Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro-ekonomii, :)…

1

Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro-ekonomii, :)…

2

I N F L A C J A

3

INFLACJA jest to wzrost przeciętnej ceny dóbr w pewnym okresie.

Co to znaczy „przeciętnej ceny”?

- WSKAŹNIK CEN KONSUMENTA (Consumer Price Index – CPI);

- WSKAŹNIK CEN PRODUCENTA (Producer Price Index – PPI);

- DEFLATOR…

4

DEFLATOR

DEFLATOR = (PKBN/PKBR)•100

Jeśli DEFLATOR równa się np. 203,2, oznacza to, że ceny wszyst-kich dóbr wliczanych do PKB (a nie ceny konsumpcyjnych dóbr-reprezentantów) wzrosły przeciętnie o 103,2%...

5Inflacja w Stanach Zjednoczonych, 1870-1995 (poprzedni rok = 100).

8

Miesiące 1989 1990 1991 1992

StyczeńLutyMarzecKwiecieńMajCzerwiecLipiecSierpieńWrzesieńPaździernikListopadGrudzień

11,07,98,19,87,26,19,5

39,534,454,822,417,7

79,623,84,37,54,63,43,61,84,65,74,95,9

12,76,74,52,72,74,90,10,64,33,23,23,1

7,51,82,03,74,01,61,42,75,33,02,32,2

Ceny towarów i usług konsumpcyjnych w Polsce w latach 1989 – 1992 (wzrost w % w stosunku do poprzedniego miesiąca)

Źródło: „Biuletyn Statystyczny GUS” 1991, nr 5, s. 15 i nr 11, s. 15; 1993, nr 1, s. 18.

9

Kraje 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009Australia 4,5 4,4 3,0 2,8 2,3 2,7 3,5 2,3 4,4 1,8Czechy 3,8 4,7 1,8 0,1 2,8 1,8 1,9 2,8 6,3 1,0Francja 1,8 1,8 1,9 2,2 2,3 1,9 1,9 1,6 3,2 0,1Hiszpania 3,5 2,8 3,6 3,1 3,1 3,4 3,6 2,8 4,1 -0,3Japonia -0,8 -0,7 -0,9 -0,3 0,0 -0,3 0,3 0,0 1,4 -1,4Meksyk 9,5 6,4 5,0 4,5 4,7 4,0 3,6 4,0 5,1 5,3Niemcy 1,4 1,9 1,4 1,0 1,8 1,9 1,8 2,3 2,8 0,1POLSKA 10,1 5,5 1,9 0,8 3,5 2,1 1,0 2,5 4,2 3,5USA 3,4 2,8 1,6 2,3 2,7 3,4 3,2 2,9 3,8 -0,3

Szwajcaria 1,6 1,0 0,6 0,6 0,8 1,2 1,0 0,7 2,4 -0,4Szwecja 1,3 2,7 1,9 2,3 1,0 0,8 1,5 1,7 3,3 2,3Węgry 9,8 9,2 5,3 4,6 6,8 3,6 3,9 7,9 6,1 4,2

W. Brytania 0,9 1,2 1,3 1,4 1,3 2,0 2,3 2,3 3,6 2,2

Inflacja w różnych krajach w latach 2000–2006 (CPI) (w % w porównaniu z poprzednim rokiem)

Źródło: IMF, World Economic Outlook, Database for April 2010.

Przyjrzyj się rysunkowi poniżej i wskaż okres po II wojnie świato-wej, w którym w Polsce trwała: a) Inflacja galopująca. b) Inflacja pełzająca. c) Inflacja czysta. d) Deflacja. e) Dezinflacja. f) Hiperinflacja. g) Inflacja korekcyjna. h) Inflacja jawna. i) Inflacja ukryta. j) Inflacja bazowa. Za każdym razem uzasadnij swoje opinie.

Odmiany inflacji

Przyjrzyj się rysunkowi poniżej i wskaż okres po II wojnie świato-wej, w którym w Polsce trwała: a) INFLACJA GALOPUJĄCA. b) Inflacja pełzająca. c) Inflacja czysta. d) Deflacja. e) Dezinflacja. f) Hiperinflacja. g) Inflacja korekcyjna. h) Inflacja jawna. i) Inflacja ukryta. j) Inflacja bazowa. Za każdym razem uzasadnij swoje opinie.

a) Na przykład 1989 r.

Przyjrzyj się rysunkowi poniżej i wskaż okres po II wojnie świato-wej, w którym w Polsce trwała: a) Inflacja galopująca. b) INFLACJA PEŁZAJĄCA. c) Inflacja czysta. d) Deflacja. e) Dezinflacja. f) Hiperinflacja. g) Inflacja korekcyjna. h) Inflacja jawna. i) Inflacja ukryta. j) Inflacja bazowa. Za każdym razem uzasadnij swoje opinie.

a) Na przykład 1989 r. b) Na przykład druga połowa lat siedemdziesiątych XX w.

Przyjrzyj się rysunkowi poniżej i wskaż okres po II wojnie świato-wej, w którym w Polsce trwała: a) Inflacja galopująca. b) Inflacja pełzająca. c) INFLACJA CZYSTA. d) Deflacja. e) Dezinflacja. f) Hiperinflacja. g) Inflacja korekcyjna. h) Inflacja jawna. i) Inflacja ukryta. j) Inflacja bazowa. Za każdym razem uzasadnij swoje opinie.

a) Na przykład 1989 r. b) Na przykład druga połowa lat siedemdziesiątych XX w. c) Taka inflacja w praktyce się nie zdarza.

Przyjrzyj się rysunkowi poniżej i wskaż okres po II wojnie świato-wej, w którym w Polsce trwała: a) Inflacja galopująca. b) Inflacja pełzająca. c) Inflacja czysta. d) DEFLACJA. e) Dezinflacja. f) Hiperinflacja. g) Inflacja korekcyjna. h) Inflacja jawna. i) Inflacja ukryta. j) Inflacja bazowa. Za każdym razem uzasadnij swoje opinie.

a) Na przykład 1989 r. b) Na przykład druga połowa lat siedemdziesiątych XX w. c) Taka inflacja w praktyce się nie zdarza. d) Na przykład 1954 r.

Przyjrzyj się rysunkowi poniżej i wskaż okres po II wojnie świato-wej, w którym w Polsce trwała: a) Inflacja galopująca. b) Inflacja pełzająca. c) Inflacja czysta. d) Deflacja. e) DEZINFLACJA. f) Hiperinflacja. g) Inflacja korekcyjna. h) Inflacja jawna. i) Inflacja ukryta. j) Inflacja bazowa. Za każdym razem uzasadnij swoje opinie.

a) Na przykład 1989 r. b) Na przykład druga połowa lat siedemdziesiątych XX w. c) Taka inflacja w praktyce się nie zdarza. d) Na przykład 1954 r. e) Na przykład, rok 1991.

Przyjrzyj się rysunkowi poniżej i wskaż okres po II wojnie świato-wej, w którym w Polsce trwała: a) Inflacja galopująca. b) Inflacja pełzająca. c) Inflacja czysta. d) Deflacja. e) Dezinflacja. f) HIPER-INFLACJA. g) Inflacja korekcyjna. h) Inflacja jawna. i) Inflacja ukryta. j) Inflacja bazowa. Za każdym razem uzasadnij swoje opinie.

a) Na przykład 1989 r. b) Na przykład druga połowa lat siedemdziesiątych XX w. c) Taka inflacja w praktyce się nie zdarza. d) Na przykład 1954 r. e) Na przykład, rok 1991. f) Nie wystąpiła (patrz Philipa Cagana definicja hiperinflacji).

Przyjrzyj się rysunkowi poniżej i wskaż okres po II wojnie świato-wej, w którym w Polsce trwała: a) Inflacja galopująca. b) Inflacja pełzająca. c) Inflacja czysta. d) Deflacja. e) Dezinflacja. f) Hiperin-flacja. g) INFLACJA KOREKCYJNA. h) Inflacja jawna. i) Inflacja ukryta. j) Inflacja bazowa. Za każdym razem uzasadnij swoje opinie.

a) Na przykład 1989 r. b) Na przykład druga połowa lat siedemdziesiątych XX w. c) Taka inflacja w praktyce się nie zdarza. d) Na przykład 1954 r. e) Na przykład, rok 1991. f) Nie wystąpiła (patrz Philipa Cagana definicja hiperinflacji). g) Przełom lat 1989-1990.

Przyjrzyj się rysunkowi poniżej i wskaż okres po II wojnie świato-wej, w którym w Polsce trwała: a) Inflacja galopująca. b) Inflacja pełzająca. c) Inflacja czysta. d) Deflacja. e) Dezinflacja. f) Hiperin-flacja. g) Inflacja korekcyjna. h) INFLACJA JAWNA. i) Inflacja ukryta. j) Inflacja bazowa. Za każdym razem uzasadnij swoje opinie.

a) Na przykład 1989 r. b) Na przykład druga połowa lat siedemdziesiątych XX w. c) Taka inflacja w praktyce się nie zdarza. d) Na przykład 1954 r. e) Na przykład, rok 1991. f) Nie wystąpiła (patrz Philipa Cagana definicja hiperinflacji). g) Przełom lat 1989-1990. h) Przełom lat 1989-1990.

Przyjrzyj się rysunkowi poniżej i wskaż okres po II wojnie świato-wej, w którym w Polsce trwała: a) Inflacja galopująca. b) Inflacja pełzająca. c) Inflacja czysta. d) Deflacja. e) Dezinflacja. f) Hiperin-flacja. g) Inflacja korekcyjna. h) Inflacja jawna. i) INFLACJA UKRYTA. j) Inflacja bazowa. Za każdym razem uzasadnij swoje opinie.

a) Na przykład 1989 r. b) Na przykład druga połowa lat siedemdziesiątych XX w. c) Taka inflacja w praktyce się nie zdarza. d) Na przykład 1954 r. e) Na przykład, rok 1991. f) Nie wystąpiła (patrz Philipa Cagana definicja hiperinflacji). g) Przełom lat 1989-1990. h) Przełom lat 1989-1990. i) Kolejki w drugiej połowie lat siedemdziesiątych XX w.

Przyjrzyj się rysunkowi poniżej i wskaż okres po II wojnie świato-wej, w którym w Polsce trwała: a) Inflacja galopująca. b) Inflacja pełzająca. c) Inflacja czysta. d) Deflacja. e) Dezinflacja. f) Hiperin-flacja. g) Inflacja korekcyjna. h) Inflacja jawna. i) Inflacja ukryta. j) INFLACJA BAZOWA. Za każdym razem uzasadnij swoje opinie.

a) Na przykład 1989 r. b) Na przykład druga połowa lat siedemdziesiątych XX w. c) Taka inflacja w praktyce się nie zdarza. d) Na przykład 1954 r. e) Na przykład, rok 1991. f) Nie wystąpiła (patrz Philipa Cagana definicja hiperinflacji). g) Przełom lat 1989-1990. h) Przełom lat 1989-1990. i) Kolejki w drugiej połowie lat siedemdziesiątych XX w. j) Inflacja bazowa trwała bez przerwy w całym okresie 1950-2000, choć nie zawsze była mierzona.

21ZADANIECzy inflacja zmienia sposób spełniania przez pieniądz funkcji: (dlaczego? podaj przykłady): a) ŚRODKA PŁATNICZEGO?

22ZADANIECzy inflacja zmienia sposób spełniania przez pieniądz funkcji (dlaczego? podaj przykłady): a) ŚRODKA PŁATNICZEGO?

Tak. Kiedy inflacja jest wysoka, pieniądz szybko traci wartość. Ci, którzy przyjmują zapłatę w pieniądzu, tracą, bo posiadacze zaso-bów środka płatniczego płacą podatek inflacyjny. Trwa UCIECZKA OD PIENIĄDZA, ludzie rozglądają się za lepszym środkiem wymia-ny.

Np. w Polsce u schyłku lat 80. XX w. środkiem wymiany stał się $. Taki proces może się zakończyć powrotem do transakcji barterowych i zanikiem korzyści z istnienia pieniądza.

23ZADANIECzy inflacja zmienia sposób spełniania przez pieniądz funkcji (dlaczego? podaj przykłady): a) Środka płatniczego?

Tak. Kiedy inflacja jest wysoka, pieniądz szybko traci wartość. Ci, którzy przyjmują zapłatę w pieniądzu, tracą, bo posiadacze zaso-bów środka płatniczego płacą podatek inflacyjny. Trwa ucieczka od pieniądza, ludzie rozglądają się za lepszym środkiem wymiany. Np. w Polsce u schyłku lat 80. XX w. środkiem wymiany stał się $. Taki proces może się zakończyć powrotem do transakcji barterowych i zanikiem korzyści z istnienia pieniądza. b) ŚRODKA MIERZENIA WARTOŚCI?

24ZADANIECzy inflacja zmienia sposób spełniania przez pieniądz funkcji (odpowiedzi uzasadnij; podaj przykłady): a) Środka płatniczego? Tak. Kiedy inflacja jest wysoka, pieniądz szybko traci wartość. Ci, którzy przyjmują zapłatę w pieniądzu, tracą, bo posiadacze zaso-bów środka płatniczego płacą podatek inflacyjny. Trwa ucieczka od pieniądza, ludzie rozglądają się za lepszym środkiem wymiany. Np. w Polsce u schyłku lat 80. XX w. środkiem wymiany stał się $. Taki proces może się zakończyć powrotem do transakcji barterowych i zanikiem korzyści z istnienia pieniądza. b) ŚRODKA MIERZENIA WARTOŚCI? Tak. Kiedy ceny zmieniają się bardzo szybko, kłopotliwe staje się in-formowanie nabywców o ich bieżącej wysokości. Używany do tej pory pieniądz przestaje być wygodną miarą wartości. Sprzedawcy szukają wówczas nowej miary wartości.

Na przełomie lat 80. i 90. XX w. w Polsce na jednym z większych bazarów świata, czyli na warszawskim Stadionie Dziesię-ciolecia, bez trudu można było spotkać ceny wyrażone np. w nie-mieckich markach.

25ZADANIECzy inflacja zmienia sposób spełniania przez pieniądz funkcji (od-powiedzi uzasadnij; podaj przykłady): a) Środka płatniczego? Tak. Kiedy inflacja jest wysoka, pieniądz szybko traci wartość. Ci, którzy przyjmują zapłatę w pieniądzu, tracą, bo posiadacze zaso-bów środka płatniczego płacą podatek inflacyjny. Trwa ucieczka od pieniądza, ludzie rozglądają się za lepszym środkiem wymiany. Np. w Polsce u schyłku lat 80. XX w. środkiem wymiany stał się $. Taki proces może się zakończyć powrotem do transakcji barterowych i zanikiem korzyści z istnienia pieniądza. b) Środka mierzenia wartości? Tak. Kiedy ceny zmieniają się bardzo szybko, kłopotliwe staje się in-formowanie nabywców o ich bieżącej wysokości. Używany do tej pory pieniądz przestaje być wygodną miarą wartości. Sprzedawcy szukają wówczas nowej miary wartości. Na przełomie lat 80. i 90. XX w. w Polsce na jednym z większych bazarów świata, czyli na warszawskim Stadionie Dziesięciolecia, bez trudu można było spotkać ceny wyrażone np. w niemieckich markach. c) ŚRODKA GROMADZENIA OSZCZĘDNOŚCI?

26ZADANIECzy inflacja zmienia sposób spełniania przez pieniądz funkcji (od-powiedzi uzasadnij; podaj przykłady): a) Środka płatniczego? Tak. Kiedy inflacja jest wysoka, pieniądz szybko traci wartość. Ci, którzy przyjmują zapłatę w pieniądzu, tracą, bo posiadacze zaso-bów środka płatniczego płacą podatek inflacyjny. Trwa ucieczka od pieniądza, ludzie rozglądają się za lepszym środkiem wymiany. Np. w Polsce u schyłku lat 80. XX w. środkiem wymiany stał się $. Taki proces może się zakończyć powrotem do transakcji barterowych i zanikiem korzyści z istnienia pieniądza.

b) Środka mierzenia wartości? Tak. Kiedy ceny zmieniają się bardzo szybko, kłopotliwe staje się in-formowanie nabywców o ich bieżącej wysokości. Używany do tej pory pieniądz przestaje być wygodną miarą wartości. Sprzedawcy szukają wówczas nowej miary wartości. Na przełomie lat 80. i 90. XX w. w Polsce na jednym z większych bazarów świata, czyli na warszawskim Stadionie Dziesięciolecia, bez trudu można było spot-kać ceny wyrażone np. w niemieckich markach. c) ŚRODKA GROMADZENIA OSZCZĘDNOŚCI? Tak. Próba oszczędzania w pieniądzu, który - pod wpływem inflacji - szybko traci siłę nabywczą, zwykle kończy się utratą znacznej częś-ci oszczędności. Przekonało się o tym wielu Polaków trzymających swoje złotówki w państwowych bankach u schyłku 80. lat XX w. Znowu - w takiej sytuacji rolę środka oszczędzania przejmują inne dobra. W końcu lat 80. Polacy oszczędzali np. w wódce, meblach lub w wykupionym ze sklepu cukrze.

27

Zdaniem zwolenników ILOŚCIOWEJ TEORII PIENIĄDZA przyczyną inflacji jest (ceteris paribus) wzrost ilości pieniądza w gospodarce.

ILOŚCIOWĄ TEORIĘ PIENIĄDZA często prezentuje się, wyko-rzystując RÓWNANIE WYMIANY FISHERA.

PRZYCZYNY INFLACJI

28

RÓWNANIE WYMIANY FISHERA (ang. quantuty equation of money) stwierdza, że w analizowanym okresie całkowite wydatki na zakup dóbr (M•V) są równe wartości nabytych dóbr (Y•P):

MSN•V = Y•Pgdzie: MSN to nominalna podaż pieniądza, P to ogólny poziom cen, V to szybkość obiegu pieniądza, Y to realna wartość produkcji (PKB).

29

SZYBKOŚĆ OBIEGU PIENIĄDZA, V, jest to liczba transakcji ob-sługiwanych przez jednostkę pieniądza przeciętnie w ciągu roku.

V = (Y•P)/MSN

30

MSN•V = Y•PRÓWNANIE WYMIANY FISHERA jest zawsze prawdziwe, bo: V = (Y•P)/MSN.

Niezależnie od tego, jakie wartości Y, P i MSN zaobserwujemy, z definicji V ma zawsze taką wartość, że MSN•V = Y•P.

31

Na przykład: Y = 4 chleby, P = 3 gb/bochenek, MSN = 6 gb.

Więc:

V = (Y•P)/MSN = (4•3)/6 = 2.

Więc:

MSN•V = Y•P, czyli 6•2 = 4•3.

32

Od czego zależy szybkość obiegu pieniądza , V, w gospodarce?

V = (Y•P)/MSN

33


1. Wysokość realnego oprocentowania, czyli koszt alternatywny trzymania pieniądza.

V = (Y•P)/MSN

34



2. Tempo inflacji (wzrost cen powoduje utratę siły nabywczej środka płatniczego; zatem: im szybciej rosną ceny, tym więk-sze jest tempo obiegu pieniądza w gospodarce).

V = (Y•P)/MSN

35




3. Częstotliwość wypłacania poborów (im bliżej do wypłaty, tym mniejszy jest potrzebny nam zapas środka płatniczego).

V = (Y•P)/MSN

36




3. Częstotliwość wypłacania poborów (im bliżej do wypłaty, tym mniejszy jest potrzebny nam zapas środka płatniczego).

4. Dostępność środków zgromadzonych na rachunkach banko-wych (sieć bankomatów, liczba miejsc akceptujących karty kredytowe itp.).

V = (Y•P)/MSN

37

Z równania MSN•V = Y•P wynika równanie:

rM+rV+rM•rV = rP + rY+rP•rY,

gdzie: rM, rV, rP, rY to stopy zmiany, odpowiednio: wielkości nominalnej podaży pieniądza, MSN, szybkości obiegu pieniądza, V, poziomu cen, P, i realnej wielkości produkcji, Y.

Oznacza to, ze suma stóp zmian MSN i V jest – W PRZYBLI-ŻENIU - równa sumie temp zmian Y i P.

rM+rV ≈ rP + rY.

38

Z równania wymiany MSN•V = Y•P wynikają dwa wnioski.

1. Zwiększenie podaży pieniądza, MSN, musi (CETERIS PARIBUS) powodować taki sam (w kategoriach procentowych) wzrost cen, P.

39


1. Zwiększenie podaży pieniądza, MSN, musi (CETERIS PARIBUS) powodować podobny (w kategoriach procentowych) wzrost cen, P. 2. Ewentualne różnice temp wzrostu ilości pieniądza, MSN, i cen, P, da się wytłumaczyć zmianami szybkości obiegu pieniądza, V, i re-alnej wielkości produkcji, Y.

40


1. Zwiększenie podaży pieniądza, MSN, musi (ceteris paribus) powo-dować podobny (w kategoriach procentowych) wzrost cen, P. 2. Ewentualne różnice temp wzrostu ilości pieniądza, MSN, i cen, P, da się wytłumaczyć zmianami szybkości obiegu pieniądza, V, i re-alnej wielkości produkcji.

A TO JEST WŁAŚNIE TEZA ZWOLENNIKÓW ILOŚCIOWEJ TEORII PIENIĄDZA!

41

POLITYKA BUDŻETOWA A INFLACJA

G↑→AE ↑→(AE>Yp) →P↑

42



MSN•V = Y•P

Ekspansywna polityka budżetowa powoduje, że po lewej stronie równania wymiany Fishera, zależnie od sposobu sfinansowania wydatków państwa: 1.ROŚNIE NOMINALNA PODAŻ PIENIĄDZA, MSN,

43

1. Rośnie nominalna podaż pieniądza, MSN…

Powiedzmy, że wzrost wydatków państwa, G, jest finansowany wy-łącznie dodatkową emisją pieniądza.

Np. rząd zdobywa środki, zmuszając bank centralny do emisji pieniądza i kupna rządowych papierów wartościowych.

Jeśli te papiery wartościowe nie zostaną WYSTERYLIZOWANE, czyli odsprzedane przez bank centralny np. bankom komercyjnym, nastąpi MONETYZACJA DEFICYTU (deficyt budżetu spowo-duje, że w gospodarce zwiększy się nominalna podaż pieniądza, MSN) i (zapewne) – ceteris paribus – poziom cen, P.

MSN•V = Y•P

44



MSN•V = Y•P

Ekspansywna polityka budżetowa powoduje, że po lewej stronie równania wymiany Fishera, zależnie od sposobu sfinansowania wydatków państwa: 1.Rośnie nominalna podaż pieniądza, MSN,

i (lub)

2. ROŚNIE SZYBKOŚĆ OBIEGU PIENIĄDZA, V.

45

…lub rośnie szybkość obiegu pieniądza, V…

Załóżmy, że dodatkowe wydatki państwa są finansowane emisją państwowych papierów wartościowych, kupowanych przez gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa na krajowym rynku kapi-tałowym.

W takiej sytuacji zwykle rośnie szybkość obiegu pieniądza, V, a więc także – ceteris paribus – poziom cen, P.

46

…lub rośnie szybkość obiegu pieniądza, V…

Załóżmy, że dodatkowe wydatki państwa są finansowane emisją państwowych papierów wartościowych, kupowanych przez gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa na krajowym rynku kapi-tałowym.

W takiej sytuacji zwykle rośnie szybkość obiegu pieniądza, V, a więc także – ceteris paribus – poziom cen, P.

Kiedy państwo finansuje swoje wydatki emisją długu publicznego, prywatne oszczędności stosunkowo szybko zamieniają się w wydatki państwa. Przekształcenie prywatnych oszczędności w prywatne in-westycje, które zwykle dokonuje się dzięki systemowi finansowemu, trwałoby dłużej.

MSN•V = Y•P

47

Zarówno monetyzacja deficytu budżetowego i spowodowany nią wzrost MSN, jak i zwiększenie się szybkości obiegu pieniądza, V, mogą zostać zneutralizowane zmniejszeniem przez bank centralny nominalnej podaży pieniądza, MSN, w gospodarce…

48

Oczywiście, ekspansja budżetowa jest groźniejsza w gospodarce „klasycznej” niż w „keynesowskiej”…

49

PODSUMUJMY…Ekspansywna polityka budżetowa często powoduje zwiększenie się zagregowanego popytu w gospodarce i wzrost cen. Jest tak zwłasz-cza wtedy, kiedy towarzyszy jej wzrost ilości pieniądza w obiegu.

Jednak zależność ta NIE JEST WYRAŹNA z powodu działania czynników zakłócających (np. gospodarka może być „keynesow-ska”, a nie „klasyczna”).

50

YP

LAS

AD’

AD

E0

E1

SAS1

SAS0

0Y

P

P1

P0

P2E2

Y1

Na rysunku z modelem ADAS inflacja spowodowana ekspansywną polityką budżetową wygląda tak oto:

51

INFLACJA A POZIOM PRODUKCJI, BEZROBOCIA I INFLACJI

52

Jak pamiętamy:

Szoki popytowe wytrącają gospodarkę z równowagi i powo-dują zmiany produkcji oraz skierowane w przeciwnych kie-runkach zmiany stopy inflacji i stopy bezrobocia.

YP

LAS

AD1

AD0

E1B SAS0

SAS1

0 Y

P

P1

PA/B

E0

P0

YB

A

YA

53

YP

LAS

AD1

AD0

E1B

SAS0

SAS1

0 Y

P

P1

PA/B

E0

P0

YB

A

YA

Np. po POZYTYWNYM makroekonomicznym szoku popyto-wym W KRÓTKIM OKRESIE stopa inflacji wzrasta powyżej zera, a stopa bezrobocia się zmniejsza (wszak produkcja rośnie).

54

YP

LAS

AD1

AD0

E1B

SAS0

SAS1

0 Y

P

P1

PA/B

E0

P0

YB

A

YA

Natomiast W DŁUGIM OKRESIE stopa inflacji powraca do zera, a stopa bezrobocia powraca do naturalnego poziomu (pro-dukcja maleje).

55Zmiany stóp: bezrobocia i inflacji po pozytywnym szoku popytowym

π

UUA

A’πA

0E0

SPC

UB

B’πB

YP

LAS

AD1

AD0

E1B SAS0

SAS1

0 Y

P

P1

PA/B

E0

P0

YB

A

YA

56

YP

LAS

AD1

AD0

E1B

SAS0

SAS1

0 Y

P

P1

PA/B

E0

P0

YB

A

YA

Po NEGATYWNYM makroekonomicznym szoku popytowym W KRÓTKIM OKRESIE, stopa inflacji spada poniżej zera, a stopa bezrobocia się zwiększa (wszak produkcja maleje).

57

YP

LAS

AD1

AD0

E1B

SAS0

SAS1

0 Y

P

P1

PA/B

E0

P0

YB

A

YA

Natomiast W DŁUGIM OKRESIE stopa inflacji powraca do zera, a stopa bezrobocia powraca do naturalnego poziomu (pro-dukcja maleje).

58Zmiany stóp: bezrobocia i inflacji po negatywnym szoku popyto-wym

π

UUA

A’πA

0E0

SPC

UB

B’πB

YP

LAS

AD1

AD0

E1B SAS0

SAS1

0 Y

P

P1

PA/B

E0

P0

YB

A

YA

59

Wykres, który pokazuje krótkookresową zależność stopy bezrobocia i stopy inflacji, nazywamy KRÓTKOOKRESO-WĄ KRZYWĄ PHILLIPSA (SPC).

SPC – krótkookresowa krzywa Phillipsa

π

UUA

A’πA

0E0

SPC

UB

B’πB

YP

LAS

AD1

AD0

E1B SAS0

SAS1

0 Y

P

P1

PA/B

E0

P0

YB

A

YA

60ZADANIEa) Wykonaj rysunek z krótkookresową krzywą Phillipsa.

61ZADANIE:a) Wykonaj rysunek z krótkookresową krzywą Phillipsa.

U

π

0E0

PC1

62ZADANIE:a) Wykonaj rysunek z obiema krzywymi Phillipsa.

b) Wskaż krótkookresowe skutki pozytywnego szoku popytowego.

U

π

0E0

PC1

63ZADANIE:a) Wykonaj rysunek z obiema krzywymi Phillipsa.

b) Wskaż krótkookresowe skutki pozytywnego szoku popytowego.

U

A

π

0E0

PC1

U

π

0E0

PC1

Po pozytywnym szoku popytowym w krótkim okresie gospodarka przesunie z punktu E do punktu A na rysunku.

64ZADANIE:

c) Wskaż długookresowe skutki negatywnego szoku popytowego.

65ZADANIE:

c) Wskaż długookresowe skutki negatywnego szoku popytowego.

U

π

0E0

PC1

B

W wyniku negatywnego szoku popytowego w długim okresie gospo-darka przesunie się z punktu E do punktu B i z powrotem do pun-ktu E.

66

10%

UU*

A

π

0E0

PC1

B

LPC

PC2

E1

B’

A’

Niech – ceteris paribus – MSN wzrasta w stałym tempie, równym – powiedzmy – 10% rocznie. Zgodnie z ilościową teorią pieniądza, stopa inflacji, π, również wynosi wtedy 10%, a nie 0%.

Długookresowa krzywa Phillipsa

67

Niech – ceteris paribus – MSN wzrasta w stałym tempie, równym – powiedzmy – 10% rocznie. Zgodnie z ilościową teorią pieniądza, stopa inflacji, π, również wynosi 10%, a nie 0%.

JEŚLI TYLKO POZOSTAŁE ZMIENNE NOMINALNE (NP. PŁACE NOMINALNE) ZWIĘKSZAJĄ SIĘ W TEMPIE RÓW-NYM 10%, GOSPODARKA ZNAJDUJE SIĘ W PUNKCIE E1 NA RYSUNKU. Naturalna stopa bezrobocia równa się U*.


10%

UU*

A

π

0E0

PC1

B

LPC

PC2

E1

B’

A’

68

Odcinek SPC między punktami B’ i A’ nadal ilustruje skutki makroekonomicznych szoków popytowych, czyli skierowane od-wrotnie zmiany stopy inflacji, π, i stopy bezrobocia, U. Teraz szo-kami tymi są NIE ZMIANY WIELKOŚCI, lecz ZMIANY TEMPA WZROSTU MSN.


10%

UU*

A

π

0E0

PC1

B

LPC

PC2

E1

B’

A’

69

Kiedy tempo wzrostu MSN się zmienia, w krótkim okresie ceny, P, rosną w nie zmienionym tempie, które zależy od, ustalanego raz na jakiś czas, tempa wzrostu płac nominalnych.

W takiej sytuacji realna podaż pieniadza, MS, zmienia się w tym samym kierunku, co nominalna podaż pieniądza: (MSN/P=MS).

Jest to przyczyną szoku popytowego. Właśnie ta sytuacja jest po-kazana na rysunku…


10%

UU*

A

π

0E0

PC1

B

LPC

PC2

E1

B’

A’

70

10%

UU*

A

π

0E0

PC1

B

LPC

PC2

E1

B’

A’

Wykres, który pokazuje długookresową zależność stopy bezrobo-cia i stopy inflacji, nazywamy DŁUGOOKRESOWĄ KRZYWĄ PHILLIPSA (LPC).

71

10%

UU*

A

π

0E0

PC1

B

LPC

PC2

E1

B’

A’


Po szoku popytowym i niezbędnych dostosowaniach płac i cen bezrobocie cykliczne (lub cykliczny niedobór rak do pracy) zani-ka i stopa bezrobocia zawsze powraca do swego naturalnego po-ziomu.

72

10%

UU*

A

π

0E0

PC1

B

LPC

PC2

E1

B’

A’


Po szoku popytowym i niezbędnych dostosowaniach płac i cen bezrobocie cykliczne (lub cykliczny niedobór rak do pracy) zani-ka i stopa bezrobocia zawsze powraca do swego naturalnego po-ziomu.

O tym, jaka stopa inflacji towarzyszy naturalnej stopie bezrobo-cia, decyduje tempo wzrostu nominalnej podaży pieniądza.

73

Jednak w wielu krajach stopy: inflacji, π, i bezrobocia, U, zmie-niają się inaczej, niż to wynika z teorii Phillipsa. Na przykład szybszemu wzrostowi cen towarzyszy taki sam poziom bezro-bocia. Zdarza się również ich jednoczesny wzrost…

Żeby zrozumieć te sytuacje, dokładniej zbadamy teraz skutki makroekonomicznych szoków podażowych.

74

SKUTKI NEGATYWNEGO SZOKU PODAŻOWEGO

YP Y

LAS

AD

B

SAS0

SAS1

0

P

PB

P0E0

YB

STAGFLACJĄ nazywamy inflację, której towarzyszy zmniejsza-nie się produkcji i wzrost bezrobocia.

75

YP Y

LAS

AD

B

SAS0

SAS1

0

P

PB

P0E0

YB

Rozwój sytuacji w długim okresie – PIERWSZY scenariusz

76

SZOKI PODAŻOWE

LAS

AD

B

SAS0

SAS1

0

P

PB

P0E0

YB

E1P1

YP

AD1

Rozwój sytuacji w długim okresie – DRUGI scenariusz

77

INFLACJA POPYTOWA I INFLACJA KOSZTOWA

W zależności od przyczyny wzrostu cen wyróżnia się INFLACJĘ POPYTOWĄ i KOSZTOWĄ (podażową).

78

INFLACJA POPYTOWA jest spowodowana gwałtownym wzros-tem popytu w gospodarce. Jego przyczyną może być np. wzrost deficytu budżetowego, finansowany drukiem pieniądza lub eks-pansywna polityka pieniężna realizowana przez bank centralny.

79

Przyczyną INFLACJI KOSZTOWEJ jest wzrost kosztów pro-dukcji, np. na skutek podwyżki wynagrodzeń lub podniesienia stóp podatkowych.

(Odmianą inflacji kosztowej jest INFLACJA IMPORTOWANA, którą wywołuje wzrost cen za granicą).

80

Inflacja przyczynia się do NIEEFEKTYWNOŚCI i NIESPRA-WIEDLIWOŚCI. Ich skala zależy m.in. od tego, jak skutecznie społeczeństwo potrafi się dostosować do warunków inflacji.

SZKODY POWODOWANE PRZEZ INFLACJĘ

81INFLACJA A EFEKTYWNOŚĆ

Inflacja powoduje WZROST KOSZTÓW TRANSAKCYJNYCH w gospodarce. W szczególności chodzi o:

82


1. KOSZTY ZDZIERANYCH ZELÓWEK (ang. shoe-leather costs), które odzwierciedlają koszty transakcyjne spowodowane ucieczką od pieniądza (np. czas tracony w kolejkach do sklepów lub banko-matów),

83


1. KOSZTY ZDZIERANYCH ZELÓWEK (ang. shoe-leather costs), które odzwierciedlają koszty transakcyjne spowodowane ucieczką od pieniądza (np. czas tracony w kolejkach do sklepów lub banko-matów), 2. KOSZTY ZMIENIANYCH JADŁOSPISÓW (ang. menu cost), czyli koszt adaptowania się podmiotów gospodarczych do wzrostu cen.

84

Koszty zdzieranych zelówek i koszty zmienianych jadłospisów są szczególnie duże w przypadku inflacji sięgającej tysięcy procent rocznie, którą nazywamy HIPERINFLACJĄ.

85

Dalej, INFLACJA, której tempa nie da się przewidzieć, UTRUD-NIA PROWADZENIE RACHUNKU EKONOMICZNEGO. Przyszły poziom cen i wielkość przyszłych dochodów nie są znane. Nie wiadomo, jakie będą koszty i przychody związane z realizacją konkretnego przedsięwzięcia.

86

Dalej, INFLACJA, której tempa nie da się przewidzieć, UTRUD-NIA PROWADZENIE RACHUNKU EKONOMICZNEGO. Przyszły poziom cen i wielkość przyszłych dochodów nie są znane. Nie wiadomo, jakie będą koszty i przychody związane z realizacją konkretnego przedsięwzięcia.

Bojąc się ryzyka, inwestorzy mogą wówczas w ogóle pow-strzymać się od działania. Tym samym, w gospodarce zmniejsza się wówczas nie tylko zagregowany popyt, lecz również tempo wzrostu produkcji potencjalnej (tempo wzrostu gospodarczego) i maleje efektywność gospodarowania.

87INFLACJA A SPRAWIEDLIWOŚĆ

Skutkiem inflacji jest ŻYWIOŁOWA REDYSTRYBUCJA DO-CHODÓW. Gwałtowny wzrost cen czyni bogatymi nielicznych, zaś miliony ponoszą straty. Podobnie, jak to ma miejsce w przypadku bezrobocia te zyski i straty zwykle nie odpowiadają akceptowa-nym przez społeczeństwo kryteriom sprawiedliwości i bywają przypadkowe.

88


a)Posiadacze gotówki płacą PODATEK INFLACYJNY.

89


a) Posiadacze gotówki płacą PODATEK INFLACYJNY.

b) Gospodarstwa domowe i firmy mogą też tracić na skutek DRE-NAŻU FISKALNEGO, czyli w wyniku niedostosowania systemu podatkowego do rosnących cen.

90


a) Posiadacze gotówki płacą PODATEK INFLACYJNY.

b) Gospodarstwa domowe i firmy mogą też tracić na skutek DRE-NAŻU FISKALNEGO, czyli w wyniku niedostosowania systemu podatkowego do rosnących cen.

c) Różne grupy społeczne z różną skutecznością walczą o zachowa-nie zagrożonej inflacją siły nabywczej swoich dochodów. Nie-którzy, np. pracownicy zorganizowani w agresywne związki zawo-dowe, osiągają ten cel, inni – np. emeryci – tracą, ponieważ nominalna wartość ich dodatkowych dochodów nie nadąża za wzrostem cen.

91

ROLA INSTYTUCJI

Chodzi o takie zmiany sposobu zorganizowania i sposobu dzia-łania gospodarki, których skutkiem jest powstanie trwałych bodź-ców sprzyjających stabilności cen, a także ograniczenie szkód powodowanych inflacją.

JAK SOBIE RADZIĆ Z INFLACJĄ?

92

ROLA INSTYTUCJI

1. Antyinflacyjne zabezpieczenie instytucjonalne polegają zwykle na zobowiązaniu banku centralnego do dbania o stabilność cen, a także na ograniczaniu możliwości wymuszania przez rząd na wła-dzach banku centralnego zwiększania nominalnej podaży pienią-dza.

JAK SOBIE RADZIĆ Z INFLACJĄ?

93

1. Antyinflacyjne zabezpieczenie instytucjonalne polegają zwykle na zobowiązaniu banku centralnego do dbania o stabilność cen, a także na ograniczaniu możliwości wymuszania przez rząd na wła-dzach banku centralnego zwiększania nominalnej podaży pienią-dza.

2. Zmiany instytucjonalne obejmują również mechanizmy ułat-wiające społeczeństwu życie z inflacją, takie jak indeksowanie („waloryzowanie”), czyli automatyczne korygowanie zmiennych nominalnych o skutki inflacji (np. indeksowanie progów podatko-wych i oprocentowania lokat bankowych, stosowanie księgowości dostosowanej do warunków inflacji itp.).

94

ŚRODKI POLITYKI GOSPODARCZEJ

Kiedy mimo zabezpieczeń instytucjonalnych trwa inflacja, jej za-hamowaniu służą zwykle środki polityki gospodarczej, czyli RES-TRYKCYJNA POLITYKA PIENIĘŻNA.

W wyniku restrykcyjnej polityki pienięznej spada tempo inflacji, π, i rośnie stopa bezrobocia, U.

U

π

0

E0

SPC1

A

LPC

I. Scenariusz umiarkowanie optymistyczny - ADAPTACYJNE OCZE-KIWANIA INFLACYJNE (ang. adaptative expectations) + WIARY-GODNOŚĆ polityki państwa

Ludzie sądzą, że w przyszłości sytuacja nie zmieni się, więc gdy obecne tempo inflacji maleje, STOPNIOWO maleje także przewidy-wana przyszła stopa inflacji. Ten spadek oczekiwań inflacyjnych powoduje spadek rzeczywistego tempa inflacji.

II. Scenariusz radykalnie optymistyczny – RACJONALNE OCZE-KIWANIA INFLACYJNE (ang. rational expectations) + WIARY-GODNOŚĆ polityki państwa

Przewidując tempo inflacji, ludzie wykorzystują wszystkie dostęp-ne informacje gospodarcze i niczym zawodowi ekonomiści przewi-dują jej zmiany, dostosowując się do nich NATYCHMIAST (a nie stopniowo).

98

III. WARIANT PESYMISTYCZNY - BRAK WIARYGODNOŚCI polityki państwa

99

Akceptacji prowadzonej przez państwo polityki antyinflacyjnej sprzyja odpowiednia POLITYKA DOCHODOWA.

100

Akceptacji prowadzonej przez państwo polityki antyinflacyjnej sprzyja odpowiednia POLITYKA DOCHODOWA.

Przykładem narzędzia wykorzystywanego w ramach po-lityki dochodowej jest opodatkowanie wzrostu wynagrodzeń po-nad pewien próg. Zwiększa ono prawdopodobieństwo zgody pra-cowników na obniżanie tempa wzrostu płac i tym samym inflacji. Wszak zbyt duże podwyżki płac i tak będą zabierane przez pańs-two.

101

POLITYKA CELU INFLACYJNEGO alternatywą dla bezpoś-redniego sterowania podażą pieniądza.

Bank centralny oglasza docelowe tempo inflacji na najbliższe 2-3 lata, a następnie za pomocą operacji otwartego rynku typu REPO i REVERSE REPO (zob. zadanie 17 w rozdziale pt. RYNEK PIE-NIĄDZA), sterując stopą procentową, zmierza do osiągnięcia tego celu. (Podwyższa stopy procentowe, kiedy rzeczywista inflacja przewyższa cel inflacyjny i obniża je w odwrotnej sytuacji).

102

POLITYKA CELU INFLACYJNEGO alternatywą dla bezpoś-redniego sterowania podażą pieniądza.

Bank centralny oglasza docelowe tempo inflacji na najbliższe 2-3 lata, a następnie za pomocą operacji otwartego rynku typu REPO i REVERSE REPO (zob. zadanie 17 w rozdziale pt. RYNEK PIE-NIĄDZA), sterując stopą procentową, zmierza do osiągnięcia tego celu. (Podwyższa stopy procentowe, kiedy rzeczywista inflacja przewyższa cel inflacyjny i obniża je w odwrotnej sytuacji).

Ma to zaletę w postaci obliczalnosci polityki pieniężnej.

103

Wielu ekonomistów uważa, że należy stosować przy tym STAŁE REGUŁY GRY, których przykładem jest REGUŁA TAYLORA (Przyczyną jest np. zakladana niekompetencja i uznaniowość poli-tyków gospodarczych)

104

REGUŁA TAYLORA

+ ½ ½

Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro-ekonomii, :)…

Documents

Transcript of Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro-ekonomii, :)…