Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro-ekonomii, :)…

1

Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro-ekonomii, :)…

2

WYDATKI A WIELKOŚĆ PRODUKCJI W GOSPODARCE

(model popytowy gospodarki)

3

John Maynard KEYNES (1883–1946)

Michał KALECKI (1899-1970)

4

Przyjrzyjmy się „dwusektorowej” gospodarce (bez państwa i za-granicy) o STABILNYCH CENACH i NIE W PEŁNI WYKO-RZYSTANYCH MOŻLIWOŚCIACH PRODUKCYJNYCH.

W tej gospodarce:

Y=PNB=PKB=PNN*

--------

* Zakładam, że kapitał rzeczowy się nie zużywa.

5

■ RÓWNOWAGĄ KRÓTKOOKRESOWĄ nazywamy stan, kie-dy przedsiębiorstwa produkują tyle dóbr finalnych, ile wszyscy chcą kupić.

YE=AEPL

YE – odpowiadająca równowadze produkcja w gospodarce.

AEPL – zagregowane wydatki (ang. aggregated expenditures, AE) w gospodarce.

Zwróć uwagę na STABILNOŚĆ tej sytuacji!

1. RÓWNOWAGA KRÓTKOOKRESOWA W NAJPROST-SZEJ GOSPODARCE

6

YE=AEPL

Uwaga! Chodzi o RZECZYWISTĄ produkcję, Y, w gospodarce, a nie o produkcję POTENCJALNĄ, Yp…

■ RZECZYWISTA PRODUKCJA stanowi ilość dóbr naprawdę wytworzoną w gospodarce. Natomiast POTENCJALNA PRO-DUKCJA odpowiada hipotetycznemu całkowitemu wykorzysta-niu zasobów tej gospodarki.*

--------------------

*Kiedy rzeczywista produkcja w gospodarce równa się produkcji poten-cjalnej, na rynkach czynników nie ma ani nadwyżki oferowanej ilości za-sobów nad zapotrzebowaniem na zasoby, ani nadwyżki zapotrzebowania na zasoby nad ich zaoferowaną ilością. Oznacza to, że na rynkach czynni-ków panuje równowaga.

7DYGRESJA

W długim okresie zmiany potencjalnej produkcji, Yp, stanowią WZROST GOSPODARCZY. W okresie krótkim, którego dotyczy nasz model popytowy gospodarki, zmiany zagregowanych wydat-ków, AEPL, powodują, że rzeczywista wielkość produkcji, YE, waha się wokół wielkości produkcji potencjalnej, YP.

KONIEC DYGRESJI

8

W opisanej sytuacji planowane zagregowane wydatki w gospodar-ce, AEPL mają dwa źródła:

- Planowane WYDATKI KONSUMPCYJNE gospodarstw domo-wych (ang. consumption, CPL)

- Planowane WYDATKI INWESTYCYJNE prywatnych przedsię-biorstw, IPL (ang. investment, I).

AEPL = CPL+ IPL

9

CPL = KSK Yd + Ca

■ Dla różnych wielkości dochodu do dyspozycji gospodarstw do-mowych, Yd, funkcja konsumpcji wskazuje wielkość planowanej konsumpcji całkowitej, CPL.

KONSUMPCJA I OSZCZĘDNOŚCI

10

Funkcja konsumpcji opisuje zależność CPL od Y (i YD). Wielkość konsumpcji zależy od poziomu KSK i Ca. Zmiany YD powodują przesunięcia wzdłuż wykresu funkcji konsumpcji, a np. zmiany wielkości majątku gospodarstw domowych przesuwają cały ten wy-kres.

■ KONSUMPCJA AUTONOMICZNA, Ca, jest to konsumpcja, która nie zależy od bieżącej wielkości produkcji i dochodu, Yd.

Ca

αtga = KSK

CPL

Yd=Y

CPL = KSK•Yd + Ca

11

■ Dla różnych wielkości dochodu do dyspozycji, Yd, funkcja osz-czędności wskazuje wielkość planowanych oszczędności, SPL.

SPL = KSO•Yd - Ca

12

Funkcja oszczędności opisuje zależność SPL od Y i YD. Na SPL jest przeznaczana stała część YD, której wielkość zależy od KSO.

-Ca

β

tgβ = KSO

SPL

Yd=Y

SPL=KSO•Yd -Ca

0

13

■ Funkcja inwestycji opisuje zależność IPL firm od Y i YD. W da-nym okresie inwestycje nie zależą od Y i YD.

IPL

Yd=Y

IPL=Ia

0

INWESTYCJE

14

Czynniki wpływające na IPL

- Przewidywana stopa zysku

- Wysokość stopy procentowej

- Tempo i kierunki postępu technicznego

- Ceny dóbr inwestycyjnych i koszty ich eksploatacji

- Oczekiwania producentów

- Stopień wykorzystania majątku produkcyjnego

15

YE = AEPL (1)i

AEPL = CPL + IPL (2)to:

YE = CPL + IPL (3)

USTALAMY WIELKOŚĆ PRODUKCJI, KTÓRA OD-POWIADA RÓWNOWADZE W GOSPODARCE, YE

16

A

AEPL

Y

45°

YA

AEPL

0

AEPL

Y

IPL

AEPL

0

AEPL = CPL+ IPL

CPL

Na rysunku (a) linia 45° składa się z punktów, w których Y jest równa AEPL. Na rysunku (b) AEPL zależą od Y. Na AEPL składają się: CPL i IPL.

17

Tylko w punkcie przecięcia się linii 45° z wykresem funkcji plano-wanych zagregowanych wydatków (tzw. krzyż keynesowski ) Y jest równa AEPL, czyli gospodarka znajduje się w stanie krótkookreso-wej równowagi (YE=AEPL).

E

AEPL

Y

45°

YA

AEPL

0

AEPL = CPL+ IPL

18

E

AEPL

Y

45°

YA

AEPL

0

AEPL = CPL+ IPL

Istnieje tylko jedna wielkość produkcji, Y, przy której planowane zagregowane wydatki w gospodarce, AEPL, zrównują się z tą właś-nie wielkością produkcji, Y.

19

PRZYKŁAD LICZBOWY:

CPL=0,7•Y

i

IPL=60

więc:

Y=AEPL=CPL+IPL=0,7•Y+60

Y=200

20

MNOŻNIK W GOSPODARCE BEZ PAŃSTWA I HAND-LU ZAGRANICZNEGO

1.ΔI

2.KSK•ΔI

3.(KSK• ΔI)•KSK=KSK2•ΔI

4.KSK2•ΔI•KSK=KSK3•ΔI

…………………………………

21

MNOŻNIK W GOSPODARCE BEZ PAŃSTWA I HAND-LU ZAGRANICZNEGO

1.ΔI

2.KSK•ΔI

3.(KSK• ΔI)•KSK=KSK2•ΔI

4.KSK2•ΔI•KSK=KSK3•ΔI

…………………………………

Cały przyrost wydatków i produkcji, ΔY, wywołany pierwotnym wzrostem prywatnych inwestycji o ΔI, jest zatem SUMĄ WYRA-ZÓW CIĄGU GEOMETRYCZNEGO, którego pierwszy wyraz równa się ΔI, a iloraz wynosi KSK.

22

1. ΔI

2. KSK•ΔI

3. (KSK• ΔI)•KSK=KSK2•ΔI

4. KSK2•ΔI•KSK=KSK3•ΔI

…………………………………

Cały przyrost wydatków i produkcji, ΔY, wywołany wzrostem pry-watnych inwestycji o ΔI, jest zatem SUMĄ WYRAZÓW CIĄGU GEOMETRYCZNEGO, którego pierwszy wyraz równa się ΔI, a iloraz wynosi KSK.

Można ją obliczyć, posługując się wzorem: PIERWSZY WYRAZ CIĄGU/(1-ILORAZ CIĄGU)

ΔI/(1-KSK) = ΔI/KSO

23

■ Mnożnik, M, to liczba, równa stosunkowi zapewniającej utrzy-manie krótkookresowej równowagi zmiany wielkości produkcji, ΔY, do będącej jej przyczyną zmiany zagregowanych wydatków, AEPL.

Np.

M = (ΔYE= ΔAEPL)/ΔI

24

■ Mnożnik, M, to liczba, równa stosunkowi zapewniającej utrzy-manie krótkookresowej równowagi zmiany wielkości produkcji, ΔY, do będącej jej przyczyną zmiany zagregowanych wydatków, AEPL.

Np.

M=(ΔYE=ΔAEPL)/ΔI

= [ΔI/(1-KSK)]/ΔI

=1/(1-KSK)

=1/KSO.

26

Na arenę wkracza państwo i nasz model (uproszczony obraz) gos-podarki staje się „trzysektorowy”…

TE

D

(TD-B)

PAŃSTWO G

2. RÓWNOWAGA KRÓTKOOKRESOWA W GOSPO-DARCE Z PAŃSTWEM

TE – podatki pośrednie. TD – podatki bezpośrednie. D – dochody państwa z własności. B – zasiłki (płatności transferowe). G – wydatki państwa na zakup dóbr.

27

Niczym gospodyni domowa państwo planuje swoje dochody i wy-datki…

■ BUDŻET PAŃSTWA jest to plan dochodów i wydatków państ-wa w jakimś okresie (zwykle roku).

Powiedzmy, że nie ma podatków pośrednich (TE=0), i że państwo nie jest właścicielem firm (D=0).

PAŃSTWO G(TD-B)

28

BUDŻET PAŃSTWA

(TD-B)-G=NT-G

Podatki netto [NT=(TD-B)]

(TD-B)-G=NT-G

■ Zmieniając wydatki i wpływy budżetowe, państwo prowadzi POLITYKĘ BUDŻETOWĄ. Jej celem jest EFEKTYWNOŚĆ i SPRAWIEDLIWOŚĆ.

29

POLITYKA STABILIZACYJNA PAŃSTWA

30

DYGRESJA

Gospodarujący ludzie pragną: 1. EFEKTYWNOŚCI (ang. effi-ciency); 2. SPRAWIEDLIWOŚCI (ang. equity).

EFEKTYWNOŚĆ dotyczy rozdziału (alokacji) dóbr mię-dzy różne zastosowania, czyli kwestii: „Co i jak jest produkowa-ne?”. Efektywność rośnie, kiedy z posiadanych zasobów (np. pracy) społeczeństwo wytwarza więcej dóbr, które możliwie najlepiej od-powiadają potrzebom ludzi.

Natomiast SPRAWIEDLIWOŚĆ dotyczy kwestii: „Dla ko-go jest produkowane?”, czyli podziału dochodów (majątku, szans). Ludzie spierają się, jaki podział jest SPRAWIEDLIWY. Wielu za sprawiedliwy ma taki podział dochodów, w przypadku którego do-chody są proporcjonalne do wyników pracy i (lub) wysiłku i (lub) potrzeb ludzi.

KONIEC DYGRESJI

(TD-B)-G=NT-G

W praktyce polityka budżetowa przyjmuje formę POLITYKI STA-BILIZACYJNEJ czyli kontroli poziomu zagregowanych wydatków, AEPL, dla pełnego wykorzystania zasobów. Celem jest EFEKTYW-NOŚĆ i SPRAWIEDLIWOŚĆ.

Odmiany polityki stabilizacyjnej to EKSPANSYWNA i RESTRYK-CYJNA polityka budżetowa.

31

Prowadząc politykę stabilizacyjną, państwo wpływa na wielkość produkcji, która odpowiada krótkookresowej równowadze w gos-podarce:

AEPL=YE.

PO PIERWSZE, wydatki państwa zwiększają zagregowane wydat-ki planowane, AEPL.

PO DRUGIE, państwowe podatki (TD) i zasiłki (B) wpływają na za-chowania konsumentów.

32

33

PO PIERWSZE, wydatki państwa zwiększają zagregowane wy-datki planowane, AEPL.

AEPL

Y

AEPL’

ΔY0

AEPL

G

C+I

45°

34

PO DRUGIE, państwowe podatki (TD) i zasiłki (B) wpływają na za-chowania konsumentów.

AEPL

Y

AEPL’

ΔY’0

AEPL”

G

C+I

45°

35

Podatki, YD, i zasiłki, B, wpływają na zachowania konsumentów…

Założenie:

TD-B=NT=t•Y,

gdzie „t” to stała stopa opodatkowania netto.

Więc: YD=Y-NT=Y-t•Y=Y•(1-t) ,

gdzie „YD” to dochód do dyspozycji (dochód po opodatkowaniu) gospodarstw domowych.

36

Zmienia się zatem funkcja konsumpcji…

CPL=KSK•YD+Ca=KSK•(1-t)•Y+Ca=KSK’ •Y+Ca

Gdzie KSK’ oznacza krańcową skłonność do konsumpcji z PKB (z Y) a nie z dochodu do dyspozycji (YD).

KSK’ = KSK•(1-t).

37

Zmienia się zatem funkcja konsumpcji…

CPL=KSK•YD+Ca=KSK•(1-t)•Y+Ca=KSK’ •Y+Ca

Gdzie KSK’ oznacza krańcową skłonność do konsumpcji z PKB (z Y) a nie z dochodu do dyspozycji (YD).

KSK’ = KSK•(1-t).

KSK’<KSK, więc nachylenie wykresu funkcji konsumpcji w gospo-darce z państwem (a więc także nachylenie wykresu AEPL), CPL= KSK’•Y+Ca, okazuje się mniejsze niż wykresu funkcji konsumpcji w gospodarce bez państwa, CPL = KSK•(1-t)•Y+Ca.

AEPL

Y

AEPL’

ΔY’0

AEPL”

G

C+I

45°

38

MNOŻNIK W GOSPODARCE Z PAŃSTWEM

Tym razem z każdej złotówki dodatkowego dochodu wydatki na dobra produkowane w kraju zwiększa KSK’, a nie KSK złotych.

1.ΔI

2.KSK’•ΔI

3.(KSK’• ΔI)•KSK’=KSK’2•ΔI

4.KSK’2•ΔI•KSK’=KSK’3•ΔI

…………………………………

Zatem mnożnik w gospodarce z państwem jest równy:

M’=1/(1-KSK’)=1/[1-(KSK•(1-t)]

39

M’=1/(1-KSK’)=1/[1-(KSK•(1-t)]

Mnożnik w gospodarce z państwem jest mniejszy niż w gospodar-ce bez państwa (podatki powodują, że KSK’<KSK!). Obecność państwa w gospodarce AUTOMATYCZNIE łagodzi wahania pro-dukcji. (Przekonamy się, że podobnie działa handel zagraniczny).

40

O podatkach netto i handlu zagranicznym mówi się czasem, że są AUTOMATYCZNYMI STABILIZATORAMI gospodarki, zmniej-szając fluktuacje rzeczywistej produkcji, YE, wokół produkcji po-tencjalnej, YP.

42

Z ZAGRANICA X

■ EKSPORT (X) – wartość dóbr (nie – aktywów) zakupionych przez zagranicę w naszym kraju.

■ Różnicę eksportu, X, i importu, Z, nazywamy BILANSEM HANDLOWYM (bilansem handlu zagranicznego), NX (NX=X-Z).

■ IMPORT (Z) – wartość dóbr (nie – aktywów takich jak papie-ry wartościowe i fabryki) zakupionych przez nas za granicą.

„Otwieramy” gospodarkę i nasz model gospodarki staje się „czte-rosektorowy”.

3. RÓWNOWAGA KRÓTKOOKRESOWA W GOSPO-DARCE Z PAŃSTWEM i ZAGRANICĄ

43

PO PIERWSZE, wydatki zagranicy na nasze dobra (eksport, X) zwiększają zagregowane wydatki planowane, AEPL.

AEPL=C+I+G+X

Podobnie jak prywatne inwestycje, I, oraz wydatki państwa, G, ek-sport, X, uznamy za wielkość autonomiczna, czyli niezależną od bieżącego poziomu Y.

ZAGRANICA A RÓWNOWAGA W GOSPODARCE

44

PO PIERWSZE, wydatki zagranicy na nasze dobra (eksport, X) zwiększają zagregowane wydatki planowane, AEPL.

AEPL=C+I+G+X

Podobnie jak prywatne inwestycje, I, oraz wydatki państwa, G, ek-sport, X, uznamy za wielkość autonomiczna, czyli niezależną od bieżącego poziomu Y.

AEPL

Y

AEPL’

ΔYa0

AEPL

X

C+I+G

45°

ZAGRANICA A RÓWNOWAGA W GOSPODARCE

45

PO DRUGIE, nasze zakupy za granicą (import, Z) zmniejszają zag-regowane wydatki na dobra krajowe, AEPL.

AEPL=C+I+G+X-Z

Zakładamy, że import, Z, jest stałą częścią Y (PKB). Jego wielkość zależy od KRAŃCOWEJ SKŁONOŚCI DO IMPORTU, KSI:

Z=KSI•Y

(Uwaga! Przyjmujemy, że importowane są tylko dobra konsump-cyjne).

46

Oto FUNKCJA KONSUMPCJI DÓBR KRAJOWYCH w gospo-darce otwartej:

C’’=KSK’•Y-KSI•Y+Ca=(KSK’-KSI)•Y+Ca =KSK”•Y+Ca.

gdzie KSK” oznacza KSK dóbr krajowych z PKB (z Y) w gospo-darce otwartej.

KSK”=KSK’-KSI

47

C’’=KSK’•Y-KSI•Y+Ca=(KSK’-KSI)•Y+Ca =KSK”•Y+Ca.

KSK”=KSK’-KSI

KSK”<KSK’, więc nachylenie wykresu funkcji konsumpcji w ot-wartej gospodarce z państwem, CPL”=KSK”•Y+Ca (a zatem także nachylenie wykresu AEPL), jest mniejsze niż wykresu funkcji kon-sumpcji w gospodarce zamkniętej, CPL = KSK’•Y+Ca.

AEPL

Y

AEPL’

ΔYb

0

AEPL”

X

C+I+G

45°

48

MNOŻNIK W GOSPODARCE OTWARTEJ

Tym razem z każdego złotego dodatkowego dochodu wydatki na dobra krajowe zwiększa [KSK”=(KSK’-KSI)] złotych.

1.ΔI

2.KSK”•ΔI

3.(KSK”• ΔI)•KSK”=KSK”2•ΔI

4.KSK”2•ΔI•KSK”=KSK”3•ΔI

…………………………………

Zatem mnożnik w gospodarce otwartej jest mniejszy niż mnożnik w gospodarce zamkniętej (z państwem):

M”=1/(1-KSK”)=1/[(1-(KSK’-KSI)] =1/(1-KSK’+KSI)

Także handel zagraniczny okazuje się zatem „automatycznym sta-bilizatorem” gospodarki.

49ZADANIE W pewnej zamkniętej gospodarce „keynesowskiej” C = 0,6Yd; t = 0,3; G = I = 290. a) Po „otwarciu” tej gospodarki okazało się, że NX = 87 a KSI = 0,2 (inne wielkości się nie zmieniły); o ile zmieniła się wielkość produkcji odpowiadająca równowadze?


Przed „otwarciem” gospodarki YE=1000, a po „otwarciu” YE=1150.

b) Przy jakiej wielkości produkcji import równa się eksportowi?




Eksport, X, obliczymy, korzystając z równania: NX = X – Z. W sta-nie równowagi NX = 87, a Z = 0,2.1150 = 230. Wynika stąd, że eks-port, X, w tej gospodarce jest równy NX + Z = 87 + 230 = 317. Eks-port jest równy importowi przy wielkości produkcji 1585. Wszak 0,2.1585 = 317.

c) Na rysunku pokaż zależność planowanych zagregowanych wy-datków od wielkości produkcji przed (AEPL) i po (AEPL’) „otwar-ciu” gospodarki.




Eksport, X, obliczymy, korzystając z równania: NX = X – Z. W sta-nie równowagi NX = 87, a Z = 0,2.1150 = 230. Wynika stąd, że eks-port, X, w tej gospodarce jest równy NX + Z = 87 + 230 = 317. Eks-port jest równy importowi przy wielkości produkcji 1585. Wszak 0,2.1585 = 317.

c) Na rysunku pokaż zależność planowanych zagregowanych wy-datków od wielkości produkcji przed (AEPL) i po (AEPL’) „otwar-ciu” gospodarki. Po „otwarciu” gospodarki linia AEPL przesuwa się równolegle do góry a jej nachylenie względem osi poziomej układu współrzęd-nych maleje.

d) Zaznacz wielkość produkcji z pytania (b).

AEPL

AEPL’

Y1=1585

AEPL

Y0


c) Na rysunku pokaż zależność planowanych zagregowanych wy-datków od wielkości produkcji przed (AEPL) i po (AEPL’) „otwar-ciu” gospodarki. Po „otwarciu” gospodarki linia AEPL przesuwa się równolegle do góry a jej nachylenie względem osi poziomej układu współrzęd-nych maleje.

d) Zaznacz wielkość produkcji z pytania (b).

Y1 = 1585 jest wielkością produkcji, dla której import zrównuje się z eksportem. Przecież tylko dla wielkości produkcji, przy której NX = 0, linie zagregowanych wydatków charakteryzujące tę gospodarkę przed [AEPL = 0,6(1 – 0,3) Y + 290 + 290] i po „otwarciu” [AEPL’ = 0,6(1 – 0,3) Y – 0,2Y + 290 + 290 + 317] przecinają się [0,6(1 – 0,3) 1585 + 290 + 290 = 0,6(1 – 0,3) 1585 - 0,21585 + 290 + 290 + 317].

AEPL

AEPL’

Y1=1585

AEPL

Y0

Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro-ekonomii, :)…

Documents

Transcript of Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro-ekonomii, :)…