1

Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikroekonomii, :)…

2

KONSUMENT

3

Omówimy po kolei:

1. MOŻLIWOŚCI KONSUMENTA,

2. CHĘCI KONSUMENTA

3. DECYZJĘ KONSUMENTA O TYM, KTÓRY ZESTAW (KO-SZYK) KUPOWANYCH DÓBR JEST NAJLEPSZY.

4

MOŻLIWOŚCI KONSUMENTA

5

Niech:

1.Konsument ma do czynienia tylko z 2 dobrami (X, Y).

6

Niech:

1. Konsument ma do czynienia tylko z 2 dobrami (X, Y).

2. Dobro X kosztuje 2 za jednostkę.

7

Niech:

1. Konsument ma do czynienia tylko z 2 dobrami (X, Y).

2. Dobro X kosztuje 2 za jednostkę.

3. Dobro Y kosztuje 4 za jednostkę.

8

Niech:

1. Konsument ma do czynienia tylko z 2 dobrami (X, Y).

2. Dobro X kosztuje 2 za jednostkę.

3. Dobro Y kosztuje 4 za jednostkę.

4. Dochód konsumenta wynosi 20.

9

W takiej sytuacji możliwości konsumenta opisuje LINIA OGRANI-CZENIA BUDŻETOWEGO (LOB).

10

LINIA OGRANICZENIA BUDŻETOWEGO pokazuje najlepsze (największe) koszyki dobr, które może nabyć konsument, rozporzą-dzający określonym dochodem.

11

LINIA OGRANICZENIA BUDŻETOWEGO pokazuje najlepsze (największe) koszyki dobr, które może nabyć konsument, rozporzą-dzający określonym dochodem.

Punkty LINII OGRANICZENIA BUDŻETOWEGO wskazują mak-symalną możliwą do nabycia ilość jednego dobra przy danej ku-pionej ilości drugiego dobra.

12

Oto miara nachylenia LOB:

13

Przesunięcia i zmiany nachylenia LOB

14

Przesunięcia i zmiany nachylenia LOB

15

CHĘCI KONSUMENTA

16

Zakładamy, że „racjonalny” konsument:

1. Zachowuje się logicznie i maksymalizuje zadowolenie („użyteczność”, ang. utility) z kupowanego koszyka dóbr.

17

Zakładamy, że „racjonalny” konsument:

1. Zachowuje się logicznie i maksymalizuje zadowolenie („użyteczność”, ang. utility) z kupowanego koszyka dóbr.

2. Dostrzega i ocenia wszystkie koszyki dóbr.

18

Zakładamy, że „racjonalny” konsument:

1. Zachowuje się logicznie i maksymalizuje zadowolenie („użyteczność”, ang. utility) z kupowanego koszyka dóbr.

2. Dostrzega i ocenia wszystkie koszyki dóbr.

3. Woli więcej, a nie mniej dóbr.

19

Zakładamy, że „racjonalny” konsument:

1. Zachowuje się logicznie i maksymalizuje zadowolenie („użyteczność”, ang. utility) z kupowanego koszyka dóbr.

2. Dostrzega i ocenia wszystkie koszyki dóbr.

3. Woli więcej, a nie mniej dóbr.

20

W tej sytuacji gusty kosumenta będziemy opisywać FUNK-CJAMI UŻYTECZNOŚCI i MAPAMI GUSTÓW konsu-menta.

21

FUNKCJA UŻYTECZNOŚCI jest to reguła, która koszykom dóbr przyporządkowuje tym większe liczby (WSKAŹNIKI UŻYTECZNOŚCI), im wyżej ocenia je konsument.

22

Przykłady FUNKCJI UŻYTECZNOŚCI:

U(x, y) = x + y

A: (5, 8)

B: (14, 0)

23

„MAPA” GUSTÓW KONSUMENTA składa się z KRZY-WYCH OBOJĘTNOŚCI” (na prawdziwej mapie ich odpo-wiednikiem są POZIOMICE).

Na KRZYWEJ (LINII) OBOJĘTNOŚCI leżą punk-ty, odpowiadające koszykom dóbr O RÓWNEJ

UŻYTECZNOŚCI.

24

Znając FUNKCJIĘ UŻYTECZNOŚCI możemy ustalić rów-nania różnych krzywych obojętności.

25Przykład:

Powiedzmy, że dla kogoś o gustach: U(x, y) = x + y chcemy znaleźć krzywą obojętności, czyli zbiór koszyków (x, y) o wskaźniku użyteczności: U(x, y)= 3.

Skoro:

U(x, y) = x + y

U(x, y) = 3 x + y = 3, więc: y = -x + 3.

Spełniające równanie „y = -x + 3” koszyki dóbr mają taki sam wskaźnik użyteczności 3.

26

U(x, y) = x + y

U(x, y) = 3

Różnym poziomom wskaźnika użyteczności U(x, y) odpowia-dają różne krzywe obojętności.

x + y = 3, więc: y = -x + 3.

27

Linie U1, U2, U3, U4 to przykłady linii obojętności. Na każdej z nich leżą punkty odpowiadające koszykom dóbr o równej użyteczności. Jednak koszyki dobr z różnych linii obojętności mają różne wskaźniki użyteczności.

28

Założenia o „racjonalności” konsumenta , a „mapa gustów” konsumenta

Przypominam. „Racjonalny” konsument:

1. Zachowuje się logicznie i maksymalizuje zadowolenie

(„użyteczność”) z kupowanego koszyka dóbr.

2. Dostrzega i ocenia wszystkie koszyki dóbr.

3. Woli więcej, a nie mniej dóbr.

29

PO PIERWSZE, to, że konsument zachowuje się logicznie i maksymalizuje zadowolenie („użyteczność”) z kupowanego koszyka dóbr stanowi warunek istnienia krzywych obojęt-ności i złożonej z nich „mapy gustów” konsumenta.

30

A>B

B>C

C>A

A? Nie: C!

B? Nie: A!

C? Nie: B!

Konsument, który nie zachowuje się logicznie, nie jest w sta-nie zmaksymalizować swego zadowolenia („użyteczności”). Nie istnieje wtedy „mapa” gustów tego konsumenta, na któ-rej można by wskazać najlepszy koszyk dóbr.

31

PO DRUGIE, skoro konsument dostrzega i ocenia wszystkie koszyki dóbr, to na „mapie” jego gustów nie ma „białych plam”.

32

PO TRZECIE, skoro konsument „woli więcej, nie mniej, to:

1. Linie obojętności są NACHYLONE UJEMNIE.

2. Linie obojętności NIE PRZECINAJĄ SIĘ.

3. Liniom obojętności BARDZIEJ ODDALONYM od począt-ku układu współrzędnych ODPOWIADAJĄ WIĘKSZE PO-ZIOMY UŻYTECZNOŚCI.

33

Skoro konsument „woli więcej, nie mniej, to:

1. Linie obojętności są NACHYLONE UJEMNIE.

34Skoro konsument „woli więcej, nie mniej, to:

1. Linie obojętności są NACHYLONE UJEMNIE.

2. Linie obojętności NIE PRZECINAJĄ SIĘ.

35Skoro konsument „woli więcej, nie mniej, to:

1. Linie obojętności są NACHYLONE UJEMNIE.

2. Linie obojętności NIE PRZECINAJĄ SIĘ.

3. Liniom obojętności BARDZIEJ ODDALONYM od po-czątku układu współrzędnych ODPOWIADAJĄ WIĘKSZE POZIOMY UŻYTECZNOŚCI.

36

A teraz wzbogacimy zestaw założeń o osobowości naszego konsumenta, aby opis jego zachowań lepiej odpowiadał rze-czywistości. OTO NOWE ZAŁOŻENIE:

Konsument ceni to, czego ma mało, a lekceważy to, czego ma dużo.

37

Spełnienie warunku, że konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo, WYMAGA, ABY NA RYSUNKU KRZYWE OBOJĘTNOŚCI BYŁY „WYPUKŁE” (W KIERUNKU POCZĄTKU UKŁADU WSPÓŁRZĘDNYCH).

38

Spełnienie warunku, że konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo, wymaga, aby na rysunku krzywe obojętności były „wypukłe” (w kie-runku początku układu współrzędnych).

ΔY > ΔY’ !

39

Spełnienie warunku, że konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo, wymaga, aby na rysunku krzywe obojętności były „wypukłe” (w kie-runku początku układu współrzędnych).

40

Spełnienie warunku, że konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo, wymaga, aby na rysunku krzywe obojętności były „wypukłe” (w kie-runku początku układu współrzędnych).

ΔY = ΔY’ !

41

Spełnienie warunku, że konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo, wymaga, aby na rysunku krzywe obojętności były „wypukłe” (w kie-runku początku układu współrzędnych).

42

Spełnienie warunku, że konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo, wymaga, aby KRAŃCOWA STOPA SUBSTYTUCJI DOBRA Y DOB-REM X MALAŁA.

43

KRAŃCOWA STOPA SUBSTYTUCJI dobra Y dobrem X, ∆Y1/∆X1, jest to stosunek porcji dobra Y, z której konsument musi zrezygnować, aby niewielka dodatkowa porcja dobra X nie zmieniła oceny jego koszyka, do tej właśnie porcji dobra X.

44

KRAŃCOWA STOPA SUBSTYTUCJI

∆Y1/∆X1

45

KRAŃCOWA STOPA SUBSTYTUCJI

∆Y1/∆X1

46

Pomyśl o takiej oto sytuacji:1. ∆X1, ∆X2, ∆X3 … ∆X1 = ∆X2 = ∆X3 …

2. ∆Y1, ∆Y2, ∆Y3 … ∆Y1 > ∆Y2 > ∆Y3 …

47

Pomyśl o takiej oto sytuacji:1. ∆X1, ∆X2, ∆X3 … ∆X1 = ∆X2 = ∆X3 …

2. ∆Y1, ∆Y2, ∆Y3 … ∆Y1 > ∆Y2 > ∆Y3 …

Co powiesz o ilorazach: ∆Y1/∆X1 , ∆Y2/∆X2 , ∆Y3/∆X3 … ???

48

Pomyśl o takiej oto sytuacji:1. ∆X1, ∆X2, ∆X3 … ∆X1 = ∆X2 = ∆X3 …

2. ∆Y1, ∆Y2, ∆Y3 … ∆Y1 > ∆Y2 > ∆Y3 …

One MALEJĄ!∆Y1/∆X1 > ∆Y2/∆X2 > ∆Y3/∆X3 …

49

Zauważ, że krańcowa stopa substytucji dobra Y dobrem X, ∆Y1/∆X1, maleje w miarę wzrostu ilości dobra X i spadku ilości dobra Y w koszyku. (Dokładniej: maleje jej wartość bezwzględna).

50

Okazuje się, że te TRZY ZDANIA:

1. „Konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo”;

51

Okazuje się, że te TRZY ZDANIA:

1. „Konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo”;

2. „Krzywe obojętności są wypukłe w kierunku początku uk-ładu współrzędnych”;

52

Okazuje się, że te TRZY ZDANIA:

1. „Konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo”;

2. „Krzywe obojętności są wypukłe w kierunku początku uk-ładu współrzędnych”;

3. „Krańcowa stopa substytucji maleje w miarę wzrostu ilości dobra X i spadku ilości dobra Y”

53

Okazuje się, że te TRZY ZDANIA:

1. „Konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo”;

2. „Krzywe obojętności są wypukłe w kierunku początku uk-ładu współrzędnych”;

3. „Krańcowa stopa substytucji maleje w miarę wzrostu ilości dobra X i spadku ilości dobra Y”

NAZYWAJĄ TEN SAM STAN RZECZY.

54

Pomyślmy teraz o nachyleniu „wypukłych” krzywych obojęt-ności („poziomic zadowolenia”) i o krańcowej stopie substy-tucji…

Nachylenie krzywej obojętności a krańcowa stopa substytucji

a) Nachylenie krzywej obojętności

Nachylenie krzywej obojętności a krańcowa stopa substytucji

a) Nachylenie krzywej obojętności

b) Krańcowa stopa substytucji

Nachylenie krzywej obojętności a krańcowa stopa substytucji

a) Nachylenie krzywej obojętności

b) Krańcowa stopa substytucji

b) Krańcowa stopa substytucji

Krańcowa stopie substytucji jest miarą nachylenia krzywej obojętności w konkretnym punkcie tej krzywej (czyli dla konkretnego koszyka dóbr posiadanego przez konsumenta, o którego krzywą obojętności chodzi).

59

DECYZJA KONSUMENTA O WYBORZE NAJLEPSZEGO ZESTAWU (KOSZYKA) DÓBR

(SECRET OF HAPPINESS, )

60

OPTYMALNY KOSZYK DÓBR odpowiada takiemu punk-towi na linii ograniczenia budżetowego, w którym jest ona STYCZNA do krzywej obojętności!

61

Punkt równowagi konsumenta

62

Punkt równowagi konsumenta

Punkt (koszyk), dla którego ta styczność zachodzi, czyli ko-

szyk, w którym: Px/Py = ∆Y/∆X, musi być optymalny, bo pun-

kty (koszyki, w których: Px/Py ≠ ∆Y/∆X, nie są optymalne!

63

Punkt równowagi konsumenta

Punkt (koszyk), dla którego ta styczność zachodzi, czyli ko-

szyk, w którym: Px/Py = ∆Y/∆X, musi być optymalny, bo pun-

kty (koszyki, w których: Px/Py ≠ ∆Y/∆X, nie są optymalne!

Jeśli: Px/Py ≠ ∆Y/∆X, to: Px●∆X ≠ Py●∆Y. Wtedy albo:

a) Px●∆X > Py●∆Y

albo:

b) Px●∆X < Py●∆Y.

64

ZASTOSUJMY POWSTAŁY JĘ-ZYK W CELU OPISANIA ZA-CHOWANIA KONSUMENTA…

65Konsument a zmiany dochodu

66Konsument a zmiany dochodu

67Ścieżki wzrostu dochodu

68Ścieżki wzrostu dochodu

69

A teraz analizie poddajmy wpływ zmiany ceny dobra na za-chowanie konsument.

Wzrost ceny zwykle powoduje spadek zapotrzebowania...

70

Jednak w przypadku DOBRA GIFFENA zapotrzebowanie na drożejące dobro rośnie.

71

Nazwa „dobra Giffena” pochodzi od nazwiska Roberta Gif-fena, brytyjskiego ekonomisty, który w XIX w. badał popyt na mięso i chleb najuboższych rodzin irlandzkich. Istnienie tych dóbr nie zostało udowodnione empirycznie.

72

Aby lepiej zrozumieć reakcje zapotrzbowania na dobro na zmiany ceny tego dobra (a także fenomen dóbr Giffena) roz-różnimy teraz EFEKT SUBSTYTUCYJNY oraz EFEKT DOCHODOWY zmiany ceny.

73

Po zmianie ceny dobra zmiana popytu konsumenta zachodzi zarówno NA SKUTEK ZMIANY RELACJI CEN nabywa-nych dóbr, jak i NA SKUTEK ZMIANY REALNEGO DO-CHODU konsumenta.

74

Zmianę popytu konsumenta zachodzącą WYŁĄCZNIE pod wpływem zmiany relacji cen nabywanych dóbr nazywamy EFEKTEM SUBSTYTUCYJNYM zmiany ceny.

75

Efekt substytucyjny: A B

76

Zmianę popytu konsumenta spowodowaną WYŁĄCZNIE przez wywołaną ruchem ceny zmianę jego realnego dochodu nazywamy EFEKTEM DOCHODOWYM zmiany ceny.

77

Efekt dochodowy: B C

78

Efekt substytucyjny i efekt dochodowy: A B C.

79ZADANIEDochód konsumenta, który nie oszczędza, wynosi 120, cena X wy-nosi 8, a cena Y równa się 12. a) Narysuj LOB tego konsumenta.

80Dochód konsumenta, który nie oszczędza, wynosi 120, cena X wyno-si 8, a cena Y równa się 12. a) Narysuj LOB tego konsumenta. a) LOB została przedstawiona na rysunku. Współrzędne punktów L i N znajdujemy, dzieląc dochód konsumenta przez ceny dóbr (L: 120/8=15; N: 120:12=10). Nachylenie LOB jest równe 0N/0L, czyli odpowiada relacji cen dóbr X i Y (0N/0L=10/15=2/3).

81Dochód konsumenta, który nie oszczędza, wynosi 120, cena X wyno-si 8, a cena Y równa się 12. a) Narysuj LOB tego konsumenta. a) LOB została przedstawiona na rysunku. Współrzędne punktów L i N znajdujemy, dzieląc dochód konsumenta przez ceny dóbr (L: 120/8=15; N: 120:12=10). Nachylenie LOB jest równe 0N/0L, czyli odpowiada relacji cen dóbr X i Y (0N/0L=10/15=2/3).

b) Gusty konsumenta są takie, że w przypadku X efekt substytucyj-ny podwyżki ceny dobra X ma odwrotny kierunek niż efekt docho-dowy i jest od niego słabszy. Narysuj tę sytuację. Co powiesz o X?

82

b) Gusty konsumenta są takie, że w przypadku X efekt substytucyj-ny podwyżki ceny dobra X ma odwrotny kierunek niż efekt docho-dowy i jest od niego słabszy. Narysuj tę sytuację. Co powiesz o X? X jest dobrem niższego rzędu. Efekt substytucyjny jest dla tego dobra skierowany odwrotnie niż dochodowy. Po wzroście ceny X pod wpływem efektu substytucyjnego popyt na X maleje (z XE do XB), a wskutek efektu dochodowego – wzrasta (z XB do XE’). X to dobro Giffena, bo efekt substytucyjny jest słabszy niż dochodowy. Wzrost ceny zwiększa zapotrzebowanie na to dobro (przejście z E do E’).