych, programów na rzecz ograniczania emisji zanieczyszczeń).

Z drugiej strony wspólnym problemem Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic jest degradacja

środowiska naturalnego, w znacznej mierze powiązana z przemysłową przeszłością obszaru (hałdy,

zwałowiska poprzemysłowe). Innym wyzwaniem, na które powinny być ukierunkowane działania

miast MOF jest kształtowanie postaw proekologicznych, co mogłoby zmniejszyć częstotliwość

zachowań mających destrukcyjny wpływ na środowisko naturalne.

Dlatego też wskazane jest, aby Chorzów, Ruda Śląska i Świętochłowice prowadziły wspólną politykę

w zakresie ekologii i zachowania dobrego stanu środowiska naturalnego. W oparciu o rekreacyjno-

turystyczny potencjał terenów zielonych w obrębie MOF możliwe jest również realizowanie przez trzy

miasta różnorodnych projektów o charakterze edukacyjnym, sportowym czy kulturalnym.

73

4. Cele strategiczne i odpowiadające im priorytety

Ważnym założeniem prac nad Strategią stanowiło ukierunkowanie na zrównoważony rozwój. Został

on po raz pierwszy zdefiniowany w 1987 r. w Raporcie Światowej Komisji Środowiska i Rozwoju

(Raport Brundtlanda) jako "Proces mający na celu zaspokojenie aspiracji rozwojowych obecnego

pokolenia, w sposób umożliwiający realizacje tych samych dążeń następnym pokoleniom". Jego

warunkiem jest więc integracja działań politycznych, gospodarczych i społecznych i zachowanie

równowagi i trwałości podstawowych procesów przyrodniczych. Jego komponentami są:

1) rozwój społeczny – kreowanie samorządowej świadomości i samodzielności, efektywne

zaspokajanie zbiorowych potrzeb; jawność sprawowania władzy; dbałość o odpowiednio wysoki

poziom technologii itp.,

2) rozwój ekologiczny i przestrzenny – poszanowanie zasobów środowiska naturalnego; odbudowa

i ochrona zasobów; redukcja emisji zanieczyszczeń, staranne planowanie przestrzenne itp.,

3) rozwój gospodarczy - tworzenie miejsc pracy; maksymalizacja dochodów; poszerzanie rynków

zbytu; minimalizacja kosztów własnych itp.

Idea zrównoważonego rozwoju znalazła odzwierciedlenie w podziale całości prac nad strategią na

trzech obszarach wsparcia.

Wykres 1. Obszary rozwojowe w ramach których była opracowywana Strategia


W ramach każdego z obszarów zdefiniowane zostały cele strategiczne. Są to różne aspekty

przyszłego, pożądanego stanu MOF. Reprezentują one najwyższy poziom planowania, są więc

najbardziej ogólne i wskazują pożądane kierunki rozwoju.

Strategia rozwoju

Obszar społeczny:

zabezpieczenie materialne

schronienie

bezpieczeństwo życia, zdrowia i mienia

ochrona zdrowia i życia

opieka

rozwój ludzi

kultura, sport, rekreacja, wypoczynek, przyjemności

kontakty społeczne, więź grupowa, tożsamość z miastem

swoboda i łatwość kontaktów przestrzennych

potrzeby konsumenckie

Obszar zasobów i potencjałów:

zasoby techniczne

potencjał i ład przestrzenny

potencjał ekologiczny

potencjał ludzki

potencjał kulturowy

Obszar gospodarki i promocji:

mikroprzedsiębiorstwa, MŚP

duże przedsiębiorstwa

rynek pracy

instytucje otoczenia biznesu

konkurencyjna współpraca

polityka gospodarcza Miasta

promocja Miasta

8/24 8/24

74

Celom strategicznych podporządkowane są priorytety. Są to elementy konieczne dla realizacji celów

strategicznych, odnoszą się więc do mniejszych wycinków funkcjonowania obszaru i są bardziej

szczegółowe.

4.1. Cele strategiczne i priorytety dla obszaru społecznego

Tabela 47. Cele strategiczne i przypisane im priorytety w obszarze społecznym

Cel strategiczny Priorytet

1. Wysoki poziom jakości życia mieszkańców Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

1.1. Podnoszenie standardu życia w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym

1.2. Aktywizacja społeczna mieszkańców, w tym zwiększanie partycypacji społecznej

1.3. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych i wykluczonych społecznie

1.4. Oferta edukacyjna i czasu wolnego dla dzieci i młodzieży w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym

4.2. Cele strategiczne i priorytety dla obszaru gospodarczego

Tabela 48. Cele strategiczne i przypisane im priorytety w obszarze gospodarczym


2. Wysoki poziom innowacyjności, przedsiębiorczości i rozwoju gospodarczego Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

2.1. Rozwój przedsiębiorczości Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

2.2. Wzrost poziomu innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw Miejskiego Obszaru Gospodarczego

2.3. Tworzenie korzystnych warunków dla inwestorów w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym

3. Rozwinięty rynek pracy Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

3.1. Edukacja odpowiadająca potrzebom rynku pracy 3.2. Wzrost poziomu zatrudnienia w Miejskim Obszarze

Funkcjonalnym

4.3. Cele strategiczne i priorytety dla obszaru zasobów i potencjałów

Tabela 49. Cele strategiczne i przypisane im priorytety w obszarze zasobów i potencjałów


4. Wysoki poziom rozwoju infrastruktury społecznej, technicznej i transportowej Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

4.1. Rozwój infrastruktury technicznej Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

4.2. Zrównoważona mobilność Miejskiego Obszaru Gospodarczego (czyli korzystanie z transportu w takiej ilości, długości oraz jakości jaka wynika z potrzeb życiowych podróżujących)

4.3. Rewitalizacja zdegradowanych obszarów Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

5. Rozwinięty potencjał kulturowy oraz dziedzictwo kulturowe Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

5.1. Wysoki stopień wykorzystania potencjału kulturowego Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

5.2. Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

6. Wzrost jakości/czystości środowiska naturalnego na obszarze Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

6.1. Poprawa stanu środowiska naturalnego Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

6.2. Dostosowanie się do proekologicznych warunków zaopatrzenia w energię Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

75

5. Działania

Planowane działania zostały przypisane do konkretnych priorytetów, tym samym do celów strategicznych w ramach trzech obszarów wsparcia:

społecznego, gospodarczego oraz zasobów i potencjałów.

5.1. Działania w obszarze społecznym

Tabela 50. Działania przypisane do poszczególnych priorytetów i celów strategicznych w obszarze społecznym

Cel strategiczny Priorytet Możliwe źródła zewnętrznego finansowania

działań w ramach priorytetu Działania

1. Wysoki poziom jakości życia mieszkańców Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

1.1. Podnoszenie standardu życia w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 4.3, 4.5, 5.2, 6.2, 6.5 Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 PO WER 2014-2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 9.7, 11.3 Projekt RPO WSL na lata 2014-2020 w ramach priorytetu inwestycyjnego: 4.3

1.1.1. Stworzenie wspólnego systemu monitoringu dla Obszaru Funkcjonalnego

1.1.2. Stworzenie i wdrożenie systemu współpracy służb porządkowych

1.1.3. Poprawa bezpieczeństwa w przestrzeni publicznej m. in. dzięki wdrażaniu koncepcji zapobiegania przestępczości poprzez projektowanie środowiska

1.1.4. Przeprowadzenie prac remontowych i rewitalizacyjnych w wybranych obszarach MOF w celu zwiększenia standardu życia mieszkańców w tym mieszkaniowego (zarówno w wymiarze społecznym, jak i estetyki oraz warunków techniczno-bytowych)

1.1.5. Zwiększenie liczby dostępnych mieszkań komunalnych o odpowiednim standardzie m.in. poprzez współpracę z TBS

1.1.6. Wspieranie inwestycji w Odnawialne Źródła Energii dokonywanych przez mieszkańców i podmioty gospodarcze zwłaszcza w zakresie wymian systemów grzewczych

1.1.7. Zapewnienie odpowiednich warunków dla świadczenia usług zdrowotnych przez publiczne zakłady opieki zdrowotnej lecznictwa otwartego i zamkniętego

1.1.8. Wsparcie wyposażenia publicznych zakładów opieki zdrowotnej lecznictwa otwartego i zamkniętego

76



1.2. Aktywizacja społeczna mieszkańców, w tym zwiększanie partycypacji społecznej

Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 PO WER 2014-2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 8.6, 8.11, 4.4, 9.8., 11.3 Projekt RPO WSL na lata 2014-2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 2.3, 8.5, 8.8, 9.1,9.2, 9.4, 9.7, 10.1, 10.3 BIS, 10.4

1.2.1. Prowadzenie cyklicznych badań mających na celu diagnozę potrzeb i preferencji w zakresie kultury i rekreacji różnych grup społecznych oraz w zakresie identyfikacji grup nieuczestniczących

1.2.2. Wdrożenie systemu informatycznego zwiększającego dostępność usług publicznych świadczonych drogą elektroniczną, w tym zapewniającą możliwość prowadzenia dialogu społecznego z mieszkańcami

1.2.3. Tworzenie wspólnych dla trzech miast narzędzi wspierania i promocji aktywności obywatelskiej (np. platformy informacyjno-edukacyjnej, formuł szkoleniowych dla przedstawicieli administracji i działaczy społecznych, sieci animatorów kultury, bazy dobrych praktyk, etc.)

1.2.4. Opracowanie wspólnego planu działań mających na celu zachęcenie mieszkańców do zakładania nowych organizacji

1.2.5. Realizacja wspólnych konkursów grantowych dla organizacji pozarządowych z terenu OF

1.2.6. Przygotowanie i realizacja wspólnego kalendarza wydarzeń kulturalnych na terenie OF

1.2.7. Działania na rzecz zwiększenia wiedzy przedstawicieli administracji publicznej o znaczeniu partycypacji społecznej mieszkańców oraz narzędzi i form współpracy (np. szkolenia, publikacje, wymiana dobrych praktyk)

1.2.8. Włączenie tematyki partycypacji do systemu edukacji formalnej np. poprzez spotkania dzieci i młodzieży z przedstawicielami administracji publicznej, wzmocnienie samorządności uczniów na poziomie szkolnym i ponadszkolnym

1.2.9. Wspieranie działalności Młodzieżowych Rad Miast, szczególnie w zakresie działań wspólnych dla obszaru MOF

77



1.2.10. Prowadzenie monitoringu partycypacji społecznej ze szczególnym uwzględnieniem identyfikacji barier aktywności społecznej mieszkańców

1.3. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych i wykluczonych społecznie

Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 PO WER 2014-2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 8.6, 8.10, 8.11, 9.4, 9.7, 9.8 Projekt RPO WSL na lata 2014-2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 2.3, 4.5, 8.5, 9.1, 9.2, 9.7

1.3.1. Poprawa dostępności i standardu usług dla seniorów poprzez wspieranie rozwoju tego typu usług świadczonych w ramach pomocy społecznej

1.3.2. Realizacja programów rewitalizacji społecznej i gospodarczej zidentyfikowanych terytoriów zmarginalizowanych

1.3.3. Sukcesywne dostosowywanie sieci i taboru transportu publicznego do potrzeb osób niepełnosprawnych

1.3.4. Zapewnienie odpowiednich warunków dla świadczenia usług zdrowotnych przez publiczne zakłady opieki zdrowotnej

1.3.5. Opracowanie i realizacja przez publiczne służby zatrudnienia i ośrodki pomocy społecznej wspólnych działań na rzecz aktywizacji zawodowej bezrobotnych korzystających z pomocy społecznej

1.3.6. Zwiększenie efektywności ośrodków pomocy społecznej poprzez wdrażanie nowych metod pracy socjalnej i form wsparcia (szczególnie ukierunkowanych na usamodzielnienie się beneficjenta)

1.3.7. Tworzenie platformy współpracy pomiędzy publicznymi służbami zatrudnienia, sektorem oświaty (a zwłaszcza szkolnictwa zawodowego) i przedsiębiorcami

1.3.8. Realizacja wspólnych programów skierowanych do dzieci i młodzieży oraz osób niepełnosprawnych lub zagrożonych wykluczeniem

1.3.9. Zwiększenie dostępu do wsparcia psychologicznego oraz prawnego dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym

1.3.10. Wspieranie lokalnych inicjatyw w zakresie realizacji działań na rzecz dzieci i młodzieży oraz osób

78



niepełnosprawnych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym

1.4. Oferta edukacyjna i czasu wolnego dla dzieci i młodzieży w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020 w ramach priorytetu inwestycyjnego: 6.3 Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 PO WER 2014-2020 w ramach priorytetu inwestycyjnego: 8.6 Projekt RPO WSL na lata 2014-2020 w ramach priorytetów: 2.3, 6.3, 10.1, 10.3, 10.3 BIS, 10.4

1.4.1. Wsparcie działalności instytucji publicznych (w tym szkół) oraz organizacji pozarządowych w zakresie oferty czasu wolnego dla dzieci i młodzieży

1.4.2. Realizacja ponadszkolnych programów edukacyjnych, w tym szczególnie o tematyce związanej z tradycją i kulturą regionu, nauką i techniką, ekologią oraz przedsiębiorczością

1.4.3. Zwiększenie dostępności opieki przedszkolnej poprzez wspieranie osób chcących założyć przedszkole lub punkt przedszkolny

1.4.4. Wspieranie współpracy szkół i przedszkoli z organizacjami pozarządowymi w celu organizacji zajęć pozalekcyjnych

1.4.5. Rozbudowa i renowacja miejskiej bazy sportowo-rekreacyjnej oraz tej przy obiektach szkolnych

5.2. Działania w obszarze gospodarczym

Tabela 51. Działania przypisane do poszczególnych priorytetów i celów strategicznych w obszarze gospodarczym



2. Wysoki poziom innowacyjności, przedsiębiorczości i rozwoju gospodarczego Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

2.1. Rozwój przedsiębiorczości Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój, 2014 – 2020 w ramach celu szczegółowego: 1, Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 PO WER 2014-2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 8.6, 8.11, 9.4, 9.7, 9.8 Projekt RPO WSL na lata 2014-2020 w ramach priorytetów: 3.3, 8.8, 9.4, 8.9, 10.1, 10.3

2.1.1. Realizacja wspólnej kampanii promocji gospodarczej MOF, m.in. poprzez artykuły w prasie specjalistycznej, prezentacje na targach inwestycyjnych i wydarzeniach gospodarczych oraz publikacje skierowane do potencjalnych inwestorów

2.1.2. Realizacja wspólnego programu wsparcia dla mikroprzedsiębiorstw i MŚP m.in. poprzez działania informacyjne, pomoc w zaspokojeniu potrzeb

79



lokalowych i wprowadzanie korzystnych rozwiązań administracyjnych

2.1.3. Realizacja wspólnego programu wsparcia dla osób zakładających działalność gospodarczą m.in. poprzez działania informacyjne, pomoc w zaspokojeniu potrzeb lokalowych i wprowadzanie korzystnych rozwiązań administracyjnych

2.1.4. Wspieranie współpracy Instytucji Otoczenia Biznesu z obszaru MOF i spoza niego na rzecz przedsiębiorców

2.1.5. Wspieranie inicjatyw klastrowych na obszarze MOF 2.1.6. Wsparcie realizacji/realizacja programów

edukacyjnych o tematyce przedsiębiorczości i innowacji

2.1.7. Utworzenie specjalnej strefy aktywności gospodarczej, szczególnie na obszarach poprzemysłowych MOF

2.2. Wzrost poziomu innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój, 2014 – 2020 w ramach celów szczegółowych: 1, 7 Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 PO WER 2014-2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 8.6, 8.11, 9.4, 9.7, 9.8 Projekt RPO WSL na lata 2014-2020 w ramach priorytetów: 3.3, 8.9, 10.3

2.2.1. Wspólna realizacja programów mających na celu promocję działalności B+R i współpracy przedsiębiorstw z sektorem nauki (m.in. poprzez dofinansowanie projektów celowych, promowanie wdrażania nowych rozwiązań)

2.2.2. Wspieranie tworzenia lub rozwoju zaplecza badawczo-naukowego w przedsiębiorstwach

2.2.3. Wspieranie tworzenia lub rozwoju zaplecza badawczo-naukowego w jednostkach naukowych Wspieranie pozyskiwania i wdrażania nowych technologii w przedsiębiorstwach

2.2.4. Wspólna realizacja działań na rzecz utworzenia ośrodka innowacji w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym

2.2.5. Wpieranie potencjału ośrodków badawczo rozwojowych oraz instytucji otoczenia biznesu zlokalizowanych na terenie Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

80



2.2.6. Wspieranie współpracy Instytucji Otoczenia Biznesu oraz instytucji naukowych z terenu MOF

2.3. Tworzenie korzystnych warunków dla inwestorów

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój, 2014 – 2020 w ramach celów szczegółowych: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 7.1, 7.2, 7.3, 7.4 Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 PO WER 2014-2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 8.11, 9.8, Projekt RPO WSL na lata 2014-2020 w ramach priorytetów: 1.1, 1.2, 3.1, 3.3, 4.1, 7.2, 7.4, 8.9, 10.1, 10.3, 10.3 BIS

2.3.1. Realizacja wspólnej kampanii promocji gospodarczej, w tym terenów inwestycyjnych na obszarze MOF

2.3.2. Utworzenie na ternie MOF Specjalnej Strefy Ekonomicznej/ Przygotowanie i udostępnianie terenów inwestycyjnych w ramach Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej

2.3.3. Opracowanie wspólnego planu rewitalizacji i wykorzystania hałd, zwałowiska i innych obszarów poprzemysłowych dla potrzeb inwestorów i mieszkańców (ze szczególnym uwzględnieniem procedury identyfikacji obszarów wymagających priorytetowego wsparcia oraz możliwych źródeł finansowania zewnętrznego)

2.3.4. Stworzenie systemu zachęt i sprofilowanych działań promocyjnych przyciągających inwestorów

3. Rozwinięty rynek pracy Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

3.1. Edukacja odpowiadająca potrzebom rynku pracy

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój, 2014 – 2020 w ramach celów szczegółowych: 1, 7 Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 PO WER 2014-2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 8.6, 8.11, 9.4, 11.3 Projekt RPO WSL na lata 2014-2020 w ramach priorytetów: 2.3, 8.9, 10.1, 10.3, 10.4

3.1.1. Stworzenie platformy współpracy pomiędzy publicznymi służbami zatrudnienia, sektorem oświaty (a zwłaszcza szkolnictwa zawodowego) i przedsiębiorcami

3.1.2. Prowadzenie cyklicznego monitoringu rynku pracy w celu identyfikacji zawodów i branży deficytowych

3.1.3. Dopasowywanie oferty kształcenia ustawicznego oferowanego przez do sytuacji na rynku pracy

3.1.4. Realizacja programów edukacyjnych dla młodzieży o tematyce związanej z przedsiębiorczością

3.1.5. Kształtowanie postaw kooperacji wśród obecnych i potencjalnych przedsiębiorców

3.1.6. Budowa, przebudowa i renowacja obiektów dydaktycznych wraz z ich wyposażeniem oraz laboratoriami

3.2. Wzrost poziomu Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 3.2.1. Opracowanie i wdrożenie usług ukierunkowanych na

81



zatrudnienia na obszarze OF

2014-2020 PO WER 2014-2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 8.6, 8.11, 9.4, 9.7, 9.8 Projekt RPO WSL na lata 2014-2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 3.3, 8.5, 8.8, 9.4, 10.1, 10.3

młodzież zagrożoną bezrobociem 3.2.2. Opracowanie i realizacja wspólnych działań na rzecz

aktywizacji zawodowej bezrobotnych korzystających z pomocy społecznej

3.2.3. Przygotowanie i wdrażanie nowych metod pracy socjalnej i form wsparcia (szczególnie ukierunkowanych na usamodzielnienie się beneficjenta)

3.2.4. Realizacja programów skierowanych do dzieci i młodzieży zagrożonych wykluczeniem

5.3. Działania w obszarze zasobów i potencjałów

Tabela 52. Działania przypisane do poszczególnych priorytetów i celów strategicznych w obszarze zasobów i potencjałów

Cel strategiczny Priorytet Możliwe źródła zewnętrznego finansowania działań

w ramach priorytetu Działania

4. Wysoki poziom rozwoju infrastruktury społecznej, technicznej i transportowej Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego


Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 4.1, 4.3, 4.5, 4.7, 6.1, 6.2, 6.5, 7.1, 7.2, 7.3, 7.4 Projekt RPO WSL na lata 2014-2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 3.1, 4.1, 4.3, 4.5, 7.2


4.1.2. Realizacja programów rewitalizacji społecznej i gospodarczej zidentyfikowanych terytoriów zmarginalizowanych (min. poprzez zwiększanie ich atrakcyjności inwestycyjnej, poprawę standardów mieszkaniowych oraz działania dedykowane grupom wykluczonym)

4.1.3. Modernizacja sieci grzewczej w celu obniżenia kosztów oraz podniesienia bezpieczeństwa użytkowania urządzeń instalacji

4.1.4. Modernizacja sieci energetycznej w celu obniżenia kosztów oraz podniesienia bezpieczeństwa użytkowania urządzeń instalacji

82



4.1.5. Modernizacja sieci gazowej w celu obniżenia kosztów oraz podniesienia bezpieczeństwa użytkowania urządzeń instalacji

4.1.6. Inwestycje w zakresie podnoszenia jakości sieci drogowej i chodnikowej szczególnie poprzez inwestycje w zidentyfikowane punkty wymagające wsparcia (ze względu na np. znaczenie dla wewnętrznego skomunikowania obszaru, szczególne zagrożenie wypadkami i kolizjami, duże natężenie ruchu

4.1.7. Działania na rzecz utrzymania wysokiej jakości wody dostarczanej mieszkańcom przy jednoczesnym zmniejszeniu awaryjności sieci wodociągowej oraz obniżeniu kosztów zaopatrzenia.

4.1.8. Inwestycje w zakresie rozwoju systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków na terenie MOF

4.1.9. Rozwijanie systemu gospodarowania odpadami, szczególnie w zakresie recyklingu i unieszkodliwiania odpadów

4.1.10. Zwiększenie bezpiecznego dostępu do szerokopasmowej sieci internetowej

4.2. Zrównoważona mobilność miejska MOF, czyli korzystanie z transportu w takiej ilości, długości oraz jakości jaka wynika z potrzeb życiowych podróżujących.

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 7.1, 7.3, 7.4 Projekt RPO WSL na lata 2014-2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 4.5, 7.2, 7.4

4.2.1. Oparte na badaniu potrzeb i preferencji osób podróżujących komunikacją miejską zmiany w funkcjonowaniu komunikacji zbiorowej

4.2.2. Inwestycje w infrastrukturę rowerową w celu stworzenia spójnego systemu ciągów komunikacji dla rowerów

4.2.3. Sukcesywne dostosowywanie sieci i taboru transportu publicznego do potrzeb osób niepełnosprawnych

83



4.3. Rewitalizacja zdegradowanych obszarów Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 4.3, 6.1, 6.5 Projekt RPO WSL na lata 2014-2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 3.1, 9.2

4.3.1. Realizacja programów rewitalizacji społecznej i gospodarczej zidentyfikowanych terytoriów zmarginalizowanych (min. poprzez zwiększanie ich atrakcyjności inwestycyjnej, poprawę standardów mieszkaniowych oraz działania dedykowane grupom wykluczonym)

4.3.2. Opracowanie wspólnego planu rewitalizacji i wykorzystania hałd, zwałowiska i innych obszarów poprzemysłowych dla potrzeb inwestorów i mieszkańców (ze szczególnym uwzględnieniem procedury identyfikacji obszarów wymagających priorytetowego wsparcia oraz możliwych źródeł finansowania zewnętrznego)

5. Rozwinięty potencjał kulturowy oraz dziedzictwo kulturowe Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

5.1. Wysoki stopień wykorzystania potencjału kulturowego Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 6.3, 6.5 Projekt RPO WSL na lata 2014-2020 w ramach priorytetu inwestycyjnego: 6.3

5.1.1. Stworzenie wspólnego dla MOF systemu informacji turystycznej

5.1.2. Stworzenie i wdrożenie internetowego systemu informacji turystycznej i kulturalnej

5.1.3. Realizacja ponadszkolnych programów edukacyjnych, w tym szczególnie o tematyce związanej z tradycją i kulturą regionu

5.1.4. Kreowanie produktów i usług turystycznych w oparciu o kulturę i tradycję MOF

5.1.5. Stworzenie wspólnej dla MOF koncepcji wykorzystania postindustrialnego dziedzictwa (np. poprzez utrzymywanie obiektów w dobrym stanie, organizację wydarzeń z nimi związanych oraz działalność promocyjną, szczególnie skierowaną do grup potencjalnie zainteresowanych turystyką poprzemysłową)

5.1.6. Intensyfikacja uczestnictwa trzech miast w działaniach promocyjnych i edukacyjnych Szlaku Zabytków Techniki.

84



5.1.7. Podjęcie działań na rzecz włączenia obiektów z obszaru MOF do Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego

5.1.8. Stworzenie wspólnej dla MOF polityki w zakresie ochrony, konserwacji i restauracji obiektów zabytkowych ze szczególnym uwzględnieniem procedur identyfikacji obszarów wsparcia oraz możliwych źródeł zewnętrznego finansowania prac

5.1.9. Utworzenie Lokalnej Organizacji Turystycznej, będącą podstawą współpracy trzech sektorów na rzecz rozwój turystyki

5.1.10. Wspieranie podmiotów prywatnych i organizacji pozarządowych działających w sektorze turystycznym poprzez tworzenie pozytywnego wizerunku MOF, działania z zakresu ochrony, konserwacji i restauracji obiektów zabytkowych, rozwój infrastruktury turystycznej, technicznej i komunikacyjnej i organizację warsztatów i szkoleń mających na celu podnoszenie kompetencji kadr branży turystycznej),

5.1.11. Wspieranie podmiotów branży gastronomicznej i spożywczej specjalizujących się w produktach tradycyjnych (m.in. poprzez działania promocyjne, pomoc w zakresie zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej a także informacje oraz wsparcie w zakresie uzyskiwania certyfikatu szlaku „Śląskie Smaki”)

5.2. Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego MOF

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 6.3, 6.5 Projekt RPO WSL na lata 2014-2020 w ramach

5.2.1. Inwestycje w zakresie konserwacji i renowacji obiektów zabytkowych

5.2.2. Realizacja ponadszkolnych programów

85



priorytetu inwestycyjnego: 6.3 edukacyjnych, w tym szczególnie o tematyce związanej z tradycją i kulturą regionu

5.2.3. Prowadzenie cyklicznych badań opinii wśród odwiedzających MOF turystów w celu identyfikacji ich preferencji i oczekiwań odnośnie produktów turystycznych, inwestycji w bazę noclegową, gastronomiczną etc.

5.2.4. Digitalizacja zasobów dziedzictwa kulturowego 5.2.5. Przygotowanie i realizacja wspólnego

kalendarza wydarzeń kulturalnych na terenie MOF

5.2.6. Przygotowanie i w drożenie wspólnego systemu oznakowania obiektów turystycznych i kulturalnych na terenie MOF

6. Wzrost jakości/czystości środowiska naturalnego na obszarze Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

6.1. Poprawa stanu środowiska naturalnego

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 4.1, 4.3, 4.5, 4.7, 5.2, 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5, 7.3 Projekt RPO WSL na lata 2014-2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 4.3, 4.5, 4.7, 6.1, 6.2, 6.4, 7.4

6.1.1. Stworzenie wspólnego Planu Gospodarki Niskoemisyjnej

6.1.2. Realizacja programów rewitalizacji społecznej i gospodarczej zidentyfikowanych terytoriów zmarginalizowanych

6.1.3. Rewitalizacja i kreowanie terenów zielonych w przestrzeni miejskiej

6.1.4. Inwestycje w termomodernizację budynków użyteczności publicznej

6.1.5. Inwestycje niezbędne do zachowania w dobrym stanie obszarów cennych przyrodniczo

6.1.6. Działania edukacyjne i informacyjne mające na celu promocję ekologicznych postaw wśród mieszkańców miasta

6.1.7. Promocja komunikacji rowerowej jako ekologicznej alternatywy dla komunikacji samochodowej

6.1.8. Działania mające na celu pełne wykorzystanie

86



potencjału jakim jest dobre skomunikowanie MOF w układzie wewnętrznym i zewnętrznym (przynależność do związku komunikacyjnego, kolej, centra przesiadkowe) umożliwiające mieszkańcom wybór bardziej ekologicznego transportu zbiorowego zamiast komunikacji samochodowej (np. promocja komunikacji publicznej)

6.1.9. Zwiększenie stopnia wykrywalności i penalizacji przypadków łamania prawa dotyczącego środowiska naturalnego (Prawo ochrony środowiska i rozdział XXII Kodeksu Karnego) a także wspieranie prewencyjno-wychowawczej funkcji prawa (np. poprzez kampanie informacyjno-edukacyjne budujące świadomość sankcji)

6.1.10. Stworzenie wspólnego programu współpracy administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi działającymi w sferze ekologii i ochrony przyrody.

6.1.11. Utworzenie wspólnego systemu informacji i baz danych na temat środowiska lokalnego i zagrożeń żywiołami

6.1.12. Wykorzystywanie potencjału terenów zielonych poprzez działania promocyjne oraz organizację imprez terenowych dla mieszkańców i turystów.

6.2. Dostosowanie się do proekologicznych warunków zaopatrzenia w energię

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 4.1, 4.3, 4.5, 4.7, 5.2, 6.2, 6.3, 6.5, 7.3 Projekt RPO WSL na lata 2014-2020 w ramach priorytetów inwestycyjnych: 4.1, 4.3, 4.5, 4.7


6.1.14. Działania edukacyjne i informacyjne mające na celu upowszechnianie wiedzy

87



o energooszczędnych urządzeniach elektroenergetycznych oraz racjonalnym wykorzystaniu energii w gospodarstwach domowych

6.1.15. Racjonalizacja w zakresie zużycia energii przez budynki użyteczności publicznej (np. poprzez wymianę oświetlenia na energooszczędne, sukcesywną wymianę urządzeń na energooszczędne, termomodernizację)

6.1.16. Racjonalizacja oświetlenia ulicznego (np. poprzez wymianę oświetlenia na energooszczędne, opracowanie systemu automatycznego monitorowania i sterowania)

88

6. Sposób realizacji Strategii

6.1. Wprowadzenie

Aby dokument strategiczny mógł zostać przełożony na rzeczywisty rozwój miasta konieczne jest

przyjęcie pewnych założeń odnośnie do jego wdrażania. Założenia te musiały być brane pod uwagę

już na etapie tworzenia Strategii, ale przede wszystkim podczas jej wdrażania poprzez konkretne

decyzje i działania.

Skuteczna realizacja Strategii opiera się na następujących zasadach:

1) Kompleksowe (całościowe) podejście.

2) Posiadanie zintegrowanych celów strategicznych i operacyjnych oraz zadań.

3) Koncentracja środków na zadania o największych korzyściach społecznych.

4) Weryfikowanie planów i działań z punktu widzenia zgodności z zasadami zrównoważonego

rozwoju.

5) Rozwijanie współpracy partnerów społecznych.

6) Otwarta komunikacja z mieszkańcami.

7) Współpraca z partnerami w otoczeniu regionalnym, krajowym i międzynarodowym.

8) Stały monitoring realizacji strategii.

9) Konsekwencja w realizacji zadań dla długookresowych celów strategii.

6.2. Zasady monitoringu

Bieżąca obserwacja procesu wdrażania Strategii oraz rezultatów, jakie ona przynosi jest

immanentnym elementem wprowadzania zmian mających na celu stymulowanie rozwoju lokalnego.

Strategia ma służyć rozwojowi lokalnemu, dlatego jej ocena będzie miała charakter autoewaluacji

dokonywanej przez podmioty reprezentujące MOF.

Autoewaluacja jest formą refleksji podejmowanej przez podmiot realizujący dany projekt. Do jej

podstawowych zalet należy możliwość wykorzystania wiedzy i doświadczania osób bezpośrednio

zaangażowanych w działanie. Dzięki przyjęciu tej formy ocena skuteczności wdrażania Strategii

będzie wyczerpująca i kompleksowa a jednocześnie zostanie dokonana w sposób sprawny.

Ewaluacja realizacji Strategii będzie przeprowadzana według pięciu podstawowych kryteriach oceny

(opartych na wytycznych Komisji Europejskiej). Są to:

trafność (ang. relevance) – czy cele Strategii odpowiadają potrzebom beneficjentów (różnych grup mieszkańców, przedsiębiorców, turystów)?

efektywność (ang. efficency) – czy działania w ramach realizacji projektu są racjonalne z ekonomicznego punktu widzenia? Czy ponoszone koszty są proporcjonalne do osiąganych efektów?

skuteczność (ang. effectiveness) – czy wdrażanie działań w ramach Strategii przyczynia się do realizacji założonych celów strategicznych?

użyteczność (ang. utility) - czy realizacja Strategii przyczynia się do lepszego zaspokojenia potrzeb beneficjentów i rozwiązywania zidentyfikowanych problemów? Czy beneficjenci

89

faktycznie korzystają z efektów działań? Czy pojawiają się niepożądane, negatywne efekty uboczne realizowanych działań?

trwałość (ang. sustainability) – Czy pozytywne skutki realizacji strategii mają charakter stały? Czy efekty działań będą trwałe?

Wykres 2. Logika cyklu monitoringu i ewaluacji


Efektem ewaluacji on-going ma być dokonywanie bieżącej oceny Strategii i jej wpływu na rozwój

miasta. Ocena ta, a przede wszystkim identyfikacja ewentualnych problemów, umożliwi weryfikację

wyjściowych założeń i wprowadzenie korekt w ramach aktualizacji Strategii.

7. Analiza spójności z innymi dokumentami

Istotnym elementem Strategii jest analiza spójności z innymi dokumentami strategicznymi,

szczególnie wyższego rzędu. Wysoki stopień spójności pozwoli wykorzystać efekt synergii wynikający

z uczestnictwa w programowaniu i realizacji zamierzeń rozwojowych z otoczeniem regionalnym.

7.1. Dokumenty stanowiące przedmiot zgodności

W ramach prac nad dokumentem Zintegrowanej Strategii Rozwoju obszaru Funkcjonalnego

Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic do 2030 roku przeprowadzono analizę spójności

z najważniejszymi zewnętrznymi dokumentami w otoczeniu, czyli:

Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego do 2020+ roku (lipiec 2013),

Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020.

7.2. Przyjęta metoda oceny

Ocena zgodności została dokonana w odniesieniu do celów zawartych w porównywanych ze sobą

dokumentach. W celu przeprowadzenia porównania przyjęto czterostopniową skalę od 0 do 3, gdzie:

Monitoring

Ewaluacja

Formułowanie rekomendacji

Wprowadzanie korekt

Działania w ramach strategii

90

0 – oznacza brak odniesienia do danego celu z dokumentu porównywanego,

1 – oznacza niską zgodność/integralność celów,

2 – oznacza średni stopień zgodności/integralności celów,

3 – oznacza wysoki stopień zgodności/integralności celów.

W tabeli poniżej została ujęta ocena stopnia zgodności/integralności celów Zintegrowanej Strategii

Rozwoju obszaru Funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic do 2020 roku z celami

dokumentu porównywanego. Stopień zgodności w ramach każdego z celów głównych dokumentów

porównywanych został następnie podsumowany punktacją łączną, której maksymalna wielkość jest

zmienna oraz zależna od liczby celów pochodzących z dokumentów porównywanych.

7.3. Układ wniosków wynikających z oceny zgodności celów

Każdy z rozdziałów analizy spójności obejmuje skrócone omówienie porównywanego dokumentu

Strategii. Następnie w układzie tabelarycznym przedstawiono ocenę punktową stopnia zgodności

celów Zintegrowanej Strategii Rozwoju obszaru Funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej

i Świętochłowic do 2030 roku z celami danego dokumentu.

Ocena jest zakończona wnioskami, które:

podsumowują stopień uwzględnienia zapisów dokumentów porównywanych w zapisach celów Zintegrowanej Strategii Rozwoju obszaru Funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic do 2030 roku,

określają, które z celów Zintegrowanej Strategii Rozwoju obszaru Funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic do 2030 roku nie pokrywają się z zapisami porównywanych dokumentów.

7.4. Ocena spójności dokumentów

Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „ŚLĄSKIE 2020+” Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „ŚLĄSKIE 2020+” jest najważniejszym dokumentem

strategicznym w województwie, gdyż wyznacza główne cele i priorytety polityki rozwoju realizowane

na terenie województwa.

Strategia rozwoju województwa jest dokumentem własnym samorządu wojewódzkiego, dzięki

któremu może on funkcjonować w optymalny sposób, racjonalnie organizując realizację swoich

zadań. Ważną cechą tej strategii jest również jej walor informacyjny. Poprzez dokument strategiczny

społeczeństwo, podmioty gospodarcze i instytucje są informowane o priorytetach rozwojowych

przyjętych przez samorządowe władze regionu.

Podstawą tego dokumentu jest dążenie do maksymalnego wykorzystania rozeznanych wewnętrznych

zasobów oraz potencjału miejscowych podmiotów oraz korzyści usytuowania geograficznego.

W Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego został sformułowane cztery cele strategiczne po jednym

dla każdego z następujących obszarów priorytetowych:

Obszar priorytetowy: (A) NOWOCZESNA GOSPODARKA,

Obszar priorytetowy: (B) SZANSE ROZWOJOWE MIESZKAŃCÓW,

Obszar priorytetowy: (C) PRZESTRZEŃ,

91

Obszar priorytetowy: (D) RELACJE Z OTOCZENIEM,

do których opracowano cele operacyjne. Każdemu celowi operacyjnemu przypisano kierunki

działania.

W niniejszej analizie spójności cele strategiczne oraz przypisane im cele operacyjne Strategii Rozwoju

Województwa Śląskiego zostały odniesione do celów strategicznych i przypisanych im priorytetów

Zintegrowanej Strategii Rozwoju obszaru Funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic do

2020 roku.

Obszar priorytetowy

(A) NOWOCZESNA GOSPODARKA

Cel strategiczny

Województwo śląskie regionem nowoczesnej

gospodarki rozwijającej się w oparciu

o innowacyjność i kreatywność

Cele strategiczne:

2. Wysoki poziom innowacyjności,

przedsiębiorczości i rozwoju gospodarczego

Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

3. Rozwinięty rynek pracy Miejskiego Obszaru

Funkcjonalnego

Ocena

zgodności

Cel operacyjny: A.1. Innowacyjne i kreatywne

przedsiębiorstwa oraz produkty województwa

2.1. Rozwój przedsiębiorczości Miejskiego


2.2. Wzrost poziomu innowacyjności

i konkurencyjności przedsiębiorstw


3

Cel operacyjny: A.2. Otwarty i atrakcyjny rynek

pracy

2.3. Tworzenie korzystnych warunków dla

inwestorów w Miejskim Obszarze

Funkcjonalnym

3.1. Edukacja odpowiadająca potrzebom

rynku pracy

3

Cel operacyjny: A.3. Konkurencyjna gospodarka

województwa oparta na elastyczności

i specjalizacji firm oraz strukturach sieciowych






3

Cel operacyjny: A.4. Przedsiębiorczość lokalna

i społeczna wykorzystująca lokalne rynki

i potencjały


Obszaru Funkcjonalnego 3

Maksymalna liczba punktów: 12 12

92

Obszar priorytetowy

(B) SZANSE ROZWOJOWE MIESZKAŃCÓW

Cel strategiczny

Województwo śląskie regionem o wysokiej

jakości życia, opierającej się na powszechnej

dostępności do usług publicznych o wysokim

standardzie

Cele strategiczne:

1. Wysoki poziom jakości życia mieszkańców


Ocena

zgodności

Cel operacyjny: B.1. Poprawa kondycji

zdrowotnej mieszkańców województwa

1.1. Podnoszenie standardu życia w Miejskim

Obszarze Funkcjonalnym

1.3. Wsparcie dla osób niepełnosprawnych

i wykluczonych społecznie

3

Cel operacyjny: B.2. Rozwój kompetencji,

umiejętności i wzrost poziomu aktywności

mieszkańców

1.2. Aktywizacja społeczna mieszkańców,

w tym zwiększanie partycypacji społecznej

1.4. Oferta edukacyjna i czasu wolnego dla

dzieci i młodzieży w Miejskim Obszarze

Funkcjonalnym

3

Cel operacyjny: B.3. Harmonia społeczna

i wysoki kapitał zaufania oraz dogodne warunki

życia mieszkańców

1.2. Aktywizacja społeczna mieszkańców,

w tym zwiększanie partycypacji społecznej 3


Obszar priorytetowy

(C) PRZESTREŃ

Cel strategiczny

Województwo śląskie regionem atrakcyjnej

i funkcjonalnej przestrzeni

Cele strategiczne

4. Wysoki poziom rozwoju infrastruktury

społecznej, technicznej i transportowej


6. Wzrost jakości/czystości środowiska

naturalnego na obszarze Miejskiego Obszaru

Funkcjonalnego

Ocena

zgodności

Cel operacyjny: C.1. Zrównoważone

wykorzystanie zasobów środowiska

6.1. Poprawa stanu środowiska naturalnego


6.2. Dostosowanie się do proekologicznych

warunków zaopatrzenia w energię Miejskiego


3

Cel operacyjny: C.2. Zintegrowany rozwój

ośrodków różnej rangi

4.1. Rozwój infrastruktury technicznej


4.2. Zrównoważona mobilność Miejskiego


2

Cel operacyjny: C.3. Wysoki poziom ładu

przestrzennego i efektywne wykorzystanie

przestrzeni

4.3. Rewitalizacja zdegradowanych obszarów

Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego 2


93

Obszar priorytetowy

(D) RELACJE Z OTOCZENIEM

Cel strategiczny

Województwo śląskie regionem otwartym

będącym istotnym partnerem rozwoju Europy

Cele strategiczne:





Funkcjonalnego




5. Rozwinięty potencjał kulturowy oraz

dziedzictwo kulturowe Miejskiego Obszaru

Funkcjonalnego

Ocena

zgodności

Cel operacyjny: D.1. Współpraca z partnerami

w otoczeniu

5.1. Wysoki stopień wykorzystania potencjału

kulturowego Miejskiego Obszaru

Funkcjonalnego 2

Cel operacyjny: D.2. Atrakcyjny wizerunek

województwa śląskiego


inwestorów w Miejskim Obszarze

Funkcjonalnym



Funkcjonalnego

5.2. Ochrona i rozwój dziedzictwa


Funkcjonalnego

3

Cel operacyjny: D.3. Region w sieci

międzynarodowych i krajowych powiązań

infrastrukturalnych





3


W ocenie zgodności ze Strategią Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020+” uzyskano 36

punktów na 39 możliwych do zdobycia co oznacza dużą zgodność celów. Jest to zgodność celów na

poziomie 92,3% - oceniana jako duża spójność (przyznawana w przypadku osiągnięcia ponad 85%

wszystkich możliwych punktów).

Największa spójność celów została osiągnięta w przypadku obszaru priorytetowego:

A NOWOCZESNA GOSPODARKA (100%),

B SZANSE ROZWOJOWE MIESZKAŃCÓW i C PRZESTRZEŃ (100%).

Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020

Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 (z kwietnia

2014 roku) wytycza cele dla całego regionu rozumianego jako województwo śląskie. Dzięki zawartym

w nim scenariuszom dokona się transformacja sytuacji obecnej na projektowaną. Rozwój ten

powinien być oparty o zasady zrównoważonego rozwoju, co zapewni:

94

ogniskowanie zasobów, przepływów i powiązań gospodarczych,

inkubację i dyfuzję innowacji (edukacja, nauka i badania, usługi),

rozwój kapitału ludzkiego (zdrowie, mieszkalnictwo, usługi),

zdrowe środowisko (ochrona środowiska, rewitalizacja zdegradowanej przestrzeni miejskiej, rozwój zasobów środowiskowych).

W Projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020

zostały sformułowane priorytety, do których opracowano zestaw działań.

PRIORYTET I

Badania i rozwój technologiczny (B+R),

innowacje i przedsiębiorczość

Cele strategiczne:




Ocena

zgodności

1.1. Wzmocnienie atrakcyjności inwestycyjnej

regionu


inwestorów 3

1.2. Mikroprzedsiębiorstwa i MŚP






3

1.3. Transfer technologii i innowacji





PRIORYTET II

Społeczeństwo informacyjne

Cele strategiczne:

1. Wysoki poziom jakości życia mieszkańców Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego 3. Wysoki poziom rozwoju infrastruktury społecznej, technicznej i transportowej Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

2.1. Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego


3

2.2. Rozwój elektronicznych usług publicznych 1.2. Aktywizacja społeczna mieszkańców, w tym zwiększanie partycypacji społecznej

3


PRIORYTET III

Turystyka

Cele strategiczne:



Funkcjonalnego

3.1. Infrastruktura zaplecza turystycznego



Funkcjonalnego 2

3.2. Infrastruktura okołoturystyczna 5.1. Wysoki stopień wykorzystania potencjału 3

95

PRIORYTET III

Turystyka

Cele strategiczne:



Funkcjonalnego


Funkcjonalnego


kulturowego OF

3.3. Systemy informacji turystycznej



Funkcjonalnego 3

3.4. Promocja turystyki



Funkcjonalnego 2


PRIORYTET IV

Kultura

Cele strategiczne:



Funkcjonalnego

4.1. Infrastruktura kultury



Funkcjonalnego


kulturowego OF

3

4.2. Systemy informacji kulturalnej



Funkcjonalnego


kulturowego OF

3

4.3. Promocja kultury



Funkcjonalnego


kulturowego OF

3


96

PRIORYTET V

Środowisko

Cele strategiczne:




6. Wzrost jakości/czystości środowiska

naturalnego na obszarze Miejskiego Obszaru

Funkcjonalnego

5.1. Gospodarka wodno-ściekowa 4.1. Rozwój infrastruktury technicznej


5.2. Gospodarka odpadami



4.3. Rewitalizacja zdegradowanych obszarów


3

5.3. Czyste powietrze i odnawialne źródła

energii



6.2. Dostosowanie się do proekologicznych

warunków zaopatrzenia w energię Miejskiego


3

5.4. Zarządzanie środowiskiem 6.1. Poprawa stanu środowiska naturalnego


5.5. Dziedzictwo przyrodnicze 6.1. Poprawa stanu środowiska naturalnego



PRIORYTET VI

Zrównoważony rozwój miast

Cele strategiczne:









6.1. Wzmacnianie regionalnych ośrodków

wzrostu



Funkcjonalnym





3

97

PRIORYTET VI

Zrównoważony rozwój miast

Cele strategiczne:










Obszaru Gospodarczego

6.2. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych 4.3. Rewitalizacja zdegradowanych obszarów



PRIORYTET VII

Transport

Cele strategiczne:




7.1. Modernizacja i rozbudowa sieci drogowej 4.1. Rozwój infrastruktury technicznej


7.2. Transport publiczny 4.2. Zrównoważona mobilność Miejskiego

Obszaru Gospodarczego 3


PRIORYTET VIII

Infrastruktura edukacyjna

Cele strategiczne:







Funkcjonalnego

8.1. Infrastruktura szkolnictwa wyższego





rynku pracy

2

8.2. Infrastruktura placówek oświaty 3.1. Edukacja odpowiadająca potrzebom

rynku pracy 3

98

PRIORYTET VIII

Infrastruktura edukacyjna

Cele strategiczne:







Funkcjonalnego



Funkcjonalnym

8.3. Infrastruktura kształcenia ustawicznego


rynku pracy



Funkcjonalnym

3


PRIORYTET IX

Zdrowie i rekreacja

Cele strategiczne



9.1. Infrastruktura lecznictwa zamkniętego 1.1 Podnoszenie standardu życia w Miejskim

Obszarze Funkcjonalnym 2

9.2. Infrastruktura lecznictwa otwartego 1.1 Podnoszenie standardu życia w Miejskim

Obszarze Funkcjonalnym 2

9.3. Lokalna infrastruktura sportowa



Funkcjonalnym 3


W ocenie zgodności z Regionalnym Programem Operacyjnym na lata 2014 – 2020 uzyskano 76

punktów na 81 możliwych do zdobycia, co oznacza dużą zgodność celów. Jest to zgodność celów na

poziomie 93,8% - oceniana jako duża spójność (przyznawana w przypadku osiągnięcia ponad 85%

wszystkich możliwych punktów).

Największa spójność celów została osiągnięta w przypadku 6 na 9 obszarów priorytetowych.

99

7.5. Podsumowanie

Dokument planistyczny

Ocena

Maksymalna

możliwa liczba

punktów

Uzyskana

liczba

punktów

Procent

maksymalnej

liczby punktów

Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego

„Śląskie 2020+” 39 36 92,3

Projekt Regionalnego Programu

Operacyjnego Województwa Śląskiego na

lata 2014-2020

81 76 93,8

Razem 120 112 93,3

Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszaru Funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic do

2020 roku w przeprowadzonej analizie spójności z dokumentami strategicznymi w otoczeniu uzyskała

razem 112 punktów na 120 możliwych do zdobycia. Oznacza to, że cele Strategii są spójne z celami

dokumentów strategicznych w 93,3 procentach.

Stopień integralności celów jest bardzo duży. Wśród celów Zintegrowanej Strategii Rozwoju nie ma

takich zapisów, które nie odnosiłyby się do analizowanych dokumentów strategicznych.

Na tej podstawie można stwierdzić, że Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszaru Funkcjonalnego

Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic do 2020 roku bardzo dobrze wpisuje się w podstawowe

dokumenty strategiczne w otoczeniu regionalnym.

100

8. Spis tabel

Tabela 1. Osie i cele zawarte w Strategii rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na

lata 2014-2020 z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju

transportu miejskiego, wraz z programem działań dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT)

............................................................................................................................................................... 12

Tabela 2. Miasta Partnerskie Chorzowa, Rudy Śląskiej, Świętochłowic ................................................ 17

Tabela 3. Wyjazdy i przyjazdy mieszkańców miast badanego obszaru w relacji do Katowic na

podstawie ogólnopolskich badań z 2006 roku ...................................................................................... 18

Tabela 4. Tereny zieleni w 2012 roku – liczba i obiektów według typu i ich łączna powierzchnia

w hektarach ........................................................................................................................................... 20

Tabela 5. Procentowy udział terenów zieleni w latach 2004-2012 ....................................................... 20

Tabela 6. Powierzchnia terenów składowania odpadów w latach 2003-2012 w hektarach ................ 21

Tabela 7. Liczba planów zagospodarowanie przestrzennego, powierzchnia gmin nimi objęta i jej

udział w łącznej powierzchni w latach 2009-2012 ................................................................................ 21

Tabela 8. Drogi gminne i powiatowe o nawierzchni twardej, twardej ulepszonej i gruntowej w roku

2012 oraz wskaźnik długości dróg przypadających na 100 km2 i 10 tysięcy ludności ........................... 22

Tabela 9. Numery linii komunikacji miejskiej łączącej miasta MOF wraz z przystankami granicznymi 25

Tabela 10. Numery linii komunikacji miejskiej łączących dwa miasta MOF wraz z przystankami

granicznymi ........................................................................................................................................... 25

Tabela 11. Długość ścieżek rowerowych i ich zagęszczenie na 10 000 km2 i 10 000 ludności .............. 27

Tabela 12. Trasy rowerowe łączące miasta MOF z opisem ich przebiegu ............................................ 28

Tabela 13. Dochody budżetów miast na 1 mieszkańca według kategorii w latach 2010-2012 (w zł) .. 33

Tabela 14. Wydatki budżetów miast na 1 mieszkańca według kategorii w latach 2010-2012 (w zł) ... 33

Tabela 15. Wydatki majątkowe inwestycyjne w latach 2008-2012 (w zł) ............................................. 34

Tabela 16. Wykaz projektów w ramach budżetu obywatelskiego, które zostały ujęte w budżecie

miasta Rudy Śląskiej na 2014 r. ............................................................................................................. 36

Tabela 17. Podmioty gospodarcze na terenie MOF według sekcji PKD (dane za rok 2013) ................. 37

Tabela 18. Podmioty wg klas wielkości na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym w MOF na tle

podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski .................................................................. 38

Tabela 19. Powiązania gospodarcze MOF z Katowicami ....................................................................... 42

Tabela 20. Liczba dojeżdżających do pracy na terenie MOF ................................................................. 43

Tabela 21. Stopa bezrobocia rejestrowanego w latach 2005-2013 w MOF na tle podregionu,

województwa i Polski (w %) .................................................................................................................. 43

Tabela 22. Liczba bezrobotnych ogółem w latach 2005-2013 .............................................................. 44

Tabela 23. Liczba mieszkańców MOF na tle województwa i kraju w latach 2002-2011 ....................... 45

Tabela 24. Współczynnik obciążenia demograficznego ludności w wieku produkcyjnym ludnością

w wieku nieprodukcyjnym w latach 2004-2012 w MOF na tle podregionu katowickiego, województwa

śląskiego i Polski .................................................................................................................................... 45

Tabela 25. Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców w latach 2003-2012 w MOF na tle podregionu

katowickiego, województwa śląskiego i kraju ....................................................................................... 47

Tabela 26. Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w relacji do średniej krajowej w latach 2002-

2012 w MOF na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski .................................. 47

Tabela 27. Budynki nowe oddane do użytkowania w latach 2005-2012 w MOF na tle podregionu

katowickiego, województwa śląskiego i Polski ..................................................................................... 48

101

Tabela 28. Mieszkania zamieszkane według okresu budowy budynku w Miejskim Obszarze

funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski w 2011 roku .......... 49

Tabela 29. Mieszkania oddane do użytkowania w Miejskim Obszarze funkcjonalnym na tle

podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski w 2012 roku ............................................. 49

Tabela 30. Długość czynnej sieci wodociągowej rozdzielczej w km ...................................................... 50

Tabela 31. Przychodnie - ambulatoryjna opieka zdrowotna (stan w dniu 31 XII) w Miejskim Obszarze

Funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski .............................. 51

Tabela 32. Lekarze i lekarze dentyści według podstawowego miejsca zatrudnienia w Miejskim

Obszarze funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski

w 2012 roku ........................................................................................................................................... 51

Tabela 33. Pielęgniarki i położne ogółem (łącznie z mgr.) na 10 tys. ludność według podstawowego

miejsca zatrudnienia w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego,

województwa śląskiego i Polski w 2012 roku ........................................................................................ 52

Tabela 34. Korzystający ze środowiskowej pomocy społecznej w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym

na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski w 2012 roku ................................... 53

Tabela 35. Współczynniki skolaryzacji brutto (szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne) w Miejskim

Obszarze Funkcjonalnym na tle podregionu katowickiego, województwa śląskiego i Polski

w 2012 roku ........................................................................................................................................... 54

Tabela 36. Szkoły wyższe mające siedzibę na terenie Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego wraz z liczbą

studentów i absolwentów w latach 2012-2013 na tle podregionu katowickiego, województwa

śląskiego i Polski. ................................................................................................................................... 54

Tabela 37. Ksiegozbiór biblitek w MOF na 1 000 mieszkańców w latach 2005-2012 ........................... 57

Tabela 38. Liczba czytelników obsługiwanych przez biblioteki publiczne w latach 2007-2012 na

terenie MOF (os.) .................................................................................................................................. 57

Tabela 39. Liczba obiektów noclegowych na terenie MOF w latach 2005-2012 .................................. 64

Tabela 40. Liczba miejsc noclegowych w obiektach noclegowych na terenie MOF w latach 2005-2012

............................................................................................................................................................... 64

Tabela 41. Liczba osób korzystających z noclegów na terenie MOF w latach 2005-2012, w tym turyści

zagraniczni (os.) ..................................................................................................................................... 65

Tabela 42. Korzystający z noclegów na 1000 ludności w MOF w latach 2005-2012 ............................. 66

Tabela 43. Procentowy udział powierzchni terenów zielonych w latach 2008-2012 – porównanie

miast MOF i średnich wojewódzkiej oraz krajowej ............................................................................... 68

Tabela 44. Liczba i powierzchnia terenów zielonych według typu w 2012 roku .................................. 69

Tabela 45. Odpady komunalne zmieszane na terenie MOF (dane za rok 2010) ................................... 70

Tabela 46. Odpady zebrane selektywnie na terenie MOF w Mg (dane za rok 2010) ........................... 70

Tabela 47. Cele strategiczne i przypisane im priorytety w obszarze społecznym ................................. 74

Tabela 48. Cele strategiczne i przypisane im priorytety w obszarze gospodarczym ............................ 74

Tabela 49. Cele strategiczne i przypisane im priorytety w obszarze zasobów i potencjałów ............... 74

Tabela 50. Działania przypisane do poszczególnych priorytetów i celów strategicznych w obszarze

społecznym ............................................................................................................................................ 75


gospodarczym ....................................................................................................................................... 78


zasobów i potencjałów .......................................................................................................................... 81

102

9. Spis rycin

Ryc. 1. Podział obszaru MOF na strefy, z oznaczeniem układu komunikacyjnego .................................. 9

Ryc. 2. Konurbacja Górnośląska – koncepcja GUS ................................................................................ 14

Ryc. 3. Odsetek powierzchni miast Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego objęty miejscowymi planami

zagospodarowania przestrzennego ....................................................................................................... 22

Ryc. 4. Gęstość dróg utwardzonych i gruntowych (km na 100 km2) w poszczególnych miastach

Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego ..................................................................................................... 23

Ryc. 5. Mapa linii KZK GOP na terenie MOF .......................................................................................... 24

Ryc. 6. Mapa komunikacji kolejowej na terenie MOF ........................................................................... 27

Ryc. 7. Gęstość ścieżek rowerowych (w km na 1 km2) w poszczególnych miastach Miejskiego Obszaru

Funkcjonalnego ..................................................................................................................................... 28

Ryc. 8. Mapa ścieżek rowerowych na terenie Chorzowa (dla czytelności zaznaczono tylko fragment

trasy okalającej Park Śląski) ................................................................................................................... 30

Ryc. 9. Mapa ścieżek rowerowych na terenie MOF .............................................................................. 31

Ryc. 10. Istniejące, budowane, planowane i konceptualne trasy rowerowe Rudy Śląskiej .................. 32

Ryc. 11. Wydatki i dochody z budżetów poszczególnych miast Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego

w przeliczeniu na 1 mieszkańca............................................................................................................. 35

Ryc. 12. Stopa bezrobocia rejestrowanego (do aktywnych zawodowo) w poszczególnych miastach

Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego – stan na marzec 2014 ................................................................ 44

Ryc. 13. Struktura wiekowa mieszkańców w poszczególnych miastach Miejskiego Obszaru

Funkcjonalnego ..................................................................................................................................... 46

Ryc. 14. Gęstość zaludnienia (w osobach na km 2) w poszczególnych miastach Miejskiego Obszaru

Funkcjonalnego ..................................................................................................................................... 46

10. Spis wykresów

Wykres 1. Obszary rozwojowe w ramach których była opracowywana Strategia................................ 73

Wykres 2. Logika cyklu monitoringu i ewaluacji.................................................................................... 89

11. Spis załączników

Załącznik nr 1 „Strategia Rozwoju Chorzowa do 2030 roku” ............................................................. 103

Załącznik nr 2 „Strategia Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030” ....................................... 104

Załącznik nr 3 „Strategia Rozwoju Świętochłowic do roku 2030” ....................................................... 105

103

ZAŁĄCZNIK NR 1

„STRATEGIA ROZWOJU CHORZOWA

DO 2030 ROKU”

2

„Strategia Rozwoju Chorzowa do roku 2030” została przyjęta Uchwałą Rady Miasta Chorzów nr XLIV/860/14 z dnia 24.04.2014 r.

Publikacja w ramach projektu „Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic” realizowanego w ramach współfinansowania środkami budżetu pań-stwa ujętymi w części 34 – Rozwój Regionalny, na finansowanie i współfinansowanie działań podejmowanych w ramach realizacji zadań Instytucji Zarządzającej Programem Operacyjnym Pomoc Techniczna (POPT) w części dotyczącej projektów realizowanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, z wyłączeniem środków na wynagrodzenia pracowników Ministerstwa, środków na wydatki związane z wdrożeniem, utrzymaniem oraz rozwojem infrastruktury i systemów teleinformatycznych Ministerstwa oraz na wydatki związane z obsługa logistyczno-administracyjna, gospodarowaniem mieniem i zarządzaniem nieruchomościami pozostającymi w trwałym zarządzie Ministerstwa, środkami Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, będącymi w dys-pozycji Ministra Rozwoju Regionalnego, w ramach realizacji zadań Instytucji Zarządzającej POPT. Projekt jest dofinansowany w 10% z środków własnych miast: Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic zgodnie z treścią umowy nr DPT/BDG-II/POPT/90/13 z dnia 16.07.2013r., zawartej pomiędzy Ministrem Rozwoju Regionalnego, a Miastem Chorzów. Zespół autorsk i :

Jacek Dębczyński dr Jacek Sołtys Michał Kazem-Bek Olga Czeranowska Agnieszka Esz dr Aleksandra Lis Małgorzata Belkiewicz Grzegorz Romańczuk Robert Loba Paulina Truszczyńska Mariusz Wieczorek PUBLIKACJA BEZPŁATNA © Copyright by: Urząd Miasta Chorzów, 2014 Publikacja dostępna jest także w wersji elektronicznej pod adresem: www.miasto3.com Nakład: 100 egzemplarzy

3

Spis treści

1. Wprowadzenie ............................................................................................................................................... 5

2. Przebieg prac nad Strategią ........................................................................................................................... 6

Część I. NAJWAŻNIEJSZE WNIOSKI Z DIAGNOZY STANU MIASTA

3. Synteza diagnozy ilościowej .......................................................................................................................... 8

3.1. Otoczenie i związki zewnętrzne ................................................................................................................ 8

3.2. Zasoby materialne i potencjał finansowy miasta ...................................................................................... 9

3.3. Gospodarka ............................................................................................................................................. 15

3.4. Struktura i organizacja społeczna............................................................................................................ 16

3.5. Podstawowe potrzeby mieszkańców ...................................................................................................... 17

3.6. Kultura ..................................................................................................................................................... 18

3.7. Turystyka i rekreacja ............................................................................................................................... 18

3.8. Ekologia ................................................................................................................................................... 19

3.9. Trendy i prognozy ................................................................................................................................... 20

4. Wyniki badania delfickiego ......................................................................................................................... 21

4.1. Wprowadzenie ........................................................................................................................................ 21

4.2. Metodologia ............................................................................................................................................ 21

4.3. Wyniki badania ........................................................................................................................................ 21

4.4. Podsumowanie ........................................................................................................................................ 26

5. Wyniki badania opinii mieszkańców ........................................................................................................... 29

5.1. Wprowadzenie ........................................................................................................................................ 29

5.2. Metodologia ............................................................................................................................................ 29

5.3. Próba ....................................................................................................................................................... 29

5.4. Wyniki badania ........................................................................................................................................ 31

5.5. Podsumowanie ........................................................................................................................................ 41

6. Analiza SWOT ............................................................................................................................................... 42

7. Analiza problemów ...................................................................................................................................... 49

7.1. Obszar spraw społecznych ...................................................................................................................... 49

7.2. Obszar zasobów i potencjałów Miasta .................................................................................................... 51

7.3. Obszar spraw gospodarczych i promocji Miasta ..................................................................................... 53

4

Część II. STRATEGIA ROZWOJU CHORZOWA DO ROKU 2030

8. Założenia strategii ........................................................................................................................................ 55

8.1. Podstawowe założenia organizacyjne ..................................................................................................... 55

8.2. Założenia dotyczące partycypacji społecznej .......................................................................................... 55

8.3. Założenia dotyczące zrównoważonego rozwoju. .................................................................................... 56

9. Wizja Miasta ................................................................................................................................................ 58

10. Misja Miasta .................................................................................................................................................. 59

11. Cele strategiczne ............................................................................................................................................ 60

12. Cele operacyjne ............................................................................................................................................. 63

12.1. Obszar spraw społecznych .................................................................................................................... 63

12.2. Obszar zasobów i potencjałów Miasta .................................................................................................. 75

12.3. Obszar spraw gospodarczych i promocji Miasta ................................................................................... 83

13. Działania wraz z terminem realizacji i źródłami finansowania .................................................................... 92

14. Wdrażanie, monitoring i ewaluacja Strategii ............................................................................................. 104

14.1. Wprowadzenie .................................................................................................................................... 104

14.2. Zasady monitoringu ............................................................................................................................ 104

14.3. Ewaluacja ............................................................................................................................................ 105

15. Analiza spójności Strategii Rozwoju Chorzowa do roku 2030 ze Strategią Rozwoju Województwa Śląskiego „ŚLĄSKIE 2020+” i Projektem Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020, wraz z Założeniami Krajowej Polityki Miejskiej do roku 2020 ................... 107

15.1. Wprowadzenie .................................................................................................................................... 107

15.2. Ocena spójności dokumentów ............................................................................................................ 108

15.3. Podsumowanie .................................................................................................................................... 123

16. Podsumowanie .......................................................................................................................................... 124

5

1. Wprowadzenie

Dokument „Strategia Rozwoju Chorzowa do 2030 roku” stanowi rezultat części projektu pod nazwą

„Zintegrowane podejście do obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej

i Świętochłowic” dofinansowanego ze środków Unii Europejskiej. Został opracowany na podstawie

wyników prac Zespołu Roboczego, diagnozy społeczno-gospodarczej Miasta Chorzów, raportu z badań

ankietowych oraz wyników prac Zespołu Koordynującego w składzie:

Przedstawiciele Urzędu Miasta:

1. Marcin Michalik – Zastępca Prezydenta Miasta ds. gospodarczych, pełnomocnik ds. opraco-

wania Strategii Rozwoju Miasta Chorzów,

2. Hanna Pompa-Obońska – Naczelnik Wydziału Rozwoju Miasta, koordynator prac,

3. Jolanta Koczubik – Wydział Rozwoju Miasta, członek zespołu,

4. Aleksandra Wysocka-Siembiga – Wydział Rozwoju Miasta, członek zespołu,

5. Agata Beryt – Wydział Rozwoju Miasta, członek zespołu.

Eksperc i f i rmy ResPublic sp. z o.o.:

1. Jacek Dębczyński – Kierownik Zespołu, moderator,

2. Michał Kazem-Bek – Kierownik prac ze strony Wykonawcy, moderator

3. dr hab. Jacek Sołtys – Konsultant metodyczny,

4. Olga Czeranowska – Koordynatorka prac ze strony Wykonawcy,

5. Agnieszka Esz – Ekspertka ds. społecznych, moderatorka,

6. dr Aleksandra Lis – Ekspert ds. badań,

7. Małgorzata Belkiewicz – Moderatorka,

8. Grzegorz Romańczuk – Moderator,

9. Robert Loba – Analityk,

10. Paulina Truszczyńska – Analityczka,

11. Mariusz Wieczorek – Analityk.

Jednym z podstawowych założeń tworzenia „Strategii Rozwoju Chorzowa do 2030 roku” jest uspo-

łeczniony charakter prac, a więc szczególne zaangażowanie szerokiej reprezentacji mieszkańców,

Władz Miasta, a także podmiotów i instytucji działających w Chorzowie. Do prac prowadzonych przez

Zespół Roboczy zostało zaproszonych ponad 120 osób, reprezentujących partnerów społeczno-gos-

podarczych Miasta.

6

Strategia ma być również zgodna z ideą zrównoważonego rozwoju. W związku z tym prace nad nią

przebiegały w podziale na trzy obszary rozwojowe: sprawy społeczne, potencjały i zasoby Miasta oraz

sprawy gospodarcze i promocja Miasta.

2. Przebieg prac nad Strategią

Prace nad Strategią miały charakter partycypacyjno-ekspercki, co oznacza udział społeczności lokalnej

we wszystkich etapach powstawania Strategii.

Na potrzeby projektu opracowana została diagnoza aktualnego stanu Miasta. Dla uzyskania pełnego

obrazu zastosowano triangulację danych o charakterze ilościowym i jakościowym zebranych

za pomocą różnych technik badawczych. Były to:

analiza danych zastanych (dokumentów Urzędu Miasta i innych instytucji, statystyk publicz-

nych, dokumentów planistycznych),

badanie opinii mieszkańców,

badanie sieciowe wśród przedsiębiorców,

badanie delfickie z udziałem Ekspertów wskazanych przez Urząd Miasta.

Do udziału w dalszych pracach zaproszeni zostali przedstawiciele administracji publicznej, kluczowych

dla miasta instytucji, przedsiębiorców i różnych grup mieszkańców. Stworzyli oni Zespół Roboczy,

który pracował w podziale na trzy podzespoły odpowiadające tematycznym obszarom: sprawy spo-

łeczne, zasoby i potencjały Miasta oraz sprawy gospodarcze i promocja Miasta. Podzespoły Robocze,

podczas trzech spotkań warsztatowych, które odbyły się 10 grudnia 2013 r., 15 stycznia 2014 r.

i 23 stycznia 2014 r., opracowały analizę SWOT dla poszczególnych obszarów i zidentyfikowały naj-

ważniejsze problemy wpływające na funkcjonowanie Chorzowa i życie jego mieszkańców. Następnie

w oparciu o te wyniki wskazane zostały cele strategiczne, których realizacja powinna być możliwa

dzięki Strategii. Do każdego z celów strategicznych zostały przypisane cele operacyjne, a także kon-

kretne działania.

Cele strategiczne dotyczą spraw, co do których Miasto i partnerzy społeczni w zakresie swoich kom-

petencji, mogą podejmować autonomiczne działania. Autonomiczność działań oznacza, że miasto

i partnerzy społeczni mają do tego prawo i nie są uwarunkowani decyzjami zewnętrznymi podejmo-

wanymi poza Miastem.

Proponowane w strategii cele i zadania służące ich realizacji, obejmują wszystkie sfery życia i funkcjo-

nowania Miasta. Ponieważ zostały opracowane w ramach prac Podzespołów są podzielone na trzy

obszary rozwojowe:

1. Podzespół ds. społecznych – zabezpieczenie materialne, schronienie, bezpieczeństwo życia

zdrowia i mienia, ochrona zdrowia i życia, opieka, rozwój ludzi, kultura, sport i rekreacja,

wypoczynek,

2. Podzespół ds. zasobów i potencjałów Miasta – zasoby techniczne, potencjał i ład przestrzen-

ny potencjał ekologiczny, potencjał ludzki, potencjał kulturowy,

7

3. Podzespół ds. gospodarczych i promocji Miasta – mikroprzedsiębiorstwa, MŚP, duże przed-

siębiorstwa, rynek pracy, instytucje otoczenia biznesu, konkurencyjna współpraca, polityka

i promocja gospodarcza Miasta.

„Strategia Rozwoju Chorzowa do roku 2030” jest dokumentem kierunkowym, swoistą „mapą”, sta-

nowiącą podstawę do podejmowania skoordynowanych działań w ramach współpracy różnych pod-

miotów. Pozwala to na całościowe ujęcie zrównoważonego rozwoju Miasta. Kompleksowe podejście,

będące cechą planowania strategicznego powoduje, iż realizacja Strategii jest wspólnym zadaniem

władz samorządowych i wszystkich parterów społecznych w Mieście.

Uspołeczniony charakter będzie miało również wdrażanie Strategii, które odbywać się będzie poprzez

działania:

Władz Miasta,

podmiotów sektora prywatnego,

instytucji oraz organizacji pozarządowych,

mieszkańców (indywidualnie i w ramach nieformalnych grup),

będące wynikiem współpracy parterów z różnych sektorów (publicznego, prywatnego

i pozarządowego).

Wynika z tego, iż kluczowe dla realizacji Strategii będzie zaangażowanie wszystkich grup interesariu-

szy. Powodzenie w tym zakresie uzależnia się od komunikacji pomiędzy różnymi grupami oraz umie-

jętności przezwyciężenia różnic i podziałów. Istotny warunek stanowi także gotowość do konsensual-

nego definiowania problemów i celów, a także wspólnych przedsięwzięć.

W okresie wdrażania strategii władze Miasta mogą występować w różnych rolach, w tym jako:

bezpośredni, samodzielny realizator działań,

inicjator i animator działań,

uczestnik działań podejmowanych wspólnie z innymi partnerami,

wspierający organizacyjnie, technicznie i finansowo działania podejmowane przez partnerów

lokalnych,

administrator centrum lokalnej informacji i komunikacji w Mieście.

Wdrożenie strategii przez władze Miasta wymaga stosowania operacyjnych narzędzi planistycznych,

pozwalających na podjęcie ostatecznych decyzji, które działania i przy zaangażowaniu jakich środków

własnych oraz zewnętrznych będą realizowane. Władze Miasta, w zależności od potrzeb, będą mogły

korzystać z następujących narzędzi:

wieloletnia prognoza finansowa,

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego,

Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego,

budżet Miasta,

projekty i programy,

aplikacje o zewnętrzne źródła dofinansowania,

polityki szczegółowe Miasta (stanowiące zbiór spójnych zasad odnoszących się do określonej

dziedziny życia/funkcjonowania Miasta), pozwalające podejmować powtarzalne decyzje

według tych samych kryteriów,

zadania wyznaczane urzędnikom Miasta i jednostkom podległym Miastu.

8

Planowanie i wdrażanie strategii w opisany powyżej sposób daje Miastu szansę świadomego wpły-

wania na długookresowe procesy społeczne, gospodarcze, ekologiczne i przestrzenne. Pozwoli to na

długookresowe zarządzanie rozwojem Miasta przez władze samorządowe kolejnych kadencji oraz

przezwyciężenie różnic pomiędzy poszczególnymi grupami interesariuszy.

9

Część I

NAJWAŻNIEJSZE WNIOSKI Z DIAGNOZY STANU MIASTA

3. Synteza diagnozy ilościowej

Dane stanowiące podstawę diagnozy zostały pozyskane w wyniku analizy danych i dokumentów za-

stanych (desk research). Były to dokumenty i dane liczbowe przekazane przez Urząd Miasta Chorzów,

pozyskane ze statystyk publicznych oraz innych ogólnodostępnych źródeł na temat Chorzowa. Uzu-

pełnieniem tego badania było badanie sieciowe przeprowadzone na próbie przedsiębiorców, którego

celem było określenie poziomu współpracy przedsiębiorstw funkcjonujących w Chorzowie miedzy

sobą oraz z innymi firmami z obszaru funkcjonalnego i spoza niego.

3.1. Otoczenie i związki zewnętrzne

Chorzów jest miastem na prawach powiatu tzw. grodzkiego, położonym w centralnej części woje-

wództwa śląskiego. Miasto znajduje się na Płaskowyżu Bytomsko-Katowickim, charakteryzującym się

zróżnicowaną rzeźbą terenu, ukształtowaną pod wpływem działalności ludzkiej. Miasto leży

w dorzeczach Wisły oraz Odry.

Chorzów należy do Aglomeracji Górnośląskiej, oraz do formalnych związków jednostek terytorialnych

– Górnośląskiego Związku Metropolitalnego i Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego. Na-

tomiast podział na subregiony wynika z założeń „Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata

2000-2020”. Mają one charakter obszarów polityki rozwoju, co oznacza, że podział ten wpływa

na charakter podejmowanych działań rozwojowych.

Rycina 1. Położenie Chorzowa na tle regionu

Źródło: http://www.dabrowa.pl/dg_mapownik_region_mapa_b2.htm http://mapy.geoportal.gov.pl/

10

Jako miasto Województwa Śląskiego Chorzów jest objęty Strategią Rozwoju Województwa Śląskiego

„Śląskie 2020”. Obecnie obowiązująca wersja tego dokumentu została przyjęta przez Sejmik Woje-

wództwa Śląskiego 17 lutego 2013 roku. Sformułowano w niej wizję rozwoju opartego na nowocze-

snej i zaawansowanej technologicznie gospodarce oraz wysokiej jakości usługach publicznych.

Miasto prowadzi również współpracę międzynarodową z miastami: Iserlohn (Niemcy), Creil (Francja),

Ózd (Węgry), Tarnopol (Ukraina), Termoli (Włochy), Zlin (Republika Czeska). W ramach współpracy

z partnerami zagranicznymi odbywają się wydarzenia kulturalne, wymiany młodzieży czy wizyty stu-

dyjne. Dotychczasowy bardzo dobry przebieg współpracy międzynarodowej świadczy o tym, że miasto

ma potencjał umożliwiający nawiązywanie takich kontaktów. Można się spodziewać, że w przyszłości

będą mogły być realizowane kolejne wspólne projekty, zarówno z obecnymi jak i nowymi partnerami.

Chorzów konkuruje w obszarach takich jak gospodarka czy turystyka z innymi ośrodkami regionu.

Powoduje to konieczność tworzenia unikalnej marki, która będzie się wyróżniać na tle innych miast.

3.2. Zasoby materialne i potencjał finansowy miasta

Wpływ na układ przestrzenny miasta miały lokalizacje powstałych w XIX w. zakładów przemysłowych

(huty stali i kopalnie węgla kamiennego) oraz system transportu kołowego i szynowego. Centrum

wykształciło się wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych – prowadzącego z Katowic do Bytomia,

trasy w kierunku Zabrza i Gliwic oraz drogi lokalnej pomiędzy dworcami kolejowymi Chorzów Miasto

i dworcami w Hajdukach i Świętochłowicach. W związku z rozwojem przemysłu i ze wzrostem liczby

ludności, rósł popyt na infrastrukturę techniczną i społeczną.

Przeważająca część terenów miasta jest własnością Skarbu Państwa. Miasto objęte jest w całości

miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.

Tabela 1. Ogólna struktura użytkowania i własności terenów miasta (w ha)

Własność Komunalna Skarbu

Państwa Prywatna,

osób fizycznych Prywatna,

osób prawnych Ogółem

Użytki rolne 217 47 86 21 371

Lasy 0 235 0 0 235

Inne ter. zielone, wody 115 14 10 505 644

Tereny zabudowane 317 499 182 153 1151

Tereny komunikacyjne 222 170 0 6 398

Inne 230 232 55 8 525

Razem 1101 1197 333 693 3324

Źródło: dane Wydziału Geodezji i Gospodarki Nieruchomościami Urzędu Miasta Chorzów.

Dużą część miasta (ponad 10% powierzchni)1 stanowią tereny zdegradowane. Powodem degradacji

tych przestrzeni jest przeszłość miasta, które stanowiło centrum przemysłu górniczego i hutniczego.

Zwarty charakter urbanistyczny Chorzowa, brak przedmieść i pasów zielonych na obrzeżach miasta

powoduje, że niemożliwe jest wykreowanie nowych terenów inwestycyjnych. Tereny zdegradowane

stanowią więc szansę, gdyż po dokonaniu rewitalizacji mogą zostać na nowo wykorzystane.

1 Informacja Urzędu Miasta

11

Ważnym atutem Chorzowa jest jego położenie na przecięciu szlaków komunikacyjnych. W mieście

znajdują się trzy staje kolejowe: Chorzów Stary, Chorzów Batory oraz Chorzów Miasto. Realizowane

połączenia zapewniają miastu bezpośrednią komunikację między innymi z Katowicami, Gliwicami,

Częstochową, Rudą Śląską, Tychami, Bytomiem, Świętochłowicami, Lublińcem i Bielsko Białą. W odległości

40 km od miasta znajduje się również port lotniczy Katowice w Pyrzowicach.

Chorzów jest miastem tranzytowym, ale dzięki Drogowej Trasie Średnicowej układ komunikacyjny

miasta został odciążony. Istnieją silne związki Miasta ze stolicą województwa – Katowicami.

W zakresie dojazdów do pracy więźba ruchu wskazuje na zdecydowane powiązanie Chorzowa z tym

miastem (ok. 5,7 tys. osób dojeżdżających). Ten kierunek przeważa również w zakresie dojazdów do

szkół ponadgimnazjalnych (uczniowie dojeżdżają zarówno z Katowic do Chorzowa jak i w kierunku

przeciwnym)2.

Miejska sieć drogowa obejmuje drogi powiatowe i gminne, a także jedną wojewódzką i jedną krajo-

wą. Są one utrzymywane w dobrym stanie, co stanowi istotny atut Miasta w sferze gospodarczej

i przekłada się na poziom życia mieszkańców. Problem stanowi natomiast ograniczona przestrzeń

parkingowa (wymusiło to Stworzenie Strefy Płatnego Parkowania w centrum).

Tabela 2. Długość i stan techniczny wybranych dróg

Drogi

Długość W tym o nawierzchni twardej

km km % w tym w stanie technicznym

dobrym przeciętnym złym

Krajowe 3,77 3,77 100% 54,03% 45,97% ---

Wojewódzkie 2,43 2,43 100% 44,88% 55,12% ---

Powiatowe (miejskie)

51,09 51,09 100% 64,15% 28,72% 7,13%

Gminne 78,14 78,14 100% 73,55% 13,80% 12,65%

Ew. inne (istotne osiedlowe, zakładowe)

2,605 2,605 100% 66,43% 16,53% 17,04%

Źródło: dane Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Chorzowie.

Usługi komunikacji miejskiej realizowane są przez Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego

Okręgu Przemysłowego, co jest elementem polityki współpracy i budowania spójności regionu.

W Chorzowie w 2013 roku było 46,6 km ścieżek rowerowych w tym 30 km w Parku Śląskim.

W mieście systematycznie spada zużycie prądu, rośnie natomiast liczba gospodarstw domowych

ogrzewanych gazem ziemnym. Odsetek korzystających z sieci gazowej w ostatnich latach oscylował

wokół 78%. System ciepłowniczy pokrywa około 40% potrzeb grzewczych miasta w zakresie ogrze-

wania, ciepłej wody użytkowej, technologii, wentylacji i klimatyzacji. Głównym producentem energii

cieplnej w Chorzowie jest Elektrociepłownia ELCHO, produkująca również ciepło na potrzeby Święto-

chłowic, części Katowic i Siemianowic.

Gospodarką wodno-ściekową na terenie Miasta zajmuje się Chorzowsko-Świętochłowickie Przedsię-

biorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o., w której 100% udziałów posiada Samorządowy

Chorzowsko-Świętochłowicki Związek Wodociągów i Kanalizacji z siedzibą w Chorzowie. Powstał on

2 Strategia systemu transportu województwa Śląskiego – Diagnoza systemu transportu, Wydział Planowania

Strategicznego i Przestrzennego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, Katowice, czerwiec 2013 r.

12

w 1992 r. w celu wspólnego realizowania zadań publicznych w zakresie zbiorowego zaopatrzenia

w wodę i zbiorowego odprowadzenia ścieków przez gminy Chorzów i Świętochłowice. Odsetek osób

korzystających z sieci wodociągowej w Chorzowie wynosił w 2011 roku 99,0%.

Eksploatowana przez Chorzowsko-Świętochłowickie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji

sp. z o.o. sieć obsługuje 99% mieszkańców aglomeracji „Chorzów-Świętochłowice”. Wszystkie ścieki

trafiają do Oczyszczalni Ścieków Klimzowiec poprzez sieć kanalizacyjną albo dostarczane są do niej

wozami asenizacyjnymi. Oczyszczalnię zmodernizowano w 2011 r., zainstalowane zostały także nowe

urządzenia spełniające odpowiednie wymagania, co do jakości i parametrów pracy.

Miejski budżet jest porównywalny jak w jednostkach referencyjnych, jednak dochody są nieznacznie

niższe od przeciętnych w kraju i województwie. Projekt budżetu na 2014 rok zakłada dochody w kwocie

472 767 529 PLN, a wydatki na poziomie 490 021 922 PLN, co daje deficyt w wysokości 17 254 393 PLN,

który zostanie sfinansowany przychodami pochodzącymi z emisji papierów wartościowych (obligacji)

w kwocie: 16 229 614 PLN i z pożyczek w kwocie: 1 024 779 PLN.

Tabela 3. Plan dochodów budżetu miasta Chorzowa w latach 2013 – 2014, według ich źródeł (w PLN)

Wyszczególnienie w PLN

2013 gmina 2013 powiat 2014 gmina 2014 powiat

Łącznie 460 411 051 472 767 529

OGÓŁEM 321 819 087 138 591 964 336 385 420 136 382 109

Dochody własne 279 314 781 107 492 681 291 269 947 106 685 044

Dotacje celowe z budżetu Państwa na zadania zlecone z zakresu Admini-stracji rządowej

28 829 385 10 555 203 28 925 153 11 224 876

Dotacje celowe z budżetu Państwa na zadania realizowane na podstawie porozumień z organami administracji rządowej

10 000 0 18 000 0

Dotacje na zadania realizowane wspólnie z innymi jst

205 531 1 513 034 206 289 353 910

Dotacje i środki na programy finanso-wane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3

7 396 166 15 400 481 5 707 923 11 354 232

Dotacje celowe z budżetu Państwa na zadania własne

5 822 273 3 380 465 9 277 848 6 469 691

Dotacje z funduszy celowych 240 951 250 100 980 260 294 356

Źródło: opracowanie własne na podstawie uchwały Nr XXIX / 516 / 12 Rady Miasta Chorzów z dnia 20 grudnia

2012 r. oraz uchwały Nr XL /752/13 Rady Miasta Chorzów z dnia 19 grudnia 2013 r. (aktualizacja marzec

2014 r.).

13

Wykres 1. Struktura dochodów miasta Chorzowa w latach 2010-2014 (w PLN)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta Chorzowa.

Wykres 2. Struktura dochodów miasta Chorzowa w roku 2014 (w %)

Źródło: opracowanie własne na uchwały Nr XL /752/13 Rady Miasta Chorzów z dnia 19 grudnia 2013 r.

14

Tabela 4. Plan wydatków budżetu miasta Chorzowa, w latach 2013 – 2014 (w PLN)

Wyszczególnienie w PLN

2013 gmina 2013 powiat 2014 gmina 2014 powiat

474 548 563 490 021 922

OGÓŁEM 322 223 291 152 325 272 345 608 900 144 413 022

Wydatki bieżące 285 969 688 121 650 486 306 778 558 122 836 747

Wydatki jednostek 180 433 364 89 089 741 202 064 916 90 452 773

W tym wynagrodzenia i składki od

nich naliczane 115 270 275 69 972 094 121 109 531 70 944 036

W tym wydatki związane z realiza-

cją ich statutowych zadań 65 163 089 19 117 647 80 955 385 19 508 737

Dotacje na zadania bieżące 39 692 404 25 755 288 42 924 815 22 811 646

Świadczenia na rzecz osób fizycznych 50 066 577 4 949 797 48 658 011 4 874 001

Wydatki na programy finansowane

z udziałem środków, o których mowa

w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3

3 492 942 1 855 660 1 804 096 4 678 327

Wypłaty z tytułu poręczeń i gwarancji 7 846 614 0 6 832 275 0

Obsługa długu 4 437 787 0 4 494 445 0

Wydatki majątkowe 36 253 603 30 674 786 38 830 342 21 576 275

Inwestycje i zakupy inwestycyjne 35 753 603 30 674 786 38 330 342 21 576 275

W tym na programy finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3

4 552 685 13 629 634 4 319 287 1 788 095

Zakup i objęcie akcji i udziałów oraz

wniesienie wkładów do spółek prawa

handlowego

500 000 0 500 000 0


2012 r. oraz uchwały Nr XL /752/13 Rady Miasta Chorzów z dnia 19 grudnia 2013 (aktualizacja marzec 2014 r.).

Wykres 3. Struktura wydatków miasta Chorzowa w latach 2010-2014 (w PLN)

15


2012 r. oraz uchwały Nr XL /752/13 Rady Miasta Chorzów z dnia 19 grudnia 2013 r.

Wykres 4. Struktura wydatków miasta Chorzowa w roku 2014 (w %)


2012 r. oraz uchwały Nr XL /752/13 Rady Miasta Chorzów z dnia 19 grudnia 2013 r.

Główną kategorią wydatków budżetowych są wydatki bieżące. Wewnątrz tej grupy największą pod-

kategorią są wydatki jednostek. W stosunku do roku 2013, w 2014 r. wzrosną nieco dotacje

na zadania bieżące, a zmaleją świadczenia na rzecz osób fizycznych i wypłaty z tytułu poręczeń i gwa-

rancji. Koszt obsługi długu wzrośnie nieznacznie.

W 2014 r. w wydatki majątkowe mają wzrosnąć, a większość tych kwot (za wyłączeniem kwoty po

500 000 PLN na zakup i objęcie akcji i udziałów oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowe-

go) przeznaczane jest na inwestycje i zakupy inwestycyjne.

Wśród znaczących wydatków budżetu miasta Chorzowa znajdują się wydatki inwestycyjne zawarte

w Wieloletnim Planie Finansowym. Największą planowaną inwestycją drogową jest zmiana przebiegu

drogi krajowej nr 79 na terenie Katowic, Chorzowa i Bytomia z możliwością przedłużenia trasy

i połączenia autostrady A1 z autostradą A4, która ma na celu odciążenie centrum miasta od ruchu

tranzytowego. Pozostałe inwestycje dotyczą sfer kultury, edukacji, ochrony zdrowia i infrastruktury

sportowej.

Najważniejszy zasób naturalny Chorzowa stanowią kopaliny. Na terenie Chorzowa znajdują się boga-

te zasoby metanu (w złożu o nazwie Barbara-Chorzów) poza obszarami eksploatacji złóż węgla ka-

miennego, szacowane na 28,18 mln m³3, lecz ich złoże nie jest jeszcze zagospodarowane. W mieście

zlokalizowane są także trzy złoża węgla kamiennego. Zaniechano już eksploatacji złoża Barbara-

Chorzów o zasobie 50 980 t. Obecnie trwająca eksploatacja przez KHW S.A. – KWK „Wujek” ma zostać

planowo zakończona w drugiej połowie 2015 roku. Rozpoznane zostało także nowe złoża węgla

3 Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2012 r., Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy

Instytut Badawczy, Warszawa 2013

16

kamiennego Barbara-Chorzów 1 o stanie zasobu 20 883 t. – żaden podmiot jednak nie ma na razie

koncesji na wydobycie tam węgla kamiennego, natomiast prowadzone są prace zmierzające

do pozyskania takiej koncesji przez jeden z podmiotów. W latach 60. ubiegłego wieku zaniechano

wydobycia surowca ilastego ceramiki budowlanej ze złoża Barbara o stanie zasobu 61 000 m³

ze względu na niską jakość surowca.

3.3. Gospodarka

W 2012 roku w Chorzowie zarejestrowanych było 11 201 podmiotów gospodarczych, wśród których

znacząco przeważały podmioty prywatne. Najwięcej z nich działało w sekcji G [handel hurtowy

i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych z włączeniem motocykli] i F [budownictwo]. Gospo-

darka Chorzowa odzwierciedla więc generalne trendy rozwoju województwa śląskiego, gdzie daje się

zaobserwować zmiana modelu zawodowego i biznesowego poprzez koncentrację nowo otwieranych

firm w sektorze handlowo-usługowym. Najwięcej nowozarejestrowanych firm zatrudnia poniżej

9 osób i ma charakter spółek handlowych. W latach 2008-2012 miasto charakteryzowało się niższą

dynamiką wzrostu niż jednostki referencyjne (145,12; rok bazowy 2008), która jednak nadal była

wyższa od średniej krajowej.

Miasto, podobnie jak województwo (tradycyjnie kojarzone z przemysłem ciężkim), inwestuje w roz-

wój handlu i usług. Następuje pożądany odwrót od nieefektywnego i grożącego środowisku przemy-

słowi ciężkiemu na rzecz działalności handlowo-usługowej zapewniającej rozwój prywatnym inicjaty-

wom, także na poziomie mikro.

Badanie sieciowe pozwala wysunąć kilka wniosków dla problemu współpracy pomiędzy różnymi

organizacjami z Chorzowa oraz z obszaru funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic.

Zakres współpracy tych firm jest bardzo zróżnicowany w zależności od wielkości firm i branży. Jednak

widać wyraźnie, że spośród przebadanych firm, wiele kontaktuje się z firmami zarówno z Chorzowa,

z obszaru funkcjonalnego jak i z innych obszarów Polski. Natomiast dla budowania lepszej współpracy

istotne mogą okazać się wskazywane przez respondentów przeszkody, takie jak brak funduszy

czy platformy ułatwiających współpracę. Należy jednak również wziąć pod uwagę pozostałe ze wska-

zanych barier, jak ogólny brak inicjatywy, brak potrzeby współpracy lub silna rywalizacja pomiędzy

firmami. Spośród badanych 40% planuje podjąć współpracę z firmą z innego obszaru Polski, a jedna

z obszaru funkcjonalnego Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic. Połowa badanych nie zamierza

podjąć żadnej współpracy.

Poziom zarobków mieszkańców miasta jest niższy niż średnia krajowa i wojewódzka. Jednak systema-

tyczny wzrost w tym zakresie może wskazywać na stopniową poprawę sytuacji.

Stopa bezrobocia w Chorzowie na koniec 2013 roku wyniosła 12,0%, była więc wyższa od średniej

dla województw: śląskiego (11,2%) i mazowieckiego (11,0%), ale niższa niż średnia w Polsce (13,4%).

Oznacza to, że bez pracy pozostawało 4 955 osób, w tym 53,1% stanowiły kobiety (2 634 osób).

Bezrobocie wśród osób powyżej 50 roku życia wynosiło 26,1%4. Bez pracy pozostawały głównie osoby

bez wykształcenia i kwalifikacji. Trudności ze znalezieniem pracy sprzyjają migracjom młodych ludzi,

4 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w 2013 roku, Powiatowy Urząd Pracy w Chorzowie, Cho-

rzów, marzec 2014 r.

17

pogłębiając kryzys starzenia się społeczeństwa Chorzowa. Rodziny dotknięte bezrobociem są również

głównymi odbiorcami pomocy społecznej.

Tabela 5. Stopa bezrobocia rejestrowanego (do aktywnych zawodowo) w Chorzowie w latach 2008–2013,

stany na koniec roku

Jednostka terytorialna 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Dynamika = 100

(2008–2013)

Chorzów 8,2 11,5 11,6 11,2 11,9 12,0 146,34

Gliwice 4,5 6,7 6,8 6,4 7,3 7,5 166,67

Ruda Śląska 5 7,2 8,5 8,1 9 9,2 184,00

Świętochłowice 9,3 15,2 17,6 16,6 17,8 18,4 197,85

woj. śląskie 6,9 9,4 10 10,2 11,1 11,2 162,32

woj. mazowieckie 7,3 9 9,7 9,8 10,8 11,0 150,68

Polska 9,5 12,1 12,4 12,5 13,4 13,4 141,05

Źródło: Dane GUS.

3.4. Struktura i organizacja społeczna

Pod względem gęstości zaludnienia Chorzów jest drugim z 65 miast na prawach powiatu w Polsce.

Z liczbą ludności 105 3145 i powierzchnią 33246 ha zagęszczenie ludności wynosiło pod koniec 2013

roku 3168 osób na 1 km². Po wyłączeniu z obliczeń 620 ha7 powierzchni Parku Śląskiego gęstość

zaludnienia wzrasta do 3895 osób na 1 km².

Mieszkańcy Chorzowa są starsi niż w jednostkach referencyjnych. Mały udział osób w wieku produk-

cyjnym może przekładać się na większe potrzeby ludności w zakresie świadczeń opieki zdrowotnej

oraz pomocy społecznej. Taka struktura demograficzna może mieć również wpływ na funkcjonowanie

rynku pracy. W mieście utrzymuje się ujemny przyrost naturalny, co oznacza, że w przyszłości społe-

czeństwo Chorzowa nadal będzie się starzeć.

Wykres 5. Struktura ludności miasta Chorzowa według wieku w 2012 roku (w%)

5 Chorzów w liczbach, http://chorzow.eu/o-miescie/historia.html, dostęp z dnia 19.03.2014 r.

6 Statystyczne Vademecum Samorządowca 2013 Miasto Chorzów, Urząd Statystyczny w Katowicach, http://

www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_slaskie/portrety_miast/miasto_chorzow.pdf, dostęp z dnia 19.03. 2014 r. 7 O Parku, http://www.parkslaski.pl/o-parku/park-slaski.html, dostęp z dnia 19.03.2014 r.

18

Źródło: obliczenia własne autora na podstawie Danych GUS.

W ciągu ostatnich pięciu lat zatrzymane zostało zjawisko emigracji. W Chorzowie przybywa miesz-

kańców. Może to zostać uznane za pozytywny trend, świadczący o tym, że Miasto jest uznawane

za dobre miejsce do zamieszkania, a także prowadzenia działalności gospodarczej.

Tabela 6. Saldo migracji zagranicznych i wewnętrznych dla miasta Chorzowa w latach 2010–2012 na tle innych

jednostek terytorialnych

Jednostka terytorialna Saldo migracji wewnętrznych Saldo migracji zagranicznych

2010 2011 2012 2010 2011 2012

Chorzów -31 180 119 -38 -55 -62

Gliwice -617 -663 -537 13 -75 -58

Ruda Śląska -237 -298 -376 -168 -126 -174

Świętochłowice -174 -312 -227 -43 -73 -61

woj. śląskie -3194 -3652 -3298 -1744 -2020 -2604

woj. mazowieckie 12687 13700 12802 690 654 485

Polska 0 0 0 -2114 -4334 -6617


Mieszkańcy Chorzowa przejawiają aktywną postawę w sferze działania w organizacjach pozarządo-

wych (w 2012 r. przybyło 13 organizacji). Bez wątpienia jest to potencjał Miasta, który może i powi-

nien zostać wykorzystany w przaśności. Pozytywne saldo migracji jednakże nie hamuje ogólnej ten-

dencji zmniejszającej się liczby mieszkańców.

3.5. Podstawowe potrzeby mieszkańców

Miasto Chorzów posiada w swoich zasobach 451 komunalnych budynków mieszkalnych oraz

386 wspólnotowych z mieszkaniami komunalnymi. Częstym problemem w przypadku budynków ko-

munalnych jest ich wiek (blisko 88% budynków komunalnych powstało przed II wojną światową).

Wiek często wpływa na ich zły stan techniczny i generuje wydatki na remonty, a także niższy standard

życia mieszkańców. Wiele z budynków wymaga kapitalnego remontu, brak jednak wystarczających

funduszy. Szczególnie wysokie koszty wiążą się z pracami adaptacyjnymi i remontowymi w pustosta-

nach, których jest aktualnie 111.

Tabela 7. Struktura własności i administrowania zasobami mieszkaniowymi komunalnymi i spółdzielczymi

19

Mieszkania Liczba Powierzchnia (m2) Liczba lokatorów

mieszkania komunalne 10 064 457 091 23 198

w tym w budynkach komunalnych 4 779 218 678 11 074

w tym w budynkach wspólnotowych 5 285 238 413 12 124

prywatne w budynkach WM 3 592 175 639 6 045

w zasobach spółdzielni mieszkaniowych 18 669 907 726 38 080

Źródło: Dane Urzędu Miasta Chorzów.

Mieszkańcy Chorzowa mają dostęp do bardzo dobrej opieki zdrowotnej, w tym do szerokiej gamy

specjalistów. W mieście działa 8 szpitali (w tym 3 publiczne i 5 niepublicznych) oraz 1 Szpitalny

Oddział Ratunkowy i Stacja Pogotowia Ratunkowego. W 25 przychodniach przyjmują lekarze pierw-

szego kontaktu. Usługi stomatologiczne są świadczone w 24 placówkach. W 2012 r. miasto realizowa-

ło zróżnicowane programy zdrowotne (w tym programy promocji zdrowia, profilaktyki, stymulacji

rozwoju dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz zagrożonej niepełnosprawnością oraz program

pierwszej pomocy przedmedycznej). Silny nacisk został położony na wczesne wykrywanie chorób

cywilizacyjnych. Jeśli chodzi o edukację i opiekę nad dziećmi, zaspokojenie potrzeb mieszkańców

w zakresie dostępu do opieki przedszkolnej w porównaniu lat 2012 i 2013 ulegała stopniowej popra-

wie. Zwiększającej się liczbie dzieci w wieku przedszkolnym towarzyszył przyrost liczby oddziałów,

wraz z nim liczby zatrudnionych nauczycieli (zarówno jeśli chodzi o liczebność w osobach oraz eta-

tów). Natomiast na wszystkich poziomach szkół w ostatnich latach następuje spadek liczebności

uczniów, co powoduje konieczność likwidacji oddziałów.

3.6. Kultura

Chorzów charakteryzuje się bogatą ofertą kulturalną, zapewnianą przez miejskie instytucje kultury.

Są to cztery domy kultury (Dom Kultury Batory, Chorzowskie Centrum Kultury, Starochorzowski Dom

Kultury oraz Młodzieżowy Dom Kultury), Biblioteka wraz z 10 filiami oraz Muzeum. Do oferty kultu-

ralnej można także zaliczyć takie placówki jak Teatr Rozrywki czy Górnośląski Park Etnograficzny

(Skansen). Działalność placówek kulturalnych jest uzupełniana przez podmioty prywatne (kluby, tea-

try, galerie i ośrodek studencki) oraz stowarzyszenia pozarządowe.

W Mieście co roku odbywają się liczne imprezy o charakterze muzycznym, artystycznym i tradycyj-

nym. Wprawdzie liczba imprez organizowanych przez chorzowskie instytucje kultury w ostatnich

latach zmniejszyła się (podobnie jak liczba uczestników), jednak nadal jest wyższa niż w jednostkach

referencyjnych.

3.7. Turystyka i rekreacja

Na atrakcyjność turystyczną Chorzowa wpływają liczne zabytki, takie jak Szyb Prezydent wraz

z kompleksem Sztygarka czy Schron Dowodzenia. Pomocą w zaplanowaniu wizyty w mieście może

być system nawigacji stworzony w ramach projektu „Zabytki Chorzowa” (zabytkichorzowa.eu). Miasto

niewątpliwie posiada ogromny potencjał rekreacyjny dla osób zainteresowanych historią i kulturą

regionu. Przez miasto przebiegają cztery szlaki turystyczne: Szlak 25lecia PTTK, Szlak Zabytków Tech-

niki, Szlak Architektury Drewnianej oraz Szlak Augusta Czarnynogi. Wizytę w mieście pozwala zapla-

nować system nawigacji, będący efektem realizacji projektu „Zabytki Chorzowa”, dofinansowanego

ze środków z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013.

20

Poza zabytkami historycznymi miasto posiada również potencjał rekreacyjny, dzięki dużemu udziało-

wi terenów zielonych, z których większość stanowi Park Śląski. Na jego terenie znajduje się wiele

atrakcji takich jak planetarium, wesołe miasteczko czy ogród zoologiczny, a także słynna kolejka lino-

wa „Elka”.

W mieście znajduje się siedem hoteli, prócz tego pięć obiektów świadczących usługi hotelowe, jednak

liczba miejsc noclegowych na 1000 mieszkańców oraz udzielonych noclegów jest niższa niż w więk-

szości jednostek referencyjnych. Może to świadczyć o niepełnym wykorzystaniu potencjału tury-

stycznego miasta.

Chorzów posiada bogatą i zróżnicowaną infrastrukturę sportową. Ważną rolę w zapewnianiu miesz-

kańcom i turystom oferty rekreacyjnej i rozrywkowej pełni Stadion Śląski. Od 2009 r. trwają prace

modernizacyjne, których efektem ma być wprowadzanie szeregu ulepszeń (między innymi 20 loży

VIP, miejsca dla osób niepełnosprawnych, 300 punktów sprzedaży, system monitoringu). Funkcjonuje

jednak boisko treningowe oraz część hotelowo-restauracyjna. Na stadionie odbywają się liczne

imprezy (zarówno sportowe jak i kulturowe) oraz akcje (np. „Biegaj z Nami na Stadionie Śląskim”).

Obiekt posiada również specjalną ofertę dla szkół oraz dla seniorów.

Mieszkańcy Chorzowa przejawiają dużą aktywność, czego dowodem jest istnienie wielu klubów

i stowarzyszeń sportowych, wśród których szczególne znaczenie mają Ruch Chorzów S.A. (piłka noż-

na), KPR Ruch Chorzów (piłka ręczna), AKS CEZ – ELCHO Wyzwolenie Chorzów (piłka nożna), UKS

ALBA (koszykówka), Stowarzyszenie Piłkarskie „CLEAREX – SPORT CHORZÓW” (futsal), Towarzystwo

Sportowe AKS (lekkoatletyka, piłka nożna, sztuki walki), Narciarski Klub Sportowy „DYNAMIT” (bia-

thlon, narciarstwo zjazdowe i biegowe) czy Stowarzyszenie Żeglarskie „SZKWAŁ”. Dobre nawyki zwią-

zane ze sportowym stylem życia są cennym potencjałem miasta, który powinien być wzmacniany (ze

względu na przełożenie na stan zdrowia ludności). Wśród najsłynniejszych sportowców Chorzowa

warto wymienić: Gerarda Cieślika, Jerzego Wyrobka, Waldemara Fornalika, Krzysztofa Warzychę,

Tomasza Sikorę, Magdalenę Gorzkowską czy Monikę Hojnisz.

3.8. Ekologia

Bardzo ważnym atutem wyróżniającym Chorzów na tle regionu a nawet kraju jest wysoki udział tere-

nów zielonych w całkowitej powierzchni miasta. Przyczynia się do tego przede wszystkim Park Śląski,

będący jednym z największych parków śródmiejskich w tej części Europy. W skład miasta wchodzą

również inne obszary chronione, takie jak „Żabie Doły” czy „Uroczysko Buczyna”.

Tabela 8. Udział terenów zieleni w powierzchni ogółem w Chorzowie i innych jednostkach terytorialnych

według lat 2004–2012 (w tabeli uwzględniono: powierzchnię lasów, cmentarzy, parków, zieleńców i tereny

zieleni osiedlowej)

Jednostka terytorialna Udział terenów zieleni w powierzchni ogółem (w %)

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Chorzów 22,1 23,0 23,3 21,8 23,1 22,9 21,9 22,1 22,4

Gliwice 4,0 3,0 3,0 3,5 3,0 2,7 3,1 3,7 3,7

Ruda Śląska 4,2 5,0 5,2 5,3 5,3 4,9 4,9 5,0 4,9

Świętochłowice 23,9 23,2 23,1 23,7 23,7 17,2 7,5 13,8 13,8

woj. śląskie 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8

woj. mazowieckie 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2

21

Polska 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2


Z badań stanu powietrza prowadzonych w latach 2010-2012 na obszarze Aglomeracji Górnośląskiej

(do której należy Chorzów) wynika, iż przekroczone zostały dopuszczalne stężenia pyłu zawieszonego

PM10 i PM2,5 oraz benzo(α)piranu i dwutlenku azotu. Również stan wód powierzchniowych

jest zły. Trzeba jednak przyznać, że Miasto podejmuje działania na rzecz poprawy stanu środowiska

(min. dążenie do poprawy stanu powietrza poprzez modernizację ogrzewania lokali oraz systema-

tyczne likwidowanie dzikich wysypisk).

W związku ze swoją przemysłową przeszłością Chorzów musi również liczyć się z problemami wynika-

jącymi z degradacją terenów postindustrialnych. Miasto dąży do ich rewitalizacji, spośród sukcesów

warto wymienić rewitalizację Zespół Akwenów Poprzemysłowych „Amelung”, za którą miasto otrzyma-

ło Grand Prix w konkursie na Najlepiej Zagospodarowaną Przestrzeń Publiczną w Polsce w kategorii

„Zrewitalizowana Przestrzeń Zielona”. Za rewitalizację „Szybu Prezydent” Miasto otrzymało Nagrodę

Marszałka Województwa Śląskiego w konkursie organizowanym przez Zarząd Województwa wraz

z SARP na Najlepszą Przestrzeń Publiczną Województwa Śląskiego w 2013 roku w kategorii „Zrewitali-

zowana Przestrzeń Publiczna”. Podobnie Śląskie Międzyuczelniane Centrum Edukacji i Badań Interdy-

scyplinarnych, które w roku 2013 otrzymało Nagrodę Marszałka Województwa Śląskiego za Najlepszą

Przestrzeń Publiczną.

3.9. Trendy i prognozy

Trendy w rozwoju miasta wyznaczane są przez dokumenty planistyczne opracowywane na poziomie

wojewódzkim, a przede wszystkim „Strategię Rozwoju Województwa Śląskiego do roku 2020” oraz

„Strategię Rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 z perspekty-

wą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień transportu miejskiego, wraz z programem

działań dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT)”. Dokumenty te stanowią odzwierciedle-

niem idei wzmacniania współpracy w regionie. Wśród projektów związanych ze spójnością społeczną

najważniejsze obecnie są te nakierowane na doskonalenie zawodowe. Jeśli chodzi o sferę gospodar-

czą duży nacisk został położony na dążenie do wykorzystania terenów zdegradowanych poprzez ich

rewitalizację.

22

4. Wyniki badania delfickiego

4.1. Wprowadzenie

Badanie delfickie przeprowadzone przez ResPublic sp. z o.o. w dniach od 27 listopada do 23 grudnia

2013 roku.

Metoda delficka służy do prognozowania i podejmowania decyzji w oparciu o wiedzę ekspertów.

Uczestnicy kilkakrotnie wyrażają swoje opinie na dany temat, ustosunkowując się do zawartych

w kwestionariuszu tez. Po każdej rundzie następuje przekazywanie opracowanych w formie zbiorczej

wyników ekspertom, aby mogli je brać pod uwagę przy wypełnianiu kolejnych kwestionariuszy.

Wybór tej metody badawczej był ukierunkowany na uzupełnienie danych ilościowych o opinie osób

posiadających dużą wiedzę w poszczególnych obszarach badawczych.

4.2. Metodologia

Zaproszenie do udziału w badaniu osób reprezentujących różne dziedziny wiedzy i instytucje wiedzy

zagwarantowało interdyscyplinarność wyników, zaś przeprowadzenie go on-line usprawniło przebieg

całego procesu.

Badanie delfickie zostało przeprowadzone w dwóch rundach, podczas których uczestnicy wypełniali

kwestionariusz ankiety skonstruowanej wokół sześciu tez w ramach trzech obszarów tematycznych:

sprawy społeczne, potencjały i zasoby Miasta oraz gospodarka i promocja.

Kwestionariusze były wypełniane w wersji elektronicznej CAWI (ang. Computer-Assisted Web Inte-

rview – wspomagany komputerowo wywiad przy pomocy strony WWW), zamieszczonej na wyspecja-

lizowanej platformie Internetowej Cyfrowy Manager. Osoby wytypowane do udziału w badaniu

otrzymywały na adres mailowy wiadomość z informacją o badaniu i linkiem do ankiety. Dodatkowo,

dla usprawnienia prac badawczych, część ankiet w ramach pierwszej rundy badania została wypeł-

niona w formie papierowych kwestionariuszy przez wybranych uczestników spotkania inaugurujące-

go prace nad strategią rozwoju miasta, które odbyło się 10.12.2013 r. w Chorzowie. Wszystkie osoby,

które wzięły udział w pierwsze rundzie, zostały zaproszone do udziału w drugiej (również za pośred-

nictwem poczty elektronicznej).

4.3. Wyniki badania

Sprawy społeczne

Teza 1: Wzrośnie poziom zaspokojenia potrzeb publicznych mieszkańców Chorzowa

23

Pierwsza teza, do której ustosunkować się mieli eksperci, dotyczyła poziomu zaspokojenia potrzeb

publicznych8 mieszkańców miasta. W obu rundach odpowiedzi pozytywne („bardzo duże” i „duże”)

stanowiły co najmniej połowę, a co więcej, nie padła ani jedna odpowiedź „bardzo małe”.

Jeśli chodzi o czynniki, które będą miały pozytywny wpływ na realizację tezy, jako mające największe

znaczenie (największy udział odpowiedzi „bardzo duże” i „duże”) w rundzie I wybrane zostało zaspo-

kojenie potrzeb mieszkaniowych i oferta kulturalno-rozrywkowa, a w rundzie II komunikacja miejska

i służba zdrowia. Wśród dodatkowych wskazywanych czynników pojawiały się między innymi popra-

wa jakości usług opiekuńczych dla osób starszych i niepełnosprawnych, czy stworzenie lepszych

warunków dla funkcjonowania przemysłu rozrywkowego.

Natomiast jako czynniki, które będą miały silny negatywny wpływ na poziom zaspokojenia potrzeb

publicznych, wskazywane były kwestie związane z bezrobociem, a także niewłaściwym sposobem

świadczenia pomocy społecznej oraz brak potrzebnych inwestycji w infrastrukturę i rewitalizację

zabudowy miejskiej.

Eksperci zostali również poproszeni o wskazanie 3 obszarów działalności władz Miasta z zakresu poli-

tyki społecznej, które mogą mieć największy pozytywny wpływ na poziom zaspokojenia potrzeb

mieszkańców. Wśród odpowiedzi najczęściej pojawiały się: poprawa jakości usług medycznych

(I runda) oraz wzbogacenie oferty rekreacyjno-kulturalnej (II runda). Warto podkreślić bardzo duże

różnice w rozkładzie wskazań pomiędzy rundami.

Ostatnie z pytań odnoszących się do pierwszej tezy dotyczyło prawdopodobieństwa osiągnięcia przez

Chorzów (do roku 2030) pozycji lidera w województwie śląskim, jeśli chodzi o poziom zaspokojenia

potrzeb mieszkańców. Odpowiedzi z obu rund (a zwłaszcza drugiej) wskazują na brak wiary eksper-

tów w taki obrót rzeczy. O ile w rundzie I rozkład odpowiedzi zdradzał przede wszystkim trudność

w jednoznacznym wyborze, o tyle w rundzie II negatywne odpowiedzi zdecydowanie przeważały.

Teza 2: Nastąpi wzrost jakości życia mieszkańców Chorzowa

Druga teza w obszarze spraw społecznych dotyczyła pozytywnych zmian w zakresie jakości życia

mieszkańców9.. W obu rundach (a zwłaszcza w II) eksperci przejawiali w tej mierze postawę niepew-

ności, jednak w I przeważały odpowiedzi negatywne, a w II pozytywne.

Najwyższe prawdopodobieństwo pozytywnego wpływu na realizację tezy dotyczyło wzrostu możli-

wości zawodowych (obie rundy) oraz wysokości wynagrodzeń (II runda). Osoby biorące udział

w badaniu nie wskazały dodatkowych (spoza listy) czynników sprzyjających realizacji tezy. Wśród

czynników o wysoce prawdopodobnym, negatywnym znaczeniu wymieniane były między innymi

długotrwałe, dziedziczone bezrobocie i związane z nim patologie.

8 W kwestionariuszu ankiety została podana następująca definicja: „Potrzeby publiczne to potrzeby zaspakajane

dzięki polityce podmiotów publicznych, ale ich realizacja może być również powierzona podmiotom prywatnym (zarówno nieodpłatnie, jak i przy częściowej lub pełnej odpłatności). Źródło: C.Kosikowski, E.Ruśkowski, Finanse Publiczne i prawo finansowe, Wolters Kluwer, Warszawa 2008, s. 22.” 9 W kwestionariuszu ankiety została podana następująca definicja: „Wskaźnik jakości życia (Quality of Life) to

wskaźnik subiektywnego dobrobytu. Jest on opracowywany na podstawie następujących czynników: sytuacja materialna, zdrowie, stabilność polityczna i bezpieczeństwo, życie rodzinne oraz wspólnotowe, klimat i geogra-fia, bezpieczeństwo zatrudnienia, wolność polityczna oraz równość płci. Na podstawie metodologii tworzenia The Economist Intelligence Unit’s quality-of-life index http://www. economist.com/media/pdf/QUALITY_OF_ LIFE.pdf)”.

24

Eksperci nie przejawiali zbyt dużej wiary w osiągnięcie przez Chorzów pozycji lidera w Województwie

Śląskim, jeśli chodzi o pozom życia mieszkańców (do roku 2030). W obu turach największa liczba od-

powiedzi wskazywała na małe prawdopodobieństwo.

Jeśli chodzi o przewidywane zmiany demograficzne to za najbardziej prawdopodobne uznane zostały

spadek dzietności (obie rundy), wzrost wykształcenia ludności (I runda) oraz wzrost przeciętnej

długości życia (II runda). Natomiast za najmniej prawdopodobny eksperci uznali spadek zachorowal-

ności na choroby cywilizacyjne (obie rundy).

Zasoby i potencjały miasta

Teza 3: Kapitał ludzki będzie kluczowym czynnikiem rozwoju Chorzowa10

Pierwsza z tez w części poświęconej zasobom i potencjałom miasta dotyczyła kapitału ludzkiego jako

kluczowego czynnika rozwoju miasta. Prawdopodobieństwo realizacji tej tezy najczęściej było oce-

niane jako duże.

Jako czynniki, które z najwyższym prawdopodobieństwem mogą mieć silny, pozytywny wpływ

na realizację tej tezy, wskazywane były przede wszystkim system edukacji dopasowany do rynku pra-

cy oraz możliwości przekwalifikowania (obie rundy) i edukacji ustawicznej (I runda) oraz przedsiębior-

czość mieszkańców (II runda).

Wśród dodatkowych pozytywnych czynników pojawiały się między innymi komercyjne wykorzystanie

zabytków oraz pozytywne postawy mieszkańców (chęć dokształcania się i gotowość podejmowania

nowych wyzwań). Jeśli chodzi o czynniki, które z dużym prawdopodobieństwem będą miały nega-

tywny wpływ na realizację tezy wymieniono emigrację (szczególnie wśród osób młodych i wykształ-

conych), a także brak wsparcia młodzieży wchodzącej na rynek pracy oraz biurokrację utrudniająca

funkcjonowanie przedsiębiorstw.

Prawdopodobieństwo osiągnięcia przez Chorzów pozycji lidera w województwie śląskim w zakresie

poziomu kapitału ludzkiego (do roku 2030) było w obu rundach najczęściej oceniane jako małe.

Kolejne pytanie w tej części odnosiło się do wymiarów i cech charakterystycznych dla kapitału ludz-

kiego społeczeństwa Chorzowa, które wyróżniają miasto na tle województwa śląskiego. Wiele odpo-

wiedzi ekspertów dotyczyło wysokiego poziomu edukacji (w tym licznych szkół wyższych), patrioty-

zmu lokalnego, a także tradycji sportowych i potencjału w dziedzinie kultury. Pojawiały się jednak

również cechy negatywne – patologie społeczne i bezrobocie.

Teza 4: Dzięki wykorzystaniu zasobów i potencjałów Chorzowa Miasto będzie zajmować pozycję

lidera wśród miast województwa śląskiego11

10 W kwestionariuszu ankiety została podana następująca definicja: Kapitał ludzki to wiedza, umiejętności,

zdolności oraz inne właściwe jednostce atrybuty ułatwiające tworzenie osobistego, społecznego oraz ekono-micznego dobrostanu. W jego badaniu bierze się pod uwagę czynniki związane z demografią, zdrowiem, edukacją, kulturą, rynkiem pracy, nauką, innowacyjnością i technologiami oraz innymi uwarunkowaniami ekonomicznymi oraz społecznymi. Główny Urząd Statystyczny, Kapitał Ludzki w Polsce w 2010, http://www. stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/OZ_Kapital_ludzki_w_Polsce_2010.pdf 11

Zasoby i potencjały miasta to te jego elementy i cechy, które, odpowiednio zagospodarowane mogą przyczy-nić się do jego rozwoju. Są to między innymi posiadane przez nie zasoby techniczne, potencjał i ład przestrzen-ny, potencjał ekologiczny, ludzki oraz kulturowy

25

W I rundzie eksperci mieli problem z oceną prawdopodobieństwa realizacji tej tezy do roku 2030

(liczne odpowiedzi „trudno powiedzieć”). Jednak w II rundzie jednoznacznie przeważały odpowiedzi

negatywne.

Wśród czynników, które będą miały silny, pozytywny wpływ na realizację tezy, najczęściej pojawiały

się infrastruktura techniczna i tereny inwestycyjne, a także potencjał ludzki. Jako dodatkowe czynniki

pozytywne wskazane zostały m.in. działania proekologiczne oraz korzystne zmiany w organizacji

przestrzennej miasta.

Jako czynniki o niekorzystnym wpływie na realizację tezy pojawiły się natomiast brak wsparcia przed-

siębiorczości, bierna postawa części mieszkańców, a także niski przyrost naturalny i emigracja (szcze-

gólnie wśród osób młodych i wykształconych).

Za najbardziej prawdopodobne kierunki rozwoju Chorzowa uznane zostały logistyka (runda I) oraz

handel i usługi (runda II). Wśród alternatywnych do wymienionych kierunków rozwoju pojawiła się

również nauka i edukacja oraz rozrywka.

W pytaniu o prawdopodobieństwo osiągniecia przez Chorzów pozycji lidera, jeśli chodzi o racjonalne

wykorzystanie posiadanych zasobów i potencjałów (do roku 2030) w pierwszej rundzie przeważały

odpowiedzi ambiwalentne, zaś w drugiej (nieznacznie) negatywne.

Sprawy gospodarcze i promocja miasta

Teza 5: Wzrośnie liczba oraz znaczenie mikroprzedsiębiorstw oraz MŚP w gospodarce miasta

Prawdopodobieństwo realizacji tej tezy było trudne do jednoznacznego określenia (w obu rundach

najliczniejsze były odpowiedzi „trudno powiedzieć”). Jednak drugą, co do liczebności, grupą odpo-

wiedzi były te określające szanse na realizację tezy jako duże.

Wśród czynników mogących mieć silny, pozytywny wpływ na prawdopodobieństwo realizacji tej tezy

jako najważniejsze określone zostały (w obu rundach): wzrost innowacyjności przedsiębiorstw, roz-

winięty system edukacji ustawicznej, koniunktura gospodarcza w Polsce oraz (tylko w I rundzie) edu-

kacja ustawiczna. Wśród dodatkowych czynników sprzyjających realizacji tezy wymienione zostało

wsparcie przedsiębiorców, korzystne zmiany w prawodawstwie oraz rozwój turystyki.

Jako czynniki mogące przeszkodzić realizacji tezy określone zostały natomiast: nadmierna biurokraty-

zacja i niekorzystne dla przedsiębiorców przepisy, bierna postawa mieszkańców miasta, oraz niedo-

pasowanie systemu edukacji do potrzeb rynku pracy.

Eksperci mieli problem z jednoznacznym ocenieniem, czy jest prawdopodobne, aby Chorzów osiągnął

pozycję lidera w Województwie Śląskim jeśli chodzi o rozwój mikroprzedsiębiorstw oraz MŚP (do

roku 2030). W pierwszej rundzie przeważały odpowiedzi ambiwalentne, jednak w drugiej liczba od-

powiedzi „małe” była równie wysoka.

Wśród branż kluczowych dla rozwoju gospodarczego miasta najczęściej wskazywane były usługi

(łącznie 30 razy w dwóch rundach). Nieco rzadziej pojawiał się handel (15 wskazań) oraz edukacja

(13 wskazań).

Teza 6: Polityka gospodarcza prowadzona przez miasto przyczyni się do rozwoju gospodarczego

26

Prawdopodobieństwo realizacji tej tezy było trudne do jednoznacznego określenia. W I rundzie naj-

liczniejszą grupę stanowiły odpowiedzi ambiwalentne, jedna w rundzie II równie często pojawiały się

odpowiedzi „duże”.

Zdaniem ekspertów, najsilniejszy, pozytywny wpływ na realizację tezy będą miały wspieranie inno-

wacyjności i wsparcie dla nowych przedsiębiorstw. Jako dodatkowe czynniki pozytywne wskazywano

usunięcie obecnie istniejących przeszkód dla przedsiębiorczości. Z kolei w kategorii czynników nega-

tywnych oceniane były niejasność przepisów oraz biurokratyzacja.

Zdaniem ekspertów obszary działalności władz Miasta z zakresu polityki gospodarczej i promocji,

które mogą mieć największy pozytywny wpływ na rozwój gospodarczy w przyszłości to wspieranie

rozwoju kapitału ludzkiego (edukacja dopasowana do rynku pracy), programy wsparcia przedsiębior-

czości, a także wspieranie aktywności ekonomicznej mieszkańców (walka z bezrobociem).

Eksperci mieli problem z jednoznacznym ocenieniem, czy jest prawdopodobne, aby Chorzów osiągnął

pozycję lidera w Województwie Śląskim, jeśli chodzi o rozwój o skuteczną politykę gospodarczą oraz

promocję miasta (do roku 2030). W obu rundach przeważały odpowiedzi ambiwalentne (w pierwszej

pojawiło się również 6 braków odpowiedzi).

Horyzont czasowy realizacji tez

Jeśli chodzi o horyzont czasowy realizacji poszczególnych tez to w II rundzie wszystkie tezy poza

I zostały uznane za możliwe do realizacji do roku 2030. W przypadku I tezy (na temat wzrostu stopnia

zaspokojenia potrzeb publicznych mieszkańców miasta) częściej wybierana była odpowiedź „do

2025”.

Wykres 6. Porównanie przewidywanego horyzontu czasowego realizacji poszczególnych tez – runda I

(% odpowiedzi)

Źródło: badanie Delphi, N=25.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Teza I Teza II Teza III Teza IV Teza V Teza VI

Do roku 2015 Do roku 2025 Do roku 2030 Nigdy

27

Wykres 7. Porównanie przewidywanego horyzontu czasowego realizacji poszczególnych tez – runda II

(% odpowiedzi)


Legenda:



Teza 3: Kapitał ludzki będzie kluczowym czynnikiem rozwoju Chorzowa

Teza 4: Dzięki wykorzystaniu zasobów i potencjałów Chorzowa miasto będzie zajmować pozycję lidera wśród

miast województwa śląskiego



4.4. Podsumowanie

Zaproszeni do udziału w badaniu delfickim eksperci dwukrotnie wypełniali kwestionariusz zbudowany

wokół tez dotyczących przyszłości miasta w trzech obszarach: sprawy społeczne, zasoby i potencjały

miasta, sprawy gospodarcze i promocja miasta.

Eksperci w większości stwierdzili, iż jest prawdopodobne, że do roku 2030 wzrośnie stopień zaspoko-

jenia potrzeb publicznych mieszkańców miasta, zaś jako czynniki mogące się do tego przyczynić

wskazywali zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych i ofertę kulturalno-rozrywkowa oraz komunikację

28

miejską i służbę zdrowia. Miasto może przyczynić się do realizacji tej tezy poprzez poprawę jakości

usług medycznych oraz wzbogacenie oferty rekreacyjno-kulturalnej.

Jeśli chodzi o szanse na poprawę jakości życia mieszkańców miasta, eksperci nie sformułowali jedno-

znacznej odpowiedzi, byli natomiast zdania iż pozytywne oddziaływanie w tym zakresie mogłyby mieć

wzrost możliwości zawodowych oraz wysokości wynagrodzeń.

Odpowiedzi ekspertów jasno wskazują na ich wiarę w znaczenie kapitału ludzkiego dla rozwoju mia-

sta. Do realizacji tej tezy przyczynić się mogą: system edukacji dopasowany do rynku pracy, możli-

wość przekwalifikowania i edukacji ustawicznej a także przedsiębiorczość mieszkańców.

Również prawdziwość tezy o wykorzystaniu zasobów i potencjałów dla zdobycia przez Chorzów pozy-

cji lidera wśród miast województwa śląskiego nie została jednoznacznie rozstrzygnięta. Za czynniki

zwiększające szanse na jej realizację zostały uznane infrastruktura techniczna i tereny inwestycyjne

oraz potencjał ludzki. Jeśli chodzi o prawdopodobne kierunki rozwoju miasta najczęściej wskazywane

były logistyka oraz handel i usługi.

Odpowiedzi ekspertów odnośnie wzrostu liczby oraz znaczenia mikroprzedsiębiorstw oraz MŚP

w gospodarce miasta były zróżnicowane, jednak odpowiedzi pozytywne były liczniejsze od negatyw-

nych. Sprzyjać takiemu scenariuszowi rozwoju może innowacyjność przedsiębiorstw, rozwinięty sys-

tem, koniunktura gospodarcza w Polsce oraz edukacja ustawiczna. Za branżę kluczową dla rozwoju

miasta uznane zostały usługi.

Podobnie w przypadku tezy o przyczynieniu się polityki miasta do rozwoju gospodarczego, mimo

przewagi odpowiedzi ambiwalentnych, można uznać, że eksperci byli nastawieniu raczej optymi-

stycznie (więcej odpowiedzi pozytywnych). Za czynniki, które mogą być przełożenie na realizację tezy

uznali wspieranie innowacyjności i nowych przedsiębiorstw. Jeśli natomiast chodzi o konkretne dzia-

łania to za najważniejsze uznano wspieranie rozwoju kapitału ludzkiego (edukacja dopasowana do

rynku pracy), programy wsparcia przedsiębiorczości, a także wspieranie aktywności ekonomicznej

mieszkańców (walka z bezrobociem).

Wykres 8. Porównanie ocen prawdopodobieństwa realizacji poszczególnych tez do roku 2030 – runda I

(% odpowiedzi)

29


30

Wykres 9. Porównanie ocen prawdopodobieństwa realizacji poszczególnych tez do roku 2030 – runda II

(% odpowiedzi)


Legenda:



Teza 3: Kapitał ludzki będzie kluczowym czynnikiem rozwoju Chorzowa

Teza 4: Dzięki wykorzystaniu zasobów i potencjałów Chorzowa miasto będzie zajmować pozycję lidera wśród

miast województwa śląskiego



31

5. Wyniki badania opinii mieszkańców

5.1. Wprowadzenie

Badanie ankietowe zostało przeprowadzone przez ResPublic sp. z o.o. w dniach od 9 października

do 5 grudnia 2013 roku. Ponieważ prace nad Strategią miały charakter uspołeczniony, głos mieszkań-

ców Chorzowa miał kluczowe znaczenie w tworzeniu opisu aktualnego stanu Miasta.

5.2. Metodologia

Badanie opinii mieszkańców zostało przeprowadzone za pomocą ankiety. Była ona udostępniona

w formie papierowego kwestionariusza do samodzielnego uzupełniania (formularze były wyłożone

w szkołach i urzędach) oraz w wersji elektronicznej CAWI (ang. Computer-Assisted Web Interview –

wspomagany komputerowo wywiad przy pomocy strony WWW), zamieszczonej na wyspecjalizowa-

nej platformie Internetowej CyfrowaDemokracja.pl. Informacje oraz zaproszenia do udziału w badaniu

pojawiały się w portalach lokalnych, na stronach instytucji i szkół oraz w mediach społecznościowych.

5.3. Próba

W badaniu wzięło udział 575 osób, znacząca większość z nich wypełniała kwestionariusz w formie

elektronicznej (524 osoby, 91,13%). Kobiety stanowiły 59,13% respondentów (340 osób), zaś męż-

czyźni 40,87% (235 osoby). Struktura wieku w próbie była stosunkowo zróżnicowana, jednak przewa-

żały osoby w wieku między 25 a 44 lata (320 osób, 55,65%), znacznie mniej liczna była natomiast

reprezentacja najstarszej z grup (17 osób, 2,96%).

Tabela 9. Respondenci według wieku i płci

Odpowiedź Kobiety Mężczyźni Razem

Liczba % Liczba % Liczba %

Poniżej 24 lat 65 11,30% 72 12,52% 137 23,83%

25-44 lata 198 34,43% 122 21,22% 320 55,65%

45-64 lata 58 10,09% 30 5,22% 88 15,30%

Powyżej 65 lat 6 1,04% 11 1,91% 17 2,96%

Brak odpowiedzi 13 2,26% 0 0,00% 13 2,26%

Razem 340 56,87% 235 40,87% 575 100,00%

Źródło: badanie ankietowe mieszkańców Chorzowa, N=575.

Osoby biorące udział w badaniu najczęściej miały wykształcenie wyższe (288 osób, 50,79%), drugą,

co do liczebności, była grupa osób z wykształceniem średnim lub pomaturalnym (212 osób, 37,39%).

Jeśli chodzi o aktywność na rynku pracy, ponad połowę respondentów stanowiły osoby pracujące

(403 osoby, 63,87%). Dwie kolejne grupy – uczących się i studiujących były już znacznie mniej liczne

(59 osoby, 9,35% i 68 osoby, 10,78%).

32

Tabela 10. Respondenci według sytuacji na rynku pracy

Odpowiedź Liczba %

Uczniowie 59 9,35%

Studenci 68 10,78%

Pracujący 403 63,87%

Osoby niepracujące, zajmujące się domem 28 4,44%

Bezrobotni 35 5,55%

Emeryci i renciści 18 2,85%

Inny 20 3,17%

Razem 631 100,00%


Wartym podkreślenia jest fakt, iż prawie trzy czwarte ankietowanych stanowiły osoby mieszkające

w Chorzowie od urodzenia (430, 74,78%). Znaczy to, że ich wiedza o mieście jest bardzo bogata,

a jednocześnie mogą ocenić życie w mieście w szerszej perspektywie czasowej, co jest cenne

z punktu widzenia tworzenia strategii.

Tabela 11. Respondenci według czasu mieszkania w Chorzowie

Odpowiedź Liczba %

Do 4 lat 27 4,70%

Od 5 do 10 lat 26 4,52%

Powyżej 10 lat 92 16,00%

Od urodzenia 430 74,78%

Razem 575 100,00%


Respondenci zamieszkują cztery dzielnice miasta, najwięcej z nich mieszka w Centrum (245, 42,61%),

stosunkowo licznie reprezentowani są również mieszkańcy Chorzowa Starego (143, 24,87%)

i Chorzowa Batory (149, 25,91%). Najmniejszy odsetek respondentów stanowiły osoby mieszkające

w Chorzowie II (38, 6,61%).

Tabela 12. Respondenci według dzielnicy zamieszkania

Odpowiedź Liczba %

Centrum 245 42,61%

Chorzów Stary 143 24,87%

Chorzów II 38 6,61%

Chorzów Batory 149 25,91%

Razem 575 100,00%


Spośród biorących udział w ankiecie 41,74% (240 osób) pracuje lub uczy się w Chorzowie. Drugą dużą

grupą są dojeżdżający do pracy lub szkoły do Katowic (135, 23,48%). Rzadziej wymieniane były rów-

nież miasta takie jak Gliwice, Bytom czy Świętochłowice. W kategorii „Inne” (109, 18,96%) zsumowa-

ne zostały pojedyncze wskazania na inne miasta oraz odpowiedzi osób, które nie uczą się ani nie pra-

cują.

33

Tabela 13. Respondenci według miasta, w którym uczą się lub pracują

Odpowiedź Liczba %

Chorzów 240 41,74%

Katowice 135 23,48%

Gliwice 33 5,74%

Bytom 16 2,78%

Świętochłowice 15 2,61%

Sosnowiec 11 1,91%

Ruda 8 1,39%

Siemianowice 8 1,39%

Inne 109 18,96%

Razem 575 100,00%

Źródło: badanie ankietowe mieszkańców Chorzowa, N=575

5.4. Wyniki badania

Respondenci najczęściej odpowiadali, że w Chorzowie mieszka im się dobrze (284, 49,39%) bądź

średnio (186, 32,35%). Warto podkreślić, iż łącznie tylko 8% (46 osób) udzieliło odpowiedzi negatywnej.

Tabela 14. Ogólna ocena mieszkania w Chorzowie

Odpowiedź Liczba %

Bardzo dobrze 59 10,26%

Dobrze 284 49,39%

Średnio 186 32,35%

Źle 36 6,26%

Bardzo źle 10 1,74%

Razem 575 100,00%

Źródło: badanie ankietowe mieszkańców Chorzowa, N=575

Wykres 10. Ogólna ocena życia w Chorzowie (% odpowiedzi)

34


Analiza w podziale na dzielnice zamieszkania pokazuje, iż poziom zadowolenia mieszkańców jest zbli-

żony, niezależnie od zamieszkiwanej dzielnicy. Nieco wyższy odsetek odpowiedzi „Bardzo dobrze”

został odnotowany wśród respondentów mieszkających w dzielnicy Chorzów Batory, jest to również

jedyna dzielnica, w przypadku której nie było odpowiedzi „Bardzo źle”.

Tabela 15. Ogólna ocena mieszkania w Chorzowie według dzielnic (% odpowiedzi)

Dzielnica Bardzo dobrze Dobrze Średnio Źle Bardzo źle Razem

Centrum 8,16% 50,61% 34,29% 6,12% 0,82% 100,00%

Chorzów Stary 10,53% 50,00% 31,58% 5,26% 2,63% 100,00%

Chorzów II 9,79% 42,66% 34,27% 8,39% 4,90% 100,00%

Chorzów Batory 14,09% 53,69% 27,52% 4,70% 0,00% 100,00%


Wykres 11. Ogólna ocena mieszkania w Chorzowie według dzielnic (% odpowiedzi)


Dobrą ocenę potwierdza również fakt, iż prawie trzy czwarte badanych uznało, że Chorzów to dobre

miejsce do mieszkania (417, 72,52%). Prawie równie dużo z nich chciałby, aby ich dzieci w przyszłości

mieszkały w Chorzowie.

Tabela 16. Ocena Chorzowa, jako dobrego miejsca do mieszkania

Odpowiedź Liczba %

Tak 417 72,52%

Nie 158 27,48%

Razem 575 100,00%


Tabela 17. Pragnienie, by dzieci mieszkały w przyszłości w Chorzowie

Odpowiedź Liczba %

Tak 390 67,83%

Nie 185 32,17%

Razem 575 100,00%


35

Również w przypadku tych dwóch pytań dało się zaobserwować zróżnicowanie pomiędzy dzielnicami.

Z odpowiedzi na oba pytania można wywnioskować, iż najlepiej życie w mieście oceniają osoby za-

mieszkujące w dzielnicy Chorzów Batory.

Tabela 18. Ocena Chorzowa, jako dobrego miejsca do mieszkania według dzielnic (% odpowiedzi)

Dzielnica Odpowiedź

Tak Nie Razem

Centrum 66,53% 33,47% 100,00%

Chorzów Stary 57,89% 42,11% 100,00%

Chorzów II 66,43% 33,57% 100,00%

Chorzów Batory 73,83% 26,17% 100,00%


Tabela 19. Pragnienie, by dzieci mieszkały w przyszłości w Chorzowie (% odpowiedzi)

Dzielnica Odpowiedź

Tak Nie Razem

Centrum 73,47% 26,53% 100,00%

Chorzów Stary 73,68% 26,32% 100,00%

Chorzów II 67,13% 32,87% 100,00%

Chorzów Batory 75,84% 24,16% 100,00%


Jeśli chodzi o poszczególne aspekty życia w mieście, to najlepiej oceniane były: dostępność placówek

handlowych (476, 81,21% odpowiedzi pozytywnych), dostępność placówek usługowych (409, 71,13%),

jakość oferty kulturalnej (408, 70,95%) oraz tereny zielone (339, 58,96%).

Natomiast najwięcej odpowiedzi negatywnych zostało udzielonych na pytania o ocenę możliwości

znalezienia pracy w mieście (365, 63,47%), zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych (251, 43,65%), do-

stęp do żłobków (246, 42,78%) oraz estetykę i czystość w mieście (237, 41,21%).

W sferze infrastruktury drogowej oraz komunikacji najlepiej została oceniona jakość komunikacji

miejskiej (łącznie 33,74% odpowiedzi pozytywnych), natomiast oceny stanu dróg oraz chodników

były ambiwalentne, z dużym udziałem odpowiedzi neutralnych (odpowiednio 53,59% i 49,57%).

Ocena poszczególnych aspektów, w podziale na grupy tematyczne, została zaprezentowana w poniż-

szych tabelach.

Tabela 20. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście – infrastruktura drogowa i komunikacja

Odpowiedź Stan dróg Stan chodników Jakość komunikacji miejskiej


Bardzo dobrze 6 1,04% 9 1,57% 22 3,83%

Dobrze 130 22,61% 132 22,96% 172 29,91%

Średnio 307 53,39% 285 49,57% 222 38,61%

Źle 106 18,43% 121 21,04% 108 18,78%

Bardzo źle 26 4,52% 28 4,87% 51 8,87%

Razem 575 100,00% 575 100,00% 575 100,00%


Jeśli chodzi o szkolnictwo i opiekę nad dziećmi, mieszkańcy miasta, którzy wzięli udział w ankiecie

najbardziej zadowoleni są z jakości edukacji (łącznie 68% odpowiedzi pozytywnych). Problematyczny

jest natomiast dostęp do żłobków (łącznie 42,78% odpowiedzi negatywnych). Nieco lepiej prezentuje

się sytuacja, jeśli chodzi o przedszkola (łącznie 28,35 odpowiedzi negatywnych, 42,34% neutralnych).

36

Tabela 21. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście – edukacja i opieka nad dziećmi

Odpowiedź Jakość edukacji Dostęp do żłobków Dostęp do przedszkoli


Bardzo dobrze 92 16,00% 6 1,04% 24 4,17%

Dobrze 299 52,00% 78 13,57% 144 25,04%

Średnio 146 25,39% 245 42,61% 244 42,43%

Źle 25 4,35% 169 29,39% 114 19,83%

Bardzo źle 13 2,26% 77 13,39% 49 8,52%

Razem 575 100,00% 575 100,00% 575 100,00%


Oferta spędzania wolnego czasu generalnie satysfakcjonuje mieszkańców, przy czym jakość oferty

kulturalnej oceniana jest lepiej niż infrastruktura sportowa (70,95% w porównaniu do 61,04% odpo-

wiedzi pozytywnych).

Tabela 22. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście – kultura i sport

Odpowiedź Infrastruktura sportowa Jakość oferty kulturalnej

Liczba % Liczba %

Bardzo dobrze 98 17,04% 129 22,43%

Dobrze 253 44,00% 279 48,52%

Średnio 161 28,00% 128 22,26%

Źle 49 8,52% 28 4,87%

Bardzo źle 14 2,43% 11 1,91%

Razem 575 100,00% 575 100,00%


Jeśli chodzi o oceny mieszkańców dotyczące estetyki i bezpieczeństwa w mieście, to z odpowiedzi

respondentów można wywnioskować, iż doceniają oni potencjał Chorzowa związany z terenami zie-

lonymi (58,96% odpowiedzi pozytywnych). Mieszkańcy są natomiast mniej zadowoleni z poziomu

bezpieczeństwa (32,48% odpowiedzi pozytywnych, 41,94% neutralnych) oraz estetyki i czystości

w mieście (19,13% odpowiedzi pozytywnych i 39,65% neutralnych).

Tabela 23. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście – estetyka i bezpieczeństwo w mieście

Odpowiedź

Bezpieczeństwo mieszkańców

Tereny zielone Estetyka i czystość

w mieście


Bardzo dobrze 7 1,22% 105 18,26% 10 1,74%

Dobrze 128 22,26% 234 40,70% 100 17,39%

Średnio 241 41,91% 178 30,96% 228 39,65%

Źle 141 24,52% 39 6,78% 151 26,26%

Bardzo źle 58 10,09% 19 3,30% 86 14,96%

Razem 575 100,00% 575 100,00% 575 100,00%


Wśród podstawowych potrzeb mieszkańców największym problemem stanowi możliwość znalezienia

pracy w mieście – z tego aspektu życia w Chorzowie niezadowolonych jest aż 63,48% (odpowiedzi

negatywne łącznie). Nieco lepiej oceniane jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych (43,65% odpo-

wiedzi negatywnych). Dostępność służby zdrowia w większym stopniu spełnia oczekiwania Chorzo-

wian (34,09% odpowiedzi negatywnych).

37

Tabela 24. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście – podstawowe potrzeby mieszkańców

Odpowiedź

Zaspokojenie potrzeb

mieszkaniowych

Możliwości znalezienia

pracy w mieście

Dostępność służby

zdrowia


Bardzo dobrze 5 0,87% 2 0,35% 13 2,26%

Dobrze 93 16,17% 39 6,78% 146 25,39%

Średnio 226 39,30% 169 29,39% 220 38,26%

Źle 157 27,30% 200 34,78% 138 24,00%

Bardzo źle 94 16,35% 165 28,70% 58 10,09%

Razem 575 100,00% 575 100,00% 575 100,00%


Ani dostępność placówek handlowych ani usługowych nie stanowi problemu (łącznie 81,21% i 71,13%

odpowiedzi pozytywnych).

Tabela 25. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście – handel i usługi

Odpowiedź Dostępność placówek handlowych Dostępność placówek usługowych

Liczba % Liczba %

Bardzo dobrze 180 31,30% 94 16,35%

Dobrze 287 49,91% 315 54,78%

Średnio 76 13,22% 135 23,48%

Źle 27 4,70% 25 4,35%

Bardzo źle 5 0,87% 6 1,04%

Razem 575 100,00% 575 100,00%


Wykres 12. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście (% odpowiedzi)


38

Analiza odpowiedzi dotyczących czterech najbardziej problematycznych obszarów życia w mieście

w podziale na dzielnice, pokazują, iż trudności w znalezieniu pracy, zaspokojenie potrzeb mieszka-

niowych oraz problemy w dostępie do żłobków w nieco mniejszym stopniu dotykają mieszkańców

Chorzowa Starego. Jeśli chodzi o niezadowolenie z czystości i estetyki w mieście to jest ono w naj-

mniejszym stopniu przejawiane przez mieszkańców Chorzowa Batory.

Tabela 26. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście w podziale na dzielnice – możliwość znalezienia

pracy (% odpowiedzi)


Centrum 0,82% 6,12

%

27,76% 33,47% 31,84% 100,00%

Chorzów Stary 0,00% 10,5

3%

31,58% 44,74% 13,16% 100,00%

Chorzów II 0,00% 5,59

%

32,17% 30,77% 31,47% 100,00%

Chorzów Batory 0,00% 8,05

%

28,86% 38,26% 24,83% 100,00%


Tabela 27. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście w podziale na dzielnice – zaspokojenia potrzeb

mieszkaniowych (% odpowiedzi)


Centrum 0,00% 16,73

%

35,51% 30,61% 17,14% 100,00%


%

39,47% 23,68% 13,16% 100,00%


%

42,66% 23,78% 19,58% 100,00%


%

42,28% 26,17% 12,75% 100,00%


Tabela 28. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście w podziale na dzielnice – dostęp do żłobków

(% odpowiedzi)


Centrum 0,00% 15,10

%

13,88% 42,04% 28,98% 100,00%


%

15,79% 52,63% 15,79% 100,00%


%

11,19% 40,56% 32,87% 100,00%


%

14,77% 42,95% 30,20% 100,00%


Tabela 29. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście w podziale na dzielnice – estetyka i czystość

w mieście (% odpowiedzi)


Centrum 1,22% 15,51

%

39,59% 26,53% 17,14% 100,00%


%

28,95% 34,21% 10,53% 100,00%


%

35,66% 27,97% 16,78% 100,00%


%

46,31% 22,15% 10,74% 100,00%


Jeśli chodzi o aspekty oceniane najlepiej zróżnicowanie według dzielnic, w których mieszkają respon-

denci jest minimalne. Największy łączny odsetek odpowiedzi pozytywnych dotyczących dostępności

placówek handlowych odnotowano wśród mieszkańców Chorzowa Batory, zaś odnośnie jakości ofer-

ty kulturalnej, dostępności placówek usługowych i terenów zielonych w Centrum.

39

Tabela 30. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście w podziale na dzielnice – dostępność placówek

handlowych (% odpowiedzi)


Centrum 32,65% 46,94% 13,06% 6,12% 1,22% 100,00%

Chorzów Stary 26,32% 50,00% 21,05% 2,63% 0,00% 100,00%

Chorzów II 30,07% 50,35% 12,59% 6,99% 0,00% 100,00%

Chorzów Batory 31,54% 54,36% 12,08% 0,67% 0,00% 100,00%


Tabela 31. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście w podziale na dzielnice – dostępność placówek

usługowych (% odpowiedzi)


Centrum 18,78% 1,63% 51,02

%

24,08

%

4,49% 100,00%

Chorzów Stary 15,79% 2,63% 52,63

%

28,95

%

0,00% 100,00%

Chorzów II 17,48% 0,00% 53,15

%

21,68

%

7,69% 100,00%

Chorzów Batory 11,41% 0,67% 63,09

%

22,82

%

2,01% 100,00%


Tabela 32. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście w podziale na dzielnice – jakość oferty

kulturalnej (% odpowiedzi)


Centrum 23,67% 49,39% 19,18% 5,71% 2,04% 100,00%

Chorzów Stary 26,32% 44,74% 21,05% 5,26% 2,63% 100,00%

Chorzów II 20,28% 48,25% 25,87% 2,80% 2,80% 100,00%

Chorzów Batory 21,48% 48,32% 24,16% 5,37% 0,67% 100,00%


Tabela 33. Oceny poszczególnych aspektów życia w mieście w podziale na dzielnice – tereny zielone (% odpo-

wiedzi)


Centrum 22,04% 40,00% 29,39% 5,71% 2,86% 100,00%

Chorzów Stary 15,79% 44,74% 28,95% 7,89% 2,63% 100,00%

Chorzów II 14,69% 38,46% 33,57% 9,09% 4,20% 100,00%

Chorzów Batory 16,11% 42,95% 31,54% 6,04% 3,36% 100,00%


Oceny te znajdują częściowe odzwierciedlenie w odpowiedzi na kolejne pytanie dotyczące tego, któ-

re obszary organizacji życia w mieście potrzebują najpilniejszej poprawy.

Najczęściej wskazywana była możliwość znalezienia pracy w mieście (197, 16,81%). Kolejna, co do

częstości odpowiedzi, to bezpieczeństwo mieszkańców (144, 12,29%), zaś dopiero później estetyka

i czystość w mieście (139, 11,86%). Kwestia dostępności żłobków natomiast była wskazywana znacz-

nie rzadziej (74, 6,31%).

40

Tabela 34. Obszary wymagające, według respondentów najpilniejszej poprawy

Odpowiedź Liczba %

Stan dróg 119 10,15%

Stan chodników 75 6,40%

Jakość edukacji 16 1,37%

Dostęp do żłobków 74 6,31%

Dostęp do przedszkoli 63 5,38%

Infrastruktura sportowa (baseny, boiska itp.) 30 2,56%

Jakość oferty kulturalnej 16 1,37%

Bezpieczeństwo mieszkańców 144 12,29%

Jakość komunikacji miejskiej 63 5,38%

Tereny zielone (parki, zieleńce, tereny rekreacyjne) 31 2,65%

Estetyka i czystość w mieście 139 11,86%

Zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych 91 7,76%

Możliwości znalezienia pracy w mieście 197 16,81%

Dostępność służby zdrowia 98 8,36%

Dostępność placówek handlowych 13 1,11%

Dostępność placówek usługowych 3 0,26%

Razem 1172 100,00%


Wykres 13. Obszary wymagające, według respondentów najpilniejszej poprawy (% odpowiedzi)


Respondenci zostali również zapytani o to, w jakim celu jeżdżą do innych miast (można przypuszczać,

że przynajmniej w pewnej mierze jest to związane z potrzebami, których nie mogą realizować

w Chorzowie). Bardzo znacząca liczba wskazań dotyczyła zakupów (210 odpowiedzi) oraz pracy

41

(148 odpowiedzi). Inne często pojawiające się typy odpowiedzi to wyjazdy w celach kulturalno-

rozrywkowych (81 odpowiedzi) oraz spotkania towarzyskie z rodziną oraz znajomymi (50 odpowiedzi).

Osoby biorące udział w badaniu zostały poproszone o wskazanie, co podoba im się w Chorzowie,

a co przeciwnie. Jeśli chodzi o odpowiedzi na pierwsze pytanie, to najliczniejszą kategorię stanowiły

te związane z terenami zielonymi, a szczególnie parkami (Parkiem Śląskim i Parkiem Róż). Tego typu

czynniki pojawiły się w 140 odpowiedziach12. Inne budzące pozytywne odczucia respondentów ele-

menty życia w mieście to oferta kulturalna (47 odpowiedzi) i obszar rekreacyjny „Staw Amelung”

(22 odpowiedzi). Część respondentów wskazywała również na to, z Chorzowem związana jest ich

rodzina (15 odpowiedzi).

Odpowiedzi na pytanie o to, co respondentom nie podoba się w Chorzowie, najczęściej dotyczyły

brudu i zaniedbania niektórych obszarów miasta, a także zanieczyszczenia powietrza (96 odpowie-

dzi). Stosunkowo często pojawiały się także zły stan dróg (37 odpowiedzi), trudności w znalezieniu

zatrudnienia (26 odpowiedzi) a także konkretne elementy architektury miasta: Rynek i Estakada

(25 i 22 odpowiedzi).

Respondenci zostali również poproszeni o wskazanie części miasta, gdzie, ich zdaniem, żyje się najle-

piej. Zdecydowanie najczęściej podawaną odpowiedzią było Centrum (132 odpowiedzi)13. Inne popu-

larne lokalizacje to Klimzowiec (96 odpowiedzi), Chorzów Batory (78 odpowiedzi) oraz okolice Parku

Śląskiego (51 odpowiedzi)14. Jest to zastanawiające, biorąc pod uwagę odpowiedzi na pytanie

o ogólną ocenę życia w mieście, z których wynikało, iż mieszkańcy Chorzowa Batory są bardziej za-

dowoleni od mieszkańców Centrum.

Mieszkańcy Chorzowa biorący udział w badaniu zostali również poproszeni o wskazanie, w jakim mie-

ście na Śląsku chcieliby mieszkać. Co warte podkreślenia, Chorzów został wskazany przez 208 osób.

Inne popularne odpowiedzi to Katowice (84 odpowiedzi), Gliwice (48 odpowiedzi), Mikołów (19 od-

powiedzi) i Tychy (17 odpowiedzi). Wśród motywacji wyboru miasta pojawiały się powiązania rodzin-

ne oraz patriotyzm lokalny (67 odpowiedzi), zieleń i estetyka w mieście (59 odpowiedzi), a także spo-

kój (31 odpowiedzi)15.

Mieszkańcy biorący udział w badaniu odpowiadali także na pytanie odnośnie kierunku, w jakim powi-

nien rozwijać się Chorzów w przyszłości. Najczęściej wskazywane były trzy kierunki: kultura i sztuka

(335, 23,78%), przemysł nieuciążliwy dla otoczenia (292; 20,72%) oraz handel i usługi (268; 19,02%).

Najrzadziej wskazywane było natomiast górnictwo (53; 3,76%).

12

Nie jest możliwe podanie podziału procentowego, gdyż pytanie miało charakter otwarty a więc odpowiedzi składały się z różnej liczby elementów, a wiele z nich jest niemożliwa do jednoznacznego przyporządkowania do kategorii. 13

j.w. 14

j.w. 15

j.w.

42

Tabela 35. Kierunek rozwoju Chorzowa

Odpowiedź Liczba %

Górnictwo 53 3,76%

Turystyka przemysłowa 215 15,26%

Handel i usługi 268 19,02%

Centrum logistyczne 130 9,23%

Przemysł nieuciążliwy dla otoczenia 292 20,72%

Kultura i sztuka 335 23,78%

Miasto-sypialnia 57 4,05%

Inne 59 4,19%

Razem 1409 100,00%


Wykres 14. Kierunek rozwoju Chorzowa (% odpowiedzi)


W ankiecie znalazło się również pytanie otwarte o to, jakim miastem Chorzów powinien stać się przy-

szłości. Liczną grupę stanowiły odpowiedzi związane z poprawą czystości i estetyki miasta

(78 odpowiedzi)16. Za ważne dla rozwoju uznane zostało również wzbogacanie oferty kulturalno-

rozrywkowej (m.in. poprzez budowę kina), a także poprawa sytuacji na rynku pracy (44 i 45 odpowie-

dzi). Respondenci uznali również, że miasto powinno stać się bardziej przyjazne dla młodych i rodzin

z małymi dziećmi (31 odpowiedzi).

16

Nie jest możliwe podanie podziału procentowego, gdyż pytanie miało charakter otwarty a więc odpowiedzi składały się z różnej liczby elementów, a wiele z nich jest niemożliwa do jednoznacznego przyporządkowania do kategorii.

43

5.5. Podsumowanie

Większość respondentów wskazała, że w Chorzowie żyje im się dobrze. Chcieliby również, aby ich

dzieci mieszkały w Chorzowie. Jeśli chodzi o poszczególne aspekty życia w mieście, najlepiej oceniane

były dostępność placówek handlowych i usługowych, jakość oferty kulturalnej oraz tereny zielone.

Najgorzej postrzegana są natomiast możliwości znalezienia pracy, zaspokojenie potrzeb mieszkanio-

wych, dostępność żłobków oraz estetyka i czystość w mieście. Jako obszary wymagające najpilniej-

szych działań w celu poprawy sytuacji wskazane zostały możliwości znalezienia pracy, bezpieczeń-

stwo oraz estetyka i czystość w mieście. W odpowiedzi na pytanie otwarte o to, co respondentom

podoba się w mieście, osoby badanie wymieniały najczęściej tereny zielone oraz ofertę kulturalną.

Jako problematyczne zostały natomiast wskazane brud i zaniedbanie, a także zanieczyszczenie powie-

trza oraz zły stan dróg. Zdaniem respondentów najatrakcyjniejszą częścią miasta stanowi Centrum.

Mieszkańcy najczęściej jeżdżą do innych miast na zakupy bądź w celu skorzystania z ich oferty kultu-

ralno-rozrywkowej. Jednak znacząca grupa, mając wolny wybór, spośród miast na Śląsku zdecydowa-

łaby się nadal mieszkać w Chorzowie. Tym, co liczy się dla nich przy takim wyborze, są więzy rodzinne

i patriotyzm lokalny, a także tereny zielone i estetyka miasta oraz spokój.

Jeśli chodzi o przyszłość Chorzowa, osoby biorące udział w badaniu wskazują jako kluczowe kierunki

rozwoju kulturę i sztukę, a także przemysł nieuciążliwy dla otoczenia. W odpowiedziach na pytanie

otwarte pojawiły się również takie kwestie jak poprawa estetyki w mieście, a także wzbogacanie ofer-

ty kulturalno-rozrywkowej.

44

6. Analiza SWOT

Analiza SWOT to jedno z podstawowych narzędzi planowania strategicznego. Jest to metoda porządkow-

nia danych na temat podmiotu takiego jak przedsiębiorstwo, jednostka terytorialna czy instytucja.

Analiza umożliwia przewidywanie i projektowanie kierunków rozwoju dzięki informacjom na temat

zewnętrznego otoczenia podmiotu oraz jego cech.

Zidentyfikowane czynniki dzieli się na zewnętrzne i wewnętrzne, a także na sprzyjające i niesprzyjające.

W ten sposób powstaje czteropolowa macierz (nazwa techniki jest akronimem nazw poszczególnych

pól). Są to:

Strengths (atuty): wewnętrzne czynniki sprzyjające, cechy podmiotu, które mogą w sposób

pozytywny wpłynąć na jego funkcjonowanie i realizację celów,

Weaknesses (słabości): wewnętrzne czynniki niesprzyjające, cechy podmiotu, które mogą

w sposób negatywny wpłynąć na jego funkcjonowanie i utrudnić realizację celów,

Opportunities (szanse): zewnętrzne czynniki sprzyjające, cechy otoczenia, które mogą mieć

korzystny wpływ na funkcjonowanie podmiotu i realizację jego celów,

Threats (zagrożenia): zewnętrzne czynniki niesprzyjające, cechy otoczenia, które mogą mieć

niekorzystny wpływ na funkcjonowanie pomiotu i utrudnić realizację jego celów.

Podstawą do stworzenia poniższych analiz były wyniki prac Podzespołów Roboczych.

Tabela 36. Obszar spraw społecznych

Atuty Miasta Słabości Miasta

Korzystne położenie (miasto tranzytowe, bliskość

trzech lotnisk),

Dobra infrastruktura drogowa,

Powstanie dużej liczby miejsc parkingowych w

centrum miasta,

Wysoki potencjał zasobów ludzkich miasta,

Realizowane projekty aktywizujące osoby bezro-

botne w mieście,

Wyznaczanie nowych miejsc pod budownictwo

zgodnie z Miejscowym Planem Zagospodarowania

Przestrzennego (budownictwo jedno i wieloro-

dzinne),

Powstawanie nowych mieszkań komunalnych,

Dobrze funkcjonujące służby mundurowe,

Fundusze z miasta na monitoring placówek oświa-

towych i zdrowia przez firmy ochroniarskie,

Niewystarczające wykorzystanie potencjału

zasobów ludzkich miasta,

Mało atrakcyjnych terenów inwestycyjnych (nie-

wystarczające środki na rewitalizację części tere-

nów poprzemysłowych i przebudowy infrastruk-

turalne, nieuregulowane kwestie własności części

terenów miasta),

Bezskuteczna aktywizacja osób trwale bezrobot-

nych,

Niewystarczająca liczba mieszkań komunalnych,

Niewystarczająca liczba miejsc parkingowych,

Niskie uposażenie większości mieszkańców unie-

możliwiający zakup mieszkania,

Bliskość dwóch stadionów: GKS Katowice i Ruchu

Chorzów – aktywność pseudokibiców przed

i po meczach,

45

Dobra infrastruktura wodociągowa,

Prowadzenie programów ochrony zdrowia oraz

zapobiegania uzależnieniem,

Funkcjonowanie wysokospecjalistycznych oddzia-

łów szpitalnych w szpitalu miejskim,

Stworzenie możliwości rezerwacji wizyty u specja-

listów drogą internetową,

Pozytywne nastawienie decydentów do rozwoju

prywatnej i publicznej służby zdrowia,

Dobrze funkcjonujące ośrodki świadczące usługi

na rzecz osób niepełnosprawnych,

Istnienie oferty dla osób starszych (w zakresie

opieki, pomocy i kultury),

Wysoki poziom kształcenia w przedszkolach

i szkołach,

Dobra baza oświatowa (infrastruktura i wyposa-

żenie),

Dobre wyniki kształcenia,

Wykształcona i wykwalifikowana kadra,

Dobra baza sportowa i rekreacyjna, umożliwiająca

tworzenie szerokiej i atrakcyjnej oferty,

Dobra współpraca trzech sektorów w tworzeniu

oferty kulturalnej i sportowo-rekreacyjnej,

Atrakcyjna oferta imprez i wydarzeń organizowa-

nych przez instytucje kultury, powstająca przy

wykorzystaniu potencjału związanego z tradycją

i historią miasta,

Duże zainteresowanie władz miasta sprawami

kultury,

Integracja środowisk twórczych i oświatowych

w celu integracji tych środowisk,

Festyny dzielnicowe integrujące środowisko lo-

kalne organizowane przez placówki kulturalne i

edukacyjne oraz Miejski Ośrodek Rekreacji i Spor-

tu i finansowane w znacznej części przez miasto,

Mapa zabytków i ciekawych miejsc Chorzowa

razem z opracowaniem foldera z informacją o po-

szczególnych obiektach, obiekty w mieście są

oznakowane,

Możliwość planowania budżetu obywatelskiego.

Bierna postawa części mieszkańców w obliczu

drobnej przestępczości i wandalizmu,

Zbyt małe dofinansowanie infrastruktury szpital-

nianej, poradnianej i sprzętu medycznego,

Niewystarczająca dostępność do badań i usług

rehabilitacyjnych finansowanych przez NFZ,

Niewystarczająca dostępność do usług specjali-

stycznych i liczba specjalistów, w przypadku usług

komercyjnych wysokie ceny i dłuższy niż w mia-

stach ościennych czas oczekiwania,

Konieczność płacenia za część usług w publicz-

nych ośrodkach zdrowia ze względu niedofinan-

sowanie,

Wysokie koszty i trudna dostępność do domów

pomocy społecznej(i ośrodków opieki nad oso-

bami starszymi,

Zbyt mała liczba pielęgniarek środowiskowych

skutkująca zbyt małą ilością czasu, który mogą

poświęcić poszczególnemu pacjentowi,

Nierównomierny dostęp do usług specjalistycz-

nych i rehabilitacji dla osób niepełnosprawnych

ruchowo,

Brak całodobowego ośrodka interwencji kryzy-

sowej (dla osób w stanie kryzysu psychicznego),

Niewystarczająca liczba miejsc w Szpitalu Miej-

skim na oddziałach geriatrii, opieki paliatywnej

i rehabilitacji,

Część szkół nieprzygotowana na przyjęcie sześcio-

latków (baza i nauczyciele),

Niewielka aktywność kulturalna części młodzieży,

Bariery architektoniczne w części obiektów

świadczących ofertę kulturalną i sportowo-

rekreacyjną,

Niewystarczająca oferta sportowo-rekreacyjna

dla osób niepełnosprawnych,

Pogarszająca się sytuacja finansowa części miesz-

kańców uniemożliwiająca korzystanie z oferty

kulturalnej i sportowej,

Brak ciągłości finansowania edukacji,

Brak miejskiego rynku jako miejsca integracji

mieszkańców różnych dzielnic,

Tory kolejowe dzielące miasto na dwie części,

Bardzo zły stan techniczny i nieestetyczny wygląd

dworców kolejowych (własność PKP) wpływająca

46

na wizerunek miasta,

Coraz większa anonimowość, malejący poziom

integracji społeczeństwa.

Szanse w otoczeniu Zagrożenia w otoczeniu

Osoby przyjezdne zainteresowane życiem w Cho-

rzowie,

Programy międzynarodowej wymiany młodzieży,

Dofinansowania unijne na aktywizację zawodową

mieszkańców,

Współpraca Miasta z Towarzystwami Budownic-

twa Społecznego mająca na celu zwiększenie licz-

by dostępnych mieszkań,

Środki unijne na rewitalizację obszarów postindu-

strialnych,

Współdziałanie jednostek mundurowych

z jednostkami z sąsiednich miast,

Realizowane programy uwrażliwiające mieszkań-

ców w zakresie zgłaszania zauważonych aktów

łamania prawa,

Programy ochrony zdrowia realizowane przez

Wojewodę, Ministerstwo Zdrowia (NFZ), Sanepid,

Inwestorzy tworzący niepubliczną ofertę i infra-

strukturę w zakresie ochrony zdrowia,

Mieszkańcy miast ościennych zainteresowani

ofertą edukacyjną Chorzowa,

Dobry dojazd do instytucji kultury,

Atrakcyjna oferta kulturalna miast ościennych

(uzupełniająca ofertę Miasta i motywującą miej-

skie instytucje do ponoszenia poziomu usług),

Dostępne środki unijne na realizację przedsię-

wzięć z zakresu kultury, sportu i rekreacji,

Ścisła współpraca instytucji kultury i artystów

z ościennych miast,

Organizacja imprez w Skansenie i Planetarium

oraz na pozostałym terenie Parku Śląskiego (moż-

liwość integracji mieszkańców oraz promocji mia-

sta i śląskości),

Szlak Zabytków Techniki oraz Industriada – impre-

za propagująca zabytki techniki na terenie całego

Śląska.

Emigracja zarobkowa (zagraniczna) zmniejszająca

liczbę mieszkańców miasta,

Przepisy prawne sprzyjające biernej postawie

osób bezrobotnych korzystających z pomocy

społecznej,

Niewystarczające uregulowania prawne odnośnie

ustalania wysokości czynszów oraz remontów

(skutkujące pogarszaniem się stanu kamienic),

Duża liczba przestępstw popełnianych przez oso-

by przyjezdne,

Niestabilne i niejasne prawo oświatowe,

Braki w programach edukacyjnych: brak przygo-

towania do praktycznego wykonywania zawodu,

brak ćwiczenia kompetencji miękkich, brak

wychowania obywatelskiego,

Studia podyplomowe traktowane równorzędnie

ze studiami magisterskimi, co obniża to jakość

kształcenia,

Negatywna selekcja do zawodu nauczyciela skut-

kująca brakiem predyspozycji do wykonywania

zawodu części nauczycieli,

Konkurencyjne oferty kulturalne miast ościennych,

Grupy pseudokibiców i chuliganów, którzy zakłó-

cają wydarzenia sportowe i kulturalne,

Niedoinwestowanie służb mundurowych wynika-

jące z polityki państwa,

Niewystarczające finanse na opiekę ze środków

NFZ i bezpośrednio z budżetu państwa.

47

Tabela 37. Obszar zasobów i potencjałów Miasta


Położenie w Aglomeracji Górnośląskiej,

Przynależność do Komunikacyjnego Związku Ko-

munalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysło-

wego,

Przynależność do Związku Subregionu Centralnego,

Dobre skomunikowanie Chorzowa z miastami

w regionie i w kraju,

Sprawny układ komunikacyjny w osi wschód-

zachód (autostrada A4 i DTŚ),

Dynamicznie rozwijające się budownictwo miesz-

kaniowe (dobre ceny mieszkań),

Zlokalizowana na terenie Miasta nowoczesna,

ekologiczna elektrociepłownia,

Możliwość rozbudowy sieci ciepłowniczej,

Posiadanie terenów do zagospodarowania

(w tym terenów poprzemysłowych gdzie trwają

procesy rewitalizacyjne),

Miasto w pełni skanalizowane (98%), posiada

nowoczesną oczyszczalnię ścieków,

100% Miasta pokryte Miejscowym Planem Zago-

spodarowania Przestrzennego,

Duża powierzchnia terenów zielonych w Mieście

(Park Śląski) – wymogi MPZP dotyczące zachowa-

nia min. 20% powierzchni biologicznie czynnej

przy tworzeniu nowych inwestycji,

Zwiększająca się świadomość mieszkańców odno-

śnie segregacji śmieci,

Zrewitalizowanie parków i terenów poprzemy-

słowych na cele rekreacyjne,

Zlokalizowanie centrum logistycznego Prologis,

System ulg dla nowych przedsiębiorców,

Wysoki poziom edukacji,

Wysoki poziom tożsamości lokalnej mieszkańców,

Miejski Konserwator Zabytków posiada część

kompetencji Wojewódzkiego Konserwatora Za-

bytków –przyspieszony proces decyzyjny,

Zlokalizowanie Górnośląskiego Parku Etnograficz-

nego w granicach Miasta,

Częste awarie sieci kanalizacyjnej (w starej zabu-

dowie),

Nieuregulowany stan prawny części sieci

i budynków,

Niewykorzystane możliwości transportu kolejo-

wego pasażerskiego przez Chorzów-Miasto,

Zły stan techniczny dworców,

Rosnące koszty utrzymania inwestycji zrealizowa-

nych ze środków zewnętrznych,

Niezagospodarowane, wymagające zrewitalizo-

wania tereny poprzemysłowe – brak dużych,

korzystanie zlokalizowanych i uzbrojonych

terenów inwestycyjnych,

Niewydolność układu komunikacyjnego w osi

północ-południe,

Niekorzystny układ przestrzenny miasta będący

konsekwencją rozwoju przemysłu w latach mi-

nionych,

Niski priorytet rewitalizacji przyrodniczo-

krajobrazowej w budżecie Miasta,

Zmniejszająca się liczba mieszkańców – ujemny

przyrost naturalny i emigracja zarobkowa,

Niewystarczające środki finansowe budżetu

Miasta i budżetów gospodarstw domowych

na działania proekologiczne,

Dzikie wysypiska śmieci na terenie Miasta

i obszarach niezurbanizowanych,

Wysokie koszty opieki społecznej,

Oferta edukacyjna niedostosowana do rynku

pracy,

Bierna postawa części osób bezrobotnych,

Przedłużający się remont Stadionu Śląskiego,

Zubożenie społeczeństwa będące barierą

w korzystaniu z oferty kulturalnej,

Ograniczone środki w budżecie Miasta na działal-

ność kulturalną.

48

Planetarium,

Działające instytucje kultury: Teatr Rozrywki,

Teatr impresaryjny, Domy Kultury,

Istnienie licznego i zorganizowanego środowiska

plastycznego,

Aktywność organizacji pozarządowych działają-

cych w obszarze kultury – dobra współpraca

z Miastem,

Współudział w organizacji imprez na szczeblu

regionalnym np. Industriadzie,

Funkcjonowanie stowarzyszeń o charakterze

regionalnym – wdrożony program edukacji regio-

nalnej – śląskiej w placówkach oświatowych.


Lokalizacja Miasta – bliskość do stolicy regionu,

Wytyczne Komisji Europejskiej w zakresie finan-

sowania procesów (wysoki priorytet rewitalizacji

na okres 2014-2020),

Zewnętrzne środki finansowania rewitalizacji

przyrodniczo-krajobrazowej,

Aktywizacja terenów zlokalizowanych przy nowej

trasie drogowej – połączenia A4-A1,

Korzystne zmiany w systemie kształcenia zawo-

dowego,

Rozwój branż kluczowych dla woj. śląskiego

(energetyka, ICT, medycyna),

Oferta kulturalna miast sąsiednich.

Stworzenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej

Duże zanieczyszczenia powietrza w regionie,

Niekorzystne, podejmowane w sposób niemery-

toryczny decyzje na poziomie wojewódzkim bądź

centralnym, dotyczące finansowania dużych,

istotnych dla miasta i regionu inwestycji

drogowych,

Wysokie koszty działań proekologicznych (np.

wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych),

Brak skutecznych regulacji prawnych w zakresie

działań proekologicznych (np. selektywnej zbiórki

odpadów w kraju),

Konkurencja ze strony miast ościennych (w zakre-

sie oferty edukacyjnej, podnoszenia kwalifikacji

zawodowych itp.),

Niekorzystna dynamika zmian na rynku pracy

w ujęciu krajowym,

Niewystarczające, nieprecyzyjne i niespójne

uregulowania prawne dotyczące przestrzeni

miejskiej,

Tabela 38. Obszar spraw gospodarczych i promocji Miasta


Istniejący Plan Zagospodarowania Przestrzennego

Miasta,

Istniejący projekt utworzenia specjalnej strefy

ekonomicznej na terenie Chorzowa,

Istniejące ulgi w podatku od nieruchomości

Niekorzystna struktura wiekowa – zmniejszająca

się liczba osób w wieku produkcyjnym

(co wpływa na spadek siły nabywczej),

Ograniczona podaż terenów przygotowanych

dla prowadzenia inwestycji,

49

z tytułu rozpoczęcia działalności gospodarczej,

Dostępność środków na rozpoczęcie działalności

gospodarczej (w ramach działalności Urzędu

Pracy),

Dostępność środków na doposażenie nowych

stanowisk pracy w istniejących firmach

(w ramach działalności Urzędu Pracy),

Rozwinięta edukacja i szkolnictwo wyższe,

Istniejąca instytucja wspierania przedsiębior-

czości,

Aktywność Urzędu Pracy w zakresie przygoto-

wania zawodowego (szkolenia etc.),

Korzystne położenie miasta w aglomeracji –

bardzo dobry układ komunikacyjny,

Rozwinięta sieć instytucji otoczenia biznesu,

Dostępność usług wspierających uruchamianie

i prowadzenie działalności gospodarczej,

Priorytet dla wspólnych przedsięwzięć przedsię-

biorstw w polityce UE i PL (dostępność środków

finansowych),

Dostępne wzorce – doświadczenia dotyczące

tworzenia i działania klastrów,

Istniejąca strategia komunikacji marketingowej

i promocji miasta Chorzów do 2016 roku,

Działający „Najlepszy system nawigacji po obiek-

tach zabytkowych miasta Chorzów”,

Rozwinięte zróżnicowane działania promocyjne,

Silna marka Ruch Chorzów,

Duży udział terenów zieleni (Park Śląski),

Atrakcyjna oferta kulturalna miasta,

Współpraca z zagranicznymi miastami partner-

skimi,

Rozwój ośrodków naukowych (w tym Śląskiego

Międzyuczelnianego Centrum Edukacji i Badań

Interdyscyplinarnych),

Organizacja cyklicznych konkursów dla przed-

siębiorców (Chorzowskie Smaki, Chorzowski

Przedsiębiorca Roku),

Pozytywny klimat inwestycyjny w mieście.

Bardzo duże obciążenie budżetu miasta wydat-

kami na pomoc społeczną,

Istniejąca „szara strefa” na rynku pracy,

Niski poziom integracji środowiska gospodarcze-

go – brak silnej reprezentacji przedsiębiorców,

Niedostateczna koordynacja w zakresie prze-

pływu informacji i tworzenia oferty dla przed-

siębiorców,

Brak doświadczenia i tradycji przedsiębiorców

w prowadzeniu wspólnych przedsięwzięć,

Nieefektywna współpraca w ramach Górnoślą-

skiego Związku Metropolitalnego,

Niekorzystny wizerunek miasta związany

z jego przemysłową przeszłością,

Niekorzystna struktura wielkości terenów inwe-

stycyjnych (bardzo małe lub bardzo duże),

Stosunkowo wysokie ceny nieruchomości

komercyjnych,

Wysoki stopień degradacji zasobów

mieszkaniowych,

Dysproporcja w sprzedaży terenów – przeważają

tereny pod budownictwo mieszkaniowe,

Nieatrakcyjna oferta handlowo-usługowa ulicy

Wolności (będącej „wizytówką miasta”).

50


Dostępność środków zewnętrznych na rozwój

przedsiębiorstw,

Rozwój środowiska akademickiego w sąsiednich

ośrodkach miejskich (szczególnie Katowice

i Gliwice),

Rynek pracy w miastach aglomeracji (możliwość

zatrudnienia mieszkańców miasta poza

Chorzowem),

Bardzo dobrze rozwinięta sieć Instytucji Otocze-

nia Biznesu w najbliższym otoczeniu miasta,

Bliskość rozwiniętych ośrodków miejskich

(Katowice, Gliwice, Ruda Śląska) – rynki zbytu

(prowadzenie wspólnych biznesów na terenie

kilku miast).

Skomplikowane procedury i niewystarczająca

wiedza utrudniające pozyskanie środków

zewnętrznych przez przedsiębiorców,

Niekorzystne regulacje dotyczące składek

zdrowotnych osób bezrobotnych (płaci je

Urząd Pracy),

Niemotywujący do podjęcia pracy system

pomocy społecznej,

Niestabilny rynek pracy w miastach aglomeracji

(co dotyka zatrudnionych tam mieszkańców

Chorzowa),

Przejmowanie przez banki komercyjne narzędzi

i instrumentów wsparcia finansowego dla

przedsiębiorców,

Konieczność konkurowania z bogatą ofertą

inwestycyjną okolicznych miast,

Narastające zjawisko traktowania Chorzowa

jako „sypialni” – życie gospodarcze przenosi się

do innych miast,

Istnienie specjalnych stref ekonomicznych

na terenie innych miast.

51

7. Analiza problemów

Podzespoły projektowe dokonały identyfikacji najważniejszych problemów, których rozwiązanie po-

winno należeć do celów Strategii. Problemy te zostały przeanalizowane i podzielone na podobszary

tematyczne.

7.1. Obszar spraw społecznych

1. Zabezpieczenie materialne

Problemy:

wysokie bezrobocie (w tym bezrobocie dziedziczone),

brak dopasowania systemu edukacji do potrzeb rynku pracy,

występujące patologie społeczne (bezrobocie, alkoholizm, przemoc, zachowania aspołeczne),

szczególnie w enklawach w poszczególnych dzielnicach,

niskie dochody miasta wynikające z niskich wpływów z podatków,

niskie płace większości mieszkańców,

ujemny przyrost naturalny (zmniejszenie się liczby osób w wieku produkcyjnym),

wzrastające potrzeby zapewnienia oczekującym miejsc w przedszkolach

spadek liczby uczniów w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych,

emigracja (szczególnie osób młodych i wykształconych).

2. Mieszkalnictwo

Problemy:

zbyt mała liczba mieszkań komunalnych,

bardzo niski standard mieszkań komunalnych,

wysokie koszty zakupy lub wynajmu mieszkania (brak możliwości wykupu mieszkań komu-

nalnych po preferencyjnych cenach).

3. Bezpieczeństwo życia, zdrowia i mienia

Problemy:

zbyt mała liczba patroli policji i straży miejskiej w stosunku do potrzeb,

wysoki poziom drobnej przestępczości i wandalizmu,

bardzo duże natężenie ruchu samochodowego,

brak monitoringu miejskiego.

52

4. Ochrona zdrowia i życia

Problemy:

długi czas oczekiwania na wizytę u lekarza specjalisty,

brak dostępu do usług w zakresie zdrowia psychicznego,

brak świadomości znaczenia zdrowego trybu życia wśród mieszkańców powodujący liczne za-

chorowania na choroby cywilizacyjne,

niewystarczająca opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieżą w placówkach oświatowych.

5. Opieka

Problemy:

niewystarczająca miejsc w żłobkach (zarówno publicznych, jak i prywatnych),

zbyt mała liczba szkół dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych,

część obiektów użyteczności publicznej niedostosowana do potrzeb osób z ograniczoną zdol-

nością ruchową,

część środków komunikacji publicznej i chodników niedostosowane do potrzeb osób z ogra-

niczoną zdolnością ruchową,

zbyt mała liczba miejsc parkingowych dla osób niepełnosprawnych.

6. Kultura, sport, rekreacja, wypoczynek, przyjemności

Problemy:

istnienie grup nieuczestniczących w kulturze (instytucje kultury nie mają potrzebnych danych

na temat ich specyfiki i potrzeb),

Wysokie ceny biletów na część wydarzeń kulturalnych i sportowo-rekreacyjnych,

Niewystarczająca liczba miejsc parkingowych przy obiektach miejsc kultury sportu i rekreacji

(w znacznej części miejsca te są płatne),

Brak informacji turystycznej w dogodnej lokalizacji (w centrum miasta).

7. Kontakty społeczne, więź grupowa, tożsamość z miastem

Problemy:

brak Rynku będącego miejscem integracji mieszkańców,

nie w pełni wykorzystany potencjał osób starszych jako uczestników inicjatyw społecznych

i obywatelskich,

nie w pełni wykorzystany potencjał młodzieży jako uczestników inicjatyw społecznych

i obywatelskich.

53

8. Rozwój ludzi

Problemy:

brak możliwości długoterminowego planowania w oświacie ze względu na często zmieniające

się prawo,

problemy kadrowe w oświacie (niewystarczające odniesienie do jakości pracy w wynagradza-

niu, ograniczanie przywilejów wynikających z karty nauczyciela),

system nauczania WF niedostosowany do potrzeb, oczekiwań i możliwości dzieci,

brak bazy sportowej przy niektórych obiektach szkolnych.

7.2. Obszar zasobów i potencjałów Miasta

1. Zasoby techniczne

Problemy:

zły stan techniczny części budynków mieszkalnych – dekapitalizacja zasobów technicznych,

niskie walory estetyczne (zwłaszcza parterów budynków),

stara sieć wodociągowo-kanalizacyjna w różnych częściach Miasta,

nieuzbrojone tereny (sieć drogowa, sieć wodno-kanalizacyjna) w dolnej części ul. Wiejskiej,

Nowej i Siemianowickiej,

brak remontów sieci wodno-kanalizacyjnej o nieuregulowanym stanie prawnym (dotyczy

to majątków pozakładowych, poprzemysłowych) w różnych częściach Miasta,

zróżnicowany poziom rozwoju infrastruktury w poszczególnych dzielnicach, np. zaniedbana

infrastruktura techniczna w części dzielnic Miasta (np. „Kwartał Cwajki”),

niskie poczucie bezpieczeństwa mieszkańców w różnych częściach Miasta,

brak monitoringu na terenie całego Miasta,

niewystarczająca, w stosunku do potrzeb liczba mieszkań socjalnych,

bariery architektoniczne (niektóre obiekty użyteczności publicznej, część chodników, budow-

nictwo mieszkaniowe) oraz brak dostosowania środków komunikacji publicznej do potrzeb

osób niepełnosprawnych,

niewystarczająca liczba mieszkań przystosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych,

niezagospodarowanie dużej liczby pustostanów po lokalach usługowych znajdujących się na

parterze budynków.

54

2. Potencjał i ład przestrzenny

Problemy:

duża powierzchnia zdegradowanych terenów poprzemysłowych, w dużej mierze nienależą-

cych do Miasta,

utrudnione połączenie autostrad A1 z A4,

Brak kompleksowego podejścia do koncepcji zagospodarowania przestrzeni publicznej

dla całego Miasta odzwierciadlającego jego charakter,

3. Potencjał ekologiczny

Problemy:

nasilone zjawisko niskiej emisji,

wysoki poziom zapylenia i zanieczyszczenia powietrza w Mieście,

niska świadomość znacznej części społeczeństwa w zakresie działań proekologicznych,

duża ilość składowanych odpadów zwłaszcza poprzemysłowych,

przekroczone normy hałasu komunikacyjnego w Mieście,

problem niskiej zapachowej jakości powietrza związany z przetwarzaniem odpadów w pół-

nocnej części miasta.

4. Potencjał ludzki

Problemy:

spadek liczby mieszkańców (spowodowane starzeniem się społeczeństwa oraz emigracją),

wysoka stopa bezrobocia,

wiele osób pracujących w „szarej strefie”,

niewystarczająca współpraca Ośrodka Pomocy Społecznej z Powiatowym Urzędem Pracy,

niskie płace (w stosunku do średniej krajowej),

system kształcenia zawodowego niedostosowany do uwarunkowań rynku pracy,

niewykorzystany potencjał kadry naukowej oraz wysoko wyspecjalizowanych fachowców

(zwłaszcza w obszarze współpracy nauki z biznesem),

brak strefy ekonomicznej na terenie Miasta.

5. Potencjał kulturowy

Problemy:

niszczenie części obiektów zabytkowych (brak prawnych możliwości egzekwowania właści-

wego poziomu utrzymywania ich),

55

brak kina (nawet studyjnego).

7.3. Obszar spraw gospodarczych i promocji Miasta

1. Przedsiębiorczość, mikroprzedsiębiorstwa, MŚP

Problemy:

wysokie koszty pracy,

nadmierne wymagania formalne w szczególności do małych firm,

niski poziom współpracy między przedsiębiorcami (obawa przed konkurencją, niski i spadający

poziom zaufania),

słabo rozwinięte instytucjonalne formy reprezentacji przedsiębiorców,

mała siła kapitałowa przedsiębiorstw,

niewystarczająco rozwinięte narzędzia finansowego wsparcia przedsiębiorców,

niekorzystna struktura przedsiębiorstw (dominacja firm handlowych i usługowych),

niski poziom innowacyjności przedsiębiorstw (niewielki stopień współpracy środowisk nau-

kowych z przedsiębiorcami, mało rozwinięta działalność B+R).

2. Duże przedsiębiorstwa

Problemy:

trudności z zagospodarowaniem dużych terenów poprzemysłowych będących w posiadaniu

przedsiębiorstw,

niewystarczające środki finansowe na rewitalizację obszarów poprzemysłowych (zbyt mała

liczba projektów dotyczących rewitalizacji).

3. Rynek pracy

Problemy:

duża liczba osób długotrwale bezrobotnych (zwłaszcza z grup w szczególnej sytuacji na rynku

pracy),

niedopasowanie systemu oświaty do warunków rynku pracy,

niepełna współpraca przedsiębiorców z Urzędem Pracy w kwestii wolnych miejsc pracy,

niewystarczające środki finansowe na aktywizację osób bezrobotnych.

4. Instytucje otoczenia biznesu

Problemy:

niewystarczające wsparcie Instytucji Otoczenia Biznesu udzielane przedsiębiorcom,

56

niewystarczające środki finansowe na działalność Instytucji Otoczenia Biznesu (IOB) (prowa-

dzonych przez instytucje publiczne lub organizacje pozarządowe),

niewystarczająca komunikacja pomiędzy Instytucjami Otoczenia Biznesu, Miastem i przedsię-

biorcami,

brak podtrzymania efektów prowadzonych projektów finansowanych ze środków zewnętrznych,

niedostateczne rozpoznanie potrzeb przedsiębiorców.

5. Konkurencyjna współpraca

Problemy:

małe zainteresowanie przedsiębiorców współpracą (istniejące inicjatywy współpracy są słabo

rozwinięte, wśród przedsiębiorców brakuje wiedzy na temat potencjalnych obszarów współ-

pracy),

niski poziom zaufania społecznego.

6. Polityka gospodarcza i promocja Miasta

Problemy:

brak spójnej, długookresowej polityki stymulującej rozwój miasta.

57

Część II

STRATEGIA ROZWOJU CHORZOWA DO ROKU 2030

8. Założenia strategii

8.1. Podstawowe założenia organizacyjne

Tworzenie Strategii Rozwoju Miasta będącej scenariuszem osiągania celów, do których dąży wspólnota

samorządowa, oraz narzędziem, dzięki któremu możliwe ma być osiągnięcie celów rozwojowych,

musi opierać się na określonych założeniach. Założenia stanowią warunki brzegowe niezbędne do

prawidłowego sformułowania strategii rozwoju i były określane na początku jej powstawania. Poniżej

znajduje się wykaz najważniejszych założeń w ramach projektu tworzenia dokumentu „Strategia

Chorzowa do roku 2030”:

1. Perspektywa planowania – do 2030 roku.

2. Decyzje zawarte w strategii rozwoju będą służyły mieszkańcom Miasta.

3. Strategia będzie najogólniejszym dokumentem planistycznym Miasta.

4. W strategii znajdą się również cele i zadania wynikające z funkcji pełnionej w Miejskim Obsza-

rze Funkcjonalnym i w układzie metropolitalnym Śląska.

5. Strategia będzie spójna z zamierzeniami Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie

2020+”.

6. Zadaniem strategii jest ułatwienie władzom samorządowym utrzymania głównych długookre-

sowych celów rozwoju Miasta.

7. Strategia będzie wskazywała zadania wspólne partnerów społecznych.

8. Projekt dokumentu strategii rozwoju zostanie poddany konsultacji społecznej.

9. Realizacją strategii będą kierowały władze wykonawcze Miasta.

10. Strategia została opracowana w ramach projektu „Zintegrowane podejście do problemów

obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic”. Projekt

jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego

Pomoc Techniczna 2007 – 2013. Głównym jego celem jest opracowanie zintegrowanego po-

dejścia do problemów obszarów funkcjonalnych tych trzech miast i przygotowanie wspólnej

dla całego obszaru strategii rozwoju obszaru funkcjonalnego.

8.2. Założenia dotyczące partycypacji społecznej

Pierwszym istotnym uwarunkowaniem, które wpłynęło zarówno na przebieg prac, jak i samą treść

Strategii, było znaczenie partnerstwa i współpracy trzech sektorów (Publicznego, Prywatnego i Poza-

rządowego). Wiedza i opinie poszczególnych grup interesariuszy (samorządu, instytucji publicznych,

58

organizacji pozarządowych, różnych grup mieszkańców) były podstawą tworzenia strategii. Prace nad

Strategią miały uspołeczniony charakter, odbywały się w oparciu o metodę partycypacyjno-eksperc-

ką, a więc przy udziale lokalnej społeczności, przy wsparciu konsultantów zewnętrznych.

8.3. Założenia dotyczące zrównoważonego rozwoju

Drugim ważnym filarem prac nad Strategią stanowiło ukierunkowanie na zrównoważony rozwój.

Został on po raz pierwszy zdefiniowany w 1987 r. w Raporcie Światowej Komisji Środowiska i Rozwo-

ju (Raport Brundtlanda,) jako „Proces mający na celu zaspokojenie aspiracji rozwojowych obecnego

pokolenia, w sposób umożliwiający realizacje tych samych dążeń następnym pokoleniom”. Jego wa-

runek stanowi integracja działań politycznych, gospodarczych i społecznych i zachowanie równowagi

i trwałości podstawowych procesów przyrodniczych. Jego komponentami są:

1. Rozwój społeczny – kreowanie samorządowej świadomości i samodzielności, efektywne za-

spokajanie zbiorowych potrzeb; jawność sprawowania władzy; dbałość o odpowiednio wyso-

ki poziom technologii itp.,

2. Rozwój ekologiczny i przestrzenny – poszanowanie zasobów środowiska naturalnego; odbudo-

wa i ochrona zasobów; redukcja emisji zanieczyszczeń, staranne planowanie przestrzenne itp.,

3. Rozwój gospodarczy – tworzenie miejsc pracy; maksymalizacja dochodów; poszerzanie ryn-

ków zbytu; minimalizacja kosztów własnych itp.

Wykres 15. Obszary rozwojowe, w ramach których była opracowywana Strategia

Źródło: opracowanie własne.

59

Idea zrównoważonego rozwoju znalazła odzwierciedlenie w oparciu całości prac nad strategią

na trzech obszarach rozwojowych, którym odpowiadały trzy Podzespoły Robocze: do spraw społecz-

nych, do spraw zasobów i potencjałów Miasta, do spraw gospodarczej i promocji Miasta. Każdy z nich

opracowywał elementy Strategii w ramach podobszarów wchodzących w skład danego obszaru.

Z powyższych uwarunkowań wynikają zasady, według których przebiegał proces budowania Strategii:

1. Zgodność z zasadami zrównoważonego rozwoju,

2. Spójność ze Strategiami: województwa oraz powiatów i gmin sąsiednich,

3. Uwzględnienie celów i zadań wynikających z układu metropolitalnego,

4. Określenie sposobu zarządzania realizacją Strategii, monitorowania i oceny,

5. Pragmatyczny charakter (tj. przełożenie celów strategiczne na cele operacyjne i konkretne

działania),

6. Dynamiczność (opracowanie zasad weryfikowania i aktualizacji dokumentu).

60

9. Wizja Miasta

Wizja przedstawia pożądany obraz w danym okresie. Jest opisem wizerunku Miasta w odległej przy-

szłości, przy założeniu wystąpienia korzystnych uwarunkowań. Jest to koncepcja pewnego modelu

w przyszłości. Powinna być ona motywująca, określając pozytywny obraz uwzględniający lokalne

uwarunkowania.

Mając na uwadze oczekiwania mieszkańców oraz władz, Chorzów w 2030 r. powinien być miastem:

zapewniającym mieszkańcom wysoki standard życia,

mającym silną pozycję w aglomeracji,

ekologicznym i przyjaznym środowisku,

szanującym tradycję i korzystającym ze swojego potencjału kulturalno-historycznego,

inkluzywnego społeczeństwa bez barier,

rewitalizującym i wykorzystującym tereny poprzemysłowe dla rozwoju gospodarczego,

atrakcyjnym dla przedsiębiorców,

nowoczesnej gospodarki i innowacji technologicznej,

stanowiącym lokalne centrum rekreacji, rozrywki i sportu,

dbającym o edukację i rozwój mieszkańców,

wpierającym rozwój rynku pracy,

przyjaznym rodzinie,

odznaczającym się wysokim poziomem ładu przestrzennego i estetyką przestrzeni publicznych.

W ZWIĄZKU Z TYM WIZJA CHORZOWA TO:

Miasto łączące tradycję z nowoczesnością

dla tworzenia optymalnych warunków

dla rozwoju otwartego społeczeństwa

i gospodarki opartej na wiedzy.

61

10. Misja Miasta

Misja stanowi syntetyczną deklarację określającą najwyższego poziomu cel, najogólniejszą koncepcję

działania. W Strategii tworzonej z udziałem partnerów społecznych, misja określa też wspólne zobo-

wiązania wobec przyszłości.

Mające na uwadze powyższą definicję Chorzów w 2030 roku powinien być miastem:

atrakcyjnym dla mieszkańców,

solidarnego, otwartego społeczeństwa,

stwarzającym szanse przedsiębiorcom,

szanującym tradycję,

atrakcyjnym turystycznie.

W ZWIĄZKU Z TYM MISJA CHORZOWA TO:

Kreowanie miasta przyjaznego dla mieszkańców,

przedsiębiorców i turystów

w oparciu o posiadany potencjał

oraz kapitał społeczny.

62

11. Cele strategiczne

Cele strategii to różne aspekty przyszłego, pożądanego stanu Miasta, a więc Wizji. Na najwyższym poziomie planowania znajdują się cele strategiczne.

Są one najbardziej ogólne, wskazują pożądane kierunki rozwoju.

Celom strategicznych podporządkowane są cele operacyjne. Są to elementy konieczne dla realizacji celów strategicznych, odnoszą się więc do mniejszych wycinków

funkcjonowania miasta i są bardziej szczegółowe. Zarówno cele strategiczne i operacyjne zostały opracowane na podstawie wyników pracy Podzespołów Roboczych.

Tabela 39. Drzewo celów strategicznych i operacyjnych

Obszar społeczny

Cele strategiczne Cele operacyjne

1. Miasto sprawnym

koordynatorem działań

trzech sektorów

(publicznego, prywatne-

go i pozarządowego)

zaspokajających

potrzeby mieszkańców

1.1. Wypracowane korzystne warunki dla rozwoju nowych przedsiębiorstw,

1.2. Wypracowane korzystne warunki dla zwiększenia ilości miejsc pracy w istniejących przedsiębiorstwach,

1.3. Rozwinięta współpraca z Towarzystwami Budownictwa Społecznego (TBS) oraz developerami – zwiększona liczba mieszkań,

1.4. Zmodernizowane mieszkania komunalne spełniające współczesne standardy,

1.5. Promowane pozytywne postawy i zachowania społeczności miasta (obywatelskie, prospołeczne),

1.6. Zaktywizowana społecznie młodzież,

1.7. Zaktywizowani społecznie seniorzy,

1.8. Pozytywne zmiany w świadomości bezrobotnych odnośnie aktywizacji zawodowej osób korzystających z Ośrodka Pomocy Spo-

łecznej.

2. Poznane i zaspokojone

potrzeby wszystkich

grup społecznych

w mieście

2.1. Zapewnione miejsce spełniające funkcję rynku,

2.2. Ograniczony ruch samochodowy w centrum miasta,

2.3. Wdrożony system monitorowania miasta,

2.4. Zapewniony dostęp do informacji o potrzebach i oczekiwaniach w zakresie kultury, sportu i rekreacji oraz turystyki.

63

3. Dobrze funkcjonujące

instytucje zaspokajające

potrzeby mieszkańców

w obszarze społecznym

3.1. Działalność Ośrodków Pomocy Społecznej ukierunkowana na usamodzielnianie się osób korzystających z pomocy,

3.2. Większa dostępność budynków użyteczności publicznej dla osób niepełnosprawnych,

3.3. Zapewniona baza sportowa (infrastruktura i wyposażenie) dla placówek oświatowych,

3.4. Usprawniony dostęp do służby zdrowia w mieście,

3.5. Zapewniony dostęp do opieki medycznej dzieci (w placówkach oświatowo-wychowawczych),

3.6. Zwiększony dostęp do usług w zakresie zdrowia psychicznego dla dzieci, młodzieży i dorosłych,

3.7. Skrócony czas oczekiwania na usługi rehabilitacyjne w mieście,

3.8. Zwiększona liczba miejsc w żłobkach publicznych,

3.9. Zwiększona liczba istniejących obiektów szkolnych i przedszkolnych dostosowanych do potrzeb osób z ograniczoną sprawnością

ruchową,

3.10.Zwiększona dostępność do bazy sportowo – rekreacyjnej w mieście,

3.11.Zwiększony dostęp do obiektów kultury, sportu, rekreacji i turystyki,

3.12.Zwiększony dostęp do oferty przedszkolnej dla dzieci z niedowidzeniem i niedosłuchem,

3.13.Zwiększona aktywność sportowa dzieci i młodzieży.

Obszar zasobów i potencjałów Miasta

4. Nowoczesna infra-

struktura i przestrzeń

publiczna dla wzrostu

potencjału miasta i za-

dowolenia mieszkańców

4.1. Zoptymalizowana gospodarka wodno-ściekowa w mieście,

4.2. Zwiększony poziom standardów mieszkaniowych,

4.3. Wyższy poziom bezpieczeństwa w mieście,

4.4. Przystosowanie miejsc publicznych do potrzeb osób niepełnosprawnych i likwidacja barier architektonicznych,

4.5. Zrewitalizowane tereny zdegradowane i zdewastowane,

4.6. Zwiększona dostępność i użyteczność terenów inwestycyjnych miasta,

4.7. Utworzona strefa ekonomiczna,

4.8. Utworzone nowe i zaktywizowane istniejące przestrzenie publiczne.

64

5. Zrównoważony rozwój

w celu podniesienia

standardów życia

5.1. Chorzów miastem zrównoważonego systemu transportu,

5.2. Poprawiony stan środowiska naturalnego,

5.3. Zwiększona atrakcyjność Chorzowa jako miejsca do zamieszkania,

5.4. Zrealizowany potencjał kulturowy miasta.

Obszar gospodarki i promocji Miasta

6. Wzrost gospodarczy

Miasta Chorzowa

6.1. Zwiększony poziom zatrudnienia w mikroprzedsiębiorstwach i MŚP,

6.2. Wysoka konkurencyjność mikroprzedsiębiorstw i MŚP w otoczeniu rynkowym,

6.3. Rozwinięta innowacyjność w sektorze mikroprzedsiębiorstw i MŚP,

6.4. Zwiększony potencjał produkcyjno-rynkowy dużych przedsiębiorstw,

6.5. Duży poziom zrównoważenia popytu i podaży na rynku pracy,

6.6. Wzrost zatrudnienia w grupie osób bezrobotnych korzystających z pomocy społecznej,

6.7. Wyższe standardy i jakość usług świadczonych przez Instytucje Otoczenia Biznesu (IOB),

6.8. Rozwinięta współpraca podmiotów gospodarczych,

6.9. Pozytywny wizerunek miasta,

6.10.Wzrost liczby inwestycji gospodarczych realizowanych w mieście.

65

12. Cele operacyjne

Cele operacyjne oraz powiązane z nimi działania zostały uporządkowane według podobszarów stanowiących zakresy prac poszczególnych podzespołów. Numery

celów są powiązane z ich przypisaniem do poszczególnych celów strategicznych (tabela powyżej). Do każdego z celów opracowane zostały wskaźniki rezultatu oraz

produktu.

Wskaźniki produktu (Output indicators) – wskaźniki, które mierzą zrealizowane zadania w ramach projektu. Dotyczą dóbr i usług będących przedmiotem inwestycji.

Wskaźniki rezultatu (Result indicators) – wskaźniki, które mierzą bezpośrednie efekty realizowanych zadań. Efekty te powinny być możliwe do zaobserwowania bez-

pośrednio po realizacji działań17.

Odnośnie wszystkich wskaźników zastosowany powinien być pomiar roczny.

12.1. Obszar spraw społecznych


Cele operacyjne Zadania realizacyjne Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu

1.1. Wypracowane korzystne warunki

dla rozwoju nowych przedsiębiorstw

Tworzenie systemu ulg podatko-

wych dla osób prowadzących

działalność gospodarczą.

Zapewnienie pomocy w pozyski-

waniu środków unijnych na roz-

poczęcie nowej działalności.

Tworzenie ulg podatkowych dla

osób rozpoczynających nową

Liczba prowadzonych programów

i akcji informacyjnych oraz edu-

kacyjne dla przedsiębiorców.

Rodzaje wprowadzonych ulg dla

osób rozpoczynających działal-

ność gospodarczą.

Przeprowadzone i udostępnione

Liczba nowych przedsiębiorstw.

Wskaźnik przyrostu liczby przed-

siębiorstw (procent założonych

w danym roku przedsiębiorstw

w ogólnej liczbie przedsię-

biorstw).

Liczba pozytywnie rozpatrzonych

wniosków o przyznanie środków

17

Na podstawie: Portal Funduszy Europejskich (https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl)

66

działalność.

Przeprowadzane i udostępniane

przez samorząd badania odno-

śnie najbardziej potrzebnych

branż i zawodów, udostępnianie

analiz odnośnie zapotrzebowania

miasta na rozwijanie działalności

w określonych branżach rynku.

badania rynku. unijnych.

Liczba przedsiębiorstw, którym

udzielono wsparcia w zakresie

pozyskiwania środków unijnych.

1.2. Wypracowane korzystne warunki

dla zwiększenia ilości miejsc pracy

w istniejących przedsiębiorstwach

Zapewnienie pomocy w pozyski-

waniu środków unijnych na roz-

wijanie dotychczasowej działal-

ności gospodarczej kreującej

nowe miejsca pracy.


firm rozwijających dotychczaso-

wą działalność w ramach, której

kreowane są nowe miejsca pracy.


osób rozpoczynających nową

działalność.

Przeprowadzane i udostępniane

przez samorząd badania rynku.

Programy wsparcia przedsiębior-

ców (porady prawne, edukacja

ekonomiczna).

Liczba programów i akcji infor-

macyjne oraz edukacyjne dla

przedsiębiorców.

Rodzaje wprowadzonych ulg dla

przedsiębiorstw kreujących nowe

miejsca pracy.

Przeprowadzone i udostępnione

badania rynku.

Liczba pozytywnie rozpatrzonych

wniosków o przyznanie środków

unijnych.

Liczba nowych miejsc pracy.

Stopa bezrobocia w mieście.

Liczba przedsiębiorstw, którym

udzielono wsparcia w zakresie

pozyskiwania środków unijnych.

67

3.1. Działalność Ośrodków Pomocy

Społecznej ukierunkowana na usamo-

dzielnianie się osób korzystających

z pomocy

Tworzenie skutecznych progra-

mów aktywizacji zawodowej bez-

robotnych.

Tworzenie programów edukacyj-

nych dla dzieci i młodzieży z ro-

dzin korzystających z pomocy

społecznej zwiększających aspi-

racje, poziom motywacji do pra-

cy, bycia samowystarczalnym

(programy innowacyjne w przed-

szkolach, szkołach podstawo-

wych i gimnazjalnych), rezulta-

tem programów będą zmiany

w świadomości młodego pokole-

nia odnośnie wartości aktywności

zawodowej, wyrwanie z biedy,

marazmu, indolencji.

Przeprowadzone programy akty-

wizacji zawodowej bezrobotnych

korzystających z pomocy spo-

łecznej.

Przeprowadzone programy dla

dzieci z rodzin korzystających

z pomocy społecznej.

Stopa bezrobocia wśród osób


łecznej.

Liczba osób korzystających z pro-

gramów aktywizacji zawodowej.

Liczba dzieci i młodzieży korzysta-

jących z programów edukacyj-

nych dla dzieci i młodzieży

z rodzin korzystających z pomocy

społecznej.

Liczba osób korzystających z po-

mocy społecznej, które zostały

podjęły pracę.

1.8. Pozytywne zmiany w świadomości

bezrobotnych odnośnie aktywizacji

zawodowej osób notorycznie korzysta-

jących z Ośrodka Pomocy Społecznej

Tworzenie programów edukacyj-

nych dla dzieci i młodzieży zwięk-

szających aspiracje, poziom mo-

tywacji do pracy, bycia samowy-

starczalnym (programy innowa-

cyjne w przedszkolach, szkołach

podstawowych i gimnazjalnych),

rezultatem programów będą

zmiany w świadomości młodego


dla dzieci i młodzieży.


aktywizacji bezrobotnych.

Stopa bezrobocia.

Liczba osób bezrobotnych, które

podjęły pracę poprzez Urząd

Pracy.

Liczba osób korzystających

z programów aktywizacji organi-

zowanych przez Urząd Pracy.

68

pokolenia odnośnie wartości

aktywności zawodowej, wyrwa-

nie z biedy, marazmu, indolencji.

Współpraca Ośrodka Pomocy

Społecznej z Urzędem Pracy

w zakresie kierowania bezrobot-

nych do udziału w programach

aktywizacyjnych.

2. Mieszkalnictwo


1.3. Rozwinięta współpraca z Towa-

rzystwami Budownictwa Społecznego

(TBS)i deweloperami

Wskazywanie i przeznaczanie

terenów pod budownictwo TBS

i dla deweloperów.

Uzbrajanie terenów pod budow-

nictwo mieszkaniowe.

Powierzchnia nowych terenów

przeznaczonych pod budownic-

two TBS (w ha) i dla deweloperów.

Powierzchnia uzbrojonych tere-

nów przeznaczonych pod bu-

downictwo mieszkaniowe (w ha).

Liczba udostępnionych budyn-

ków TBS i deweloperskich.

1.4. Zmodernizowane mieszkania ko-

munalne spełniające współczesne

standardy

Pozyskiwanie środków zewnętrz-

nych na remonty i modernizację

budynków i mieszkań komunal-

nych oraz na rewitalizację sub-

stancji zabytkowej.

Tworzenie systemu ulg w czynszu

dla lokatorów zainteresowanych

podnoszeniem standardu zaj-

mowanych mieszkań we wła-

snym zakresie.

Wprowadzone ulgi w czynszu dla

lokatorów zainteresowanych

podnoszeniem standardu zaj-

mowanych mieszkań we wła-

snym zakresie.

Wartość pozyskanych środków

środki zewnętrzne na remonty

i modernizację budynków i

mieszkań komunalnych oraz na

rewitalizację substancji zabytko-

Liczba osób korzystających z pro-

gramów dofinansowania do mo-

dernizacji budynków i mieszkań.

Liczba osób korzystających z ulg

związanych z podnoszeniem

standardu zajmowanych mieszkań.

Liczba zmodernizowanych/ zre-

witalizowanych obiektów.

Odsetek budynków komunalnych

69

Tworzenie programów dofinan-

sowania do modernizacji budyn-

ków i mieszkań.

Powrót do tworzenia preferen-

cyjnych możliwości wykupu lokali

na własność przez lokatorów.

wej (w PLN).

Prowadzone programy dofinan-

sowania do modernizacji budyn-

ków i mieszkań.

wymagających remontu.


wyposażonych w instalację C.O.


z dostępem do ciepłej wody.



2.3. Wdrożony system monitorowania

miasta

Zakup sprzętu wchodzącego

w skład systemu monitoringu.

Zapewnienie dostępu i współpra-

cy wszystkich służb działających

w zakresie bezpieczeństwa

publicznego do monitoringu.

Wartość inwestycji w zakresie

systemu monitoringu (w PLN).

Liczba działających punktów mo-

nitoringu.

Ilość punktów w mieście objęta

systemem monitoringu

Liczba przypadków wykorzystania

nagrań z monitoringu w postę-

powaniach prowadzonych przez

służby porządkowe.

2.2. Ograniczony ruch samochodowy

w centrum miasta

Budowa centrum przesiadkowego

Rozwinięcie i usprawnienie ko-

munikacji miejskiej, rowerowej

i pieszej.

Promowanie korzystania

z komunikacji publicznej.

Nowe miejsca przesiadkowe

i parkingowe.

Prowadzone programy promocji

komunikacji miejskiej.

Wybudowane ścieżki rowerowe

(w km).

Zbudowane / wyremontowane

chodniki w centrum miasta

(w km).

Natężenie ruchu samochodowe-

go w centrum miasta.

Liczba mieszkańców korzystają-

cych z komunikacji miejskiej.

70


Cele operacyjne Zadania realizacyjne Wskaźnik produktu Wskaźnik rezultatu

3.4. Usprawniony dostęp do służby

zdrowia w mieście

Upowszechnienie systemu elek-

tronicznej rejestracji pacjentów

funkcjonującego równolegle

z tradycyjnym, istniejącym sys-

temem rejestracji bezpośredniej

w publicznej opiece zdrowotnej.

Zwiększenie dostępności lekarzy

specjalistów.

Liczba placówek objętych syste-

mem elektronicznej rejestracji

pacjenta.

Liczba etatów lekarzy pierwszego

kontaktu w placówkach publicz-

nych.

Liczba etatów lekarzy specjali-

stów w placówkach publicznych.

Czas oczekiwania do lekarza

pierwszego kontaktu w placów-

kach publicznych (w dniach).

Czas oczekiwania do lekarza spe-

cjalisty w placówkach publicz-

nych (w dniach).

3.5.Zapewniony dostęp do opieki me-

dycznej dzieci (w placówkach oświa-

towo-wychowawczych)

Zatrudnienie higienistek w przed-

szkolach.

Akcje informacyjne dla dyrekcji

placówkach oświatowo-

wychowawczych.

Odsetek dzieci objętych opieką

medyczną w przedszkolach.

3.6. Zwiększony dostęp do usług w

zakresie zdrowia psychicznego dla

dzieci, młodzieży i dorosłych

Zwiększenie dostępu do lekarzy

psychiatrów i neurologów dzie-

cięcych dla dzieci i młodzieży.

Zwiększenie dostępu do usług

w zakresie zdrowia psychicznego

dla dorosłych w szczególności

opieki psychiatrycznej.

Prowadzenie działań uświada-

miających korzyści płynące

z opieki psychologiczno-

psychiatrycznej.

Liczba etatów lekarzy psychia-

trów i neurologów dziecięcych

dla dzieci i młodzieży.

Liczba etatów lekarzy psychia-

trów i neurologów.

Przeprowadzone programy edu-

kacyjne i informacyjne z zakresu

zdrowia psychicznego.

Czas oczekiwania na wizytę do

lekarzy psychiatrów i neurologów

dziecięcych dla dzieci i młodzieży

(w dniach).

Czas oczekiwania na wizytę

do lekarzy psychiatrów i neurolo-

gów dziecięcych dla dorosłych

(w dniach).

Liczba wizyt pacjentów lekarzy

psychiatrów i neurologów.

71

3.7. Skrócony czas oczekiwania na

usługi rehabilitacyjne w mieście Zwiększenie dostępu do usług

rehabilitacyjnych.

Wartość zakupionego sprzętu

umożliwiającego pełny zakres

świadczeń (w PLN).

Liczba etatów rehabilitantów.

Czas oczekiwania na usługi

rehabilitacyjne (w dniach).

5. Opieka


3.8. Zwiększona liczba miejsc w

żłobkach publicznych

Doposażanie istniejących placó-

wek umożliwiające uruchamianie

nowych oddziałów.

Zwiększenie liczby placówek po-

przez adaptację istniejących bu-

dynków lub tworzenie nowych.

Wartość inwestycji w sprzęt i bazę

lokalową istniejących placówek

(w PLN).

Liczba wyremontowanych / zaadap-

towanych budynków, gdzie mogą

powstać nowe placówki.

Liczba miejsc w żłobkach

publicznych.

Liczba żłobków.

3.9. Zwiększona liczba istniejących

obiektów szkolnych i przedszkol-

nych dostosowanych do potrzeb

osób z ograniczoną sprawnością

ruchową

Zlikwidowanie barier architekto-

nicznych w placówkach szkolnych

i przedszkolnych, w których uczą

się dzieci z ograniczoną sprawno-

ścią ruchową.

Zapewnienie sprzętu rehabilita-

cyjnego na zajęcia rewalidacyjno-

rehabilitacyjne w wyznaczonych

placówkach oświatowych.

Wartość inwestycji w sprzęt rehabili-

tacyjny (w PLN).

Wartość inwestycji w bazę lokalową

(w zakresie likwidacji barier architek-

tonicznych) (w PLN).

Liczba obiektów szkolnych

i przedszkolnych dostosowa-

nych do potrzeb osób z ograni-

czoną sprawnością ruchową.

72

3.12. Zwiększony dostęp do oferty

przedszkolnej dla dzieci z niedowi-

dzeniem i niedosłuchem

Przygotowanie merytoryczne

asystentów rodziny umożliwiające

efektywne współdziałanie z rodzi-

nami z niedosłuchem i niedowi-

dzeniem.

Zapewnienie odpowiedniego do-

posażenia w zakresie programów

komputerowych i innych pomocy

specjalistycznych dla dzieci z nie-

dowidzeniem i niedosłuchem.

Wartość inwestycji w pomoce specja-

listyczne w zakresie programów

komputerowych i innych pomocy

specjalistycznych dla dzieci z niedo-

widzeniem i niedosłuchem (w PLN).

Zorganizowane szkolenia dla

asystentów.

Liczba miejsc w przedszkolach

oferujących opiekę nad dzieć-

mi z niedowidzeniem i niedo-

słuchem .

3.2. Większa dostępność budynków

użyteczności publicznej dla osób

niepełnosprawnych

Zlikwidowanie barier architekto-

nicznych w budynkach użyteczno-

ści publicznej.

Wartość inwestycji w likwidacje ba-

rier architektonicznych w budynkach

użyteczności publicznej (w PLN).

Odsetek budynków użyteczno-

ści publicznej dostępnych dla

osób niepełnosprawnych.

6. Rozwój ludzi


3.3. Zapewniona baza sportowa

(infrastruktura i wyposażenie)

dla placówek oświatowych

oraz dla szkolnictwa wyższego

Doposażenie istniejących obiek-

tów sportowych.

Budowa nowych obiektów spor-

towo-rekreacyjnych.

Wartość inwestycji w prace re-

montowe i zakup sprzętu dla ist-

niejących obiektów sportowych

(w PLN).

Liczba nowopowstałych obiektów

sportowych.

Odsetek placówek oświatowych

posiadających bazę sportową.

Liczba zajęć pozalekcyjnych orga-

nizowanych w obiektach sporto-

wo-rekreacyjnych przy szkole .

73

3.13. Zwiększona aktywność sportowa

dzieci i młodzieży

Cykliczne prowadzenie badań

odnośnie stanu sprawności

fizycznej dzieci i młodzieży

w szkołach i prezentacja wyników

mieszkańcom.

Organizowanie atrakcyjnych dla

mieszkańców zajęć w ośrodkach

sportowych.

Zwiększenie dostępności do ist-

niejących obiektów sportowych

dla mieszkańców, szczególnie

dzieci i młodzieży.

Wspierania działalności lokalnych

klubów i organizacji sportowych

prowadzących ofertę dla dzieci

i młodzieży.

Przeprowadzone badania stanu

sprawności młodzieży (zaprezen-

towane mieszkańcom).

Przeprowadzone badania odno-

śnie oczekiwań różnych grup

wiekowych odnośnie zajęć spor-

towych.

Liczba klubów sportowych

w mieście.

Liczba organizacji pozarządowych

działających w zakresie sportu

i rekreacji.

Frekwencja na zajęciach organi-

zowanych przez ośrodki sportowe.

Odsetek dzieci i młodzieży

uczęszczająca na zajęcia sporto-

we/rekreacyjne.

1.5. Promowane pozytywne postawy i

zachowania społeczności miasta

(obywatelskie, prospołeczne)

Popularyzowanie pozytywnych

postaw poprzez autorytety.

Popularyzowanie postaw odno-

śnie kibicowania bez agresji.

Przeprowadzone projekty eduka-

cyjno-informacyjne.

Liczba mieszkańców zaangażo-

wanych w działalność wolonta-

riacką.

Frekwencja w wyborach.

Liczba organizacji pozarządowych.

74



3.10. Zwiększona dostępność do bazy

sportowo – rekreacyjnej w mieście

Modernizacja basenu ogólnodo-

stępnego.

Zapewnienie narciarskich tras

biegowych w mieście.

Rozbudowa istniejących ścieżek

rowerowych stworzenie sieci

ścieżek rowerowych powiąza-

nych z miastami ościennymi.

Zapewnienie oferty zajęć w od-

powiadających potrzebom

mieszkańców godzinach.

Wartość inwestycji w tworzenie

bazy obiektów sportowych

(w PLN).

Wybudowane ścieżki rowerowe

(w km).

Liczba boisk na 1000 mieszkań-

ców.

Liczba sal gimnastycznych

na 1000 mieszkańców.

Długość ścieżek rowerowych

w km na 1000 mieszkańców.


z infrastruktury sportowo-

rekreacyjnej.

Ćwiczący ogółem w klubach

sportowych.

2.4. Zapewniony dostęp do informacji

o potrzebach i oczekiwaniach w zakre-

sie kultury, sportu i rekreacji oraz tu-

rystyki

Prowadzenie cyklicznych badań

dotyczących potrzeb i oczekiwań

w zakresie sportu, kultury

i rekreacji oraz turystyki.

Upowszechnianie wyników

badań.

Identyfikacja grup dotychczas

nieaktywnych w wymiarze

kultury, sportu i rekreacji.

Włączenie do udziału w kulturze,

sporcie i rekreacji oraz turystyce

Przeprowadzone badania

dotyczące potrzeb i oczekiwań

w zakresie sportu, kultury

i rekreacji oraz turystyki.

Przeprowadzone badania mające

na celu identyfikację grup miesz-

kańców nieuczestniczących w ak-

tywności sportowej i kulturalnej.

Przeprowadzenia działań mają-

cych na celu włączenie do udziału

w kulturze, sporcie i rekreacji

oraz turystyce grup dotychczas

Opracowane i udostępnione wy-

niki badań.

Liczba osób ze zidentyfikowanych

grup dotychczas nieaktywnych,

które uczestniczyły w wydarze-

niach kulturalnych i sportowych.

75

grup dotychczas nieaktywnych. nieaktywnych.

3.11. Zwiększony dostęp do obiektów

kultury, sportu, rekreacji i turystyki

Stworzenie rozwiązań umożliwia-

jących dogodne parkowanie za

okazaniem biletu na wydarzenie

kulturalne, sportowe lub rekrea-

cyjne (jeden bilet za kilka usług).

Wyznaczenie miejsc parkingo-

wych dla autokarów w centrum

miasta oraz w okolicy miejsc

atrakcyjnych turystycznie.

Rozwijanie informacji turystycz-

nej w mieście służącej potrzebom

mieszkańców i gości.

Stworzenie rozwiązania typu

„Kart mieszkańca” umożliwiają-

cego tańszy wstęp na imprezy

kulturalne i sportowe.

Liczba nowych miejsc

parkingowych.

Liczba nowych miejsc parkingo-

wych dla autokarów w centrum

miasta.

Liczba grup zorganizowanych

korzystających z usług

przewodników.

Liczba przewodników.


z oferty obiektów kultury, sportu,

rekreacji i turystyki.

Liczba mieszkańców, którzy wzięli

udział w imprezach organizowa-

nych w Mieście na 1000 miesz-

kańców.


cych z ofert placówek kultural-

nych na 1000 mieszkańców.


cych z edukacji kulturalnej i arty-

stycznej na 1000 mieszkańców.

Liczba osób korzystających z roz-

wiązań typu „Karty mieszkańca”.

76



2.1. Zapewnione miejsce spełniające

społeczną funkcję rynku

Przeprowadzenie konsultacji spo-

łecznej w celu wskazania miejsca

i funkcji spełnianych przez rynek.

Zagospodarowanie wskazanego

terenu i zabezpieczenie funkcji

spełnianych przez rynek, pozy-

skanie inwestorów.

Opracowane wyniki konsultacji

społecznych.

Podpisane umowy z inwestorami.

Wartość inwestycji inwestycje

w zakresie zagospodarowania

terenu (w PLN).

Liczba podmiotów zaangażowa-

nych w pełnienie funkcji/usług

dla społeczeństwa.

1.6. Zaktywizowana społecznie

młodzież

Kontynuowanie działań i podej-

mowanie nowych inicjatyw mają-

cych na celu aktywizację obywa-

telską młodzieży (m.in. Młodzie-

żowa Rada Miasta).

Przeznaczenie części budżetu

obywatelskiego na realizację ini-

cjatyw zgłaszanych przez mło-

dzież.

Uwzględnienie propozycji prze-

znaczenia części budżetu na rea-

lizację inicjatyw zgłaszanych

przez młodzież.

Wartość wydatków budżetowych

na działania realizowane/zgła-

szane przez młodzież (w PLN).

Przeprowadzone działania i pro-

gramy aktywizujące skierowane

do młodzieży.

Liczba zgłaszanych i realizowa-

nych w ramach budżetu obywa-

telskiego inicjatyw młodzieży.


angażujących młodzież.

1.7. Zaktywizowani społecznie

seniorzy

Przeznaczenie części budżetu

obywatelskiego na realizację ini-

cjatyw zgłaszanych przez seniorów.

Dalsze wspieranie inicjatyw or-

ganizacji pozarządowych angażu-

jących potencjał seniorów w rea-

Uwzględnienie propozycji prze-

znaczenia części budżetu na rea-

lizację inicjatyw zgłaszanych

przez seniorów.

Przeprowadzone działania i pro-

gramy aktywizujące skierowane

Liczba zgłaszanych i realizowa-

nych w ramach budżetu obywa-

telskiego inicjatyw seniorów.


angażujących seniorów.

77

lizacji zadań na rzecz miasta. do seniorów.

12.2. Obszar zasobów i potencjałów Miasta



4.1. Zoptymalizowana gospodarka

wodno-ściekowa w mieście

Sukcesywna przebudowa starej

infrastruktury wodociągowej

i kanalizacyjnej na terenie

miasta.

Budowa i rozbudowa infrastruk-

tury wodociągowej i kanalizacyj-

nej na terenach przeznaczonych

pod nowe inwestycje.

Budowa suszarni osadów ście-

kowych na oczyszczalni ścieków.

Długość zmodernizowanych sieci

wodociągowych i kanalizacyjnych

(w km).

Długość zbudowanych sieci wo-

dociągowych i kanalizacyjnych

(w km).

Liczba zmodernizowanych obiek-

tów sieci wodnokanalizacyjnej.

Długość istniejących sieci kanali-

zacyjnych (w km).

Długość istniejących sieci wodo-

ciągowych (w km).

Procentowy udział gospodarstw

domowych korzystających z sieci

kanalizacji sanitarnej.

Procentowy udział gospodarstw

domowych korzystających z sieci

wodociągowej

Procent oczyszczanych ścieków.

4.2. Zwiększony poziom standardów

mieszkaniowych

Podnoszenie świadomości po-

szanowania mienia.

Wdrożenie systemu zachęt dla

mieszkańców do drobnych prac

remontowych własnych zasobów.

Działania sprzyjające integracji

sąsiedzkiej.

Kontynuacja programu w zakre-

sie termomodernizacji budynków

Prowadzone projekty edukacyj-

no-informacyjne na rzecz posza-

nowania mienia.

Liczba osiedli prowadzących sys-

temu zachęt dla mieszkańców

wykonujących drobne prace

remontowe.

Liczba budynków objętych pra-

cami termo modernizacyjnymi.

Liczba mieszkań/1000

mieszkańców.

Odsetek mieszkań wyposażonych

w instalację C.O.

Odsetek mieszkań z dostępem

do ciepłej wody.

Liczba gospodarstw domowych

/1 mieszkanie

78

i likwidacji niskiej emisji.

Kontynuacja systemu motywacyj-

nego do modernizacji i remontów.

Dostosowanie części pustosta-

nów na parterach do zamieszka-

nia przez osoby niepełnosprawne

lub starsze (z wykorzystaniem

środków z różnych funduszy

celowych).

Poprawa estetyki i funkcji oto-

czenia zabudowy mieszkaniowej

Likwidacja ubikacji na klatkach

schodowych i przeniesienie

toalet do mieszkań w ramach

programu adaptacji części

mieszkania dla potrzeb budowa-

nia łazienek z WC.

Liczba pustostanów na parterach

przystosowanych do zamieszka-

nia przez osoby niepełnosprawne

lub starsze.

Procent mieszkań z dostępem

do WC.


estetyki i funkcjonalności otocze-

nia zabudowy mieszkaniowej.

4.3. Wyższy poziom bezpieczeństwa

w mieście

Wdrożenie lokalnego programu

rozwiązywania problemów spo-

łecznych.

Wdrożenie skutecznego systemu

monitorowania miasta.

Doświetlenie miejsc potencjalnie

niebezpiecznych.

Neutralizacja miejsc szczególnie

Liczba beneficjentów programów

rozwiązywania problemów

społecznych.

Powierzchnia miasta objęta

systemem monitoringu.

Wartość inwestycji w przebudo-

wy miejsc szczególnie niebez-

piecznych (w PLN).

Wartość inwestycji w doświetla-

Wskaźnik przestępczości na 1000

mieszkańców.

Liczba kolizji i wypadków

drogowych.

Liczba wykroczeń


79

niebezpiecznych poprzez ich

przebudowanie.

nie miejsc szczególnie niebez-

piecznych (w PLN).

4.4. Przystosowanie miejsc publicz-

nych do potrzeb osób niepełnospraw-

nych i likwidacja barier architektonicz-

nych

Likwidacja barier architektonicz-

nych w przejściach podziemnych,

w budynkach użyteczności pu-

blicznej.

Dostosowanie komunikacji pu-

blicznej do potrzeb osób niepeł-

nosprawnych.

Liczba przeprowadzonych

remontów przejść podziemnych

i budynków użyteczności publicz-

nej mających na celu dostosowa-

nie ich do potrzeb osób niepeł-

nosprawnych.

Odsetek taboru przystosowanego

do potrzeb osób niepełnospraw-

nych (niskopodłogowe pojazdy

z miejscem dla wózka inwalidz-

kiego oraz systemem informacji

głosowej).

Opinie osób niepełnosprawnych

na temat życia w mieście (zebra-

ne w ramach dedykowanego

badania opinii publicznej).

4.5. Zrewitalizowane tereny

zdegradowane i zdewastowane

Inwentaryzacja i hierarchizacja

potrzeb rewitalizacji terenów

zdegradowanych i zdewastowa-

nych.

Powierzchnia zinwentaryzowa-

nych terenów zdegradowanych

i zdewastowanych.

Realizacja działań m.in. w ramach

Lokalnego Planu Rewitalizacji.

Powierzchnia zrewitalizowanych

terenów zdegradowanych i zde-

wastowanych (ha).



5.1. Chorzów miastem zrównoważo-

nego systemu transportu

Połączenie autostrad A4 i A1 z

przebudowaną DK 79.

Poprawa jakości usług transportu

Wartość inwestycji przeznaczone

na połączenie autostrad A4 i A1

z przebudowaną DK 79 (w PLN).

Liczba zmodernizowanych

Liczba linii komunikacji miejskiej


Odsetek mieszkańców korzysta-

80

zbiorowego.

Poprawa polityki parkingowej.

Rozbudowa systemu ścieżek

rowerowych.

Budowa centrum przesiadkowe-

go w mieście.

Budowa połączenia komunika-

cyjnego na kierunku północ-

południe (w tym przebudowa

DK 79 na odcinku od

ul. Chorzowskiej w Katowicach

do Alei Jana Pawła II w Bytomiu –

DW 911).

przystanków.

Liczba zakupionego taboru.

Długość nowych i zmodernizo-

wanych ścieżek rowerowych.


na budową centrum przesiadko-

wego (w PLN).

Liczba nowych połączeń komuni-

kacji miejskiej.


na połączenie komunikacyjne

na kierunku północ-południe

(w PLN).

Wykaz przeprowadzonych

inwestycji.

jących z komunikacji miejskiej.

Długość ścieżek rowerowych

(w km).

Natężenie ruchu samochodowego.

Liczba wypadków i kolizji

drogowych.

5.2. Zwiększona dostępność i użytecz-

ność terenów inwestycyjnych miasta

Zagospodarowanie i przygoto-

wanie pod inwestycje terenów

poprzemysłowych.

Uporządkowanie stanu własno-

ściowego potencjalnych terenów

inwestycyjnych.

Kontynuacja aktualizacji miej-

scowego planu zagospodarowa-

nia przestrzennego.

Poprawa dostępności komunika-

cyjnej i infrastrukturalnej do te-

Procent powierzchni miasta obję-

tej aktualnym planem zagospo-

darowania przestrzennego – jest

100%.

Procent powierzchni terenów

inwestycyjnych będących

własnością miasta.

Powierzchnia dostępnych tere-

nów inwestycyjnych (w ha).

Liczba nowych przedsiębiorców

prowadzących działalność na te-

renach inwestycyjnych miasta.

Wartość inwestycji na terenach

inwestycyjnych miasta (w PLN).

81

renów inwestycyjnych.

Przygotowanie i rozpowszech-

nianie oferty dostępnych tere-

nów inwestycyjnych.

4.7. Utworzona strefa ekonomiczna

Przygotowanie terenów inwesty-

cyjnych (zapewnienie dostępno-

ści komunikacyjnej, uzbrojenie).

Pozyskanie inwestorów (akcja

informacyjna).

Przeprowadzona projektu infor-

macyjno-promocyjnego.

Powierzchnia SSE (w ha).

Zatrudnienie.

Liczba przedsiębiorstw działają-

cych w strefie ekonomicznej.

Zatrudnienie pracowników

w przedsiębiorstwach działają-

cych w strefie ekonomicznej

(ilość osób).

4.8. Utworzone nowe i zaktywizowane

istniejące przestrzenie publiczne

Kontynuacja przygotowywania

budżetu obywatelskiego.

Wdrożenie programów aktywiza-

cji społeczeństwa w przekształ-

caniu istniejących i kreowanych

przestrzeni publicznych.

Liczba inwestycji w ramach bu-

dżetu obywatelskiego w zakresie


Wdrożone programy aktywizacji

społeczeństwa z wykorzystaniem


Liczba osób uczestniczących

w imprezach o charakterze

lokalnym.

Powierzchnia nowych przestrzeni

publicznych.


Cele operacyjne Zadania realizacyjne Wskaźniki rezultatu Wskaźniki produktu

5.2.Poprawiony stan środowiska natu-

ralnego

Zmniejszanie niskiej emisji.

Kontynuacja programu dopłat

do zmiany systemu ogrzewania.

Wspieranie inwestycji w zakresie

Odnawialnych Źródeł Energii.

Wartość wydatków na program

dopłat do zmiany systemu

ogrzewania (w PLN).

Wartość wydatków na wspiera-

nie inwestycji w zakresie Odna-

Wyniki badań Wojewódzkiego

Inspektoratu Ochrony Środowi-

ska odnośnie stanu powietrza,

wód powierzchniowych i pod-

ziemnych.

82

Ograniczenie ruchu pojazdów

spalinowych w centrum miasta.

Budowanie świadomości ekolo-

gicznej wśród mieszkańców.

Wdrożenie systemu ulg i zachęt

dla przedsiębiorców nieuciążli-

wych dla środowiska.

Utrzymanie dobrego poziomu

oczyszczania miasta.

Wdrożenie programu tworzenia

ekranów izolacyjnych z zieleni.

Systematyczna modernizacja

parków w mieście.

wialnych Źródeł Energii (w PLN).

Natężenie ruchu pojazdów spali-

nowych w centrum miasta.

Liczba przedsiębiorców korzysta-

jących z systemu ulg ekologicz-

nych.

Liczba gospodarstw domowych

segregujących odpady.


programu tworzenia ekranów

izolacyjnych z zieleni (w PLN).

Powierzchnia zmodernizowanych

parków i terenów zielonych

(w ha).

Liczba likwidowanych dzikich

wysypisk.



5.3.Zwiększona atrakcyjność Chorzo-

wa jako miejsca do zamieszkania

Zapewnienie dobrej dostępności

do usług dla mieszkańców (me-

dycznych, edukacyjnych, opie-

kuńczych, rekreacyjnych, kultu-

ralnych).

Liczba miejsc w przedszkolach

publicznych na populację dzieci

w wieku przedszkolnym.

Liczba miejsc w żłobkach i przed-

szkolach publicznych na popula-

Wskaźnik imigracji.

Wskaźnik emigracji.

Wyniki badań opinii mieszkańców.

Liczba osób studiujących

na chorzowskich uczelniach.

83

Poprawa stanu połączeń komuni-

kacyjnych wewnątrz miasta

i aglomeracji.

Poprawa poczucia bezpieczeń-

stwa wśród mieszkańców.

Przygotowanie terenów poprze-

mysłowych pod inwestycje.

Budowa nowoczesnego akade-

mika.

cję dzieci poniżej wieku przed-

szkolnego.



nych na 1000 mieszkańców




Powierzchnia terenów poprze-

mysłowych przygotowanych pod

inwestycje.

Liczba chętnych do studiowania

w Chorzowie.



5.4. Zrealizowany potencjał kulturowy

miasta

Wykorzystanie potencjału Cho-

rzowskiego Centrum Kultury na

potrzeby kina studyjnego.

Utworzenie Muzeum Hutnictwa

na terenie poprzemysłowym.

Rozszerzenie działalności Parku

Etnograficznego o ekspozycję

obiektów miejskiej architektury

Liczba seansów zorganizowanych

w ramach kina studyjnego.

Wartość inwestycji w utworzenie

Muzeum Hutnictwa (w PLN).

Nowe elementy w ofercie Parku

Etnograficznego.

Procent powierzchni Miasta obję-

tej aktualnymi planami zagospo-

Wydatki na imprezy organizowa-

ne dla społeczności lokalnej

(w PLN).

Czytelnicy bibliotek


Liczba mieszkańców, którzy wzięli

udział w imprezach organizowa-

nych w Mieście na 1000 miesz-

84

drewnianej.

Koordynacja działań instytucji

samorządowych w zakresie

zagospodarowania przestrzeni

publicznej.

Kontynuacja prac planistycznych

tworzących prawo miejscowe.

Stworzenie systemu informacji

i promocji dotyczącej obiektów

o szczególnej wartości dla

Miasta, w szczególności obiektów

poprzemysłowych Stworzenie

programu informacyjno-

edukacyjnego mającego na celu

podniesienie świadomości doty-

czącej tradycji, kultury i sztuki

(w tym zabytków ruchomych).

Kontynuacja i rozwój działań na

rzecz edukacji w tym regionalnej

(wspieranie innowacji i ekspery-

mentów).

darowania przestrzennego.

Liczba realizowanych działań

edukacyjnych i informacyjnych

mających na celu promocję

tradycji.

kańców.



nych na 1000 mieszkańców.




85

12.3. Obszar spraw gospodarczych i promocji Miasta

1. Przedsiębiorczość, mikroprzedsiębiorstwa, MŚP (Małe i Średnie Przedsiębiorstwa)

Cele operacyjne Zadania realizacyjne Wskaźniki rezultatu Wskaźniki produktu

6.1. Zwiększony poziom zatrudnienia

w mikroprzedsiębiorstwach i MŚP

Udostępnianie na preferencyj-

nych warunkach terenów inwe-

stycyjnych oraz obiektów i lokali

na rozwijanie działalności mikro-

przedsiębiorstw i MŚP.

Doradztwo i pomoc w pozyski-

waniu środków na rozwój mikro-

przedsiębiorstw i MŚP.

Wsparcie finansowe przedsię-

biorców i rozpoczynających

działalność gospodarczą, poprzez

instytucje miejskie i instytucje

otoczenia biznesu.

Dostępność oferty wsparcia

w zarządzaniu operacyjnym

przedsiębiorstwem.

Rewitalizacja terenów poprzemy-

słowych dla potrzeb rozwoju sek-

tora mikroprzedsiębiorstw i MŚP.

Powierzchnia udostępnionych

na preferencyjnych warunkach

terenów inwestycyjnych oraz

obiektów i lokali na rozwijanie

działalności mikroprzedsię-

biorstw i MŚP (w ha).

Liczba zrealizowanych progra-

mów wsparcia i doradztwa dla

mikroprzedsiębiorstw i MŚP.


mów wsparcia i doradztwa dla

osób rozpoczynających działal-

ność gospodarczą.

Liczba mikroprzedsiębiorstw

i MŚP, którym udzielone zostało

wsparcie finansowe przez insty-

tucje miejskie i IOB.


terenów poprzemysłowych wy-

korzystanych przez IOB (w ha).

Procent zatrudnionych w mikro-

przedsiębiorstwach i MŚP wśród

ogółu zatrudnionych.

Nowe miejsca pracy w mikro-

przedsiębiorstwach i MŚP.

86

6.2. Wysoka konkurencyjność mikro-

przedsiębiorstw i MŚP w otoczeniu

rynkowym

Wykreowanie i promowanie re-

gionalnych produktów i usług.

Prowadzenie wspólnej promocji

produktów i usług regionalnych.

Wspieranie tworzenia konsor-

cjów i wspólnych ofert.

Monitorowanie sytuacji gospo-

darczej/ rynkowej.

Podejmowanie inicjatyw

w ramach Partnerstwa

Prywatno-Publicznego.

Wparcie rozwoju inicjatyw

klastrowych.

Liczba zarejestrowanych produk-

tów lokalnych.

Liczba inicjatyw w ramach Part-

nerstwa Prywatno-Publicznego.

Prowadzone badania sytuacji

gospodarczej.


mów wspierających wspólną

promocję.


mów wspierających tworzenia

konsorcjów i wspólnych ofert.

Wartość sprzedaży mikroprzed-

siębiorstw i MŚP (w PLN).

Liczba nowo zarejestrowanych

mikroprzedsiębiorstw i MŚP.

Procent zatrudnionych w mikro-

przedsiębiorstwach i MŚP

w ogóle zatrudnionych.

6.3. Rozwinięta innowacyjność w sek-

torze mikroprzedsiębiorstw i MŚP

Inicjowanie zainteresowania

przedsiębiorców innowacyjno-

ścią, nowymi technologiami.

Wspieranie organizacyjne, tech-

niczne i finansowe konkretnych

przedsięwzięć.

Inicjowanie i wspieranie współ-

pracy między środowiskiem nau-

kowym a przedsiębiorstwami.

Wymiana praktyk oprzez udział

i organizacje konferencji, szkoleń

i wyjazdów studyjnych oraz two-


mów dotyczące innowacyjności

i współpracę środowiska nauko-

wego z przedsiębiorstwami

(w tym projekty edukacyjno-

informacyjne, konferencje, semi-

naria, szkolenia i wyjazdy studyj-

nych oraz bazy dobrych praktyk).

Wartość inwestycji mikroprzed-

siębiorstw i MŚP.

Liczba patentów zgłoszonych

przez mikroprzedsiębiorstwa

i MŚP.

Udział przedstawicieli mikro-

przedsiębiorstw i MŚP

w organizowanych projektach

i programach.

87

rzenie baz dobrych praktyk.



6.4. Zwiększony potencjał produkcyj-

no-rynkowy dużych przedsiębiorstw

Przeprowadzone badania doty-

czące potrzeb kadrowych dużych

przedsiębiorstw udostępniane

placówkom oświatowym oraz

szkołom wyższym.

Dostosowywanie potencjału

edukacyjnego w mieście do po-

trzeb dużych przedsiębiorstw.

Rewitalizacja terenów poprzemy-

słowych dla potrzeb nowych

przedsiębiorstw.

Wspieranie i promowanie inicja-

tyw w ramach społecznej odpo-

wiedzialności przedsiębiorstw.

Przeprowadzone badania doty-

czące potrzeb kadrowych dużych

przedsiębiorstw udostępnione

placówkom oświatowym.


terenów poprzemysłowych

wykorzystywanych przez duże

przedsiębiorstwa (w ha).


mów z zakresu społecznej odpo-

wiedzialności przedsiębiorstw.

Wartość produkcji dużych przed-

siębiorstw (w PLN).

Wartość sprzedaży dużych przed-

siębiorstw (w PLN).

Liczba nowych miejsc pracy du-

żych przedsiębiorstwach

Inicjatywy dużych przedsię-

biorstw w zakresie społecznej

odpowiedzialności biznesu.

88

3. Rynek pracy


6.5.Duży poziom zrównoważenia po-

pytu i podaży na rynku pracy

Systematyczne badanie rynku

pracy, oferty edukacyjnej i poza

szkolnej w zakresie podnoszenia

i zmiany kwalifikacji

zawodowych.

Pozyskiwanie środków finanso-

wych i realizacja programów

na rzecz promocji zatrudnienia

i aktywizacji zawodowej osób

bezrobotnych.

Rozwijanie doradztwa dla

uczniów szkół podstawowych

i gimnazjalnych w zakresie świa-

domego wyboru ścieżki rozwoju

zawodowego.

Promocja wśród pracodawców

zatrudnienia osób bezrobotnych.

Zwiększenie znaczenia praktyk

zawodowych w programach

kształcenia zawodowego

i wyższego.

Wspieranie samozatrudnienia

wśród bezrobotnych.

Przeprowadzone badania rynku

pracy, oferty edukacyjnej i poza

szkolnej w zakresie podnoszenia

i zmiany kwalifikacji.

Programy na rzecz promocji za-

trudnienia zrealizowane ze środ-

ków zewnętrznych.

Liczba uczniów korzystających

z doradztwa zawodowego.


mów i projektów promujących

zatrudnianie osób bezrobotnych.


mów i projektów promujących

współpracę szkół z pracodaw-

cami w zakresie praktyk zawo-

dowych.

Liczba udzielonych dotacji

na założenie działalności gospo-

darczej.

Liczba przeprowadzonych szkoleń

dotyczące zakładania własnej

działalności gospodarczej.

Stopa bezrobocia.

Liczba bezrobotnych zakładają-

cych własną działalność gospo-

darczą.

Liczba bezrobotnych, którzy wzię-

li udział w robotach publicznych

i pracach interwencyjnych.

Liczba bezrobotnych, którzy wzię-

li udział w kursach i szkleniach.

Stopa bezrobocia wśród absol-

wentów.

Liczba absolwentów zakładają-

cych własną działalność gospo-

darczą.

89

Organizacja robót publicznych

i prac interwencyjnych.

Działania na rzecz zdobywania

kwalifikacji przez osoby bezro-

botne.

Dopasowanie kierunków i spe-

cjalności kształcenia, a także

oferty studiów podyplomowych

do potrzeb lokalnego rynku pracy.

Wspieranie samozatrudnienia

wśród absolwentów.

Zrealizowane akcje informacyjno-

promocyjne dotyczące zakładania

własnej działalności gospodarczej.

Zorganizowane roboty publicz-

nych i prace interwencyjnych.

Zorganizowane szkolenia i kursy

umożliwiające osobom bezro-

botnym zdobycie kwalifikacji.

Programy współpracy szkół i pu-

blicznych służb zatrudnienia.

Przeprowadzone szkolenia doty-

czące zakładania działalności go-

spodarczej-przez absolwentów.

Zrealizowane akcje informacyjno-

promocyjne dotyczące zakładania

własnej działalności gospodar-

czej-przez absolwentów.

6.6. Wzrost zatrudnienia w grupie

osób bezrobotnych korzystających

z pomocy społecznej

Weryfikacja procedur i zasad

przyznawania pomocy społecznej

(eliminowanie nadużywania po-

mocy społecznej).

Ścisła współpraca Urzędu Pracy,

Ośrodka Pomocy Społecznej na

rzecz aktywizacji zawodowej

osób bezrobotnych korzystają-

Wykryte nadużycia w procedu-

rach przyznawania pomocy

społecznej.

Liczba osób korzystających z po-

mocy społecznej biorących udział

w programach aktywizacji zawo-

Stopa bezrobocia w grupie osób


łecznej.

90

cych z pomocy społecznej.

Finansowanie projektów realizo-

wanych przez organizacje poza-

rządowe na rzecz aktywizacji

zawodowej osób bezrobotnych

korzystających z pomocy

społecznej.

dowej.

Wartość inwestycji w programy

i projekty na rzecz aktywizacji

zawodowej osób korzystających

z pomocy społecznej prowadzo-

nych przez organizacje NGO

(w PLN).



6.7. Wyższe standardy i jakość usług

świadczonych przez Instytucje

Otoczenia Biznesu

Współpraca i realizacja wspól-

nych projektów przez IOB na

rzecz rozwoju i promocji przed-

siębiorczości w mieście.

Inicjowanie przedsięwzięć

na rzecz wspólnej promocji pro-

duktów i usług regionalnych.

Stała dostępność oferty IOB

w zakresie doradztwa bizneso-

wego, finansowego, prawnego,

edukacyjnego.

Inicjowanie i wspieranie przed-

sięwzięć z udziałem partnerów

sektorów: publicznego, prywat-


mów na rzecz rozwoju i promocji

przedsiębiorczości w mieście rea-

lizowane we współpracy z IOB.

Liczba inicjatywy z zakresu

wspólnej promocji produktów

i usług regionalnych.

Stworzone bazy dobrych praktyk

IOB.

Liczba IOB prowadzących współ-

pracę z miastem.

Liczba przedsiębiorstw korzysta-

jących z usług IOB.

91

nego i pozarządowego.

Kodyfikacja dobrych praktyk IOB

w zakresie oferty oraz sposobu

świadczenia usług oraz rozwią-

zywania problemów przedsię-

biorstw, w ramach wspólnych

zintegrowanych baz informacji.

Poprawa komunikacji pomiędzy

IOB – miasto – przedsiębiorcy

(m. in. poprzez skuteczne

wykorzystanie platformy

wymiany informacji).



6.8. Rozwinięta współpraca

podmiotów gospodarczych

Wspieranie inicjatyw na rzecz

integracji i tworzenia samorządu

gospodarczego.

Wspieranie rozwoju inicjatyw

klastrowych.

Inicjowanie i wspieranie wspól-

nych przedsięwzięć i projektów

gospodarczych.

Kodyfikacja dobrych praktyk

w zakresie współpracy przedsię-


mów informacyjnych związanych

z tematyką samorządu gospodar-

czego.



współpracy podmiotów gospo-

darczych.



Liczba działających organizacji

samorządu gospodarczego.

Liczba działających inicjatyw

klastrowych.

92

biorstw oraz realizacji wspólnych

przedsięwzięć w ramach zinte-

growanej bazy informacji.

z tematyką inicjatyw klastrowych.

Stworzone bazy dobrych praktyk.


Cele operacyjne Zadania realizacyjne

6.9. Pozytywny wizerunek miasta

Kontynuacja strategii komunika-

cji marketingowej i promocji mia-

sta Chorzów.

Cykliczne prowadzenie badania

wizerunku miasta.

Aktywne wykorzystanie miesz-

kańców miasta w kreowaniu po-

zytywnego wizerunku miasta –

miasto przyjazne dla gości.

Przygotowanie i realizacja pro-

gramu estetyzacji miasta.

Stworzenie kulinarnego szlaku

na terenie miasta.

Liczba przeprowadzonych kam-

panii promocyjnych.

Liczba zorganizowanych imprez

wizerunkowych.

Liczba przeprowadzonych badań

wizerunku miast.

Liczba obiektów należących do

szlaku gastronomicznego.

Wskaźnik emigracji.

Wskaźnik imigracji.

Liczba nowych przedsiębiorstw.

Liczba turystów i odwiedzających

korzystająca z oferty turystycznej

Miasta.

6.10. Wzrost liczby inwestycji gospo-

darczych realizowanych w mieście

Udostępnianie terenów dla po-

trzeb inwestycji gospodarczych.

Uzbrajanie terenów inwestycyj-

nych odpowiednio do potrzeb

inwestorów.

Wysoki standard i zindywiduali-

Powierzchnia terenów udostęp-

nionych na potrzeby inwestycji

gospodarczych.

Procent uzbrojonych terenów

udostępnionych na potrzeby

inwestycji gospodarczych.

Liczba inwestycji gospodarczych.

93

zowana obsługa potencjalnych

inwestorów.

Program wsparcia inwestorów

w okresie po oddaniu inwestycji

do użytkowania.

Zwiększenie atrakcyjności obsza-

rów zurbanizowanych miasta

z punktu widzenia dostępności

terenów rekreacyjno-

wypoczynkowych.

Prowadzenie wspólnych (z inny-

mi miastami) działań na rzecz po-

zyskiwania inwestorów.

Liczba przeprowadzonych projek-

tów wspierających inwestorów

w okresie po oddaniu inwestycji

do eksploatacji.

Powierzchnia terenów zielonych.

Liczba przeprowadzonych we

współpracy z innymi miastami

projektów na rzecz przyciągania

inwestorów.

94

13. Działania wraz z terminem realizacji i źródłami finansowania

Cele operacyjne Zadania realizacyjne Termin

realizacji Źródło finansowania


1.1. Wypracowane korzystne warunki dla rozwoju nowych przedsiębiorstw

Wypracowanie rozwiązań prawnych ułatwiających rozpoczynanie dzia-łalności gospodarczej

2014 – 2020 Budżet miasta, środki unijne

Zapewnienie pomocy w pozyskiwaniu środków unijnych na rozpoczęcie nowej działalności


Tworzenie systemu ulg podatkowych dla osób rozpoczynających nową działalność

2014 – 2020 Budżet miasta, budżet pań-stwa

Przeprowadzane i udostępniane przez samorząd badania rynku, 2015 – 2020 Budżet miasta

1.2. Wypracowane korzystne warunki dla zwiększenia ilości miejsc pracy w przedsiębiorstwach

Zapewnienie pomocy w pozyskiwaniu środków z PO KL na rozwijanie dotychczasowej działalności gospodarczej kreującej nowe miejsca pracy


Tworzenie systemu ulg podatkowych dla firm rozwijających dotychcza-sową działalność w ramach, której kreowane są nowe miejsca pracy

2015 – 2020 Budżet miasta, b. państwa

Tworzenie systemu ulg podatkowych dla osób rozpoczynających nową działalność

2014 – 2020 Budżet miasta, b. państwa

Przeprowadzane i udostępniane przez samorząd badania rynku, 2015 – 2020 Budżet miasta

3.1. Działalność Ośrodków Pomocy Społecznej ukierunkowana na usamo-dzielnianie się osób korzystających z pomocy

Tworzenie skutecznych programów aktywizacji zawodowej bezrobot-nych


Tworzenie programów edukacyjnych dla dzieci i młodzieży z rodzin korzystających z pomocy społecznej


1.8. Pozytywne zmiany w świadomości bezrobotnych odnośnie aktywizacji zawodowej osób notorycznie korzysta-jących z Ośrodka Pomocy Społecznej

Tworzenie programów edukacyjnych dla dzieci i młodzieży zwiększają-cych aspiracje, poziom motywacji do pracy, bycia samowystarczalnym (programy innowacyjne w przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjalnych), rezultatem programów będą zmiany w świadomości młodego pokolenia odnośnie wartości aktywności zawodowej, wyrwa-


95



nie z biedy, marazmu, indolencji

2. Mieszkalnictwo

1.3. Rozwinięta współpraca z Towarzy-stwami Budownictwa Społecznego (TBS)i deweloperami

Wskazywanie i przeznaczanie terenów pod budownictwo TBS i dla deweloperów

2014 – 2020 Budżet miasta

Uzbrajanie terenów pod budownictwo mieszkaniowe 2014 – 2020 Budżet miasta, środki zewnętrzne

1.4. Zmodernizowane mieszkania komunalne spełniające współczesne standardy

Pozyskiwanie środków zewnętrznych na remonty i modernizację bu-dynków i mieszkań komunalnych oraz na rewitalizację substancji zabyt-kowej

2014 – 2020 Budżet miasta, środki zewnętrzne, w tym unijne

Tworzenie systemu ulg w czynszu dla lokatorów zainteresowanych podnoszeniem standardu zajmowanych mieszkań we własnym zakresie


Tworzenie programów dofinansowania do modernizacji budynków i mieszkań

2014 – 2030 Budżet miasta, środki zewnętrzne w tym unijne


2.3. Wdrożony system monitorowania miasta

Zakup sprzętu wchodzącego w skład systemu monitoringu 2014 – 2015 Budżet miasta

Zapewnienie dostępu i współpracy wszystkich służb działających w zakresie bezpieczeństwa publicznego do monitoringu


2.2. Ograniczony ruch samochodowy w centrum miasta

Budowa centrum przesiadkowego 2014 – 2020 Budżet miasta, środki zewnętrzne

Rozwinięcie i usprawnienie komunikacji miejskiej, rowerowej i pieszej 2014 – 2020 Budżet miasta, środki zewnętrzne, w tym unijne

Promowanie korzystania z komunikacji publicznej 2016 – 2020 Budżet miasta, środki unijne


3.4. Usprawniony dostęp do służby zdrowia w mieście

Usprawnienie i upowszechnienie systemu elektronicznej rejestracji pacjentów funkcjonującego równolegle z tradycyjnym, istniejącym systemem rejestracji bezpośredniej w publicznej opiece zdrowotnej

2016 – 2020 Budżet państwa

96



3.5. Zapewniony dostęp do opieki medycznej dzieci (w placówkach oświatowo-wychowawczych)

Zatrudnienie higienistek w przedszkolach 2016 – 2030 Budżet państwa, budżet miasta

3.6. Zwiększony dostęp do usług w zakresie zdrowia psychicznego dla dzieci, młodzieży i dorosłych

Zwiększenie dostępu do lekarzy psychiatrów i neurologów dziecięcych dla dzieci i młodzieży

2016 – 2030 Budżet państwa, budżet miasta

Zwiększenie dostępu do usług w zakresie zdrowia psychicznego dla dorosłych w szczególności opieki psychiatrycznej


Prowadzenie działań uświadamiających korzyści płynące z opieki psychologiczno-psychiatrycznej


3.7. Skrócony czas oczekiwania na usługi rehabilitacyjne w mieście

Zwiększenie dostępu do usług rehabilitacyjnych 2016 – 2030 Budżet państwa

5. Opieka

3.8. Zwiększona liczba miejsc w żłob-kach publicznych

Doposażanie istniejących placówek umożliwiające uruchamianie nowych oddziałów

2015 – 2030 Budżet miasta, budżet państwa, środki unijne

Zwiększenie liczby placówek poprzez adaptację istniejących budynków lub budowę nowych.

2017 – 2030 Budżet miasta, budżet państwa, środki zewnętrzne

3.9. Zwiększona liczba istniejących obiektów szkolnych i przedszkolnych dostosowanych do potrzeb osób z ograniczoną sprawnością ruchową

Zlikwidowanie barier architektonicznych w placówkach szkolnych i przedszkolnych, w których uczą się dzieci z ograniczoną sprawnością ruchową


Zapewnienie sprzętu rehabilitacyjnego na zajęcia rewalidacyjno-rehabilitacyjne w wyznaczonych placówkach oświatowych


3.12. Zwiększony dostęp do oferty przedszkolnej dla dzieci z niedowidze-niem i niedosłuchem

Przygotowanie merytoryczne asystentów rodziny umożliwiające efek-tywne współdziałanie z rodzinami z niedosłuchem i niedowidzeniem


Zapewnienie odpowiedniego doposażenia w zakresie programów komputerowych i innych pomocy specjalistycznych dla dzieci z niedowidzeniem i niedosłuchem


3.2. Większa dostępność budynków użyteczności publicznej dla osób nie-pełnosprawnych

Zlikwidowanie barier architektonicznych w budynkach użyteczności publicznej


97



6. Rozwój ludzi

3.3. Zapewniona baza sportowa (infra-struktura i wyposażenie) dla placówek oświatowych

Doposażenie istniejących obiektów sportowych 2014 – 2020 Budżet miasta, budżet państwa, środki unijne

Budowa nowych obiektów sportowo-rekreacyjnych przy szkołach 2014 – 2030 Budżet miasta, budżet państwa

3.13. Zwiększona aktywność sportowa dzieci i młodzieży

Cykliczne prowadzenie badań odnośnie stanu sprawności fizycznej dzieci i młodzieży w szkołach i prezentacja wyników mieszkańcom


Organizowanie atrakcyjnych dla mieszkańców zajęć w ośrodkach spor-towych

2014 – 2030 Budżet miasta, budżet państwa

1.8. Promowane pozytywne postawy i zachowania społeczności miasta (obywatelskie, prospołeczne)

Popularyzowanie pozytywnych postaw poprzez autorytety 2014 – 2030 Budżet miasta

Popularyzowanie postaw odnośnie kibicowania bez agresji 2014 – 2030 Budżet miasta, budżet państwa


3.10. Zwiększona dostępność do bazy sportowo-rekreacyjnej w mieście

Modernizacja basenu ogólnodostępnego 2016 – 2030 Budżet województwa, budżet państwa, środki unijne

Zapewnienie narciarskich tras biegowych w mieście 2025 – 2030 Budżet województwa

Rozbudowa istniejących ścieżek rowerowych, stworzenie sieci ścieżek rowerowych powiązanych z miastami ościennymi

2014 – 2030 Budżet miasta, budżet pań-stwa, środki unijne

2.4 Zapewniony dostęp do informacji o potrzebach i oczekiwaniach w zakresie kultury, sportu i rekreacji oraz turystyki

Prowadzenie cyklicznych badań dotyczących potrzeb i oczekiwań w zakresie sportu, kultury i rekreacji oraz turystyki


Upowszechnianie wyników badań 2018 – 2030 Budżet miasta

Identyfikacja grup dotychczas nieaktywnych w wymiarze kultury, sportu i rekreacji


Włączenie do udziału w kulturze, sporcie i rekreacji oraz turystyce grup dotychczas nieaktywnych


98



3.11. Zwiększony dostęp do obiektów kultury, sportu, rekreacji i turystyki

Stworzenie rozwiązań umożliwiających dogodne parkowanie za okaza-niem biletu na wydarzenie kulturalne, sportowe lub rekreacyjne (jeden bilet za kilka usług)


Wyznaczenie miejsc parkingowych dla autokarów w centrum miasta oraz w okolicy miejsc atrakcyjnych turystycznie


Rozwijanie informacji turystycznej w mieście służącej potrzebom mieszkańców i gości



2.1. Zapewnione miejsce spełniające funkcję rynku

Przeprowadzenie konsultacji społecznej w celu wskazania miejsca i funkcji spełnianych przez rynek


Zagospodarowanie wskazanego terenu i zabezpieczenie spełnianych przez rynek funkcji, pozyskanie inwestorów

2018 – 2030 Budżet miasta, środki zewnętrzne

1.6. Zaktywizowana społecznie młodzież

Kontynuowanie działań i podejmowanie nowych inicjatyw mających na celu aktywizację obywatelską młodzieży


Przeznaczenie części budżetu obywatelskiego na realizację inicjatyw zgłaszanych przez młodzież


1.7. Zaktywizowani społecznie seniorzy

Przeznaczenie części budżetu obywatelskiego na realizację inicjatyw zgłaszanych przez seniorów


Dalsze wspieranie inicjatyw organizacji pozarządowych angażujących potencjał seniorów w realizacji zadań na rzecz miasta



4.1. Zoptymalizowana gospodarka wodno-ściekowej w mieście

Sukcesywna przebudowa starej infrastruktury wodociągowej i kanaliza-cyjnej na terenie miasta

2015 – 2030 CHŚPWiK, budżet państwa, środki unijne

Budowa i rozbudowa infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej na terenach przeznaczonych pod nowe inwestycje

2014 – 2030 CHŚPWiW, budżet państwa, środki unijne

Budowa suszarni osadów ściekowych na oczyszczalni ścieków 2014 – 2020 CHŚPWiK, środki unijne

4.2. Zwiększony poziom standardów mieszkaniowych

Podnoszenie świadomości poszanowania mienia 2016 – 2030 Budżet miasta, środki unijne

Wdrożenie systemu zachęt dla mieszkańców do drobnych prac remon- 2016 – 2030 Budżet miasta, środki unijne

99



towych własnych zasobów

Działania sprzyjające integracji sąsiedzkiej 2016 – 2030 Budżet miasta, środki unijne

Kontynuacja programu w zakresie termomodernizacji budynków i likwidacji niskiej emisji


Kontynuacja systemu motywacyjnego do modernizacji i remontów 2016 – 2020 Budżet miasta, budżet pań-stwa, środki unijne

Dostosowanie części pustostanów na parterach do zamieszkania przez osoby niepełnosprawne lub starsze (z wykorzystaniem środków z różnych funduszy celowych)


Poprawa estetyki i funkcji otoczenia zabudowy mieszkaniowej 2014 – 2030 Budżet miasta, środki unijne

Likwidacja ubikacji na klatkach schodowych i przeniesienie toalet do mieszkań w ramach programu adaptacji części mieszkań dla potrzeb łazienek z wc

2014 – 2030 Budżet miasta, środki unijne, środki zewnętrzne

4.3. Wyższy poziom bezpieczeństwa w mieście

Wdrożenie lokalnego programu rozwiązywania problemów społecznych 2015 – 2030 Budżet miasta

Wdrożenie aktywnego systemu monitorowania miasta 2017 – 2020 Budżet miasta, środki unijne

Doświetlenie miejsc potencjalnie niebezpiecznych 2015 – 2030 Budżet miasta, budżet państwa, środki unijne

Neutralizacja miejsc szczególnie niebezpiecznych poprzez ich przebu-dowanie


4.4. Przystosowanie miejsc publicznych do potrzeb osób niepełnosprawnych i likwidacja barier architektonicznych

Likwidacja barier architektonicznych w przejściach podziemnych, w budynkach użyteczności publicznej

2016 – 2020 Budżet miasta, budżet państwa

Dostosowanie komunikacji publicznej do potrzeb osób niepełnospraw-nych

2014 – 2030 Środki unijne

4.5.Zrewitalizowane tereny zdegrado-wane i zdewastowane

Systematyczna rewitalizacja terenów zdegradowanych i poprzemysło-wych.


Inwentaryzacja i hierarchizacja potrzeb rewitalizacji terenów zdegra-dowanych i zdewastowanych



100



5.1.Chorzów miastem zrównoważone-go systemu transportu

Połączenie autostrad A4 i A1 z przebudowaną DK 79 2015 – 2030 Budżet miasta, budżet pań-stwa, środki unijne

Poprawa jakości usług transportu zbiorowego 2014 – 2025 Środki unijne, budżet państwa

Poprawa polityki parkingowej 2014 – 2020 Budżet miasta

Rozbudowa systemu ścieżek rowerowych 2014 – 2030 Budżet miasta, budżet pań-stwa

Budowa centrum przesiadkowego w mieście 2014 – 2020 Środki unijne, budżet miasta

Budowa połączenia komunikacyjnego na kierunku północ-południe (w tym przebudowa DK 79 na odcinku od ul. Chorzowskiej w Katowi-cach do Alei Jana Pawła II w Bytomiu – DW 911)

2017 – 2024 Środki unijne, budżet miasta

5.2. Zwiększona dostępność i użytecz-ność terenów inwestycyjnych miasta

Zagospodarowanie i przygotowanie pod inwestycje terenów poprze-mysłowych


Uporządkowanie stanu własnościowego potencjalnych terenów inwe-stycyjnych


Kontynuacja aktualizacji miejscowego planu zagospodarowania prze-strzennego


Poprawa dostępności komunikacyjnej i infrastrukturalnej do terenów inwestycyjnych


4.7. Utworzona strefa ekonomiczna

Przygotowanie terenów inwestycyjnych (zapewnienie dostępności komunikacyjnej, uzbrojenie)


Pozyskanie inwestorów (akcja informacyjna) 2015 – 2030 Środki unijne, budżet miasta

4.8. Utworzone nowe i zaktywizowane istniejące przestrzenie publiczne

Kontynuacja przygotowywania budżetu obywatelskiego 2014 – 2020 Budżet miasta

Wdrożenie programów aktywizacji społeczeństwa w przekształcaniu istniejących i kreowaniu nowych przestrzeni publicznych



5.2.Poprawiony stan środowiska Ograniczenie niskiej emisji 2014 – 2020 Budżet miasta, budżet pań-

101



naturalnego stwa, środki unijne

Kontynuacja programu dopłat do zmiany systemu ogrzewania 2014 – 2020 Budżet miasta, budżet pań-stwa, środki unijne

Wspieranie inwestycji w zakresie Odnawialne Źródeł Energii 2014 – 2020 Budżet miasta, budżet pań-stwa, środki unijne

Ograniczenie ruchu pojazdów spalinowych w centrum miasta 2018 – 2030 Budżet miasta

Budowanie świadomości ekologicznej wśród mieszkańców 2015 – 2030 Budżet miasta, budżet pań-stwa, środki unijne

Wdrożenie systemu ulg i zachęt dla przedsiębiorców nieuciążliwych dla środowiska

2020 – 2030 Budżet państwa, budżet mia-sta

Utrzymanie dobrego poziomu oczyszczania miasta 2015 – 2030 Budżet miasta

Wdrożenie programu tworzenia ekranów izolacyjnych z zieleni 2020 – 2030 Budżet państwa, budżet mia-sta

Systematyczna modernizacja parków w mieście 2015 – 2030 Budżet miasta


5.3.Zwiększona atrakcyjność Chorzowa jako miejsca do zamieszkania

Zapewnienie dobrej dostępności do usług dla mieszkańców (medycz-nych, edukacyjnych, opiekuńczych, rekreacyjnych, kulturalnych)


Poprawa stanu połączeń komunikacyjnych wewnątrz miasta i aglome-racji


Poprawa poczucia bezpieczeństwa wśród mieszkańców 2016 – 2030 Budżet państwa, budżet mia-sta

Przygotowanie terenów poprzemysłowych pod inwestycje 2015 – 2020 Budżet miasta, budżet pań-stwa, środki unijne

Budowa nowoczesnego akademika 2016 – 2030 Budżet miasta, budżet pań-stwa, środki unijne, środki zewnętrzne


5.4. Zrealizowany potencjał kulturowy Wykorzystanie potencjału Chorzowskiego Centrum Kultury na potrzeby 2020 – 2025 Budżet miasta

102



miasta kina studyjnego

Utworzenie Muzeum Hutnictwa na terenie poprzemysłowym 2014 – 2025 Budżet miasta, środki unijne

Rozszerzenie działalności Parku Etnograficznego o ekspozycję obiektów miejskiej architektury drewnianej

2018 – 2025 Budżet województwa

Koordynacja działań instytucji samorządowych w zakresie zagospoda-rowania przestrzeni publicznej


Kontynuacja prac planistycznych tworzących prawo miejscowe 2015 – 2030 Budżet miasta

Stworzenie programu informacyjno-edukacyjnego mającego na celu podniesienie świadomości dotyczącej tradycji, kultury i sztuki (w tym zabytków ruchomych)


14. Przedsiębiorczość, mikroprzedsiębiorstwa, MŚP / małe średnie przedsiębiorstwa/

6.1. Zwiększony poziom zatrudnienia w mikroprzedsiębiorstwach i MŚP

Udostępnianie na preferencyjnych warunkach terenów inwestycyjnych oraz obiektów i lokali na rozwijanie działalności mikroprzedsiębiorstw i MŚP


Doradztwo i pomoc w pozyskiwaniu środków na rozwój mikroprzedsię-biorstw i MŚP


Wsparcie finansowe przedsiębiorców rozpoczynających działalność gospodarczą, poprzez instytucje miejskie i instytucje otoczenia biznesu


Dostępność oferty wsparcia w zarządzaniu operacyjnym przedsiębior-stwem


Rewitalizacja terenów poprzemysłowych dla potrzeb rozwoju sektora mikroprzedsiębiorstw i MŚP


6.2.Osiągnięta duża konkurencyjność w otoczeniu rynkowym mikroprzed-siębiorstw i MŚP

Wykreowanie i promowanie regionalnych produktów i usług 2015 – 2030 Budżet miasta, środki unijne

Prowadzenie wspólnej promocji produktów i usług regionalnych 2015 – 2030 Budżet miasta, środki unijne

Wspieranie tworzenia konsorcjów i wspólnych ofert 2020 – 2030 Środki zewnętrzne

Monitorowanie sytuacji gospodarczej/ rynkowej 2015 – 2020 Budżet miasta

Podejmowanie inicjatyw w ramach Partnerstwa Prywatno-Publicznego 2020 – 2030 Budżet miasta, środki unijne

103



Wsparcie rozwoju inicjatyw klastrowych 2015 – 2020 Budżet miasta, środki unijne

6.3.Rozwinięta innowacyjność w sek-torze mikroprzedsiębiorstw i MŚP

Inicjowanie zainteresowania przedsiębiorców wzrostem innowacyjno-ści, nowymi technologiami


Wspieranie organizacyjne, techniczne i finansowe konkretnych przedsięwzięć


Inicjowanie i wspieranie współpracy między środowiskiem naukowym a przedsiębiorstwami


Wymiana dobrych praktyk poprzez udział i organizację konferencji , seminariów , szkoleń i wyjazdów studyjnych oraz tworzenie baz dobrych praktyk



6.4. Zwiększony potencjał produkcyj-no-rynkowego dużych przedsiębiorstw

Badanie potrzeb w zakresie potencjału kadrowego dużych przedsię-biorstw


Dostosowywanie potencjału edukacyjnego w mieście do potrzeb dużych przedsiębiorstw


Rewitalizacja terenów poprzemysłowych dla potrzeb nowych przedsię-biorstw


Wspieranie i promowanie inicjatyw w ramach społecznej odpowie-dzialności przedsiębiorstw


16. Rynek pracy

6.5.Duży poziom zrównoważenia popytu i podaży na rynku pracy

Systematyczne badanie rynku pracy, oferty edukacyjnej i poza szkolnej w zakresie podnoszenia i zmiany kwalifikacji zawodowych


Pozyskiwanie środków finansowych i realizacja programów na rzecz promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych


Rozwijanie doradztwa dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych w zakresie świadomego wyboru ścieżki rozwoju zawodowego


Promocja wśród pracodawców zatrudnienia osób bezrobotnych 2015 – 2020 Budżet miasta, budżet państwa, środki unijne

104



Zwiększenie znaczenia praktyk zawodowych w programach kształcenia zawodowego i wyższego


Wspieranie samozatrudnienia wśród bezrobotnych 2015 – 2020 Budżet państwa, środki unijne

Organizacja robót publicznych i prac interwencyjnych 2015 – 2020 Budżet państwa, budżet miasta

Działania na rzecz zdobywania kwalifikacji przez osoby bezrobotne 2015 – 2020 Budżet miasta, budżet państwa, środki unijne

Dopasowanie kierunków i specjalności kształcenia, a także oferty studiów podyplomowych do potrzeb lokalnego rynku pracy.


Wspieranie samozatrudnienia wśród absolwentów 2015 – 2020 Budżet państwa, środki unijne

6.6.Wzrost zatrudnienia w grupie osób bezrobotnych korzystających z pomocy społecznej

Weryfikacja procedur i zasad przyznawania pomocy społecznej (eliminacja nadużywania pomocy społecznej)


Ścisła współpraca Urzędu Pracy, Ośrodka Pomocy Społecznej na rzecz aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych korzystających z pomocy społecznej


Finansowanie projektów realizowanych przez organizacje pozarządowe na rzecz aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych korzystających z pomocy społecznej

2016 – 2020 Budżet państwa, środki unijne


6.7.Wyższe standardy i jakość usług świadczonych przez Instytucje Otocze-nia Biznesu (IOB)

Współpraca i realizacja wspólnych projektów przez IOB na rzecz rozwoju i promocji przedsiębiorczości w mieście

2015 – 2020 Środki zewnętrzne, budżet miasta

Inicjowanie przedsięwzięć na rzecz wspólnej promocji produktów i usług regionalnych


Stała dostępność oferty IOB w zakresie doradztwa biznesowego, finansowego, prawnego, edukacyjnego


Inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć z udziałem partnerów sektorów: publicznego, prywatnego i pozarządowego


Kodyfikacja dobrych praktyk IOB w zakresie oferty oraz sposobu 2015 – 2020 Środki zewnętrzne, budżet

105



świadczenia usług oraz rozwiązywania problemów przedsiębiorstw, w ramach wspólnych zintegrowanych baz informacji

miasta

Poprawa komunikacji pomiędzy IOB – miasto – przedsiębiorcy (m. in. Poprzez skuteczne wykorzystanie platformy wymiany informacji)



6.8.Rozwinięta współpraca podmiotów gospodarczych

Wspieranie inicjatyw na rzecz integracji i tworzenia samorządu gospodarczego


Wspieranie rozwoju inicjatyw klastrowych 2016 – 2020 Środki zewnętrzne, budżet miasta

Inicjowanie i wspieranie wspólnych przedsięwzięć i projektów gospodarczych


Kodyfikacja dobrych praktyk w zakresie współpracy przedsiębiorstw oraz realizacji przedsięwzięć w ramach zintegrowanej bazy informacji



6.9.Pozytywny wizerunek miasta

Kontynuacja, cykliczna aktualizacja strategii komunikacji marketingo-wej i promocji miasta Chorzów (Kampanie promocyjne, imprezy wizerunkowe)


Cykliczne prowadzenie badania wizerunku miasta 2020 – 2030 Budżet miasta

Aktywne wykorzystanie mieszkańców miasta w kreowaniu pozytywnego wizerunku miasta – miasto przyjazne dla gości


Przygotowanie i realizacja programu estetyzacji miasta 2020 – 2030 Budżet miasta

Stworzenie kulinarnego szlaku na terenie miasta 2020 – 2025 Budżet miasta

6.10.Wzrost liczby inwestycji gospo-darczych realizowanych w mieście

Udostępnianie terenów dla potrzeb inwestycji gospodarczych 2015 – 2020 Środki zewnętrzne, budżet miasta

Uzbrajanie terenów inwestycyjnych odpowiednio do potrzeb inwestorów 2015 – 2020 Budżet miasta, środki unijne

Wysoki standard i zindywidualizowana obsługa potencjalnych inwestorów 2018 – 2020 Budżet miasta, środki unijne

Program wsparcia inwestorów w okresie po oddaniu inwestycji do użytkowania


106



Zwiększenie atrakcyjności obszarów zurbanizowanych miasta z punktu widzenia dostępności terenów rekreacyjno-wypoczynkowych


Prowadzenie wspólnych (z innymi miastami) działań na rzecz pozyski-wania inwestorów


107

14. Wdrażanie, monitoring i ewaluacja Strategii

14.1. Wprowadzenie

Aby dokument strategiczny mógł zostać przełożony na rzeczywisty rozwój miasta konieczne

jest przyjęcie pewnych założeń odnośnie jego wdrażania. Założenia te muszą być brane pod uwagę

już na etapie tworzenia strategii, ale przede wszystkim podczas wcielanie jej w życie poprzez kon-

kretne decyzje i działania.

Skuteczna realizacja Strategii opiera się na następujących zasadach:

1. Kompleksowe (całościowe) podejście,

2. Posiadanie zintegrowanych celów strategicznych i operacyjnych oraz zadań,

3. Koncentracja środków na zadania o największych korzyściach społecznych,

4. Weryfikowanie planów i działań z punktu widzenia zgodności z zasadami zrównoważonego

rozwoju,

5. Rozwijanie współpracy partnerów społecznych,

6. Otwarta komunikacja z mieszkańcami,

7. Współpraca z partnerami w otoczeniu regionalnym, krajowym i międzynarodowym,

8. Stały monitoring realizacji strategii,

9. Konsekwencja w realizacji zadań dla długookresowych celów strategii.

14.2. Zasady monitoringu

Bieżąca obserwacja procesu wdrażania Strategii oraz rezultatów, jakie ona przynosi, jest immanent-

nym elementem wprowadzania zmian mających na celu stymulowanie rozwoju lokalnego. Sprawnie

funkcjonujący, odpowiednio zaplanowany system monitoringu jest podstawowym warunkiem pozy-

skania rzetelnych danych umożliwiających dokonanie oceny strategii.

Ze względu na uspołeczniony charakter Strategii Rozwoju Chorzowa, jej ocena będzie się opierać

zarówno na wskaźnikach o charakterze ilościowym (tworzonych przede wszystkim na bazie danych

zastanych), jak i na badaniach opinii mieszkańców.

Monitoring realizacji poszczególnych celów operacyjnych odbywać się będzie w oparciu przypisane

do nich mierzalne wskaźniki rezultatu i produktu. Ocena powinna być dokonywana przez odpowied-

nie jednostki administracyjne w cyklach rocznych (chyba że ze względu na charakter konkretnego

wskaźnika optymalna jest inna częstotliwość pomiaru).

System wskaźników powinien być spójny i podporządkowany jako całość realizacji celów strategicz-

nych. Aby umożliwić sprawne prowadzenie ewaluacji wskaźniki powinny spełniać następujące kryte-

ria:

108

Mierzalność – wskaźniki powinny być możliwe do zmierzenia na odpowiednio wysokim po-

ziomie dokładności,

Rzetelność – pomiar wskaźników powinien być dokonywany w sposób obiektywny, za każdym

razem na tych samych zasadach,

Trafność – wskaźniki powinny odzwierciedlać rzeczywisty poziom realizacji celów, a więc

być dobrane tak, aby odzwierciedlać rzeczywiste wyniki działań,

Dostępność – wskaźniki powinny być dostępne dla osób lub instytucji dokonujących ewaluacji,

ich pozyskanie powinno być proste i nie wymagać nadmiernych nakładów finansowych ani

czasowych.

Z punktu widzenia procesu ewaluacji istotny jest wybór odpowiedniej liczby wskaźników tak, aby

z jednej strony pomiar obejmował różne aspekty realizacji celów, z drugiej natomiast, aby jego prze-

prowadzanie mogło przebiegać sprawnie.

Ze względu na zróżnicowanie celów operacyjnych Strategii Rozwoju Chorzowa zastosowane zostaną

zarówno wskaźniki produktu, jak i rezultatu. Pierwsze z nich mierzą konkretne, materialne efekty

podejmowanych działań w ramach realizacji strategii (co oznacza, że poziom wyjściowych tych

wskaźników wynosi zero). Z kolei wskaźniki rezultatu pokazują zmiany wynikające z wykorzystania

wytworzonych produktów. Punktem odniesienia powinien być poziom danego wskaźnika przed roz-

poczęciem tych działań.

Uzupełnieniem oceny opartej na wskaźnikach powinny być cykliczne badania opinii mieszkańców.

Mogą one przybierać formę ankiety CAWI lub PAPI. Ze względu na możliwość czynienia porównań

i prognozowania dalszych trendów rozwoju, zalecane jest użycie narzędzia możliwie podobnego

do zastosowanego przy diagnozie na potrzeby tworzenia strategii. Badania mogą również być prowa-

dzone w formie konsultacji społecznych.

14.3. Ewaluacja

Ewaluacja realizacji Strategii będzie przeprowadzana według pięciu podstawowych kryteriach oceny

(opartych na wytycznych Komisji Europejskiej). Są to:

trafność (ang. relevance) – czy cele Strategii odpowiadają potrzebom beneficjentów (różnych

grup mieszkańców, przedsiębiorców, turystów)?

efektywność (ang. efficency) – czy działania w ramach realizacji projektu są racjonalne

z ekonomicznego punktu widzenia? Czy ponoszone koszty są proporcjonalne do osiąganych

efektów?

skuteczność (ang. effectivenness) – czy wdrażanie działań w ramach Strategii przyczynia się

do realizacji założonych celów strategicznych?

użyteczność (ang. utility) – czy realizacja Strategii przyczynia się do lepszego zaspokojenia po-

trzeb beneficjentów i rozwiązywania zidentyfikowanych problemów? Czy beneficjenci faktycz-

nie korzystają z efektów działań? Czy pojawiają się niepożądane, negatywne efekty uboczne

realizowanych działań?

109

trwałość (ang. sustainability) – Czy pozytywne skutki realizacji strategii mają charakter stały?

Czy efekty działań będą trwałe?

Efektem ewaluacji on-going ma być dokonywanie bieżącej oceny Strategii i jej wpływu na rozwój

miasta. Ocena ta, a przede wszystkim identyfikacja ewentualnych problemów, umożliwi weryfikację

wyjściowych założeń i wprowadzenie korekt w ramach aktualizacji Strategii.

Wykres 16. Obszary rozwojowe, w ramach których była opracowywana Strategia

Źródło: opracowanie własne.

Uspołeczniony charakter prac był jednym z podstawowych założeń tworzenia Strategii Rozwoju

Chorzowa. Dlatego też mieszkańcy zostaną włączeni również w procedurę ewaluacji. Badania opinii

mieszkańców będę stanowiły uzupełnienie monitoringu wskaźników opracowanych na podstawie

danych zastanych, zaś wyniki ewaluacji będą prezentowane mieszkańcom. Dostęp do wyników moni-

toringu oraz sformułowanych na ich podstawie rekomendacji będzie również elementem partycypa-

cyjnej polityki władz miasta.

110

15. Analiza spójności Strategii Rozwoju Chorzowa do roku 2030 ze Strategią

Rozwoju Województwa Śląskiego „ŚLĄSKIE 2020+” i Projektem Regional-

nego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014–2020,

wraz z Założeniami Krajowej Polityki Miejskiej do roku 2020

15.1. Wprowadzenie

Analiza spójności Strategii Rozwoju Miasta Chorzów na lata 2014 – 2030 jest bardzo ważna, ponieważ

pozwoli korzystać z efektów synergii wynikającej z uczestnictwa w programowaniu i realizacji zamie-

rzeń w kooperacji z otoczeniem regionalnym.

Dokumenty stanowiące przedmiot zgodności

Niniejszy dokument prezentuje analizę spójności Strategii Rozwoju Chorzowa na lata 2014 – 2030

z najważniejszymi zewnętrznymi dokumentami w otoczeniu, są to:


Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020.

Przyjęta metoda oceny







W tabeli poniżej została ujęta ocena stopnia zgodności/integralności celów Strategii Rozwoju Cho-

rzowa na lata 2014 – 2030 z celami dokumentu porównywanego. Stopień zgodności w ramach każdego

z celów głównych dokumentów porównywanych został następnie podsumowany punktacją łączną,

której maksymalna wielkość jest zmienna oraz zależna od liczby celów pochodzących z dokumentów

porównywanych.

Układ wniosków wynikających z oceny zgodności celów

Każdy z rozdziałów analizy spójności obejmuje skrótowe omówienie porównywanego dokumentu

Strategii. Następnie w układzie tabelarycznym zawarta jest ocena punktowa stopnia zgodności celów

Strategii Rozwoju Chorzowa na lata 2014 – 2030 z celami danego dokumentu.


Podsumowują stopień uwzględnienia zapisów dokumentów porównywanych w zapisach ce-

lów Strategii Rozwoju Chorzowa na lata 2014 – 2030,

Określają, które z celów Strategii Rozwoju Chorzowa na lata 2014 – 2030 nie pokrywają się

z zapisami porównywanych dokumentów.

111

15.2. Ocena spójności dokumentów

Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „ŚLĄSKIE 2020+”

Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „ŚLĄSKIE 2020+” jest najważniejszym dokumentem stra-

tegicznym w województwie, gdyż wyznacza główne cele i priorytety polityki rozwoju realizowane na

terenie województwa.

Strategia rozwoju województwa jest dokumentem własnym samorządu wojewódzkiego, dzięki któ-

remu może on funkcjonować w optymalny sposób, racjonalnie organizując realizację swoich zadań.

Ważną cechą strategii rozwoju województwa jest również jej walor informacyjny. Poprzez dokument

strategiczny społeczeństwo, podmioty gospodarcze i instytucje są informowane o priorytetach roz-

wojowych przyjętych przez samorządowe władze regionu.

Podstawą strategii rozwoju województwa jest dążenie do maksymalnego wykorzystania rozeznanych

wewnętrznych zasobów oraz potencjału miejscowych podmiotów oraz korzyści usytuowania geogra-

ficznego.

W Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego został sformułowane cztery cele strategiczne po jednym

dla każdego z następujących obszarów priorytetowych:

Obszar priorytetowy: (A) NOWOCZESNA GOSPODARKA,

Obszar priorytetowy: (B) SZANSE ROZWOJOWE MIESZKAŃCÓW,

Obszar priorytetowy: (C) PRZESTRZEŃ,

Obszar priorytetowy: (D) RELACJE Z OTOCZENIEM.

Do tych obszarów opracowano cele operacyjne. Każdemu celowi operacyjnemu przypisano kierunki

działania.

W niniejszej analizie spójności cele strategiczne oraz przypisane im cele operacyjne Strategii Rozwoju

Województwa Śląskiego zostały odniesione do celów strategicznych i przypisanych im celów opera-

cyjnych Strategii Rozwoju Chorzowa na lata 2014 – 2030.

112

Obszar priorytetowy: (A) NOWOCZESNA GOSPODARKA

Cel strategiczny: Województwo śląskie regionem nowoczesnej gospodarki

rozwijającej się w oparciu o innowacyjność i kreatywność

Cele strategiczne: 1. Miasto sprawnym koordynatorem działań trzech sektorów (publicznego, prywatnego i pozarządowego) zaspokajających potrzeby mieszkańców 4. Nowoczesna infrastruktura i przestrzeń publiczna dla wzrostu potencjału miasta i zadowolenia mieszkańców 6. Wzrost gospodarczy Miasta Chorzowa

Ocena zgodności

Cel operacyjny: A.1. Innowacyjne i kreatywne przedsiębiorstwa oraz produkty województwa

6.3. Rozwinięta innowacyjność w sektorze mikroprzedsiębiorstw i MŚP

6.4. Zwiększony potencjał produkcyjno-rynkowy dużych przedsiębiorstw 3

Cel operacyjny: A.2. Otwarty i atrakcyjny rynek pracy


1.8. Pozytywne zmiany w świadomości bezrobotnych odnośnie aktywizacji zawodowej osób korzystających z Ośrodka Pomocy Społecznej.


6.5. Duży poziom zrównoważenia popytu i podaży na rynku pracy

6.6. Wzrost zatrudnienia w grupie osób bezrobotnych korzystających z pomocy społecznej

3

Cel operacyjny: A.3. Konkurencyjna gospodarka województwa oparta na elastyczności i specjalizacji firm oraz strukturach sieciowych

6.2. Wysoka konkurencyjność mikroprzedsiębiorstw i MŚP w otoczeniu rynkowym

6.7. Wyższe standardy i jakość usług świadczonych przez IOB

6.8. Rozwinięta współpraca podmiotów gospodarczych. 3

Cel operacyjny: A.4. Przedsiębiorczość lokalna i społeczna wykorzystująca lokalne rynki i potencjały


1.8. Pozytywne zmiany w świadomości bezrobotnych odnośnie aktywizacji zawodowej osób korzystających z Ośrodka Pomocy Społecznej.

4.9. Utworzona strefa ekonomiczna.


6.6. Wzrost zatrudnienia w grupie osób bezrobotnych korzystających z pomocy społecznej.

3


113

Obszar priorytetowy: (B) SZANSE ROZWOJOWE MIESZKAŃCÓW

Cel strategiczny: Województwo śląskie regionem o wysokiej jakości życia,

opierającej się na powszechnej dostępności do usług publicznych

o wysokim standardzie

Cele strategiczne

1. Miasto sprawnym koordynatorem działań trzech sektorów (publicznego, prywatnego i pozarządowego) zaspokajają-

cych potrzeby mieszkańców

2. Poznane i zaspokojone potrzeby wszystkich grup społecznych w mieście

3. Dobrze funkcjonujące instytucje zaspokajające potrzeby mieszkańców w obszarze społecznym

4. Nowoczesna infrastruktura i przestrzeń publiczna dla wzrostu potencjału miasta i zadowolenia mieszkańców

5. Zrównoważony rozwój w celu podniesienia standardów życia

Ocena zgodności

Cel operacyjny: B.1. Poprawa kondycji zdrowotnej mieszkańców województwa





3.7. Zwiększony dostęp do usług w zakresie zdrowia psychicznego dla dzieci, młodzieży i dorosłych,

3.8. Skrócony czas oczekiwania na usługi rehabilitacyjne w mieście,

3.10. Zwiększona dostępność do bazy sportowo-rekreacyjnej w mieście,

3.11. Zwiększony dostęp do obiektów kultury, sportu, rekreacji i turystyki,

3

Cel operacyjny: B.2. Rozwój kompetencji, umiejętności i wzrost poziomu aktywności mieszkańców

1.4 Promowane pozytywne postawy i zachowania społeczności miasta (obywatelskie, prospołeczne),

1.5 Zaktywizowana społecznie młodzież,

1.6 Zaktywizowani społecznie seniorzy,

1.8 Pozytywne zmiany w świadomości bezrobotnych odnośnie aktywizacji zawodowej osób korzystających z Ośrodka Pomocy Społecznej.

3

Cel operacyjny: B.3. Harmonia społeczna i wysoki kapitał zaufania oraz dogodne warunki życia mieszkańców


1.3. Rozwinięta współpraca z TBS-ami (zwiększona liczba mieszkań),

1.4. Zmodernizowane mieszkania komunalne spełniające współczesne standardy,

2.5. Zapewnione miejsce spełniające funkcję rynku,

2.6. Ograniczony ruch samochodowy w centrum miasta,

2.7. Wdrożony system monitorowania miasta,

2.4. Zapewniony dostęp do informacji o potrzebach i oczekiwaniach w zakresie kultury, sportu i rekreacji oraz turystyki.


3

114





4.6 Zwiększona dostępność i użyteczność terenów inwestycyjnych miasta,

4.8 Utworzone nowe i zaktywizowane istniejące przestrzenie publiczne.


5.3. Zwiększona atrakcyjność Chorzowa jako miejsca do zamieszkania,


Obszar priorytetowy: (C) PRZESTREŃ Cel strategiczny: Województwo śląskie regionem atrakcyjnej i funkcjonalnej

przestrzeni

Cele strategiczne 3. Dobrze funkcjonujące instytucje zaspokajające potrzeby mieszkańców w obszarze społecznym



Ocena zgodności

Cel operacyjny: C.1. Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska




3

Cel operacyjny: C.2. Zintegrowany rozwój ośrodków różnej rangi

3.23.Zwiększona dostępność do bazy sportowo – rekreacyjnej w mieście,

3.24.Zwiększony dostęp do obiektów kultury, sportu, rekreacji i turystyki,

3.25.Zwiększony dostęp do oferty przedszkolnej dla dzieci z niedowidzeniem i niedosłuchem,

4.6 Zwiększona dostępność i użyteczność terenów inwestycyjnych miasta


3

Cel operacyjny: C.3. Wysoki poziom ładu przestrzennego i efektywne wykorzystanie przestrzeni




4.8 Utworzone nowe i zaktywizowane istniejące przestrzenie publiczne.

3


115

Obszar priorytetowy: (D) RELACJE Z OTOCZENIEM

Cel strategiczny: Województwo śląskie regionem otwartym będącym istotnym

partnerem rozwoju Europy

Cele strategiczne:

1. Miasto sprawnym koordynatorem działań trzech sektorów (publicznego, prywatnego i pozarządowego) zaspokaja-

jących potrzeby mieszkańców



6. Wzrost gospodarczy Miasta Chorzowa

Ocena zgodności

Cel operacyjny: D.1. Współpraca z partnerami w otoczeniu


6.7. Wyższe standardy i jakość usług świadczonych przez IOB,

6.8 Rozwinięta współpraca podmiotów gospodarczych,

3

Cel operacyjny: D.2. Atrakcyjny wizerunek województwa śląskiego






6.10. Zrealizowany potencjał kulturowy miasta.

3

Cel operacyjny: D.3. Region w sieci międzynarodowych i krajowych powiązań infrastrukturalnych

5.2. Chorzów miastem zrównoważonego systemu transportu, 3


116

W ocenie zgodności ze Strategią Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020+” uzyskano 39 punk-

ty na 39 możliwych do zdobycia co oznacza całkowitą zgodność celów (100%) w ramach wszystkich

czterech priorytetów.

Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020

Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 wytycza

cele dla całego subregionu. Dzięki zawartym w nim scenariuszom dokona się transformacja sytuacji

obecnej na projektowaną. Rozwój ten powinien być oparty o zasady zrównoważonego rozwoju,

co zapewni:




zdrowe środowisko (ochrona środowiska, rewitalizacja zdegradowanej przestrzeni miejskiej,

rozwój zasobów środowiskowych).

W Projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 zosta-

ły sformułowane priorytety, do których opracowano priorytety inwestycyjne.

117

PRIORYTET I NOWOCZESNA GOSPODARKA Cele strategiczne

5. Wzrost gospodarczy Miasta Chorzowa Ocena

zgodności

1.1. wzmacnianie infrastruktury badań i innowacji, a także podnoszenie zdolności do

tworzenia doskonałości w zakresie badań i innowacji oraz wspieranie ośrodków kompe-

tencji, w szczególności leżących w interesie Europy




2

1.2. promowanie inwestycji przedsiębiorstw w badania i innowacje, budowanie sieci

współpracy pomiędzy firmami, ośrodkami naukowo-badawczymi, ośrodkami akade-

mickimi w zakresie rozwoju produktów i usług, transferu technologii, innowacji spo-

łecznych i aplikacji z dziedziny usług publicznych, tworzenie sieci, pobudzanie popytu,

klastrów i otwartych innowacji poprzez inteligentną specjalizację (…), wspieranie badań

technologicznych i stosowanych, linii pilotażowych, działań w zakresie wczesnej walida-

cji produktów i zaawansowanych zdolności produkcyjnych i pierwszej produkcji w dzie-

dzinie kluczowych technologii (…)




3


PRIORYTET II CYFROWE ŚLĄSKIE Cele strategiczne

6. Wzrost gospodarczy Miasta Chorzowa Ocena

zgodności

2.2 rozwój produktów i usług opartych na technologiach informacyjno-

komunikacyjnych, handlu elektronicznym oraz zwiększenie zapotrzebowania na tech-

nologie informacyjno-komunikacyjne

6.2. Wysoka konkurencyjność mikroprzedsiębiorstw i MŚP w otoczeniu ryn-

kowym,


6.4. Zwiększony potencjał produkcyjno-rynkowy dużych przedsiębiorstw,

3

2.3 wzmacnianie zastosowania technologii informacyjno-komunikacyjnych dla e-

administracji, e-learningu, e-integracji, e-kultury i e-zdrowia

Brak celów 0


118

PRIORYTET III WZMOCNIENIE KONKURENCYJNOŚCI MŚP

Cele strategiczne

1. Miasto sprawnym koordynatorem działań trzech sektorów (publicznego,

prywatnego i pozarządowego) zaspokajających potrzeby mieszkańców

7. Nowoczesna infrastruktura i przestrzeń publiczna dla wzrostu potencjału

miasta i zadowolenia mieszkańców


Ocena zgodności

3.1 promowanie przedsiębiorczości, w szczególności poprzez ułatwianie gospodarczego

wykorzystywania nowych pomysłów oraz wspieranie tworzenia nowych firm, z

uwzględnieniem inkubatorów przedsiębiorczości


1.10. Wypracowane korzystne warunki dla zwiększenia ilości miejsc pracy

w istniejących przedsiębiorstwach,



3

3.3 wspieranie tworzenia i rozszerzania zaawansowanych zdolności w zakresie rozwoju

produktów i usług


1.2. Wypracowane korzystne warunki dla zwiększenia ilości miejsc pracy w

istniejących przedsiębiorstwach,



3

3.4 wspieranie zdolności MŚP w zaangażowanie się w proces wzrostu ekonomicznego i innowacji


1.2. Wypracowane korzystne warunki dla zwiększenia ilości miejsc pracy

w istniejących przedsiębiorstwach,



3


119

PRIORYTET IV EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA,

ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII I GOSPODARKA

NISKOEMISYJNA

Cele strategiczne

1. Miasto sprawnym koordynatorem działań trzech sektorów (publicznego,

prywatnego i pozarządowego) zaspokajających potrzeby mieszkańców


Ocena zgodności

4.1 promowanie produkcji i dystrybucji energii z odnawialnych źródeł 6.3. Rozwinięta innowacyjność w sektorze mikroprzedsiębiorstw i MŚP,

6.4. Zwiększony potencjał produkcyjno-rynkowy dużych przedsiębiorstw 2

4.2 promowanie efektywności energetycznej i wykorzystywania odnawialnych źródeł

energii w MŚP

6.3. Rozwinięta innowacyjność w sektorze mikroprzedsiębiorstw i MŚP, 3

4.3 wspieranie efektywności energetycznej i wykorzystywania odnawialnych źródeł

energii w infrastrukturze publicznej i sektorze mieszkaniowym

1.4. Zmodernizowane mieszkania komunalne spełniające współczesne stan-

dardy,


2

4.5 promowanie strategii niskoemisyjnych dla obszarów miejskich – niskoemisyjny

transport miejski


5.2. Poprawiony stan środowiska naturalnego, 3

4.7 promowanie wysoko wydajnej kogeneracji energii cieplnej i elektrycznej w oparciu o popyt na użytkową energię cieplną


5.2. Poprawiony stan środowiska naturalnego, 2


PRIORYTET V OCHRONA ŚRODOWISKA I EFEKTYWNE

WYKORZYSTANIE ZASOBÓW

Cele strategiczne

4. Nowoczesna infrastruktura i przestrzeń publiczna dla wzrostu potencjału

miasta i zadowolenia mieszkańców.

5. Zrównoważony rozwój w celu podniesienia standardów życia.

Ocena zgodności

6.1 zaspokojenie znaczących potrzeb w zakresie inwestycji w sektorze odpadów w celu

spełnienia wymogów dorobku prawnego dotyczącego środowiska

4.1. Zoptymalizowana gospodarka wodno-ściekowa w mieście.

5.2. Poprawiony stan środowiska naturalnego. 3

6.2 zaspokojenie znaczących potrzeb w zakresie inwestycji w sektorze wodnym w celu

spełnienia wymogów dorobku prawnego dotyczącego środowiska

4.1. Zoptymalizowana gospodarka wodno-ściekowa w mieście.

5.2. Poprawiony stan środowiska naturalnego. 3

120

6.3 ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa kulturowego 5.4. Zrealizowany potencjał kulturowy miasta. 2

6.4 ochrona różnorodności biologicznej, ochrona gleby oraz promowanie usług ekosys-

temowych, w tym programu NATURA 2000 i zielonej infrastruktury

4.1. Zoptymalizowana gospodarka wodno-ściekowa w mieście, 1

6.5 działania mające na celu poprawę stanu środowiska miejskiego 4.1. Zoptymalizowana gospodarka wodno-ściekowa w mieście,



3

5.2 promowanie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje ryzyka, zapewniają-cych odporność na klęski żywiołowe oraz stworzenie systemów zarządzania klęskami żywiołowymi

4.3. Wyższy poziom bezpieczeństwa w mieście, 1


PRIORYTET VI TRANSPORT Cele strategiczne brak

Ocena zgodności

7.2 zwiększenie mobilności regionalnej poprzez łączenie węzłów drugorzędnych i trze-

ciorzędnych z infrastrukturą TEN-T


7.4 rozwój i rehabilitacja kompleksowego, nowoczesnego i interoperacyjnego systemu

transportu kolejowego



PRIORYTET VII REGIONALNY RYNEK PRACY

Cele strategiczne

1. Miasto sprawnym koordynatorem działań trzech sektorów (publicznego, prywatnego i poza-

rządowego) zaspokajających potrzeby mieszkańców

Ocena zgodności

8.5 zapewnienie dostępu do zatrudnienia osobom poszukującym

pracy i nieaktywnym zawodowo, w tym podejmowanie lokalnych

inicjatyw na rzecz zatrudnienia oraz wspieranie mobilności pracow-

ników

1.2. Wypracowane korzystne warunki dla zwiększenia ilości miejsc pracy w istniejących przed-

siębiorstwach,

1.8. Pozytywne zmiany w świadomości bezrobotnych odnośnie aktywizacji zawodowej osób

korzystających z Ośrodka Pomocy Społecznej.


3

121



8.7 samozatrudnienie, przedsiębiorczość oraz tworzenie nowych

miejsc pracy






3


PRIORYTET VIII REGIONALNE KADRY GOSPODARKI

OPARTEJ NA WIEDZY

Cele strategiczne:





Ocena zgodności

8.8 równość mężczyzn i kobiet oraz godzenie życia zawodowego i

prywatnego

1.5. Promowane pozytywne postawy i zachowania społeczności miasta (obywatelskie, prospo-

łeczne),



3

8.9 adaptacja pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców do

zmian


siębiorstwach,






3

8.10 aktywne i zdrowe starzenie się 1.7. Zaktywizowani społecznie seniorzy, 3

122

3.10. Zwiększona dostępność do bazy sportowo – rekreacyjnej w mieście,



123

PRIORYTET IX WŁĄCZENIE SPOŁECZNE

Cele strategiczne

1. Miasto sprawnym koordynatorem działań trzech sektorów (publicznego, prywatnego

i pozarządowego) zaspokajających potrzeby mieszkańców

3. Dobrze funkcjonujące instytucje zaspokajające potrzeby mieszkańców w obszarze społecz-

nym

Ocena zgodności

9.4 aktywna integracja, w szczególności w celu poprawy zatrudnial-

ności



siębiorstwach,

1.5. Promowane pozytywne postawy i zachowania społeczności miasta (obywatelskie, prospo-

łeczne),

1.6. Zaktywizowana społecznie młodzież,

1.7. Zaktywizowani społecznie seniorzy,




6.2. Wysoka konkurencyjność mikroprzedsiębiorstw i MŚP w otoczeniu rynkowym,



3

9.7 ułatwianie dostępu do niedrogich, trwałych oraz wysokiej jakości

usług, w tym opieki zdrowotnej i usług socjalnych świadczonych w

interesie ogólnym

3.1. Działalność Ośrodków Pomocy Społecznej ukierunkowana na usamodzielnianie się osób

korzystających z pomocy,





3.6. Zwiększony dostęp do usług w zakresie zdrowia psychicznego dla dzieci, młodzieży i doro-

słych,

3

124


3.9. Zwiększona liczba istniejących obiektów szkolnych i przedszkolnych dostosowanych do po-

trzeb osób z ograniczoną sprawnością ruchową,



3.12. Zwiększony dostęp do oferty przedszkolnej dla dzieci z niedowidzeniem i niedosłuchem,

9.8 wspieranie gospodarki społecznej i przedsiębiorstw społecznych 1.1. Wypracowane korzystne warunki dla rozwoju nowych przedsiębiorstw,


siębiorstwach,


korzystających z Ośrodka Pomocy Społecznej



3


PRIORYTET X REWITALIZACJA I INFRASTRUKTURA ZDROWOTNA

Cele strategiczne


4. Nowoczesna infrastruktura i przestrzeń publiczna dla wzrostu potencjału miasta i zadowole-

nia mieszkańców

Ocena

zgodności

9.1 inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną, które przy-

czyniają się do rozwoju krajowego, regionalnego i lokalnego,

zmniejszania nierówności w zakresie stanu zdrowia oraz przejścia z

usług instytucjonalnych do usług na poziomie społeczności lokalnych

3.1. Działalność Ośrodków Pomocy Społecznej ukierunkowana na usamodzielnianie się osób

korzystających z pomocy,




3.6. Zwiększony dostęp do usług w zakresie zdrowia psychicznego dla dzieci, młodzieży i doro-

słych,


3

125






4.13. Zwiększona aktywność sportowa dzieci i młodzieży.

9.2 wspieranie rewitalizacji fizycznej, gospodarczej i społecznej ubo-

gich społeczności i obszarów miejskich i wiejskich











3.13. Zwiększona aktywność sportowa dzieci i młodzieży.


4.8. Utworzone nowe i zaktywizowane istniejące przestrzenie publiczne.

3


PRIORYTET XI WZMOCNIENIE POTENCJAŁU EDUKACYJNEGO

Cele strategiczne



2. Poznane i zaspokojone potrzeby wszystkich grup społecznych w mieście

3. Dobrze funkcjonujące instytucje zaspokajające potrzeby mieszkańców w obszarze społecz-

Ocena

zgodności

126

nym

10.1 zapobieganie i ograniczenie przedwczesnego kończenia nauki

szkolnej i promowanie dostępu do wysokiej jakości edukacji przed-

szkolnej, podstawowej i ponadpodstawowej

dopasowania systemów kształcenia i szkolenia do potrzeb rynku

pracy


1.8. Pozytywne zmiany w świadomości bezrobotnych odnośnie aktywizacji zawodowej osób korzy-

stających z Ośrodka Pomocy Społecznej.

2.4. Zapewniony dostęp do informacji o potrzebach i oczekiwaniach w zakresie kultury, sportu i

rekreacji oraz turystyki.






3.12. Zwiększony dostęp do oferty przedszkolnej dla dzieci z niedowidzeniem

3

10.3 poprawa dostępności i wspieranie uczenia się przez całe życie,

podniesienie umiejętności i kwalifikacji siły roboczej i zwiększenie






3.12. Zwiększony dostęp do oferty przedszkolnej dla dzieci z niedowidzeniem

3


PRIORYTET XII INFRASTRUKTURA EDUKACYJNA Cele strategiczne


Ocena zgodności

10.4 inwestycje w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe

życie poprzez rozwój infrastruktury edukacyjnej i szkoleniowej





3

127


Zwiększony dostęp do oferty przedszkolnej dla dzieci z niedowidzeniem


128

15.3. Podsumowanie


Ocena

Maksymalna możliwa

liczba punktów

Uzyskana liczba

punktów

Procent maksymalnej

liczby punktów


„Śląskie 2020+” 39 39 100

Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego

Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 99 84 84,8

Razem 138 123 89,1

Strategia Rozwoju Chorzowa na lata 2014-2030 w przeprowadzonej analizie spójności z dokumen-

tami strategicznymi w otoczeniu uzyskała razem 123 punktów na 138 możliwych do zdobycia. Ozna-

cza to, że cele Strategii są spójne z celami dokumentów strategicznych w 89,1%.

Stopień integralności celów jest bardzo duży. Wśród celów Strategii Rozwoju Chorzowa nie ma takich

zapisów, które nie odnosiłyby się do analizowanych dokumentów strategicznych.

Na tej podstawie można stwierdzić, że Strategia Rozwoju Chorzowa na lata 2014-2030 bardzo dobrze

wpisuje się w podstawowe dokumenty strategiczne w otoczeniu regionalnym.

129

16. Podsumowanie

Dokument „Strategia Rozwoju Chorzowa do 2030 roku” został opracowany przez firmę ResPublic

sp. z o.o. jako część projektu pod nazwą „Zintegrowane podejście do obszarów funkcjonalnych

na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic” dofinansowanego ze środków Unii Europej-

skiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007 – 2013 r. Prace nad strategią miały

charakter partycypacyjno-ekspercki, co oznacza, że udział w pracach brali przedstawiciele Władz Mia-

sta i kluczowych dla jego funkcjonowania instytucji a także reprezentanci różnych grup mieszkańców.

Osoby te utworzyły Zespoły Robocze, który podczas trzech spotkań warsztatowych w toku modero-

wanej dyskusji dokonały jakościowej diagnozy stanu miasta i w oparciu o nią wyznaczyły cele rozwo-

jowe.

Przyjęta została perspektywa zrównoważonego rozwoju, w związku z tym prace odbywały się

w podziale na trzy główne obszary rozwojowe, którym odpowiadały trzy Podzespoły Robocze:

ds. społecznych, ds. zasobów i potencjałów miasta, ds. gospodarczych i promocji Miasta.

Kluczowa dla przyszłego rozwoju miasta jest wizja Chorzowa w roku 2030 jako miasta łączącego tra-

dycję z nowoczesnością dla tworzenia optymalnych warunków dla rozwoju otwartego społeczeństwa

i gospodarki opartej na wiedzy. Do osiągnięcia tego stanu rzeczy przyczynić ma się realizacja Misji,

to jest kreowanie miasta przyjaznego dla mieszkańców, przedsiębiorców i turystów w oparciu o po-

siadany potencjał oraz kapitał społeczny.

Zidentyfikowano następujące cele strategiczne:

1. Miasto sprawnym koordynatorem działań trzech sektorów (publicznego, prywatnego

i pozarządowego) zaspokajających potrzeby mieszkańców,

2. Poznane i zaspokojone potrzeby wszystkich grup społecznych w mieście,

3. Dobrze funkcjonujące instytucje zaspokajające potrzeby mieszkańców w obszarze społecznym,

4. Unowocześnienie infrastruktury i przestrzeni publicznych dla wzrostu potencjału miasta

i zadowolenia mieszkańców,

5. Zrównoważony rozwój w celu podniesienia standardów życia,

6. Wzrost gospodarczy Miasta Chorzowa.

Każdemu z tych celów przypisane zostały cele strategiczne wraz ze wskaźnikami produktu i rezultatu.

Będą one podstawą ewaluacji na kolejnych etapach wdrażanie Strategii.

Przeprowadzona analiza spójności ze Strategią Rozwoju Województwa Śląskiego „ŚLĄSKIE 2020+”

i Projektem Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 wyka-

zała wysoki stopień spójności. Z pewnością będzie to czynnikiem sprzyjającym wdrażaniu Strategii.

104

ZAŁĄCZNIK NR 2

„STRATEGIA ROZWOJU MIASTA RUDA ŚLĄSKA NA LATA 2014 –

2030”

Załącznik

do Uchwały PR.0007.49.2014

Rady Miasta Ruda Śląska

z dnia 27.03.2014 r.

STRATEGIA ROZWOJU MIASTA RUDA ŚLĄSKA

NA LATA 2014-2030

Marzec 2014

3

SSłłoowwoo wwssttęęppnnee PPrreezzyyddeenntt MMiiaassttaa RRuuddaa ŚŚlląąsskkaa

Szanowni Państwo!

Z przyjemnością oddaję w Państwa ręce Strategię Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata

2014-2030. Ten najważniejszy miejski dokument strategiczny wyznacza kierunki rozwoju naszego

miasta. Pokazuje, jakim miastem powinna być Ruda Śląska za 10 – 15 lat. Nie bez znaczenia jest

czas, kiedy nowa strategia rozwoju miasta wchodzi w życie, bowiem 2014 rok to początek nowej

perspektywy finansowej Unii Europejskiej. Wyzwania ale i szanse, jakie w związku z tym pojawiają

się przed naszym miastem, są kluczowe dla jego przyszłości.

Nowa strategia rozwoju miasta jest częścią większego projektu, realizowanego wspólnie

z Chorzowem i Świętochłowicami pod nazwą „Zintegrowane podejście do problemów obszarów

funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic”, który realizowany jest

przy współudziale środków unijnych.

Prace nad Strategią Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030 rozpoczęliśmy na początku

2013 r. i od początku w proces jego tworzenia zaangażowani zostali mieszkańcy Rudy Śląskiej.

Uspołeczniony charakter nowej strategii jest największym jej sukcesem. Już podczas pierwszych

konsultacji, kiedy w formie ankiety pytaliśmy mieszkańców jak postrzegają nasze miasto i jakie

powinny być kierunki jego rozwoju, okazało się jak wielu rudzian zaangażowanych jest w sprawy

swojego miasta. Miarą tego zaangażowania był udział w badaniach ankietowych ponad 4 600 osób,

co jest wynikiem ponadprzeciętnym w skali kraju. Nigdy wcześniej w Rudzie Śląskiej nie odbyły się

konsultacje, w których wzięłoby udział tak wiele osób. Po raz kolejny o aktywności mieszkańców

mogliśmy się przekonać podczas wrześniowych warsztatów, gdzie wypracowywany został główny

zarys strategii. Ponad 180 osób reprezentujących różne grupy społeczne, a także firmy i instytucje

z naszego miasta przez trzy dni analizowało silne i słabe strony Rudy Śląskiej oraz formułowało cele

i zadania na najbliższe lata.

Zdaję sobie sprawę, że współczesny świat bardzo szybko się zmienia i mam świadomość,

że Strategia, która sięga 2030 r. musi być dokumentem otwartym. Mam nadzieję, że będzie

podlegała stałemu procesowi ewaluacji i aktualizacji. Wierzę, że władze samorządowe,

które w przyszłych latach realizować będą jej założenia, zawsze na pierwszym miejscu stawiać

będą potrzeby i opinie mieszkańców.

Na zakończenie pragnę raz jeszcze podziękować wszystkim, którzy na kolejnych etapach

angażowali się w prace nad nową strategią rozwoju miasta. Szanowni Państwo, bez Waszego

udziału ta strategia by nie powstała. Wasz wkład jest nieoceniony! Zapraszając do zapoznania się

ze Strategią Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030, zapraszam i zachęcam do wspólnego

budowania przyszłości naszego miasta - jak to ujął jeden z uczestników warsztatów - Miasta

dzielnic, które nie dzielą.

Grażyna Dziedzic

4

Prace nad strategią były prowadzone przez Zespół Roboczy do którego zostało zaproszonych

ponad 200 osób, reprezentujących partnerów społeczno – gospodarczych Miasta. Praca była

realizowana w ramach 3 podzespołów tematycznych:

Podzespół ds. społecznych

Zaspokojenie potrzeb mieszkańców, potencjał ludzki

Liczba uczestników prac w zespole: 51

Lider Podzespołu

Michał Adamczyk

Wydział Rozwoju Miasta

Podzespół ds. zasobów i potencjałów Miasta

Infrastruktura techniczna, społeczna, gospodarka przestrzenna i ekologia


Lider Podzespołu

Alina Kucytowska


Podzespół ds. gospodarczych i promocji Miasta

Gospodarka i promocja Miasta


Lider Podzespołu

Piotr Holona


Dokument Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030 został opracowany

na podstawie wyników prac Zespołu Roboczego, Diagnozy Społeczno-Gospodarczej Miasta Ruda

Śląska, Raportu z badań ankietowych oraz prac Zespołu Koordynującego w składzie:

Przedstawiciele Urzędu Miasta:

1. Michał Pierończyk

Zastępca Prezydenta Miasta Ruda Śląska

Pełnomocnik ds. opracowania

Strategii Rozwoju Miasta

2. Jacek Morek


Konsultant zespołu

3. Anna Krzysteczko


Konsultant zespołu

4. Grażyna Janduła-Jonda

Sekretarz Miasta

Kierownik zespołu

5. Aleksandra Kruszewska

Naczelnik Wydziału Rozwoju Miasta

Koordynator prac

6. Alina Kucytowska

pracownik Wydziału Rozwoju Miasta

Członek zespołu

7. Piotr Holona


Członek zespołu

8. Michał Adamczyk


Członek zespołu

9. Bogdan Greinert

pracownik Wydziału Nadzoru Właścicielskiego

Członek zespołu

10. Tomasz Kulpok

pracownik Wydziału Komunikacji Społecznej i Promocji

Miasta

Członek zespołu

http://www.rudaslaska.pl/urzad-miasta/prezydent-miasta/sekretarz-miasta/

5

11. Marta Bilska-Meder

pracownik Kancelaria Rady Miasta

Członek zespołu

12. Jolanta Małachowska

Naczelnik Wydziału Administracyjnego

Członek zespołu

Konsultanci ResPublic sp. z o.o. (Warszawa):

1. Jacek Dębczyński Główny konsultant, ekspert w zakresie planowania

strategicznego i operacyjnego, główny moderator

2. Agnieszka Esz Konsultant i moderator Zespołu ds. społecznych

3. Grzegorz Romańczuk Koordynator prac ze strony Wykonawcy, konsultant moderator

Zespołu ds. potencjałów i zasobów

4. Małgorzata Belkiewicz Konsultant i moderator Zespołu ds. społecznych

5. Katarzyna Kalinowska Konsultant i moderator Zespołu ds. społecznych

6. Tomasz Bartnicki Konsultant i moderator Zespołu ds. potencjałów i zasobów

7. Paweł Mentelski Konsultant moderator Zespołu ds. potencjałów i zasobów

8. dr hab. Jacek Sołtys Ekspert w zakresie planowania przestrzennego i planowania

strategicznego

6

Spis treści

I. WPROWADZENIE ................................................................................................ 9

II. SYNTEZA DIAGNOZY SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ MIASTA RUDA ŚLĄSKA .......................... 11

1. OTOCZENIE LOKALNE I REGIONALNE ...................................................................... 11

1.1. Położenie Rudy Śląskiej ........................................................................................... 11 1.2. Otoczenie przyrodnicze ........................................................................................... 11 1.3. Miejsce w sieci osadniczej ...................................................................................... 12 1.4. Potencjał ekonomiczny otoczenia ......................................................................... 12 1.5. Powiązania transportowe ........................................................................................ 12

2. MIESZKAŃCY MIASTA RUDA ŚLĄSKA ....................................................................... 13

2.1.1. Demografia ................................................................................................................. 13 2.1.2. Struktura wieku i płci ............................................................................................... 14 2.1.3. Ruch naturalny .......................................................................................................... 14 2.1.4. Ruch wędrówkowy (migracje na pobyt stały) ...................................................... 14 2.1.5. Kapitał ludzki ............................................................................................................. 14 2.2. Kapitał społeczny ...................................................................................................... 16

3. ZASPOKAJANIE POTRZEB MIESZKAŃCÓW ................................................................. 17

3.1. Zdrowie ....................................................................................................................... 17 3.1.1. Stan zdrowia mieszkańców ..................................................................................... 17 3.1.2. Usługi medyczne i ich baza materialna i instytucjonalna ................................. 18 3.1.3. Profilaktyka zdrowotna, promocja zdrowia ......................................................... 19 3.2. Mieszkania .................................................................................................................. 19 3.3. Praca ........................................................................................................................... 20 3.4. Zabezpieczenie materialne ..................................................................................... 22 3.5. Opieka nad dziećmi (w tym żłobki), osobami starszymi i niepełnosprawnymi

..................................................................................................................................... 22 3.6. Edukacja ..................................................................................................................... 23 3.6.1. Przedszkola (publiczne i prywatne) ....................................................................... 23 3.6.2. Szkoły podstawowe publiczne ................................................................................ 23 3.6.3. Gimnazja publiczne .................................................................................................. 23 3.6.4. Kształcenie na poziomie ponadgimnazjalnym młodzieży i dorosłych .............. 24 3.6.5. Kształcenie dorosłych w Rudzie Śląskiej i otoczeniu .......................................... 24 3.6.6. Kształcenie na poziomie wyższym ......................................................................... 25 3.7. Kultura, rekreacja i sport ........................................................................................ 25 3.8. Bezpieczeństwo ......................................................................................................... 27 3.8.1. Przestępczość ............................................................................................................ 27 3.8.2. Zagrożenia powodziowe .......................................................................................... 27 3.8.3. Zagrożenie pożarowe ............................................................................................... 28 3.8.4. Zagrożenia chemiczne i ekologiczne ..................................................................... 28 3.8.5. Zagrożenia szkodami górniczymi ............................................................................ 29

4. POTENCJAŁ PRZYRODNICZY I JEGO ZAGROŻENIA ...................................................... 30

4.1. Struktura środowiska przyrodniczego .................................................................... 30 4.2. Stan środowiska ......................................................................................................... 30

5. POTENCJAŁ KULTUROWY ................................................................................... 32

6. POTENCJAŁ INSTYTUCJONALNY ........................................................................... 33

6.1. Władze i administracja i ich zasoby ...................................................................... 33 6.2. Inne podmioty instytucjonalne działające w gminie .......................................... 33

7

6.3. Inne działania prorozwojowe .................................................................................. 34 6.4. Wspieranie inwestorów i promocja miasta .......................................................... 34 6.5. Wsparcie samorządu dla inicjatyw rudzkich szkół .............................................. 35 6.6. Współpraca regionalna i międzynarodowa ........................................................... 35

7. POTENCJAŁ GOSPODARCZY I STRUKTURA GOSPODARKI ............................................... 35

7.1. Struktura podmiotowa i potencjał gospodarki .................................................... 35 7.2. Informacje o wybranych sekcjach i segmentach gospodarki ............................ 35

8. POTENCJAŁ MATERIALNO-FINANSOWY MIASTA .......................................................... 36

8.1. Majątek komunalny .................................................................................................. 36 8.1.1. Nieruchomości budynkowe i inne komunalne obiekty........................................ 36 8.1.2. Grunty komunalne .................................................................................................... 36 8.2. Transport .................................................................................................................... 37 8.2.1. Układ drogowo-uliczny ............................................................................................. 37 8.2.2. Kolej ............................................................................................................................ 38 8.2.3. Miejski transport publiczny ..................................................................................... 38 8.2.4. Telekomunikacja ....................................................................................................... 38 8.2.5. Elektroenergetyka .................................................................................................... 39 8.2.6. Gazownictwo ............................................................................................................. 39 8.2.7. Zaopatrzenie w energię cieplną ............................................................................. 39 8.2.8. Gospodarka wodno-ściekowa .................................................................................. 40 8.2.9. Oczyszczanie miasta i gospodarka odpadami stałymi ........................................ 41 8.3. Gospodarka przestrzenna i tereny inwestycyjne ................................................ 41 8.3.1. Struktura użytkowania i struktura własności terenów ....................................... 41 8.3.2. Struktura przestrzenna miasta ............................................................................... 41 8.3.3. Dokumenty w gospodarce przestrzennej i przewidywane w nich zmiany ...... 41 8.3.4. Tereny rozwojowe – oferty inwestycyjne ............................................................. 41 8.3.5. Tereny poprzemysłowe i zdegradowane ............................................................... 42 8.4. Budżet i inwestycje miasta ..................................................................................... 42 8.4.1. Dochody budżetu miasta ......................................................................................... 42 8.4.2. Wydatki budżetu miasta .......................................................................................... 43 8.4.3. Inwestycje miejskie .................................................................................................. 43

III. ANALIZA SWOT................................................................................................ 44

1. Czynniki rozwojowe w zakresie zaspokojenia potrzeb mieszkańców .............. 44 2. Czynniki rozwojowe w zakresie potencjałów i zasobów Miasta ....................... 45 3. Czynniki rozwojowe w zakresie gospodarki i promocji Miasta ......................... 47

IV. ANALIZA PESTER .............................................................................................. 49

V. ZAŁOŻENIA STRATEGII ....................................................................................... 51

VI. WIZJA MIASTA................................................................................................. 53

VII. MISJA MIASTA ................................................................................................. 54

VIII. CELE MIASTA RUDA ŚLĄSKA ................................................................................. 55

1. CELE STRATEGICZNE ......................................................................................... 55

2. DRZEWO CELÓW STRATEGICZNYCH ....................................................................... 57

3. DRZEWO CELÓW OPERACYJNYCH ......................................................................... 57

4. ZADANIA REALIZACYJNE DLA POSZCZEGÓLNYCH CELÓW OPERACYJNYCH ......................... 60

8

IX. ANALIZA SPÓJNOŚCI STRATEGII ROZWOJU MIASTA RUDA ŚLĄSKA NA LATA 2014-2030

ZE STRATEGIĄ ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO „ŚLĄSKIE 2020+” I PROJEKTEM

STRATEGII ROZWOJU SUBREGIONU CENTRALNEGO WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO NA LATA 2014 –

2020 Z PERSPEKTYWĄ DO 2030 R., ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ZAGADNIEŃ ROZWOJU

TRANSPORTU MIEJSKIEGO, WRAZ ZE STRATEGIĄ DLA ZINTEGROWANYCH INWESTYCJI

TERYTORIALNYCH (ZIT) ..................................................................................... 72

1. WSTĘP .......................................................................................................... 72

2. OCENA SPÓJNOŚCI DOKUMENTÓW ........................................................................ 73

3. PODSUMOWANIE .............................................................................................. 85

X. ZAŁĄCZNIKI .................................................................................................... 86

1. WIZJA I MISJA RUDY ŚLĄSKIEJ – WYNIKI WARSZTATÓW ................................................ 86

2. LISTA OSÓB UCZESTNICZĄCYCH W SPOTKANIACH WARSZTATOWYCH............................... 92

9

I. WPROWADZENIE

Miasto jest organizmem, w którym występują złożone procesy społeczno – gospodarcze

przebiegające w naturalnym środowisku i w określonej przestrzeni.

Zaspokajanie potrzeb mieszkańców, rozwijanie infrastruktury technicznej, społecznej oraz rozwój

gospodarczy Miasta warunkowane są wieloma czynnikami zewnętrznymi i wewnętrznymi.

Przy formułowaniu celów strategicznych uwzględnione zostały występujące uwarunkowania,

zawarte m.in. w Diagnozie społeczno-gospodarczej Miasta Ruda Śląska i wynikach badań

ankietowych. Badanie ankietowe zostało zaplanowane i przeprowadzone w ramach

opracowania Strategii Rozwoju Miasta Rudy Śląska na lata 2014-2030. Ankieta była skierowana

do mieszkańców Rudy Śląskiej. Głównym celem badania było zebranie opinii mieszkańców

Rudy Śląskiej na temat jakości życia w mieście oraz o przyszłych kierunkach rozwoju miasta.

Badanie przeprowadzono za pomocą kwestionariusza ankiety, opracowanego przy współpracy

ekspertów Zamawiającego – Miasta Ruda Śląska oraz Wykonawcy – ResPublic Sp. z o.o. W ankiecie

zamieszczono łącznie 17 pytań. Dziesięć spośród nich dotyczyło następujących kwestii:

1. Odczuć dotyczących zamieszkania w Rudzie Śląskiej,

2. Opinii na temat działań miasta w wybranych obszarach,

3. Obszarów wymagających najpilniejszej poprawy,

4. Centrum miasta Ruda Śląska,

5. Miasta na Śląsku, w którym docelowo chcieliby mieszkać respondenci,

6. Opinii na temat Miasta w kwestiach „najbardziej/najmniej podoba mi się w Rudzie Śląskiej”

oraz „Chciałabym / chciałbym, żeby Ruda Śląska”, a także celów wyjazdów do miast sąsiednich,

7. Opinii dotyczącej czy Ruda Śląska to dobre miejsce do zamieszkania,

8. Przyszłości mieszkańców w Rudzie Śląskiej,

9. Przyszłości dzieci mieszkańców w Rudzie Śląskiej,

10. Opinii na temat jakim miastem w przyszłości powinna być Ruda Śląska.

Siedem kolejnych pytań służyło identyfikacji badanej zbiorowości pod względem istotnych cech

społeczno-demograficznych (metryczka). W badaniu wzięło udział łącznie 4 630 respondentów,

w tym:

– 1 219 odpowiedzi udzielono za pomocą ankiety internetowej,

– 3 136 ankiet papierowych,

– 245 wywiadów kwestionariuszowych.

Cele strategiczne dotyczą spraw, co do których Miasto i partnerzy społeczni, każdy

w zakresie swoich kompetencji, mogą podejmować autonomiczne działania. Autonomiczność działań

oznacza, że miasto i partnerzy społeczni mają do tego prawo i nie są uwarunkowani decyzjami

zewnętrznymi podejmowanymi poza Miastem.

Proponowane w strategii cele i zadania służące ich realizacji, obejmują wszystkie sfery

życia i funkcjonowania Miasta. W pracach nad strategią wyodrębnione zostały trzy obszary

funkcjonowania Miasta, prezentowane poniżej:

I. Społeczny,

II. Potencjałów i zasobów Miasta,

III. Gospodarki i promocji Miasta.

Tym samym Strategia Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030 jest dokumentem

kierunkowym, swoistą mapą drogową, stanowiącą podstawę do podejmowania skoordynowanych

10

działań przez wszystkich partnerów społecznych Miasta. Pozwala to na kompleksowe ujęcie

zrównoważonego rozwoju Miasta. Kompleksowe podejście, będące cechą planowania strategicznego

powoduje, iż realizacja tak określonej strategii jest wspólnym zadaniem władz samorządowych

i wszystkich parterów społecznych w Mieście.

Bardzo ważnym aspektem jest uspołecznienie procesu opracowania i wdrażania strategii

przy udziale wszystkich głównych partnerów społecznych. Do realizacji strategii niezbędne będzie

podejmowanie działań:

– samodzielnych przez władze Miasta,

– samodzielnych przez podmioty sektora prywatnego,

– samodzielnych przez instytucje oraz organizacje pozarządowe,

– indywidualnych przez mieszkańców i ich nieformalne grupy i środowiska,

– wspólnych z udziałem parterów z różnych sektorów (publicznego, prywatnego i pozarządowego).

Wynika z tego, iż bardzo ważnym, a jednocześnie trudnym zadaniem będzie zaangażowanie

wszystkich kluczowych dla rozwoju Miasta parterów społecznych. Powodzenie w tym zakresie jest

uzależnione od zdolności do wzajemnej komunikacji, radzenia sobie z różnicami interesów

poszczególnych partnerów i grup, wspólnego definiowania problemów i celów, a następnie

wspólnych przedsięwzięć.

W okresie wdrażania strategii władze Miasta mogą występować w różnych rolach, w tym

jako:

– bezpośredni samodzielny realizator działań,

– inicjator i animator działań,

– uczestnik działań podejmowanych wspólnie z innymi partnerami,

– wspierający organizacyjnie, technicznie i finansowo działania podejmowane przez partnerów

lokalnych,

– administrator centrum lokalnej informacji i komunikacji w Mieście.

Wdrożenie strategii przez władze Miasta wymaga stosowania operacyjnych narzędzi planistycznych,

pozwalających na podjęcie ostatecznych decyzji, które działania i przy jakich zaangażowanych

środkach własnych oraz zewnętrznych będą realizowane. Władze Miasta, w zależności od potrzeb,

będą mogły korzystać z następujących narzędzi:

– wieloletnia prognoza finansowa,

– Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego,

– miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego,

– budżet Miasta,

– konkretne projekty i programy,

– aplikacje o zewnętrzne źródła dofinansowania,

– polityki szczegółowe Miasta (stanowiące zbiór spójnych zasad odnoszących się do określonej

dziedziny życia/funkcjonowania Miasta), pozwalające podejmować powtarzalne decyzje według

tych samych kryteriów,

– zadania wyznaczane urzędnikom Miasta i jednostkom podległym Miastu.

Planowanie i wdrażanie strategii w opisany powyżej sposób daje szansę świadomego wpływu

na długookresowe procesy społeczne, gospodarcze, przyrodnicze i przestrzenne. Pozwoli

to na zarządzanie rozwojem w kolejnych kadencjach i ponad występującymi w środowisku lokalnym

naturalnymi konfliktami interesów.

11

II. SYNTEZA DIAGNOZY SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ MIASTA RUDA ŚLĄSKA

Diagnoza, która opiera się na danych ilościowych i faktograficznych ma charakter

kompilacji, charakteryzuje się różnym zakresem informacji w poszczególnych dziedzinach.

W niektórych częściach zasób informacji jest bogaty, w innych natomiast – niewielki. Zatem dobór

danych uzależniony był od ich dostępności oraz od dynamiki opisywanych zjawisk. Większość danych

została przygotowana na koniec 2012 r., część z nich obejmuje również informacje z pierwszej

połowy 2013 r.

Synteza diagnozy jest tylko streszczeniem szerszego opracowania, co dodatkowo przyczynia

się do zróżnicowania stopnia jego szczegółowości. Pełna treść Diagnozy społeczno-gospodarczej

Miasta Ruda Śląska dostępna jest na stronie internetowej Miasta, w zakładce strategia

(http://www.rudaslaska.pl/strategia).

1. OTOCZENIE LOKALNE I REGIONALNE

1.1. Położenie Rudy Śląskiej

Ruda Śląska jest dużym ośrodkiem przemysłowym, położonym na południu Polski,

w centralnej części województwa śląskiego. Od ponad dwustu lat rozwijała się na bazie górnictwa

węgla kamiennego i hutnictwa, co ukształtowało w znacznej mierze gospodarczy obraz miasta. Ruda

Śląska, której powierzchnia wynosi 77,73 km2, graniczy z Zabrzem, Bytomiem, Świętochłowicami,

Chorzowem, Katowicami, Mikołowem i powiatem gliwickim.

Wraz z Gliwicami, Zabrzem, Bytomiem Katowicami, Świętochłowicami, Siemianowicami

Śląskimi, Sosnowcem, Dąbrową Górniczą, Jaworznem, Czeladzią, Mysłowicami, Będzinem, Tychami,

Piekarami Śląskimi, Chorzowem, Mikołowem, Tarnowskimi Górami i Knurowem, tworzą większy

organizm miejski, zwany dawniej Górnośląskim Okręgiem Przemysłowym, a obecnie

Aglomeracją/Konurbacją Górnośląską1.

1.2. Otoczenie przyrodnicze

Ruda Śląska położona jest w dorzeczach dwóch największych rzek Polski - Wisły i Odry.

Miasto Ruda Śląska, ma charakter antropogenicznego obszaru miejskiego.

Miasto charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu. Różnica w wysokości, pomiędzy

najniżej położonym punktem w zachodniej części doliny rzeki Kłodnicy, a najwyżej położonym

punktem w dzielnicy Ruda, wynosi prawie 100 m.

Teren w mieście mimo, antropogenicznego charakteru jest bardzo bogaty w unikalną faunę

i florę. Występują tu dziko żyjące gatunki flory i fauny objęte ochroną na podstawie Ustawy

z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody:

17 gatunków roślin objętych ochroną ścisłą,

1 Konurbacja górnośląska według GUS 2006: Aglomeracja Śląska w liczbach,

http://www.stat.gov.pl/katow/69_363_PLK_HTML.htm, dostęp on-line 08.05.2013 r.

12

8 gatunków roślin zagrożonych i rzadko występujących w regionie,

4 gatunki dziko występujących owadów objętych ochroną,

4 gatunki dziko występujących pająków objętych ochroną,

5 gatunków dziko występujących gadów objętych ochroną,

18 gatunków dziko występujących ssaków objętych ochroną,

45 gatunków dziko występujących ptaków objętych ochroną.

1.3. Miejsce w sieci osadniczej

Ruda Śląska jest miastem na prawach powiatu. Razem z Świętochłowicami, Chorzowem,

Siemianowicami Śląskimi, Katowicami oraz Mysłowicami wchodzi w skład podregionu katowickiego

(NUTS 3- Klasyfikacja Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych).

Ruda Śląska wraz ww. i innymi miastami, jest częścią większego organizmu miejskiego,

który kiedyś nazywano Górnośląskim Okręgiem Przemysłowym, a teraz funkcjonuje pod nazwą

Aglomeracji Górnośląskiej, pokrywa się z subregionem centralnym województwa śląskiego.

1.4. Potencjał ekonomiczny otoczenia

Ważnym miernikiem, który wskazuje potencjał gospodarczy regionu jest stopa bezrobocia.

Stopa bezrobocia w Rudzie Śląskiej, w roku 2012, wynosiła 9,0% (wg danych PUP Ruda Śląska

bezrobocie w roku 2012 wyniosło średnio 8,6%) i wzrosła w stosunku do roku 2007 o 2,2% oraz była

wyższa o 1,2% niż w podregionie katowickim.

Wartość stopy bezrobocia na poziomie 9,0% pozycjonowała Rudę Śląską na drugim miejscu

w podregionie (pierwsze miejsce – m. Katowice – stopa bezrobocia 5,2%). W porównaniu do średniej

krajowej, stopa bezrobocia w mieście była niższa o 4,4% zarówno w roku 2007, jak i w roku 2012.

Również w porównaniu do średniej wojewódzkiej wartości te były niższe odpowiednio o 2,4% w roku

2007 oraz o 3,1% w roku 2012.

W porównaniu do m. Poznań (najniższa stopa bezrobocia w kraju w roku 2012 – 4,2%) stopa

bezrobocia w mieście Ruda Śląska była wyższa o 4,8%. Biorąc pod uwagę powiat szydłowiecki

(najwyższa stopa bezrobocia w kraju w roku 2012 - 37,6%), stopa bezrobocia w Rudzie Śląskiej była

ponad 4-krotnie niższa.

1.5. Powiązania transportowe

Układ drogowo-uliczny

Z uwagi na położenie Rudy Śląskiej w centrum Aglomeracji Górnośląskiej, stanowi

ona ważny punkt komunikacyjny. Przez południową część miasta przebiega autostrada A4, będąca

częścią najdłuższej trasy europejskiej - E40, liczącej ok. 8 000 km.

Przez Rudę Śląską przebiega droga wojewódzka 925 łącząca Bytom z Rybnikiem. Drogowa

Trasa Średnicowa (DTŚ), będąca drogą wojewódzką (DW 902) i Autostrada A4 to dwa główne szlaki

komunikacyjne przebiegające przez Aglomerację Górnośląską. Świetne skomunikowanie miast

aglomeracji w układzie wschód-zachód przyczyniło się do podjęcia przez Miasto Ruda Śląska prac

13

polegających na budowie trasy w układzie północ-południe (N-S). Zadanie to jest priorytetową

inwestycją w Mieście.

Wybudowana trasa N-S w znacznym stopniu przejmie ruch tranzytowy w układzie północ-

południe, zatem po autostradzie A1, będzie to druga ważna relacja w regionie.

Na zachód od Miasta w odległości około 9 km przebiega autostrada A1, będąca częścią

międzynarodowej trasy E75, leżącej w VI transeuropejskim korytarzu transportowym, zwanym

również Autostradą Bursztynową.

Na południe od Miasta przebiega również droga krajowa nr DK44, łącząca województwo

śląskie z małopolskim.

Układ sieci kolejowej

W Rudzie Śląskiej pociągi osobowe zatrzymują się na stacjach:

Ruda Śląska - Chebzie,

Ruda Śląska - Ruda.

Przez Miasto przebiega 7 linii kolejowych, z czego jedna ma status linii magistralnej (linia

kolejowa nr 137), jedna linii kolejowej o znaczeniu państwowym (linia kolejowa nr 894), jedna linii

kolejowej o znaczeniu pierwszorzędnym (linia kolejowa nr 141), dwie linii kolejowej o znaczeniu

drugorzędnym (linie kolejowe nr 164 i 651) oraz dwie linie o znaczeniu miejscowym (linia nr 187

i nr 189).

Lotniska

Bardzo ważne pod względem komunikacyjnym jest położenie Miasta względem lotnisk

o znaczeniu międzynarodowym oraz krajowym. W Mieście nie ma zlokalizowanych lotnisk, jednak

sama lokalizacja miasta pod tym względem jest bardzo korzystna. W odległości do 100 km znajdują

się dwa krajowe porty lotnicze o znaczeniu międzynarodowym tj. „Katowice” w Pyrzowicach

i „Kraków-Balice” oraz do 200 km „Wrocław-Strachowice”. Położenie Rudy Śląskiej w bliskiej

odległości od granicy z Republiką Czeską daje również możliwość korzystania z lotniska położonego

poza granicami kraju. Niewiele ponad 100 km od Miasta znajduje się również port lotniczy,

posiadający status międzynarodowego, w czeskiej Ostrawie.

2. MIESZKAŃCY MIASTA RUDA ŚLĄSKA

2.1.1. Demografia

Ruda Śląska jest jednym z 66 miast na prawach powiatu w Polsce. Z liczbą ludności

wynoszącą ok. 140 tys., znajduje się pod tym względem na 24 miejscu w kraju. Biorąc pod uwagę

miasta niewojewódzkie, Ruda Śląska plasuje się na 7 miejscu pod względem liczby ludności.

Analizując natomiast miasta z aglomeracji górnośląskiej, Ruda Śląska znajduje się na pod tym

względem na 6 miejscu, po Katowicach, Sosnowcu, Gliwicach, Zabrzu oraz Bytomiu2.

2 http://www.stat.gov.pl/gus/5840_6108_PLK_HTML.htm, dostęp online 19.05.2013 r.

14

2.1.2. Struktura wieku i płci

Strukturę ludności w Rudzie Śląskiej można określić jako bardzo zbliżoną do porównywanych

jednostek terytorialnych. Wśród porównywanych miast na prawach powiatów grodzkich, Ruda Śląska

odznacza się największym procentowym udziałem ludności w wieku przedprodukcyjnym – 17,56%

oraz najmniejszym udziałem procentowym ludności w wieku poprodukcyjnym w społeczeństwie

ogółem – 17,71%.

2.1.3. Ruch naturalny

W latach 2010-2012 przyrost naturalny w Rudzie Śląskiej był ujemny. Liczba urodzin (dzieci,

które zameldowano w Rudzie Śląskiej) wynosiła w latach 2010 – 2012 odpowiednio: 1 512, 1 411

i 1 448. Zmarło natomiast odpowiednio w 2010 r. 1 618, w 2011 r. 1 585 oraz w 2012 1 613 osób.

Wartość przyrostu naturalnego wynosiła odpowiednio (-0,75), (-1,25) oraz (-1,19) promila (‰).

2.1.4. Ruch wędrówkowy (migracje na pobyt stały)

Saldo migracji w Rudzie Śląskiej w latach 2002-2006, ze wskaźnikiem (-5,83) było najniższe

wśród porównywanych jednostek. W latach 2007-2011 wartość ta znacznie spadła (-3,78) i wśród

porównywanych miast zajmowała 4 pozycję pod tym względem.

2.1.5. Kapitał ludzki

Kapitał ludzki to wiedza, umiejętności, zdolności oraz inne właściwe jednostce atrybuty

ułatwiające tworzenie osobistego, społecznego oraz ekonomicznego dobrostanu3.

Kapitał ludzki to cechy jakościowe, które trudno jest zobrazować za pomocą danych

ilościowych.

Najistotniejszym miernikiem kapitału ludzkiego jest poziom wykształcenia ludności. Dane

na temat wykształcenia mieszkańców zostały zebrane podczas Narodowego Spisu Powszechnego

przeprowadzonego w 2011 r.

Najliczniejszą grupę wśród mieszkańców Rudy Śląskiej stanowili mieszkańcy

z wykształceniem zasadniczym zawodowym – 29,88% (wśród wszystkich miast powiatowych

w województwie śląskim pod tym względem Ruda Śląska zajmowała III miejsce)

oraz z wykształceniem średnim 28,34% (14 pozycja wśród 19 miast). Najwyższy udział wśród ludności

z wykształceniem zasadniczym zawodowym został odnotowany w Żorach – 31,67%, najniższy

natomiast w Częstochowie 18,86%. W przypadku ludności z wykształceniem średnim najwyższą

udział wśród ludności ogółem odnotowano Dąbrowie Górniczej – 35,83%, najniższy natomiast

w Żorach – 26,19%.

3 Kapitał ludzki w Polsce w 2010 r., red. Jerzy Auksztol, Urząd Statystyczny w Gdańsku, ISSN

2299-775X, Gdańsk 2012, str. 3

15

Według danych z Narodowego Spisu Powszechnego przeprowadzonego w 2011 r. w Rudzie

Śląskiej było 12,64% mieszkańców z wykształceniem wyższym. Pod względem liczby osób

z wykształceniem wyższym Ruda Śląska plasowała się na 17 miejscu wśród 19 miast na prawach

powiatów w województwie śląskim. Najwięcej osób z wykształceniem wyższym było wśród

mieszkańców Katowic – 23,72%. Najmniej natomiast w Jastrzębiu Zdrój – 11,37% ludności

z wykształceniem wyższym.

Udział ludności z wykształceniem gimnazjalnym we wszystkich miastach na prawach powiatu

jest bardzo zbliżony od 3,80% w Sosnowcu do 5,34% w Jastrzębiu Zdrój. W Rudzie Śląskiej ludność

z wykształceniem gimnazjalnym stanowiła 4,88%.

W Rudzie Śląskiej duży odsetek wśród ludności ogółem stanowią mieszkańcy

z wykształceniem ukończonym podstawowym – 17,50%.

Również bardzo istotnym wskaźnikiem kapitału ludzkiego są dane o wynikach sprawdzianu

szóstoklasisty oraz egzaminach gimnazjalnych. Średni wynik osiągnięty ze wszystkich szkół

podstawowych w Rudzie Śląskiej był niższy od średniej ogólnopolskiej o 2,5%. Najlepsze wyniki

w odniesieniu do średniej ogólnopolskiej uzyskali uczniowie z języka niemieckiego na poziomie

rozszerzonym. W przypadku pozostałych przedmiotów uczniowie z Rudy Śląskiej uzyskali ogólnie

słabsze wyniki. W przypadku przedmiotów humanistycznych wyniki średnie uczniów z Rudy Śląskiej

były niższe o 4% od średniej dla kraju. W przypadku części matematyczno-przyrodniczej średnie

wyniki uzyskane przez uczniów z Rudy Śląskiej były niższe o 6% od średniej ogólnokrajowej.

Uwzględniając wszystkie sesje (łącznie z poprawkową) zdawalność rudzkich szkół w 2013 r.

wyniosła 85,86% (województwo 88,15%). Nie jest to również najniższy wynik – na 36 powiatów

26 miejsce).

Na wynik ten ma wpływ wynik szkół niepublicznych i szkól dla dorosłych. W szkołach

niepublicznych ani jeden absolwent nie otrzymał świadectwa maturalnego, w szkołach dla dorosłych

było to zaledwie 5%.

Średnia zdawalność LO dla młodzieży (4 LO) to 95% (wynik wyższy od średniej

wojewódzkiej), technika i 1 liceum profilowane to 84%. Należy zauważyć, że dla młodzieży tej

„ważniejszy” jest egzamin zawodowy.

Kapitał ludzki można zobrazować również poprzez przedstawienie danych dotyczących

czytelnictwa. Miasto Ruda Śląska w odniesieniu do jednostek porównywanych odznaczało się

najniższą wartością wskaźnika w zakresie czytelników bibliotek publicznych w przeliczeniu na 1 000

mieszkańców.

Mimo małej liczby czytelników bibliotek publicznych na 1000 mieszkańców, Ruda Śląska

odznacza się dużą wartością wskaźnika wypożyczeń księgozbioru w woluminach4 w przeliczeniu

na 1 czytelnika. Wartość wskaźnika dotyczącego wypożyczonych woluminów w przeliczeniu

na 1 czytelnika w 2012 r. wyniosła 22,3. Taką samą wartość wypożyczonych woluminów odnotowano

w Gliwicach, a wyższe jedynie w Świętochłowicach (23,4) oraz Jeleniej Górze (25,3).

4 Wolumin – tom biblioteczny

16

2.2. Kapitał społeczny

Według Roberta Putmana Kapitał społeczny to te cechy organizacji społecznych, takich jak

sieci (układy) jednostek lub gospodarstw domowych oraz powiązanych z nimi norm i wartości, które

kreują efekty zewnętrzne dla całej wspólnoty.

Podobnie, jak dla kapitału ludzkiego, wskaźnikami kapitału społecznego są cechy

jakościowe. Jako mierniki ilustrujące pewien aspekt kapitału społecznego można zastosować

wskaźnik frekwencji wyborczej, liczby stowarzyszeń i organizacji społecznych oraz fundacji

na 10 000 ludności, a także aktywność przedsiębiorczą mieszkańców.

W Rudzie Śląskiej, frekwencja w wyborach samorządowych w roku 2010 wyniosła 38,51%.

Niższa frekwencja została odnotowana tylko w Elblągu – 36,94%, Chorzowie – 37,95%

oraz w Gliwicach – 38,31%. W porównywanych jednostkach frekwencja w wyborach samorządowych

w 2010 r. była znacznie niższa od średniej krajowej, która wynosiła 47,32%. Frekwencje

na zbliżonym poziomie do średniej krajowej odnotowano także w Płocku – 46.48%.

W przypadku wyborów do sejmu w 2011 r. frekwencja wyborcza w Rudzie Śląskiej (47,93%)

była nieznacznie niższa od średniej dla kraju (48,92%). Na bardzo zbliżonym poziomie była

frekwencja we Włocławku (48,98%).

Znacznie niższa, niż w Rudzie Śląskiej frekwencja w ww. wyborach była w Elblągu (41,42%)

oraz w Świętochłowicach (43,47%).

W pozostałych porównywanych jednostkach frekwencja kształtowała się na wyższym

poziomie.

W przypadku II tury wyborów prezydenckich frekwencja wśród mieszkańców Rudy Śląskiej

(51,61%) była jedynie wyższa od frekwencji w dwóch miastach, tj. w Chorzowie (48,49%)

oraz Świętochłowicach (46,07%). Jednocześnie była niższa od średniej dla kraju o 3,7%.

Wśród porównywanych jednostek najwięcej organizacji pozarządowych w przeliczeniu

na 10 000 mieszkańców zlokalizowanych jest w Jeleniej Górze, a następnie w Chorzowie.

Najmniejszą liczbę dla tego typu instytucji odnotowano w Rudzie Śląskiej - 13. Liczba ta jest

zbliżona do liczby organizacji pozarządowych przypadających na 10 000 mieszkańców

w Świętochłowicach - 14. Wartość ta jest znacznie niższa, niż średnia dla województwa śląskiego

i całego kraju.

W przeliczeniu na 10 000 mieszkańców w Rudzie Śląskiej było zarejestrowanych 687

podmiotów. Jest to najniższa wartość wskaźnika wśród porównywanych jednostek. Zbliżona wartość

została odnotowana w Świętochłowicach – 740 podmiotów na 10 000 mieszkańców. Wartość

wskaźnika dla Polski wyniosła 1 032 podmioty, natomiast dla województwa śląskiego 982 podmioty.

Wartość wskaźnika ilości osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą

przypadających na 100 osób w wieku produkcyjnym w Rudzie Śląskiej wynosiła 8. Wartość ta była

najniższa wśród porównywanych jednostek, jednakże różnice pomiędzy jednostkami

porównywanymi był znacznie niższe. Zbliżoną wartość wskaźnika - 9 oraz 10 osób prowadzących

działalność gospodarczą w przeliczeniu na 100 osób w wieku produkcyjnym, odnotowano

odpowiednio w Świętochłowicach oraz Elblągu. Wartość dla kraju ww. wyniosła 12,

dla województwa śląskiego natomiast 11.

17

3. ZASPOKAJANIE POTRZEB MIESZKAŃCÓW

3.1. Zdrowie

3.1.1. Stan zdrowia mieszkańców

Z usług medycznych w Rudzie Śląskiej w 2012 r. skorzystało łącznie 355 919 pacjentów z 330

powiatów ziemskich i grodzkich, w tym wszystkich powiatów i miast na prawach powiatu woj.

śląskiego. Największą grupę, poza pacjentami z Rudy Śląskiej, (315 852 pacjentów) stanowili

mieszkańcy Zabrza (8 650), Bytomia (4 873) oraz Świętochłowic (4 316).

Najwięcej osób spoza województwa śląskiego, które korzystały z usług medycznych w Rudzie

Śląskiej było z powiatu olkuskiego: 141, Krakowa: 122 i powiatu kędzierzyńsko-kozielskego: 104.

Najwyższą liczbę hospitalizowanych w ramach ostrego dyżuru w Szpitalu Miejskim w Rudzie

Śląskiej Sp. z o.o. odnotowano w 2011 r. – 44 638 pacjentów, w tym 41 325 z Rudy Śląskiej.

W 2012 r. z ww. świadczenia skorzystało 42 443 pacjentów, z czego z Rudy Śląskiej 40 826.

W roku 2012 ze świadczeń medycznych skorzystało łącznie 403 783 pacjentów z Rudy

Śląskiej, liczonych jako liczba zgłoszeń do placówki świadczącej usługi. Najwięcej mieszkańców

skorzystało z usług medycznych świadczonych na terenie Miasta – 315 852 pacjentów. Bardzo często

mieszkańcy odwiedzali również podmioty świadczące usługi medyczne w:

Katowicach – 26 213 pacjentów,

Zabrzu – 18 655 pacjentów,

Chorzowie – 13 433 pacjentów.

Z danych przekazanych przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Rudzie

Śląskiej na temat chorób zakaźnych wynika, iż w latach 2010-2012 wzrosła jedynie zachorowalność

na WZW typu B.

Zachorowalność na WZW typu C była najwyższa w 2011 r. – 19 przypadków. Natomiast

w roku 2010 i 2012 odnotowano 17 przypadków zakażenia tą chorobą.

W stosunku do roku 2010 spadła liczba zakażeń gruźlicą. W roku 2010 odnotowano 55,

a w roku 2012 46 przypadków zachorowalności na gruźlicę. Najmniej przypadków zakaźnych

odnotowano w roku 2011.

W przypadku chorób zakaźnych wieku dziecięcego odnotowano spadek liczby zachorowań

w roku 2012 w stosunku do roku 2010. Najmniejsza zachorowalność na różyczkę oraz ospę wietrzną

odnotowano w 2011 r., tj. odpowiednio 13 oraz 801 przypadków. Natomiast najmniej zakażeń

świnką oraz płonicą odnotowano w roku 2012, tj. odpowiednio 11 oraz 76 przypadków.

W okresie 2008-2013 (z wyłączeniem roku 2011) w Rudzie Śląskiej nastąpił wzrost śmiertelności

niemowląt na 1 000 urodzeń żywych, tzw. wskaźnika obciążenia powiatowego. Wartość wskaźnika

wzrosła z 6,3 (rok 2005) do 8,0 (rok 2012). Najniższa wartość odnotowana w 2011 r. stanowiła 4,8.

W latach 2008, 2009 i 2011 wskaźnik obciążenia powiatowego był niższy, niż średnia

dla województwa śląskiego, a w roku 2012 wśród porównywanych jednostek Ruda Śląska odznaczała

się najwyższą śmiertelnością niemowląt na 1000 urodzeń żywych.

Przyczyn ww. sytuacji jest fakt, że w 2011 r. oddział neonatologii szpitala w Rudzie Śląskiej

otrzymał prestiżowy III stopień referencyjności, co w praktyce oznacza możliwość leczenia najciężej

chorych noworodków i wcześniaków.

18

3.1.2. Usługi medyczne i ich baza materialna i instytucjonalna

31 marca 2010 roku działalność leczniczą zakończył SPZOZ Szpital Miejski w Rudzie Śląskiej

w Likwidacji prowadzący szpital, natomiast od 1 kwietnia działalność leczniczą rozpoczęła spółka

Szpital Miejski w Rudzie Śląskiej Sp. z o.o. , która działa jako podmiot leczniczy. Realizacja

świadczeń medycznych odbywała się bez przerwy, pomimo, że nastąpiła zmiana podmiotu

prowadzącego działalność leczniczą.

W Szpitalu Miejskim w Rudzie Śląskiej Sp. z o.o., w latach 2010-2012, najwięcej pacjentów

łącznie było hospitalizowanych w 2010 roku – 20 780 (licząc łącznie ze likwidowanym SPZOZ).

W latach 2010-2012 stale wzrastała liczba zatrudnionych lekarzy oraz pielęgniarek. W roku

2010 zatrudnionych było 132,756 lekarzy (w przeliczeniu na etaty) i 391,299 pielęgniarek

(w przeliczeniu na etaty) a w 2012 - 139,117 lekarzy (w przeliczeniu na etaty) oraz 407,911

pielęgniarek (w przeliczeniu na etaty).

W Szpitalu Miejskim w Rudzie Śląskiej Sp. z o.o. funkcjonuje 16 oddziałów, dysponujących

łącznie 474 łóżkami oraz 15 miejscami dziennymi na Oddziale Psychiatrii Dziennej.

W ramach oddziałów funkcjonują specjalistyczne pracownie, m.in.: Kontroli Stymulatorów

i Kardiowerterów Stymulatorów, Kontroli Rozruszników czy Audiometrii.

W 2011 r. rudzka neonatologia otrzymała prestiżowy III stopień referencyjności,

co w praktyce oznacza możliwość leczenia najciężej chorych noworodków i wcześniaków. Do Rudy

Śląskiej kierowane są kobiety ciężarne z całego Śląska. Oddział funkcjonuje w systemie

rooming – in, czyli noworodek przez 24 godziny przebywa z mamą na sali ogólnej. Rudzki Oddział

Neonatologiczny doposażony jest w sprzęt przekazany przez fundację Wielka Orkiestra Świątecznej

Pomocy. Jest to m.in. respirator oscylacyjny służący do wentylowania pacjenta w przypadku

nadciśnienia w płucach, aparaty infant flow do nieinwazyjnej wentylacji pacjentów, ultrasonograf

oraz 2 inkubatory, z których jeden jest inkubatorem transportowym. Oddział neonatologiczny

Szpitala Miejskiego w Rudzie Śląskiej Sp. z o.o. ma kilkanaście stanowisk dla wcześniaków.

Od czerwca 2012 roku w Szpitalu Miejskim w Rudzie Śląskiej Sp. z o.o. działa również

pierwszy na Śląsku, a drugi w Polsce Bank Mleka Kobiecego.

W ramach świadczenia usług medycznych, oprócz Szpitala Miejskiego w Rudzie Śląskiej

Sp. z o.o. funkcjonuje 56 podmiotów, posiadających kontrakty z NFZ. W ramach funkcjonujących

podmiotów wyróżnia się 10 form prawnych. Najwięcej podmiotów świadczy usługi jako osoby

fizyczne – 16 podmiotów. Drugą najczęściej występującą formą są umowy spółek cywilnych –

14 podmiotów.

Łącznie podmioty świadczą 78 usług w zakresie zdrowia. Podstawową opiekę zdrowotną

zapewnia 20 podmiotów.

Specjalistyczną opiekę medyczną dla mieszkańców Rudy Śląskiej realizują 34 podmioty.

Świadczenia ogólnostomatologiczne, w tym świadczenia ogólnostomatologiczne udzielane

w znieczuleniu ogólnym i świadczenia dla dzieci i młodzieży do ukończenia 18 roku życia, w Rudzie

Śląskiej świadczy 28 podmiotów.

W Rudzie Śląskie dwie placówki świadczą opiekę nocną i świąteczną.

19

3.1.3. Profilaktyka zdrowotna, promocja zdrowia

W stosunku do roku 2011, w roku 2012 nastąpił wzrost liczby realizowanych programów

na rzecz profilaktyki zdrowotnej oraz promocji zdrowia - o 41, czyli blisko o 71%. W 2012 r. Miasto

Ruda Śląska było inicjatorem 99 programów dotyczących promocji zdrowia oraz profilaktyki

zdrowotnej. Programy były skierowane do różnych grup docelowych: dzieci, uczniów, osób

uzależnionych oraz osób niepełnosprawnych. Realizacja programów odbywała się poprzez jednostki

podległe Urzędowi Miasta oraz przy współpracy organizacji pozarządowych.

3.2. Mieszkania

Według Narodowego Spisu Powszechnego przeprowadzonego w 2011 r. w Rudzie Śląskiej

było ok. 57 300 mieszkań. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania wynosiła 53,23 m2, co dało

miastu 6 miejsce wśród porównywanych miast na prawach powiatów, średnia dla kraju wyniosła

70,17 m2, a województwie śląskim 66,65 m2.

Przeciętna liczba izb w mieszkaniu w roku 2011 wg NSP wyniosła 3,18; co ulokowało

Rudę Śląską na 5 miejscu wśród porównywanych miast na prawach powiatów, średnia dla kraju

wyniosła 3,76; natomiast dla województwa śląskiego 3,66.

Opisując warunki mieszkaniowe należy nadmienić, że na ich stan wpływa również

wyposażenie mieszkań w instalacje. Ruda Śląska wśród porównywanych jednostek w 2008 i 2011 r.

odznaczała się jednym z najwyższych odsetków korzystania z sieci wodociągowej – 99% ludności

korzysta z sieci. Wyższy współczynnik został odnotowany jedynie w Świętochłowicach.

Inaczej przedstawia się sytuacja wyposażenia mieszkań w Rudzie Śląskiej w łazienki

oraz centralne ogrzewanie. W 2010 r. 88,3% mieszkań w Rudzie Śląskiej było wyposażonych

w łazienki, średnia dla kraju wyniosła 92,4%, a dla województwa śląskiego 91,6%, natomiast średnia

dla miast z województwa śląskiego 95%. W instalację centralnego ogrzewania w Rudzie Śląskiej było

wyposażonych 75,6% mieszkań. Średnia dla kraju, w tym aspekcie wyniosła 85,0%, dla województwa

śląskiego 80,0%, natomiast dla miast w województwie śląskim 88,7%. Najlepiej wśród

porównywanych miast na prawach powiatu wypada pod tym względem Płock – 92% mieszkań

wyposażonych w centralne ogrzewanie.

Wartość wskaźnika mieszkań oddanych na 1 000 mieszkańców oraz na 1 000 zawartych

małżeństw w latach 2008-2012 były znacznie niższa, niż w porównywanych jednostkach.

W przypadku mieszkań oddanych na 1000 mieszkańców w latach 2008-2012, wartość wskaźnika

wyniosła 1,19; w przypadku mieszkań oddanych na 1000 zawartych małżeństw w latach 2008-2012

wynosiła 195. Najwyższą wartością: 6,17 odznaczało się województwo mazowieckie.

Dynamika wzrostu dla tych wskaźników na przestrzeni lat 2008-2012 była najwyższa

w Rudzie Śląskiej. Dla mieszkań oddanych na 1000 ludności wynosiła 289,5. Dynamika dla kraju,

wyniosła 91,7; natomiast dla województwa śląskiego 80,2. W przypadku mieszkań oddanych na 1000

zawartych małżeństw wyniosła 359,8. Wartość dynamiki wzrostu tego wskaźnika dla kraju wyniosła

117,0, a dla województwa śląskiego 99,5.

W Rudzie Śląskiej w latach 2008-2012 oddano 849 mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej

93 033 m2. Najwięcej, bo 53% stanowiły mieszkania indywidualne (450 mieszkań). Łączna

powierzchnia użytkowa mieszkań indywidualnych wynosiła 66 939 m2, co stanowiło 71,95%

20

powierzchni użytkowej wszystkich mieszkań. W latach 2008-2012 ponad 25% mieszkań oddanych

do użytku, stanowiły mieszkania przeznaczone na sprzedaż lub wynajem. Łączna powierzchnia

użytkowa mieszkań przeznaczonych na sprzedaż lub wynajem wyniosła 16 527 m2 (17,76%)

powierzchni wszystkich mieszkań).

Liczba oraz powierzchnia użytkowa mieszkań komunalnych i społecznych czynszowych

oddanych do użytkowania była na podobnym poziomie. W latach 2008-2012 oddano łącznie 101

mieszkań komunalnych oraz 84 mieszkania społeczno czynszowe.

Liczba mieszkań ogółem w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w Rudzie Śląskiej (1,7) była

zbliżona do wartości wskaźnika dla miast w Polsce (1,8).

Największy udział w strukturze wiekowej budynków ogółem, w spółdzielniach

mieszkaniowych, mają budynki mieszkalne i niemieszkalne zbudowane w latach 1946-1989 – 56%,

tj. 1 091 budynków. Duży udział w strukturze ogółem mają również budynki zbudowane w latach

1901 -1918 – 18% w strukturze ogółem, tj. 359 budynków, oraz budynki zbudowane do 1900 r. – 14%

udziału w strukturze ogółem, czyli 272 budynki.

Najmniejszy udział w ogólnej strukturze wiekowej mają budynki mieszkalne i niemieszkalne

w najmłodszej grupie wiekowej – 5%, tj. 100 budynków.

W 2012 roku w stosunku do roku 2010 spadło zapotrzebowanie (liczba wniosków)

na przydział lokali komunalnych, w tym socjalnych. Liczba wyroków eksmisyjnych z przyznanym

prawem do lokalu socjalnego również uległa obniżeniu w tym okresie. Należy jednak nadmienić,

iż liczba wyroków w roku 2011 i 2012 była na tym samym poziomie – 242 wyroki.

W stosunku do roku 2007 spadła o ponad połowę liczba przydziałów do mieszkań

komunalnych. Spadek liczby przydziałów do mieszkań komunalnych nie jest jednak stały. Najniższą

liczbę przydziałów (209) odnotowano w roku 2008, po czym nastąpił wzrost w roku 2010

(334 przydziały).

Również w stosunku do roku 2007 w roku 2012 spadła liczba wykwaterowań z mieszkań

komunalnych. Podobnie jak w przypadku liczby przydziałów, nie należy rozpatrywać spadku jako

tendencji stałej. Najwyższą liczbę wykwaterowań z zasobów komunalnych odnotowano w 2010 r. –

25 przypadków, najniższą w 2011 r.– 5 przypadków, roku 2012 -7 przypadków .

W ramach wypełnienia ustawowego obowiązku zapewnienia lokali socjalnych Miasto

wynajmuje lokale mieszkalne od 3 podmiotów, celem podnajmu jako lokale socjalne.

3.3. Praca

W Rudzie Śląskiej na koniec maja 2013 r. stopa bezrobocia była na poziomie 9,9%.

W odniesieniu do jednostek porównywanych była to jedna z najniższych wartości. Niższa stopa

bezrobocia została odnotowana w Gliwicach – 8% oraz Jeleniej Górze – 9,7%. Stopa bezrobocia

na poziomie krajowym wyniosła 13,5%, natomiast dla województwa śląskiego 11,5%.

21

W latach 2008-2012 Ruda Śląska odznaczała się jedną z najniższych stóp bezrobocia

w porównaniu do jednostek porównywanych. W stosunku do roku 2008 stopa bezrobocia w Rudzie

Śląskiej wzrosła z poziomu 5% do 9%. W Polsce stopa bezrobocia rejestrowanego wzrosła z poziomu

9,5% do 13,4%, natomiast w województwie śląskim z poziomu 6,9 do 11,1%.

Dla wszystkich jednostek została policzona dynamika bezrobocia rejestrowanego w latach

2008-2012, rozumiana jako zmiana liczby bezrobotnych zarejestrowanych w czasie. Jako rok bazowy

przyjęto 2008, natomiast jako rok docelowy 20125.

Dynamika bezrobocia w Rudzie Śląskiej w latach 2008-2012 wyniosła 180. Wyższą dynamikę -

191, odnotowano w Świętochłowicach, w których nastąpił blisko dwukrotny przyrost stopy

bezrobocia, z poziomu 9,3 do 17,8%. Należy jednak zaznaczyć, że przy niskiej stopie bezrobocia

wzrost o każdy procent powoduje duży wzrost wartości wskaźnika. Średni wzrost stopy bezrobocia

dla jednostek porównywanych wyniósł 4,3%.

Najliczniejszą grupę bezrobotnych w Rudzie Śląskiej stanowiły osoby z wykształceniem

gimnazjalnym i niższym. Liczba osób bezrobotnych w tej grupie wzrosła na przestrzeni

lat 2010-2012 z 1 218 do 1 387 osób. W 2012 r. osoby te stanowiły 33% wszystkich zarejestrowanych

bezrobotnych w Rudzie Śląskiej.

Na podobnym poziomie w strukturze bezrobotnych w Rudzie Śląskiej, co bezrobotni

z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej, kształtował się udział bezrobotnych z wykształceniem

zasadniczym zawodowym. Liczba bezrobotnych wzrosła o 201 osób (z 1 133 do 1 244 osób). W 2012

osoby te stanowiły 29% wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych w Rudzie Śląskiej.

W stosunku do roku 2010, w roku 2012 spadła o 24 osoby liczba bezrobotnych

z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym. W odniesieniu do wszystkich bezrobotnych

zarejestrowanych w Rudzie Śląskiej wartość ta spadła o 2% (rok 2010 - 22% wszystkich

zarejestrowanych bezrobotnych w Rudzie Śląskiej, rok 2012 - 20% wszystkich zarejestrowanych

bezrobotnych w Rudzie Śląskiej).

Chociaż wzrosła liczba osób bezrobotnych z wykształceniem wyższym oraz średnim

ogólnokształcącym, udział procentowy w stosunku do wszystkich bezrobotnych zarejestrowanych

w Rudzie Śląskiej pozostał na stałym poziomie i wynosił odpowiednio 10 i 8%.

Najliczniejszą grupę bezrobotnych w Rudzie Śląskiej stanowiły osoby w wieku 25-34 lata.

Osoby te stanowiły w roku 2012 31,4% wszystkich bezrobotnych.

Drugą pod względem liczebności była grupa bezrobotnych w wieku 18-24 lat. Osoby te

stanowiły w 2012 r. 21,4% wszystkich bezrobotnych w Rudzie Śląskiej. Należy jednak nadmienić,

iż na przestrzeni lat 2010-2012 liczebność tej grupy zmniejszyła się o 122 osoby.

Najmniejszą pod względem liczebności była grupa wiekowa 60-64. Osoby z tej grupy

stanowiły zaledwie 1,7% wszystkich bezrobotnych.

Od czerwca 2010 do czerwca 2013 wzrosła o 848 liczba osób bezrobotnych bez prawa

do zasiłku. Udział procentowy kobiet w tej grupie w czerwcu 2013 wynosił 57%. Nastąpił również

wzrost liczby bezrobotnych osób niepełnosprawnych. Udział procentowy kobiet w tej grupie

pozostających bez pracy, w czerwcu 2013, wynosił 58,1%.

W stosunku do roku 2010, spadła liczba ofert pracy oferowanych przez Powiatowy Urząd

5 Wzór dynamiki:

22

Pracy. W 2010 liczba ofert w Powiatowym Urzędzie Pracy wynosiła 3 286, a w 2012 r. – 3 177.

Wśród ofert pracy w Urzędzie Pracy w Rudzie Śląskiej przeważały oferty spoza obszaru miasta Ruda

Śląska.

W celu aktywizacji osób bezrobotnych Powiatowy Urząd Pracy w Rudzie Śląskiej prowadzi

różne formy wsparcia w postaci szkoleń zawodowych, prac interwencyjnych, środków

na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej, refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia

stanowiska pracy bezrobotnego, staży, przygotowań zawodowych oraz prac społecznie użytecznych.

Za pomocą ww. form wsparcia w 2012 r. zostały zaktywizowane 3 064 osoby. W stosunku

do roku 2010 odnotowano wzrost o 138 osób.

3.4. Zabezpieczenie materialne

Przeciętne wynagrodzenie brutto w Rudzie Śląskiej w 2012 r. wynosiło 3 309,17 zł

i w stosunku do roku 2008 wzrosło o 531,84 zł. W stosunku do średniej krajowej przeciętne

wynagrodzenie brutto w Rudzie Śląskiej było niższe o 11,6 pkt, a w porównaniu do średniej

wojewódzkiej o 14,6 pkt.

Przeciętne wynagrodzenie brutto nie do końca pokazuje stopień zamożności mieszkańców

danej jednostki terytorialnej. Wartość ta jest zawyżana przez nieliczne osoby, które mają wysokie

zarobki. Pewien obraz zamożności pokazują dane dotyczące deklaracji PIT i CIT.

W roku 2012 wzrosła liczba podatników (osób fizycznych) rozliczających się za pomocą PIT

37 przekraczających I próg podatkowy (dochód powyżej 85 528 zł) z 598 w 2011 do 1018 w 2012 r..

Wzrosła również liczba podmiotów rozliczających się za pomocą CIT-8 (podatek od dochodów

spółek) z 720 w 2011 r. do 736 w 2012 r.

W celu zapewnienia zabezpieczenia materialnego, osobom najbardziej potrzebującym

pomocy materialnej udziela Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Rudzie Śląskiej. W roku 2012

w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej pracowały 254 osoby, w tym było 90 pracowników

świadczących pracę socjalną.

3.5. Opieka nad dziećmi (w tym żłobki), osobami starszymi i niepełnosprawnymi

W 2012 r. w Rudzie Śląskiej funkcjonowały dwa żłobki publiczne. W żłobkach było 136

miejsc dla dzieci w wieku od 0 do 3 lat. Liczba dzieci nie przyjętych do żłobków w 2012 r. wynosiła

264. Najwyższą liczbę nieprzyjętych dzieci odnotowano w 2011 r. – 371.

W 2012 r. w Mieście zarejestrowano dwa żłobki niepubliczne. Ilość miejsc w żłobkach i punktach

prowadzonych na podstawie ustawy o działalności gospodarczej nie jest rejestrowana. Ich

rejestracja nastąpi w kwietniu 2014 r.

W Mieście działa Ośrodek Pomocy Dzieciom i Rodzinie. Ośrodek realizuje zadania z zakresu

socjalizacji i interwencji. Na koniec kwietnia 2013 r. w ramach ośrodka funkcjonowało 7 mieszkań

socjalizacyjnych, zlokalizowanych w 3 dzielnicach (Bielszowice, Ruda, Wirek). Ośrodek realizuje

również opiekę zastępczą.

Ważną rolę w zakresie opieki nad dziećmi w Rudzie Śląskie pełnią organizacje

pozarządowe (Zgromadzenie Sióstr Świętej Elżbiety, Caritas Archidiecezji Katowickiej,

Stowarzyszenia Św. Filipa Nereusza).

23

W celu zapewnienia opieki zastępczej w Rudzie Śląskiej działają 3 rodzinne domy dziecka,

a także rodziny zastępcze (206 rodzin wg stanu na dzień 29.04.2013 r.).

Pomoc w zakresie opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi realizuje Ośrodek Adaptacyjny

dla Dzieci Niepełnosprawnych, który jest placówką opiekuńczo – wychowawczą wsparcia dziennego

o charakterze specjalistycznym.

Z dniem 30.11.2007 r. Uchwałą Rady Miasta Ruda Śląska został powołany Ośrodek

Interwencji Kryzysowej, którego zadaniem jest świadczenie pomocy na rzecz osób i rodzin będących

w stanie kryzysu.

W ramach pomocy osobom starszym i niepełnosprawnym, w Rudzie Śląskiej prowadzonych

jest 5 domów pomocy społecznej, dysponujących łącznie 426 miejscami oraz jeden Dzienny Dom

Pomocy Społecznej z 60 miejscami.

3.6. Edukacja

3.6.1. Przedszkola (publiczne i prywatne)

W Rudzie Śląskiej w 2012 r. funkcjonowały 32 przedszkola miejskie (w tym oddziały

przy szkołach podstawowych oraz 7 przedszkoli prywatnych. W ramach przedszkoli miejskich (stan

na 30.09.2012 r.) zorganizowanych było 580 oddziałów.

W ramach 39 przedszkoli oferowanych było łącznie 4 439 miejsc (4 115 w przedszkolach

miejskich, 324 w przedszkolach prywatnych).

W stosunku do roku szkolnego 2012/2013 na rok 2013/2014 spadła liczba odmów w zakresie przyjęć

dzieci do oddziałów przedszkolnych (z 1 087 na 936).

Zgodnie z Ustawą o systemie oświaty opłata za przedszkole od 1 września 2013 r. wynosi

1 zł. Całodzienny koszt wyżywienia w przedszkolach miejskich w 2012 r. wynosił 5 zł (trzy posiłki).

3.6.2. Szkoły podstawowe publiczne

W 2012 r. w Mieście funkcjonowało 25 szkół podstawowych (w tym 3 szkoły specjalne),

do których uczęszczało 7 517 uczniów. Na 368 oddziałów przypadały łącznie 364 pomieszczenia

do nauczania. Najwięcej uczniów uczęszczało do Szkoły Podstawowej nr 1 – 639, najmniej do Szkoły

Podstawowej nr 4 - 172. W szkołach dostępne były łącznie 404 komputery z dostępem do Internetu.

W roku szkolnym 2011/2012 oraz w roku szkolnym 2012/2013 cztery szkoły w Rudzie Śląskiej

prowadziły oddziały integracyjne. Łączna liczba tych oddziałów w roku szkolnym 2011/2012

oraz w roku szkolnym 2012/2013 wynosiła 21 na rok.

W sześciu szkołach podstawowych realizowane były lub są realizowane programy autorskie.

Równocześnie szkoły podstawowe w Rudzie Śląskiej oferują szereg zajęć pozalekcyjnych

oraz realizują programy współpracy regionalnej i międzynarodowej.

3.6.3. Gimnazja publiczne

W 2012 r. w Mieście funkcjonowało 19 gimnazjów dla dzieci i młodzieży (w tym 3 gimnazja

specjalne), do których uczęszczało 3 978 uczniów. Na 66 oddziałów przypadało łącznie 129

pomieszczeń do nauczania. Najwięcej uczniów uczęszczało do Gimnazjum nr 10 – 442, najmniej

24

do Gimnazjum nr 13 -174. W gimnazjach dostępnych było łącznie 116 komputerów z dostępem

do Internetu.

W Rudzie Śląskiej w ostatnich trzech okresach szkolnych funkcjonowały dwa gimnazja

z oddziałami integracyjnymi. Liczba oddziałów integracyjnych, od roku szkolnego 2010/2011 do roku

2012/2013, wzrosła z 7 do 8. Ogólna liczba uczniów w oddziałach integracyjnych w ostatnim roku

szkolnym wynosiła 150.

We wszystkich szkołach gimnazjalnych prowadzone są zajęcia poza lekcyjne w postaci zajęć

dodatkowych, kół zainteresowań czy zajęć sportowych.

Gimnazja dla dzieci i młodzieży realizują również autorskie programy z zakresu rozwoju

zarówno sfery intelektualnej jak i fizycznej uczniów.

3.6.4. Kształcenie na poziomie ponadgimnazjalnym młodzieży i dorosłych

W Rudzie Śląskie w 2012 r. funkcjonowały 4 zespoły szkół ogólnokształcących

dla młodzieży, do których uczęszczało łącznie 1 242 uczniów, z czego 47 spoza Miasta.

Szkoły ogólnokształcące wyposażone są w infrastrukturę sportową. Przy każdej znajduje

się minimum jedna sala gimnastyczna oraz jedno boisko. Wszystkie szkoły umożliwiają uczniom

korzystanie z komputerów z dostępem do Internetu. Łączna liczba komputerów w 2012 r. wynosiła

115, z czego najwięcej było dostępnych Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 2 – 36 komputerów,

najmniej w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 4 – 23 komputery.

W 2012 r. funkcjonowało również w Mieście 7 zespołów szkół ponadgimnazjalnych,

w których z nauki korzystało łącznie 2 641 uczniów, w tym 233 spoza Miasta.

Wszystkie szkoły dawały swoim uczniom możliwość korzystania z komputerów z dostępem

do Internetu. Łącznie dysponowały 383 komputerami.

W ramach zespołów szkół ponadgimnazjalnych funkcjonowało łącznie 6 techników,

6 zasadniczych szkół zawodowych, w tym jedna specjalna, 2 licea profilowane, jedna szkoła

policealna przeznaczona dla osób dorosłych (zakres kształcenia: ratownik medyczny, technik

masażysta, technik usług kosmetycznych) oraz jedna szkoła specjalna przysposabiająca do pracy.

Szkoły te w 2012 r. wykształciły łącznie 769 absolwentów w 57 zawodach, oraz Szkoła Specjalna

Przysposabiająca do Pracy, 9 absolwentów.

3.6.5. Kształcenie dorosłych w Rudzie Śląskiej i otoczeniu

W roku szkolnym 2011/2012 do szkół dla dorosłych w Centrum Kształcenia Ustawicznego

uczęszczało łącznie 324 słuchaczy, w tym 8 słuchaczy spoza Rudy Śląskiej.

W 2012 r. szkoły kształcenia ustawicznego (Centrum Kształcenia Ustawicznego) ukończyło

96 słuchaczy w tym 27 słuchaczy Gimnazjum dla Dorosłych. W ramach szkół absolwenci mieli

możliwość kształcenia się w zakresie ogólnym (w tym Liceum Ogólnokształcącym dla Dorosłych

i Liceum Uzupełniającym dla Dorosłych) oraz w 11 zawodach (w tym w II Technikum Uzupełniającym

dla Dorosłych oraz Zasadniczej Szkole Zawodowej dla Dorosłych). Liczba absolwentów w roku 2012

była niższa o ok. 10 % w stosunku do lat poprzednich (2011 i 2010 r.).

W celu poprawy kwalifikacji i wykształcenia osób dorosłych Centrum Kształcenia

Ustawicznego oraz Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia Zawodowego organizują kursy

zawodowe oraz szkolenia.

25

Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia Zawodowego w 2012 r. zorganizowało

w Rudzie Śląskiej - między innymi na zlecenie instytucji rynku pracy, ośrodka pomocy społecznej

i pracodawców - 15 kursów, z których skorzystało łącznie 140 osób.

Centrum Kształcenia Ustawicznego w I semestrze roku szkolnego 2012/2013 zorganizowało

51 warsztatów oraz 3 konsultacje indywidualne (w tym w Firmie Symulacyjnej „MOST”

oraz w Ośrodku Doradztwa Zawodowego), z których skorzystało łącznie 950 uczestników.

Centrum Kształcenia Ustawicznego organizuje również szkolenia w formie seminariów.

Seminaria skierowane były zarówno do osób fizycznych jak i pracodawców. Trzy oferowane

szkolenia finansowane były z budżetu Miasta Ruda Śląska, piętnaście przez podmioty kierujące

lub bezpośrednio przez uczestników szkoleń. Odpłatność za te szkolenia wynosi od 40 do 100 zł

za osobę.

3.6.6. Kształcenie na poziomie wyższym

W Rudzie Śląskiej ma siedzibę jedna szkoła wyższa - Wyższa Szkoła Nauk Stosowanych

w Rudzie Śląskiej (dawna Wyższa Szkoła Handlowa im. Królowej Jadwigi). W Mieście zlokalizowany

jest również Ośrodek Zamiejscowy Akademii Górniczo-Hutniczej w Kochłowicach.

Studenci Wyższej Szkoły Nauk Stosowanych w Rudzie Śląskiej mają możliwość kształcenia

się na dwóch wydziałach, które oferują trzy kierunki studiów I stopnia. W latach 2010-2012

na uczelni studiowały łącznie 1 164 osoby, w tym 207 z Rudy Śląskiej. Uczelnie w ww. okresie

ukończyło 851 absolwentów, w tym 168 z Rudy Śląskiej.

Analizie poddano również wybrane uczelnie znajdujące się w małej odległości od Miasta.

Najwięcej studentów z Rudy Śląskiej przyjęła Politechnika Śląska w Gliwicach oraz Uniwersytet

Śląski w Katowicach. Najmniej osób studiowało na Akademii Muzycznej w Katowicach oraz Akademii

Sztuk Pięknych. Małą liczbą studentów z Rudy Śląskiej odznacza się również Wydział Geodezji

Górniczej i Inżynierii Środowiska AGH. Jednak jest to jeden z wielu wydziałów tej uczelni

i nie pokazuje w pełni liczby studentów wybierających tę uczelnię jako docelową.

3.7. Kultura, rekreacja i sport

Najstarszą instytucją kultury w Rudzie Śląskiej jest Miejska Biblioteka Publiczna w Rudzie

Śląskiej, która powstała w 1959 roku po połączeniu Miejskiej Biblioteki Publicznej

w Rudzie z Miejską Biblioteką Publiczną w Nowym Bytomiu. Sieć Miejskiej Biblioteki Publicznej

w Rudzie Śląskiej liczy, wraz z Biblioteką Centralną znajdującą się w Wirku, 13 placówek

rozmieszczonych w poszczególnych dzielnicach miasta.

Ważną placówką kulturalną jest Miejskie Centrum Kultury im. Henryka Bisty w Rudzie

Śląskiej, które kontynuuje działalność Miejskiego Ośrodka Kultury w Rudzie Śląskiej, powołanego

uchwałą Rady Miejskiej nr 175/XXIV/95.

Od początku działalności instytucja stała się miejscem organizacji znaczących imprez

kulturalnych, a także spotkań o charakterze społeczno-politycznym (konferencje, debaty itp.).

Do najważniejszych imprez cyklicznych zaliczyć należy cykl pn. Rudzka Jesień Kulturalna, Gala

Hanysy, Koncerty noworoczne, Miss Rudy Śląskiej, Festiwal Twórczości Chrześcijańskiej, Festiwal

Kultury Młodzieży Szkolnej.

26

Dom Kultury w Rudzie Śląskiej jest kolejną instytucją kultury funkcjonującą w Mieście. Dom

Kultury został powołany przez Radę Miasta Ruda Śląska uchwałą wchodzącą w życie 1 stycznia

2005 r. Natomiast wcześniej, tj. w latach 1999 – 2004 stanowił filię Miejskiego Ośrodka Kultury

im. H. Bisty w Rudzie Śląskiej.

W Rudzie Śląskiej oprócz Domu Kultury działa również Młodzieżowy Dom Kultury.

W dwukondygnacyjnym zabytkowym budynku, o powierzchni 1 176 m2, mieści się 10 pomieszczeń

do prowadzenia zajęć dydaktyczno – opiekuńczo - wychowawczych, w tym 5 pracowni (plastyczna,

multimedialna do nauczania języków obcych, komputerowa, muzyczna i sportowa)

oraz wielofunkcyjna sala widowiskowa, o pojemności do 300 osób. MDK dysponuje również

przyległym boiskiem o powierzchni 893,72 m2.

MDK organizuje swoim wychowankom również różne formy wypoczynku podczas ferii

zimowych i letnich, w ramach tzw. „Akcji Zima” i „Akcji Lato”.

Obiektem, o którym należy wspomnieć w zakresie kultury jest prywatne Kino „Patria”.

Przy kinie działa Akademia Filmowa, której celem jest poszerzanie wiedzy uczniów rudzkich szkół

z zakresu filmoznawstwa. W ramach poszerzania wiedzy oferowany jest szereg seansów, które

poprzedzane są wykładami prowadzonymi przez pracowników naukowych Wydziału Filmoznawstwa

Uniwersytetu Śląskiego. W 2006 roku dzięki swojej działalności weszło w skład Sieci Kin Studyjnych

i Lokalnych.

Ważnym ośrodkiem kultury w Rudzie Śląskiej jest również Muzeum im. Maksymiliana

Chroboka, zlokalizowane w części budynku zbudowanego na początku XX wieku, jako siedziba szkoły

dokształcającej i gospodarstwa domowego, a potem wykorzystywanego jako ratusz gminy Ruda.

W Rudzie Śląskiej działalność muzealniczą prowadzi także Fundacja Minionej Epoki,

prowadząca Muzeum PRL-u. Muzeum zlokalizowane jest w folwarku, wybudowanym przez rodzinę

von Ballestrem. Celem działalności Muzeum jest ukazanie życia mieszkańców w okresie od 1945 roku

(koniec II wojny światowej) do roku 1989 (początek znaczących przemian politycznych, społecznych

i gospodarczych w kraju).

W roku 2008 został powołany Międzynarodowy Instytut Dialogu i Tolerancji imienia Jana

Karskiego, który 1 sierpnia 2011 r. znalazł swoją siedzibę w filii nr 18 Miejskiej Biblioteki Publicznej

w Rudzie Śląskiej.

Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Rudzie Śląskiej dysponuje 16 obiektami na terenie

całego miasta. Większość obiektów zarządzanych przez MOSiR to obiekty całoroczne. Średnia

miesięczna frekwencja w poszczególnych obiektach prowadzonych przez MOSIR w ciągu roku waha

się od 1 811 do 9 260 użytkowników.

Z infrastruktury MOSiR, korzysta łącznie 16 klubów sportowych i lig amatorskich.

W ramach działań MOSiR oraz Urzędu Miasta w mieście organizowanych jest corocznie

szereg imprez sportowych (ok. 30).

Ważnym obiektem rekreacyjno sportowym jest park wodny Aquadrom.

Jest to najnowocześniejszy park wodny na Śląsku. Jego otwarcie miało miejsce 8 grudnia 2012 roku.

Lokalizacja obiektu; 5 minut od autostrady A4 i 10 minut od DTŚ, umożliwia szybkie dotarcie

do Aquadromu z większości miast aglomeracji śląskiej. Właścicielem spółki Aquadrom jest Miasto

Ruda Śląska.

Jednocześnie mieszkańcy Rudy Śląskiej mają możliwość korzystania z terenów rekreacyjnych

o zasięgu regionalnym.

27

3.8. Bezpieczeństwo

3.8.1. Przestępczość

Na terenie Miasta w 2012 r. odnotowano łącznie 5 131 przestępstw.

W stosunku do roku 2010, w roku 2012 znacznie spadła liczba przestępstw określonych

w kodeksie karnym, nastąpił jednak wzrost przestępstw popełnionych przeciwko prawom autorskim

oraz przeciwko Ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii.

W porównaniu do lat poprzednich wzrosła ogólna wykrywalność przestępstw

oraz zmniejszyła się liczba przestępstw popełnionych przez osoby nieletnie.

Stan bezpieczeństwa na drogach w 2011 i 2012 przedstawiał się następująco: w 2011 r.

odnotowano 163, a w 2012 r. - 132 wypadki drogowe. Kolizji drogowych w 2011 r. było 1 131,

a w 2012 r. 1 032. W wyniku tych zdarzeń w 2011 r. rannych zostały 184 osoby, a w 2012 r. 140 osób

oraz odpowiednio 4 i 8 osiem osób poniosło śmierć. Ogólny stan bezpieczeństwa na drogach uległ

poprawie. Liczba kolizji i wypadków drogowych, a także rannych w stosunku do roku 2011 uległa

obniżeniu. W stosunku do roku poprzedniego, w roku 2012 nieznacznie wzrosła liczba pieszych

poszkodowanych w wypadkach, jednakże spadła liczba wypadków, których sprawcami byli piesi.

3.8.2. Zagrożenia powodziowe

Przez teren Miasta Ruda Śląska przepływa 7 cieków wodnych:

- rzeki: Kłodnica, Bytomka, Kochłówka,

- potoki: Jamna, Czarniawka, Julka, Żabica.

Na podstawie doświadczeń i obserwacji z lat 2001 – 2013 można stwierdzić, że do powodzi

(wystąpienia wody z koryt cieków) najczęściej dochodziło w następujących miejscach:

1. Rzeka Kochłówka:

– rejon osiedla ZMP, po stronie południowej i północnej koryta,

- rejon ul. 1-go Maja i Gabora, po stronie południowej koryta,

- rejon ul. Gęsiej i Kokota, przed przepustem pod ul. Kokota.

2. Potok Julka (Rów Miechowicki):

- rejon ul. Sobieskiego, przed przepustem pod ul. Piastowską.

3. Potok Jamna:

- teren leśny po wschodniej stronie koryta.

Poza tym, na terenie miasta, w zależności od intensywności opadów atmosferycznych,

dochodzi do lokalnych podtopień niecek bezodpływowych powstałych w wyniku prowadzonej

eksploatacji górniczej. W latach 2001 – 2013 dochodziło do podtopień w następujących miejscach:

1. Dzielnica Kochłowice:

- teren po stronie południowej rz. Kochłówki wraz z nieruchomościami gruntowymi

i budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi przy ul. Radoszowskiej, Długiej, Bałtyckiej i Jana,

- teren położony po południowej stronie autostrady A4, w rejonie MOP „Wirek”,

wraz z nieruchomościami położonymi przy ul. Oświęcimskiej.

28

2. Dzielnica Halemba:

- tereny upraw rolnych oraz nieruchomości z budynkami jednorodzinnymi położone

przy ul. Ligockiej, w sąsiedztwie dawnego koryta Potoku Jamna,

- teren po północnej stronie rz. Kłodnicy, położony pomiędzy ul. Graniczną, Morską

i Młyńską.

3. Dzielnica Bykowina:

- tereny osiedli mieszkalnych z budynkami wielorodzinnymi położonych przy ul. ZMP,

Kowalskiego, Górnośląskiej, Zgrzebnioka i Grzegorzka.

- teren parafii pw. św. Barbary zlokalizowanej przy ul. Górnośląskiej.

4. Dzielnica Bielszowice:

- teren w rejonie ul. Basenowej wraz z nieruchomościami gruntowymi i budynkami

mieszkalnymi jednorodzinnymi,

- teren zlokalizowany po stronie północnej rz. Kochłówki wraz z nieruchomościami

gruntowymi i budynkami mieszkalnymi położonymi przy ul. Zielonej i Węzłowej,

- teren zlokalizowany po stronie południowej rz. Kochłówki obejmujący jezdnię ul. Kokota

na odcinku od przepustu na rz. Kochłówce do skrzyżowania z ul. Drzymały wraz z nieruchomościami

i budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi,

- teren położony na przedłużeniu ulicy Kossaka i Obrońców Pokoju, w sąsiedztwie stawu

powstałego w niecce bezodpływowej.

5. Dzielnica Ruda:

- teren POD „XX – lecia” położonych w dolinie rzeki Bytomki, zawarty pomiędzy ul. Szczęść

Boże i Żeromskiego.

3.8.3. Zagrożenie pożarowe

W 2012 r. liczba interwencji straży pożarnej w zakresie pożarów wynosiła 751.

W odniesieniu do roku poprzedniego odnotowano znaczący spadek liczby pożarów, jednak

na przestrzeni pięciu lat jest to druga wartość pod względem liczby interwencji w tym zakresie.

Najczęściej, w okresie 2008-2012, strażacy interweniowali w zakresie pożarów obiektów

mieszkalnych (od 52 do 83 interwencji).

Według danych Straży Pożarnej w Rudzie Śląskiej największa liczba pożarów występuje

w miesiącach marzec-kwiecień, najmniejsza natomiast w okresie grudzień-styczeń.

3.8.4. Zagrożenia chemiczne i ekologiczne

Według danych Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej na rok 2012, w Rudzie

Śląskiej zlokalizowane są dwa zakłady składujące lub stosujące toksyczne środki przemysłowe (TSP),

które mogą stanowić zagrożenie, są to:

„EUROCASH” JMB Polska - amoniak około 6,2 t,

Ocynkownia „Pokój” - kwas solny 31 % około 50 m3.

Ww. zakłady posiadają opracowane sposoby postępowania w wypadku zagrożeń, w których

określone są zasady alarmowania oraz ewakuacji ludzi z zagrożonych rejonów.

Potencjalne zagrożenia chemiczne lub ekologiczne stanowią substancje niebezpieczne,

które są przewożone przez teren miasta Ruda Śląska. W celu zabezpieczenia przed ww.

29

zagrożeniami, Państwowa Straż Pożarna w Rudzie Śląskiej prowadzi bieżący monitoring stanu

parkingów dla samochodów przewożących materiały niebezpieczne, znajdujących się na Miejscach

Obsługi Podróżnych Wirek i Halemba przy autostradzie A4.

3.8.5. Zagrożenia szkodami górniczymi

Eksploatacja górnicza prowadzona jest w 7 centralnych i południowych dzielnicach miasta,

tj.: Bielszowice, Czarny Las, Nowy Bytom, Wirek, Bykowina, Kochłowice i Halemba.

Aktualnie wszystkie eksploatacje pod terenami miasta Ruda Śląska prowadzone są systemem

z zawałem stropu. Wpływy eksploatacji górniczej, zgodnie z obowiązującymi koncesjami

na wydobywanie węgla na terenach zurbanizowanych, nie mogą przekroczyć III kategorii terenu

górniczego6.

Dla celów ochrony niektórych obiektów lub obszarów miasta Ruda Śląska wyznaczone zostały

filary ochronne w granicach których ruch zakładu górniczego może być zabroniony bądź może być

dozwolony tylko w sposób zapewniający należytą ochronę tych obiektów lub obszarów.

Na terenach górniczych nowo wznoszone obiekty winny być zabezpieczone na wpływy

górnicze. O zwrot kosztów tych zabezpieczeń inwestor może się ubiegać u przedsiębiorcy

górniczego.

6 Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze

30

4. POTENCJAŁ PRZYRODNICZY I JEGO ZAGROŻENIA

4.1. Struktura środowiska przyrodniczego

Obszar Miasta Ruda Śląska charakteryzuje się płaską rzeźbą terenu, w znaczny sposób

przekształconą przez człowieka. Na obszarze miasta wyróżnia się 6 jednostek geomorfologicznych.

Większość gleb stanowią gleby IV klasy bonitacyjnej – 50%. Nie występują natomiast gleby

I i II klasy. Gleby w Mieście charakteryzują się dużym stopniem kwasowości oraz wykazują duży

stopień mechanicznego uszkodzenia, powstałego w skutek działalności człowieka.

Na terenie Miasta występują złoża kopalin podstawowych, tj. węgla kamiennego oraz metanu,

a także złoża kopalin pospolitych, tj. glin, iłów oraz piasków posadzkowych.

Łączna powierzchnia terenów zieleni w Rudzie Śląskiej, w roku 2011, wynosiła 491,8 ha.

Największy udział w powierzchni terenów zieleni w Rudzie Śląskiej miały parki, zieleńce i tereny

zieleni osiedlowej.

Największą liczbę parków i zieleńców w Rudzie Śląskiej posiada dzielnica Ruda (łącznie 17).

W czterech dzielnicach (Bykowina, Halemba, Kochłowice oraz Wirek) nie ma zlokalizowanych

parków.

Dzielnica Ruda posiada również największą liczbę terenów zielonych (łącznie 38,29 ha).

Najmniejsza liczba terenów zielonych znajduje się w dzielnicy Nowy Bytom (15,47 ha).

Na terenie Miasta Ruda Śląska znajduje się 11 pomników przyrody.

W granicach Rudy Śląskiej znajdują się złoża węgla kamiennego oraz metanu, stanowiące

własność górniczą. Na wydobycie kopalin przedsiębiorcy górniczy posiadają stosowne koncesje.

W mieście znajdują się również złoża kopalin, które objęte są prawem własności

nieruchomości gruntowej – gliny i iły oraz piaski posadzkowe. Na chwilę obecną nie prowadzi się

eksploatacji ww. złóż.

4.2. Stan środowiska

Głównym źródłem antropopresji jest przemysł górniczy zlokalizowany w obszarze

KWK „Pokój”, KWK „Bielszowice”, KWK „Wujek” Ruch „Śląsk”, KWK „Halemba” oraz przemysł

hutniczy – grupa kapitałowa Huta „Pokój” S. A.

W wyniku czynnej działalności kopalni na terenie miasta mają miejsce liczne szkody

górnicze. Według danych Kompanii Węglowej S. A. w latach 2003-2012 na naprawę szkód górniczych

zostało przeznaczonych 446 mln zł, z czego ponad 67 mln zł w roku 2012. W okresie 2003-2012

dokonano naprawy w ponad 7 tysiącach obiektów.

W związku z działalnością górniczą Oddziałów Kompanii Węglowej S.A. oraz w celu rozwiązywania

potencjalnych lub istniejących konfliktów na linii Przedsiębiorca Górniczy – Miasto Ruda Śląska

w styczniu 2006 r. powołano „Zespół Porozumiewawczy do spraw oceny eksploatacji górniczej

pod terenami miasta Ruda Śląska”. Od 2012 roku na posiedzenia Zespołu zapraszani są również

przedstawiciele Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. i KWK „Wujek”. Posiedzenia Zespołu

zwoływane są cyklicznie - raz na pół roku - przez Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego

w Gliwicach. Do podstawowych zadań Zespołu Porozumiewawczego należą:

- analiza informacji składanych przez zakłady górnicze o dokonanej i projektowanej eksploatacji,

- analiza skutków eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu,

http://pl.wikipedia.org/wiki/Kopalnia_W%C4%99gla_Kamiennego_Halemba

31

- ocena potencjalnych zagrożeń dla środowiska naturalnego i możliwości koordynacji eksploatacji

górniczej pod kątem minimalizacji jej negatywnych skutków,

- wypracowywanie kompleksowych rozwiązań dla zagadnień szczególnie istotnych dla użytkowników

terenu górniczego,

- formułowanie wniosków i określenie zadań koniecznych do wykonania przez strony porozumienia,

- ocena realizacji zabiegów profilaktycznych i napraw szkód przez przedsiębiorcę górniczego,

- sprawozdawczość rzeczowo – finansowa w zakresie realizacji planów usuwania szkód.

Jakość powietrza7

W odniesieniu do roku 2008, w roku 2012 została znacznie (blisko dwukrotnie) ograniczona

KK emisja dwutlenku węgla na obszarze miasta, gazu stanowiącego znaczny odsetek zanieczyszczeń.

Nieznacznie wzrosła ilość produkowanego metanu. W pozostałych przypadkach ilość produkowanych

zanieczyszczeń uległa obniżeniu, głównie dwutlenku siarki - blisko 4 krotnie oraz tlenku azotu blisko

2,5 krotnie.

Jakość wód powierzchniowych8

Na terenie Miasta nie występują duże cieki wodne. Występujące natomiast uległy znacznym

przekształceniom.

Głównym źródłem zanieczyszczeń wód powierzchniowych są tereny: obsługi

komunikacyjnej, produkcyjne, produkcyjno – usługowe, gospodarowania odpadami przemysłowymi,

gospodarki rolnej, ogrodniczej i hodowlanej, oczyszczalni ścieków oraz garaży i parkingów, kolizje,

wycieki, wypłukiwanie zanieczyszczeń, składowanie niebezpiecznych odpadów, zrzut ścieków

komunalnych i przemysłowych, zrzut wód dołowych (nadmierne zasolenie).

W wodach powierzchownych w Rudzie Śląskiej następują przekroczenia większości

parametrów zanieczyszczeń określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada

2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych

oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych. Głównym powodem jest zrzut

ścieków przemysłowych (wody dołowe).

Jakość wód podziemnych9

Wody podziemne w Rudzie Śląskiej mają status zdegradowanych. Przyczyną degradacji są

głównie wieloletnie (systematyczne) odwodnienia górotworu przez kopalnie węgla kamiennego,

obejmujące cały obszar eksploatacji. Na stan wód podziemnych ma również wpływ zmniejszenie

infiltracji na terenach miejskich i przemysłowych (zwarta zabudowa) oraz składowanie odpadów

pokopalnianych związanych z przeróbką węgla kamiennego.

7 Opracowanie na podstawie Prognozy oddziaływania na środowisko dotyczącej studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Ruda Śląska 8 Opracowanie na podstawie Prognozy oddziaływania na środowisko dotyczącej studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Ruda Śląska 9 Opracowanie na podstawie Prognozy oddziaływania na środowisko dotyczącej studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Ruda Śląska

32

Hałas

W celu ochrony mieszkańców miasta przed hałasem powstał Program ochrony środowiska

przed hałasem dla miasta Ruda Śląska na lata 2013 – 2018. W tym Programie wskazano, iż źródłem

emisji hałasu przekraczającego dopuszczalne normy jest hałas samochodowy.

W 2012 roku została sporządzona Mapa akustyczna na potrzeby określenia stanu

akustycznego środowiska. Mapa objęła swoim zasięgiem cały obszar miasta. Stanowi ona narzędzie

wspomagające działania w zakresie zarządzania środowiskiem i planowania przestrzennego. Mapa

jest zbiorem informacji opisowych i graficznych, w skład których wchodzi zestaw map obrazujących

długookresowe średnie poziomy dźwięku dla pory dzienno – wieczorowo - nocnej (wskaźnik LDWN)

oraz nocnej (wskaźnik LN). Każdy z tych wskaźników został obliczony dla czterech rodzajów źródeł

hałasu (drogowego, kolejowego, tramwajowego, przemysłowego). W dokumencie znajdują się

również dane statystyczne zawierające m.in. liczbę mieszkańców oraz osoby przebywające

na terenach szkół, szpitali i większych zakładów pracy, wykorzystane do sprawozdawczości

z poziomów hałasu występującego na terenie miasta.

5. POTENCJAŁ KULTUROWY

Pierwsze wzmianki o mieście Ruda na prawie niemieckim można odnaleźć w tzw. Rejestrze

Ujazdu, sporządzonym w latach 1295-1305.

W 1951 roku w wyniku zlikwidowania powiatu katowickiego zostały wydzielone dwa miasta:

Nowy Bytom i Ruda. W 1959 roku oba miasta połączono i tak powstała dzisiejsza Ruda Śląska.

W chwili obecnej Rudę Śląską tworzy jedenaście dzielnic: Ruda, Godula, Orzegów,

Bykowina, Halemba, Kochłowice, Chebzie, Nowy Bytom, Wirek, Bielszowice i Czarny Las.

W obecnym kształcie administracyjnym Ruda Śląska jest organizmem stosunkowo młodym,

nieposiadającym centrum w tradycyjnym rozumieniu. Centrum miasta wyznacza plac Jana Pawła II.

W wyniku ukształtowanego przez stulecia charakteru miasta, powstały osobliwe wartości

krajobrazowe: wieże kościołów, wieże szybów, Wielki Piec Hutniczy oraz ciągi widokowe.

Potencjał kulturowy Rudy Śląskiej można podzielić na niematerialny oraz materialny.

Potencjał niematerialny stanowią: historyczne nazwy dzielnic, funkcjonujące lokalnie nazwy osiedli

robotniczych, miejsca związane z historią i rozwojem miasta, obyczaje oraz wszelkie obrzędy

wynikające z miejscowej tradycji. Na potencjał materialny składają się zabytki ruchome

i nieruchome, uznane prawem lub jedynie zewidencjonowane. Ochroną zabytków w Mieście zajmuje

się Miejski Konserwator Zabytków w Rudzie Śląskiej. MKZ prowadzi gminną ewidencję zabytków,

do której w chwili obecnej wpisane są 2 144 obiekty.

W Rudzie Śląskiej działa jedno muzeum im. Maksymiliana Chroboka. Działalność muzealniczą

prowadzi również Fundacja Minionej Epoki, prowadząca Muzeum PRL-u. Do rejestru zabytków

nie wpisuje się zabytków wpisanych do inwentarza muzeum lub wchodzącego w skład narodowego

zasobu bibliotecznego.

33

6. POTENCJAŁ INSTYTUCJONALNY

6.1. Władze i administracja i ich zasoby

Urzędem Miasta w Rudzie Śląskiej, przy pomocy Zastępców, Skarbnika, Sekretarza Miasta

oraz Naczelników Wydziałów kieruje Prezydent Miasta. Strukturę organizacyjną Urzędu Miasta

tworzą wydziały, jednostki równorzędne o innej nazwie oraz samodzielne stanowiska pracy, zwane

komórkami organizacyjnym.

W 2012 r. liczba pracowników Urzędu Miasta spadła w stosunku do roku 2010, z poziomu

725 pracowników do 581, jednocześnie nastąpił wzrost udziału procentowego pracowników

z wykształceniem wyższym.

Urząd Miasta zajmuje pomieszczenia w czterech budynkach o łącznej powierzchni

9 966,36 m2. Zdecydowana większość pomieszczeń biurowych Urzędu Miasta dostosowana jest

do potrzeb osób niepełnosprawnych.

6.2. Inne podmioty instytucjonalne działające w gminie

Do realizacji zadań w zakresie sportu i turystyki zostało powołanych 5 miejskich jednostek

organizacyjnych (Dom Kultury, Muzeum Miejskie im. Maksymiliana Chroboka, Miejski Ośrodek Sportu

i Rekreacji, Miejskie Centrum Kultury im. Henryka Bisty, Miejska Biblioteka Publiczna).

W zakresie oświaty, oprócz szkół działają 4 jednostki (Poradnia Psychologiczno-

Pedagogiczna, Młodzieżowy Dom Kultury, Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia

Zawodowego, Centrum Kształcenia Ustawicznego).

Szeroko rozumianą pomocą społeczną zajmuje się 7 jednostek (Miejski Ośrodek Pomocy

Społecznej, Dzienny Dom Pomocy Społecznej, Ośrodek Adaptacyjny dla Dzieci Niepełnosprawnych,

Ośrodek Pomocy Dzieciom i Rodzinie, Dom Pomocy Społecznej „Senior”, Ośrodek Interwencji

Kryzysowej, Placówka Wsparcia Dziennego).

Pozostałe miejskie jednostki organizacyjne to: Rudzki Zakład Aktywności Zawodowej,

Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności, Izba Wytrzeźwień.

Nad bezpieczeństwem w mieście oprócz Straży Miejskiej będącej wydziałem Urzędu Miasta,

czuwają Komenda Miejska Policji, Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej, Państwowy

Powiatowy Inspektor Sanitarny.

W Rudzie Śląskiej znajduje się placówka Straży Granicznej.

Powiatową administrację zespoloną w Rudzie Śląskiej tworzą: Powiatowy Inspektor Nadzoru

Budowlanego, Powiatowy Urząd Pracy w Rudzie Śląskiej.

Miasto posiada udziały w 14 spółkach prawa handlowego w tym posiada 100 % udziałów

w sześciu spółkach (Rudzki Inkubator Przedsiębiorczości Sp. z o.o.; Aquadrom Sp. z o.o.; Szpital

Miejski w Rudzie Śląskiej Sp. z o.o.; Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.; Śląskie

Media Sp. z o.o.; Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Mieszkaniowej Sp. z o.o.).

Na terenie Miasta działają stowarzyszenia rejestrowe, zwykłe oraz sportowe. Ponadto,

w Mieście zlokalizowanych jest 10 fundacji, a także 11 oddziałów lub innych jednostek

ogólnopolskich organizacji pożytku publicznego.

http://www.rudaslaska.bip.info.pl/dokument.php?iddok=2184&idmp=729&r=o

34

6.3. Inne działania prorozwojowe

Miasto Ruda Śląska oprócz Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030. r. w roku

2012 realizowało 24 programy dotyczące rozwoju lokalnego i poprawy jakości życia w mieście.

Ponadto w latach 2012 - 2013 prowadzone były prace przygotowawcze do opracowania

m.in. aktualizacji Lokalnej Strategii Zatrudnienia i Promocji Przedsiębiorczości, Strategii rozwoju

kultury w Rudzie Śląskiej, Strategii rozwoju sportu w Rudzie Śląskiej do roku 2020.

6.4. Wspieranie inwestorów i promocja miasta

Miasto prowadzi działania promocyjne, mające na celu pozyskanie inwestorów. W tym celu

opracowany został wzór oferty inwestycyjnej Miasta Ruda Śląska, na której zamieszczane są takie

informacje, jak: lokalizacja wraz ze współrzędnymi GPS, numery działek, powierzchnia działki,

przeznaczenie w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego, cena wywoławcza netto,

link do ogłoszenia o przetargu, termin przetargu, dane kontaktowe, kod QR, mapka sytuacyjna

lub zdjęcie lotnicze z zaznaczeniem działek oraz inne istotne dla danej nieruchomości informacje,

jeżeli jest to konieczne.

Przedsiębiorcy planujący inwestycję w Rudzie Śląskiej mogą zapoznać się z aktualnymi

ofertami nieruchomości niezabudowanych przeznaczonych do zbycia pod działalność produkcyjną,

usługową, handlową i budownictwo mieszkaniowe, budynków do adaptacji, jak również ofertą

wolnych lokali użytkowych na prowadzenie działalności gospodarczej.

Dodatkowo dla przedsiębiorców i osób chcących założyć działalność gospodarczą

dedykowana jest strona internetowa, http://www.firma.rudaslaska.pl/. Każdy zainteresowany

założeniem firmy może dowiedzieć się w prosty sposób, jakie kroki należy podjąć, aby szybko

i bezproblemowo rozpocząć działalność gospodarczą. Na stronie umieszczone są informacje

o możliwościach finansowania działalności gospodarczej dla mikro, małych i średnich firm, które

oferują działające w Mieście instytucje otoczenia biznesu. Opisane jest również wsparcie

ze środków Unii Europejskiej oraz system zachęt dla przedsiębiorców prowadzących działalność

na terenie Miasta.

Oferty inwestycyjne na bieżąco zamieszczane są na stronie internetowej Urzędu Miasta:

http://www.rudaslaska.pl/gospodarka/oferty-inwestycyjne11.

W celu promowania terenów inwestycyjnych Miasto w latach 2010 – 2011 prowadziło

kampanię promocyjną „15 minut do miliona”. Kampania skierowana była do potencjalnych

inwestorów, którzy gotowi byli zakupić tereny inwestycyjne położone wzdłuż Drogowej Trasy

Średnicowej. Kampania w 85% była finansowana ze środków unijnych. Dzięki prowadzonym

działaniom udało się w tym czasie sprzedać 4 działki o łącznej wartości blisko 5 mln zł netto.

Oferty inwestycyjne ukazują się na portalu samorzad.pap.pl prowadzonym przez Polską

Agencją Prasową oraz w 52 portalach internetowych rynku nieruchomości.

W 2012 r. została przeprowadzona kampania skierowana do mieszkańców „Atrakcyjna Ruda”

przedstawiająca różne oblicza Miasta.

Głównymi odbiorcami działań promocyjnych są mieszkańcy Rudy Śląskiej.

10 Dane Urząd Miasta Ruda Śląska 11 Dane Urząd Miasta Ruda Śląska

http://www.firma.rudaslaska.pl/

http://www.rudaslaska.pl/gospodarka/oferty-inwestycyjne

35

6.5. Wsparcie samorządu dla inicjatyw rudzkich szkół

W celu wsparcia inicjatyw rudzkich szkół Wydział Oświaty zrealizował, realizuje bądź

przygotowuje łącznie 13 porozumień wspierających kształcenie dzieci i młodzieży. Stronami

porozumień są zarówno sąsiednie jednostki samorządowe oraz jednostki centralne (Ministerstwo

Edukacji Narodowej).

6.6. Współpraca regionalna i międzynarodowa

Zaprzyjaźnione i partnerskie miasta Rudy Śląskiej to:

Levice (Kraj Nitrański) Słowacja,

Papenburg (Dolna Saksonia), Niemcy

Leimen (Badenia-Wirttenbergia) Niemcy

Vibo Valentia (Kalabria) Włochy

Mank i region Melker Alpenvorland (Dolna Austria)

Giżycko (województwo warmińsko-mazurskie) Polska

7. POTENCJAŁ GOSPODARCZY I STRUKTURA GOSPODARKI

7.1. Struktura podmiotowa i potencjał gospodarki

W 2012 r. w Rudzie Śląskiej było zarejestrowanych 9 786 podmiotów (401 publicznych

i 9 385 prywatnych). Branżą dominującą były podmioty z sekcji G - Handel hurtowy i detaliczny;

naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle.

W Mieście w 2012 r. zarejestrowało się 928 podmiotów (11 publicznych, 917 prywatnych).

Najczęściej pojawiającą się sekcją wg PKD 2007 była sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny;

naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle – M 297 podmiotów. Drugą najczęściej

pojawiającą się sekcją była sekcja F – Budownictwo.

W stosunku do roku 2008 nastąpił nieznaczny wzrost liczby podmiotów wpisanych do rejestru

REGON w przeliczeniu na 10 000 mieszkańców w Rudzie Śląskiej. Dynamika zjawiska wyniosła 103,6.

Najwyższa dynamika w tym okresie została odnotowana w Gliwicach – 115,6.

7.2. Informacje o wybranych sekcjach i segmentach gospodarki

Ruda Śląska, pomimo dużych zmian restrukturyzacyjnych w ostatnich latach, jest największą

gminą górniczą w Europie. Cztery kopalnie węgla kamiennego i huta - to elementy budujące obraz

gospodarczy miasta.

Oprócz przemysłu ciężkiego ważne dla gospodarki miasta są takie branże jak logistyka,

przemysł spożywczy oraz rozwijające się firmy wysokich technologii.

Kilkanaście lat trwa proces aktywnego wspierania przez samorząd lokalny małych i średnich

przedsiębiorstw. Oprócz bezpośrednich działań Miasto realizuje zadania związane ze wspieraniem

rozwoju gospodarczego poprzez instytucje otoczenia biznesu, w których ma swoje udziały:

36

Śląski Park Przemysłowo-Technologiczny Sp. z o.o.;

Rudzka Agencja Rozwoju "Inwestor" Sp. z o.o. ;

Rudzki Inkubator Przedsiębiorczości Spółka z o.o.

Miasto stara się tworzyć jak najlepszy klimat inwestycyjny. Jednym z elementów tworzenia

tego klimatu jest powołanie Rady Gospodarczej przy Prezydencie Miasta Ruda Śląska.

Dzięki rozwojowi nowych dziedzin produkcji i usług, powstają alternatywne źródła zatrudnienia

dla mieszkańców. Dziedziny te stają się przyczynkiem rozwoju miasta, a tym samym całego regionu

śląskiego.

8. POTENCJAŁ MATERIALNO-FINANSOWY MIASTA

8.1. Majątek komunalny

8.1.1. Nieruchomości budynkowe i inne komunalne obiekty

Mieszkaniowym zasobem gminy, tj. lokalami stanowiącymi własność gminy albo innych osób

prawnych lub spółek handlowych, utworzonych z udziałem gminy, z wyjątkiem towarzystw

budownictwa społecznego a także lokalami pozostającymi w posiadaniu samoistnym tych

podmiotów, zarządza Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Mieszkaniowej Spółka z o.o.

na podstawie umowy wykonawczej.

Na koniec 2012 r. miasto Ruda Śląska było właścicielem 369 budynków (276 mieszkalnych

oraz 93 użytkowych) zarządzanych przez MPGM sp. z o.o. W budynkach tych znajdowało się 2 925

lokali mieszkalnych. Ogólna powierzchnia budynków będących własnością Miasta wynosiła

180 873,76 m2, z czego powierzchnia budynków mieszkalnych wynosiła 134 993,45 m2.

Miasto Ruda Śląska na koniec 2012 r. posiadało również udziały w 6 wspólnotach

mieszkaniowych, których zarządcą nie jest MPGM sp. z o.o. Przedmiotowe wspólnoty mieszkaniowe

posiadały 8 budynków, w których łącznie znajdowało się 49 lokali mieszkalnych oraz 5 użytkowych.

8.1.2. Grunty komunalne

Łączna powierzchnia gruntów, którymi dysponuje Gmina Ruda Śląska na dzień 31.12.2012r.

wynosi 27 240 736 m2 (2 724,07 ha).W stosunku do 31.12.2011 r. nastąpiło zmniejszenie powierzchni

gruntów stanowiących własność i współwłasność oraz będących w użytkowaniu wieczystym Gminy

Ruda Śląska o 421 676 m2 (42,17 ha). Na zmniejszenie powierzchni gruntów stanowiących własność

Gminy Ruda Śląska wpłynął obrót nieruchomościami, tzn. sprzedaż oraz aport nieruchomości.

Wartość nabytego gruntu w 2012 r. wynosiła 4 813 422,48 zł. W 2012 r. najwięcej gruntów

pozyskano w drodze zamiany.

Ponadto Miasto na prawach powiatu jest właścicielem 314 działek o powierzchni 122 246 m2 oraz

użytkownikiem wieczystym nieruchomości gruntowych o powierzchni 114 909 m2. Łączna

powierzchnia gruntów będących w zasobie Miasta na prawach powiatu wynosi 239 601 m2.

Szczegółowy opis własności Miasta zawarty jest w Informacji o stanie mienia Miasta Ruda Śląska

do wykonania budżetu, który jest sporządzany co roku. Informacje te udostępniane są na stronach

Biuletynu Informacji Publicznej.

37

8.2. Transport

8.2.1. Układ drogowo-uliczny

Ze względu na przebiegającą autostradę A4, DTŚ oraz położenie w Aglomeracji

Górnośląskiej, Ruda Śląska jest ważnym węzłem komunikacyjnym. Autostrada A4 w mieście biegnie

od 321+561 km do 331+583 km. W mieście zlokalizowany jest jeden węzeł na drogę wojewódzką

DW 925. Jednocześnie w mieście zlokalizowanych jest 11 obiektów mostowych (2 nad liniami

kolejowymi, 9 nad innymi drogami) oraz dwie kładki dla pieszych.

Przez północną część miasta przebiega Drogowa Trasa Średnicowa, mająca status drogi

wojewódzkiej o oznaczeniu DW 902. Drogowa Trasa Średnicowa jest główną arterią komunikacyjną

i wewnętrzną obwodnicą Aglomeracji Górnośląskiej. DTŚ przebiega przez Katowice, Chorzów,

Świętochłowice, Rudę Śląską i Zabrze. Obecnie budowany jest odcinek Trasy do Gliwic. Planuje się

połączenie z DTŚ Sosnowca, Mysłowic i Jaworzna.

Przez Rudę Śląską przebiega Droga Wojewódzka 925 łącząca Bytom z Rybnikiem.

Drogowa Trasa Średnicowa (DTŚ), będąca drogą wojewódzką (DW 902) i autostrada A4

to dwa główne szlaki komunikacyjne przebiegające przez Aglomerację Górnośląską. Świetne

skomunikowanie miast aglomeracji w układzie wschód-zachód przyczyniło się do podjęcia

przez Miasto Ruda Śląska prac polegających na budowie trasy w układzie północ-południe (N-S).

Zadanie to jest priorytetową inwestycją w Mieście.

Po zrealizowaniu całości inwestycji, trasa N-S będzie ważnym szlakiem komunikacyjnym

w tej części regionu, ponieważ jako jedyna bezkolizyjnie połączy DTŚ z autostradą A4. Warto

zauważyć, iż na zachód od ulicy Bocheńskiego w Katowicach nie ma obecnie połączenia DTŚ

z autostradą A4 o odpowiednich parametrach, spełniających wymagania dla drogi tranzytowej.

W Chorzowie i Zabrzu ruch odbywa się po ulicach usytuowanych w zwartej zabudowie

mieszkaniowej. Realizacja projektu przyczyni się do usprawnienia przemieszczania się mieszkańców

regionu poprzez skomunikowanie południowej części województwa z portem lotniczym

w Pyrzowicach. Ponadto, inwestycja przyczyni się do zmniejszenia natężenia ruchu i odciążenia

odcinka drogi wojewódzkiej nr 925 pomiędzy DTŚ a autostradą A4.

Docelowo trasa N-S ma przebiegać od granicy z miastem Bytom do granicy z miastem

Mikołów. Obecnie cały ruch tranzytowy przez Rudę Śląska przebiega drogą wojewódzką DW 925

relacji Bytom-Rybnik, która jest bardzo obciążona, co prowadzi do utrudnień i zagrożenia

bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Należy podkreślić, że droga wojewódzka DW 925 przebiega

przez teren zabudowany, co bardzo wydłuża czas przejazdu. Ponadto, aby dostać się z DTŚ do A4

trzeba pokonać aż 9 sygnalizacji świetlnych.

Wybudowana trasa N-S w znacznym stopniu przejmie ruch tranzytowy w układzie północ-

południe, zatem obok autostrady A1, będzie to ważna relacja w regionie. Trasa N-S ujęta jest

w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Ruda Śląska (mapa stanowi załącznik

nr 1). Budowa trasy N-S przyczyni się do ożywienia terenów przeznaczonych w Miejscowym Planie

Zagospodarowania Przestrzennego pod inwestycje.

W obrębie Miasta w 2012 r. zlokalizowanych jest łącznie 249,877 km dróg wojewódzkich,

powiatowych oraz gminnych, z czego 231,513 to drogi o powierzchni utwardzonej (93%). Największy

udział mają drogi gminne, których łaczna długość wynosi 166,377 km, z czego 89%, tj. 148,013 km

było utwardzonych.

38

Drogi o statusie powiatowych w 2012 r. miały łącznie długość 66,067 km. 100% dróg

odznaczało się powierzchnią utwardzoną. Stan 9% dróg jest dobry, 82% dróg określony został

jako przeciętny, 9% dróg miało stan zły.

Łączna liczba km dróg wojewódzkich w Mieście wynosiła 17,433. Stan dróg wojewódzkich

w Mieście, w 82% określny jako przeciętny, natomiast w 18% jako dobry.

Nakłady inwestycyjne na infrastrukturę drogową wzrosły 3 krotnie w okresie 2010-2012,

natomiast wartość środków przeznaczonych na remonty bieżące dróg w tym czasie wzrosła prawie

o 50%. Na bieżące remonty obiektów mostowych w 2012 r. wydano 899 517,43 zł.

Miasto Ruda Śląska nie prowadzi polityki płatnego parkowania. Jednak w celu poprawy

możliwości parkingowych Miasto buduje nowe parkingi i zatoki postojowe. W latach 2010-2012

powstało łącznie 830 miejsc parkingowych.

Docelowa koncepcja ścieżek/tras rowerowych w Rudzie Śląskiej zakłada 95 km tras

rowerowych oraz 11,8 km szlaków rowerowych zlokalizowanych na terenie Miasta. W 2012 r. łączna

długość 7 ścieżek/tras rowerowych wynosiła 6,9 km.

8.2.2. Kolej

W Rudzie Śląskiej zlokalizowane są 2 stacje kolejowe:

1) Ruda Chebzie,

2) Ruda Śląska – Ruda.

Przez Miasto przebiega 7 linii kolejowych o łącznej długości 28,98 km (5 zelektryfikowanych,

2 niezelektryfikowane):

1) Katowice – Legnica, linia pasażersko-towarowa,

2) Katowice Ligota – Gliwice, linia pasażersko-towarowa,

3) Chorzów Batory – Ruda Kochłowice, linia pasażersko-towarowa,

4) Ruda Czarny Las - Ruda Orzegów, linia towarowa,

5) Ruda Chebzie – Zabrze Biskupice, linia pasażersko-towarowa,

6) Radoszowy –Gottwald, linia pasażersko-towarowa,

7) Ruda Bielszowice – KWK Halemba, linia towarowa.

8.2.3. Miejski transport publiczny

Za miejski transport publiczny w Rudzie Śląskiej, podobnie jak w większości śląskich miast,

odpowiada (utworzony w 1991) Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu

Przemysłowego, skupiający obecnie 27 gmin.

Łączna liczba linii tramwajowych zarządzanych przez KZK GOP w 2012 r. wynosiła 5, z kolei

autobusowych 28. Linie autobusowe obsługiwały łącznie 114 przystanków w granicach Miasta.

Łączna długość wszystkich tras komunikacyjnych wynosiła 343,875 km (autobusowe - 322,250 km,

tramwajowe - 21,625 km).

Mieszkańcy Rudy Śląskiej mają możliwość zakupu sześciu typów biletów (jednorazowe,

miesięczne imienne, na okaziciela, imienne kwartalne, miesięczne szkolne ulgowe, wakacyjne).

8.2.4. Telekomunikacja

39

Miasto bardzo dobrze wyposażone jest w infrastrukturę telekomunikacyjną. Według danych

Urzędu Komunikacji Elektronicznej Miasto posiada najwyższy stopień wyposażenia w węzły

dostępowe do Internetu, a także w węzły sieci telekomunikacyjnych. Jednocześnie na obszarze

miasta jest zidentyfikowany, wg standardów UKE, najsilniejszy zasięg sieci kablowych

i bezprzewodowych.

8.2.5. Elektroenergetyka

Przez teren miasta przebiega 31 linii elektroenergetycznych 110 kV jedno- i dwutorowych.

Ogólna długość linii wszystkich linii wynosi 1 383,8 km. Dystrybucja energii prowadzona jest

przez 3 podmioty (TAURON Dystrybucja GZE S.A., PKP Energetyka S.A., Zespół Ciepłowni

Przemysłowych CARBO-ENERGIA Sp. z o.o.).

8.2.6. Gazownictwo

W Rudzie Śląskiej zużycie gazu z sieci w przeliczeniu na 1 mieszkańca było najniższe

ze wszystkich porównywanych miast na prawach powiatów, w 2012 r. wynosiło 69,6 m3 na osobę.

W przypadku wszystkich jednostek porównywanych zauważalna jest tendencja wzrostowa

w przeliczeniu na jednego mieszkańca w okresie 2008-2010 (w Rudzie Śląskiej nastąpił wzrost

o 8,4%), oraz spadek w okresie 2010-2011 (w Rudzie Śląskiej nastąpił spadek o 6,6%).

W okresie 2008-2011 nastąpił wzrost liczby odbiorców (gospodarstw domowych)

ogrzewających mieszkania gazem w Rudzie Śląskiej. W 2008 r. liczba gospodarstw domowych

wynosiła 2 350, w 2011 r. 2 855. Wartości te są niższe, niż w większości jednostek porównywanych,

na zbliżonym poziomie liczba gospodarstw ogrzewających mieszkania gazem w 2011 r. była

w Płocku. Niższe liczby odnotowano we Włocławku oraz w Świętochłowicach.

Udział procentowy korzystających z sieci gazowej w Mieście, uległ obniżeniu w stosunku

do 2008 r. z 70,4% do 70,1% w 2009 r., po czym wartość ta została utrzymana aż do roku 2011.

W większości porównywanych miast na prawach powiatu odsetek korzystających z sieci

gazowej był wyższy. Niższa wartość, w 2011 r., została odnotowana Płocku – 65% ludności

korzystającej z sieci gazowej.

8.2.7. Zaopatrzenie w energię cieplną12

Zaopatrzenie miasta w energię cieplną realizuje 5 przedsiębiorstw ciepłowniczych.

Produkcja energii cieplnej jest realizowana głównie w źródłach konwencjonalnych opalanych

węglem kamiennym. Struktura pokrycia zapotrzebowania na ciepło w mieście kształtuje się

następująco:

− dostawa ciepła z sieci ciepłowniczej pokrywa 61,5 % całkowitego zapotrzebowania mocy

cieplnej,

− kotłownie lokalne i indywidualne węglowe pokrywają 28,5 % całkowitego zapotrzebowania mocy

cieplnej,

12 Przedstawione dane pochodzą z: Aktualizacji założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię

elektryczną i paliwa gazowe dla miasta Ruda Śląska opracowanej w 2012 r.

40

− źródła inne niż system ciepłowniczy i węgiel (gaz ziemny, olej opałowy, OZE itp.) pokrywają

ok. 10% całkowitego zapotrzebowania mocy cieplnej.

Źródła ciepła zasilające system ciepłowniczy miasta dysponują nadwyżkami mocy cieplnej, które

można zagospodarować, natomiast sieci ciepłownicze posiadają zapas możliwości przesyłowych,

umożliwiający zaopatrzenie w ciepło dodatkowe rejony miasta.

W 2008 r. w Rudzie Śląskie 91,5% mocy energii cieplnej produkowanej w Mieście trafiało

do budynków mieszkalnych. W 2011 r. nastąpił spadek ww. wartości do poziomu 87,7%. Pozostała

energia trafiała do urzędów oraz instytucji. W porównaniu do jednostek porównywanych wyższe

wartości zostały odnotowane jedynie w Świętochłowicach oraz Płocku.

8.2.8. Gospodarka wodno-ściekowa

Miasto, jako że nie posiada własnych ujęć wód, zaopatrywane jest w wodę z Górnośląskiego

Przedsiębiorstwa Wodociągów S.A. w Katowicach. Główne źródła zasilania sieci to ujęcia z wód

powierzchniowych zlokalizowane przy zbiornikach zaporowych w Goczałkowicach i Czańcu

oraz z ujęć wód podziemnych w rejonie Tarnowskich Gór.

W 2008 i 2011 roku Ruda Śląska miała najdłuższą czynną sieć rozdzielczą wśród

porównywanych miast na prawach powiatu. W przeliczeniu na 100 km2 długość sieci rozdzielczej

wzrosła w latach 2008-2011 o 2,3 km. W odniesieniu do porównywanych miast na prawach powiatu

sieć wodociągowa na 100 km2 w Rudzie Śląskiej była wyższa. Jedynie większą gęstość odnotowano

w Chorzowie oraz Gliwicach.

Ruda Śląska wśród porównywanych jednostek w 2008 i 2011 r. odznaczała się jednym

z najwyższych odsetków korzystania z sieci wodociągowej – 99% ludności korzystało z sieci. Wyższy

współczynnik został odnotowany jedynie w Świętochłowicach. Na podobnym poziomie kształtowały

się wartości z Elbląga i Chorzowa.

Ilość wody dostarczanej na jednego mieszkańca w Rudzie Śląskie w 2011 r. wynosiła

30,9 m3. Wartość ta spadła 0,6 m3 w przeliczeniu na osobę. Pod względem ilości wody dostarczanej

na jednego mieszkańca, Ruda Śląska plasuje się na pozycji wśród jednostek porównywanych.

W 2008 i 2011 roku Ruda Śląska miała jedną z najdłuższych czynnych sieci kanalizacyjnych

wśród porównywanych miast na prawach powiatu. W okresie od 2008 do 2011 r. długość czynnej

sieci rozdzielczej została zwiększona o 5,3 km. W przeliczeniu na 100 km2 w Rudzie Śląskiej

przypadało 306,7 km sieci rozdzielczej kanalizacyjnej. W stosunku do roku 2008 nastąpił przyrost

o 6,8 km na 100 km2. Wśród porównywanych miast na prawach powiatu Ruda Śląska uplasowała się

pod tym względem na 3 miejscy po Świętochłowicach oraz Chorzowie.

Łączna liczba ścieków odprowadzanych w Rudzie Śląskiej ogółem w 2012 r. spadła

w stosunku do roku 2008, z poziomu 5 254,6 dekametrów sześciennych na 4 994. Analizując objętość

ścieków odprowadzanych przez porównywane miasta na prawach powiatów, Ruda Śląska zajmuje

pod tym względem 4 miejsce. We wszystkich porównywanych miastach na prawach powiatów

odnotowano tendencję spadkową. Wyjątkiem jest Jelenia Góra, w której liczba odprowadzanych

ścieków wzrosła ponad dwukrotnie.

41

8.2.9. Oczyszczanie miasta i gospodarka odpadami stałymi

W stosunku do roku 2010, w roku 2012 liczba odpadów nieznacznie wzrosła z 56 522,97

do 56 740,35 Mg. Najwięcej, ponad 81%, stanowiły niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne.

Należy jednak nadmienić, iż liczba niesegregowanych odpadów komunalnych spadała w stosunku

do roku 2010 o 5 598,17 Mg.

Odbiorem odpadów komunalnych z terenu miasta Ruda Śląska od 1 lipca 2013 r. zajmuje się

Konsorcjum firm: Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o. z siedzibą w Rudzie Śląskiej

i Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych van Gansewinkel Górny Śląsk Sp. z o.o. z siedzibą w Rudzie

Śląskiej.

Utylizacja i składowanie odpadów odbywa się zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami

dla województwa śląskiego, który dopuszcza poszczególne instalacje w Regionie.

8.3. Gospodarka przestrzenna i tereny inwestycyjne

8.3.1. Struktura użytkowania i struktura własności terenów

Największą powierzchnię w Rudzie Śląskiej - 28,14% stanowią tereny lasów i zadrzewień

(2 186,16 ha). Łączna powierzchnia obszarów zabudowy mieszkaniowej jedno oraz wielorodzinnej

stanowi 14,26%, tj. 1 108,00 ha. Najmniejszą powierzchnię na terenie miasta zajmują tereny

komunikacji samochodowej - 0,15% (11,38 ha) oraz tereny parkingów – 0,15% (11,98 ha).

8.3.2. Struktura przestrzenna miasta

Ruda Śląska to miasto o charakterze przemysłowym, którego strukturę przestrzenną

ukształtowało rozwijające się od ponad dwustu lat górnictwo węgla kamiennego oraz hutnictwo.

Obecnie struktura przestrzenna Miasta charakteryzuje się przemieszaniem funkcji, głównie

mieszankowych i gospodarczych.

8.3.3. Dokumenty w gospodarce przestrzennej i przewidywane w nich zmiany

Prawie 100% terenu Miasta pokrytych jest Miejscowym Planem Zagospodarowania

Przestrzennego, opracowanym w latach 2004-2006, wynosi (7 768 ha z 7 773 ha). Tereny nie objęte

planem to tereny zamknięte, dla których nie określono planu miejscowego.

Miasto posiada również Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania

Przestrzennego, opracowane w 2009 r. Obecnie trwają prace nad jego aktualizacją.

8.3.4. Tereny rozwojowe – oferty inwestycyjne

Miasto posiada szereg terenów rozwojowych. Oferty inwestycyjne na bieżąco zamieszczane

są na stronie internetowej Urzędu Miasta: http://www.rudaslaska.pl/gospodarka/oferty-

inwestycyjne. Terenami inwestycyjnymi dysponuje również Śląski Park Przemysłowo-



42

Technologiczny Sp. z o.o., który na swojej stronie internetowej zamieszcza informacje, w tym

zakresie.

8.3.5. Tereny poprzemysłowe i zdegradowane

Aktualnie obowiązującym dokumentem w zakresie terenów poprzemysłowych

i zdegradowanych w województwie śląskim jest „Wojewódzki Program Przekształceń Terenów

Poprzemysłowych i Zdegradowanych wraz z Koncepcją rozbudowy narzędzi informatycznych”.

W opracowaniu tym dokonana jest wstępna waloryzacja terenów poprzemysłowych, która została

oparta na analizie 485 terenów pod kątem możliwej przynależności do docelowej grupy obiektów

pilotażowych o istotnym znaczeniu w skali ponadlokalnej.

W Rudzie Śląskiej znajduje się 25 terenów poprzemysłowych i zdegradowanych.

Ponowne zagospodarowanie zdegradowanych terenów poprzemysłowych stwarza możliwość

ich wykorzystania w różnych celach, jednakże wszelkie działania winny być poprzedzone

działaniami rekultywacyjnymi, których głównym zadaniem jest podniesienie zdolności terenu

do przyjęcia nowych funkcji.

Tereny rolne i leśne objęte osiadaniami górniczymi rekultywowane są w mieście w oparciu

o przepisy ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jednolity

Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 z późn. zm.).

Ważnymi działaniami podejmowanymi w mieście w zakresie poprawy stanu środowiska są

również działania polegające na rewitalizacji (wielofunkcyjnym wykorzystaniu) obszarów

zdegradowanych. Rewitalizacja tych terenów przyczynia się do nadania m.in. nowych funkcji

gospodarczych, edukacyjnych, turystycznych, rekreacyjnych, społecznych oraz kulturalnych

obiektom i terenom zdegradowanym.

W ubiegłych latach w mieście prowadzono szereg prac rekultywacyjnych. Zwałowiska

odpadów pogórniczych rekultywowane były głównie poprzez ich zatrawienie, zazielenienie

lub zadrzewienie. Ponadto w latach 2006-2009 kopalnia „Pokój” kontynuowała rekultywację

techniczną i biologiczną terenu przy szybach „Anna” i „Maria” na powierzchni 7,0 ha.

Prace rekultywacyjne na terenach leśnych w dolinie Kłodnicy prowadziła Kompania Węglowa

S.A. Oddział KWK „Bielszowice”.

Ponadto, Miasto wydatkowało środki na rekultywację i zagospodarowanie terenu hałdy

pocynkowej w rejonie ul. Niedurnego.

8.4. Budżet i inwestycje miasta

8.4.1. Dochody budżetu miasta

W dużym stopniu rozwój miasta determinuje jego budżet – dochody własne, w tym wpływy

podatkowe. Według planu na 2013 r. dochody własne, w tym wpływy z podatków, mają stanowić

70% wszystkich dochodów. Planowany poziom dochodów własnych w 2013 r. ma wynieść 390,84 mln

zł i ma być wyższy o ponad 90 mln zł od dochodów własnych Miasta uzyskanych w 2010 r.

W porównaniu do roku 2010, w roku 2013 planowane wpływy do budżetu pochodzące

z subwencji ogólnych z budżetu państwa są większe, o prawie 11 mln zł,. Jednocześnie

przewidywane jest zmniejszenie, o prawie 4,5 mln zł, wpływów do budżetu Miasta pochodzących

43

z dotacji celowych budżetu Państwa.

W 2012 r. dochody ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Rudzie Śląskiej, w porównaniu

do 2008 r., wzrosły o 638,90 zł (z poziomu 3 177,06 do poziomu 3 815,96 zł na osobę) i były niższe

od średniej krajowej o 1 049,12 zł, natomiast wyższe od średniej dla województwa śląskiego

o 239,97 zł.

8.4.2. Wydatki budżetu miasta

Planowane w 2013 r. wydatki w mieście mają wynieść 554,68 mln zł. W stosunku do roku

2010 zakładany jest wzrost wydatków o ponad 71 mln zł. Największą część, bo prawie 91%,

tj. 503,54 mln zł, mają stanowić wydatki bieżące.

Mimo rosnących wydatków, budżet Miasta od 2011 roku wykazuje nadwyżkę, która w 2011

wyniosła około 19,5 mln, a w 2012 r. około 26,0 mln zł. W 2013 r. planowane jest uzyskanie

nadwyżki budżetowej w wysokości około 6 mln zł.

8.4.3. Inwestycje miejskie

Koszt inwestycji w 2012 r. wyniósł ponad 48 mln zł. Największą część tj. 35,45 mln zł,

(73,46%) zł, stanowiły inwestycje w zakresie transportu i łączności. W ostatnim czasie do bardzo

ważnych inwestycji należą inwestycje związane z poprawą układu komunikacyjnego w mieście,

m.in. budowa I odcinka trasy N-S, trasy która ma za zadanie bezkolizyjnie połączyć Drogową Trasę

Średnicową i autostradę A4, przebudowa ulicy 1 Maja, czy przebudowa ulicy Kokota do granicy

z Zabrzem.

Rozbudowa i modernizacja infrastruktury drogowej jest priorytetem rozwoju gospodarczego

miasta, w tym zwiększenia atrakcyjności terenów inwestycyjnych oraz podniesienia jakości życia

mieszkańców.

Drugim obszarem, w ramach którego miasto poniosło największe koszty inwestycyjne, była

oświata i wychowanie – 8,38 mln zł, co stanowiło 17,36% wszystkich kosztów, z czego blisko

4,5 mln zł wynosiły wydatki inwestycyjne na szkoły. W efekcie, w ostatnich latach dokonano między

innymi termomodernizacji i remontów kilkunastu placówek oświatowych, oraz wzbogacono

infrastrukturę sportową szkół (boiska i place zabaw).

Ponadto systematycznie rozwijana jest infrastruktura rekreacyjna miasta (trasy rowerowe

i place zabaw).

44

III. ANALIZA SWOT

Analiza SWOT (ang. S-Strenghts, W-Weaknesses, O-Opportunities, T-Treaths), nazywana

analizą czynników rozwojowych, to jedna z najpopularniejszych technik analitycznych, służących

do porządkowania informacji.

Stosowana jest we wszystkich obszarach planowania strategicznego, jako główne narzędzie

analizy strategicznej. Stosuje się ją do analizy wewnętrznych i zewnętrznych czynników

rozwojowych danej instytucji, (np. działania samorządu, urzędu, przedsiębiorstwa), danego

projektu czy rozwiązania biznesowego.

Analiza ta polega na podziale posiadanych informacji o danym zagadnieniu na cztery grupy,

nazywane kategoriami czynników rozwojowych. Są to: mocne strony, słabe strony, szanse

i zagrożenia.

1. Czynniki rozwojowe w zakresie zaspokojenia potrzeb mieszkańców

Mocne strony Miasta Słabe strony Miasta

Centralne położenie Miasta w Metropolii

Górnośląskiej

Plan zagospodarowania przestrzennego całego

miasta

Duży potencjał terenów pod zabudowę

mieszkaniową oraz atrakcyjne tereny

inwestycyjne

Łatwość przemieszczania się w Mieście

wynikająca z dobrej sieci komunikacyjnej

oraz położenia zabudowy mieszkaniowej

wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych

Funkcjonowanie huty i kopalń - miejsca pracy,

stabilność zatrudnienia

Mieszkańcy Miasta – ich potencjał,

umiejętności, pasje

Wysoki poziom zaangażowania mieszkańców

w sprawy ważne dla poszczególnych dzielnic

i Miasta oraz duży odsetek mieszkańców

utożsamiających się z Miastem

Duży potencjał organizacji pozarządowych

działających na terenie Miasta

Duża liczba terenów zieleni – duży potencjał

obszarów rekreacyjnych

Różnorodna oferta w zakresie kultury, sportu

i rekreacji.

Niewystarczające środki z budżetu Miasta na remont

i modernizację istniejących budynków

Niska emisja (emisja pyłów i szkodliwych gazów

pochodząca z lokalnych kotłowni węglowych

i domowych pieców grzewczych)

Szkody górnicze, degradacja środowiska związana

z funkcjonowaniem huty i kopalń

Niewystarczająca liczba miejsc w żłobkach

i przedszkolach

Odpływ młodych, wykształconych osób do innych

ośrodków miejskich z powodu poszukiwania pracy

i lepszych warunków życia

Atomizacja i niewystarczająca współpraca pomiędzy

podmiotami kultury

Niski stopień zaangażowania mieszkańców

w działania kulturalne

Zły stan techniczny części obiektów sportowych,

w tym na skutek eksploatacji górniczej

Niski poziom przedsiębiorczości mieszkańców

Ograniczone możliwości organizacji dużych

widowisk sportowych i imprez masowych

http://pl.wikipedia.org/wiki/Py%C5%82

45


Potencjał gospodarczy, społeczny,

infrastrukturalny miast tworzących Metropolię

Górnośląską

Bardzo dobre skomunikowanie Miasta

z otoczeniem drogami o znaczeniu

wojewódzkim, krajowym i międzynarodowym

Duży rynek pracy w Metropolii Górnośląskiej

Dostępność zewnętrznych środków UE i innych

Zainteresowanie inwestorów terenami

w Mieście

Wysoka konkurencyjność innych miast Metropolii

Górnośląskiej w zakresie handlu i usług

Konkurencyjna oferta kulturalna, sportowa

i rekreacyjna miast Metropolii

Niekonsekwentna polityka państwa związana

z kredytowaniem mieszkań

Długotrwały niż demograficzny

Nadmierny poziom hałasu komunikacyjnego

i zapylenia ze względu na przebieg dróg o znaczeniu

wojewódzkim, krajowym, międzynarodowym

(transport ciężki)

Negatywny stereotyp - Ruda Śląska miastem kopalń

(obawy potencjalnych mieszkańców związane

z zanieczyszczeniem powietrza, szkodami górniczymi,

brakiem miejsc do uprawiania sportu i rekreacji)

Długotrwały kryzys gospodarczy wpływający na rynek

pracy w Mieście

2. Czynniki rozwojowe w zakresie potencjałów i zasobów Miasta


Położenie w centrum Metropolii Górnośląskiej

- dobra lokalizacja względem drogowych

ciągów komunikacyjnych, linii kolejowych,

lotnisk

Nadwyżka możliwości przesyłowych

i wytwórczych w systemie ciepłowniczym,

100 % mieszkań wyposażonych w sieć

wodociągową

Planowane dokończenie budowy trasy

w układzie północ-południe (N-S)

Plan zagospodarowania przestrzennego całego

miasta

Przynależność do związków gmin i związków

komunalnych (Komunikacyjny Związek

Komunalny Górnośląskiego Okręgu

Przemysłowego, Związek Miast Polskich, Śląski

Związek Gmin i Powiatów, Górnośląski

Związek Metropolitalny, Związek Gmin

i Powiatów Subregionu Centralnego

Województwa Śląskiego)

Szkody górnicze i ich następstwa na terenie Miasta,

Ograniczone możliwości finansowe Miasta

prowadzenia remontów mieszkań socjalnych

i komunalnych

Uzależnienie od jednego dostawcy wody pitnej

Niezadowalający stan dróg gminnych (w tym 11% dróg

nieutwardzonych)

Degradacja części obiektów mostowych

Niewystarczająca liczba miejsc parkingowych

i postojowych

Duża powierzchnia terenów zdegradowanych

i poprzemysłowych

Część terenów inwestycyjnych narażonych na szkody

górnicze

Nieuregulowany stan prawny części obiektów

zabytkowych

Postępująca degradacja tkanki zabytkowej w wyniku

braku remontów lub źle wykonywanych remontów

oraz dewastacji

Znaczne przekroczenia większości parametrów

46

Duża powierzchnia lasów, zadrzewień

i terenów zielonych na terenie miasta (pow.

30%)

Ukształtowany układ szlaków

komunikacyjnych w Mieście

Tereny inwestycyjne położone przy głównych

szlakach komunikacyjnych (A4, DTŚ)

Duży potencjał niematerialny

(m.in. historyczne nazwy dzielnic,

funkcjonujące lokalnie nazwy osiedli

robotniczych, obrzędy wynikające z tradycji

śląskiej)

Duża liczba obiektów zabytkowych, w tym

obiektów militarnych obszaru warownego

„Śląsk” oraz postindustrialnych (m.in. Wielki

Piec)

Osobliwe wartości krajobrazowe wynikające

z ukształtowanego przez 100-lecia charakteru

Miasta (wieże kościołów, wieże szybów,

Wielki Piec Hutniczy oraz ciągi widokowe)

Ciekawe osobowości, organizacje i instytucje

promujące Miasto,

Opracowana mapa akustyczna oraz Realizacja

Programu Ochrony Środowiska przed hałasem

dla Miasta Ruda Śląska

Duże złoża węgla kamiennego i metanu

Duża liczba obiektów sportowych

zanieczyszczeń wód powierzchniowych

Szkodzące środowisku zachowania części

mieszkańców (dzikie wysypiska śmieci na terenie

Miasta, spalanie odpadów w paleniskach domowych,

nierozwinięta segregacja odpadów)

Ujemny przyrost naturalny

Niska jakość kwalifikacji i umiejętności zawodowych

u części mieszkańców z wykształceniem zawodowym

Słaba współpraca przedsiębiorców z instytucjami

oświaty

Mała gotowość osób dorosłych w zakresie możliwości

uzyskiwania kwalifikacji zawodowych i doradztwa

zawodowego

Odpływ młodzieży ponadgimnazjalnej do szkół

w miastach ościennych


Autostrada A4 i Drogowa Trasa Średnicowa

przebiegające przez Miasto

Bliskie położenie autostrady A1 i lotnisk

Planowane połączenie trasy DTŚ z trasą A1

Zainteresowanie miast ościennych współpracą

w zakresie promocji i kultury

Istniejący Szlak Zabytków Techniki

Województwa Śląskiego

Dostępność środków UE i innych źródeł

Funkcjonujące w regionie zakłady utylizacji

i przerobu odpadów

Nadmierne skomplikowane procedury uzyskania

dotacji zewnętrznych na inwestycje

Znaczne przekroczenia większości parametrów

zanieczyszczeń wód powierzchniowych wynikające

ze rzutu ścieków socjalno – bytowych

i przemysłowych z miast ościennych

Duża intensywność ruchu tranzytowego

Duża konkurencja miast ościennych w zakresie

turystyki poprzemysłowej

Brak regulacji prawnych umożliwiających

oddziaływanie na właścicieli i użytkowników

obiektów zabytkowych w zakresie wykonywania

remontów

Ograniczona możliwość wsparcia finansowego

dla właścicieli budynków z zewnętrznych środków

47

Prowadzenie działalności górniczej metodą na zawał

Często zmieniające się przepisy prawne dot.

kształcenia w zawodzie

Systematycznie zmniejszająca się liczba mieszkańców

w miastach sąsiednich

3. Czynniki rozwojowe w zakresie gospodarki i promocji Miasta


Położenie geograficzne (korzystny układ

komunikacyjny, układ metropolitarny)

Lokalizacja miasta w centrum Mertopolii, która

sprzyja alokacji siły roboczej

Górnictwo jako największy pracodawca

i podatnik w Mieście

Górnictwo jako odbiorca innowacyjnych

rozwiązań

Działalność instytucji otoczenia biznesu:

Rudzka Agencja Rozwoju Inwestor, Rudzki

Inkubator Przedsiębiorczości, Śląski Park

Przemysłowo-Technologiczny

Współpraca firm w ramach Klastra

multimedialnego

Działalność Centrum Kształcenia Ustawicznego

i Centrum Kształcenia Praktycznego

Możliwość rekwalifikacji przy pomocy

Powiatowego Urzędu Pracy (w tym pokrycie

kosztów rekwalifikacji)

Duża ilość potencjalnych terenów

inwestycyjnych, szczególnie stanowiących

własność Miasta

Istniejący potencjał turystyki przemysłowej

(obiekty budowlane i maszyny i urządzenia

techniczne)

Niski stopień przedsiębiorczości mieszkańców

Mały potencjał rozwojowy Miasta z punktu widzenia

struktury zarejestrowanych podmiotów

gospodarczych (dominują podmioty handlowe)

Silnie występujące postawy przedsiębiorców,

cechujące się ograniczonym zaufaniem, obawą

utraty niezależności, zazdrością

Brak tradycji i wzorców kooperacji między

przedsiębiorcami

Nie wystarczająca współpraca Instytucji publicznych

obsługujących przedsiębiorstwa

Nierozwinięta polityka Miasta z punktu widzenia

kierunków rozwoju gospodarczego

Słabo rozwinięte szkolnictwo zawodowe

w kierunkach potrzebnych w przedsiębiorstwach

Niedopasowanie kwalifikacji osób dostępnych

na rynku pracy do potrzeb przedsiębiorstw

Niski udział osób z wyższym wykształceniem

na rynku pracy

Nierozwinięta edukacja ekonomiczna, w tym

mentoring

Lokalizacja siedzib zarządów przedsiębiorstw

górniczych oraz innych dużych firm poza Rudą

Śląską

Ograniczona skuteczność w przepływie informacji

pomiędzy instytucjami otoczenia biznesu, a firmami

Niski stopień rozwoju organizacji pozarządowych

w sferze gospodarczej

Szkody górnicze stanowiące zagrożenie

dla potencjalnych inwestorów (pomimo zwrotu

kosztów zabezpieczeń noworealizowanych

inwestycji)

Słabo rozwinięta baza noclegowa (brak hoteli

kategorii gwiazdkowej)

48

Nieczytelnie wykształcone centrum miasta jako

konsekwencja policentrycznego układu Miasta

Niewystarczające wykorzystanie w promocji Miasta

ważnych postaci historycznych związanych

z Miastem oraz zabytkowych obiektów

przemysłowych i militarnych

Niewielkie nakłady na promocję Miasta


Dostępność środków UE

Polityka wsparcia w UE i w Polsce dla działań

prowadzonych wspólnie przez przedsiębiorców

i inne podmioty – przewidywane środki pomocy

w okresie 2014-2020 na taką współpracę


„Śląskie 2020+”

Duża koncentracja przemysłu na obszarze

Śląska

Duży potencjał naukowy instytucji regionu

śląskiego

Wysoki priorytet ochrony środowiska w polityce

UE i polskiego rządu

Doświadczenia w rozwoju klastrów w Polsce

i UE

Możliwość zaangażowana samorządów

w inicjowanie, tworzenie i działalność klastrów

Wysoka zdolność do generowania innowacji

przez mikro, małe i średnie firmy w UE

Bardzo duża dostępność instytucji otoczenia

biznesu w aglomeracji Śląskiej

Wysoki priorytet dla produkcji proekologicznej

w polityce UE i krajowej

Rosnące znaczenie design’u na rynku

Rozwój i dostępność do innowacji/nowych

technologii

Rozwój systemów teleinformatycznych

w Polsce i na świecie

Prowadzone badania w zakresie nowych

technologii wykorzystania węgla

Kapitał inwestycyjny dostępny na rynku

krajowym i światowym

Długotrwały kryzys gospodarczy w Polsce i na świcie

Bardzo duża konkurencja na rynku węgla i wyrobów

metalowych

Wysoki stopień skomplikowania regulacji prawnych

związanych z obsługą przedsiębiorców

Nadmierne regulacje w zakresie ochrony

środowiska, skutkujące zwiększeniem kosztów

produkcji

Niekorzystna polityka UE w odniesieniu do węgla,

jako surowca energetycznego (nadmierne

ograniczenia emisji CO2)

Niska atrakcyjność Miasta w oczach inwestorów

Trudności z selekcją źródeł informacji

docierających do przedsiębiorców

Nierozwinięte skuteczne programy nauczania

przedsiębiorczości i kształtowania postaw

przedsiębiorczych

Bardzo duża konkurencja na regionalnym rynku

pracy w zakresie pozyskiwania wykwalifikowanych

pracowników

`

49

IV. ANALIZA PESTER

Analiza PESTER (ang. political, economic, social, technological, ecological, regulations)

to narzędzie planowania polegające na analizowaniu czynników politycznych, ekonomicznych,

społecznych, techniczno-technologicznych, środowiskowych oraz regulacji prawnych. Metoda

ta służy do badania otoczenia analizowanego podmiotu. Celem analizy PESTER jest określenie

głównych sfer makrootoczenia, które mogą mieć wpływ na realizację strategii w Mieście.

Makrootoczenie jest wachlarzem warunków wpływających na rozwój w określonym kraju, systemie

społecznym, ekonomicznym czy prawnym.

W odniesieniu do zarządzania strategicznego makrootoczenie określa warunki świadczenia

i rozwoju Miasta, przy czym Urząd Miasta oraz jednostki mu podległe nie mają wpływu na te

determinanty. Analizując makrootoczenie należy przede wszystkim określać jego zmiany (czyli

szanse i zagrożenia), dokonuje się tego w podziale na segmenty: polityczny, ekonomiczny,

społeczno-kulturowy, technologiczno-techniczny, środowiskowy i regulacyjny (prawny). Istotnym

jest fakt, że ze względu na ciągle zachodzące procesy globalne makrootoczenie nie jest identyczne

dla wszystkich.

Czynniki polityczne:

Względna stabilność polityczna Polski i Europy,

Wysoki priorytet spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej w polityce UE,

Aktywna polityka rozwoju regionalnego kraju i UE,

Wysoki priorytet w polityce UE i polskiej dla działań wspólnych i konsolidacyjnych prowadzonych

w ramach sektorów publicznego, prywatnego i pozarządowego,

Rosnąca kontrola społeczna i mediów działań podejmowanych przez ośrodki władzy centralnej,

regionalnej i lokalnej,

Nadmierny wpływ środowisk politycznych na życie społeczne i gospodarcze.

Czynniki ekonomiczne:

Sytuacja gospodarcza globalna – długi czas trwania kryzysu, powolne tempo wychodzenia

z kryzysu,

Względnie korzystna sytuacja gospodarcza Polski na tle innych krajów,

Rosnące znaczenie społecznej gospodarki rynkowej,

Dostępność środków UE w perspektywie 2014-2020,

Wysoki priorytet na poziomie UE i kraju dla gospodarki opartej na wiedzy,

Rosnący udział i znaczenie w strukturze gospodarki kraju przedsiębiorstw rozwijających się

w oparciu o wiedzę,

Zwiększające się rozwarstwienie ekonomiczne społeczeństwa,

Rosnący w długim okresie czasu średni poziom zamożności społeczeństwa,

Rosnące znaczenie telepracy i elastycznych form zatrudnienia,

Rozwinięta sieć wsparcia instytucjonalnego w sferze gospodarczej,

Bardzo wysoka pozycja gospodarcza województwa śląskiego w kraju,

Wysoki priorytet dla wprowadzania w regionie innowacji i nowych technologii,

Rosnące koszty ochrony środowiska w gospodarce.

50

Czynniki społeczne:

Duża mobilność wykształconych i przedsiębiorczych osób z powodów ekonomicznych,

Rosnący poziom i jakość kapitału ludzkiego w kraju (wykształcenia i umiejętności),

Wysoki poziom kapitału społecznego mającego swoje źródło w kulturze śląskiej,

Duża mobilność gospodarcza i społeczna otoczenia Miasta,

Długotrwały niż demograficzny,

Rosnąca długość życia społeczeństwa,

Trwałość rozbieżności interesów ekonomicznych, politycznych i społecznych różnych grup

i środowisk,

Utrwalanie się form demokracji pośredniej i bezpośredniej,

Postępujący rozwój społeczeństwa obywatelskiego,

Rosnący dostęp do wiedzy i edukacji,

Trwałe zagrożenie wykluczeniem społecznym i cyfrowym niektórych grup społecznych.

Czynniki techniczne i technologiczne:

Poprawa infrastruktury komunikacyjnej w regionie i kraju,

Stosunkowo niski poziom innowacyjności Polski na tle innych krajów UE,

Rosnące znaczenie nowych technologii teleinformatycznych w rozwoju społecznym

i gospodarczym,

Rozwój i rosnąca dostępność ekonomiczna do innowacji/nowych technologii,

Powszechność dostępu do informacji i łatwość komunikowania się w wymiarze globalnym,

europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym.

Czynniki środowiskowe:

Bardzo wysoki priorytet ochrony środowiska w polityce UE i Polski,

Duży udział środków UE i Polski na inwestycje w zakresie ochrony środowiska,

Nadmierny poziom hałasu komunikacyjnego i zapylenia ze względu na przebieg dróg o znaczeniu

wojewódzkim, krajowym, międzynarodowym (transport ciężki),

Rozwijająca się edukacja ekologiczna,

Sprzyjające w regionie naturalne warunki gospodarowania (potencjał surowcowo-energetyczny),

Zwiększający się stopień przystosowania gospodarki do wymagań ochrony środowiska,

Rosnąca świadomość wysokich kosztów społecznych degradacji środowiska.

Czynniki regulacyjno-prawne:

Rozwinięty system regulacji w zakresie ochrony środowiska,

System prawny kraju i UE (wysoki i zwiększający się stopień regulacji wszystkich sfer życia

społeczno-gospodarczego),

System prawny sprzyjający rozwojowi inicjatyw obywatelskich oraz partycypacji społeczeństwa

w podejmowaniu decyzji przez instytucje publiczne.

51

V. ZAŁOŻENIA STRATEGII

Założenia stanowią warunki brzegowe niezbędne do prawidłowego sformułowania strategii

rozwoju i były określane na początku jej powstawania.

Założenia dotyczące dokumentu strategii:

1. Perspektywa planowania - do 2030 rok.

2. Decyzje zawarte w strategii rozwoju będą służyły mieszkańcom Miasta.

3. Strategia będzie najogólniejszym dokumentem planistycznym Miasta i tym samym

wraz z Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego będzie nadrzędna w stosunku

do pozostałych dokumentów przyjętych przez Władze Miasta.

4. W strategii znajdą się również cele i zadania wynikające z funkcji pełnionej w Miejskim

Obszarze Funkcjonalnym i w układzie metropolitalnym Śląska.

5. Strategia będzie spójna z zamierzeniami Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie

2020+”.

6. Zadaniem strategii jest ułatwienie władzom samorządowym utrzymania głównych

długookresowych celów rozwoju Miasta.

7. Strategia będzie wskazywała zadania wspólne partnerów społecznych.

8. Projekt dokumentu strategii rozwoju zostanie poddany konsultacji społecznej.

9. Realizacją strategii będą kierowały władze wykonawcze Miasta.

10. Strategia została opracowana w ramach projektu „Zintegrowane podejście do problemów

obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic”. Projekt

finansowany w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013, którego głównym

celem jest opracowanie zintegrowanego podejścia do problemów obszarów funkcjonalnych tych

trzech miast i przygotowanie wspólnej dla całego obszaru strategii rozwoju obszaru

funkcjonalnego.

Intencją autorów przy formułowaniu celów strategicznych i operacyjnych oraz zadań realizacyjnych

było zapewnienie wszystkim grupom społecznym udziału w szeroko rozumianej przestrzeni

społecznej oraz samorealizacji.

52

Założenia dotyczące zrównoważonego rozwoju:

Przygotowanie strategii i jej realizacja będzie uwzględniała zasady zrównoważonego

rozwoju.

Zrównoważony rozwój, zgodnie z ustawą Prawo Ochrony Środowiska, to integracja działań

politycznych gospodarczych oraz społecznych, z zachowaniem równowagi i trwałości podstawowych

procesów przyrodniczych. Rozwój zrównoważony to zatem rozwój społeczno-gospodarczy, który

sprzyja zachowaniu równowagi w przyrodzie oraz przetrwaniu jej zasobów.

Dla miasta zrównoważony rozwój oznacza:

1. Zachowanie szansy dla przyszłych pokoleń na realizację ich potrzeb.

2. Poszanowanie zasobów ze względu na ich ograniczoność.

3. Harmonizowanie ekologicznych, społecznych i ekonomicznych celów rozwoju.

4. Długookresowe podejście do analizowania, planowania i urzeczywistniania celów rozwoju.

53

VI. WIZJA MIASTA

Wizja przedstawia pożądany obraz w danym okresie. Jest opisem wizerunku Miasta

w odległej przyszłości, przy założeniu wystąpienia korzystnych uwarunkowań. Jest to koncepcja

pewnego modelu w przyszłości. Powinna być ona motywująca, określając pozytywny obraz

uwzględniający lokalne uwarunkowania.

W związku z powyższym, mając na uwadze oczekiwania mieszkańców oraz władz Miasta,

Ruda Śląska w 2030 r. powinna być miastem:

− gdzie dostatnio żyją aktywni, świadomi, wyedukowani, szczęśliwi, przedsiębiorczy mieszkańcy

z potencjałem,

− zintegrowanym z regionem oraz wewnętrznie, jednak przy zachowaniu odrębnego charakteru

każdej z dzielnic,

− gdzie zachowany jest ład przestrzenny, tzn. uporządkowana jest przestrzeń miejska,

z zachowaną estetyką, jest zielono, wykorzystywany jest potencjał przyrodniczy,

− gdzie przewijają się tradycje z nowoczesnością i wyznaczane są nowe trendy,

− gdzie rozwija się nowoczesny przemysł oparty o nowe technologie oraz nowoczesne usługi,

− atrakcyjnym do inwestowania,

w związku z tym wizja Rudy Śląskiej to:

Miasto dzielnic, które nie dzielą - dobre do zamieszkania, pracy i wypoczynku.

54

VII. MISJA MIASTA

Misja stanowi syntetyczną deklarację określającą najwyższego poziomu cel, najogólniejszą

koncepcję działania. W strategii tworzonej z udziałem partnerów społecznych, misja określa też

wspólne zobowiązania wobec przyszłości.

Mając na uwadze powyższą definicję, Ruda Śląska w 2030 powinna być miastem:

− świadomym swego potencjału, wyróżniającym się w regionie,

− dumnym ze swoich górniczych tradycji,

− które przy zachowaniu tradycji tworzy nowoczesność,

− gdzie odrębność dzielnic nie dzieli lecz łączy i integruje,

− gdzie ludziom żyje się dostatnio,

− które przyjazne jest rodzinie,

w związku z tym misja Rudy Śląskiej to:

Tworzenie nowoczesnego i przyjaznego miasta w oparciu o potencjał

i aktywność jego mieszkańców.

55

VIII. CELE MIASTA RUDA ŚLĄSKA

1. CELE STRATEGICZNE

Cele strategiczne określone są do roku 2030 i służą realizacji wizji Miasta.

Cele strategiczne określają rezultaty o zasadniczym znaczeniu w długiej perspektywie

oraz kierunkują działania na rzeczy właściwe dla koncepcji rozwoju Miasta. Cele strategiczne

związane są z decyzjami dotyczącymi utrzymania lub zmiany wykorzystania zasobów Miasta, w tym

również zasobów będących w dyspozycji sektora prywatnego i pozarządowego. Przypisane im cele

operacyjne wyznaczają kierunki działań, co do przedsięwzięć właściwych dla rozwoju Miasta.

Cele strategiczne i operacyjne Miasta powstały na podstawie oceny aktualnej sytuacji

uwzględniającej zidentyfikowane w uspołecznionym procesie pracy problemy i czynniki wewnętrzne

wpływające na możliwość rozwoju Miasta (słabe i mocne strony) oraz zewnętrzne (szanse

i zagrożenia w otoczeniu).

Cele strategiczne zostały opracowane w 3 głównych wyznaczonych wcześniej obszarach

funkcjonowania Miasta. Cele strategiczne w podziale na obszary prezentują się następująco:

Obszar: Społeczny.

1. Ruda Śląska nowoczesnym, atrakcyjnym i przyjaznym miejscem do życia i rozwoju, miastem

o zintegrowanej przestrzeni społecznej

Obszar: Potencjały i zasoby Miasta.

2. Miasto o wysokim stopniu integracji przestrzennej, z zachowanymi zasobami naturalnymi

i rozwiniętą infrastrukturą techniczną.

3. Wysoki stopień wykorzystania dziedzictwa kulturowego Miasta

4. Zwiększony potencjał rozwojowy mieszkańców Miasta

Obszar: Gospodarka i promocja Miasta.

5. Wyższy poziom rozwoju gospodarczego Rudy Śląskiej

Osiąganie celów w sferze gospodarczej jest zadaniem, które mogą realizować tylko

podmioty działające w sferze gospodarczej. Zadania Miasta dotyczą przede wszystkim tworzenia

warunków do działalności gospodarczej, wspierania podmiotów przez odpowiednią politykę

i promocję Miasta. Ważnym elementem wsparcia będą również działania związane z planowaniem

przestrzennym i rozwojem infrastruktury technicznej na terenach wykorzystywanych i możliwych

do wykorzystania do celów gospodarczych.

Cele strategiczne w sferze gospodarczej powinny wpływać na decyzje podejmowane przez

wszystkie podmioty działające w Mieście oraz przyszłych inwestorów zewnętrznych i wewnętrznych.

Kolejność celów operacyjnych odzwierciedla wyniki konsultacji społecznych dotyczących

wyboru priorytetowych celów operacyjnych w projekcie Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska na

lata 2014 - 2030, które odbyły się od 29 stycznia do 12 lutego 2014 r. Były one przeprowadzone w

trybie uchwały nr 304/XVII/2007 Rady Miasta Ruda Śląska z dnia 27.09.2007 r. w sprawie ustalenia

56

zasad i trybu przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami gminy. Konsultacje przeprowadzone były

w następujących formach:

a) badań ankietowych opinii mieszkańców,

b) zebrania z mieszkańcami.

57

2. DRZEWO CELÓW STRATEGICZNYCH

WIZJA: Miasto dzielnic, które nie dzielą - dobre do zamieszkania, pracy i wypoczynku.

MISJA Cele strategiczne

Tworzenie nowoczesnego i

przyjaznego miasta

w oparciu o potencjał i

aktywność jego

mieszkańców.

1. Ruda Śląska nowoczesnym, atrakcyjnym i przyjaznym

miejscem do życia i rozwoju, miastem o zintegrowanej

przestrzeni społecznej.

2. Miasto o wysokim stopniu integracji przestrzennej,

z zachowanymi zasobami naturalnymi i rozwiniętą

infrastrukturą techniczną.

3. Wysoki stopień wykorzystania dziedzictwa kulturowego

Miasta.

4. Zwiększony potencjał rozwojowy mieszkańców Miasta.

5. Wyższy poziom rozwoju gospodarczego Rudy Śląskiej.

3. DRZEWO CELÓW OPERACYJNYCH

Cele strategiczne Cele operacyjne

1. Ruda Śląska nowoczesnym,

atrakcyjnym i przyjaznym

miejscem do życia i

rozwoju, miastem o

zintegrowanej przestrzeni

społecznej.

1.1. Optymalna opieka medyczna dla mieszkańców Miasta.

1.2. Zapewnione warunki do rozwoju aktywności

zawodowej mieszkańców w obszarze nowoczesnego

przemysłu i usług.

1.3. Wysoki poziom bezpieczeństwa w Mieście.

1.4. Zaspokojone potrzeby mieszkańców w zakresie

edukacji dzieci i młodzieży.

1.5. Wyższy poziom zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych

i tworzenie warunków sprzyjających integracji

wspólnot sąsiedzkich.

1.6. Promowanie aktywności fizycznej i zdrowego stylu

życia wśród mieszkańców.

1.7. Dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb

indywidualnych i rynku pracy.

1.8. Upowszechnianie i wspieranie edukacji i aktywizacji

kulturalnej mieszkańców.

1.9. Wspieranie działalności i rozwoju rudzkich instytucji

kultury, stowarzyszeń oraz promocja rudzkich

artystów.

58

1.10. Wspieranie klubów i stowarzyszeń sportowych służące

osiąganiu sukcesów we współzawodnictwie

sportowym.

1.11. Efektywny system pomocy społecznej w Mieście.

1.12. Ochrona dziedzictwa kulturowego.

1.13. Budowanie tożsamości lokalnej.

1.14. Rozwój i umacnianie społeczeństwa obywatelskiego

i informacyjnego.

2. Miasto o wysokim stopniu

integracji przestrzennej, z

zachowanymi zasobami

naturalnymi i rozwiniętą


2.1. Poprawa standardów mieszkaniowych.

2.2. Dobrze skomunikowane Miasto.

2.3. Zagospodarowane tereny i obiekty poprzemysłowe.

2.4. Sprawny system reagowania kryzysowego.

2.5. Zagospodarowane przestrzenie publiczne.

2.6. Dostępne tereny pod budownictwo mieszkaniowe

i inwestycje.

2.7. Rozbudowana, funkcjonalna baza infrastruktury

społecznej.

2.8. Zachowane w dobrym stanie zasoby naturalne.

2.9. Wysoki poziom świadomości ekologicznej

mieszkańców.

2.10. Wdrożone proekologiczne i efektywne rozwiązania

w zakresie gospodarki energetycznej - wysoki stopień

wykorzystywania odnawialnych źródeł energii.

2.11. Sprawny i funkcjonalny system wodociągowo-

kanalizacyjny.

2.12. Zachowane dopuszczalne poziomy hałasu.

3. Wysoki stopień

wykorzystania dziedzictwa

kulturowego Miasta.

3.1. Wykorzystany potencjał dóbr kultury.

3.2. Poprawa stanu technicznego obiektów zabytkowych.

4. Zwiększony potencjał

rozwojowy mieszkańców

Miasta.

4.1. Społeczeństwo wykształcone adekwatnie do rynku

pracy.

4.2. Ograniczone zjawisko depopulacji.

5. Wyższy poziom rozwoju

gospodarczego

5.1. Wzrost liczby miejsc pracy w mikro, małych i średnich

przedsiębiorstwach (MŚP).

59

Rudy Śląskiej. 5.2. Utrzymanie wysokiego poziomu rozwoju kluczowych

przedsiębiorstw w mieście (z branży górniczej,

metalowej, energetycznej, spożywczej

i logistycznej).

5.3. Zwiększenie równowagi na rynku pracy.

5.4. Zwiększona atrakcyjność inwestycyjna Rudy Śląskiej.

5.5. Znaczący udział w potencjale gospodarczym miasta

branż nowoczesnych technologii, w tym

w zakresie rozwiązań proekologicznych.

5.6. Atrakcyjny wizerunek Rudy Śląskiej.

5.7. Rozwinięta oferta instytucji otoczenia biznesu.

5.8. Rozwinięta współpraca i kooperacja między

przedsiębiorstwami.

60

4. ZADANIA REALIZACYJNE DLA POSZCZEGÓLNYCH CELÓW OPERACYJNYCH

Obszar: Społeczny

Cel strategiczny nr 1:

Ruda Śląska nowoczesnym, atrakcyjnym i przyjaznym miejscem do życia i rozwoju, miastem

o zintegrowanej przestrzeni społecznej.


1.1. Optymalna opieka

medyczna

dla mieszkańców

Miasta.

1.1.1. Rozszerzenie profilaktyki zdrowotnej - realizacja

profilaktycznych programów zdrowotnych.

1.1.2. Zapewnienie odpowiednich warunków dla świadczenia

usług zdrowotnych przez publiczne zakłady opieki

zdrowotnej.

1.1.3. Utworzenie Centrum Zdrowia Psychicznego.

1.1.4. Wspieranie rozwoju szpitala miejskiego.

1.1.5. Zapewnienie specjalistycznej opieki medycznej

dla osób starszych.

1.1.6. Wspieranie działań na rzecz opieki nad osobami

terminalnie chorymi oraz wymagającymi opieki

długoterminowej.

1.1.7. Przeciwdziałanie uzależnieniom poprzez:

rozwijanie programu profilaktyki i rozwiązywania

problemów alkoholowych,

rozszerzenie działań ośrodka terapii uzależnień.

1.2. Zapewnione warunki

do rozwoju

aktywności

zawodowej

mieszkańców

w obszarze

nowoczesnego


1.2.1. Prowadzenie polityki przyjaznej dla przedsiębiorców

i inwestorów.

1.2.2. Wspieranie i promowanie mikroprzedsiębiorczości,

zarówno w zakresie usług tradycyjnie występujących

w Rudzie Śląskiej, jak i w obszarze nowoczesnego


1.2.3. Uzbrajanie terenów inwestycyjnych wyznaczonych

w Miejscowym Planie Zagospodarowania

Przestrzennego, w tym budowa nowych dróg

dojazdowych.

1.3. Wysoki poziom

bezpieczeństwa

w Mieście.

1.3.1. Stałe monitorowanie stanu bezpieczeństwa miasta

i utrzymywanie służb porządkowych, na poziomie,

adekwatnym do potrzeb.

1.3.2. Doskonalenie współpracy służb porządkowych.

1.3.3. Rozbudowa systemu monitoringu miejskiego.

1.3.4. Wspieranie i realizacja działań profilaktycznych

(informacyjnych, edukacyjnych i innych),

wpływających na wzrost bezpieczeństwa w mieście.

61

1.3.5. Wspieranie i promowanie aktywnych postaw

mieszkańców i społeczności lokalnych na rzecz

wspólnego bezpieczeństwa.

1.3.6. Realizacja działań zmierzających do ograniczenia

problemu bezdomnych zwierząt.

1.4. Zaspokojone

potrzeby

mieszkańców

w zakresie edukacji

dzieci i młodzieży.

1.4.1. Zwiększenie dostępności przedszkoli.

1.4.2. Wspieranie kadry pedagogicznej w osiąganiu wysokich

standardów kształcenia oraz popieranie

różnorodności metod, form pracy.

1.4.3. Rozwijanie przedsiębiorczości i postaw innowacyjnych

wśród uczniów.

1.4.4. Wspieranie nawiązywania kontaktów i współpracy

pomiędzy szkołami w ramach europejskiej

przestrzeni edukacyjnej.

1.4.5. Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i

młodzieży, dostosowanie oferty edukacyjnej

do indywidualnych potrzeb dziecka w kontekście

dzieci słabszych.

1.4.6. Dostosowanie oferty edukacyjnej do indywidualnych

potrzeb dzieci szczególnie uzdolnionych.

1.5. Wyższy poziom

zaspokojenia potrzeb

mieszkaniowych

i tworzenie

warunków

sprzyjających

integracji wspólnot

sąsiedzkich.

1.5.1. Rozwój budownictwa komunalnego i socjalnego

z uwzględnieniem niezbędnej infrastruktury

społecznej.

1.5.2. Efektywne wykorzystywanie zasobu mieszkań

socjalnych i komunalnych.

1.5.3. Zapewnienie podstaw prawnych i organizacyjnych

umożliwiających lepsze zagospodarowanie

przestrzeni wspólnej przy zaangażowaniu

mieszkańców (lokatorów).

1.5.4. Rewitalizacja budynków mieszkaniowych i przestrzeni

połączona z rewitalizacja społeczną.

1.5.5. Wpieranie inicjatyw wspólnot sąsiedzkich.

1.6. Promowanie

aktywności fizycznej

i zdrowego stylu

życia wśród

mieszkańców.

1.6.1. Wzbogacanie infrastruktury sportowo-rekreacyjnej

Miasta, umożliwiającej aktywny wypoczynek

mieszkańców.

1.6.2. Wytyczenie i oznakowanie tematycznych tras

turystycznych, np. zabytków techniki, zabytków

militarnych oraz przyrodniczych i krajobrazowych.

1.6.3. Wspieranie nowych form rekreacji dla całych rodzin.

1.6.4. Upowszechnianie sportu masowego, w szczególności

wśród dzieci i młodzieży.

1.6.5. Propagowanie sportu i aktywnego stylu życia poprzez

62

organizowanie spotkań z wybitnymi sportowcami

i popularyzowanie sylwetek rudzkich sportowców.

1.6.6. Rozwijanie współpracy pomiędzy placówkami

oświatowymi i klubami sportowymi w ramach działań

sportowo-rekreacyjnych.

1.6.7. Organizowanie imprez sportowych i rekreacyjnych

o charakterze masowym.

1.6.8. Zabieganie o przyznanie organizacji przez Miasto

imprez sportowych o zasięgu regionalnym, krajowym

lub międzynarodowym.

1.7. Dostosowanie oferty

edukacyjnej

do potrzeb

indywidualnych

i rynku pracy.

1.7.1. Reorientacja placówek kształcenia zawodowego

na zawody dostosowane do potrzeb rynku pracy.

1.7.2. Doposażenie bazy dydaktycznej placówek

oświatowych dostosowanej do wymogów

nowoczesnego kształcenia.

1.7.3. Doskonalenie systemu poradnictwa zawodowego

w Mieście.

1.7.4. Przygotowanie młodzieży do kontynuacji nauki

zawodu oraz nauki w szkołach wyższych zgodnie

z potrzebami rynku pracy.

1.7.5. Poprawa skuteczności kształcenia praktycznego

w szkołach ponadgimnazjalnych.

1.7.6. Tworzenie warunków organizacyjnych sprzyjających

podejmowaniu przez szkoły średnie i wyższe uczelnie

współpracy z lokalnymi przedsiębiorcami.

1.7.7. Tworzenie przyjaznego klimatu do funkcjonowania

w Mieście szkół wyższych.

1.7.8. Promowanie oferty oświatowej Miasta.

1.8. Upowszechnianie i

wspieranie edukacji

i aktywizacji

kulturalnej

mieszkańców.

1.8.1. Zapewnienie oferty programowej, ułatwiającej

mieszkańcom kontakt z różnymi formami sztuki

i trendami w kulturze.

1.8.2. Niwelowanie barier utrudniających uczestnictwo

w kulturze osobom o niższym statusie ekonomicznym

(systemy ulg i promocji).

1.8.3. Rozwój edukacji kulturalnej dzieci i młodzieży,

między innymi poprzez współpracę placówek

oświatowych z instytucjami kultury, uczelniami

i środowiskami artystycznymi.

1.8.4. Promocja czytelnictwa wspierająca jego rozwój.

1.8.5. Wzbogacanie zbiorów e-booków i audiobooków

oraz zwiększenie ich dostępności, zwłaszcza dla osób

starszych i niepełnosprawnych.

63

1.9. Wspieranie

działalności i rozwoju

rudzkich instytucji

kultury, stowarzyszeń

oraz promocja

rudzkich artystów.

1.9.1. Zapewnienie rudzkim instytucjom kultury warunków

do rozwijania swojej działalności, w tym

do prowadzenia różnorodnych pracowni

tematycznych i kół zainteresowań.

1.9.2. Wspieranie rozwoju Miejskiej Biblioteki Publicznej,

w tym przystosowanie Miejskich bibliotek

do nowoczesnych standardów i pełnienie przez nie

funkcji dzielnicowych centrów kultury.

1.9.3. Wdrażanie nowoczesnych technologii komunikacyjno-

informacyjnych w instytucjach kultury.

1.9.4. Wspieranie organizacji pozarządowych i prywatnych

inicjatyw, zajmujących się kulturą i edukacją

kulturalną w Rudzie Śląskiej.

1.9.5. Umożliwianie rudzkim artystom i grupom

artystycznym prezentacji własnych dokonań.

1.9.6. Stworzenie systemu stypendiów artystycznych.

1.9.7. Wspieranie rudzkich wydarzeń kulturalnych,

stanowiących wizytówkę Miasta (np. Dni Rudy

Śląskiej, Rudzka Jesień Kulturalna, Festiwal Orkiestr

Dętych, itp.).

1.9.8. Opracowanie i promocja wydawnictw

upowszechniających osiągnięcia kultury Rudy

Śląskiej.

1.10. Wspieranie klubów

i stowarzyszeń

sportowych służące

osiąganiu sukcesów

we

współzawodnictwie

sportowym.

1.10.1. Doskonalenie i rozszerzanie systemu sportowego

szkolenia dzieci i młodzieży.

1.10.2. Stworzenie systemu stypendiów dla uzdolnionych

sportowców.

1.10.3. Wspieranie sportu amatorskiego.

1.10.4. Rozbudowa i podnoszenie standardu infrastruktury

sportowej.

1.11. Efektywny system

pomocy społecznej

w Mieście.

1.11.1. Zbudowanie systemu diagnozy i monitorowania

problemów społecznych w Mieście.

1.11.2. Wdrażanie nowych metod pracy socjalnej i form

wspierania osób zagrożonych wykluczeniem

społecznym.

1.11.3. Wspieranie aktywizacji społecznej i zawodowej osób

zagrożonych wykluczeniem społecznym,

ze szczególnym uwzględnieniem osób

niepełnosprawnych.

1.11.4. Wspieranie działań umożliwiających aktywność

i integrację społeczną osób starszych.

1.11.5. Zintegrowana pomoc rodzinie, w tym rodzinie

wieloproblemowej i rodzinie w kryzysie.

64

1.11.6. Rozwój różnych form pieczy zastępczej

(instytucjonalnej i rodzinnej).

1.11.7. Utworzenie schroniska całodobowego dla osób

bezdomnych oraz ofiar przemocy.

1.11.8. Wspieranie organizacji pozarządowych w zakresie

realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej.

1.11.9. Utworzenie miejsc/programów wsparcia młodzieży

z problemami.

1.12. Ochrona dziedzictwa

kulturowego.

1.12.1. Rewitalizacja i stała opieka nad zabytkami Rudy

Śląskiej.

1.12.2. Utworzenie systemu identyfikacji wizualnej,

zawierającego informacje o zabytkach

i historii miasta.

1.12.3. Edukacja i popularyzacja wiedzy o zabytkach i ich

ochronie.

1.13. Budowanie

tożsamości lokalnej.

1.13.1. Pielęgnowanie i kultywowanie tradycji i zwyczajów

lokalnych i regionalnych.

1.13.2. Wspieranie działań zmierzających do wzmacniania

więzi z Miastem, przy poszanowaniu tożsamości

dzielnicowej, w tym pielęgnowanie i promowanie

zwyczajowego nazewnictwa.

1.13.3. Stosowanie nazewnictwa zawierającego nazwę Miasta

i Dzielnicy (np. przy oznakowaniu miasta).

1.13.4. Włączanie placówek oświatowych, organizacji

i innych podmiotów do działań związanych

z popularyzacją wiedzy o historii, kulturze i tradycji

lokalnej.

1.13.5. Promowanie działań budujących i rozwijających

poczucie dumy z bycia rudzianinem.

1.14. Rozwój i umacnianie

społeczeństwa

obywatelskiego

i informacyjnego.

1.14.1. Zwiększanie udziału społeczeństwa w zarządzaniu

Miastem, między innymi poprzez różne formy dialogu

społecznego i udział w planowaniu budżetu.

1.14.2. Rozwój edukacji obywatelskiej w szkołach.

1.14.3. Tworzenie i wspieranie lokalnych ośrodków

aktywizujących i integrujących społeczności lokalne

(instytucje + przestrzeń).

1.14.4. Rozwój i promocja usług publicznych realizowanych

drogą elektroniczną.

1.14.5. Zwiększanie aktywności mieszkańców w zakresie

korzystania z nowoczesnych narzędzi

komunikacyjnych w sferze publicznej.

1.14.6. Wspieranie i rozwijanie współpracy z organizacjami

65

pozarządowymi działającymi na terenie Miasta i na

rzecz jego mieszkańców.

1.14.7. Promowanie dobrych praktyk (zachowań

prospołecznych).

Obszar: Potencjałów i zasobów Miasta

Cel strategiczny nr 2: Miasto o wysokim stopniu integracji przestrzennej, z zachowanymi

zasobami naturalnymi i rozwiniętą infrastrukturą techniczną.


2.1. Poprawa standardów

mieszkaniowych.

2.1.1. Poprawa stanu technicznego istniejących zasobów

mieszkaniowych, w tym realizacja programu

ograniczania niskiej emisji.

2.1.2. Rewitalizacja starego budownictwa.

2.1.3. Przygotowywanie terenów pod budownictwo

mieszkaniowe.

2.1.4. Budowa nowych budynków mieszkalnych.

2.2. Dobrze

skomunikowane

Miasto.

2.2.1. Dokończenie budowy trasy N-S.

2.2.2. Opracowanie studium komunikacyjnego dla Miasta,

uwzględniającego ruch tranzytowy i lokalny

oraz komunikację zbiorową.

2.2.3. Dostosowywanie sieci dróg do aktualnych potrzeb,

w tym kontynuacja programu likwidacji dróg

gruntowych.

2.2.4. Poprawa jakości połączeń komunikacyjnych z miastami

sąsiednimi, w tym budowa centrum przesiadkowego.

2.2.5. Doskonalenie systemu komunikacji publicznej (Plan

zrównoważonego rozwoju transportu zbiorowego

uwzględniający system informacji pasażerskiej).

2.2.6. Likwidowanie barier technicznych w komunikacji

ze szczególnym uwzględnieniem dostosowania

infrastruktury miejskiej do potrzeb osób

niepełnosprawnych.

2.2.7. Rozbudowywanie sieci dróg rowerowych i szlaków

pieszo-rowerowych - tworzenie spójnego systemu

ścieżek rowerowych połączonego ze ścieżkami

w sąsiednich miastach.

2.2.8. Budowa nowoczesnych parkingów i garaży.

2.2.9. Modernizowanie istniejących parkingów, miejsc

postojowych i parkingowych oraz garaży.

2.3. Zagospodarowane 2.3.1. Porządkowanie stanu formalno-prawnego terenów

66

tereny i obiekty

poprzemysłowe.

i obiektów poprzemysłowych.

2.3.2. Rewitalizacja terenów i obiektów poprzemysłowych.

2.4. Sprawny system

reagowania

kryzysowego.

2.4.1. Stałe monitorowanie zagrożeń i doskonalenie systemu

współdziałania służb ratowniczych.

2.4.2. Dostosowanie infrastruktury technicznej służb

ratowniczych do aktualnych potrzeb,

wraz z doposażaniem służb ratowniczych

w specjalistyczny sprzęt.

2.4.3. Poprawa stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego

Miasta, w tym tworzenie terenów zalewowych.

2.5. Zagospodarowane

przestrzenie

publiczne.

2.5.1. Dbałość o zachowanie ładu urbanistycznego

i powiązanie przestrzenne dzielnic Miasta.

2.5.2. Kreowanie przestrzeni publicznych przyjaznych

dla mieszkańców, sprzyjających integracji społecznej.

2.5.3. Przystosowywanie wybranych przestrzeni publicznych

do pełnienia funkcji rekreacyjnych.

2.5.4. Pielęgnowanie i utrzymanie terenów zieleni w mieście,

w tym rewitalizacja i pielęgnacja istniejących parków

miejskich.

2.5.5. Utrzymywanie estetyki przestrzeni publicznych.

2.6. Dostępne tereny

pod budownictwo

mieszkaniowe

i inwestycje.

2.6.1. Aktualizowanie Miejscowego Planu Zagospodarowania

Przestrzennego.

2.6.2. Rewitalizacja terenów poprzemysłowych

z przeznaczeniem pod budownictwo mieszkaniowe

i inwestycje.

2.6.3. Przygotowanie terenów pod budownictwo

mieszkaniowe i inwestycje.

2.6.4. Upowszechnianie oferty terenów inwestycyjnych.

2.6.5. Budowa i modernizacja sieci kanalizacji deszczowej.

2.7. Rozbudowana,

funkcjonalna baza

infrastruktury

społecznej.

2.7.1. Rozbudowa infrastruktury, utrzymanie dobrego stanu

technicznego i funkcjonalności placówek oświatowych,

służby zdrowia, pomocy społecznej, kultury, sportu

i rekreacji.

2.7.2. Rozwijanie infrastruktury umożliwiającej

aktywizowanie mieszkańców na rzecz społeczności

lokalnej.

2.7.3. Modernizacja i rozbudowa istniejącej infrastruktury

sportowej i rekreacyjnej, w tym dostosowanie tej

infrastruktury do potrzeb osób niepełnosprawnych.

2.8. Zachowane w dobrym

stanie zasoby

2.8.1. Utrzymywanie dużej powierzchni terenów zielonych,

w tym utrzymanie wysokiego poziomu lesistości.

67

naturalne. 2.8.2. Zagospodarowywanie na cele rekreacji cieków

wodnych, obszarów leśnych oraz terenów zielonych

(przy współpracy z ich właścicielami lub

administratorami).

2.8.3. Systematyczna likwidacja źródeł niskiej emisji.

2.8.4. Oczyszczanie koryt rzecznych oraz wód

powierzchniowych (współpraca z administratorami

wód).

2.8.5. Zapobieganie postępującej synatropizacji niektórych

gatunków zwierząt.

2.8.6. Gospodarcze wykorzystanie metanu przez

przedsiębiorców górniczych.

2.8.7. Ścisła współpraca władz miasta z przedsiębiorcami

górniczymi w celu zminimalizowania negatywnych

skutków eksploatacji węgla.

2.8.8. Monitorowanie terenów, na których występują

zagrożenia pożarowe i podejmowanie działań

prewencyjnych.

2.9. Wysoki poziom

świadomości

ekologicznej

mieszkańców.

2.9.1. Eko-edukacja dzieci i młodzieży.

2.9.2. Popularyzacja wiedzy z zakresu ekologii i zachęcanie

do zachowań proekologicznych.

2.10. Wdrożone

proekologiczne

i efektywne

rozwiązania w

zakresie gospodarki

energetycznej -

wysoki stopień

wykorzystywania

odnawialnych

źródeł energii.

2.10.1. Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej,

budynków mieszkalnych, z uwzględnieniem wymiany

i modernizacji źródeł ciepła.

2.10.2. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.

2.10.3. Racjonalizacja oświetlenia dróg i innych miejsc

użyteczności publicznej - wymiana oświetlenia

na energooszczędne.

2.10.4. Promowanie odnawialnych źródeł energii (edukacja,

informowanie).

2.11. Sprawny

i funkcjonalny system

wodociągowo-

kanalizacyjny.

2.11.1. Rozbudowywanie systemu kanalizacji sanitarnej

i deszczowej oraz sieci wodociągowej.

2.11.2. Dywersyfikacja dostaw wody pitnej.

2.11.3. Utrzymywanie standardu oczyszczania ścieków.

2.12. Zachowane

dopuszczalne

poziomy hałasu

2.12.1. Realizacja Programu Ochrony Środowiska przed

hałasem dla Miasta Ruda Śląska.

68


Cel strategiczny nr 3: Wysoki stopień wykorzystania dziedzictwa kulturowego Miasta.


3.1. Wykorzystany

potencjał dóbr

kultury.

3.1.1. Pielęgnowanie i kultywowanie tradycji i zwyczajów

regionalnych.

3.1.2. Utrzymywanie samorządowych instytucji kultury oraz

wspieranie pozostałych instytucji kultury działających

na terenie Miasta.

3.1.3. Wykorzystywanie potencjału kulturowego do promocji

i rozwoju Miasta.

3.1.4. Współpraca z sąsiednimi Miastami w zakresie

wykorzystania dóbr kultury.

3.1.5. Pielęgnowanie i promowanie zwyczajowego

nazewnictwa.

3.1.6. Oznakowanie i promocja obiektów zabytkowych

i miejsc historycznych.

3.2. Poprawa stanu

technicznego

obiektów

zabytkowych.

3.2.1. Porządkowanie sytuacji formalno-prawnej zabytków.

3.2.2. Rewitalizowanie historycznych części miasta.

3.2.3. Edukowanie prywatnych właścicieli obiektów

zabytkowych w zakresie użytkowania tych obiektów

oraz możliwościach dofinansowania remontów.

3.2.4. Stworzenie szlaku obiektów militarnych na terenie

Miasta i jego promocja.

3.2.5. Znajdowanie nowych funkcji dla obiektów

poprzemysłowych (niezagospodarowanych).

3.2.6. Współpraca z sąsiednimi Miastami w zakresie

wykorzystania obiektów poprzemysłowych.


Cel strategiczny nr 4: Zwiększony potencjał rozwojowy mieszkańców Miasta.


4.1. Społeczeństwo

wykształcone

adekwatnie do rynku

pracy.

4.1.1. Rozwijanie i promowanie oferty podnoszenia

lub zmiany kwalifikacji zawodowych.

4.1.2. Podejmowanie działań zmierzających do wzrostu

przedsiębiorczości mieszkańców.

4.1.3. Włączanie szkół i innych organizacji do promowania

przedsiębiorczości wśród dzieci i młodzieży.

69

4.2. Ograniczone zjawisko

depopulacji.

4.2.1. Zapewnianie dostępności opieki przedszkolnej

i żłobków.

4.2.2. Rozwijanie rynku pracy celem zatrzymania

wykwalifikowanych kadr.

4.2.3. Opracowanie programu promocji Miasta w celu

zatrzymania obecnych i pozyskania nowych

mieszkańców (z wykreowaniem jednolitego wizerunku

Miasta).

Obszar: Gospodarka i promocja Miasta

Cel strategiczny nr 5: Wyższy poziom rozwoju gospodarczego Rudy Śląskiej.


5.1. Wzrost liczby miejsc

pracy w mikro-,

małych i średnich

przedsiębiorstwach

(MŚP).

5.1.1. Stymulowanie wzrostu liczby mikro-, małych i średnich

przedsiębiorstw (MŚP).

5.1.2. Ułatwienie startu MŚP - szybka obsługa (zielona karta

dla przedsiębiorców).

5.1.3. Promowanie przez Miasto ofert instytucji

wspierających potencjalnych przedsiębiorców.

5.1.4. Stworzenie unikalnej oferty dla start-upów.

5.1.5. Wspieranie przedsiębiorczości poprzez odpowiednie

rozwiązania w zakresie podatków i opłat lokalnych.

5.1.6. Rozwijanie narzędzi finansowego wsparcia (dotacje,

pożyczki) przedsiębiorców przez instytucje otoczenia

biznesu.

5.1.7. Promowanie oraz praktyczne uczenie

przedsiębiorczości na wszystkich etapach edukacji

(kreowanie świadomości i postaw przedsiębiorczych).

5.1.8. Pozyskiwanie profesjonalnych, doświadczonych

praktyków przedsiębiorczości, którzy będą mogli

wspierać osoby rozpoczynające lub chcące rozwijać

działalność gospodarczą.

5.1.9. Stworzenie jednego miejsca w Internecie,

na urzędowej stronie Miasta, które będzie integrowało

informacje ważne dla przedsiębiorców (w tym

aktualne informacje o terenach inwestycyjnych

i dostępnych lokalach).

5.2. Utrzymanie wysokiego

poziomu rozwoju

kluczowych

przedsiębiorstw w

mieście (z branży

górniczej, metalowej,

5.2.1. Stwarzanie przyjaznego klimatu wokół kluczowych

przedsiębiorstw, działających w Mieście.

5.2.2. Wspieranie stworzenia Rudzkiej Specjalnej Strefy

Ekonomicznej (lub stworzenie podstrefy Katowickiej

Strefy Ekonomicznej).

5.2.3. Profilowanie szkolnictwa zawodowego z

70

energetycznej,

spożywczej i

logistycznej).

uwzględnieniem potrzeb kluczowych przedsiębiorstw

działających w Mieście.

5.2.4. Wspieranie inwestycji związanych z wdrażaniem

nowych technologii.

5.2.5. Wspieranie rudzkich przedsiębiorców w ubieganiu się

o środki zewnętrzne na rozwój przedsiębiorstw.

5.3. Zwiększenie

równowagi na rynku

pracy.

5.3.1. Stałe prowadzenie badań i prognozowanie rynku

pracy.

5.3.2. Rozpoznanie potrzeb rynku pracy, jak również

elastyczna reakcja na zmiany na rynku, polegająca

na dostosowywaniu na bieżąco zakresu szkoleń do jego

potrzeb.

5.3.3. Rozwinięcie systemu i zwiększanie efektywności

doradztwa zawodowego.

5.3.4. Tworzenie platformy współpracy pomiędzy systemem

poradnictwa i szkolenia zawodowego

a przedsiębiorcami.

5.3.5. Wspieranie i zachęcanie pracodawców

do przyjmowania uczniów i studentów na praktyki

zawodowe.

5.3.6. Tworzenie sprzyjających warunków do zatrudniania

osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy, w tym

osób młodych oraz 50+.

5.3.7. Rozwijanie rynku pracy celem zatrzymania

wykwalifikowanych kadr.

5.4. Zwiększona

atrakcyjność

inwestycyjna Rudy

Śląskiej.

5.4.1. Wdrożenie aktywnej polityki Miasta w zakresie

pozyskiwania inwestorów (poprzez podatki i opłaty

lokalne).

5.4.2. Stałe dysponowanie profesjonalną zdywersyfikowaną

i zintegrowaną ofertą (miasta i innych podmiotów)

dla inwestorów, w tym dotyczącą terenów

uzbrojonych.

5.4.3. Rozwijanie profesjonalnej obsługi inwestorów

potencjalnych i działających w mieście.

5.4.4. Włączenie do promocji inwestycyjnej Miasta firm

już działających.

5.4.5. Stworzenie stref przemysłowych na obszarach

zdegradowanych.

5.4.6. Wsparcie stworzenia Regionalnej Instalacji

Przetwarzania Odpadów Komunalnych.

71

5.5. Znaczący udział w

potencjale

gospodarczym miasta

branż nowoczesnych

technologii, w tym w

zakresie rozwiązań

proekologicznych.

5.5.1. Wspieranie branż w ramach inteligentnych

specjalizacji województwa śląskiego (tworzenie

ośrodków badawczych oraz inicjatyw klastrowych).

5.5.2. Inicjowanie i wspieranie współpracy pomiędzy

przedsiębiorstwami, ośrodkami naukowymi

i akademickimi.

5.5.3. Promowanie i rozwijanie postaw innowacyjnych

i kreatywnych na wszystkich etapach edukacji.

5.6. Atrakcyjny wizerunek

Rudy Śląskiej.

5.6.1. Zbudowanie silnej marki Miasta.

5.6.2. Budowanie wizerunku Rudy Śląskiej na tradycji

śląskiej.

5.6.3. Budowanie wizerunku na sporcie i rekreacji.

5.6.4. Utworzenie centralnego ośrodka szkolenia zapasów

w Rudzie Śląskiej.

5.6.5. Wykorzystanie w promocji miasta ważnych postaci

historycznych, związanych z Miastem (np. Karol

Godula).

5.6.6. Wykreowanie imprezy wizerunkowej Rudy Śląskiej

o zasięgu co najmniej krajowym.

5.6.7. Stworzenie zintegrowanego systemu informacji

w mieście i o mieście, adresowanego do różnych grup

odbiorców.

5.7. Rozwinięta oferta

instytucji otoczenia

biznesu.

5.7.1. Wspieranie instytucji otoczenia biznesu w realizacji

ich zadań statutowych.

5.7.2. Utrwalenie współpracy instytucji otoczenia biznesu

w Mieście.

5.7.3. Utrzymywanie i rozwój zaawansowanych powiązań

sieciowych instytucji otoczenia biznesu w skali

lokalnej, krajowej i globalnej.

5.8. Rozwinięta współpraca

i kooperacja między

przedsiębiorstwami.

5.8.1. Promowanie i wspieranie inicjatyw klastrowych.

5.8.2. Wspieranie rozwoju samorządu gospodarczego.

5.8.3. Upowszechnianie dobrych praktyk w zakresie

współpracy przedsiębiorstw.

72

IX. ANALIZA SPÓJNOŚCI STRATEGII ROZWOJU MIASTA RUDA ŚLĄSKA NA LATA 2014-2030

ZE STRATEGIĄ ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO „ŚLĄSKIE 2020+” I PROJEKTEM

STRATEGII ROZWOJU SUBREGIONU CENTRALNEGO WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO NA LATA

2014 – 2020 Z PERSPEKTYWĄ DO 2030 R., ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM

ZAGADNIEŃ ROZWOJU TRANSPORTU MIEJSKIEGO, WRAZ ZE STRATEGIĄ

DLA ZINTEGROWANYCH INWESTYCJI TERYTORIALNYCH (ZIT)

1. Wstęp

Analiza spójności Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014 – 2030 jest bardzo

ważna, ponieważ pozwoli korzystać z efektów synergii wynikającej z uczestnictwa w programowaniu

i realizacji zamierzeń w kooperacji z otoczeniem regionalnym.

Dokumenty stanowiące przedmiot zgodności

Niniejszy dokument prezentuje analizę spójności Strategii Rozwoju Ruda Śląska na lata 2014 – 2030

z najważniejszymi zewnętrznymi dokumentami w otoczeniu, są to:


Projekt Strategii Rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014 – 2020

z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju transportu

miejskiego, wraz ze strategią dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT)

Przyjęta metoda oceny







W tabeli poniżej została ujęta ocena stopnia zgodności/integralności celów Strategii

Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014 – 2030 z celami dokumentu porównywanego. Stopień

zgodności w ramach każdego z celów głównych dokumentów porównywanych został następnie

podsumowany punktacją łączną, której maksymalna wielkość jest zmienna oraz zależna od ilości

celów pochodzących z dokumentów porównywanych.

Układ wniosków wynikających z oceny zgodności celów

Każdy z rozdziałów analizy spójności obejmuje skrótowe omówienie porównywanego

dokumentu Strategii. Następnie w układzie tabelarycznym zawarta jest ocena punktowa stopnia

zgodności celów Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014 – 2030 z celami danego

dokumentu.


Podsumowują stopień uwzględnienia zapisów dokumentów porównywanych w zapisach celów

Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014 – 2030,

Określają, które z celów Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014 – 2030 nie pokrywają

się z zapisami porównywanych dokumentów.

73

2. Ocena spójności dokumentów

Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „ŚLĄSKIE 2020+”

Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „ŚLĄSKIE 2020+” jest najważniejszym

dokumentem strategicznym w województwie, gdyż wyznacza główne cele i priorytety polityki

rozwoju realizowane na terenie województwa.

Strategia rozwoju województwa jest dokumentem własnym samorządu wojewódzkiego, dzięki

czemu organizowanie zadań można uznać za racjonalne.

Ważną cechą strategii rozwoju województwa jest jej walor informacyjny. Poprzez dokument

strategiczny społeczeństwo, podmioty gospodarcze i instytucje są informowane o priorytetach

rozwojowych przyjętych przez samorządowe władze regionu.

Podstawą strategii rozwoju województwa jest założenie maksymalnego wykorzystania

rozeznanych wewnętrznych zasobów oraz potencjału miejscowych podmiotów oraz korzyści

usytuowania geograficznego.

W Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego został sformułowane cztery cele strategiczne

po jednym dla każdego z następujących obszarów priorytetowych:

− Obszar priorytetowy: (A) NOWOCZESNA GOSPODARKA,

− Obszar priorytetowy: (B) SZANSE ROZWOJOWE MIESZKAŃCÓW,

− Obszar priorytetowy: (C) PRZESTRZEŃ,

− Obszar priorytetowy: (D) RELACJE Z OTOCZENIEM,

do których opracowano cele operacyjne. Każdemu celowi operacyjnemu przypisano kierunki

działania.

W niniejszej analizie spójności cele strategiczne oraz przypisane im cele operacyjne

Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego zostały odniesione do celów strategicznych i przypisanych

im celów operacyjnych Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014 – 2030.

Obszar priorytetowy: (A) NOWOCZESNA

GOSPODARKA

Cel strategiczny : Województwo śląskie

regionem nowoczesnej gospodarki

rozwijającej się w oparciu o innowacyjność i

kreatywność

Cele strategiczne:


atrakcyjnym i przyjaznym miejscem

do życia i rozwoju, miastem

o zintegrowanej przestrzeni

społecznej.


gospodarczego Rudy Śląskiej.

Ocena

zgodności

Cel operacyjny: A.1. Innowacyjne i kreatywne

przedsiębiorstwa oraz produkty województwa

5.5. Znaczący udział w potencjale

gospodarczym miasta branż

nowoczesnych technologii, w tym

w zakresie rozwiązań

proekologicznych.

1

Cel operacyjny: A.2. Otwarty i atrakcyjny rynek

pracy

1.2. Zapewnione warunki do rozwoju

aktywności zawodowej mieszkańców

w obszarze nowoczesnego przemysłu

3

74

i usług.

5.2. Utrzymanie wysokiego poziomu

rozwoju kluczowych przedsiębiorstw

w mieście (z branży górniczej,

metalowej, energetycznej,

spożywczej i logistycznej).

5.4. Zwiększona atrakcyjność inwestycyjna

Rudy Śląskiej.

Cel operacyjny: A.3. Konkurencyjna gospodarka

województwa oparta na elastyczności

i specjalizacji firm oraz strukturach sieciowych

5.7. Rozwinięta oferta instytucji otoczenia

biznesu.

5.8. Rozwinięta współpraca i kooperacja

między przedsiębiorstwami.

3

Cel operacyjny: A.4. Przedsiębiorczość lokalna

i społeczna wykorzystująca lokalne rynki

i potencjały

5.1. Wzrost liczby miejsc pracy w mikro,

małych i średnich przedsiębiorstwach

(MŚP).

5.3. Zwiększenie równowagi na rynku

pracy.

3

Maksymalna liczba punktów: 12 Razem liczba uzyskanych punktów: 10

Obszar priorytetowy: (B) SZANSE

ROZWOJOWE MIESZKAŃCÓW


regionem o wysokiej jakości życia

opierającej się na powszechnej dostępności

do usług publicznych o wysokim standardzie

Cele strategiczne:





społecznej.

2. Miasto o wysokim stopniu integracji

przestrzennej, z zachowanymi

zasobami naturalnymi i rozwiniętą


4. Zwiększony potencjał rozwojowy

mieszkańców Miasta.

Ocena

zgodności

Cel operacyjny: B.1. Poprawa kondycji

zdrowotnej mieszkańców województwa

1.1. Optymalna opieka medyczna

dla mieszkańców Miasta.

1.11. Efektywny system pomocy społecznej

w Mieście.

1.6. Promowanie aktywności fizycznej

i zdrowego stylu życia wśród

mieszkańców.

1.10. Wspieranie klubów i stowarzyszeń

sportowych służące osiąganiu

sukcesów we współzawodnictwie

sportowym.

3

75

Cel operacyjny: B.2. Rozwój kompetencji,

umiejętności i wzrost poziomu aktywności

mieszkańców

1.7. Dostosowanie oferty edukacyjnej

do potrzeb indywidualnych i rynku

pracy.

1.4. Zaspokojone potrzeby mieszkańców

w zakresie edukacji dzieci

i młodzieży.

4.1. Społeczeństwo wykształcone

adekwatnie do rynku pracy.

3

Cel operacyjny: B.3. Harmonia społeczna

i wysoki kapitał zaufania oraz dogodne warunki

życia mieszkańców

1.5. Wyższy poziom zaspokojenia potrzeb

mieszkaniowych i tworzenie

warunków sprzyjających integracji


1.3 Wysoki poziom bezpieczeństwa

w Mieście.

1.14. Rozwój i umacnianie społeczeństwa

obywatelskiego i informacyjnego.

1.13 Budowanie tożsamości lokalnej.


1.8. Upowszechnianie i wspieranie edukacji

i aktywizacji kulturalnej

mieszkańców.

1.9. Wspieranie działalności i rozwoju

rudzkich instytucji kultury,

stowarzyszeń oraz promocja rudzkich

artystów.


2.7. Rozbudowana, funkcjonalna baza

infrastruktury społecznej.


3


Obszar priorytetowy: (C) PRZESTRZEŃ


regionem atrakcyjnej i funkcjonalnej

przestrzeni

Cele strategiczne:





Ocena

zgodności

Cel operacyjny: C.1. Zrównoważone

wykorzystanie zasobów środowiska

2.11. Sprawny i funkcjonalny system

wodociągowo-kanalizacyjny.

2.4. Sprawny system reagowania

kryzysowego.

2.8. Zachowane w dobrym stanie zasoby

naturalne.

2.10. Wdrożone proekologiczne i efektywne

3

76

rozwiązania w zakresie gospodarki

energetycznej - wysoki stopień

wykorzystywania odnawialnych źródeł

energii.

2.12. Zachowane dopuszczalne poziomy

hałasu

2.9. Wysoki poziom świadomości

ekologicznej mieszkańców.

Cel operacyjny: C.2. Zintegrowany rozwój

ośrodków różnej rangi

2.2. Dobrze skomunikowane Miasto. 1

Cel operacyjny: C.3. Wysoki poziom ładu

przestrzennego i efektywne wykorzystanie

przestrzeni

2.3. Zagospodarowane tereny i obiekty

poprzemysłowe.

2.5. Zagospodarowane przestrzenie

publiczne.

2.6. Dostępne tereny pod budownictwo


3


Obszar priorytetowy: (D) RELACJE Z

OTOCZENIEM


regionem otwartym będącym istotnym

partnerem rozwoju Europy

Cele strategiczne:


przestrzennej, z zachowanymi zasobami

naturalnymi i rozwiniętą infrastrukturą

techniczną.

3. Wysoki stopień wykorzystania

dziedzictwa kulturowego Miasta.

5. Wyższy poziom rozwoju gospodarczego

Rudy Śląskiej.

Ocena

zgodności

Cel operacyjny: D.1. Współpraca z

partnerami w otoczeniu


biznesu.



3

Cel operacyjny: D.2. Atrakcyjny wizerunek

województwa śląskiego

3.2. Poprawa stanu technicznego obiektów

zabytkowych.



3

Cel operacyjny: D.3. Region w sieci

międzynarodowych i krajowych powiązań

infrastrukturalnych


1


77

W ocenie zgodności ze Strategią Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020+” uzyskano

33 punkty na 39 możliwych do zdobycia co oznacza dużą zgodność celów (84.6%, bardzo duża

spójność określana jest w przypadku osiągnięcia 85% wszystkich możliwych punktów). Największa

spójność celów została osiągnięta w przypadku obszaru priorytetowego B szanse rozwojowe

mieszkańców (100%).

Projekt Strategii Rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014

– 2020 z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju

transportu miejskiego, wraz ze strategią dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT).

Projekt Strategii Rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014 –

2020 z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju transportu

miejskiego, wraz ze strategią dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT) jest scenariuszem

celów przyszłości, do których zmierza cały subregion. Dzięki scenariuszom dokona się transformacja

sytuacji obecnej na projektowaną. Rozwój ten powinien być oparty o zasady zrównoważonego

rozwoju, co zapewni:




zdrowe środowisko (ochrona środowiska, rewitalizacja zdegradowanej przestrzeni miejskiej,

rozwój zasobów środowiskowych).

W Projekcie Strategii Rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata

2014 – 2020 z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju

transportu miejskiego, wraz ze strategią dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT) został

sformułowane cele strategiczne dla każdej z następujących osi:

Ogniskowanie zasobów, przepływów i powiązań gospodarczych,

Inkubacja i dyfuzja innowacji,

Rozwój kapitału ludzkiego,

Zdrowe środowisko.

do których opracowano działania strategiczne.

W niniejszej analizie spójności cele strategiczne oraz przypisane im działania strategiczne

Projektu Strategii Rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014 – 2020

z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień rozwoju transportu

miejskiego, wraz ze strategią dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT) zostały odniesione

do celów strategicznych i przypisanych im celów operacyjnych Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska

na lata 2014 – 2030.

78

Oś: Ogniskowanie zasobów, przepływów

i powiązań gospodarczych

Cele strategiczne :

C1.1. Zwiększenie atrakcyjności kluczowych

przestrzeni publicznych

C1.2. Przywrócenie funkcji gospodarczych na

obszarach zdegradowanych

C1.3. Integracja transportu publicznego

Cele strategiczne:







Ocena

zgodności

D1.1.1. Stworzenie dzielnicy kreatywnej

(kultury i nauki) w Katowicach

Nie dotyczy x

D1.1.2. Restytucja Parku Śląskiego oraz parków

miejskich miast Metropolii Górnośląskiej


publiczne.



3

D1.1.3. Zagospodarowanie przestrzeni

centralnej (Rynku) Katowic

Nie dotyczy x

D1.2.1. Udostępnianie terenów typu brownfield

znajdujących się w centrach miast lub dzielnic

pod nowe działalności gospodarcze


poprzemysłowe.

5.4. Zwiększona atrakcyjność

inwestycyjna Rudy Śląskiej.


3

D1.3.1. Stworzenie dynamicznego systemu

informacji pasażerskiej w Metropolii

Górnośląskiej


2

D1.3.2. Rozbudowa i integracja ITS Metropolii

Górnośląskiej


D1.3.3. Rozbudowa i integracja systemu

przesiadkowego Metropolii Górnośląskiej


D1.3.4. Odnowienie taboru transportu

publicznego



79

Oś: Inkubacja i dyfuzja innowacji

Cele strategiczne :

C2.1. Zapewnienie dobrych warunków dla

rozwoju nowoczesnego przemysłu i

nowoczesnych usług

C2.2. Rozwój nauki i wzmocnienie procesów

transferu technologii

C2.3. Generowanie istotnych, dużych

projektów demonstrujących pionierskie

rozwiązania technologiczne, w tym

w przestrzeni publicznej

Cele strategiczne:






gospodarczego Rudy Śląskiej

Ocena

zgodności

D2.1.1. Tworzenie stref aktywności

przemysłowej




Rudy Śląskiej.

3

D2.2.1. Rozwijanie istniejących parków

technologicznych (naukowo-technologicznych)


biznesu.



3

D2.2.2. Realizacja przedsięwzięć typu triple-

helix na rzecz wzmocnienia potencjału

gospodarki Subregionu





proekologicznych.


Rudy Śląskiej.

2

D.2.3.1. Realizacja dużych projektów

pilotażowych z zakresu inteligentnego miasta





proekologicznych.



2

D.2.3.2. Realizacja dużych projektów

pilotażowych z zakresu efektywności

energetycznej i energetyki prosumenckiej





energii.





3

80



proekologicznych.



D.2.3.3. Realizacja projektów pilotażowych z

zakresu nowoczesnych metod leczenia





proekologicznych.


Rudy Śląskiej.

2


Oś: Rozwój kapitału ludzkiego

Cele strategiczne:

C3.1. Wyrównywanie szans edukacyjnych

i wejścia na rynek pracy

C3.2. Wzmacnianie zdolności adaptacyjnej

pracowników i przedsiębiorców

C3.3. Zwiększanie przewagi konkurencyjnej

szkół wyższych

C3.4. Wzmocnienie lokalnych potencjałów

rozwoju

C3.5. Ochrona dziedzictwa i rozwój kultury

Cele strategiczne:





społecznej.





4. Zwiększony potencjał rozwojowy

mieszkańców Miasta.



Ocena

zgodności

D3.1.2. Tworzenie i adaptacja obiektów

żłobków


w zakresie edukacji dzieci i

młodzieży.

3

D3.1.2. Tworzenie i adaptacja obiektów

przedszkolnych oraz programów nauczania do

nowych potrzeb edukacyjnych



i młodzieży.




3

D3.1.3. Adaptacja obiektów szkolnych oraz

programów nauczania do nowych potrzeb

edukacyjnych



pracy



i młodzieży.

3

81




D3.1.4. Adaptacja obiektów szkolnictwa

zawodowego oraz programów nauczania

zawodowego uwzględniająca potrzeby runku

pracy



pracy.



młodzieży.




pracy.

3

D3.2.1. Adaptacja obiektów oraz programów

nauczania kształcenia ustawicznego

uwzględniająca potrzeby przedsiębiorców



pracy.



młodzieży.



5.3. Zwiększenie równowagi na rynku pracy.

3

D3.2.2. Realizacja lokalnych paktów promocji

przedsiębiorczości i zatrudnienia

1.2. Zapewnione warunki do rozwoju

aktywności zawodowej mieszkańców

w obszarze nowoczesnego przemysłu

i usług.




5.1. Wzrost liczby miejsc pracy w mikro-,

małych i średnich przedsiębiorstwach

(MŚP).


pracy.


biznesu.




3

D.3.3.1. Montaż finansowy w projektach

infrastrukturalnych szkół wyższych



pracy.

1

82

D3.3.2. Ponadregionalny długookresowy program

promocji szkół wyższych Subregionu

Nie dotyczy x

D3.3.3. Subregionalny długookresowy program

promocji gospodarki regionu w szkołach

wyższych

Nie dotyczy

x

D3.4.1. Rewitalizacja centrów miast Metropolii

Górnośląskiej


mieszkaniowych i tworzenie warunków

sprzyjających integracji wspólnot

sąsiedzkich.



poprzemysłowe.


publiczne.


zabytkowych.



3

D3.4.2. Rewitalizacja dzielnic miejskich

Metropolii Górnośląskiej


mieszkaniowych i tworzenie warunków

sprzyjających integracji wspólnot

sąsiedzkich.



poprzemysłowe.


publiczne.


zabytkowych.



3

D3.4.3. Kreowanie obiektów i przestrzeni

stanowiących impulsy rozwoju lokalnego










mieszkańców.


poprzemysłowe.

3

83


publiczne.


D3.5.1. Ochrona i udostępnianie obszarów

cennych przyrodniczo



mieszkańców.


publiczne.


naturalne.





energii.

3

D3.5.2. Zmiana funkcji terenów typu

brownfield znajdujących się w centrach miast

lub dzielnic – przekształcenie w przestrzenie

spędzania czasu wolnego









poprzemysłowe.


publiczne.


3


Oś: Zdrowe środowisko

Cele strategiczne:

C4.1. Równoważenie mobilności

C4.2. Efektywne gospodarowanie energią

C4.3. Bezpieczne gospodarowanie odpadami

C4.4. Racjonalizacja gospodarki wodno-

ściekowej

C4.5. Ograniczanie negatywnych skutków

eksploatacji węgla kamiennego oraz

intensywnej działalności przemysłowej

Cele strategiczne:



do życia i rozwoju, miastem o

zintegrowanej przestrzeni społecznej.







Ocena

zgodności

D4.1.1. Rozbudowa sieci dróg rowerowego

dojazdu do komunikacji publicznej


i zdrowego stylu życia wśród 3

84

mieszkańców.


D4.1.2. Stworzenie systemu park&ride

Metropolii Górnośląskiej


D4.2.1. Termomodernizacja w budynkach

użyteczności publicznej, wielorodzinnych

budynkach mieszkalnych i/lub instalacje OZE

w modernizowanych energetycznie budynkach






energii.


3

D4.2.2. Konwersja źródeł zaopatrzenia

w ciepło i energię elektryczną





energii.


2


likwidacji „niskiej emisji”



naturalne.





energii.




3


likwidacji azbestu



naturalne.




3


gospodarki wodno-ściekowej





naturalne.




85

D4.4.2. Budowa instalacji do zagospodarowania

komunalnych osadów ściekowych




naturalne.


3

D4.5.1. Wspieranie rozwoju innowacyjnych

technologii i metod w geoinżynierii i ochronie

środowiska na terenach zurbanizowanych





proekologicznych.


2


W ocenie zgodności ze Projektem Strategii Rozwoju Subregionu Centralnego Województwa

Śląskiego na lata 2014 – 2020 z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień

rozwoju transportu miejskiego, wraz ze strategią dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT)

uzyskano 84 punkty na 99 możliwych do zdobycia co oznacza dużą zgodność celów (84.9%, bardzo

duża spójność określana jest w przypadku osiągnięcia 85% wszystkich możliwych punktów).

Największa spójność celów została osiągnięta w przypadku osi 3 Rozwój kapitału ludzkiego (94,4%).

3. Podsumowanie


Ocena

Maksymalna

możliwa

liczba

punktów

Uzyskana

liczba

punktów

Procent

maksymalnej

liczby

punktów


„Śląskie 2020+” 39 33 84.6%

Projekt Strategii Rozwoju Subregionu

Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014

– 2020 z perspektywą do 2030 r., ze szczególnym

uwzględnieniem zagadnień rozwoju transportu

miejskiego, wraz ze strategią dla zintegrowanych

inwestycji terytorialnych (ZIT)

99 84 84,9%

Razem 138 117 84,8%

Strategia Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata 2014-2030 w przeprowadzonej analizie

spójności z dokumentami strategicznymi w otoczeniu uzyskała razem 117 punkty na 138 możliwych

do zdobycia. Oznacza to, że cele Strategii są spójne z celami dokumentów strategicznych w 84,8%.

Stopień integralności celów jest duży. Wśród celów Strategii Rozwoju Miasta Ruda Śląska nie

ma takich zapisów, które nie odnosiłyby się do analizowanych dokumentów strategicznych.

Na tej podstawie można stwierdzić, że Strategia Rozwoju Miasta Ruda Śląska na lata

2014-2030 bardzo dobrze wpisuje się w podstawowe dokumenty strategiczne w otoczeniu.

86

X. ZAŁĄCZNIKI

1. Wizja i misja Rudy Śląskiej – wyniki warsztatów

Wizja przedstawia pożądany obraz w danym okresie. Powinna być ona motywująca, określając

pozytywny obraz uwzględniający lokalne uwarunkowania.

Grupa 1

Zdrowe, zielone, bezpieczne i nowoczesne miasto, gdzie tradycja łączy się z nowoczesnością.

1. Zdrowe nowoczesne budownictwo (miasto doskonałe do zamieszkania).

2. Miasto urządzonej zieleni i rekreacji (szlaki turystyczne).

3. Zrewitalizowane miasto (tereny poprzemysłowe).

4. Miasto wykorzystujące odnawialne źródła energii.

5. Zrewitalizowana historyczna zabudowa z nowymi funkcjami.

6. Miasto zrewitalizowane, połączenie starego z nowym.

7. Miasto dobrze skomunikowane.

8. Oświata, kultura, zdrowie, rekreacja.

9. Miasto nowoczesnego przemysłu i usług.

10. Miasto sprawnego transportu publicznego (centra przesiadkowe).

11. Nowoczesna i dostępna służba zdrowia.

12. Nowoczesne i bezpieczne szkoły idące z duchem czasu.

13. Miasto bez barier (osoby starsze i niepełnosprawne) – osiedle dla emerytów.

14. Miasto atrakcyjne inwestycyjnie dla kapitału zagranicznego.

15. Miasto z bogatą ofertą kulturalną.

Grupa 2

Nasza Ruda Śląska 2013

1. Ruda Śląska atrakcyjnym miejscem do inwestycji (dużo zakładów pracy) i przedsiębiorczości.

2. Ruda Śląska jako miasto uporządkowanej przestrzeni miejskiej.

3. Stworzenie Centrum Miasta - prawdziwy rynek z zapleczem i funkcją centrum (wizytówka

miasta).

4. Miasto bez barier komunikacyjnych.

5. Bezpieczne miasto.

6. Miasto dba o politykę równych szans, nie dzieli mieszkańców.

7. Miasto czyste ekologicznie.

8. Nowoczesna baza sportowo-rekreacyjna.

9. Oświata na wysokim poziomie (edukacja, zaplecze techniczne) i odpowiadająca potrzeba rynku

pracy.

10. Kultura wizytówką miasta.

11. Wystarczająca ilość placówek zdrowia i szybki dostęp do opieki lekarskiej.

12. Miasto mocno zintegrowane z regionem.

13. Wystarczająca ilość żłobków i przedszkoli.

14. Duże miasto małych, witalnych dzielnic.

87

15. Specjalizacja rozwojowa miasta.

16. Miasto otwartych możliwości.

Grupa 3

Miasto Monitorowane – Bezpieczne

1. Wyedukowanie przedsiębiorczego społeczeństwa.

2. Dalsze dostosowywanie kształcenia zawodowego dla potrzeb lokalnego rynku pracy.

3. Aktywacja terenów inwestycyjnych.

4. Rewitalizacja koryt rzecznych.

5. Utworzenie osiedli dla osób starszych.

6. Poszerzona oferta opieki dla dzieci (żłobki, przedszkola, świetlice).

7. Nowe kubatury mieszkalne wraz z infrastrukturą (wyburzenie budynków z „wielkiej płyty”

lub modernizacja „wielkiej płyty”).

8. Zrewitalizowana tkanka budynków zabytkowych.

9. Miasto ładu przestrzennego.

10. Miasto estetyczne.

11. Miasto zielone (uporządkowana zieleń).

12. Miasto kultury i sportu (aktywnego wypoczynku) – poszerzenie oferty na poziomie XXI

w. instytucji kultury, szczególnie bibliotek).

13. Edukacja.

14. Rewitalizacja parków miejskich.

15. Ogród botaniczny.

16. Zintegrowane centrum.

17. Rozwinięta, zintegrowana komunikacja miejska (nowe linie tramwajowe, trasy rowerowe,

wymiana taboru autobusowego – nowa siatka ulic, modernizacja kolei).

Grupa 4

Ruda Śląska 2030

1. Miasto o rozwiniętych małych i średnich przedsiębiorstwach – gwarancja pracy – istnienie stref

przemysłowych.

2. Sprawna infrastruktura drogowa (drogi, chodniki) – bezkolizyjna.

3. Przygotowanie terenów pod budownictwo indywidualne i wielorodzinne.

4. Istnienie terenów sportowo-rekreacyjnych umożliwiających wypoczynek mieszkańców

(tereny + obiekty).

5. Infrastruktura „dla rodziny” (żłobki, przedszkola).

6. Przemysł ciężki – nie uciążliwy dla środowiska.

7. Procedury i środki techniczne zapewniające bezpieczeństwo mieszkańców (monitoring).

8. Zagospodarowane tereny poprzemysłowe.

9. Miasto atrakcyjne w aglomeracji.

10. Rozwinięta komunikacja miejska (kolejka podmiejska) + połączenia pozamiejskie

(międzynarodowe) (komunikacja z lotniskami).

11. Istnienie dostatecznej liczby parkingów i garaży (piętrowe).

12. Centra kultury w każdej dzielnicy.

88

13. Zrewitalizowane obiekty zabytkowe (poprzemysłowe).

14. Istnienie „Centrum Miasta”.

15. Wyeliminowana „niska emisja” – systemy ekologiczne, energia odnawialna, technologie

energooszczędne.

16. „Uzbrojenie” posesji – dostęp do gazu, kanalizacji itp.

17. Polityka społeczna – prorodzinna – rozwinięte „usługi” socjalne dla wszystkich grup społecznych.

18. Punkty informacyjne (interaktywne).

19. Rozwinięta, nowoczesna, łatwo dostępna służba zdrowia.

Grupa 5

1. Miejsce w Aglomeracji Śląskiej – nowoczesna sypialnia.

2. Dobra komunikacja, w tym dobrze rozwinięta sieć dróg rowerowych.

3. Nowoczesne, estetyczne budownictwo mieszkaniowe (ogólnodostępne).

4. Dobrze rozwinięte i nowoczesne ośrodki sportowo-rekreacyjne.

5. Duża ilość miejsc pracy opartych na nowych technologiach.

6. Wysoka jakość nauczania z dostosowaniem do nowoczesnego rynku pracy.

7. Atrakcyjna oferta opieki nad małymi dziećmi oraz osobami starszymi i niepełnosprawnymi.

8. Wykorzystanie potencjału dóbr kultury (zabytków) – stały szlak zabytków (odrestaurowana

substancja).

9. Wysoki poziom bezpieczeństwa.

10. Wykorzystanie potencjału przyrodniczego.

11. Pielęgnacja i eksponowanie tradycji regionalnej.

12. Utworzenie centrów dzielnicowych.

13. Miasto bez barier.

Grupa 6

1. Wykształcone społeczeństwo.

2. Zielona Ruda (uporządkowana).

3. Industrialne miasto (wykorzystanie dziedzictwa poprzemysłowego).

4. Szczęśliwi, uśmiechnięci ludzie na ulicach.

5. Nowoczesna sieć dróg – doskonałe wewnątrzmiejskie skomunikowanie.

6. Przyrost demograficzny służący zaludnieniu miasta – „rodzimy się, mieszkamy i pracujemy

w Rudzie Śląskiej”.

7. Nowoczesne centra gospodarcze.

8. Zaspokojone potrzeby mieszkaniowe.

9. Miasto sportu, kultury i rekreacji.

10. Przedsiębiorczy, aktywni Rudzianie.

11. Szlak architektury militarnej i poprzemysłowej.

12. Miasto optymalnie wspierające osoby zagrożone wykluczeniem społecznym.

13. Zmodernizowane zasoby mieszkaniowe.

14. Chronione zabytki – odnowione, w doskonałym stanie.

15. Miasto dzielnic, które nie dzielą, zintegrowane dzielnice.

16. Szlak między dzielnicami.

89

17. Efektywna aktywizacja zdegradowanych dzielnic i terenów.

18. Tętniący życiem Rynek – kawiarenki (piwo – miejsce spotkań całych rodzin).

19. Port lotniczy.

20. Darmowa komunikacja o wysokim standardzie.

21. Rozbudowana, nowoczesna baza noclegowa.

22. Ruda prekursorem nowych trendów.

23. Ogólnopolskie wybory Rudej Miss.

24. Praca dla wszystkich chętnych.

25. Miasto bez dwutlenku węgla - miasto bez kominów.

26. Więcej stref Wi-Fi.

27. Miasto bez barier architektonicznych:

siłownie na powietrzu,

ścieżki zdrowia, rowerowe,

hale sportowe – wielofunkcyjne,

odnowione, istniejące obiekty sportowo-rekreacyjne,

lodowisko kryte,

stadion,

więcej olimpijczyków,

stypendia dla sportowców.

28. Park edukacyjny dla dzieci i młodzieży.

29. Wyższe uczelnie w mieście i szkoły zawodowe dla młodzieży i dorosłych.

30. Hospicjum stacjonarne – opieka paliatywna, miasto opiekujące się nieuleczalnie chorymi.

31. Bezpieczne miasto.

32. Wielki Piec – parkiem rozrywki.

33. Wytworzenie produktu lokalnego – np. Rude Piwo, woda mineralna Rudzianka.

34. Rewitalizacja hałd.

35. Żłobki, przedszkola – tanie.

36. Kajaki, rowerki wodne na niezagospodarowanych rekreacyjnie akwenach.

37. Czysta Kłodnica – spływy kajakowe.

38. Igrzyska olimpijskie w aglomeracji.

39. Międzynarodowy festiwal filmowy i inne imprezy sportowe i kulturalne.

40. Sztolnia dziedziczna.

41. Metro.

90

Grupa 7

SPOŁECZEŃSTWO ŚRODOWISKO EKONOMIA

Przyjazne dla mieszkańców rodziny

Bezpieczne

Duży potencjał kulturalny

i sportowy

Przyjazne, z potencjałem,

świadome, aktywne społeczeństwo

obywatelskie

Wysoka świadomość ekologiczna Rozwój budownictwa

indywidualnego

Przemysł nowoczesnych

technologii

Turystyka postindustrialna

Nowoczesne, Przyjazne przedmieścia do zamieszkania

SILNE POLIS

Grupa 8

„Miasto Świadome”

1. Przyjazne mieszkańcom, wygodne, piękne, zadbane.

2. Dobrze skomunikowane.

3. Dobrze wykształcone społeczeństwo adekwatne do rynku pracy.

4. Bezpieczne.

5. Symbioza dużych i małych przedsiębiorstw – rozwinięta przedsiębiorczość.

6. Wykreowanie charakteru każdej dzielnicy.

7. Symbioza biznesu + edukacji (nauki) + Instytucji otoczenia biznesu.

8. Miasto dobre do zamieszkania, pracy i wypoczynku.

9. Miasto wykorzystujące centralne miejsce w Aglomeracji Górnośląskiej.

10. Twórcze przekształcenie terenów i obiektów poprzemysłowych.

11. Miasto postrzegane pozytywnie przez swoich mieszkańców i sąsiadów.

12. Dobre miejsce do inwestowania.

13. Świadomi i zdrowi mieszkańcy (poprzez sport i rekreację, edukację od wieku przedszkolnego).

14. Dobrze rozwinięte instytucje kultury.

Misja stanowi syntetyczną deklarację określającą najwyższego poziomu cel, najogólniejszą

koncepcję działania.

Największa gmina górnicza w Europie

Grupa 1

Żyj i zamieszkaj w Rudzie Śląskiej, zielonym sercu Metropolii (Śląska), gdzie tradycja łączy się

z nowoczesnością.

Grupa 2

1. Jesteśmy miastem, gdzie żyje się godnie i wygodnie.

2. Ruda Śląska to miasto otwartych możliwości.

91

3. Miasto dzielnic, które nie dzielą.

4. Ruda Śląska – szanujemy tradycję, tworzymy nowoczesność.

Grupa 3

1. Ruda Śląska to swojskie miasto w metropolii, miasto nowoczesne, rozwojowe, obywatelskie,

atrakcyjne dla mieszkańców i przyjezdnych, wykorzystujące potencjał społeczny, ekonomiczny,

przyrodniczy oraz dziedzictwo kulturowo-historyczne własne i regionu.

2. Ruda Śląska to miasto różnorodności i otwartości, dzięki której każdy z mieszkańców czuje się

dobrze.

Grupa 4

1. Ruda Śląska to nieograniczone możliwości dla ludzi odważnych i kreatywnych spełniających

swoje marzenia.

2. Ruda Śląska to miejsce o nieograniczonych możliwościach kreujących przestrzeń dla każdego.

(spełnienie marzeń,

nieograniczone możliwości, wielka szansa,

bez ograniczeń,

miasto dla każdego, otwarta przestrzeń,

szerokie horyzonty rozwoju,

odważna,

gotowe na zmiany,

dobra inwestycja).

Grupa 5

1. Ruda Śląska to nowoczesna sypialnia Aglomeracji Śląskiej.

2. Ruda Śląska to miasto, które łączy nowoczesność z tradycją.

3. Ruda Śląska to nowoczesna sypialnia oparta na tradycji i kulturze śląskiej.

4. Jesteśmy miastem, w którym wygodnie mieszkasz, odpoczywasz i możesz się rozwijać.

Grupa 6

1. Ruda Śląska to przyjazne dla mieszkańców miasto poprzez jego zrównoważony rozwój.

2. Ruda Śląska łączy i integruje.

3. Ruda Śląska – centrum Śląska.

4. Ruda Śląska miastem tradycji i nowoczesności.

5. Ruda Śląska miastem śląskiej tradycji, nowoczesności, otwarte na nowe możliwości, przyjazne,

zintegrowanych dzielnic i szczęśliwych ludzi.

6. Ruda Śląska bezpieczne i przyjazne miasto zrównoważonej tradycji i nowoczesności.

7. Ruda Śląska to miasto na miarę potrzeb i możliwości.

Grupa 7

1. Ruda Śląska miastem przyjaznym, nowoczesnym, wykorzystującym i podkreślającym swoje

przewagi w zróżnicowanej Metropolii.

92

2. Ruda Śląska „sypialnia Górnego Śląska” oferująca miejsce do zamieszkania w przystępnej cenie

i otoczone rozwiniętą infrastrukturą, dobrze skomunikowane wewnętrznie i zewnętrznie.

3. Ruda Śląska miastem wykorzystującym potencjał turystyki postindustrialnej. Jesteśmy miastem

otwartym dla inwestycji i budownictwa.

4. Ruda Śląska miastem najbardziej przyjaznym rodzinie, łączącym dumę z tradycji

z nowoczesnymi technologiami i doskonałą infrastrukturą.

Grupa 8

1. Ruda Śląska to miasto świadome w centrum Aglomeracji.

2. Jesteśmy miastem wysokiej klasy fachowców.

3. Ruda Śląska to miasto świadome swego potencjału i „zarażające innych”.

2. Lista osób uczestniczących w spotkaniach warsztatowych

Nazwisko Imię Instytucja

Dziedzic Grażyna Prezydent Miasta Ruda Śląska

Pierończyk Michał Zastępca Prezydenta Miasta

Morek Jacek Zastępca Prezydenta Miasta

Janduła-Jonda Grażyna Sekretarz Miasta

Guziel Ewa Skarbnik Miasta

Podzespół ds. społecznych

Adamczyk Michał Urząd Miasta Ruda Śląska

Belkiewicz Małgorzata Konsultant i moderator Zespołu ds. społecznych

Brzóska Marcin Parafia Ewangelicko-Augsburska Odkupiciela w Wirku

Brzyszkowski Adam Sanktuarium Świętego Józefa

Bułat Bartłomiej .bringMore advertising

Cerlak Lucyna Dom Kultury

Chmielewska Ewa Stowarzyszenie "Razem dla Rudy Śląskiej"

Chojnacka-Malik Violetta Dzienny Dom Pomocy Społecznej

Dymek Roman Urząd Miasta Ruda Śląska - Naczelnik Wydziału Zarządzania Kryzysowego

Esz Agnieszka Konsultant i moderator Zespołu ds. społecznych

Fijałkowski Wojciech Zespól Szkół Specjalnych nr 3, Lokalny Informator dla Osób Niepełnosprawnych w Rudzie Śląskiej

Gałuszka Krystian Miejska Biblioteka Publiczna

Gamba Mirosława Urząd Miasta Ruda Śląska

Ignor Halina Pełnomocnik Prezydenta Miasta ds. Osób Niepełnosprawnych

Jersz Barbara Miejskie Przedszkole nr 4 w Rudzie Śląskiej

Kaczmarczyk-Całek Jolanta Dom Pomocy Społecznej "Senior"

Kaczyńska Karina Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Rudzie Śląskiej

93


Kalinowska Katarzyna Konsultant i moderator Zespołu ds. społecznych

Karaś Paweł Powiatowy Urząd Pracy

Kasprowska Aleksandra Urząd Miasta Ruda Śląska

Krawczyk Stefania Rudzkie Konto Pomocy

Krzyż Leonard Cukiernia H.Krzyż

Kukiełka Grażyna Szkoła Podstawowa nr 4

Kulpok Tomasz Urząd Miasta Ruda Śląska

Kurpanik Bożena Urząd Miasta Ruda Śląska

Lip-Kornatka Marta Urząd Miasta Ruda Śląska

Morys Krystian Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Rudzie Śląskiej

Mrzyczek-Szczęsny Anna Aquadrom Sp. z o.o.

Otrębski Jacek Urząd Miasta Ruda Śląska

Pawłowski Mieczysław Ośrodek Terapii Uzależnień i Pomocy Psychologicznej SP ZOZ

Piątek-Niewęgłowska Anna Śląskie Media Sp. z o.o.

Piechaczek Krzysztof Komenda Miejska Policji w Rudzie Śląskiej

Piecko Aleksandra Urząd Miasta Ruda Śląska

Piekarz Krzysztof Komendant Straży Miejskiej

Pluta-Szymajda Patrycja Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Rudzie Śląskiej

Polczyk Danuta Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Rudzie Śląskiej

Poloczek Aleksandra Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Rudzie Śląskiej

Pyka Adam Caritas - Ośrodek dla Osób Niepełnosprawnych

Rolnik Klaudia Gimnazjum nr 8 w Rudzie Śląskiej

Skrzyposzek Bogdan Urząd Miasta Ruda Śląska

Sładkowska Lidia Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Rudzie Śląskiej

Staisz Arkadiusz Ośrodek Adaptacyjny dla Dzieci Niepełnosprawnych

Szczerbiński Jerzy Forum Inicjatyw Kulturalnych

Szołtysek Weronika Związek Górnośląski koło Halemba

Szulirz Alina Stowarzyszenie Św. Filpa Nereusza

Szwedka Janina Ośrodek Pomocy Dzieciom i Rodzinie

Tertel Marek Mieszkaniec Miasta

Trzciński Andrzej Urząd Miasta Ruda Śląska

Wystyrk-Benigier Barbara Radny Rady Miasta Ruda Śląska

Zegan Małgorzata Ośrodek Interwencji Kryzysowej

Zoworka Justyna Powiatowy Urząd Pracy

Podzespół ds. zasobów i potencjałów

Bartela Adam Urząd Miasta Ruda Śląska

94


Bartnicki Tomasz Konsultant i moderator Zespołu ds. potencjałów i zasobów

Bartniczak Tomasz Rudzkie Stowarzyszenie Inicjatyw Niebanalnych "In-nI"

Biały Dawid Fundacja Hereditas Silesiae Superioris

Bizoń Grzegorz Zespół Ciepłowni Przemysłowych "Carbo - Energia" Sp. z.o.o.

Botor Łukasz RS Architekci

Brzezińska-Dłóciok Ewa Kino Patria

Buryan Renata Młodzieżowy Dom Kultury w Rudzie Śląskiej

Cop Klaudiusz Państwowa Straż Pożarna w Rudzie Śląskiej

Czaja Justyna Śląsk Związek Chórów i Orkiestr Okręg Rudzki

Czarnecka Zofia Centrum Kształcenia Ustawicznego

Daszczyk-Biernat Maria Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Chorzowie

Drewniok Krzysztof Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego

Dworak Barbara Wspólnota Mieszkaniowa Nieruchomości "Barbara"

Frankowicz-Frank Iwona Urząd Miasta Ruda Śląska

Gałuszka Sonia Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.

Gładysz Cecylia Radny Rady Miasta Ruda Śląska

Grzybek Zygmunt Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Rudzie Śląskiej

Grzybowska Anna Urząd Miasta Ruda Śląska

Janik Piotr Urząd Miasta Ruda Śląska

Jezusek Jerzy Urząd Miasta Ruda Śląska

Jędryka Ewa Urząd Miasta Ruda Śląska

Knapik Henryk Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Mieszkaniowej Sp. z o.o.

Knoppik Adam Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o.

Kominek Agnieszka Stowarzyszenie Przyjaciół Ekologii "Ecoterra"

Kopeć Swietłana Urząd Miasta Ruda Śląska

Kozłowski Marek Huta Pokój S.A.

Kruszewska Aleksandra Urząd Miasta Ruda Śląska

Kucharski Roman Urząd Miasta Ruda Śląska

Kucytowska Alina Urząd Miasta Ruda Śląska

Lomania Jan Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia Zawodowego

Łatacha Adam Lokalna Inicjatywa Obywatelska "Moje Kochłowice"

Małachowska Jolanta Urząd Miasta Ruda Śląska

Masłowska Leokadia Urząd Miasta Ruda Śląska

95


Matuszkiewicz Anna Urząd Miasta Ruda Śląska

Mentelski Paweł Konsultant moderator Zespołu ds. potencjałów i zasobów

Mikołajek-Wałach Barbara Urząd Miasta Ruda Śląska

Młynarczuk Renata Urząd Miasta Ruda Śląska

Mrówka Dorota Fundacja Hereditas Silesiae Superioris

Niedźwiecka-Długosz Katarzyna Urząd Miasta Ruda Śląska

Nowak Barbara Muzeum Miejskie w Rudzie Śląskiej

Ochliński Sławomir Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych van Gansewinkel Górny Śląsk Sp. z o.o.

Oleś Bożena RS Architekci

Orenowicz Wojciech Atectis

Osmenda Józef Radny Rady Miasta Ruda Śląska

Paśmionka Franciszek Międzygminne Towarzystwo Budownictwa Społecznego

Pawlik Bożena GSM "Nasz Dom"

Płaczek Beata Powiatowy Urząd Pracy w Rudzie Śląskiej

Podgórski Adam Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew

Romańczuk Grzegorz Konsultant moderator Zespołu ds. potencjałów i zasobów

Rybka Grzegorz Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.

Ryguła-Mańka Patrycja Miejskie Centrum Kultury

Rysz Kamil "Terplan" Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Projektowania Studiów Usług i Realizacji.

Sekuła-Janus Sonia GSM "Nasz Dom"

Skrzymowski Krzysztof MGSM "Perspektywa"

Skuczeń Grażyna Dom Kultury w Rudzie Śląskiej

Skurczak Grzegorz Nadleśnictwo Katowice

Sobańska-Waćko Anna Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Chorzowie

Sosin Olga Śląski Park Przemysłowo-Technologiczny Sp. z .o.o.

Stemplewska Anna Urząd Miasta Ruda Śląska

Szykowski Adam Rudzkie Konto Pomocy

Szysler Wojciech Restauracja "Pod Filarem"

Święchowicz Sławomir Szpital Miejski w Rudzie Śląskiej

Urbańczyk Łukasz Urząd Miasta Ruda Śląska

Waćko Bogusław Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Rudzie Śląskiej Sp. z o.o.

Wenda Leszek Regionalne Towarzystwo Budownictwa Społecznego

Włodarska Renata Urząd Statystyczny w Katowicach

Wołoszczuk Andrzej Urząd Skarbowy w Rudzie Śląskiej

Zabielski Jarosław Budownictwo Ogólne

96


- Rzeczoznawstwo - Usługi - Nieruchomości "Complex"

Żelazny Agnieszka RS Architekci

Żurek Ilona Urząd Statystyczny w Katowicach

Żywot Monika Fundacja Minionej Epoki

Podzespół ds. gospodarki i promocji

Badera Artur Mieszkaniec Miasta

Baron Grzegorz KWK Halemba-Wirek Kompania Węglowa S.A.

Barchański Bronisław Akademia Górniczo-Hutnicza

Blicharski Ryszard Rada Gospodarcza przy Prezydencie Miasta Ruda Śląska

Błoch Grażyna Sileman Sp. z o.o.

Bochnia Krzysztof Razem dla Rudy Śląskiej

Brzęczek Michał Centrum Dystrybucyjne Jeronimo-Martins S.A.

Chodyra Ireneusz KWK Bielszowice Kompania Węglowa S.A.

Czepiec Gabriela P.U.H. Rimsa

Dębczyński Jacek Główny konsultant i moderator Zespołu ds. gospodarki i promocji

Gil Henryk Rada Gospodarcza przy Prezydencie Miasta Ruda Śląska

Greinert Bogdan Urząd Miasta Ruda

Holona Piotr Urząd Miasta Ruda Śląska

Jóskowski Rafał Ale Dom Nieruchomości

Karaś Aleksandra Rudzki Inkubator Przedsiębiorczości Sp. z o.o.

Kasperczyk Damian Ekoinwentyka Sp. z o.o.

Koczubik Jolanta Urząd Miasta Chorzów

Korzekwa Dawid DWT group

Król Christian Pikro Spółka Jawna

Kuczera Alicja Mieszkaniec Miasta

Kurkowski Krzysztof Carbomech Sp. z o.o.

Kuś Małgorzata Zakład Przetwórstwa Mięsnego Kuś

Malik Jerzy Zakład Zieleni Miejskiej Sp. z o.o

Mecner Ewelina Śląski Park Przemysłowo-Technologiczny Sp. z o.o.

Mejer Krzysztof Urząd Miasta Ruda Śląska

Miś Tomasz Prosper Nieruchomości Komercyjne

Morski Ferdynand Śląski Związek Gmin i Powiatów

Nalepa Franciszek P.H.U.P. "FRIB-EX"

Nowok Daniel Urząd Miasta Ruda Śląska

Parzych Szymon Urząd Miasta Ruda Śląska

97


Peteja Henryk MPRD Sp. z o.o.

Piecha Krzysztof Urząd Miasta Ruda Śląska

Podgórski Marek Egida System

Pompa-Obońska Hanna Urząd Miasta Chorzów

Przydział Sylwia RAR Inwestor

Rzeżucha Tomasz Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Mieszkaniowej w Rudzie Śląskiej Sp. z o.o.

Sabuda Alina Rudzki Inkubator Przedsiębiorczości Sp. z o.o.

Słaboń Tadeusz Zespół Ciepłowni Przemysłowych "Carbo - Energia" sp. z o.o.

Sławik Grzegorz Solidus Sp. z o.o.

Sochacka Joanna Rudzki Inkubator Przedsiębiorczości Sp. z o.o.

Sochacki Zbigniew Fundacja Innovare

Trzciński Jerzy Huta Pokój S.A.

Wanat Aleksandra Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach

Wesoły Marek Radny Rady Miasta Ruda Śląska

Wiora Walerian Promus Ruda Śląska Sp. z o.o.

Wochnik Katarzyna Rudzka Agencja Rozwoju "INWESTOR" Sp. z o.o.

Wojciech Stanisław Rudpol Opa Sp. z o.o.

Woźniak-Bagińska Iwona Powiatowy Urząd Pracy w Rudzie Śląskiej

Wyciślik Jakub Radny Rady Miasta Ruda Śląska

Wysocka-Siembiga Aleksandra Urząd Miasta Chorzów

Zelder Mariusz KWK Pokój Kompania Węglowa S.A.

Żok Krzysztof Urząd Miasta Ruda Śląska

Żukowski Grzegorz KWK Bielszowice Kompania Węglowa S.A.

ZAŁACZNIK NR 3

„STRATEGIA ROZWOJU

ŚWIĘTOCHŁOWIC DO ROKU 2030”

Strategia Rozwoju Świętochłowic do roku 2030 została opracowana w ramach realizacji projektu

„Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa, Rudy

Śląskiej i Świętochłowic” współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego

Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Pomoc Techniczna 2007 - 2013.

Opracowanie:

Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych DELTA PARTNER

Urząd Miasta Świętochłowice

Zespół Redakcyjny

Roman Gruszczyk, Izabela Małysz, Bartosz Tyrna, Mateusz Werpachowski

Stanisław Korman, Ryszard Willner-Paster

Konsultacja merytoryczna:

prof. nadzw. dr hab. Adam Bartoszek

prof. nadzw. dr hab. Krzysztof Czekaj

dr Krzysztof Koj

Świętochłowice 2014

Strategia Rozwoju Świętochłowic do roku 2030

1

Spis treści

Wprowadzenie, uwagi metodologiczne ......................................................................................... 5

1. Syntetyczne ujęcie wyników diagnozy strategicznej ................................................................. 8

2. Analiza SWOT ............................................................................................................................. 15

3. Koncepcja strategiczna – wizja rozwoju miasta ....................................................................... 25

Misja samorządu Świętochłowic do roku 2030 ....................................................................... 26

Wizja Świętochłowic 2030 ........................................................................................................ 27

4. Cele strategiczne ....................................................................................................................... 28

5. Program rozwoju Świętochłowic .............................................................................................. 34

5.1 Projekty strategiczne ........................................................................................................... 34

5.2 Cele operacyjne ................................................................................................................... 36

Obszar planowania: Gospodarka .......................................................................................... 37

Obszar planowania: Infrastruktura ....................................................................................... 40

Obszar planowania: Społeczność ......................................................................................... 44

5.3 Nowoczesny samorząd – doskonalenie procesów zarządzania ........................................ 47

Obszar planowania: Zarządzanie .......................................................................................... 48

6. System zarządzania strategicznego .......................................................................................... 53

6.1 Wdrażanie Strategii ............................................................................................................. 54

6.2 Monitorowanie i ewaluacja ................................................................................................ 55

7. Komunikacja i upowszechnianie Strategii ................................................................................ 61

8. Zintegrowany charakter Strategii ............................................................................................. 65

Zestawienie tabel ........................................................................................................................... 68

Zestawienie grafik .......................................................................................................................... 68

Osoby zaangażowane w prace Rady Liderów Lokalnych ............................................................. 68


2

Wyjaśnienie skrótów stosowanych w dokumencie

BO – Budżet Obywatelski

BPO – Business Process Outsourcing (zewnętrzna obsługa procesów biznesowych)

CKŚ – Centrum Kultury Śląskiej

DTŚ – Drogowa Trasa Średnicowa

GUS – Główny Urząd Statystyczny

JST – Jednostka Samorządu Terytorialnego

KG – Konurbacja Górnośląska

KSSE – Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A.

MŚP – małe i średnie przedsiębiorstwa (sektor obejmuje też mikroprzedsiębiorstwa)

NGO – organizacje pozarządowe (skrót od angielskiej nazwy non governmental organization)

OKE – Okręgowa Komisja Egzaminacyjna

REGON – Rejestr Gospodarki Narodowej (akronim)

SRPS – Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych

UE – Unia Europejska


3

Szanowni Państwo, mieszkańcy Świętochłowic,

mam przyjemność przedstawić Państwu Strategię Rozwoju Świętochłowic do roku 2030

– dokument, który wyznacza kierunki rozwoju naszego miasta na najbliższe kilkanaście lat.

Zawarta w nim wizja Świętochłowic jest wynikiem intensywnych prac, w których aktywnie

uczestniczyli mieszkańcy, liderzy społeczni, zewnętrzni eksperci, konsultanci akademiccy oraz

przedstawiciele struktur samorządu. Wszystkim, którzy w różnych formach angażowali się

w prace nad Strategią serdecznie dziękuję.

Wyzwania stojące przed Świętochłowicami wymagały sformułowania ambitnych celów. Taka

też jest niniejsza Strategia – ambitna, ale wykonalna. Jest to program zdefiniowany i wdrażany

przez samorząd, pojmowany jako wspólnota nas wszystkich – mieszkańców miasta. Stąd

zarówno na etapie opracowania, ale mam nadzieję, że także realizacji, aktywność

świętochłowiczan jest kluczem do jego sukcesu. Strategia wyznacza w niektórych obszarach

zupełnie nowe kierunki, które do tej pory nie były obecne w programach rozwojowych miasta.

W tym sensie chcę, aby nowoczesne Świętochłowice budowały pozycję konkurencyjną

w oparciu o nowatorskie i innowacyjne idee, które będą naszą siłą tam, gdzie musimy się

mierzyć z konkurencją ze strony innych, większych ośrodków miejskich. Jednocześnie, jako

ważne punkty odniesienia, w Strategii są obecne dobre śląskie tradycje oraz współpraca

z sąsiadami – w ramach Konurbacji Górnośląskiej.

Każdy z elementów Strategii Rozwoju Świętochłowic jest w takim czy innym wymiarze

zorientowany na jakość życia świętochłowiczan. Jestem przekonany, że realizacja określonych

w niej kierunków rozwoju pozwoli zbudować przestrzeń miasta, która w różnych wymiarach

będzie przestrzenią urzeczywistniania Państwa planów, celów i marzeń, przestrzenią rzetelnej

pracy, dobrego odpoczynku i wygodnego życia.

Świętochłowicki samorząd, przystępując do realizacji niniejszej Strategii, bierze

odpowiedzialność za przyszłe wyniki i rezultaty. Jednak fundamentem przyszłego sukcesu

miasta jest jak najszersze zaangażowanie mieszkańców w różne formy działań, które

w kolejnych latach będą inicjowane i podejmowane w oparciu o zapisy Strategii. Jestem

przekonany, że Świętochłowice w 2030 to nasz wspólny projekt.

Dawid Kostempski

Prezydent Miasta Świętochłowice


5

Wprowadzenie, uwagi metodologiczne

Strategia Rozwoju Świętochłowic do roku 2030 jest kluczową deklaracją samorządu, w której

definiuje on wizję i kierunki rozwoju miasta. Prezentowany program działania jest koherentny

ze strategiami i programami rozwoju na poziomie krajowym i wojewódzkim. Przyjęto,

że spójność wyznaczonych kierunków rozwoju z możliwością wykorzystania zewnętrznego

finansowania będzie warunkować skuteczność wdrażania strategii. Podstawą prawną

dla opracowania i wdrażania Strategii Rozwoju Świętochłowic do roku 2030 jest Ustawa

o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. (Dz. U. 1990 Nr 16 poz. 95 z późn. zmianami),

która w artykule 18 ust. 2, pkt 6 wskazuje na kompetencje Rady Miasta w zakresie uchwalania

planów gospodarczych. Ustawa pozostawia samorządom dowolność w kwestii metody i formy

opracowania tego rodzaju dokumentu.

Działania, których celem było opracowanie strategii podjęto w ramach projektu

„Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie Chorzowa,

Rudy Śląskiej i Świętochłowic” współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków

Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Pomoc Techniczna. Ten

aspekt opracowania Strategii w ramach partnerskiego projektu współpracy z sąsiednimi

miastami znajduje też swoją kontynuację w samej zawartości założeń rozwoju – partnerstwo i

współpraca to jedne z podstawowych wartości, na które zorientowana jest niniejsza Strategia.

Strategia jest kompleksowym programem wspomagającym zarządzanie miastem. Kluczowym

etapem prac nad Strategią były warsztaty strategiczne, w których uczestniczyli członkowie

Rady Liderów Lokalnych, a także prace Zespołu Sterującego. W pracach tych gremiów udział

wzięli radni, przedstawiciele Urzędu Miasta oraz instytucji samorządowych, przedstawiciele

organizacji społecznych i sektora biznesu, przedsiębiorcy, mieszkańcy, a także niezależni

moderatorzy i eksperci. Ważnym źródłem dla sformułowania ostatecznych zapisów Strategii

były również wyniki sondażu społecznego, w którym udział wzięło blisko 700

świętochłowiczan. Zawarte w niniejszym programie zapisy wynikają zatem wprost

z postulatów i ocen sformułowanych przez mieszkańców i liderów społeczności lokalnej

Świętochłowic.


6

Integralną część Strategii Rozwoju Miasta Świętochłowice do roku 2030 stanowi opracowanie

pt. „Świętochłowice 2013 – Analiza sytuacji społecznej i gospodarczej miasta”, którego celem

było uzyskanie kompleksowego obrazu miasta na potrzeby definiowania kierunków przyszłej

interwencji. Zarówno Strategia jak i Analiza sytuacji społecznej i gospodarczej stanowią spójny

materiał, stąd aby uzyskać pełny obraz struktury Strategii oraz procesu planistycznego należy

rozpatrywać je łącznie. W tym sensie też Strategia stanowi niejako dokument wynikowy

– tj. opiera się na konkluzjach w zakresie oceny sytuacji w mieście, perspektyw rozwoju,

potencjału miasta, a także barier, które mogą hamować zmiany. Niniejszy program jest zatem

kluczowym dokumentem z punktu widzenia rozwoju miasta. Zawiera z jednej strony syntezę

wyników prac diagnostycznych w formie analizy SWOT, z drugiej strony definiuje wizję

rozwoju miasta oraz cele strategiczne, a także określa wymiar operacyjny – tzn. zawiera

rekomendacje w zakresie kierunków interwencji i zaangażowania świętochłowickiego

samorządu jako podmiotu odpowiedzialnego za wdrażanie strategii.

Zawartość niniejszego programu jest wynikiem zastosowania metodologii, która obejmowała

3 kluczowe elementy przedstawione poniżej:

Zestawienie 1 Kluczowe komponenty procesu planowania strategicznego

Badania sondażowe

Przeprowadzenie badań sondażowych metodą ankietową. W dobrowolnym sondażu udział wzięło blisko 700 świętochłowiczan. Wyniki sondażu zostały opracowane i opublikowane w raporcie pt. „Świętochłowice 2013 – Analiza sytuacji społecznej i gospodarczej miasta”

Rada Liderów Lokalnych – warsztaty strategiczne

Uczestnictwo przedstawicieli społeczności lokalnej – członków Rady Liderów Lokalnych w cyklu moderowanych warsztatów strategicznych, w ramach których identyfikowano potencjał miasta i bariery rozwojowe, a także analizowano możliwości rozwoju. Każdy z warsztatów został podsumowany w formie notatki, zawierającej istotne oceny obecnej sytuacji w mieście oraz sformułowane podczas dyskusji koncepcje zmian.

Zespół Sterujący

W ramach prac Zespołu Sterującego identyfikowano kluczowe uwarunkowania rozwoju miasta, a także wyznaczono kierunki rozwoju w sensie horyzontalnym. Zespół Sterujący korzystał z wyników uzyskanych w ramach warsztatów strategicznych, których analiza była przyczynkiem do dyskusji na temat wizji rozwoju miasta. Efektem prac Zespołu Sterującego było ostateczne ustalenie strategicznych założeń rozwoju Świętochłowic.


7

Ostateczne sformułowanie treści strategii zostało dokonane w ramach prac eksperckich,

w oparciu o przegląd wyników uzyskanych w ramach warsztatów strategicznych oraz prac

Zespołu Sterującego. Ten etap procedury miał charakter syntetyczny i został zrealizowany

przez niezależnych ekspertów zewnętrznych. Oceny i koncepcje rozwoju sformułowane w

ramach warsztatów i spotkań Zespołu Strategicznego zostały usystematyzowane oraz

zweryfikowane w kontekście analiz prowadzonych metodą desk research, a także dostępnymi

wynikami badań społecznych. Na tej podstawie opracowano ostateczną treść programu.


8

1. Syntetyczne ujęcie wyników diagnozy strategicznej

Świętochłowice są miastem na prawach powiatu położonym w ścisłym centrum Konurbacji

Górnośląskiej. KG to kluczowy obszar rozwojowy z punktu widzenia województwa, ale także

w skali kraju oraz Unii Europejskiej. Identyfikacja rzeczywistej wielkości KG zależy

od metodologii delimitacji. W zależności od podejścia liczba mieszkańców określana jest

na poziomie od blisko 2 mln (14 miast na prawach powiatu – rdzeń Konurbacji), aż do niemal

3,5 mln osób. Świętochłowice są usytuowane zatem w samym centrum najsilniejszego (obok

Warszawy) polskiego ośrodka gospodarczego. Sąsiadują z Bytomiem, Chorzowem, Rudą

Śląską, a od stolicy regionu Katowic dzieli je zaledwie 7 km. Jest to miasto o jednym z

najwyższych wskaźników urbanizacji w Polsce (trzecim najgęściej zaludnionym miastem w

Polsce

– 3 934,8 osób/km²). Jednocześnie Świętochłowice to najmniejsze polskie miasto na prawach

powiatu pod względem zajmowanej powierzchni – 13,31 km².

Głównym potencjałem, wynikającym z lokalizacji miasta na obszarze Konurbacji Górnośląskiej

jest stosunkowo łatwy i szybki dojazd do innych miast, stanowiących główny rynek pracy dla

świętochłowiczan oraz możliwość dostępu do wysokiej jakości usług publicznych, zwłaszcza

w dziedzinie edukacji, kultury, służby zdrowia. Z kolei głównym wyzwaniem rozwojowym

związanym z położeniem jest potrzeba budowania przewagi konkurencyjnej w skali Konurbacji

– jakości w sensie gospodarczym lub społecznym, która w sposób trwały wyróżniać będzie

miasto w skali całego regionu, przyczyniając się w znacznym stopniu do jego przyszłego

zrównoważonego rozwoju.

Miasto posiada bardzo bogatą historię, której przełomowym momentem był datowany

na I połowę XIX wieku dynamiczny rozwój przemysłu (górnictwo, hutnictwo). Skutkiem była

szybko rosnąca liczba mieszkańców, rozwój budownictwa mieszkaniowego oraz

zagospodarowanie przestrzeni publicznej. Transformacja ustrojowa oraz reformy gospodarcze

i wynikające z nich procesy dezindustrailizacji spowodowały likwidację dużych zakładów pracy

w Świętochłowicach, co pociągnęło za sobą spadek liczby miejsc pracy, bezrobocie,

oraz wynikające z tego liczne problemy w sferze społecznej (wykluczenie społeczne,


9

„gettyzacja” części miasta, przestępczość) i infrastrukturalnej (niszczejące budynki mieszkalne

i obiekty poprzemysłowe).

Bogate zasoby krajobrazu kulturowego, struktura przestrzenna miasta (z terenami

inwestycyjnymi), wartościowa substancja zabytkowa (m. in. obiekty poprzemysłowe),

założenia zieleni projektowanej, układ komunikacyjny, wartości niematerialne (kultura śląska

oraz wielowyznaniowość mieszkańców Świętochłowic), jest z jednej strony doskonałym

potencjałem dla rozwoju miasta, z drugiej jednak powoduje ograniczenia rozwojowe

(szczególnie w zakresie zagospodarowania przestrzennego). Aktualnie Świętochłowice to

jedno z najmniejszych miast w regionie, a zarazem najbardziej zurbanizowane. Elementem

wyróżniającym miasto jest funkcjonowanie pięciu dzielnic, z zaznaczającymi się wyraźnymi

odmiennościami w sferze tożsamości mieszkańców i kultury. Należy podkreślić, że w mieście

bardzo dobrze funkcjonują instytucje kultury, do których należy Centrum Kultury Śląskiej,

Miejska Biblioteka Publiczna oraz Muzeum Powstań Śląskich.

Wobec regresu przemysłu ciężkiego oraz rosnącego bezrobocia i nasilających się problemów

społecznych Świętochłowic, kluczowe okazało się sąsiedztwo innych dużych organizmów

miejskich Konurbacji Górnośląskiej. Aktualnie aż 68% pracujących mieszkańców miasta

znajduje zatrudnienie poza miastem (głównie w Katowicach), a uczniowie szkół

ponadgimnazjalnych bardzo chętnie uczą się w Chorzowie. Zjawisko to powoduje umacnianie

się powiązań funkcjonalnych Świętochłowic z innymi miastami Konurbacji, zwłaszcza

z Katowicami (w dziedzinie rynku pracy) i Chorzowem (w dziedzinie edukacji). Rozpatrując

przyszły rozwój miasta w sposób szczególny należy mieć na uwadze następujące czynniki,

stanowiące o jego potencjale:

Położenie na obszarze tzw. Metropolii Górnośląskiej – najsilniejszego obok Warszawy

ośrodka gospodarczego w kraju, o dużej atrakcyjności inwestycyjnej,

Świętochłowice to jedno z najmniejszych miast w regionie, a zarazem najgęściej

zaludnione i zabudowane,

Bogata historia miasta położonego na Górnym Śląsku, zasoby krajobrazu kulturowego

i postindustrialnego wraz z silnymi elementami kultury śląskiej.

Dokonując próby usystematyzowania problemów, z którymi boryka się społeczność lokalna

i władze samorządowe, w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na niekorzystne zjawiska


10

demograficzne. Ich przejawem jest ciągły spadek liczby mieszkańców, starzenie

się społeczeństwa, ujemny przyrost naturalny, migracje (zwłaszcza do innych miast

województwa śląskiego). W przeciągu ostatnich 17 lat liczba mieszkańców miasta spadła

aż o 7 228 osób, osiągając liczbę 52 372. Prognozuje się, że w perspektywie 2035 roku liczba

mieszkańców miasta zmniejszy się jeszcze o 14%.

Przeprowadzona w latach 90. XX wieku restrukturyzacja przemysłu i likwidacja dużych

zakładów pracy spowodowała bardzo istotne zmiany w gospodarce miasta. Aktualnie do

rejestru REGON wpisanych jest 3 878 podmiotów gospodarki narodowej, spośród których

najliczniejszą grupę 79,3% stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.

Poziom przedsiębiorczości, wyrażony liczbą podmiotów gospodarki narodowej w stosunku do

liczby mieszkańców w Świętochłowicach jest dość niski (740 na 10 tys. mieszkańców), w

porównaniu do średniej z miast podregionu katowickiego, zwłaszcza Katowic (1 434) i

Chorzowa (1 008). Mimo lokalizacji miasta na obszarze z dużymi tradycjami przemysłowymi,

w Świętochłowicach nie prowadzi działalności żaden zakład pracy zatrudniający powyżej

tysiąca pracowników. Zaledwie 4 spośród działających w Świętochłowicach przedsiębiorstw

zatrudnia więcej niż 250 pracowników, co stanowi 0,1% ogółu podmiotów gospodarczych.

Dobrze rozwinięta mała przedsiębiorczość, nastawiona głównie na świadczenie usług (handel,

budownictwo, transport) stanowi o charakterze lokalnej przedsiębiorczości i rynku pracy

w Świętochłowicach. Jedynym widocznym działem gospodarki, związanym bezpośrednio

z produkcją (nie usługami) jest przetwórstwo przemysłowe (produkcja metalowych wyrobów

gotowych, elementów konstrukcji, opakowania metalowe, itp.). Pod względem poziomu

zamożności w przeliczeniu na mieszkańca Miasto Świętochłowice osiąga pozycję znacznie

poniżej średniej w podregionie katowickim oraz niżej niż średnia wojewódzka. Konsekwencją

jest znacznie niższy budżet i mniejsze możliwości inwestycyjne miasta.

Udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w Świętochłowicach

wynoszący 6,7% populacji, jak na warunki województwa śląskiego (5,4%) jest dosyć wysoki.

Bezrobocie jest poważnym problemem społecznym w Świętochłowicach. Stopa bezrobocia

rejestrowanego w Świętochłowicach, wynosząca 17,9% (dane za październik 2013 roku) jest

wyższa niż średnia dla województwa śląskiego (11%). Bezrobocie dominuje wśród młodych

mieszkańców i osób z najniższym wykształceniem. Mimo bliskości i relatywnie dobrego


11

dojazdu do Katowic (doskonałej lokalizacji z punktu widzenia rynku pracy) bezrobocie jest

wysokie. Może to wskazywać na brak odpowiednich kwalifikacji mieszkańców, bądź wręcz

chęci do znalezienia zatrudnienia. Problemy na rynku pracy powodują również zmniejszenie

dochodów budżetu Świętochłowic. Ponadto Świętochłowice należą do miast, w których

statystycznie zarobki nie należą do najwyższych (w mieście zarabia się jedynie 78% średniej

krajowej). Czynnikami wyróżniającymi miasto są sprawnie funkcjonujące organizacje

pozarządowe, budżet obywatelski oraz wysoki poziom nauczania w szkołach

ponadgimnazjalnych (zwłaszcza liceach ogólnokształcących). Zdawalność egzaminu

maturalnego w liceach ogólnokształcących na przestrzeni lat 2007 – 2012 jest bardzo wysoka,

wyższa niż średnia dla województwa śląskiego.

Zestawienie 2 Najważniejsze dane w zakresie życia społecznego i gospodarczego w Świętochłowicach

Wskaźnik 2000 2003 2006 2009 2012

Liczba mieszkańców 56 852 56 023 54 938 54 091 52 372

Przyrost naturalny -110 -108 -78 -89 -150

Współczynnik obciążenia demograficznego* - 51,7 51,3 53,2 55,4

Saldo migracji 28 -9 -110 -190 - 288

Podmioty wpisane do rejestru REGON 3 414 3 551 3 768 3 846 3 878

Osoby prowadzące działalność gospodarczą 2 752 2 891 2 976 3 032 2934

Podmioty w REGON na 10 tys. ludności 667 634 686 711 740

Liczba bezrobotnych 3 589 4 622 3 062 1 995 2 454

Stopa bezrobocia 25,3 28,2 22,2% 15,2% 17,9 %

Liczba organizacji pozarządowych 41 50 58 64 75

Dochody budżetu na mieszkańca [zł] 2 527,04 1 424,70 2 272,56 2 430,57 3 088,43

Korzystający z wodociągu jako % ludności - 99,2 99,2 99,2 99,2

Korzystający z kanalizacji jako % ludności - 82,5 82,7 82,7 82,9

Korzystający z instalacji gazowej jako % ludności - 75,8 73,3 73,3 74,8

Liczba mieszkań 22 867 21 905 21 918 21 953 22 360

Mieszkania oddane do użytkowania 33 57 4 48 36

* Liczba mieszkańców w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym źródło: GUS

Konsultacje społeczne Strategii przeprowadzone w dniach 17 – 21 lutego 2014 r., z udziałem

170 osób pokazały, że do najważniejszych postulatów mieszkańców w zakresie przyszłego

rozwoju miasta należy:


12

tworzenie otwartych, ogólnodostępnych miejsc rekreacji, wypoczynku, w zakresie

istniejących terenów zielonych, terenów sportowych,

szerokie wsparcie małej i średniej przedsiębiorczości,

poprawa jakości i funkcjonalności obiektów infrastruktury społecznej,

przyciągnięcie inwestora (inwestorów) i stałe tworzenie miejsc pracy,

poprawa bezpieczeństwa w mieście,

poprawa jakości polityki informacyjnej miasta w zakresie oferowanych usług

publicznych.

Sondaż opinii społecznej przeprowadzony wśród mieszkańców Świętochłowic (w którym

wzięło udział blisko 700 osób) przeprowadzony w dniach 9 – 31 stycznia 2014 r. pokazał, że

mimo poważnych problemów mieszkańców, jakie napotykają w znalezieniu pracy w mieście,

niskiego poziomu przedsiębiorczości, niższych zarobków, to 6 na 10 uczestników sondażu

deklaruje chęć pozostania w mieście w perspektywie najbliższych 5 lat.

Mieszkańcy Świętochłowic w największym stopniu oczekują podejmowania działań

skierowanych do dzieci i młodzieży. Aż 26% respondentów uznało to za najistotniejszy

element, mogący wpłynąć pozytywnie na przyszły rozwój miasta. Bardzo pilną potrzebą jest

zapewnienie odpowiedniej bazy sportowej, kulturalnej i rozrywkowej. Konieczna jest również

większa aktywność animatorów życia kulturalnego i społecznego, liderów mogących mieć

duży wpływ na aktywność mieszkańców i zaangażowanie w sprawy lokalne. Do priorytetów

w zakresie rozwoju miasta należy również poprawa bezpieczeństwa w mieście.


13

Grafika 1 Ocena wybranych aspektów życia w Świętochłowicach (sondaż w grupie 697 mieszkańców)


14

Brak miejsc pracy i rosnące bezrobocie to największy problem identyfikowany przez

mieszkańców Świętochłowic. Miasto jest jednym z najbardziej zurbanizowanych miast

w Polsce. Liczne tereny zabudowane, duża liczba budynków mieszkalnych oraz obiektów

poprzemysłowych powoduje, że na samorządzie ciąży konieczność stałego utrzymania

i inwestowania w infrastrukturę miejską. W odczuciu mieszkańców estetyka miasta (w tym zły

stan infrastruktury) jest jego poważnym problemem.

Z całą stanowczością należy stwierdzić, że do kluczowych kwestii decydujących o przyszłym

rozwoju miasta należy pozyskiwanie nowych inwestorów, zmniejszenie bezrobocia, wzrost

zatrudnienia oraz promocja i rozwój przedsiębiorczości. Spowoduje to być może zatrzymanie

negatywnych tendencji migracyjnych i pozwoli miastu zdobyć przewagę konkurencyjną

w zakresie zapewnienia wysokiej jakości życia w mieście.


15

2. Analiza SWOT

Mocne Strony Słabe strony

Położenie na obszarze podregionu

katowickiego, klasyfikowanego wysoko

pod względem atrakcyjności

inwestycyjnej

(1. miejsce w Polsce w rankingu

atrakcyjności inwestycyjnej

podregionów dla działalności

przemysłowej)

Dobrze rozwinięta mała i średnia

przedsiębiorczość, działalność

niewielkich firm zwłaszcza w branży

usługowej (handel – 31,5% ogółu

przedsiębiorstw, budownictwo – 12,6%,

transport – 8,4%), stanowiąca o

charakterze lokalnej przedsiębiorczości

i rynku pracy

Dobrze rozwinięta infrastruktura

techniczna, stanowiąca o jakości

warunków do prowadzenia działalności

gospodarczej (wodociągi, kanalizacja,

sieć gazowa)

Systematyczne zwiększanie zakresu

dostępnych terenów inwestycyjnych

(Miasto stale zabiega o ich włączenie do

podstrefy tyskiej Katowickiej Specjalnej

Strefy Ekonomicznej)

Niższe koszty pracy (wynagrodzeń)

Niższy niż w otoczeniu wskaźnik

przedsiębiorczości (w Świętochłowicach

740 firm na 10 tys. mieszkańców, woj.

śląskie 981, podregion katowicki 1085)

Niemal całkowita dezindustrializacja

miasta oraz konsekwencje tego procesu

odczuwalne w różnych obszarach życia

społeczno-gospodarczego (rynek pracy,

degradacja terenów poprzemysłowych,

poziom zamożności i zabezpieczenia

socjalnego mieszkańców)

Małe zainteresowanie przedsiębiorców

lokalizacją inwestycji

w Świętochłowicach

Brak oferty programowej i doradczej

wspierającej rozwój małej i średniej

przedsiębiorczości, niska aktywność

związków, stowarzyszeń pracodawców

Niska podaż miejsc pracy

w Świętochłowicach powodująca

zjawisko migracji za pracą mieszkańców

- większość pracujących

świętochłowiczan (68%) pracuje poza

miastem (głównie w pobliskich

miastach)

Niższe niż w otoczeniu średnie zarobki

i ściśle związany z tym problem

Obszar planowania: Gospodarka


16

i wysoki poziom jej podaży, jako ważny

element składowy wysokiej

atrakcyjności inwestycyjnej

Wysoka kultura techniczna (jako zasób

doświadczenia i kompetencji

mieszkańców, wynikający z tradycji oraz

zapotrzebowania rynku pracy)

Duży zasób lokali na wynajem na

prowadzenie działalności gospodarczej

Działalność Rady Gospodarczej przy

Prezydencie Miasta Świętochłowice,

tworzącej przestrzeń dla komunikacji

i współpracy sektora biznesu z

samorządem

ubożejącego społeczeństwa

Występujące zjawisko długotrwałego

bezrobocia (dziedziczenia bezrobocia)

Niewykorzystane zasoby wiedzy

technicznej kapitału ludzkiego

Świętochłowic

Duża liczba terenów poprzemysłowych,

które są nieuzbrojone, a przez to także

nieatrakcyjne inwestycyjnie

Wysokie koszty rewitalizacji terenów

poprzemysłowych

Niski poziom rozwoju budownictwa

mieszkaniowego, mała liczba mieszkań

oddanych do użytkowania (w ostatnich

3 latach oddano ich jedynie 81)

Postępujące niszczenie oraz spadek

wartości zasobów lokali użytkowych


17


Dobra dostępność komunikacyjna

miasta (w tym: autostrady A-4 i A-1

z węzłem Sośnica, Drogowa Trasa

Średnicowa)

Doskonała lokalizacja w pobliżu Katowic

i Gliwic oraz Portu Lotniczego

w Pyrzowicach (zauważana i doceniana

przez mieszkańców)

Zadawalający stan dróg na terenie

miasta

Przebiegająca przez miasto linia

kolejowa, ważna z punktu widzenia

ruchu tranzytowego na linii wschód –

zachód

Położenie w centrum Konurbacji

Górnośląskiej, jako ważnego ośrodka

rozwoju gospodarczego w skali kraju

(możliwość rozwoju przedsiębiorstw

w ramach sieci powiązań i łańcuchów

kooperacyjnych, dostępność zaplecza

badawczo-rozwojowego, instytucji

otoczenia biznesu)

Skuteczna polityka przestrzenna

świętochłowickiego samorządu,

pozwalająca na efektywną gospodarkę

przestrzenną w mieście (dostępność

aktualnego studium uwarunkowań

i kierunków zagospodarowania

przestrzennego, a także miejscowych

planów zagospodarowania dla ponad

90% powierzchni miasta)

Infrastruktura sportowa,

Wysoki stopień zniszczenia budynków,

zwłaszcza mieszkalnych oraz

konsekwencje tego stanu rzeczy (wzrost

kosztów bieżącego utrzymania,

pogorszenie ogólnych warunków życia,

negatywny wpływ na estetykę

krajobrazu miejskiego, odpływ ludności,

itp.)

Postępujące, niekontrolowane

niszczenie obiektów poprzemysłowych,

cennych z punktu widzenia

architektonicznego (np. wieże

wyciągowe byłej kopalni „Polska”)

Nieuregulowany (lub niewyjaśniony)

stan prawny znacznej liczby budynków

mieszkalnych na terenie miasta,

co uniemożliwia podejmowanie

inwestycji – rewitalizacji lub działań

porządkujących przez samorząd lub

mieszkańców

Niejednolity stan techniczny oraz

stopień wyposażenia budynków

w media, niższy niż w otoczeniu stopień

wyposażenia mieszkań w łazienkę oraz

centralne ogrzewanie

Wysoka intensywność zabudowy miasta

(aż 57% całkowitej jego powierzchni)

i wynikający z tego brak przestrzeni dla

tworzenia nowych budynków

mieszkalnych (zarówno jedno- jak

i wielorodzinnych)

Degradacja terenów potencjalnie

Obszar planowania: Infrastruktura


18

wielofunkcyjna, dostosowana do

potrzeb mieszkańców, pozytywnie

oceniana przez mieszkańców

w badaniach sondażowych (boiska, sale

gimnastyczne, przystań, strzelnica,

kryte pływalnie, sztuczne lodowisko,

„Orliki”)

Rozbudowana baza instytucji kultury

(Muzeum Powstań Śląskich, Miejska

Biblioteka Publiczna, Centrum Kultury

Śląskiej)

Bogate zasoby infrastrukturalnego

krajobrazu kulturowego – głównie

obiekty sakralne oraz poprzemysłowe

(kopalnie, huty), potwierdzone

dla 7 z nich wpisem do Rejestru

Zabytków Województwa Śląskiego

Wartościowe założenia zieleni miejskiej

dobrze wkomponowanej

w zurbanizowany krajobraz

Świętochłowic

Dobrze rozwinięte urządzenia sieciowe:

wodno–kanalizacyjne i gazowe,

uporządkowana gospodarka

wodno–kanalizacyjna

Wysoka ocena mieszkańców w zakresie

dostępności sieci szerokopasmowej

na terenie miasta

Niskie ceny mieszkań na rynku wtórnym

w relacji do cen w innych miastach

Konurbacji Górnośląskiej

Doświadczenie w realizacji projektów

przy udziale zewnętrznych źródeł

finansowania (np. fundusze

strukturalne UE)

stanowiących atrakcyjne zasoby

inwestycyjne (istotne potrzeby

w zakresie kosztownych działań

rekultywacyjnych z uwagi na obecność

pozostałości infrastruktury przemysłu

ciężkiego)

Uciążliwość tranzytowego transportu

drogowego w ramach wewnętrznego

układu komunikacyjnego w mieście

(hałas, emisja spalin, niszczenie

nawierzchni)

Tzw. „wąskie gardła” występujące

w ramach wewnętrznego układu

komunikacyjnego (zwłaszcza

w korytarzach drogowych

przebiegających przez linie kolejowe)

Brak wystarczającej liczby i powierzchni

zagospodarowanych, funkcjonalnych

otwartych przestrzeni publicznych

Niewystarczająca liczba miejsc

w żłobkach (publicznych i prywatnych)

Niewystarczająca liczba miejsc w domu

pomocy społecznej dla osób starszych

(długi okres oczekiwania na wolne

miejsce)

Znaczące potrzeby w zakresie usuwania

barier architektonicznych dla osób

niepełnosprawnych, zwłaszcza tych

ze znacznym stopniem

niepełnosprawności ruchowej

Czystość w mieście, zwłaszcza

w obrębie budynków zbiorowego

zamieszkania oraz zjawisko indolencji

mieszkańców w zakresie zachowania

porządku i schludności otoczenia

miejsca zamieszkania

Występujące problemy związane

z jakością środowiska naturalnego

obniżające komfort i jakość warunków


19

zamieszkania: niska emisja, hałas,

promieniowanie elektromagnetyczne,

występowanie terenów

zdegradowanych i zdewastowanych

Niski dochód budżetu miasta na

mieszkańca (3088 zł w 2012 r., podczas

gdy średnia dla woj. śląskiego wynosi

3547 zł, wskaźnik dla Katowic 4515 zł)


20


Położenie w centrum Konurbacji

Górnośląskiej, dające mieszkańcom

możliwość łatwego dostępu do wysokiej

jakości usług publicznych (medycznych

i społecznych, kulturalnych,

rozrywkowych, edukacyjnych, itp.)

Położenie w centrum KG determinuje

dobrą dostępność ofert na rynku pracy

na tym obszarze

Silne przywiązanie mieszkańców do

lokalnej ojczyzny (utrwalony patriotyzm

lokalny) oparty na bogatej historii

i dziedzictwie kulturowym

Aktywna działalność oraz bogata oferta

Ośrodka Sportu i Rekreacji „Skałka”

Dobrze rozwinięta oferta dla osób

starszych, w znacznym stopniu oparta

o działalność organizacji pozarządowych

Funkcjonowanie sprawnych,

rozwiniętych organizacji pozarządowych,

aktywizujących społeczność lokalną,

oferujących wysokiej jakości usługi

publiczne

Dostępność usług publicznych w zakresie

opieki nad osobami starszymi (oferta

Zakładu Opiekuńczo – Leczniczego

i domu pomocy społecznej)

Funkcjonowanie Centrum Integracji

Społecznej, jednostki miejskiej, która

specjalizuje się w reintegracji zawodowej

i społecznej osób zagrożonych

Niska ocena ogólnego poziomu jakości

i warunków życia w mieście (poziom życia

w mieście zidentyfikowany w sondażu

jako kluczowa słaba strona

Świętochłowic)

Niekorzystne tendencje demograficzne

(spadek liczby mieszkańców - w przeciągu

ostatnich 17 lat liczba mieszkańców

miasta spadła aż o 7228 osób; starzenie

się społeczeństwa, ujemny przyrost

naturalny, migracje).

Ostra „konkurencja o mieszkańców”

z innymi miastami KG

Niska podaż miejsc pracy (niska liczba

miejsc pracy). Niskie oceny mieszkańców

w zakresie możliwości znalezienia

zatrudnienia w mieście

Wysoka stopa bezrobocia (17,9%, por.

woj. śląskie 11%), zwłaszcza wśród

młodych (47,3% bezrobotnych to osoby

do 35 roku życia). Problem dziedziczenia

bezrobocia i postaw roszczeniowych

Duża liczba bezrobotnych, którzy utracili

pracę w wyniku likwidacji zakładów

przemysłowych w latach 90-tych XX w.,

a obecnie charakteryzujących się niską

zdolnością do podjęcia pracy

Duża liczba osób długotrwale

bezrobotnych (problem podjęcia pracy

przez te osoby w systemie 8-godzinnym,

brak wykształconego nawyku pracy)

Obszar planowania: Społeczność


21

wykluczeniem oraz realizacji zatrudnienia

socjalnego

Wysoka ocena mieszkańców w zakresie

dostępu do usług publicznych

w dziedzinie edukacji, oferowanej przez

podmioty publiczne (na poziomie

podstawowym, gimnazjalnym

i ponadgimnazjalnym)

Wyższy niż w woj. śląskim poziom

zdawalności egzaminów maturalnych

w liceach ogólnokształcących

(w Świętochłowicach 95,5%,

przy średniej dla województwa

śląskiego 89,6%)

Dobre wskaźniki statystyczne w zakresie

poziomu bezpieczeństwa w mieście.

Niższy niż w województwie wskaźnik

liczby popełnionych przestępstw

w stosunku do liczby mieszkańców

(w 2012 r. 17,7 przestępstw na 1 tys.

mieszkańców, przy średniej

dla regionu 20,9)

Świętochłowicki Budżet Obywatelski,

który stwarza możliwości bezpośredniego

oddziaływania mieszkańców na

realizowane kierunki polityki

inwestycyjnej samorządu (w 2014 roku

wartość BO wynosi 250 000 zł)

Zjawisko migracji za pracą mieszkańców

(68% pracujących świętochłowiczan

pracuje poza granicami miasta)

Postępujące ubożenie społeczeństwa

i wynikające z niego wzrastające potrzeby

opiekuńcze oraz narastający problem

bezdomności

Większy niż w otoczeniu odsetek osób

korzystających z pomocy społecznej

(6,7%, podczas gdy średnia

w regionie 5,4%)

Niskie przeciętne zarobki. W mieście

zarabia się jedynie 78,1% średniej

krajowej

Niezaspokojone potrzeby mieszkańców

w zakresie bogatej oferty życia

kulturalnego, w tym także brak miejsc

spotkań (rozrywka i gastronomia: kino,

puby, dyskoteki, kręgle, itp.)

Niski poziom współpracy NGO

z przedsiębiorcami i wynikający z tego

brak rozpowszechnienia finansowych

i pozafinansowych form wsparcia

organizacji pozarządowych przez

przedsiębiorców

Słabo rozwinięty system tworzenia

partnerstw lokalnych (NGO – NGO

oraz NGO – sektora biznesu)

Zauważalna rywalizacja pomiędzy NGO

w zakresie aplikowania o środki miejskie,

co powoduje, że organizacje są niechętne

do współpracy i dzielenia się nawzajem

doświadczeniem i zamierzeniami

Niewystarczający poziom dofinansowania

przez miasto zadań realizowanych przez

organizacje pozarządowe oraz

niedostateczne wykorzystanie

różnorodnych ustawowych form

współpracy


22

Brak rozwiniętej infrastruktury

współpracy samorządu z organizacjami

pozarządowymi (np. centrum organizacji

pozarządowych, inkubator dla NGO)

Brak rozwiniętego sektora

przedsiębiorczości społecznej (spółdzielni

socjalnych)

Niskie zaangażowanie młodzieży

w działalność społeczną (aktywności

w NGO)

Niska aktywność placówek edukacyjnych

w zakresie współpracy z NGO w

dziedzinie profilaktyki uzależnień

Miasto nie jest przystosowane dla osób

niepełnosprawnych, w tym niewidomych

(m.in. deficyt sygnalizacji świetlnych

dostosowanych dla osób

niepełnosprawnych)

Występowanie obszarów o nasileniu

zjawisk i problemów społecznych

(zjawisko „gettyzacji” części miasta –

wysoko patogenne obszary problemowe)

Wysoka konkurencja miast sąsiednich

w zakresie edukacji (największa liczba

świętochłowiczan uczących się

w szkołach ponadgimnazjalnych poza

granicami miasta, wybiera placówki

oświatowe w Chorzowie)

Niezadawalający poziom bezpieczeństwa

publicznego w percepcji mieszkańców,

w szczególności osób starszych, wzrost

liczby przestępstw popełnianych przez

młodocianych

Niewystarczająca oferta w zakresie opieki

nad dziećmi do lat 3 – w formie żłobków

lub klubów dziecięcych powodująca

znaczne utrudnienia w możliwości

powrotu do pracy mieszkankom miasta


23

W ramach analizy SWOT standardową procedurą jest także ocena szans i zagrożeń

zewnętrznych mogących oddziaływać na efektywność działań podejmowanych przez daną

organizację. W tabeli poniżej wskazano czynniki, które występują (lub mogą potencjalnie

wystąpić) niezależnie od aktywności świętochłowickiego samorządu, lecz stanowią

jednocześnie konkretne uwarunkowania, w obrębie których samorząd będzie realizował

swoje założenia rozwoju. Analiza szans i zagrożeń stanowi zatem w pewnym sensie analizę

ryzyka w kontekście przyjętego w Strategii (na poziomie celów operacyjnych) zakresu

interwencji samorządu Miasta Świętochłowice.

Szanse Zagrożenia

Lokalizacja miasta w centrum Konurbacji

Górnośląskiej, w ramach bardzo

korzystanego układu komunikacyjnego,

obejmującego oprócz dróg, także system

połączeń kolejowych i dostępność

dynamicznie rozwijającego się portu

lotniczego w Pyrzowicach

Możliwości współpracy w ramach Konurbacji

Górnośląskiej lub innych form partnerstwa z

sąsiadującymi miastami (np. kontynuacja

współpracy w ramach projektu Miasto3 – z

Chorzowem i Rudą Śląską)

Rozwój współpracy międzynarodowej (np. w

ramach sieci miast partnerskich)

i wykorzystanie najlepszych praktyk rozwoju

przestrzeni miejskich

Poprawa koniunktury na rynku w wymiarze

globalnym powodująca wzrost popytu na

stal (co może być impulsem do rozwoju

sektora stalowego w Świętochłowicach)

Dostępność systemowego (na poziomie

krajowym i regionalnym) wsparcia dla

podmiotów ekonomii społecznej jako

alternatywnej formy działalności

gospodarczej i aktywności zawodowej

Rosnąca liczba osób w wieku

Drenaż świętochłowickiego kapitału

ludzkiego przez wiodące miasta Konurbacji

Górnośląskiej (Katowice, Gliwice)

Wysoka konkurencja innych ośrodków

miejskich w Polsce w zakresie przyciągania

inwestycji (w szczególności miasta

dysponujące znaczącymi zasobami terenów

potencjalnie atrakcyjnych dla rozwoju

biznesu)

Pogłębianie się kryzysu finansów

publicznych w kraju

Przeregulowany system prawny – dalszy

wzrost poziomu złożoności i komplikacji

prawa oraz tworzenie niejednoznacznych

przepisów i częste zmiany w systemie

prawnym

Dalszy wzrost obciążenia samorządów

(nowe zakresy zadań) bez zapewnienia

wystarczających środków

Trudności z przełamaniem barier dla

reorientacji oświaty, modyfikacji

i unowocześnienia programów nauczania

(niechęć do wdrażania zmian, kto? za ile?

kiedy?)

Niechęć organizacji pozarządowych do

zawiązywania szerokiej współpracy (ambicje

poszczególnych organizacji

i ich liderów, brak doświadczenia


24

Szanse Zagrożenia

poprodukcyjnym – starzenie się

społeczeństwa w skali kraju i regionu jako

potencjał rozwoju gospodarki senioralnej

Rosnąca atrakcyjność Polski jako miejsca

lokalizacji inwestycji w sektorze

outsourcingu usług dla biznesu (BPO)

Wzrost dynamiki rozwoju gospodarczego

Konurbacji Górnośląskiej jako ośrodka

o znaczeniu europejskim

Dostępność środków zewnętrznych

na finansowanie ważnych inwestycji

komunalnych: fundusze strukturalne Unii

Europejskiej, środki NFOŚiGW, WFOŚiGW,

inne programy krajowe

Wykorzystanie nowoczesnych technologii

(rozwój technologii informatycznych i

cyfrowych dedykowanych usługom

publicznym, wzrost trwałości wykonywanych

modernizacji, rozwój dostępnych technologii

pasywnych w budownictwie)

w partnerskim realizowaniu projektów, brak

doświadczenia w nowoczesnym zarządzaniu

projektami społecznymi, aplikowaniu o

środki)

Niski poziom aktywności inwestorów

w związku z niską stopą zwrotu inwestycji

(wzrost opodatkowania przedsiębiorców

hamujący ich rozwój, wzrost

konkurencyjności innych miast

nastawionych na przyciąganie inwestorów,

brak nowych inwestorów)

Trudności związane z finansowaniem

inwestycji komunalnych (brak wolnych

środków budżetowych, ograniczenie

subwencji zewnętrznych, spadek dochodów

budżetu z podatków)

Spadek konkurencyjności przedsiębiorstw,

a w konsekwencji zmniejszenie szans na

wykorzystanie kapitału prywatnego

Pogłębianie się rozwarstwienia pomiędzy

oczekiwaniami pracodawców w odniesieniu

do poszukiwanych pracowników (fachowcy z

kwalifikacjami zawodowymi), a

preferencjami edukacyjnymi młodzieży

(wykształcenie wyższe)


25

3. Koncepcja strategiczna – wizja rozwoju miasta

W obrębie wizji rozwoju Miasta Świętochłowice ogniskują się fundamentalne aspiracje

rozwojowe samorządu. Sukces Świętochłowic rozumiany jest w niniejszej Strategii jako suma

sukcesów świętochłowiczan – ich satysfakcji w wymiarze prywatnym i zawodowym, poczucia,

że żyją w mieście, gdzie możliwe jest realizowanie ich ambicji, celów i marzeń. Jednocześnie

świadomość trwałych więzi wewnątrz lokalnej wspólnoty będzie źródłem inspiracji i impulsów

do działania, w szczególności tam, gdzie wyzwania nowoczesności mogą zbiegać się

z dziedzictwem śląskiej tradycji. Stąd jakość życia mieszkańców, a także grup i organizacji,

które tworzą, jest centralnym punktem odniesienia wizji strategicznej.

Wizja Świętochłowic w roku 2030 została zdefiniowana w oparciu o postulaty i wskazania

pochodzące z różnych źródeł – z jednej strony odnosi się do diagnozy stanu miasta opartej

o dane pochodzące z wewnętrznych statystyk samorządowych oraz źródła ogólnodostępne

(GUS, OKE, itp.). Z drugiej strony istotnym źródłem wizji rozwoju Świętochłowic są

oczekiwania i opinie sformułowane przez mieszkańców miasta – zarówno w ramach sondażu

prowadzonego na potrzeby Strategii (w sondażu udział wzięło 697 dorosłych mieszkańców

miasta),

jak i w ramach prac Rady Liderów powołanej przez Prezydenta Miasta (cykl warsztatów

strategicznych). Opracowanie wyników prowadzonych równolegle działań (desk research,

sondaż, warsztaty) pozwoliło zdefiniować wizję rozwoju, która była przedmiotem debaty

w ramach prac Zespołu Sterującego, w którym uczestniczyli Prezydent Miasta, przedstawiciele

Urzędu Miejskiego oraz niezależni eksperci – doradcy i reprezentanci środowiska

akademickiego. Pozwoliło to na sformułowanie wizji rozwoju miasta, w której mocno obecne

są zarówno bezpośrednie propozycje mieszkańców, jak i elementy programu liderów

samorządu. Z punktu widzenia społecznych odniesień kreowania rozwoju Świętochłowic wizja

ma charakter zrównoważony, jest zbalansowanym obrazem pożądanego stanu miasta w roku

2030. Wizja Świętochłowic w roku 2030 poprzedzona jest zestawem treści, które w

metodologii planowania strategicznego umownie określa się jako misję samorządu. Jest to

zbiór podstawowych odniesień dotyczących wartości i zasad, które świętochłowicki samorząd


26

zobowiązuje się traktować jako elementarne wytyczne w ramach działań podejmowanych

w celu urzeczywistnienia wizji rozwoju.

Misja samorządu Świętochłowic do roku 2030 Wysoka jakość życia mieszkańców stanowi fundamentalne odniesienie dla wszystkich

działań, które podejmuje świętochłowicki samorząd.

Potencjał wynikający z położenia miasta w samym centrum największej w Europie

Środkowej konurbacji wykorzystujemy, aby tworzyć przyjazne otoczenie dla pracy i rozwoju,

podejmowania innowacyjnych projektów gospodarczych i społecznych, a także warunków

dla wypoczynku i integracji.

Szczególnym wyzwaniem, które podejmuje samorząd Świętochłowic, jest

tworzenie spójnej i funkcjonalnej przestrzeni miasta, tam gdzie to możliwe

w oparciu o istniejącą zabudowę związaną pierwotnie z przemysłowym

charakterem miasta. Deklarujemy podjęcie szeroko rozumianej rewitalizacji Świętochłowic,

obejmującej zarówno wymiar przestrzenny, ale też koncentrującej się na efektach

społecznych i gospodarczych.

Zmiana społeczno-gospodarcza, którą chcemy osiągnąć będzie zawsze opierać

się na podstawowej wartości jaką jest poziom życia świętochłowiczan.

Zasadą zmian, które chcemy osiągać w Świętochłowicach, jest objęcie nimi wszystkich

mieszkańców, na równi tych, którzy już obecnie kreują wizerunek miasta, jak i tych, którzy

potrzebują wsparcia, a potencjał ich aktywności jest do tej pory niewykorzystany.

Samorząd Świętochłowic będzie gwarantował możliwie najszerszą dostępność

nowoczesnych usług publicznych, tak aby w tych dziedzinach życia mieszkańców, w których

pomoc struktur miejskich może okazać się przydatna, była ona skuteczna, efektywna i

profesjonalna.


27

Misja Miasta Świętochłowice jest fundamentalną deklaracją, w której samorząd definiuje

przestrzeń wartości, do których będzie się odnosił się wyznaczając cele rozwoju. Misja

w niniejszej strategii wyznacza zatem zestaw podstawowych zasad działania

świętochłowickiego samorządu, a jej elementarną treść misji stanowią dobrostan i dobrobyt

mieszkańców miasta. Jest to wyraz pojmowania samorządu jako wspólnoty mieszkańców,

a równocześnie wypowiedzianym wprost zobowiązaniem lokalnych struktur samorządowych

do przyjęcia takich metod działania, które będą koncentrować się na poprawie jakości życia

świętochłowiczan.

Wartości, których poszanowanie deklaruje świętochłowicki samorząd, znajdują następnie

wyraz w wizji rozwoju miasta, która jest zarazem ogólną charakterystyką oddziaływań

wdrożenia niniejszej Strategii.

Wizja Świętochłowic 2030

Położenie w centrum Konurbacji Górnośląskiej jest szansą i wyzwaniem. Świętochłowice

jako miasto czerpiące z trwałości śląskiej tradycji są równocześnie przyjazną przestrzenią

wygodnego i nowoczesnego życia oraz ambitnych projektów i marzeń.

Konkurencyjność gospodarki Świętochłowic opiera się o tradycje wysokich

kompetencji technicznych oraz sektor usług, który rozwija się w odpowiedzi

na dynamikę zmian społecznych. Rozwój gospodarczy jest związany z rozwojem

nowoczesnej edukacji i znajduje solidne oparcie w talentach, umiejętnościach i wiedzy

świętochłowiczan.

Innowacyjne i korzystające z przykładów najlepszych europejskich praktyk

podejście do rewitalizacji gwarantuje nową jakość przestrzeni miejskich

Świętochłowic w sensie funkcjonalnym i estetycznym. Atrakcyjność Świętochłowic jako

miejsca wygodnego życia i dynamicznego biznesu determinuje dostępność mieszkań,

nowoczesna infrastruktura społeczna, wydajny układ komunikacyjny oraz strefy aktywności

gospodarczej.

Świętochłowiczanie tworzą wspólnotę równych szans, której kołami

zamachowymi są inicjatywy podejmowane przez liderów instytucji i organizacji.


28

Tak wyzwalana jest aktywność oraz kreatywność różnorodnych grup i środowisk, także tych,

które do tej pory w mniejszym stopniu uczestniczyły w kreowaniu rozwoju miasta. Miarą

sukcesu rewitalizacji obszarów problemowych w mieście jest radykalne ograniczenie skali

negatywnych zjawisk społecznych oraz rzeczywisty poziom rozwoju partnerstwa – wzajemnej

inspiracji i wspólnego zaangażowania różnych grup i organizacji na rzecz rozwoju

Świętochłowic.

4. Cele strategiczne

Określenie wizji rozwoju Świętochłowic pozwoliło na zdefiniowanie zestawu celów

strategicznych, które wyznaczają horyzont pozytywnych zmian jakościowych w obszarach

planowania – a zatem będą stanowić główne kierunki interwencji samorządu w perspektywie

do 2030 roku. Warto podkreślić, że wyznaczone obszary planowania – w ramach których

określono cele rozwoju – są kompletne, a więc obejmują całość obszarów, w których

samorząd może podejmować skuteczną interwencję, działania aktywizujące lub wspierać

potencjalnych partnerów.

Grafika 2 Cele strategiczne rozwoju Świętochłowic do roku 2030


29

Przyjęcie do realizacji określonych powyżej celów strategicznych pozwoli skutecznie zmieniać

miasto, tak aby postulatywny charakter wizji stał się opisem rzeczywistej kondycji

Świętochłowic w 2030 roku. Aby bardziej precyzyjnie określić treść poszczególnych celów

strategicznych, niezbędny jest krótki opis, zawierający kluczowe odniesienia w ramach

poszczególnych domen strategicznych. W oparciu o opis w ramach trzech wyznaczonych

obszarów, kolejny etap procesu planowania pozwoli na uszczegółowienie celów

strategicznych na poziomie operacyjnym (wyznaczenie konkretnych kierunków interwencji i

metod działania).

W ramach niniejszej Strategii przyjęto założenie, że samorząd nie dysponuje instrumentami,

które pozwalają bezpośrednio wpływać na konkurencyjność i dynamikę rozwoju

przedsiębiorstw działających na terenie Świętochłowic. Miasto może jednak stwarzać warunki,

w których promowane są projekty gospodarcze w pewnych konkretnych obszarach lub

branżach i systematycznie poprawiać poziom dopasowania systemu edukacyjnego

do zmieniających się uwarunkowań społeczno-ekonomicznych.

Podstawowym elementem programu rozwoju gospodarczego Świętochłowic jest szeroko

rozumiana promocja inwestycji zewnętrznych. Pod pojęciem promocji rozumiana jest

tu aktywność samorządu zarówno w zakresie działań infrastrukturalnych, jak i systemowych.

Przygotowanie i udostępnienie terenów inwestycyjnych (zarówno typu greenfield jak

brownfield) jest jednym z kluczowych warunków zdyskontowania przewag konkurencyjnych

w obrębie atrakcyjności inwestycyjnej (niskie koszty pracy, tradycyjnie wysokie kwalifikacje

techniczne mieszkańców, bardzo dobre uwarunkowania lokalizacyjne i komunikacyjne).

Równocześnie cel operacyjny wskazuje na konieczność rozwoju nowoczesnego systemu

pozyskiwania inwestycji (warunki prawno-administracyjne na poziomie lokalnym, promocja,


30

obsługa inwestora). Kierunkiem działania jest stworzenie warunków dla inwestycji w sektorze

nowoczesnych usług dla biznesu (BPO), a także aktywizacja zdegradowanych obszarów

poprzemysłowych. Wymaga to tworzenia nowej infrastruktury (lub rewitalizacji) niezbędnej

do lokowania przedsiębiorstw BPO – głównie w zakresie wspierania powstawania powierzchni

biurowych o wysokim standardzie.

Kluczowym kierunkiem wsparcia w obszarze gospodarki jest także rozwój tzw. „srebrnej

gospodarki” w różnych wymiarach. Nowoczesne usługi dedykowane seniorom stanowić mają

wiodący obszar w zakresie promocji przedsiębiorczości. W perspektywie roku 2030

Świętochłowice staną się wiodącym ośrodkiem w tej branży, także w zakresie aktywizacji

gospodarczej i zawodowej osób z grupy 50+, wykorzystując tym samym zjawisko starzenia się

populacji jako potencjał dla rozwoju gospodarczego.

W ramach celu strategicznego odnoszącego się do obszaru rozwoju gospodarczego należy

oczekiwać efektów synergii z działaniami w zakresie infrastrukturalnym (rewitalizacja,

usuwanie barier, promocja budownictwa mieszkaniowego) oraz społecznym (reorientacja

oświaty, uczenie się przez całe życie, promocja przedsiębiorczości społecznej).

W Świętochłowicach identyfikuje się znaczne obszary wymagające rewitalizacji. Dotyczy

to zarówno zdegradowanej tkanki mieszkaniowej, jak również terenów i obiektów

poprzemysłowych. Istotnym wyzwaniem jest zatem przywracanie wartości substancji miejskiej

oraz wykorzystanie terenów poprzemysłowych jako potencjalnych lokalizacji inwestycji typu

brownfield. Istotne jest również zwiększenie poziomu dostępności podstawowych urządzeń

w mieszkaniach w zasobach komunalnych (łazienki, centralne ogrzewanie), w celu

zapewnienia komfortowych warunków życia wszystkich grup mieszkańców. Porządkowanie

przestrzeni miejskiej Świętochłowic uwzględniać będzie następujące kluczowe elementy:


31

Zapewnienie bezpieczeństwa – szczególnie w odniesieniu do budynków znajdujących

się w złym stanie technicznym, a także pozostałości po obiektach i urządzeniach

przemysłowych,

Wyznaczenie, zabezpieczenie, ochrona, a docelowo zagospodarowanie i udostępnianie

obiektów wartościowych oraz kompleksów o walorach zabytkowych,

Systematyczne działania na rzecz uregulowania stanu legalnego budynków

mieszkalnych wraz z uzyskaniem tytułu prawnego do nieruchomości w celu realizacji

inwestycji.

Ważnym aspektem działania w zakresie rewitalizacji technicznej obszarów zdegradowanych

jest kompleksowy charakter poszczególnych projektów, które zostaną wyodrębnione w

ramach opracowania Lokalnego Programu Rewitalizacji. Pozwoli to uzyskać rzeczywiste efekty

w odniesieniu do aktywizacji społecznej i gospodarczej.

Cel strategiczny w zakresie infrastruktury i przestrzeni publicznych obejmuje także działania

w zakresie infrastruktury społecznej. Nowoczesne obiekty sportowo-rekreacyjne oraz

placówki kultury i oświaty są istotnymi wyznacznikami jakości życia mieszkańców. W tym

aspekcie należy również podkreślić konieczność systematycznej poprawy stanu małej

infrastruktury publicznej (chodniki, oświetlenie, ławki), rekomendowane jest wykorzystanie

rozwiązań łączących funkcjonalność z unikatową formą (design dedykowany przestrzeniom

publicznym). Ważnym elementem rozwoju w wymiarze przestrzennym jest również

zapewnienie wydajnego systemu komunikacyjnego (w szczególności w kontekście dobrej

dostępności regionalnego układu drogowego – DTŚ, A1 – A4).

Perspektywa rozwoju społecznego wspólnoty mieszkańców Świętochłowic musi uwzględniać

następujące kluczowe uwarunkowania: zjawisko starzejącej się społeczności lokalnej, rosnąca


32

konkurencja w odniesieniu do atrakcyjności osiedleńczej, w tym popytu na pracę, dostępność

nowoczesnych usług publicznych. Równocześnie trzeba uwzględnić potrzeby tych grup

świętochłowiczan, które wymagają wsparcia w obliczu zagrożenia marginalizacją

i wykluczeniem w różnych wymiarach. Niniejsza Strategia definiuje politykę społeczną

równych szans adresowaną do wszystkich mieszkańców miasta, nie koncertując się na

grupach problemowych, co jest przedmiotem innych programów rangi strategicznej.

Podstawowym aspektem celu strategicznego 3. jest wykorzystanie potencjału zawartego

w deklarowanej gotowości mieszkańców do aktywnego działania na rzecz rozwoju

Świętochłowic. Za ważny obszar działania należy uznać rozwój zakresu i form współpracy

samorządu z organizacjami oraz nieformalnymi grupami mieszkańców. Partnerstwo

z organizacjami pozarządowymi wiąże się też bezpośrednio z priorytetowym kierunkiem

inwestycji w kompetencje, kwalifikacje i umiejętności. Proces budowy kapitału społecznego

Świętochłowic musi angażować przede wszystkim instytucje edukacyjne sektora

samorządowego (w zakresie reorientacji oświaty i rozwoju szkolnictwa zawodowego),

ale wymagana jest także systematyczna i elastyczna współpraca z organizacjami sektora

pozarządowego, pracodawcami, instytucjami otoczenia biznesu oraz rynku pracy.

Szczególnie ważną grupą, na której będą się koncentrować działania inicjowane w obszarze

polityki społecznej, są seniorzy. W ramach niniejszej strategii przyjęto, że nieuchronny proces

starzenia się społeczności lokalnej należy wykorzystać jako potencjał społeczny i gospodarczy,

a kierunki interwencji koncentrować się będą, poza aktywizacją osób starszych, także

na edukacji w zakresie usług opiekuńczych, realizacji projektów interpokoleniowych itp.

Rosnąca liczba osób w wieku poprodukcyjnym będzie więc pojmowana jako zasób rozwojowy,

nie tylko w sensie doświadczeń i kompetencji tych osób, ale także rosnącego popytu

wewnętrznego na specyficzne usługi i produkty. Świętochłowicka młodzież zwiększy dzięki

temu swoje szanse na znalezienie zatrudnienia, ale także dostęp do ciekawych form

aktywności społecznej.

Miasto Świętochłowice, budując swoją wartość jako przestrzeń pracy i wypoczynku będzie

budować także unikatową i atrakcyjną ofertę w zakresie kultury, rozrywki, sportu i rekreacji.

Ważne, aby w tych obszarach kreować unikatowe propozycje, dopasowane w sensie skali

i programu do potrzeb świętochłowiczan, niekoniecznie starające się konkurować z ofertą


33

dużych instytucji i projektów w większych ośrodkach Konurbacji Górnośląskiej. Istotne jest,

aby w wyniku działań instytucji samorządowych oraz zaangażowania organizacji sektora

pozarządowego, kreować liderów w różnych dziedzinach (głównie w grupach młodzieży),

którzy w kolejnych latach będą pobudzać do aktywności zarówno rówieśników, jak i inne kręgi

mieszkańców.

Orientacja na liderów jest kolejnym ważnym akcentem w obrębie celu strategicznego –

w szczególności w odniesieniu do osób kierujących placówkami samorządowymi. Zarówno

szkoły, jak i instytucje kultury, sportu i rekreacji, ale także rynku pracy, wymagają

nowoczesnego zarządzania oraz samodzielnego kreowania i podejmowania wyzwań oraz

zmian jakościowych. Menadżerowie w tych organizacjach muszą podejmować

odpowiedzialność samodzielnego inicjowania nowatorskich projektów oraz nawiązywania

współpracy z partnerami.

W kontekście zagadnień w obrębie domeny „Społeczność” trzeba zaznaczyć, że w niniejszej

Strategii projektowane kierunki interwencji co do zasady obejmują grupę docelową wszystkich

mieszkańców miasta. Jako dokument o równorzędnym znaczeniu w sensie programowania

rozwoju Świętochłowic uznaje się Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych, która

w ścisłym znaczeniu obejmować będzie wsparcie tych grup mieszkańców, które są dotknięte

wykluczeniem i innymi formami dysfunkcji społecznych. Stąd w prezentowanej Strategii

zagadnienia pomocy społecznej są sygnalizowane jedynie w zakresie niezbędnym

do wyznaczenia jasnej struktury powiązań i demarkacji w relacji z SRPS.

Priorytetowym kierunkiem w przedmiotowym obszarze planowania jest kompleksowa

rewitalizacja społeczna. Szczegóły programu rewitalizacji muszą zostać zawarte w Lokalnym

Programie Rewitalizacji, który będzie wyznaczał ramy w zakresie obszarów zdegradowanych,

a także wskazywał cele integracji i reintegracji społecznej grup mieszkańców, poprzez

działania w zakresie zdrowia, aktywności zawodowej i przedsiębiorczości, kultury, sportu i

rekreacji, bezpieczeństwa itp. Rewitalizacja społeczna to kolejny kierunek w ramach Strategii,

który jest zorientowany na partnerstwo samorządu, organizacji pozarządowych oraz sektora

biznesu.


34

5. Program rozwoju Świętochłowic

Program rozwoju miasta stanowi zbiór ambitnych założeń odnoszących się do zmian, które

pozwolą w perspektywie roku 2030 uzyskać zupełnie nową jakość w sensie szeroko pojętych

warunków życia w Świętochłowicach. Poniżej zaprezentowano szczegółowe kierunki

podejmowanych działań, w ramach których wyodrębniono 4 projekty strategiczne (kluczowe),

które zostały bezpośrednio wskazane jako zadania, które zrealizuje świętochłowicki samorząd.

Następnie (w podziale na domeny strategiczne) zaprezentowane zostały cele operacyjne wraz

z uszczegółowieniem. Dodatkowo, jako niezależny („wewnętrzny”) obszar planowania,

wyznaczone zostały założenia dla wzmocnienia efektywności i skuteczności zarządzania

w obrębie instytucji świętochłowickiego samorządu oraz jego relacji z innymi organizacjami.

5.1 Projekty strategiczne

Projekty strategiczne (indywidualne) stanowią przedsięwzięcia inwestycyjne o kluczowym

znaczeniu dla urzeczywistnienia wizji rozwoju Świętochłowic, których wdrożenie jest

niezwykle istotne z punktu widzenia osiągnięcia zakładanych wskaźników rozwoju społeczno-

gospodarczego miasta. Projekty te w znaczący sposób przyczyniają się do realizacji założeń

strategicznych we wszystkich kontekstach (społecznym, infrastrukturalnym, gospodarczym).

W ramach Strategii wyodrębniono również horyzontalne kierunki strategiczne, co do których

nie jest możliwe ujęcie ich w formie pojedynczych projektów, jednak są jednoznacznie obecne

na poziomie celów operacyjnych w ramach każdej z domen planowania.

Grafika 3 Horyzontalne kierunki strategiczne

Gospodarka Infrastruktura Społeczność

Kierunek strategiczny:

Gospodarka senioralna

Kompleksowa rewitalizacja

Reorientacja edukacji

Aktywizacja młodzieży


35

Zestawienie 3 Wykaz projektów strategicznych

Projekt strategiczny 1

Przygotowanie i udostępnianie terenów inwestycyjnych w ramach Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej

W ramach zadania przewiduje się rozpoczęcie działalności KSSE na terenie Świętochłowic. W kolejnych latach zaplanowano systematyczne powiększanie zasobów KSSE na terenie miasta – uzbrajanie i włączanie do strefy kolejnych terenów inwestycyjnych. Równocześnie zakłada się ścisłą współpracę ze strukturami KSSE.

w zakresie promocji inwestycyjnej Świętochłowic



Budowa wielofunkcyjnej hali sportowo-widowiskowej w Świętochłowicach

Planuje się budowę obiektu w technologii pasywnej, co pozwoli na znaczące ograniczenie bieżących kosztów utrzymania obiektu. Tym samym możliwe będzie przeznaczenie większych środków na działania programowe i animacyjne. Hala ma być ośrodkiem ogólnodostępnym, dedykowanym aktywności w zakresie sportu kwalifikowanego jak i amatorskiego, a także organizacji imprez sportowych, rekreacyjnych i rozrywkowych.


Modernizacja stadionu miejskiego w ramach rozwoju infrastruktury Ośrodka Sportu i Rekreacji „Skałka”

Stadion miejski jest centralnym obiektem kompleksu sportu, rekreacji, rozrywki i wypoczynku na Skałce. Będzie to obiekt wielofunkcyjny i multidyscyplinarny w sensie sportowym, dający możliwości organizacji zawodów i imprez, realizacji cyklicznych programów treningowych (sport kwalifikowany i amatorski), a także innych wydarzeń masowych (koncerty, festyny). Rekomendowana jest realizacja projektu w formule partnerstwa publiczno-prywatnego.


Połączenie miejskiego układu drogowego w zachodniej części miasta z DTŚ

Budowa wewnętrznej obwodnicy miasta (północ – południe), która zoptymalizuje wydajność wewnętrznego układu komunikacyjnego miasta oraz zmniejszy uciążliwość ruchu tranzytowego. Inwestycja ma poprawić drożność i spójność systemu drogowego, w szczególności w zakresie przeprawy przez dzielące miasto linię kolejową oraz DTŚ.


36

5.2 Cele operacyjne

Wizja rozwoju Świętochłowic to wizja zmiany, której osiągnięcie wymaga podjęcia przez

samorząd konkretnych działań, wdrażania programów branżowych (np. w dziedzinie edukacji,

rewitalizacji itp.). Zawartość logiki interwencji w ramach strategii została zaprezentowana

w formie celów operacyjnych. Wyznaczają one kierunki działania, które podejmować będzie

samorząd Świętochłowic, aby skutecznie urzeczywistniać zdefiniowane uprzednio cele

na poziomie strategicznym.

Dla każdego z obszarów planowania (Gospodarka / Infrastruktura / Społeczność) został

wyznaczony zestaw celów operacyjnych, z których każdy został opatrzony krótkim

uszczegółowieniem. W ten sposób Strategia jednoznacznie określa jakiego typu programy

w ramach poszczególnych dziedzin i branż należy podjąć i wskazuje konkretne rozwiązania,

których zastosowanie pozwoli na osiągnięcie widocznych i znaczących zmian jakościowych

w Świętochłowicach.

Poziom operacyjny stanowi zatem uszczegółowienie celów strategicznych, ale nie zawiera

opisu konkretnych przedsięwzięć. Cele operacyjne pozwalają wskazać na tematy, zagadnienia,

obszary, które będą przedmiotem aktywności samorządu w ramach implementacji danego

celu operacyjnego. Istotne jest, by zdefiniowane działania dawały możliwość twórczego

podejścia do konkretnych projektów – tym samym tworząc przestrzeń dla zaangażowania

liderów instytucji świętochłowickiego samorządu. Poziom operacyjny nie odnosi się zatem

do konkretnych zadań czy projektów, które zawarte zostaną w wynikających z niniejszej

Strategii programach branżowych. Również w tym sensie Strategia otwiera dogodne

możliwości dla aktywnego udziału mieszkańców, menadżerów w strukturach samorządu oraz

liderów organizacji społecznych.

Należy podkreślić, że kolejność, w której wymienione zostały cele operacyjne, nie służy

w żadnym stopniu nadaniu poszczególnym zapisom większej lub mniejszej rangi i nie

odzwierciedla priorytetowego charakteru poszczególnych kierunków działania. Cele

operacyjne są wskazywane w ramach logicznie i przedmiotowo powiązanych sekwencji czy

grup, lecz co do zasady mają współmierną rangę i winny być w miarę możliwości realizowane

równolegle.


37

Nr Cele operacyjne wraz z uszczegółowieniem kierunków działania

G.1

Rewitalizacja terenów poprzemysłowych na rzecz rozwoju gospodarczego

W ramach realizowanych programów rewitalizacji uwzględnione zostaną działania mające na

celu udostępnienie nowych przestrzeni dedykowanych dla biznesu. Zakłada się zarówno

rekultywację i dostosowanie terenów na rzecz inwestycji w nowe powierzchnie, jak również

udostępnienie wielofunkcyjnych obiektów dla różnych form aktywności gospodarczej (np.

pasaże, nowoczesne przestrzenie dla zarządzania).

G.2

Udostępnianie i skuteczna promocja atrakcyjnych terenów inwestycyjnych

Tworzenie wysokiej jakości terenów inwestycyjnych w dobrze skomunikowanych

lokalizacjach. Dostępność oferty w zakresie terenów inwestycyjnych jest ściśle powiązana z

nowoczesnymi działaniami w zakresie promocji, opartej o budowę rozpoznawalnej marki

Świętochłowic, i projektów inwestycyjnych odnoszących się do konkretnych elementów

konkurencyjności tej lokalizacji. Program promocji inwestycyjnej obejmuje również rozwój

nowoczesnych usług obsługi inwestora oraz budowę systemu zachęt inwestycyjnych.

G.3

Tworzenie warunków dla lokowania w Świętochłowicach projektów BPO

Zapewnienie podstawowych warunków dla realizacji projektów w sektorze BPO (możliwości

adaptacji lub budowy przestrzeni biurowych wysokich parametrów, dostępność zasobów

ludzkich). Równocześnie – dysponując odpowiednią zawartością oferty uwzględniającej

specyfikę branży należy podjąć działania promocyjne (obejmujące nawiązanie współpracy z

kluczowymi firmami konsultingowymi w branży, uczestnictwo w targach i konferencjach

branżowych, promocję w specjalistycznych mediach).

Cel strategiczny 1

Stymulowanie wzrostu gospodarczego w oparciu o atrakcyjność inwestycyjną

oraz branże wykorzystujące dynamikę zmian społecznych

Obszar planowania: Gospodarka


38

G.4

Wsparcie rozwoju gospodarki senioralnej

Dynamika zmian społecznych pozwala jednoznacznie spodziewać się skokowego wzrostu

popytu na szeroki zakres usług adresowanych do osób starszych. W ramach celu

operacyjnego zakłada się promocję i wsparcie rozwoju różnorodnych segmentów w ramach

tzw. „srebrnej gospodarki” oraz docelowo budowanie pozycji konkurencyjnej Świętochłowic

jako istotnego centrum tych usług, zarówno w odniesieniu do wewnętrznego popytu na

terenie miasta, jak i rynku obejmującego Konurbację Górnośląską.

G.5

Poprawa dopasowania oferty edukacyjnej do specyfiki zmian gospodarczych

W ramach celu operacyjnego zakłada się reorientację polityki oświatowej realizowanej w

Świętochłowicach w kierunku zwiększenia roli szkolnictwa zawodowego i technicznego.

Równocześnie zakłada się profilowanie realizowanych programów edukacyjnych pod kątem

tych sektorów gospodarki, których rozwój będzie promowany jako kluczowych z punktu

widzenia konkurencyjności gospodarki miasta. Chodzi

tu głównie o specjalizacje techniczne (w kontekście zasobów ludzkich na potrzeby inwestycji

zewnętrznych) oraz specjalizacje w ramach tzw. „srebrnej gospodarki” –

np. usługi pielęgnacyjne i opiekuńcze, ale również specjalizacje techniczne (profil budowlano-

remontowy, technologie dla seniorów itp.).

G.6

Poprawa efektywności współpracy samorządu z sektorem biznesu

Dotychczasowe działania, w szczególności w ramach Rady Gospodarczej stworzyły dogodne

warunki dla rozwoju współpracy w takich obszarach jak: stanowienie przyjaznego dla

przedsiębiorstw prawa lokalnego, gospodarczy wymiar projektów rewitalizacyjnych,

dopasowanie działań szkoleniowych i edukacyjnych do potrzeb pracodawców i rynku pracy.

Transparentna formuła Rady daje dobre perspektywy dla zwiększenia efektywności

współpracy na rzecz rozwoju miasta.

G.7

Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości społecznej

Uruchomienie i wspieranie rozwoju spółdzielni socjalnych i innych form przedsiębiorczości

społecznej powinno być ściśle zintegrowane z podejmowanymi działaniami w zakresie

rewitalizacji. Istotne jest również zbudowanie mechanizmów pozwalających na stymulowanie

efektywności ekonomicznej powstających podmiotów ekonomii społecznej, np. stosowanie

tzw. „klauzul społecznych” w ramach procedur zamówień publicznych realizowanych przez

jednostki świętochłowickiego samorządu.


39

G.8

Tworzenie korzystnego otoczenia dla rozwoju mikroprzedsiębiorstw i MŚP

Stosowanie instrumentów dochodowych w ramach tzw. pomocy de minimis (obniżenie

stawek podatkowych podatku od nieruchomości oraz podatku od środków transportowych).

Tworzenie warunków dla działalności instytucji otoczenia biznesu i dzięki temu poprawa

dostępności różnych form wsparcia rozwoju mniejszych firm (np. rodzinnych,

jednoosobowych itp.) dzięki wykorzystaniu środków publicznych (instrumenty zwrotne) oraz

możliwości kredytowych (np. poręczenia). Wykorzystanie projektów w zakresie rewitalizacji

technicznej dla tworzenia przestrzeni mikroprzedsiębiorstw.

G.9

Tworzenie warunków dla rozwoju branż o wysokim potencjale wzrostu

Zidentyfikowany potencjał Świętochłowic w zakresie możliwości rozwoju obejmuje branże,

które mogą opierać dynamikę wzrostu i konkurencyjność na kluczowych atutach miasta –

dobrej lokalizacji w ramach wydajnego układu komunikacyjnego oraz tradycjach wysokich

kompetencji technicznych. Dodatkowo w Świętochłowicach identyfikuje się niskie koszty

pracy oraz dobre możliwości zatrudnienia kobiet, co jest istotne z punktu widzenia

atrakcyjności inwestycyjnej. Stąd specjalizacje, które będą szczególnie promowane w ramach

celu operacyjnego to logistyka i transport, szeroko pojęty sektor produkcyjny oraz chemia

kosmetyczna.


40


I.1

Rozwój kompleksu sportowo-rekreacyjnego „na Skałce”

Utworzenie nowoczesnego i wielofunkcyjnego centrum sportu i rekreacji na potrzeby

realizacji kompleksowych programów aktywności fizycznej, adresowanych do wszystkich

grup wiekowych (obejmujących sport kwalifikowany, amatorski, rekreację). W ramach

kompleksu należy uwzględnić realizację funkcji rozrywkowych i kulturalnych oraz

usługowych. Docelowo kompleks „na Skałce” pełnić ma rolę wielofunkcyjnego centrum,

gdzie świętochłowiczanie mogą spędzać czas wolny.

I.2

Modernizacja i wzmocnienie funkcjonalności kompleksu Centrum Kultury Śląskiej

Wymagana jest kompleksowa interwencja w zakresie poprawy stanu infrastruktury obiektu

CKŚ oraz zagospodarowania jego otoczenia. Zakłada się, że Centrum będzie wiodącą

jednostką miejską świadczącą usługi publiczne w zakresie kultury. Pożądane jest stworzenie

przyjaznej przestrzeni dla różnorodnych form działalności kulturalnej z wyraźnymi

elementami dziedzictwa kultury śląskiej.

I.3 Zintegrowana rewitalizacja techniczna w zakresie tkanki mieszkaniowej

Cel strategiczny 2

Budowa przyjaznej przestrzeni miejskiej oraz nowoczesnej infrastruktury społecznej przy wykorzystaniu potencjału poprzemysłowego miasta

Obszar planowania: Infrastruktura


41

Realizacja celu operacyjnego wymaga wszechstronnych działań obejmujących w pierwszej

kolejności systematyczne porządkowanie stanu prawnego poszczególnych nieruchomości

wchodzących w skład zasobów mieszkaniowych miasta. Dodatkowo przewidziano

kompleksowe działania w zakresie poprawy estetyki podwórek i fasad obiektów. Istotne jest

prowadzenie równoległe programu poprawy warunków techniczno-bytowych w ramach

zasobu mieszkaniowego (łazienki, ogrzewanie).

I.4

Rewitalizacja techniczna obiektów i kompleksów poprzemysłowych

W ramach programu rewitalizacji wymagane jest podjęcie aktywnych działań na rzecz

wykorzystania potencjału obiektów postindustrialnych dla tworzenia nowoczesnej tkanki

miejskiej oraz realizacji nowych funkcji gospodarczych lub społecznych. Rekomenduje się

podejmowanie wielowątkowych projektów, w których aktywny udział biorą organizacje

społeczne i sektor biznesu.

I.5

Ochrona i promocja zabytków oraz cennych obiektów historycznych

Wymagana jest identyfikacja obiektów kluczowych z punktu widzenia dziedzictwa

historycznego i wartości kulturowej (unikatowych obiektów postindustrialnych, elementów

XIX-wiecznej infrastruktury mieszkaniowej i społecznej). Zakłada się wyznaczenie obiektów,

które zostaną przeznaczone do konserwacji, w procesie konsultacji społecznych oraz przy

udziale niezależnych ekspertów, co pozwoli na rzetelną ocenę celowości konkretnych

przedsięwzięć konserwatorskich.

I.6

Poprawa stanu bezpieczeństwa technicznego na terenie Świętochłowic

Obecność pozostałości przemysłowej infrastruktury technicznej (w tym urządzeń

górniczych, np. szybów wentylacyjnych, itp.) jest znaczącym zagrożeniem dla zdrowia i życia

mieszkańców Świętochłowic. Niezbędne jest ścisłe zidentyfikowanie kompletnego zakresu

zagrożeń oraz ich systematyczne zabezpieczanie i eliminacja. W ramach celu operacyjnego

rekomenduje się powołanie specjalnego zespołu ekspertów, w miarę możliwości

dysponujących wiedzą nt. rzeczywistych uwarunkowań funkcjonowania zdegradowanych

obecnie obiektów przemysłowych.

I.7

Systematyczna poprawa wydajności wewnętrznego układu komunikacyjnego

Spójność i wydajność układu komunikacyjnego na obszarze Świętochłowic jest istotnym

wyznacznikiem jakości życia mieszkańców oraz warunków rozwoju biznesu. Wymagane jest

podejmowanie systematycznych działań w zakresie jakości nawierzchni, chodników,

optymalizacji organizacji ruchu, oświetlenia. Ważnym elementem w ramach celu

operacyjnego jest poprawa drożności układu komunikacyjnego w odniesieniu do przeprawy

przez linię kolejową.

I.8 Rozwój infrastruktury społecznej – sektor edukacji i oświaty


42

Identyfikowane potrzeby reorientacji systemu oświatowego w Świętochłowicach pociągają

za sobą konieczność realizacji kompleksowego programu modernizacji i doposażenia

placówek edukacyjnych. Dotyczy to także zapewnienia nowoczesnych warunków w ramach

rozwoju systemu kształcenia zawodowego (pracownie, warsztaty). Równocześnie cel

operacyjny obejmuje systematyczne wzmacnianie infrastruktury systemu opieki nad dziećmi

do lat 3 oraz przedszkoli.

I.9

Poprawa dostępności infrastruktury opiekuńczej i pielęgnacyjnej

Tworzenie optymalnych warunków infrastrukturalnych ukierunkowanych na utrzymanie i

poprawę zdrowia seniorów – także zwiększenie dostępności oferty placówek

samorządowych prowadzących działalność w tym zakresie. Promocja placówek

wspomagających osoby starsze (dzienne domy pobytu, kluby seniora, rodzinne domy

pomocy). Cel operacyjny obejmuje również promocję nowoczesnych rozwiązań w zakresie

mieszkalnictwa dedykowanego dla seniorów (srebrne osiedla).

I.10

Rozwój infrastruktury kultury oraz aktywności społecznej

Na potrzeby rozwoju działań ośrodków kultury na terenie Świętochłowic (w szczególności

tych o zasięgu dzielnicowym) wymagane jest systematyczne unowocześnianie tych

placówek oraz zwiększanie ich potencjału technicznego (wyposażenia). Innym elementem

celu operacyjnego jest zapewnienie warunków infrastrukturalnych dla aktywności

społecznej, w tym także w wymiarze gospodarczym (inkubacja przedsiębiorstw

społecznych).

I.11

Likwidacja barier w związku z potrzebami osób niepełnosprawnych

Kompleksowy program usuwania barier urbanistyczno-architektonicznych, technicznych,

komunikacyjnych, a także pełnej dostępności obiektów administracji samorządowej na

terenie Świętochłowic. Program obejmuje również kompleksowe działania w ramach

infrastruktury społecznej na terenie miasta oraz interwencję w zakresie szlaków

komunikacyjnych.

I.12

Zwiększenie dostępności i atrakcyjności terenów inwestycyjnych

Zakłada się 2 formy działania na rzecz zwiększenia dostępności terenów inwestycyjnych –

identyfikacja i uzbrojenie terenów typu „brownfield” oraz rekultywacja terenów

poprzemysłowych, których obecny poziom degradacji uniemożliwia ich ponowne

wykorzystanie na rzecz celów gospodarczych. Cel operacyjny skupia się na systematycznej

realizacji zadań polegających na uzbrojeniu terenów inwestycyjnych lub rekultywacji

powiązanej z uzbrojeniem terenu.

I.13 Systematyczna poprawa stanu środowiska naturalnego na terenie miasta


43

Systematyczny rozwój nowoczesnego systemu gospodarki odpadami i segregacji. Realizacja

zadań w zakresie zachowania i zwiększenia powierzchni biologicznie czynnych na terenie

miasta, w tym w szczególności terenów zielonych i zbiorników wodnych (tworzenie

przestrzeni wypoczynku zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju). Eliminacja

potencjalnych zagrożeń ekologicznych, a także poprawa klimatu akustycznego w

Świętochłowicach.

I.14

Nowoczesne wzornictwo w przestrzeni publicznej Świętochłowic

Percepcja jakości życia w mieście zależy w dużej mierze od estetyki i funkcjonalności

otoczenia – w tym organizacji i wyposażenia przestrzeni publicznych oraz małej architektury.

Wykorzystanie designu w projektach tego typu (np. meble miejskie, systemy informacji

przestrzennej) pozwoli na zmianę wizerunku miasta zarówno w oczach mieszkańców, ale

także odwiedzających, np. inwestorów. Wykorzystanie wzornictwa w przestrzeniach

publicznych Świętochłowic pozwoli na osiągnięcie znaczącej poprawy wizerunku miasta przy

stosunkowo niewielkich nakładach.

I.15

Efektywne zarządzanie zasobami energetycznymi i ograniczenie niskiej emisji

Działania w zakresie ograniczenia niskiej emisji i gospodarki niskoemisyjnej. Promocja

wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz realizacja projektów inteligentnego

zarządzania energią w obiektach publicznych, sieciach energetycznych, a także wsparcie

budownictwa pasywnego (rozwiązania kogeneracji i trójgeneracji). Wdrażanie

innowacyjnych systemów zarządzania energią wykorzystujących zaawansowane rozwiązania

informatyczne.


44


S.1

Aktywna rewitalizacja społeczna w powiązaniu z działaniami infrastrukturalnymi

Realizacja działań w oparciu o Lokalny Program Rewitalizacji. Założenia programu obejmują

budowę szerokiej koalicji organizacji i instytucji na rzecz skutecznej aktywizacji społecznej

oraz aktywizacji zawodowej, w tym w zakresie działań na rzecz samodzielności

ekonomicznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

S.2

Rozwój i promocja programów aktywizacji seniorów

Wsparcie realizacji interpokoleniowych programów edukacyjnych, promocja kompetencji

cyfrowych wśród osób starszych. Zwiększenie zakresu współpracy z organizacjami

pozarządowymi w zakresie realizacji zadań publicznych na rzecz osób starszych i

przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu ze względu na wiek. Cel operacyjny obejmuje w

szczególności działania w obszarach tematycznych: zdrowie, rehabilitacja, rekreacja,

kompetencje cyfrowe, przedsiębiorczość seniorów, kultura, edukacja.

S.3

Opracowanie i realizacja Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych

Cel operacyjny skupia się na opracowaniu i realizacji strategii polityki społecznej w zakresie

działań na rzecz osób i grup zagrożonych wykluczeniem i marginalizacją. Strategia

opracowana zostanie na podstawie wielowymiarowej diagnozy problemów społecznych i

będzie dodatkowo systematycznie aktualizowana (przynajmniej w cyklu 3-letnim).

Systematyczny monitoring potrzeb w zakresie interwencji jest warunkiem skuteczności

działania. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych jest dokumentem

równorzędnym do niniejszej Strategii w strukturze zarządzania miastem w wymiarze

planistycznym. Wymagane jest, aby te programy strategiczne były ściśle spójne i

zintegrowane.

S.4 Promocja i tworzenie przestrzeni dla aktywności społecznej świętochłowiczan

Cel strategiczny 3

Tworzenie warunków dla wzrostu jakości życia wszystkich mieszkańców, także tych zagrożonych różnymi wymiarami wykluczenia i marginalizacji

Obszar planowania: Społeczność


45

Utworzenie Centrum Organizacji Pozarządowych, które wzmocnić ma aktywność

Pełnomocnika Prezydenta Miasta Świętochłowice ds. współpracy z organizacjami

pozarządowymi. Centrum należy rozpatrywać jako jeden z elementów programu

rewitalizacji społecznej, natomiast jednym z jego podstawowych zadań będzie promocja i

inkubacja przedsięwzięć w sektorze przedsiębiorczości społecznej.

S.5

Aktywizacja społeczna w oparciu o współpracę z sektorem pozarządowym

W oparciu o działalność Centrum Organizacji Pozarządowych samorząd Świętochłowic

efektywnie pobudza aktywność społeczną i zaangażowanie mieszkańców w sprawy miasta /

dzielnicy / podwórka. Budowa silnej wspólnoty mieszkańców Świętochłowic wymaga

nowych form współpracy z organizacjami pozarządowymi, w tym projektów w formule

formalnego partnerstwa samorządu i organizacji. Zakłada się systematyczny wzrost środków

finansowych w budżecie partycypacyjnym oraz programach współpracy z organizacjami

pozarządowymi.

S.6

Nowoczesna edukacja dopasowana do zmian społeczno-gospodarczych

Wzmocnienie dopasowania oferty edukacyjnej świętochłowickich placówek oświatowych

do zmian gospodarczych oraz potrzeb rynku pracy (szkolnictwo zawodowe i techniczne).

Rozwój programów kształcenia ustawicznego i uczenia się przez całe życie realizowanych

zarówno przez instytucje samorządowe, jak i organizacje prywatne (w szczególności

pozarządowe). Kierunkiem działania jest kształcenie kadr dla rozwoju tzw. „srebrnej

gospodarki”.

S.7

Rozwój oferty kulturalno-rozrywkowej i sportowo-rekreacyjnej

Zwiększenie aktywności instytucji samorządu Świętochłowic w zakresie budowania

atrakcyjnej oferty czasu wolnego. Kluczowym elementem poprawy jakości życia w mieście

jest dostępność propozycji o charakterze lokalnym, wyróżniających się w odniesieniu do

bogatej oferty na terenie Konurbacji. Rekomendowana jest koncentracja na budowaniu

unikatowej oferty adresowanej do dzieci i młodzieży, rodzin z dziećmi, seniorów oraz

obejmująca aspekt interpokoleniowy. Nowe podejście programowe zakłada zaangażowanie

organizacji pozarządowych.

S.8 Wzmacnianie tożsamości i budowa trwałej, aktywnej wspólnoty świętochłowiczan


46

Budowa tożsamości lokalnej i zwiększenie poziomu identyfikacji mieszkańców z miastem

jest istotnym wyzwaniem w związku z rosnącą mobilnością oraz konkurencją w zakresie

atrakcyjności osiedleńczej. Zakłada się, że wiodącą rolę w zakresie działań w wymiarze

symbolicznym będzie podejmować Muzeum Powstań Śląskich we współpracy z innymi

jednostkami samorządowymi.

S.9

Kreowanie trwałych mechanizmów partnerstwa i współpracy na rzecz rozwoju miasta

Dla harmonijnego rozwoju wymagana jest systematyczna budowa partnerstw na różnych

płaszczyznach i poziomach realizacji programów i projektów. Cel operacyjny obejmuje

systematyczne wzmacnianie współpracy w zakresie zapobiegania wykluczeniu społecznemu

(np. w oparciu o system Niebieskiej Karty), zwiększenie zaangażowania szkół w projekty

instytucji kultury, organizacji pozarządowych, itp., a także zwiększenie zakresu formalnych

partnerstw międzysektorowych.

S.10

Wzrost poziomu świadomości ekologicznej świętochłowiczan

Promocja zasad zrównoważonego rozwoju. Realizacja programów edukacyjnych

w placówkach oświatowych – wychowanie świadomej ekologicznie młodzieży (także

poprzez uczestnictwo w krajowych i międzynarodowych programach / konkursach).

Promocja selektywnej zbiórki odpadów. Promocja szeroko pojętej postawy ekologicznej

wśród dorosłych mieszkańców, także w sensie dbałości o krajobraz i czystość otoczenia.

Promocja wykorzystania odnawialnych źródeł energii i ograniczenia niskiej emisji w

powiązaniu z programami w zakresie infrastruktury.

S.11

Aktywizacja i promocja zaangażowania społecznego młodzieży

Budowa trwałych i stabilnych fundamentów wspólnoty lokalnej zależy w wymiarze

wieloletnim od zaspokojenia potrzeby zaangażowania ludzi młodych, którzy mogą

realizować swoje pomysły i aspiracje w grupach rówieśniczych, przyjaznym otoczeniu

instytucjonalnym i infrastrukturalnym. Skuteczne działania na rzecz młodzieży realizowane

są we współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz placówkami oświatowymi.

Warunkiem sukcesu jest identyfikacja i promocja naturalnych liderów grup młodzieży w

różnych dziedzinach (sport, kultura, nauka, technika) oraz promocja powstawania wokół ich

osiągnięć grup rówieśniczych.


47

5.3 Nowoczesny samorząd – doskonalenie procesów zarządzania

Istotnym czynnikiem wpływającym na dynamikę rozwoju miasta jest wydajność zarządzania

w strukturach samorządowych. Aspekty zmiany związane z szeroko pojętym zarządzaniem

zostały wyodrębnione jako wewnętrzny wymiar Strategii, odnoszące się w większym stopniu

do zasad, procedur i form działania instytucji samorządu niż do celów „zewnętrznych” –

odnoszących się do kreowania rzeczywistych pozytywnych zmian w Świętochłowicach.

Trzeba podkreślić, że skuteczna interwencja w obrębie zdefiniowanych w niniejszej Strategii

domen planowania strategicznego (Gospodarka / Infrastruktura / Społeczność) wymaga

elastycznego i efektywnego działania instytucji samorządowych oraz wykorzystania

nowoczesnych metod i narzędzi zarządzania. Równie ważne jak podejmowanie ambitnych

projektów rozwojowych jest ich sprawne i wydajne wdrażanie oraz angażowanie ważnych

w danej dziedzinie aktorów lokalnych. Poniżej zdefiniowano program działania

świętochłowickiego samorządu w odniesieniu do perspektywy „wewnętrznej” (metod i form

działania oraz zarządzania), którego realizacja jest konieczna, aby skutecznie osiągnąć

zarysowaną wizję rozwoju Świętochłowic.


48

Celem świętochłowickiego samorządu jest budowa nowoczesnego systemu

świadczenia usług publicznych, który w formule partnerstwa będzie angażował

szerokie spektrum organizacji i instytucji działających na terenie miasta oraz będzie

stanowił odpowiedź na potrzeby wszystkich grup mieszkańców.

A.1

Współpraca rzeczywistych liderów instytucji samorządowych

Kreowanie rzeczywistych liderów jednostek oświatowych, których zadaniem jest tworzenie i realizacja wizji reorientacji profilu edukacyjnego w Świętochłowicach. Uruchomienie trwałych mechanizmów komunikacji i współpracy jednostek samorządowych na terenie miasta (przepływ informacji, promocja, uczestnictwo). Systematyczne zaangażowanie szkół w działania programowe realizowane przez instytucje miejskie w zakresie kultury, sportu, rekreacji, aktywizacji społecznej. Budowa trwałych mechanizmów komunikacji i współpracy w obrębie systemu zabezpieczenia socjalnego i bezpieczeństwa mieszkańców.

A.2

Partnerstwo jako zasada działania świętochłowickiego samorządu

Nowoczesne standardy zarządzania wymagają zwiększenia zakresu partnerstwa międzysektorowego na rzecz realizacji projektów i programów rozwojowych. W odniesieniu do współpracy z sektorem biznesu istotne jest podjęcie działań na rzecz wykorzystania możliwości partnerstwa publiczno-prywatnego oraz systematycznej komunikacji i promocji świętochłowickich przedsiębiorców. W odniesieniu do sektora pozarządowego rekomendowane jest podejmowanie formalnych partnerstw projektowych oraz wdrażanie nowych form działania w ramach wieloletnich programów współpracy. Partnerstwo jako zasada działania obejmuje również rozwój systemu obsługi inwestorów zewnętrznych.

A.3

Nowoczesne zarządzanie przy wykorzystaniu metod projektowych

Zwiększenie zakresu stosowania metod zarządzania projektowego przez instytucje samorządowe w Świętochłowicach. Wdrożenie systemu regulacji wewnętrznych umożliwiających realizowanie działań w sposób zorganizowany oraz systematyczne doskonalenie umiejętności i kompetencji pracowników

Obszar planowania: Zarządzanie


49

samorządowych w zakresie zarządzania projektowego. Tworzenie interdyscyplinarnych zespołów projektowych oraz kreowanie ich liderów, odpowiedzialnych za koordynację całości działań w ramach projektu.

A.4

Efektywne zarządzanie finansami miasta

Wykorzystanie nowych metod w zakresie zarządzania finansami miasta. Wprowadzenie elementów budżetu zadaniowego (działanie komplementarne do stosowania zarządzania projektowego), a także ujęcie wieloletnie w kontekście planowania wydatków na projekty i programy. Systematyczne rozszerzanie zakresu budżetu partycypacyjnego (pozwala to dodatkowo zwiększać poziom integracji wspólnoty mieszkańców). Zwiększenie zakresu kontraktowania usług społecznych (outsourcing) oraz systematyczna ocena efektywności ekonomicznej projektów realizowanych w tej formule.

A.5

Świętochłowicki barometr społeczny

Wdrożenie systemu monitoringu jakości i dostępności usług publicznych oraz analizy tzw. luki jakościowej (tzw. barometr społeczny). Opracowanie metodologii badań, ich systematyczna realizacja oraz publikacja wyników. Uzyskane wyniki w zakresie poziomu satysfakcji mieszkańców w odniesieniu do poszczególnych zakresów (pomoc społeczna, kultura, edukacja i usługi komunalne, komunikacja, bezpieczeństwo), a także zidentyfikowane trendy pozwalają wyznaczać kierunki bieżących interwencji.

A.6

Cyfrowe Świętochłowice

E-usługi publiczne, promocja elektronicznej skrzynki podawczej. Cyfryzacja świętochłowickiego samorządu – zwiększenie dostępności i wykorzystania publicznych usług cyfrowych, zwiększenie wykorzystania technologii informacyjnych i komunikacyjnych w ramach procesów i procedur realizowanych przez instytucje samorządowe (front office / back office). Systematyczne podnoszenie kompetencji cyfrowych pracowników samorządowych.

A.7

Marka Świętochłowic – integruje i przyciąga

Promocja marki Świętochłowic jako elementu integrującego mieszkańców miasta w wymiarze wewnętrznym (grupy docelowe: mieszkańcy, lokalni liderzy). W kontekście zewnętrznym budowanie wizerunku miasta o wysokiej atrakcyjności osiedleńczej (wygodnego życia) i dogodnych warunkach dla rozwoju biznesu (inwestycje). Szerokie wykorzystanie nowoczesnego systemu komunikacji wizualnej w oparciu o znak promocyjny „Bliżej niż myślisz” na potrzeby budowania wizerunku i marki Świętochłowic (np. kompleksowy system informacji


50

przestrzennej).


51

A.8

Aktywne zaangażowanie i partnerstwo w ramach Konurbacji Górnośląskiej

Realizacja projektów w ramach współpracy z miastami KG (obejmuje budowanie trwałych partnerstw na rzecz inwestycji i programów społecznych). Niniejsza Strategia zakłada optymalizację systemu świadczenia usług publicznych w kontekście wzajemnego uzupełniania się obszaru funkcjonalnego Konurbacji Górnośląskiej (w szczególności w ramach współpracy Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic). Rekomendowana jest orientacja na specjalizację w poszczególnych branżach usług społecznych (w tym zakresie Świętochłowice budują pozycję lidera usług dedykowanych osobom starszym, np. opiekuńczych).

A.8

Poprawa efektywności systemu komunikacji między samorządem a mieszkańcami

Skuteczna komunikacja struktur i instytucji świętochłowickiego samorządu z mieszkańcami oraz organizacjami i przedsiębiorstwami działającymi na terenie Świętochłowic jest podstawowym warunkiem skutecznego zarządzania. W tym sensie rekomenduje się budowę efektywnego systemu konsultacji społecznych (w tym wykorzystanie technologii internetowych do realizacji procesu konsultacji), a także poprawę działań komunikacyjnych i promocyjnych prowadzonych przez instytucje samorządowe w zakresie oferty kulturalnej, sportowej i rekreacyjnej. W ramach celu operacyjnego ważne jest również wykorzystanie możliwości współpracy z mediami (w tym w szczególności lokalnymi portalami internetowymi).


53

6. System zarządzania strategicznego

System wdrażania Strategii Rozwoju Świętochłowic do roku 2030 r. obejmuje szereg zadań

i procesów, które wymagają zaangażowania różnych instytucji i struktur organizacyjnych

w mieście. System zarządzania strategią opiera się w wymiarze ogólnym na trzech głównych

elementach:

Formułowanie Strategii (obejmujące w pierwszej kolejności opracowanie niniejszego

dokumentu, ale również jego aktualizacje – modyfikacje poszczególnych zapisów),

Wdrażanie Strategii (działania wynikające ze strategii, podejmowane przez instytucje

samorządowe na rzecz osiągania celów strategicznych),

Monitoring rezultatów i warunków wdrażania Strategii (systematyczna ocena poziomu

realizacji celów strategicznych i wydajności systemu wdrażania – wyniki monitoringu

stanowią wytyczne w zakresie aktualizacji i doskonalenia systemu wdrażania strategii).

Poniższy rysunek przedstawia zależności pomiędzy głównymi wymiarami zarządzania

Strategią:

Grafika 4 Poziomy zarządzania Strategią


54

6.1 Wdrażanie Strategii

Kluczowe procesy związane z systemem wdrażania Strategii oraz wytyczne odnoszące się do

odpowiedzialności za ich uruchamianie i realizację zaprezentowano poniżej:

Przygotowanie projektu Strategii oraz projektów zmian w Strategii – Prezydent Miasta

przy współpracy struktur Urzędu Miejskiego w Świętochłowicach, w uzgodnieniu

z Radą Miejską (zmiany zapisów w dokumencie także w oparciu o uzasadnione

propozycje i wnioski mieszkańców, organizacji społecznych, przedsiębiorców oraz

powołanej przez Prezydenta Miasta Rady Liderów Lokalnych). Propozycje zapisów

Strategii dodatkowo poddane zostały szerokim konsultacjom społecznym,

obejmującym wszystkie dzielnice miasta.

Wybór zadań do realizacji w ramach Strategii – Prezydent Miasta przy współpracy

struktur Urzędu Miejskiego i instytucji samorządowych.

Nawiązywanie współpracy z partnerami dla realizacji działań i projektów

wymagających zaangażowania innych organizacji i instytucji (administracji różnego

szczebla, organizacji społecznych, przedsiębiorstw, uczelni wyższych, instytucji

otoczenia biznesu) oraz działania lobbingowe na rzecz strategicznych kierunków

rozwoju w wymiarze ponadlokalnym – Prezydent Miasta.

Opracowanie rocznych i wieloletnich programów branżowych oraz inwestycyjnych,

w ramach których będą realizowane cele strategiczne i operacyjne programu rozwoju

– wyspecjalizowane komórki Urzędu Miejskiego w Świętochłowicach, inne instytucje

samorządowe (jednostki organizacyjne).

Zatwierdzanie i zapewnienie finansowania dla rocznych oraz wieloletnich programów

branżowych i inwestycyjnych, w ramach których będą realizowane cele strategiczne

i operacyjne programu rozwoju – merytoryczne komórki Urzędu Miejskiego

w Świętochłowicach, Rada Miejska Świętochłowice.

Zabezpieczenie środków w budżecie na realizację zadań wynikających z celów

operacyjnych poprzez umieszczenie konkretnych zadań w budżecie oraz Wieloletniej

Prognozie Finansowej – Skarbnik Miasta, Prezydent Miasta, Rada Miejska.


55

Przygotowanie wniosków o uzyskanie finansowania zewnętrznego dla projektów

wynikających z założeń strategii – Prezydent przy zaangażowaniu struktur Urzędu

Miejskiego w Świętochłowicach wraz z jednostkami organizacyjnymi.

Monitoring (przegląd) realizacji Strategii w systemie dwuletnim – wydział

merytoryczny ds. realizacji strategii w ramach struktury Urzędu Miejskiego

w Świętochłowicach, przy współpracy innych Wydziałów / Biur.

Kompleksowy przegląd strategiczny (audyt Strategii, w systemie 5 – letnim) -

Prezydent przy zaangażowaniu struktur Urzędu Miejskiego w Świętochłowicach

(wydział merytoryczny ds. realizacji strategii w ramach struktury Urzędu Miejskiego

przy współpracy innych Wydziałów / Biur).

Nadzór nad realizacją projektów, rozliczenia, raporty – merytoryczne komórki Urzędu

Miejskiego.

Ewaluacja osiągania poszczególnych celów operacyjnych – Urząd Miejski, Prezydent

Miasta, Rada Miejska, kierujący jednostkami podległymi w ramach struktury

świętochłowickiego samorządu.

Należy przyjąć, że w procesy na poziomie wdrażania Strategii w znaczeniu operacyjnym

(tj. zadań, projektów lub programów, które wynikają z celów strategicznych), w zależności

od specyfiki przedsięwzięć, będą zaangażowane różne organy, jednostki i instytucje

samorządowe Miasta Świętochłowice, w tym spółki handlowe lub jednostki organizacyjne

miasta.

6.2 Monitorowanie i ewaluacja

Procedura monitorowania i ewaluacji Strategii Rozwoju Świętochłowic do roku 2030 obejmuje

wskazane poniżej procedury.

Monitoring

Monitoring bieżący w okresach dwuletnich. Celem tej procedury jest uzyskanie kompletnej

informacji dotyczącej zadań, które zostały przyjęte do realizacji (zarówno na poziomie

przygotowania koncepcyjnego i projektowego, jak i na poziomie wdrożeniowym). Koncepcja

zarządzania strategicznego zakłada, że działania rozwojowe podejmowane przez Miasto

Świętochłowice (oraz jego jednostki i spółki) w latach 2014 – 2030 będą każdorazowo

przyporządkowane do zdefiniowanych celów strategicznych. Stąd wynikiem monitoringu


56

prowadzonego w systemie dwuletnim będzie zestawienie zadań (zarówno infrastrukturalnych,

jak nieinwestycyjnych), których realizacja została podjęta w ramach każdego z celów

strategicznych zapisanych w Strategii. Wymagane jest zatem, aby na etapie podejmowania

przez jednostki samorządu konkretnych zadań były one przyporządkowane do celów

strategicznych i operacyjnych. Najprostszą formą jest opatrzenie każdorazowo danego

zadania symbolem wiążącym zadanie z danym celem strategicznym oraz celem operacyjnym.

Zestawienie 4 System przyporządkowania zadań do celów strategicznych

Cel strategiczny Symbol

1 Stymulowanie wzrostu gospodarczego w oparciu o atrakcyjność inwestycyjną oraz branże wykorzystujące dynamikę zmian społecznych

G

2 Budowa przyjaznej przestrzeni miejskiej oraz nowoczesnej infrastruktury społecznej przy wykorzystaniu potencjału poprzemysłowego miasta

I

3 Tworzenie warunków dla wzrostu jakości życia wszystkich mieszkańców, także tych zagrożonych różnymi wymiarami wykluczenia i marginalizacji

S

Zarz

ądza

nie

Nowoczesny system świadczenia usług publicznych, który w formule partnerstwa będzie angażował szerokie spektrum organizacji i instytucji działających na terenie miasta oraz będzie stanowił odpowiedź na potrzeby wszystkich grup mieszkańców.

A

Zestawienie zadań oznaczonych odpowiednim symbolem sporządzone zostanie przez

wydziały merytoryczne Urzędu Miejskiego w Świętochłowicach, przy czym obejmować ono

będzie również zadania realizowane przez jednostki organizacyjne oraz spółki miejskie

nadzorowane przez te wydziały. Zestawienie będzie przedkładane do wydziału

merytorycznego ds. realizacji Strategii w ramach struktury Urzędu Miejskiego w terminie do

końca pierwszego kwartału roku następującego po każdym okresie ewaluacyjnym


57

(obejmującym dwa pełne lata).


58

Produktem monitoringu w systemie rocznym będą zestawienia w następującej formie:

Zestawienie 5 Schemat zestawienia zadań na potrzeby monitoringu rocznego

G I S A

Cel operacyjny G.1 Cel operacyjny I.1 Cel operacyjny S.1 Cel operacyjny A.1

Zadanie … Zadanie… Zadanie… Zadanie…

… … … …

Cel operacyjny G.2 Cel operacyjny I.2 Cel operacyjny S.2 Cel operacyjny A.2


… … … …

Cel operacyjny … Cel operacyjny … Cel operacyjny … Cel operacyjny …


… … … …

Prezydent przedkłada Radzie Miejskiej informację w zakresie monitoringu w systemie

dwuletnim.

Audyt strategiczny

Kompleksowy przegląd strategiczny (audyt Strategii, w systemie 5 - letnim). Rekomenduje się

przeprowadzenie przeglądów strategicznych w okresie pięcioletnim obowiązywania strategii.

Wynikiem przeprowadzenia przeglądu będzie szczegółowe sprawozdanie zawierające:

Podsumowanie zestawień wyników uzyskanych w ramach monitoringu (informacje

z okresu dwuletniego) wraz z oceną poziomu realizacji poszczególnych celów

operacyjnych i strategicznych.

Wyniki diagnozy stanu miasta zawierające dane porównywalne z zakresem analizy

sytuacji społecznej i gospodarczej miasta wraz z porównaniem i analizą

najważniejszych wskaźników wyrażających kondycję społeczno – gospodarczą miasta.


59

Ekspertyzę dotyczącą postępu w rozwoju miasta wraz z rekomendacjami dotyczącymi

ewentualnych modyfikacji w zakresie celów operacyjnych oraz zadań, jakie powinien

zrealizować samorząd, aby osiągnąć założone cele strategiczne.

Przeglądy strategiczne spełniają de facto warunki tzw. ewaluacji mid-term, której celem jest

obiektywna krytyka pierwszych wyników wdrażania programu, co pozwala ocenić również

jakość samego systemu wdrażania i monitorowania. Przeglądy strategiczne mają na celu

uzyskanie odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób założenia i cele przekładane są na działania

oraz wskazanie konieczności dokonania korekt (aktualizacji)0F

Raporty z przeglądów strategicznych są prezentowane Radzie Miejskiej przez Prezydenta

Miasta Świętochłowice wraz z zawartymi w ekspertyzie rekomendacjami korekt, aktualizacji,

uzupełnienia zawartości programu rozwoju.

Zmiany w Strategii Rozwoju Miasta Świętochłowice dokonywane będą uchwałą Rady Miejskiej

na wniosek Prezydenta. Przed podjęciem uchwały wymagane jest wydanie stosownej opinii

przez komisję branżową.

Ocena realizacji strategii na podstawie danych zawartych w przeglądach strategicznych

zostanie dokonana w systemie pięcioletnim. Jej celem będzie porównanie założonych

w strategii oddziaływań i efektów jej wdrażania z faktycznie osiągniętymi efektami.

Na tej podstawie formułowane będą zalecenia na kolejne lata wdrażania Strategii. Ocena

dokonywana będzie przez Prezydenta Miasta we współpracy z właściwymi wydziałami Urzędu

Miejskiego, które przedstawią ją do przyjęcia Radzie Miejskiej.

Ocena końcowa zostanie przeprowadzona po zakończeniu całego okresu, w jakim realizowane

mają być zadania ujęte w strategii. Wnioski z oceny (przy wykorzystaniu narzędzi stosowanych

w ramach przeglądów strategicznych) posłużą, jako rekomendacje dla planowania rozwoju

w następnych okresach planowania strategicznego.

System wdrażania Strategii jest procesem, który wymaga czasu oraz wyboru metody

wprowadzania kontekstowych korekt. W przypadku Strategii Rozwoju Świętochłowic system

wdrażania będzie można uznać za właściwy, jeżeli:

kolejne projekty strategiczne będą realizowane z właściwą konsekwencją,


60

w każdym momencie wdrażania będzie dostępna pełna informacja zarówno

o działaniach strategicznych, jak i o zmianach w uwarunkowaniach rozwoju miasta,

liczba podmiotów oraz ich aktywność skoncentrowana wokół celów strategicznych

będzie rosła,

Strategia będzie stanowiła oś zarządzania miastem, a równocześnie będzie narzędziem

pozyskiwania środków z otoczenia.


61

7. Komunikacja i upowszechnianie Strategii

W ramach upowszechniania Strategii Rozwoju Świętochłowic do roku 2030 podjęte zostaną

następujące działania:

Umieszczenie Strategii na stronie www.swietochlowice.pl oraz pełnej wersji

w Biuletynie Informacji Publicznej,

Umieszczenie Strategii na stronie www projektu „Miasto do potęgi trzeciej.

Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych na przykładzie

Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic” (www.miasto3.com),

Zamieszczenie na tablicy ogłoszeń w Urzędzie Miejskim informacji o przyjęciu Strategii,

warunkach jej dostępności,

Informowanie o zawartych w dokumencie planach inwestycyjnych na zebraniach

w dzielnicach i innych spotkaniach mieszkańców z władzami miasta,

Zapewnienie możliwości zapoznania się przez mieszkańców z treścią dokumentu

poprzez wyłożenie dokumentu w Biurze Rady Miejskiej.

Wszystkie zmiany Strategii będą na bieżąco publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej.

Samorząd Miasta Świętochłowice będzie w sposób otwarty i transparentny podchodził

do projektów zgłaszanych przez podmioty prywatne oraz organizacje pozarządowe, fundacje,

stowarzyszenia, kościoły i związki wyznaniowe, mogące pozytywnie wpłynąć na osiągnięcie

zakładanych celów rozwojowych miasta. Współpraca z wyżej wymienionymi podmiotami życia

społecznego będzie inicjowana poprzez organizację spotkań z mieszkańcami, podczas których

przedstawiciele Rady Miejskiej i Urzędu Miejskiego prezentować będą możliwości współpracy

w nadchodzącym okresie. Inicjatorem współpracy mogą być również mieszkańcy, organizacje,

przedsiębiorstwa i instytucje działające na terenie Świętochłowic. Propozycje wspólnej

realizacji przedsięwzięć mogą być kierowane do samorządu w trybie ciągłym, zarówno

poprzez zwrócenie się na piśmie, poprzez radnych miejskich, jak i w czasie spotkań z władzami

miasta.

Etap budowania Strategii Rozwoju

W ramach prac nad Strategią realizowano systematyczne działania polegające

na upowszechnieniu informacji o zakresie opracowania, jego celu i przeznaczeniu:


62

Przeprowadzenie cyklu spotkań moderowanych (warsztatów strategicznych) Zespołu

Liderów Lokalnych powołanego przez Prezydenta Miasta. Celem spotkań było

uzyskanie wskazań do analizy SWOT, w tym konfrontacja opinii członków Zespołu

Liderów z danymi statystycznymi zebranymi na etapie diagnostycznym, otwarta

debata w zakresie definiowania celów strategicznych oraz form i metod ich

osiągnięcia. Zespół Liderów liczył łącznie ok. 60 osób. Odbyły się 4 spotkania Zespołu

Liderów.

Przeprowadzenie badania sondażowego wśród mieszkańców Świętochłowic. Badanie

ankietowe zostało przeprowadzono od 9 do 31 stycznia 2014 roku. Kwestionariusz

ankietowy można było wypełniać w tradycyjnej formie (formularze wyłożono

w Urzędzie Miejskim oraz wybranych jednostkach miejskich) oraz on-line. W ramach

ankietyzacji zebrano łącznie 681 ankiet. W badaniu ankietowym wzięło udział 233

mężczyzn (37%) oraz 401 kobiet (63%). Wyniki badań zostały zamieszczone

w opracowaniu pt. „Świętochłowice 2013 – Analiza sytuacji społecznej i gospodarczej

miasta”.

Przeprowadzenie 4 warsztatów z udziałem członków Zespołu Liderów Lokalnych

(w pełnym składzie lub w podzespołach problemowych) oraz sformułowanie

niezbędnych celów operacyjnych i zadań wraz z szacunkowymi kosztami ich wykonania

i możliwymi źródłami sfinansowania, a także wskazanie zadań priorytetowych, których

realizację należy rozpocząć w pierwszej kolejności, ze względu na ich ważność i pilność

dla poprawy warunków życia ludności i rozwoju gospodarczego gminy.

Konsultacje społeczne projektu Strategii

W ramach prac związanych z przygotowaniem „Strategii Rozwoju Świętochłowic do roku

2030”, przeprowadzono otwarte konsultacje społeczne w każdej z 5 dzielnic Świętochłowic.

Konsultacje społeczne zapewniły pełne uspołecznienie procesu powstawania Strategii.

Spotkania konsultacyjne były przeprowadzone metodami aktywnymi, umożliwiającymi

wyrażenie opinii mieszkańcom. Organizacja procesu konsultacji społecznych obejmowała:

skuteczne poinformowanie mieszkańców o spotkaniu (ogłoszenie w prasie, plakaty),

przygotowanie scenariusza spotkań i warsztatów (prezentacja multimedialna i dyskusja

moderowana),

opracowanie i zebranie ankiet (formularzy konsultacji społecznych),


63

wynajęcie i przygotowanie sali i sprzętu,

przygotowanie materiałów biurowych dla uczestników (długopisy, markery, notatniki)

i materiałów informacyjnych w formie prezentacji multimedialnej i w wersji

papierowej,

opracowanie sprawozdania z konsultacji społecznych wraz z informacją, które z uwag

i postulatów zostały uwzględnione w treści Strategii.

Konsultacje społeczne odbyły się w dniach 17 - 21 lutego 2014 roku. Łącznie w konsultacjach

wzięło udział 170 mieszkańców miasta. Szczegółowy wykaz miejsc prowadzenia konsultacji

społecznych przedstawia poniższa tabela.

Zestawienie 6 Spotkania z mieszkańcami w ramach procesu konsultacji społecznych Strategii

Data Dzielnica Miejsce Liczba uczestników

17.02.2014 Centrum MDK, ul. Harcerska 31

18.02.2014 Chropaczów ZSO nr 2, ul. Sudecka 26

19.02.2014 Lipiny CKŚ - d. Grota, ul. Chorzowska 38

20.02.2014 Piaśniki SP 1, ul. Zubrzyckiego 30

21.02.2014 Zgoda SP 8, ul. Komandra 45

Razem 170

Za jedną z form konsultacji i komunikacji Strategii należy też uznać przeprowadzenie

procedury związanej z procesem uchwałodawczym i przyjęciem Strategii jako elementu prawa

lokalnego. Etap ten obejmował następujące działania:

Projekt Strategii podlegał weryfikacji i uzgodnieniom wewnętrznym w ramach struktur

wykonawczych świętochłowickiego samorządu (Wydziały Urzędu Miejskiego,

instytucje samorządowe w Świętochłowicach). Poszczególne jednostki wnosiły uwagi

i rekomendacje w zakresie treści projektu Strategii.

Przedstawienie (w formie prezentacji multimedialnej) projektu Strategii

na posiedzeniach komisji branżowych Rady Miejskiej poświęconych Strategii, a także

podczas sesji Rady Miejskiej, na której podejmowana była uchwała o jej przyjęciu.


64

Upowszechnianie treści Strategii

W ramach prac związanych z procesem opiniowania i przyjmowania dokumentu przez Radę

Miejską zrealizowano następujące działania polegające na konsultowaniu treści dokumentu:

Publikacja pełnego tekstu Strategii w formie wydawnictwa w nakładzie 50 egz. oraz

na płytach CD/DVD w ilości 50 szt.

Publikacja i dystrybucja broszury (tekst skrócony, 24 strony objętości), zawierającej

najistotniejsze zapisy Strategii w języku niespecjalistycznym w nakładzie 500 egz.

Grupa docelowa publikacji – lokalni liderzy i środowiska opiniotwórcze, organizacje

społeczne, organizacje przedsiębiorstw, jednostki i instytucje samorządu.

Podczas realizacji działań upubliczniających uwzględniano zapisy „Podstawowych zasad

oznakowania projektów finansowanych ze środków Programu Operacyjnego Pomoc

Techniczna 2007-2013”. Na każdym etapie realizacji Strategii informowano opinię publiczną

o fakcie, że opracowanie Strategii jest współfinansowane ze środków UE, przyznanych

na realizację projektu pn. „Zintegrowane podejście do problemów obszarów funkcjonalnych

na przykładzie Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic”. Zamieszczono logo UE i logo PO PT

2007-2013 oraz informację o współfinansowaniu projektu przez UE na wszystkich

wykonywanych materiałach, w tym drukowanych, utrwalanych na płytach CD (DVD)

i publikowanych na stronach internetowych.


65

8. Zintegrowany charakter Strategii

Strategię można uznać za zintegrowaną, gdy jest zgodna z innymi wieloletnimi planami

rozwoju dla danego kraju, regionu, a także uprzednio zatwierdzonymi przez samorząd

dokumentami planistycznymi. Strategia rozwoju powinna wyrażać główne założenia

rozwojowe tych dokumentów poprzez konkretne propozycje projektów i rozwiązań,

uwzględniając jednocześnie specyfikę, przewagi i ograniczenia gminy, której ma służyć.

Poniżej wymieniono dokumenty planistyczne, z którymi zgodne jest niniejsze opracowanie.

Przedstawiono również podstawowe trendy i prognozy, jakie zostały uwzględnione przy

definiowaniu poszczególnych celów strategicznych, operacyjnych oraz określaniu konkretnych

zadań.

Zgodność z dokumentami strategicznymi na poziomie UE, kraju i regionu:

Strategia Rozwoju Świętochłowic do roku 2030 jest komplementarna w odniesieniu do

następujących dokumentów o charakterze programowym i strategicznym obowiązujących

(lub znajdujących się w fazie konsultacji) na poziomie wspólnotowym, krajowym

i regionalnym:

Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju

sprzyjającego włączeniu społecznemu,

Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności,

Strategia Rozwoju Kraju 2020. Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka,

sprawne państwo,

Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030,

Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki „Dynamiczna Polska 2020”,

Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020,

Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku),

Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko. Perspektywa 2020 r.,

Strategia Sprawne Państwo 2020,

Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020,


66

Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010 - 2020 – Regiony, Miasta, Obszary

wiejskie,

Strategia Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012 - 2020,

Strategia Rozwoju Systemu Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej

2022,

Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020+”,

Strategia Rozwoju Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020

z perspektywą do 2030 r. (projekt),

Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-

2020,

Projekt Szczegółowego Opisu Priorytetów RPO WSL 2014 – 2020,

Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego (w szczególności

z jego zmianami przyjętymi uchwałą Nr/III/1/2010 Sejmiku Województwa Śląskiego

z dnia 22 września 2010 roku).

Szczególną uwagę zwracano także na prognozy oraz trendy o charakterze ponadlokalnym:

Możliwości absorpcji środków pomocowych pochodzących z funduszy strukturalnych

Unii Europejskiej;

Wysoka atrakcyjność inwestycyjna podregionu katowickiego województwa śląskiego;

Prognozy wzrostu gospodarczego w Polsce;

Możliwości wystąpienia zjawiska deficytu siły roboczej (w szczególności osób młodych

– trwałe, niekorzystne tendencje demograficzne);

Rozwój w kierunku społeczeństwa informacyjnego – możliwości i wyzwania związane

z komputeryzacją i Internetem;

Systematyczna poprawa jakości drogowych szlaków komunikacyjnych, jak również

tendencji skierowanej na odnowienie transportu kolejowego na terenie województwa

śląskiego.

Zgodność z programami na poziomie lokalnym:

Wykorzystano również następujące dokumenty o zasięgu lokalnym:

Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Miejskich Świętochłowic na lata 2007 - 2015

(opracowany w lipcu 2007, zaktualizowany w kwietniu 2010, zmieniony w grudniu

2011),


67

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Świętochłowice,

Program Ograniczania Niskiej Emisji w Wydzielonej Części Miasta Świętochłowice,

Program Przeciwdziałania Bezrobociu w Mieście Świętochłowice,

Plan Gospodarki Odpadami,

Program Współpracy Miasta Świętochłowice z Organizacjami Pozarządowymi na 2014

rok.


68

Zestawienie tabel

Zestawienie 1 Kluczowe komponenty procesu planowania strategicznego ................................................................. 6

Zestawienie 2 Najważniejsze dane w zakresie życia społecznego i gospodarczego w Świętochłowicach ................ 11

Zestawienie 3 Wykaz projektów strategicznych .......................................................................................................... 35

Zestawienie 4 System przyporządkowania zadań do celów strategicznych ............................................................... 56

Zestawienie 5 Schemat zestawienia zadań na potrzeby monitoringu rocznego ........................................................ 58

Zestawienie 6 Spotkania z mieszkańcami w ramach procesu konsultacji społecznych Strategii .............................. 63

Zestawienie grafik

Grafika 1 Ocena wybranych aspektów życia w Świętochłowicach (sondaż w grupie 697 mieszkańców) ................ 13

Grafika 2 Cele strategiczne rozwoju Świętochłowic do roku 2030 .............................................................................. 28

Grafika 3 Horyzontalne kierunki strategiczne .............................................................................................................. 34

Grafika 4 Poziomy zarządzania Strategią ..................................................................................................................... 53

Osoby zaangażowane w prace Rady Liderów Lokalnych

Zbigniew Anioł Dziennik Zachodni

Zbigniew Blacha Komenda Miejska Policji

Sebastian Bryłka Uczeń. Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 2 w Świętochłowicach

Władysław Bulanda Klub Abstynenta „Spróbuj z nami”

Bogusław Buliński Straż Miejska Świętochłowice

Stanisław Cukierda Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów

Janusz Dubiel Stowarzyszenie Dwie Wieże

Jadwiga Garbaciok Rada Miejska w Świętochłowicach

Łukasz Głąb Uczeń. Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 2 w Świętochłowicach

Anna Gurgul Uczennica. Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Świętochłowicach

Ewa Jakubowska Urząd Miejski w Świętochłowicach

Monika Kassner Ruch Autonomii Śląska

Jan Klusko Rada Gospodarcza (EKOINSTAL Sp. J.)

Joachim Knechtel Rada Miejska w Świętochłowicach


69

Grzegorz Kołodziej Spółdzielnia Mieszkaniowa „Wiosenna”

Gerda Król Rada Miejska w Świętochłowicach

Eugeniusz Krzywda Rada Gospodarcza (KENPOL Materiały Budowlane)

Henryk Kupka Polski Czerwony Krzyż

Aleksander Kurczyk Rada Gospodarcza (ADO-MED Sp. z o.o )

Henryk Kurek Rada Miejska w Świętochłowicach

Mirosław Kwiatkowski Komenda Miejska PSP

Beata Loska Rada Miejska w Świętochłowicach

Rafał Łataś Rada Miejska w Świętochłowicach

Jerzy Migoń Rada Miejska w Świętochłowicach

Andrzej Miłek Rada Miejska w Świętochłowicach

Dominik Napierała Uczeń. Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Świętochłowicach

Łukasz Niestroj Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej

Piotr Nowak ROD Zgoda

Jan Orlikowski Rada Gospodarcza (Delta Trans)

Urszula Owoc-Kania Rada Miejska w Świętochłowicach

Janina Pistelok Polski Związek Niewidomych

Dawid Politaj Stowarzyszenie Dwie Wieże

Wojciech Przetacznik Pełnomocnik Prezydenta Miasta ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi

Krystyna Rawska Stowarzyszenie Aktywni dla Świętochłowic

Ryszard Sasak Rada Gospodarcza (ADO-MED Sp. z o.o.)

Tomasz Siwek Rada Gospodarcza (Pegaz PTHU sp. z o.o.)

Krzysztof Skrzymowski MGSM „Perspektywa”

Krzysztof Sprus Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej

Mariusz Szeremeta MUKS „Skałka – Śląsk”

Bogusława Tanhojzer Urząd Miejski w Świętochłowicach

Ryszard Willner-Paster Urząd Miejski w Świętochłowicach

Karol Woźniczka Spółdzielnia Mieszkaniowa Świętochłowice

zintegrowana strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego chorzowa ...

Documents

Transcript of zintegrowana strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego chorzowa ...