TEORIA I PRAKTYKA SPORZĄDZANIA GMINNYCH PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA

Program PHARE ACCESS 2000 "Europejski Dialog Gmin Wiejskich o Ochronie Środowiska”

TEORIA I PRAKTYKA SPORZĄDZANIA GMINNYCH PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA

NA PRZYKŁADZIE GMINY WIEJSKIEJ KAŹMIERZ

Małgorzata Ornoch-Tabędzka, Agnieszka Byczyńska

Stowarzyszenie „Partnerzy dla Samorządu”

Warszawa, 23. września 2003


POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA

RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW NATURALNYCH

(zmniejszenie materiałochłonności, energochłonności i wodochłonności gospodarki, ochrona gleb, racjonalna

eksploatacja lasów, ochrona zasobów kopalin)

POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA

(ochrona jakości wód, powietrza, gospodarowanie odpadami, hałas, pola elektromagnetyczne, bezpieczeństwo

chemiczne i biologiczne, poważne awarie, ochrona przyrody i bioróżnorodności)


CELE GPOŚ

1. STWORZENIE NA SZCZEBLU LOKALNYM PODSTAW REALIZACJI POLITYKI EKOLOGICZNEJ PAŃSTWA:

• określenie celów polityki ekologicznej na terenie gminy w podziale

na cele krótkookresowe, średniookresowe oraz długookresowe• wybór priorytetów ekologicznych i ich uzasadnienie• ustalenie rodzaju i harmonogramu działań ekologicznych, których

podejmuje się gmina, oraz• przygotowanie środków niezbędnych do osiągnięcia założonych

celów, w tym mechanizmów prawno – organizacyjnych i ekonomicznych

2. UZYSKANIE ZROZUMIENIA, AKCEPTACJI i WSPÓŁUDZIAŁU UŻYTKOWNIKÓW ŚRODOWISKA W GMINE W REALIZACJI ZASAD ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU.


ZAŁOŻENIA METODOLOGICZNE GPOŚ W GMINIE KAŹMIERZ

REALIZACJA CELÓW POLITYKI EKOLOGICZNEJ NA TERENIE GMINYuwzględnia zadania obligatoryjne wynikające z obowiązujących regulacji prawnych, okresów wdrożenia (dostosowania do norm UE) oraz limitów określających racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych i poprawę stanu środowiska naturalnego.

WYBÓR PRIORYTETÓW EKOLOGICZNYCHjest uzasadniony zarówno przyjętymi kierunkami polityki ekologicznej jak i obiektywnymi zagrożeniami (potrzebami) środowiska naturalnego na terenie gminy.

RODZAJ I HARMONOGRAM DZIAŁAŃ EKOLOGICZNYCH, KTÓRE PODEJMUJE GMINA

oparty jest na realistycznych celach uwzględniających istniejące i możliwe do zmobilizowania zasoby organizacyjne oraz środki finansowe.


ZAŁOŻENIA METODOLOGICZNE

GPOŚ W GMINIE KAŹMIERZ c.d.

OPRACOWANIE GPOŚ I JEGO UCHWALENIE jest kontynuacją realizacji zasad zrównoważonego rozwoju zawartych w przyjętych przez gminę w 2001 roku dokumentach kierunkowych: Studium zagospodarowania i uwarunkowań przestrzennych oraz Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Kaźmierz

KONSULTACJE SPOŁECZNE W TRAKCIE PROCESU OPRACOWANIA GPOŚ

są podstawą akceptacji i współudziału użytkowników środowiska we wdrażaniu projektów i realizacji wyznaczonych zadań


KAŹMIERZ• gmina wiejska• powiat Szamotuły • województwo

wielkopolskie

• 128,2 km2

• 18 sołectw• 6960 mieszkańców • budżet na mieszkańca -

1513 zł• rolniczy charakter


PROCES OPRACOWANIA GPOŚ

I. KWIECIEŃ - CZERWIEC 2003 - SPORZĄDZENIE DIAGNOZY STANU ŚRODOWISKA NATURALNEGO W GMINIE KAŹMIERZ- przygotowanie narzędzi zbierania danych- pozyskanie danych o środowisku naturalnym- prezentacja i weryfikacja danych w trakcie Gminnego Forum

Ochrony ŚrodowiskaII. LIPIEC – WRZESIEŃ 2003 - PRACA NAD PROGRAMEM

- zebranie uwag dotyczących zagrożeń środowiska w czasie Forum- ustalenie listy potrzeb wynikających z działalności różnych użytkowników środowiska- wybór projektów i zadań do realizacji- weryfikacja projektów w oparciu o zobowiązania zewnętrzne i możliwości realizacyjne gminy (dostępne środki finansowe, zasoby kadrowe, świadomość ekologiczną użytkowników)


OCHRONA GATUNKOWAUŻYTKOWANIE GLEB

GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWAGOSPODARKA ODPADAMI

ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA

GLEBA WODY

POWIETRZEFLORA I FAUNA

✆

DIAGNOZA STANU


ŹRÓDŁA INFORMACJI

(+) KRAJOWE PRZEPISY I REGULACJE PRAWNE UE, obowiązujące na dzień sporządzenia programu

(+) PROGRAMY RZĄDOWE * Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju – Polska 2025* II Polityka ekologiczna państwa * Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej państwa * Polityka leśna państwa * Narodowy program przygotowania do członkostwa w Unii Europejskiej

i szereg innych...


PROGRAMY REGIONALNE I LOKALNE NA SĄSIEDNICH OBSZARACH („koordynacja pozioma”)

(-) Program ochrony wód w układzie zlewniowym (w trybie porozumienia lub związku gmin)

(-) Programy ochrony powietrza na dużych obszarach

(+) Plany ochrony bioróżnorodności biologicznej

i inne ...

PROGRAMY OCHRONY ŚRODOWISKA WYŻSZYCH SZCZEBLI: wojewódzki (+), powiatowy (-)

PROGRAMY GOSPODAROWANIA ODPADAMI WYŻSZYCH SZCZEBLI: wojewódzki (-), powiatowy (-)

(+) DOKUMENTY GMINNE


DOSTĘP DO INFORMACJI

• informacja o środowisku jest przekazywana w formie porównywalnych wskaźników

• Wskaźniki są powszechnie rozpropagowane i dostępne

• Wskaźniki są łatwe do zrozumienia

• Cele zastosowania wskaźników są jasno sprecyzowane

• Wskaźniki są podstawą dla podejmowania decyzji i kreowania polityki lokalnej

• rozproszenie danych

• brak systemu przekazywania danych z instytucji prowadzących badania jakości środowiska na terenie gminy

• rozbieżność danych na ten sam temat, pochodzących z różnych źródeł

• niekompletność danych z lat ubiegłych

• brak monitoringu lokalnego jakości środowiska

• brak możliwości oszacowania pewnych wielkości

• brak systemu gromadzenia i przetwarzania danych o środowisku

Teoria Praktyka


• podnoszenie społecznej świadomości

• konsultacje społeczne w trakcie planowania różnych przedsięwzięć i inwestycji, wpływających na środowisko naturalne

INFORMACJA I EDUKACJA EKOLOGICZNA

koszty korzyści

cele potrzeby


PRYNCYPIA GMINNYCH PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA

• zasada zrównoważonego rozwoju • zasada równego dostępu do środowiska

przyrodniczego

• zasada przezorności

• zasada uspołecznienia

• zasada „zanieczyszczający płaci”

• zasada prewencji

• zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej

• oficjalna polityka gminy

• nie do końca zrozumiały slogan

• stosowana, np. przy ocenie skutków inwestycji na środowisko

• akcyjność, brak stałego programu

• dopłaty gminy do usuwania nieczystości

• stosowana w nowych planach

• brak mierników i możliwości oceny

Teoria Praktyka


PRYNCYPIA GMINNYCH PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA

• Wynikają ze specyfiki gminy rolniczej(ochrona gleb, gospodarka wodno-ściekowa, gospodarka odpadami)

• Wynikają z perspektywy podniesienia standardu życia

Wymogi globalne Oczekiwania lokalne

•Wynikają z konieczności uwzględnienia potrzeb różnych użytkowników środowiska

•Wynikają z narzuconych limitów i wymogów ustawowych - potrzeba dostosowania do standardów europejskich (27 podstawowych aktów prawnych, 180 aktów wykonawczych)


PRACA NAD PROGRAMEM

GMINNE FORUM OCHRONY ŚRODOWISKA – TEZY DO DYSKUSJI:

- co wynika z nowych przepisów dla poszczególnych użytkowników środowiska?- Czy użytkownicy środowiska mają niezbędną wiedze i są przygotowani do przestrzegania wymaganych norm i standardów?- Jakie bariery organizacyjne, administracyjne, legislacyjne i mentalne trzeba pokonać, by móc przygotować, a potem wdrożyć efektywny program ochrony środowiska.

PRZYJĘTA GRADACJA CELÓW W PROJEKTOWANIU DZIAŁAŃ

prewencja minimalizacja niekorzystnego oddziaływania naprawa.


MOŻLIWOŚCI REALIZACJI PROJEKTÓW w latach 2004-2008

DZIAŁANIA W POSZCZEGÓLNYCH OBSZARACH - POGRUPOWANE W PROJEKTY

WYBÓR PROJEKTÓW - KRYTERIA- odpowiadają zadaniom obligatoryjnych nałożonym na samorządy gmin

przez ustawodawcę (zadania własne)- odpowiadają zaleceniom i rekomendacjom samorządów wyższego

szczebla ( zadania koordynowane)- przyjmują za podstawę działania w ochronie środowiska naturalnego -

prewencję, poprzez likwidację barier mentalnych i organizacyjnych (zadania pozainwestycyjne)

- odpowiadają na bezpośrednie zagrożenia środowiska potwierdzone diagnozą stanu środowiska naturalnego w gminie Kaźmierz (głównie działania inwestycyjne)

- odwołują się do dostępnych środków finansowych umożliwiających wdrożenie zadań



- Liczba wybranych do realizacji projektów: 27- Liczba projektów inwestycyjnych: 6- Liczba zadań : 50

w tym: 24 zadania własne4 zadania własne+koordynowane

możliwości finansowania - 16 320 500 zł (koszty ogółem)- 3 800 000 (środki gminy)- 12 520 500 (środki pozabudżetowe)- 10.535.056 (budżet gminy w 2002 r. )

OPIS PROJEKTÓW ZAWIERA:- określenie celów, - adresatów projektu- określenie spodziewanych efektów



Wskaźnik obsługi zadłużenia i wskaźnik długu

0%

5%

10%

15%

20%

25%

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Maksymalny dozwolony wskaźnik obsługi zadłużenia

Wskaźnik obsługi zadłużeniaWskaźnik długu



PRZYKŁAD PROJEKTU

Dziedzina: Ochrona wód

Cel szczegółowy: ochrona jakościowa wód na terenie gminy Kaźmierz

Projekt do realizacji: .Zapobieganie skażeniu wód gruntowych i powierzchniowych

Zadania realizacyjne: do roku 2005 inwentaryzacja źródeł spływu wód deszczowych na terenie gminy

Podstawa prawna: Ustawa Prawo wodne,Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków

Podmioty realizujące: Wojewódzki Zarząd Melioracji i Usług Wodnych,

zarządca dróg, gmina (koordynator)

Szacunkowe koszty: 4000 zł

Potencjalne źródło finansowania: budżet gminy, ZUK

termin wykonania: do 31.12.1995

Wskaźniki monitorowania: istnienie rejestru źródeł spływu wód deszczowych


ZAGROŻENIA DLA WÓD POWIERZCHNIOWYCH

• zrzut oczyszczonych ścieków • zrzut wód popłucznych ze stacji uzdatniania wód podziemnych • zrzut wód pochłodniczych • niewłaściwe rolnicze użytkowanie ziemi – spływy powierzchniowe

zawierające związki biogenne i toksyczne składniki środków ochrony roślin


GPOŚ jest aktem prawa miejscowego (uchwalony przez Radę), jest bardziej planem operacyjnym niż strategią sektorową, zawiera realistyczne cele i określone w czasie, mierzalne

zadania, wskazuje źródła finansowania, posiada ustaloną procedurę monitorowania zadań, ma jednego koordynatora uprawnionego do podejmowania

decyzji, jest wdrażany przez zespół o dostatecznych kwalifikacjach i

kompetencjach, jest znany, akceptowany i wspierany w realizacji przez

społeczność lokalną.

PODSTAWOWE WARUNKI SKUTECZNOŚCI WDRAŻANIA GPOŚ


DALSZE INFORMACJE O PROGRAMIE I PARTNERACH

www.access.zgwrp.org.pl

www.kazmierz.pl

www.partners.org.pl

Zapraszamy!

TEORIA I PRAKTYKA SPORZĄDZANIA GMINNYCH PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA

Documents

Transcript of TEORIA I PRAKTYKA SPORZĄDZANIA GMINNYCH PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA