___________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Krystyna Skarżyńska Zarządzanie systemami teletransmisyjnymi i teleinformatycznymi 312[02].Z3.01 Poradnik dla nauczyciela Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 1

Recenzenci: dr inż. Lechosław Kozłowski mgr inż. Krzysztof Słomczyński Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Ryszard Zankowski Konsultacja: mgr Małgorzata Sienna Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 312[02].Z3.01 „Zarządzanie systemami teletransmisyjnymi i teleinformatycznymi”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik teleinformatyk. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 2

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 6 3. Cele kształcenia 7 4. Przykładowe scenariusze zajęć 8 5. Ćwiczenia 13

5.1. Tory i linie kablowe 13 5.1.1. Ćwiczenia 13

5.2. Tory i linie światłowodowe 16 5.2.1. Ćwiczenia 16

5.3. Transmisja sygnałów analogowych i cyfrowych 19 5.3.1. Ćwiczenia 19

5.4. Wielokrotne systemy cyfrowe 22 5.4.1. Ćwiczenia 22

5.5. Teletransmisyjne linie radiowe i satelitarne 26 5.5.1. Ćwiczenia 26

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 28 7. Literatura 46

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik teleinformatyk. W poradniku zamieszczono: − wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,

aby bez problemów mógł korzystać z poradnika, − cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy

z poradnikiem, − przykładowe scenariusze zajęć, − przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–

–uczenia oraz środkami dydaktycznymi, − ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego, − literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania. Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest zwrócenie uwagi na następujące elementy: − materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować

samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu technicznego ze zrozumieniem,

− pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów, w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza, ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

− dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają ćwiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia, uwzględniając różne możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które z zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu technodydaktycznym szkoły. Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,

− sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 4

W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela, sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne, czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

− testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzależniona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według własnego projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie swoich umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

− pokaz, − ćwiczenie (laboratoryjne lub inne), − metoda projektów, − metoda przewodniego tekstu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 5

Schemat układu jednostek modułowych w module

312[02].Z3.01 Zarządzanie systemami

teletransmisyjnymi i teleinformatycznymi

312[02].Z3.02 Eksploatowanie sieci komputerowych LAN

312[02].Z3 Sieci teleinformatyczne

312[02].Z3.03 Eksploatowanie rozległych sieci

komputerowych WAN

312[02].Z3.04 Administrowanie sieciami

komputerowymi

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 6

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej uczeń powinien umieć: – stosować jednostki układu SI, – przeliczać jednostki, – posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu elektrotechniki i elektroniki, – rozróżniać podstawowe wielkości elektryczne i ich jednostki, – rozróżniać elementy obwodu elektrycznego, – odczytywać schematy prostych układów elektrycznych i elektronicznych, – charakteryzować wymagania dotyczące bezpieczeństwa pracy przy urządzeniach

elektrycznych, – łączyć układy elektryczne i elektroniczne zgodnie ze schematem, – wyjaśniać działanie prostych układów elektronicznych na podstawie ich schematów, – korzystać z różnych źródeł informacji, – obsługiwać komputer, – współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 7

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: − scharakteryzować podstawowe parametry torów przewodowych, − przeliczyć parametry elektryczne torów przewodowych na parametry falowe, − porównać właściwości kabli symetrycznych i koncentrycznych, − wykonać kontrolę szczelności kabli telekomunikacyjnych, − wykonać konserwację i pomiary parametrów kabli telekomunikacyjnych, − porównać zasady transmisji sygnałów optycznych w światłowodach różnych typów, − porównać parametry światłowodów wielodomowych skokowych i gradientowych oraz

jednomodowych, − wykonać różne połączenia światłowodów, − porównać metodę częstotliwościową i czasową wielokrotnego wykorzystania torów

transmisyjnych, − rozróżnić systemy PCM o różnych przepływnościach sygnałów, − rozróżnić kody transmisyjne dwu- i trójwartościowe, − porównać metody zabezpieczenia sygnałów cyfrowych przed błędami, − wyjaśnić strukturę i zasadę działania urządzeń cyfrowych linii radiowej, − rozróżnić systemy łączności satelitarnej, − wyjaśnić zasadę zwielokrotniania cyfrowego plezjochronicznych systemów PDH, − rozróżnić moduły systemów SDH, − wykonać czynności związane z nadzorem i zarządzaniem siecią SDH, − obsłużyć komputery i specjalistyczne oprogramowanie sterujące pracą urządzeń

teletransmisyjnych, − zastosować przepisy z zakresu ochrony danych i praw autorskich przy korzystaniu

z informacji w sieciach, − dobrać metody pomiarowe i przyrządy do pomiaru wielkości teletransmisyjnych, − wykonać pomiary i zinterpretować otrzymane wyniki, − eksploatować systemy teleinformatyczne w oparciu o protokoły teletransmisyjne, − wykonać przeglądy i naprawy urządzeń teletransmisyjnych, − dokonać zapisów w dokumentacji sieci teletransmisyjnych, − zastosować ustalone procedury w stanach awaryjnych oraz zagrożenia, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas pracy przy urządzeniach

elektrycznych oraz emitujących pole elektromagnetyczne, − porozumiewać się w języku angielskim zawodowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 8

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ Scenariusz zajęć 1 Osoba prowadząca …………………………………….…………. Modułowy program nauczania: Technik teleinformatyk 312[02] Moduł: Sieci teleinformatyczne 312[02].Z3 Jednostka modułowa: Zarządzanie systemami teletransmisyjnymi

i teleinformatycznymi 312[02].Z3.01 Temat: Budowa i właściwości torów i kabli światłowodowych. Cel ogólny: Porównywanie właściwości transmisji sygnałów optycznych w światłowodach

różnych typów. Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: − określić poszczególne części światłowodu kwarcowego, − zdefiniować zjawiska wykorzystywane do transmisji sygnału optycznego

w światłowodzie, − wyjaśnić zasadę rozchodzenia się fal świetlnych w światłowodzie, − rozróżnić typy światłowodów, − zdefiniować pojęcie dyspersji modowej, − rozróżnić konstrukcje kabli światłowodowych, − posługiwać się katalogami kabli światłowodowych. Metody nauczania–uczenia się: − pogadanka, − metoda przewodniego tekstu. Formy organizacyjne pracy uczniów: − uczniowie pracują w grupach 2–4-osobowych. Czas: 3 godziny dydaktyczne. Środki dydaktyczne: − prezentacja komputerowa przedstawiająca budowę i sposób rozchodzenia się fal

świetlnych w światłowodach, − instrukcja pracy metodą tekstu przewodniego, − fragmenty kabli światłowodowych różnych konstrukcji, − katalogi kabli światłowodowych, − pytania prowadzące, − papier formatu A4, pisaki. Uczestnicy: − uczniowie kształcący się w zawodzie technik teleinformatyk. Zadanie dla ucznia

Dokonaj analizy fragmentów kabli światłowodowych i określ ich konstrukcję. Odszukaj w katalogu oznaczenia kabli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 9

Przebieg zajęć: Faza wstępna 1. Określenie tematu zajęć. 2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia. 3. Zaznajomienie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego. 4. Podział grupy uczniów na zespoły. Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego. Faza I Informacje

Pytania prowadzące: 1. Z czego są zbudowane tory przewodowe w kablach światłowodowych? 2. Jak zbudowane są włókna światłowodowe? 3. Jakie zjawisko jest wykorzystywane do transmisji sygnałów w światłowodzie? 4. Co nazywamy modem? 5. Na czym polega przesyłanie informacji światłowodem? 6. Jakie są rodzaje światłowodów? 7. Na czym polega zjawisko dyspersji światłowodowej? 8. Jaka jest zasada działania światłowodu gradientowego? 9. Jakie rodzaje konstrukcji są stosowane w kablach światłowodowych? 10. Co oznaczają kolejne symbole w oznaczeniach kabli światłowodowych? Faza II Planowanie

Uczniowie określają: 1. Jaki jest typ kabla światłowodowego? 2. Jaki jest symbol określający konstrukcję kabla? Faza III Ustalenie 1. Uczniowie pracując w zespołach na podstawie analizy budowy kabli rozpoznają rodzaj

konstrukcji kabli światłowodowych. 2. Uczniowie ustalają poszczególne elementy. 3. Uczniowie określają rodzaje konstrukcji poszczególnych kabli. 4. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność ustaleń. Faza IV Wykonanie 1. Uczniowie opisują rodzaj konstrukcji kabli światłowodowych. Faza V Sprawdzanie 1. Uczniowie sprawdzają typ kabla z danymi w katalogu. Faza VI Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe zadanie, wskazać, jakie umiejętności były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 10

Scenariusz zajęć 2 Osoba prowadząca …………………………………….…………. Modułowy program nauczania: Technik teleinformatyk 312[02] Moduł: Sieci teleinformatyczne 312[02].Z3 Jednostka modułowa: Zarządzanie systemami teletransmisyjnymi

i teleinformatycznymi 312[02].Z3.01 Temat: Łączenie światłowodów. Cel ogólny: Wykonywanie różnych połączeń światłowodów. Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: − użyć właściwe narzędzia w celu uzyskania odpowiedniej powierzchni końcówek

włókien, − ustawić precyzyjnie względem siebie łączone włókna światłowodowe, − sprawdzić poprawność ustawienia włókien za pomocą mikroskopu, − wykonać spawanie włókien światłowodowych, − wykonać połączenie włókien metodą klejenia, − wykonać złącza rozłączne światłowodów, − określić jakość połaczenia, − sprawdzić poprawność wykonanych połączeń. W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe: − organizowanie i planowanie zajęć, − pracy w zespole, − oceny pracy zespołu. Metody nauczania–uczenia się: − pokaz, − metoda przewodniego tekstu, − ćwiczeń laboratoryjnych. Formy organizacyjne pracy uczniów: − uczniowie pracują w grupach 2–4-osobowych. Czas: 3 godziny dydaktyczne. Środki dydaktyczne: − zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego, − instrukcja pracy metodą tekstu przewodniego, − zestawy światłowodów do połączenia, − spawarki światłowodowe, − stanowiska do klejenia światłowodów, − narzędzia do cięcia światłowodów, − klej do klejenia światłowodów, − złącze rozłączne, − pytania prowadzące, − papier formatu A4, pisaki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 11

Uczestnicy: − uczniowie kształcący się w zawodzie technik teleinformatyk. Zadanie dla ucznia

Wykonaj połączenia włókien światłowodowych metodami: spawania, klejenia oraz wykonaj złącze rozłączne. Sprawdź poprawność wykonanych połączeń. Oceń jakość wykonanych połączeń.

Przebieg zajęć: Faza wstępna 1. Określenie tematu zajęć. 2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia. 3. Zaznajomienie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego. 4. Podział grupy uczniów na zespoły. Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego. Faza I Informacje

Pytania prowadzące: 1. Jakie wartości strat transmisyjnych mogą wprowadzić złącza włókien światłowodowych? 2. Jakie są zasady wykonywania połączeń światłowodów? 3. Jakie są kolejne etapy wykonywania połączeń światłowodów metodą spawania? 4. Jakie są fazy spawania światłowodów? 5. Jaki parametr określa jakość wykonanego połączenia? 6. Jakie są kolejne etapy wykonywania połączeń światłowodów metodą klejenia? 7. Jakie są sposoby klejenia złączy stałych światłowodów? 8. Jaka jest zasada wykonania złącza rozłącznego? Faza II Planowanie

Uczniowie określają: 1. W jakiej kolejność należy wykonać połączenia? 2. Jak należy rozmieścić na stanowisku elementy układu? Faza III Ustalenie 1. Uczniowie pracując w zespołach oceniają jakość zakończeń włókien. 2. Uczniowie ustalają kolejność wykonywanych czynności. 3. Uczniowie przydzielają członkom zespołu czynności do wykonania. 4. Uczniowie rozpoznają narzędzia i urządzenia na stanowisku. 5. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność ustaleń. Faza IV Wykonanie 1. Uczniowie wykonują w ustalonej kolejności czynności związane z połączeniem włókien

światłowodowych. 2. Uczniowie wykonują pomiar tłumienności optycznej złącza. Faza V Sprawdzanie 1. Uczniowie sprawdzają powierzchnię końców włókien.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 12

2. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność ustawień włókien przed wykonaniem spawu lub sklejenia.

3. Uczniowie sprawdzają poprawność wykonanych połączeń. 4. Po uzyskaniu aprobaty nauczyciela wykonują połączenia włókien. 5. Uczniowie sprawdzają poprawność wykonanych złączy. Faza VI Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe zadanie, wskazać, jakie umiejętności były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 13

5. ĆWICZENIA 5.1. Tory i linie kablowe 5.1.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Sklasyfikuj wskazane przez nauczyciela rodzaje kabli na podstawie ich budowy.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na klasyfikowanie kabli na podstawie ich budowy.

Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych kryteria klasyfikacji kabli, 2) dokonać analizy budowy kabli, 3) rozpoznać rodzaje kabli, 4) zapisać nazwy i krótką charakterystykę budowy rozpoznanych kabli.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenie, − tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne: − fragmenty różnych rodzajów kabli, − papier formatu A4, flamastry, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika. Ćwiczenie 2

Wykonaj pomiary parametrów elektrycznych wskazanych przez nauczyciela rodzajów kabli. Oblicz jednostkowe parametry pierwotne, porównaj otrzymane wartości parametrów dla różnego rodzaju kabli i oceń właściwości elektryczne mierzonych kabli teletransmisyjnych.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawny wybór metody pomiaru, poprawny dobór mierników, stosowanie przepisów BHP i PPoż.

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych parametry elektryczne i warunków ich pomiaru, 2) dobrać odpowiednie mierniki i metody pomiaru, 3) wykonać pomiary wartości i zapisać wyniki, 4) wykonać niezbędne obliczenia, 5) przeanalizować otrzymane wyniki, 6) ocenić właściwości elektryczne kabli i uzasadnić ocenę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 14

Zalecane metody nauczania–uczenia się: − ćwiczenie laboratoryjne, − pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne: − papier formatu A4, flamastry, − odcinki różnego rodzaju kabli, − zestaw mierników, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika. Ćwiczenie 3

Wyznacz parametry falowe toru teletransmisyjnego dla podanych parametrów jednostkowych: R = 78 Ω/km, C = 21 nF/km, L = 50 mH/km, G = 15 µS/km.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność i dokładność wykonania obliczeń, oraz stosowania odpowiednich jednostek.

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych zależności określające parametry falowe torów, 2) wykonać stosowne obliczenia, 3) zapisać wzory i wyniki, 4) uzasadnić poprawność otrzymanych wyników.

Zalecane metody nauczania–uczenia się: − ćwiczenie, − tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne: − papier formatu A4, flamastry, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 4

Wykonaj złącze kablowe łączące ze sobą dwa odcinki kabla symetrycznego.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na przygotowanie stanowiska pracy, kolejność i dokładność wykonania czynności, stosowanie przepisów BHP i PPoż.

Uczeń powinien:

1) wykonać czynności przed rozpoczęciem montażu złącza, 2) przygotować końcówki przewodów do montażu. 3) zidentyfikować poszczególne wiązki i przewody w wiązkach, 4) wykonać we właściwej kolejności czynności związane z połączeniem dwóch odcinków

kabla, 5) wykonać pomiary wartości parametrów połączonego kabla i zapisać wyniki, 6) przeanalizować otrzymane wyniki, 7) ocenić poprawność wykonanego złącza kablowego, 8) uzasadnić ocenę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 15

Zalecane metody nauczania–uczenia się: − ćwiczenie laboratoryjne, − pokaz z instruktażem.

Środki dydaktyczne: − papier formatu A4, flamastry, − dwa odcinki kabla symetrycznego, − zestaw narzędzi i elementy niezbędne do wykonania złącza, − zestaw mierników, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 16

5.2. Tory i linie światłowodowe 5.2.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Sklasyfikuj wskazane przez nauczyciela kable światłowodowe na podstawie ich konstrukcji.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na klasyfikacji kabli na podstawie ich konstrukcji.

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych kryteria klasyfikacji konstrukcji kabli światłowodowych,

2) dokonać analizy konstrukcji kabli światłowodowych, 3) rozpoznać rodzaje konstrukcji kabli światłowodowych, 4) zapisać nazwy i krótką charakterystykę budowy rozpoznanych konstrukcji kabli

światłowodowych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się: − ćwiczenie, − pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne: − różne rodzaje kabli światłowodowych, − papier formatu A4, flamastry, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Wykonaj połączenie włókien światłowodowych metodą spawania.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność i dokładność przygotowania światłowodu do spawania, właściwą obsługę spawarki światłowodowej, kolejność wykonywania czynności oraz stosowanie przepisów BHP i PPoż.

Uczeń powinien:

1) wykonać czynności związane z przygotowaniem stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia,

2) przygotować końcówki światłowodu do spawu, 3) wykonać we właściwej kolejności czynności związane z połączeniem dwóch odcinków

światłowodu metodą spawania, 4) wykonać pomiar wartości tłumienności optycznej złącza i zapisać wyniki, 5) przeanalizować otrzymane wyniki, 6) ocenić poprawność wykonanego złącza włókien światłowodowych, 7) uzasadnić ocenę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 17

Zalecane metody nauczania–uczenia się: − ćwiczenie laboratoryjne, − tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne: − papier formatu A4, flamastry, − dwa odcinki kabla światłowodowego, − narzędzia i elementy niezbędne do wykonania złącza (spawarka światłowodowa,

narzędzie do cięcia światłowodów), − zestaw mierników, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika. Ćwiczenie 3

Wykonaj połączenie włókien światłowodowych metodą klejenia.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność i dokładność przygotowania światłowodu do klejenia, kolejność i precyzję wykonywania czynności oraz stosowanie przepisów BHP i PPoż..

Uczeń powinien:

1) wykonać czynności związane z przygotowaniem stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia,

2) przygotować końcówki światłowodu do połączenia, 3) wykonać we właściwej kolejności czynności związane z połączeniem dwóch odcinków

światłowodu metodą klejenia, 4) wykonać pomiar wartości tłumienności optycznej złącza i zapisać wyniki, 5) przeanalizować otrzymane wyniki, 6) ocenić poprawność wykonanego złącza włókien światłowodowych, 7) uzasadnić ocenę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenie laboratoryjne, − pokaz z instruktażem.

Środki dydaktyczne: − papier formatu A4, flamastry, − dwa odcinki kabla światłowodowego, − zestaw narzędzi i elementów niezbędnych do wykonania złącza (klej, płytki,

prowadnice), narzędzie do cięcia światłowodów, − zestaw mierników, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika. Ćwiczenie 4

Wykonaj złącze rozłączne kabla światłowodowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 18

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność i dokładność przygotowania końcówek światłowodu do wykonania złącza, kolejność wykonywania czynności oraz stosowanie przepisów BHP i PPoż..

Uczeń powinien:

1) wykonać czynności związane z przygotowaniem stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia,

2) przygotować końcówki światłowodu, 3) wykonać we właściwej kolejności czynności związane z montażem zakończeń złącza

rozłącznego, 4) wykonać pomiar wartości tłumienności optycznej złącza i zapisać wyniki, 5) przeanalizować otrzymane wyniki, 6) ocenić poprawność wykonanego złącza rozłącznego włókien światłowodowych, 7) uzasadnić ocenę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenie laboratoryjne, − pokaz z instruktażem.

Środki dydaktyczne: − papier formatu A4, flamastry, − dwa odcinki kabla światłowodowego, − narzędzia i elementy niezbędne do wykonania złącza (elementy złącza, narzędzie do

cięcia światłowodów), − zestaw mierników, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 19

5.3. Transmisja sygnałów analogowych i cyfrowych 5.3.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Narysuj rozkład kanałów w metodzie zwielokrotnienia częstotliwościowego dla sygnału fs = 3000 Hz i fal nośnych: F1 = 14 kHz, F2 = 18 kHz, F3 = 22 kHz.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność i dokładność wykonania rysunku.

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych opis metody zwielokrotnienia częstotliwościowego,

2) określić sygnały: modulujący i modulowany dla każdego kanału, 3) narysować rozkład częstotliwości po zwielokrotnieniu częstotliwościowym

z uwzględnieniem podanych w ćwiczeniu wartości, 4) uzasadnić poprawność rysunku.

Zalecane metody nauczania–uczenia się: − ćwiczenie, − pogadanka.

Środki dydaktyczne: − papier formatu A4, flamastry, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Oblicz częstotliwość próbkowania sygnałów o częstotliwościach: f1 = 1 kHz, f2 = 1 MHz, f3 = 13 Hz, f4 = 250 kHz, f5 = 43 GHz.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania obliczeń. Uczeń powinien:

1) odszukać prawo próbkowania, 2) określić częstotliwość próbkowania dla każdego z sygnałów. 3) zapisać wyniki, 4) uzasadnić poprawność wyliczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenie, − pogadanka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 20

Środki dydaktyczne: − papier formatu A4, flamastry, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika. Ćwiczenie 3

Narysuj sygnał zbiorczy PAM dla przedstawionych na planszy przebiegów sygnałów z czterech kanałów, dla ramki o długości 1 ms.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność i dokładność wykonania rysunku.

Uczeń powinien:

1) odszukać opis sposobu tworzenia sygnału PAM, 2) określić częstotliwość próbkowania. 3) narysować przebieg przedstawiający sygnał zbiorczy PAM, 4) uzasadnić poprawność wykonanego rysunku.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenie, − tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne: − plansza z przebiegami sygnałów, − papier formatu A4, flamastry, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika. Ćwiczenie 4

Przedstaw próbki sygnału zamieszczonego na planszy w postaci binarnej dla 8 poziomów kwantyzacji i okresie próbkowania Tp=1 ms oraz narysuj przebieg szumu kwantowania.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność i dokładność wykonania rysunku, poprawność przyporządkowania poziomów kwantyzacji..

Uczeń powinien:

1) odszukać opis sposobu próbkowania, kwantowania i kodowania sygnału, 2) sprawdzić czy dla podanego w ćwiczeniu przebiegu i okresu próbkowania zachowane jest

prawo próbkowania, 3) narysować próbki sygnału, 4) określić poziomy kwantyzacji, 5) przypisać kody dwójkowe poziomom kwantyzacji, 6) określić przedziały dla każdej próbki, 7) przypisać kody dla każdej próbki, 8) przedstawić postać binarną zakodowanego sygnału.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 21

Zalecane metody nauczania–uczenia się: − ćwiczenie, − metoda projektów (miniprojekt).

Środki dydaktyczne: − plansza z przebiegiem sygnału, − papier formatu A4, flamastry, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika. Ćwiczenie 5

Dla podanego przez prowadzącego sygnału binarnego przedstaw przebiegi dla kodów NRZ, RZ, AMI ½, HDB 3, CMI.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność i dokładność wykonania rysunku.

Uczeń powinien:

1) odszukać opis sposobu tworzenia kodów sygnałów cyfrowych,. 2) narysować przebiegi zakodowanego sygnału binarnego dla poszczególnych kodów, 3) uzasadnić poprawność narysowanych przebiegów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenie, − tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne: − plansze z kodem binarnym sygnału, − papier formatu A4, flamastry, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 22

5.4. Wielokrotne systemy cyfrowe 5.4.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Dla podanych przez nauczyciela przebiegów sygnałów z 4 traktów cyfrowych narysuj przebieg sygnału zbiorczego powstałego zgodnie z metodą zwielokrotnienia czasowego z przeplotem bitowym.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność i dokładność wykonania rysunku.

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych opis metody zwielokrotnienia czasowego z przeplotem bitowym,

2) dokonać analizy przebiegów z poszczególnych traktów, 3) narysować przebieg sygnału zbiorczego, 4) krótko opisać sposób powstawania sygnału zbiorczego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się: − ćwiczenie, − metoda projektów (miniprojekt).

Środki dydaktyczne: − papier formatu A4, flamastry, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Na zamieszczonym w ćwiczeniu rysunku przedstawiony jest schemat blokowy regeneratora. Opisz funkcje bloków oznaczonych 1, 2, 3, 4, 5 i 6.

Rys. do ćwiczenia 2. Schemat blokowy regeneratora

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 23

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłową kolejność realizowanych funkcji przez układy.

Uczeń powinien:

1) odszukać opis zasady regeneracji sygnałów w systemach PDH, 2) przeanalizować przebieg procesu regeneracji sygnałów . 3) określić funkcje regeneratora na poszczególnych etapach regeneracji sygnału, 4) przypisać funkcje poszczególnym blokom.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenie, − metoda projektów (miniprojekt).

Środki dydaktyczne: − papier formatu A4, flamastry, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika. Ćwiczenie 3

Przedstaw schemat blokowy tworzenia modułu STM-1 systemu SDH z sygnałów wejściowych o przepływnościach: 2 Mbit/s i 34 Mbit/s.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność i kolejność faz procesów.

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych opis metody tworzenia modułów STM-1 systemu SDH,

2) określić poszczególne etapy dla każdego z sygnałów, 3) narysować schemat blokowy, 4) krótko opisać sposób powstawania modułu STM-1.

Zalecane metody nauczania–uczenia się: − ćwiczenie, − tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne: − papier formatu A4, flamastry, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika. Ćwiczenie 4

Na rysunku przedstawiony jest schematycznie proces tworzenia modułu STM-1 systemu SDH. Przeanalizuj i opisz jakie funkcje są realizowane na etapach oznaczonych cyframi: 1, 2, 3, 4, 5.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 24

Rys. do ćwiczenia 4. Schemat blokowy tworzenia modułu STM-1 Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność identyfikacji procesów. Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych opis metody tworzenia modułów STM-1 systemu SDH,

2) przeanalizować schemat blokowy, 3) określić funkcje realizowane w procesie tworzenia modułu STM-1, 4) przypisać funkcje do kolejnych etapów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się: − ćwiczenie, − tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne: − papier formatu A4, flamastry, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika. Ćwiczenie 5

Przedstaw schemat tworzenia modułu STM-16 z modułów STM-1. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania rysunku. Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych opis metody zwielokrotnienia czasowego z przeplotem bitowym,

2) dokonać analizy przebiegów z poszczególnych traktów, 3) narysować przebieg sygnału zbiorczego, 4) krótko opisać sposób powstawania sygnału zbiorczego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 25

Zalecane metody nauczania–uczenia się: − ćwiczenie, − metoda tekstu przewodniego (miniprojekt).

Środki dydaktyczne: − papier formatu A4, flamastry, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 26

5.5. Teletransmisyjne linie radiowe i satelitarne 5.5.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Przyporządkuj wskazane przez nauczyciela urządzenie na podstawie opisu ich funkcji do stacji końcowej analogowej lub cyfrowej linii radiowej.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania rysunku. Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych funkcje urządzeń stacji końcowych linii radiowych,

2) dokonać analizy działania urządzeń na podstawie opisów ich funkcji, 3) rozpoznać rodzaje układów, 4) przypisać nazwy przyporządkowanych urządzeń do odpowiednich stacji końcowych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się: − ćwiczenie, − wykład.

Środki dydaktyczne: − papier formatu A4, flamastry, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Moc sygnału doprowadzonego do anteny nadawczej linii radiowej wynosi 1000W. Moc sygnału odebranego z anteny odbiorczej pierwszego dnia wynosiła 950 W, a drugiego dnia o tej samej porze moc wynosiła 750 W, ale po 10 minutach osiągnęła ponownie wartość 950 W. Oblicz wartości tłumienności toru radiowego dla obu przypadków. Oceń jakość toru radiowego i podaj możliwe przyczyny spadku mocy po stronie odbiorczej.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność i dokładność wykonania obliczeń oraz poprawność wniosków.

Uczeń powinien:

1) odszukać odpowiednie określenia, 2) wykonać obliczenia, 3) przeanalizować otrzymane wyniki, 4) dokonać oceny jakości toru radiowego, 5) podać możliwe przyczyny wzrostu tłumienności toru radiowego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenie, − tekstu przewodniego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 27

Środki dydaktyczne: − papier formatu A4, flamastry, − kalkulator, − poradnik dla ucznia, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika. Ćwiczenie 3

Przyporządkuj odpowiednio wskazane przez nauczyciela funkcje urządzeń łącza satelitarnego do anten: naziemnej i satelitarnej.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność identyfikacji funkcji dla każdego rodzaju anteny.

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych funkcje urządzeń łącza satelitarnego, 2) dokonać analizy działania urządzeń na podstawie opisów ich funkcji, 3) przypisać funkcje do odpowiedniego typu anteny .

Zalecane metody nauczania–uczenia się: − ćwiczenie, − pogadanka.

Środki dydaktyczne: − papier formatu A4, flamastry, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 4 Wskaż systemy satelitarne wykorzystane do transmisji dla realizacji podanych usług

z Polski do podanych przez nauczyciela punktów na kuli ziemskiej. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawną identyfikację zakresu usług i obszaru zasięgu danego systemu satelitarnego.

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje o dostępnych w Polsce systemach satelitarnych,

2) dokonać analizy obszarów usługowych i geograficznych obsługiwanych przez poszczególne systemy,

3) przypisać systemy satelitarne umożliwiające realizację transmisji informacji do poszczególnych przypadków. Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenie, − pogadanka.

Środki dydaktyczne: − papier formatu A4, flamastry, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 28

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego Test 1 Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Zarządzanie systemami teletransmisyjnymi i teleinformatycznymi”

Test nr 1 składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których: − zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 10, 11, 12, 13, 15, 17, 20 są poziomu podstawowego, − zadania 8, 9, 14,16, 18, 19 są poziomu ponadpodstawowego. Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów. Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące oceny szkolne: − dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, − dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego, − dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego, − bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego. Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. d, 3. a, 4. b, 5. b, 6. d, 7. c, 8. a, 9. d, 10. c, 11. d, 12. d, 13. c, 14. c, 15. b, 16. c, 17. b, 18. d, 19. c, 20. a

Plan testu

Nr zad.

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria celu

Poziom wymagań

Poprawna odpowiedź

1 Scharakteryzować podstawowe parametry elektryczne torów przewodowych B P a

2 Przeliczyć parametry elektryczne torów przewodowych na parametry falowe C P d

3 Wykonać konserwację i pomiary kabli telekomunikacyjnych C P a

4 Porównać zasady transmisji sygnałów optycznych w światłowodach różnych typów B P b

5 Porównać parametry światłowodów różnych typów B P b

6 Porównać parametry światłowodów różnych typów B P d

7 Wykonać różne połączenia światłowodów C P c

8 Dokonać analizy metod częstotliwościowej i czasowej podczas wielokrotnego wykorzystania torów transmisyjnych

C PP a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 29

9 Rozróżnić systemy PCM o różnych przepływnościach D PP d

10 Porównać metodę częstotliwościową i czasową wielokrotnego wykorzystania torów transmisyjnych

B P c

11 Rozróżnić systemy PCM o różnych przepływnościach B P d

12 Opisać zasadę zwielokrotniania cyfrowego plezjochronicznych systemów PDH B P d

13 Rozróżnić moduły systemów SDH B P c

14 Nadzorować i zarządzać siecią SDH C PP c

15 Rozróżnić systemy łączności satelitarnej B P b

16 Dokonać analizy systemy PCM o różnych przepływnościach D PP c

17 Wyjaśnić strukturę i zasadę działania urządzeń linii radiowej B P b

18 Dokonać analizy struktury i zasady działania urządzeń linii radiowej C PP d

19 Wykonać różne połączenia światłowodów C PP c

20 Rozróżnić systemy PCM o różnych przepływnościach B P a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 30

Przebieg testowania Instrukcja dla nauczyciela 1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym. 2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi. Instrukcja dla ucznia 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Każdy test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości

odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa. 5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem poprawnego wyniku.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 9. Na rozwiązanie każdego testu masz 60 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia: − instrukcja, − zestaw zadań testowych, − karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 31

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Parametry elektryczne charakteryzujące tory przewodowe to a) rezystancja R, indukcyjność L, upływność G, pojemność C. b) napięcie U, prąd I, rezystancja R, moc W. c) impedancja Z, rezystancja, moc W. d) impedancja Z, moc W, napięcie U.

2. Tamowość falowa obliczana jest według wzoru

a) Zf = R+jωL. b) Zf = 1/(G+jωC). c) Zf = (R+jωL) (G+jωC). d) Γ = (R + jωL) (G + jωC).

3. Pomiar rezystancji i asymetrii rezystancji żył wykonuje się za pomocą

a) układów mostkowych lub omomierza. b) oscyloskopu. c) metodą impulsową. d) poziomoskopu.

4. W światłowodach jednodomowych rozchodzi się

a) wiele rodzajów fal świetlnych o danej długości. b) jeden rodzaj fali świetlnej. c) wiele rodzajów fal świetlnych o różnej długości. d) jeden rodzaj fali radiowej.

5. Podstawowymi parametrami transmisyjnymi światłowodów są

a) impedancja falowa oraz tamowość falowa. b) tłumienność oraz pasmo przenoszenia. c) okno długości fali oraz stożek akceptacji. d) średnica rdzenia oraz średnica płaszcza.

6. Podstawowymi parametrami transmisyjnymi światłowodów są

a) pierwszej generacji. b) podstawowej generacji. c) drugiej generacji. d) trzeciej generacji.

7. Precyzyjnie zetknięte ze sobą końce włókien światłowodowych podgrzewa się łukiem

elektrycznym w procesie a) sklejania. b) cięcia. c) spawania. d) pomiaru parametrów transmisyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 32

8. Na schemacie blokowym układu zwielokrotnienia częstotliwościowego bloki 1, 2, 3, 4, 5, 6 obrazują

a) 1 – modulator, 2 – filtr, 3 – wzmacniacz, 4 – filtr, 5 – demodulator, 6 – wzmacniacz. b) 1 – modulator, 2 – filtr, 3 – wzmacniacz, 4 – demodulator, 5 – filtr, 6 – wzmacniacz. c) 1 – modulator, 2 – wzmacniacz, 3 –filtr, 4 – filtr, 5 – demodulator, 6 – wzmacniacz. d) 1 – modulator, 2 – filtr, 3 – wzmacniacz, 4 – wzmacniacz, 5 – demodulator, 6 – filtr.

9. Na schemacie blokowym układu systemu cyfrowego z modulacją PCM bloki 1, 2, 3

obrazują

a) 1 – dekoder PCM, 2 – nadajnik optyczny, 3 – koder PCM. b) 1 – Filtr FGP, 2 – nadajnik optyczny, 3 – koder PCM. c) 1 – koder PCM, 2 – układ próbkowania, 3 – dekoder PCM. d) 1 – układ próbkowania, 2 – koder PCM, 3 – dekoder PCM.

10. Przekształcenie sygnałów w systemie zwielokrotnienia czasowego odbywa się w drodze

modulacji a) szerokości impulsu. b) fazowej. c) kodowo-impulsowej. d) amplitudowej.

11. Prawo próbkowania określa częstotliwość próbkowania fp, która powinna być

a) co najmniej dwukrotnie mniejsza od największej częstotliwości fg sygnału próbkowanego.

b) równa dwukrotnej wartości największej częstotliwości fg sygnału próbkowanego. c) co najmniej dwukrotnie większa od najmniejszej częstotliwości fd sygnału

próbkowanego. d) co najmniej dwukrotnie większa od największej częstotliwości fg sygnału

próbkowanego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 33

12. W systemach PDH okres próbkowania Tp wynosi a) 8 kHz. b) 3,9 µs. c) 4,9 µs. d) 125 µs.

13. W systemach SDH współpracę z systemami plezjochronicznymi umożliwia moduł

a) STM-16. b) STM-4. c) STM-1. d) STM-32.

14. Urządzenia, które umożliwiają wydzielenie i ponowne wprowadzenie dowolnego sygnału

wchodzącego w skład sygnału zbiorczego STM-n, transmitowanego w linii, bez konieczności jego całkowitej demultipleksacji to. a) krotnice końcowe TMX. b) krotnice liniowe LMX. c) krotnice transferowe ADM. d) synchroniczne przełącznice cyfrowe SDXC.

15. System satelitarny używany do łączności morskiej to

a) INTELSAT. b) EUTELSAT. c) INTERSPUTNIK. d) INMARSAT.

16. Sposób tworzenia zbiorczego sygnału PAM przedstawia a) rys. 1. b) rys. 2.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 34

c) rys. 3. d) rys. 4.

17. Tłumienność toru radiowego zależy od

a) długości toru, warunków atmosferycznych i jest zmienna w czasie. b) warunków terenowych, warunków atmosferycznych i jest zmienna w czasie. c) długości toru, warunków terenowych i jest stała w czasie. d) warunków terenowych, warunków atmosferycznych i jest stała w czasie.

18. Poniżej zamieszczony schemat blokowy przedstawia

a) strukturę systemu PDH. b) strukturę systemu SDH. c) strukturę systemu satelitarnego. d) strukturę linii radiowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 35

19. Regulowany przez mikroprocesor cykl spawania światłowodów składa się następujących faz a) cięcia światłowodów, pozycjonowania, spawu. b) cięcia światłowodów, nagrzewania wstępnego, spawu. c) nagrzewania wstępnego, topnienia, spawu. d) topnienia, pozycjonowania, spawu.

20. Wieloramka PCM 30/32 składa się z

a) 30 ramek ponumerowanych od 1 do 30. b) 32 ramek ponumerowanych od 0 do 31. c) 15 ramek ponumerowanych od 1 do 15. d) 16 ramek ponumerowanych od 0 do 15.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 36

KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko ............................................................................... Zarządzanie systemami teletransmisyjnymi i teleinformatycznymi Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania Odpowiedź Punkty

1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 a b c d

10 a b c d 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 a b c d 15 a b c d 16 a b c d 17 a b c d 18 a b c d 19 a b c d 20 a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 37

Test 2 Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Zarządzanie systemami teletransmisyjnymi i teleinformatycznymi”

Test nr 2 składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których: − zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 19 są poziomu podstawowego, − zadania 8, 10, 17, 18, 20 są poziomu ponadpodstawowego. Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów. Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące oceny szkolne: − dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, − dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego, − dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego, − bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego. Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. c, 4. d, 5. a, 6. c, 7. b, 8. a, 9. a, 10. b, 11. c, 12. a, 13. b, 14. b, 15. a, 16. c, 17. b, 18. a, 19. a, 20. b Plan testu Nr zad.

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria celu

Poziom wymagań

Poprawna odpowiedź

1 Zidentyfikować podstawowe parametry falowe torów przewodowych A P c

2 Rozróżnić metody kontroli szczelności kabli telekomunikacyjnych

B P b

3 Wykonać konserwację i pomiary kabli telekomunikacyjnych C P c

4 Rozpoznać światłowody różnych typów A P d

5 Określić parametry światłowodów różnych typów B P a

6 Scharakteryzować zasady transmisji sygnałów optycznych w światłowodach różnych typów B P c

7 Rozpoznać różne połączenia światłowodów A P b

8 Dokonać analizy metod częstotliwościowej i czasowej podczas wielokrotnego wykorzystania torów transmisyjnych

D PP a

9 Porównać metodę częstotliwościową i czasową wielokrotnego wykorzystania torów transmisyjnych

B P a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 38

10 Dokonać analizy systemów PCM o różnych przepływnościach C PP b

11 Scharakteryzować zasadę zwielokrotniania cyfrowego plezjochronicznych systemów PDH B P c

12 Rozróżnić kody transmisyjne dwu i trójwartościowe B P a

13 Rozróżnić moduły systemów SDH B P b

14 Nadzorować i zarządzać siecią SDH C P b

15 Rozróżnić systemy łączności satelitarnej B P a

16 Wyjaśnić strukturę i zasadę działania urządzeń linii radiowej B P c

17 Dokonać analizy systemów SDH C PP b

18 Porównać metodę częstotliwościową i czasową wielokrotnego wykorzystania torów transmisyjnych

D PP a

19 Rozróżnić systemy PCM o różnych przepływnościach B P a

20 Rozróżnić systemy PCM o różnych przepływnościach B P b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 39

Przebieg testowania Instrukcja dla nauczyciela 1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym. 2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi. Instrukcja dla ucznia 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Każdy test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości

odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa. 5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem poprawnego wyniku.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 9. Na rozwiązanie każdego testu masz 60 minut.

Powodzenia! Materiały dla ucznia: − instrukcja, − zestaw zadań testowych, − karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 40

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Parametry falowe torów przewodowych to: a) rezystancja jednostkowa, indukcyjność jednostkowa. b) wytrzymałość elektryczna izolacji, rezystancja izolacji żył. c) impedancja falowa, tamowość falowa. d) rezystancja falowa, pojemność falowa.

2. System polegający na doprowadzeniu do ośrodka kabla gazu kontrolnego i utrzymywaniu

go w stałym nadciśnieniu to system a) czujnikowy bez rezerwy gazu. b) z automatycznym dopełnieniem gazu. c) lokalizacji uszkodzeń. d) pomiarowy.

3. Pomiary tłumienności skutecznej toru oraz tłumienności przesłuchowej wykonuje się

metodą a) bezpośrednią. b) pośrednią. c) techniczną. d) impulsową.

4. Światłowody o zmniejszającym się współczynniku załamania światła w rdzeniu w miarę

oddalania się od jego osi to światłowody a) skokowe. b) jednodomowe. c) wielodomowe. d) gradientowe.

5. Światłowody jednodomowe przystosowane do transmisji fal świetlnych o długości

1300 nm lub 1550 nm stanowią a) trzecią generację światłowodów. b) drugą generację światłowodów. c) pierwszą generację światłowodów. d) podstawową generację światłowodów.

6. Zjawisko poszerzenia impulsów świetlnych odebranych na wyjściu toru w stosunku do

impulsów na wejściu toru światłowodowego to a) tłumienność jednostkowa. b) wielokrotne odbicie fali świetlnej. c) dyspersja modowa. d) zniekształcenie liniowe.

7. Złącza rozłączne wykonywane są dla połączeń

a) wielu światłowodów. b) pojedynczych światłowodów. c) trzech światłowodów. d) światłowodu z kablem symetrycznym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 41

8. W procesie zwielokrotnienia częstotliwościowego są przesyłane trzy sygnały o tej samej częstotliwości fs = 3 kHz, fale nośne w tym systemie mają wartości F1 = 13 kHz, F2 = 17 kHz, F3 = 21 kHz. W wyniku modulacji otrzymano przebiegi o następujących częstotliwościach a) F1 – fs = 10 kHz, F2 – fs = 14 kHz, F3 – fs = 18 kHz. b) F1 – fs = 11 kHz, F2 – fs = 15 kHz, F3 – fs = 18 kHz. c) F1 – fs = 12 kHz, F2 – fs = 16 kHz, F3 – fs = 19 kHz. d) F1 – fs = 10 kHz, F2 – fs = 14 kHz, F3 – fs = 19 kHz.

9. Przekształcenie sygnałów w systemie zwielokrotnienia częstotliwościowego odbywa się

w drodze modulacji a) amplitudowej. b) szerokości impulsu. c) fazowej. d) kodowo-impulsowej.

10. W ramce PCM 30/32 do przesyłania kryteriów sygnalizacji komutacyjnej oraz kontroli

i nadzoru przeznaczona jest szczelina a) zerowa (S0). b) szesnasta (S16). c) pierwsza (S1). d) trzydziesta druga (S32).

11. W systemach PDH przepływność sygnału cyfrowego grupy wyższego rzędu jest

a) równa przepływności sygnału cyfrowego grupy niższego rzędu. b) mniejsza od przepływności sygnału cyfrowego grupy niższego rzędu. c) cztery razy większa od przepływności sygnału cyfrowego grupy niższego rzędu. d) dziesięć razy większa od przepływności sygnału cyfrowego grupy niższego rzędu.

12. Dwuwartościowe kody sygnału cyfrowego stosowane w systemach PDH to: a) NRZ, RZ, CMI. b) AMI, HDB-3. c) NRZ, AMI, CMI. d) RZ, CMI, HDB-3.

13. Moduł STM-4 utworzony jest z

a) 2 modułów STM-1. b) 4 modułów STM-1. c) 16 modułów STM-1. d) jednego modułu STM-16.

14. Nadzór jakości transmisji w systemach SDH według metody

a) dopełnienia bitowego. b) kontroli parzystości przeplotu bitowego BIP-n. c) skramblowania. d) fazowania ramki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 42

15. System satelitarny umożliwiający łączność telefoniczną z USA i Kanadą to a) INTELSAT. b) EUTELSAT. c) INTERSPUTNIK. d) INMARSAT.

16. Antena nadawcza, antena odbiorcza oraz ośrodek między nimi, będący wolną

przestrzenią to a) system INTELSAT. b) bezprzewodowy tor satelitarny. c) bezprzewodowy tor radiowy. d) przewodowy tor radiowy.

17. Na zmieszczonym schemacie symbolem 1 oznaczono blok

a) krotnicy końcowej TMX. b) krotnicy liniowej LMX. c) krotnicy transferowej ADM. d) synchronicznej przełącznicy cyfrowej SDXC.

18. Proces zwielokrotnienia czasowego przedstawia rysunek

a)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 43

b)

c)

d)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 44

19. W ramce PCM 30/32 informacje synchronizacji ramki przesyłane są szczeliną a) zerową (S0). b) szesnastą (S16). c) pierwszą (S1). d) trzydziestą drugą (S32).

20. Czas trwania wieloramki PCM 30/32 wynosi

a) 3,9 µs. b) 2 ms. c) 125 µs. d) 3,9 ms.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 45

KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko ............................................................................... Zarządzanie systemami teletransmisyjnymi i teleinformatycznymi Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania Odpowiedź Punkty

1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 a b c d

10 a b c d 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 a b c d 15 a b c d 16 a b c d 17 a b c d 18 a b c d 19 a b c d 20 a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 46

7. LITERATURA 1. Hołub J.: Zarys telekomunikacji. WSiP, Warszawa 2000 2. Simmonds A.: Wprowadzenie do transmisji danych. WKŁ, Warszawa 1999 3. Zagrobelny T.: Urządzenia teletransmisyjne. WSiP, Warszawa 1996

Literatura metodyczna 1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994 2. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000 Czasopisma – Edukator Zawodowy – www.koweziu.edu.pl/edukator/index.php – Nowa Edukacja Zawodowa