Realizacja projektu i jego efekty

Federacja Inicjatyw Oświatowyche-mail: [email protected]

Fundacja Wspierania Aktywności Lokalnej e-mail: [email protected] www.fala.edu.pl

Fundacja Civis Polonuse-mail: [email protected] www.civispolonus.org.pl

Szkoła Wyższa Przymierza Rodzin e-mail: [email protected] www.swpr.edu.pl

Lider:

Partnerzy:

Fundacja Partnerstwo dla Środowiska e-mail: [email protected] www.fpds.pl

www.malaszkola.pl

Projekt objęty patronatem Marszałków Województw:

DOLNOŚLĄSKIEGO KUJAWSKO-POMORSKIEGO

LUBUSKIEGO MAZOWIECKIEGO

OPOLSKIEGO POMORSKIEGO WIELKOPOLSKIEGO ZACHODNIOPOMORSKIEGO

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

raport

Realizacja projektu i jego efekty

raport

FIO_okladkakwadrat.indd 2 9/17/13 1:51 PM

raport

Realizacja Projektu i jego efekty

Wydawca:

Federacja Inicjatyw Oświatowychul. Filtrowa 67/ 6, 02-055 Warszawa,

tel. i faks 22 869 96 68; 22 869 96 60

[email protected]

www.fio.org.pl

Warszawa 2013

Koncepcja i nadzór nad całością raportu: Elżbieta Tołwińska-Królikowska

Redakcja: Elżbieta Tołwińska-Królikowska, Tomasz Siemież, Łukasz Jachemski

Projekt graficzny, skład, łamanie: Kotbury.pl

Zdjęcia pochodzą z archiwum Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”

Publikacja została opracowana i wydana w ramach Projektu

„Z Małej Szkoły w Wielki Świat”, współfinansowanego przez

Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Priorytet III, Działanie 3.3,

Poddziałanie 3.3.4. Modernizacja metod i treści kształcenia.

3

I. WPROWADZENIE

Wstęp .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

II. REALIZACJA PROJEKTU

„Z MAŁEJ SZKOŁY w WIELKI ŚWIAT”

1. O Projekcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

O Projekcie.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8Jak rozwijaliśmy kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne?.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12Kompetencje społeczne i obywatelskie: dlaczego ważne i jak je rozwijaliśmy? .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14O kulturze uczenia się w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” – jak rozwinęliśmy umiejętność uczenia się .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16Projekt w liczbach .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

2. Realizowane projekty edukacyjne.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Projekty rozwijające kompetencje społeczne i obywatelskie w klasach I–III SP. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22Projekty rozwijające kompetencje społeczne i obywatelskie w klasach IV–VI SP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27Projekty rozwijające kompetencje matematyczne i naukowo-techniczne w klasach I–III SP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31Projekty rozwijające kompetencje matematyczne i naukowo-techniczne w klasach VI–VI SP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

3. Ruch naukowy Małych Szkół. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

Letnie Szkoły Odkrywców. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42Letnie Obozy Naukowe rozwijające kompetencje matematyczne i przyrodnicze. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44Letnie Obozy Naukowe rozwijające kompetencje społeczne i obywatelskie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46Certyfikacja Małych Szkół Promujących Ruch Naukowy. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . 48

4. Wsparcie szkół i nauczycieli realizujących

zadania projektowe.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

Doskonalenie zawodowe nauczycieli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . 51Monitoring działań szkół. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53Platforma edukacyjna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54Pomoce dydaktyczne przekazane szkołom. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

5. Partnerstwo realizujące Projekt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

Federacja Inicjatyw Oświatowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . 56Fundacja Wspierania Aktywności Lokalnej „FALA”. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57Fundacja Civis Polonus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58Fundacja Partnerstwo dla Środowiska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . 59Szkoła Wyższa Przymierza Rodzin. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

III. REZULTATY PROJEKTU.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

Wyniki badań kompetencji uczniów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. 64Wyniki badań ewaluacyjnych. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66Rezultaty działań projektowych w szkołach. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . 70Model Małej Szkoły. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73Refleksje nauczycieli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

IV. SZKOŁY UCZESTNICZĄCE W PROJEKCIE.. . 91

Szkoły w województwie dolnośląskim. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . 93Szkoły w województwie kujawsko-pomorskim. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111Szkoły w województwie lubuskim. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .127Szkoły w województwie mazowieckim. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .143Szkoły w województwie opolskim. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .161Szkoły w województwie pomorskim. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .175Szkoły w województwie warmińsko-mazurskim. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .183Szkoły w województwie wielkopolskim. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .199Szkoły w województwie zachodniopomorskim. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .215

V. KADRA PROJEKTU.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231

Federacja Inicjatyw Oświatowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .232Fundacja Wspierania Aktywności Lokalnej „FALA”. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .233Fundacja Civis Polonus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .234Fundacja Partnerstwo dla Środowiska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .235Szkoła Wyższa Przymierza Rodzin. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .236Współpracownicy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .237

Spis treści

4

Uczniowie, Nauczyciele, Dyrektorzy Małych

Szkół – pamiętajcie, że wielki świat jest wokół

Was!

Rodzice uczniów Małych Szkół, reprezentan-

ci organów je prowadzących – pamiętajcie,

że szkoła może być wszędzie tam, gdzie jest

uczeń!

Współpracownicy Projektu „Z Małej Szkoły

w Wielki Świat” – autorzy materiałów, trenerzy,

monitorujący, specjaliści z różnych obszarów

edukacji – pamiętajcie, że Mała Szkoła to naj-

częściej nie tylko dobra, ale i mądra, przyjazna

szkoła!

Drodzy Czytelnicy – pamiętajcie, że nauka to

również zabawa!

Zapraszając Was do przeczytania raportu z realizacji Projektu „Z Małej Szkoły

w Wielki Świat”, realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał

Ludzki (POKL 3.3.4), pragniemy, abyście pamiętali, że małe, wiejskie szkoły

mogą być awangardą polskiej edukacji. Chcemy Wam pokazać, co się w nich

działo w związku z realizacją naszego Projektu i co, mamy nadzieję, będą ro-

biły po jego zakończeniu.

Zaczniemy od refleksji, że bardzo często nie doceniamy tego, co jest obok

nas, co jest niemal na wyciągnięcie ręki. Przyzwyczajeni do otaczających nas

ludzi, przedmiotów, zjawisk społecznych, przyrody, niestety często nie potrafi-

my lub nie umiemy wykorzystać tych zasobów, a nawet umniejszamy ich war-

tość. Potwierdzeniem tego jest stereotyp, że mała, wiejska szkoła uczy gorzej,

że są tam gorsze warunki do nauki, że jest słabo wyposażona itd. Wiemy, że re-

alizacja naszego Projektu przyczyniła się do zmiany tej opinii w środowiskach

lokalnych 119 szkół, które przez 3 lata brały udział w działaniach projektowych.

Wspólnie – uczniowie, nauczyciele, realizatorzy Projektu – przekonaliśmy się, że dzię-

ki metodzie projektu edukacyjnego nauka może być nie tylko przyjemna, lecz także

efektywna. Ściany budynku szkoły mogą stać się niewidzialne, ławki nie muszą stać

w rzędach, a tablicą może być piaskownica lub tafla jeziora. Uczeń może zadawać

„dziwne” pytania, a nauczyciel nie zawsze musi znać na nie odpowiedź – i nie po-

winien bać się przy tym utraty autorytetu. Być może niektórzy obserwatorzy działań

prowadzonych w naszych Małych Szkołach zadawali sobie pytanie, czy to jest nauka,

czy zabawa, zwłaszcza kiedy uczniowie wspólnie z nauczycielami (czasami z rodzi-

cami lub studentami) budowali wulkan z piasku, konstruowali pojazdy, przygotowy-

wali pokaz mody, szukali skarbów w okolicy. Po lekturze wpisów na forum platformy

internetowej, uwag nauczycieli w dziennikach zajęć, a także po licznych rozmowach

z nimi i z uczniami – pozwalamy sobie na przytoczenie z pamięci kilku wypowiedzi:

Nigdy bym nie uwierzył(a), że wójt będzie roz-

mawiał z uczniem jak równy z równym.

Nocka w szkole – to jest to! Lubię swoją Małą

Szkołę i chodzę tam z przyjemnością.

Teraz uczniowie nawet na „normalnych” lek-

cjach pytają, w oparciu o jakie kryteria będą

oceniani.

Ten łobuziak zmienił się nie do poznania – i na-

wet mądrze mówi!

Nawet nie wiem, kiedy i jak uczniowie sami po-

dzieli się na grupy i ustalili, co kto ma zrobić.

Uczniom naprawdę można zaufać.

Mamy nadzieję, że podobają się Wam one tak, jak i nam – realizatorom Projek-

tu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”.

Wstęp

5

Podziękowania

Składamy serdeczne podziękowania wszystkim:

• dyrektorom, nauczycielom i rodzicom uczniów każdej ze 119 szkół biorą-cych udział w Projekcie, przedstawicielom organów prowadzących szko-ły – za zaufanie, jakim nas obdarzyliście,

• t renerom prowadzącym warsztaty i seminaria dla nauczycieli oraz kon-ferencje metodyczne, specjalistom ds. monitoringu w każdym z 9 wo-jewództw, moderatorom forów dyskusyjnych, autorom, współautorom oraz redaktorom scenariuszy projektowych, konsultantom – to dzięki Waszemu wsparciu nauczyciele i dyrektorzy mogli wcielać w życie nasze pomysły.

• wszystkim, którzy na przestrzeni tych prawie 4 lat byli zaangażowani w życie Projektu – bez Waszego udziału nie bylibyśmy tu, gdzie jesteśmy.

Chcielibyśmy również podziękować Marszałkom Województw: Dolnoślą-skiego, Kujawsko-Pomorskiego, Lubuskiego, Mazowieckiego, Opolskiego, Pomorskiego, Wielkopolskiego, Zachodniopomorskiego, patronującym naszemu Projektowi i innym przychylnym nam ludziom i instytucjom.

Mamy nadzieję, że udział w tym przedsięwzięciu przyczynił się nie tylko do

zdobycia przez Was nowej wiedzy, umiejętności, lecz także był ciekawym

i ważnym doświadczeniem – tak jak dla nas.

Życzymy Wam energii, gotowości do realizacji nowych pomysłów i radości

z najmniejszych nawet sukcesów. Mamy nadzieję, że lektura tego raportu

będzie źródłem dobrej energii i ciepłych wspomnień dla jego uczestników

i realizatorów, inspiracją dla innych czytelników; że wszystkich zmotywuje do

wspólnego wędrowania w kierunku nowoczesnej edukacji, do zadbania o każ-

dą Małą Szkołę należącą przecież do Wielkiego Świata.

Realizatorzy z:

Federacji Inicjatyw Oświatowych

Fundacji Wspierania Aktywności Lokalnej „FALA”

Fundacji Partnerstwo dla Środowiska

Fundacji Civis Polonus

Szkoły Wyższej Przymierza Rodzin

Realizacja.Projektu.

Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”

8

Geneza Projektu

Federacja Inicjatyw Oświatowych od 2000 roku wspiera społeczności lokal-

ne ratujące małe, wiejskie szkoły przed likwidacją, a potem podejmujące trud

prowadzenia szkoły przez lokalne stowarzyszenia założone w tym celu przez

rodziców. Takie szkoły nazywamy Małymi Szkołami. Pod tą nieformalną nazwą

stały się one trwałym elementem systemu edukacji – jest ich już w Polsce kilka-

set. Obecnie nadal wiele szkół wiejskich jest zagrożonych likwidacją – w czasie

kryzysu ekonomicznego i demograficznego koszt utrzymania małej szkoły jest

dla wielu wiejskich gmin trudny do ponoszenia. Federacja nadal jednak broni

idei Małych Szkół, uważając, że z zamknięciem szkoły dzieci mają utrudniony

dostęp do edukacji, a wieś traci nie tylko najczęściej jedyną placówkę edukacji,

kultury, sportu i wspierania rozwoju lokalnego, lecz także miejsce zapewniają-

ce znakomite środowisko edukacji małych dzieci.

Powszechnie funkcjonuje opinia, że poziom nauczania w małej, wiejskiej

szkole jest niski oraz że prowadzenie zajęć w klasach łączonych (a w ten spo-

sób wiele z nich organizuje pracę) to anachronizm. Nic bardziej mylnego! Taki

model edukacji w wiejskich szkołach podstawowych funkcjonuje w wielu kra-

jach Europy (np. Francja, Szwajcaria), łącznie z Finlandią – od wielu lat lide-

rem rankingu badań umiejętności uczniów PISA. W ramach projektów finan-

sowanych przez Program Leonardo da Vinci uczestniczyliśmy w wymianach,

podczas których obserwowaliśmy pracę małych, wiejskich szkół w Holandii,

Walii i Finlandii. Zobaczyliśmy, jakimi metodami i w jakich warunkach pracują.

Stwierdziliśmy, że to nie wyposażenie czy budynki szkolne są najważniejsze,

ale metody pracy.

Szkoły o niewielkiej liczbie uczniów są bardziej bezpieczne, umożliwiają na-

uczycielowi indywidualizację w pracy dydaktycznej i wychowawczej, poprzez

bliskość miejsca zamieszkania pozwalają na utrzymywanie stałego kontaktu

z rodzinami uczniów, a klasy łączone sprzyjają stosowaniu metod aktywizu-

jących, ze szczególnym uwzględnieniem metody projektu. Dzieci mogą też

w pełni korzystać z oferty dodatkowych zajęć oferowanych przez szkołę.

Nie ma też żadnych badań potwierdzających gorszą jakość nauczania w ta-

kich szkołach. Przeciwnie – wyniki badań prof. Ryszarda Pęczkowskiego

(„Funkcjonowanie klas łączonych w polskim systemie edukacji”, Wydawnictwo

Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” był realizowany od grudnia 2009 roku

do października 2013 roku na terenie województw: mazowieckiego, war-

mińsko-mazurskiego, pomorskiego, kujawsko-pomorskiego, wielkopolskiego

(obejmujących region centralny), zachodniopomorskiego, lubuskiego, dolno-

śląskiego i opolskiego (obejmujących region zachodni). Uczestniczyli w nim

uczniowie, nauczyciele i dyrektorzy 119 małych, wiejskich szkół podstawo-

wych z tych terenów.

Naszym głównym celem było rozwinięcie u uczniów klas I–VI tych szkół 3 wy-

branych kompetencji kluczowych:

• kompetencji matematycznych i podstawowych kompetencji naukowo-

technicznych,

• kompetencji społecznych i obywatelskich,

• umiejętności uczenia się.

Zajęcia z uczniami, służące rozwijaniu tych kompetencji, były prowadzone

w szkołach przez 3 lata szkolne – od IX 2010 do VI 2013 roku.

Projekt był realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

Priorytet III „Wysoka jakość systemu oświaty”, Działanie 3.3 „Poprawa jakości

kształcenia”, Poddziałanie 3.3.4 „Modernizacja metod i treści kształcenia” i był

odpowiedzią na konkurs Ministerstwa Edukacji Narodowej. Na realizację dzia-

łań projektowych przyznano ponad 18 milionów złotych. Projekt miał charak-

ter partnerski, łącząc zasoby: Federacji Inicjatyw Oświatowych (FIO) – lidera

oraz Fundacji Wspierania Aktywności Lokalnej „FALA” (FALA), Fundacji Part-

nerstwo dla Środowiska (FPdŚ), Fundacji Civis Polonus (FCP) i Szkoły Wyższej

Przymierza Rodzin (SWPR) – partnerów.

O Projekcie

9


Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2010) pokazują, że umiejętności czyta-

nia, pisania i liczenia na koniec klasy III są porównywalne u uczniów uczących

się w klasach łączonych i w zorganizowanych tradycyjnie. Wiejscy nauczycie-

le nie ustępują też nauczycielom z miast poziomem kwalifikacji zawodowych

Wspierając przez lata małe, wiejskie szkoły, poznaliśmy ich słabe i mocne strony:

Słabe strony małych szkół:

• odległość od centrów nauki, kultury, sportu,

• słabsze wyposażenie i infrastruktura,

• „samotność” nauczycieli – specjalistów (jeden przyrodnik, matematyk, hi-

storyk w szkole),

• słabszy rozwój kompetencji społecznych dzieci i młodzieży z powodu

małej liczby uczniów i znanego sobie środowiska,

• nieuwzględnianie w programach nauczania i podręcznikach warunków lo-

kalnych,

• częste nauczanie w klasach łączonych, postrzeganych jako oferujące złej

jakości edukację.

Mocne strony małych szkół:

• mała liczba uczniów w szkole i w klasach – wszyscy się znają, szansa

na indywidualizację nauczania,

• łatwość wyjścia z uczniami poza mury – do „rzeczywistego” świata,

• mało liczne grono pedagogiczne – ułatwiona współpraca, działania inter-

dyscyplinarne,

• łatwiejsze wprowadzanie innowacji, zmian organizacyjnych z powodu

małej wielkości instytucji,

• przyjazne szkole najbliższe otoczenie – rodzice i mieszkańcy doceniają-

cy rolę szkoły.

Uznaliśmy, że konkurs ogłoszony przez Ministerstwo Edukacji Narodowej da

nam szczególną możliwość wsparcia edukacji w małych szkołach i przekona-

nia opinii publicznej, władz oświatowych i samorządowych, że taka placówka

może oferować edukację na najwyższym poziomie; że mamy okazję opraco-

wania programu, który pozwoli na wykorzystanie mocnych stron małych szkół

i zminimalizowanie oddziaływania tych słabych. Przygotowaliśmy więc Projekt

„Z Małej Szkoły w Wielki Świat”, który zyskał uznanie oceniających ekspertów

i został przyjęty do realizacji.

Główne założenia Projektu

Idea i pomysł na realizację Projektu ZMSwWŚ wynikają wprost z wcześniejszej

działalności Federacji Inicjatyw Oświatowych (FIO) w zakresie działań społeczno-

edukacyjnych na terenach wiejskich. FIO od 1999 roku wspiera tworzenie Sto-

warzyszeń Rozwoju Wsi i zakładanie przez nie, w miejsce placówek zamykanych

przez gminy, Małych Szkół. Autorami projektu są 3 osoby, które od dawna wspie-

rały działania na rzecz powstawania Małych Szkół, a w przygotowaniu wniosku

do konkursu połączyły nie tylko swoją wiedzę i doświadczenie, lecz także zasoby

swoich organizacji, tworząc tym samym tzw. projekt partnerski: Elżbieta Tołwiń-

ska-Królikowska (FIO), Tomasz Siemież (FALA) i Andrzej Biderman (FPdŚ).

Nasz Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” prezentuje odmienny od trady-

cyjnego model funkcjonowania małych, wiejskich szkół i ich miejsca w pol-

skim systemie edukacji. Przystępując do pracy nad koncepcją Projektu, uzna-

liśmy, że:

• rozwijanie kompetencji kluczowych, aby było skuteczne, musi rozpocząć

się jak najwcześniej – już od I klasy szkoły podstawowej,

• istnienie małych, wiejskich szkół jest bardzo ważne dla edukacji dzieci

mieszkających na wsi i dla rozwoju terenów wiejskich – trzeba je wspie-

rać i promować,

• mała, wiejska szkoła musi pełnić specyficzną rolę – centrum rozwoju wsi:

społecznego, kulturalnego, sportowego, instytucji aktywizującej społecz-

ność.

W związku z tym podjęliśmy decyzję o skierowaniu działań edukacyjnych

do wszystkich uczniów (klasy I–VI) małych, wiejskich szkół podstawowych

i zaprojektowaniu ich tak, aby wspierały rozwój najważniejszych, naszym

zdaniem, kompetencji i budowały nową rolę szkoły. Napisaliśmy koncepcję

projektu, która zakładała wdrożenie do każdej ze szkół innowacyjnych metod

nauczania i organizacji pracy, a mianowicie projektu edukacyjnego i ocenia-

nia kształtującego. Metoda projektów pochodzi ze Stanów Zjednoczonych.

Została stworzona przez Williama H. Kilpatricka, wprowadzona w szkołach

amerykańskich, a także spopularyzowana w innych krajach, przede wszyst-

10

kim w Anglii. Metoda projektów jest obecna na co dzień już w najmłodszych

klasach w szkołach państw skandynawskich (Dania, Szwecja, Finlandia),

a od 2010 roku – w polskich gimnazjach. Ocenianie kształtujące od kilku lat

wkracza do polskich szkół, choć powoli, bo jest nie tyle koncepcją ocenia-

nia, co szerzej – koncepcją nauczania i wymaga od nauczycieli zmiany ich roli

w procesie uczenia się – nauczania.

Podjęliśmy też decyzję o wyborze kompetencji kluczowych, które chcemy

rozwijać. W konkursie MEN jako obowiązkowe wskazane były kompetencje

matematyczne i podstawowe naukowo-techniczne. Z katalogu 9 kompe-

tencji kluczowych zalecanych przez Parlament Europejski wybraliśmy jesz-

cze 2: kompetencje społeczne i obywatelskie oraz umiejętność uczenia się.

Realizacja celów Projektu

Bezpośredni beneficjenci Projektu to uczniowie klas I–VI małych, wiejskich

szkół podstawowych, prowadzonych przez lokalne stowarzyszenia rozwoju

wsi, samorządy gminne i inne podmioty. Wiedzieliśmy jednak, że bez silnego

wsparcia dla nauczycieli i dyrektorów tych szkół, bez przekonania ich do na-

szych pomysłów, nasze cele nie będą zrealizowane, dlatego pośrednimi bene-

ficjentami Projektu byli dyrektorzy i nauczyciele ww. szkół.

Ogólnym celem Projektu było wsparcie uczniów małych, wiejskich szkół pod-

stawowych w rozwijaniu 3 kompetencji kluczowych:

• kompetencji matematycznych i podstawowych kompetencji naukowo-

technicznych,

• kompetencji społecznych i obywatelskich,

• umiejętności uczenia się.

Przyjęliśmy, że pierwsze 2 kompetencje będą rozwijane za pomocą realizacji

przez uczniów projektów edukacyjnych dwojakiego rodzaju: matematyczno-

przyrodniczych i społeczno-obywatelskich. Trzecia kompetencja miała być

rozwijana niejako „przy okazji”. Za najważniejsze narzędzia służące jej rozwija-

niu uznaliśmy metodę projektu wraz z jej świadomie stosowanymi elementami

oraz ocenianie kształtujące, systematycznie stosowane w każdym Projekcie.

Po dyskusjach nad sposobem przygotowania nauczycieli do rozwijania 3 wy-

branych kompetencji przy zastosowaniu metody projektu i oceniania kształ-

tującego uznaliśmy, że konieczne jest przygotowanie scenariuszy zajęć pro-

jektowych matematyczno-przyrodniczych i społeczno-obywatelskich, osob-

no dla każdego etapu nauczania, zawierających elementy oceniania kształtu-

jącego. W ten sposób każdy nauczyciel, realizując na podstawie przygotowa-

nych scenariuszy projektowych, które adaptował do potrzeb uczniów i swo-

ich warunków pracy, zajęcia projektowe, powodował rozwój kompetencji

społecznych i obywatelskich, matematyczno-przyrodniczych i umiejętności

uczenia się.

Wiedzieliśmy, że chcemy dać nauczycielom okazję do doświadczenia pracy

z większą grupą dzieci niż pracują na co dzień i to jeszcze złożoną z 3 roczni-

ków – z klas I–III lub IV–VI.

Scenariusze były napisane tak, aby:

• uczniowie, realizując projekty, jak najczęściej wychodzili poza mury szko-

ły, w realny świat,

• poznawali swoje środowisko społeczne i przyrodnicze, aby zwiększała się

ich identyfikacja z nim i poczucie dumy z miejsca pochodzenia,

• metoda projektu umożliwiła uczniom nie tylko poznawanie, lecz także

zmienianie świata wokół nich,

• w działania projektowe włączani byli rodzice i przedstawiciele środowiska

lokalnego,

• w każdym projekcie uczniowie używali sprzętu cyfrowego,

• jak najczęściej budowali, kleili, wycinali, malowali.

Wierzyliśmy – i tę wiarę staraliśmy się przekazać nauczycielom – że podczas

stosowania projektu jako metody nauczania, wykorzystanych będzie wiele

jego zalet:

• ujawnią się indywidualne zainteresowania ucznia, jego zdolności, potrze-

by oraz aspiracje,

• uczniowie zintegrują się, nauczą współpracy w grupie,

• będą stosować zdobytą w szkole wiedzę w praktyce,

• nauczą się planowania, organizacji własnej pracy, poszukiwania i selekcjo-

nowania informacji, a także posługiwania się nowymi źródłami informacji,

• usamodzielnią się pod przewodnictwem nauczyciela,

• uzyskają wiedzę zintegrowaną, nie podzieloną na kawałki odpowiadające

szkolnym przedmiotom,

11


• projekt zaktywizuje uczniów w procesie uczenia się,

• pozwoli rozwinąć uczniom umiejętności potrzebne na współczesnym

rynku pracy,

• zachęci uczniów do poznawania współczesnego świata w aspekcie prze-

szłym i teraźniejszym oraz dalszym i bliższym.

Mieliśmy nadzieję, że dzięki udziałowi w Projekcie ZMSwWŚ uczniowie nie tyl-

ko zdobędą potrzebną wiedzę i umiejętności, lecz także dobrze poznają swo-

je miejscowości (ich zalety i problemy), silniej się z nimi zwiążą i pokochają je.

Tylko wtedy zechcą do nich kiedyś wrócić i czynić lepszymi miejscami do ży-

cia.

Jednocześnie realizacja Projektu ZMSwWŚ miała nam pomóc w wypracowa-

niu modelu małej, wiejskiej szkoły, która pracuje metodą projektu edukacyj-

nego, wykorzystuje zalety klas łączonych do rozwijania kompetencji społecz-

nych uczniów i umiejętności pracy grupowej, jednocześnie realizuje zadania

dydaktyczne w ścisłym kontakcie z rodzicami i środowiskiem lokalnym, rozbu-

dzając zainteresowanie uczniów zagadnieniami naukowymi.

Poprzez realizację Projektu ZMSwWŚ chcieliśmy pokazać, że małe, wiejskie

szkoły mogą być znakomitym miejscem dobrej edukacji. Widzimy, że uczest-

niczący w nim nauczyciele i uczniowie uwierzyli w to – jest to dla nas szcze-

gólnie ważne. W toku realizacji Projektu wszyscy musieliśmy się wiele na-

uczyć: organizatorzy – jak najlepiej wesprzeć szkolną kadrę, jak zainspirować

ją do dalszego rozwoju, nauczyciele – jak inaczej spojrzeć na swoje zadania,

na uczniów, na rolę szkoły w środowisku lokalnym. Bardzo się cieszymy, gdy

słyszymy, jak zmieniła się przez te 3 lata rola „naszych” szkół w środowisku

– jak zaczęły być inaczej postrzegane, jak doceniono ich pracę, jak rodzice

chcą, aby dzieci uczyły się w nich m.in. ze względu na realizację zajęć pro-

jektowych. Marzymy, aby również decydenci – na szczeblu centralnym, re-

gionalnym i lokalnym – uwierzyli, jak ważna jest rola małych, wiejskich szkół,

jak dobrze potrafią przygotować do nauki, życia i pracy w wielkim świcie i jak

ważne jest ich istnienie.

Podsumowanie

Uczniowie i nauczyciele z małych, wiejskich szkół, uczestnicząc od września

2010 roku do sierpnia 2013 roku w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”,

udowodnili, że wiejskie szkoły mają szansę stać się elitą w polskim systemie

edukacji. Wiele z nich jest już gotowych do wdrożenia standardów kształce-

nia na miarę XXI wieku. Praca metodą projektów edukacyjnych, integrowanie

różnych obszarów wiedzy, ocenianie kształtujące, prowadzenie zajęć w gru-

pach różnowiekowych – to swoiste punkty milowe, które znaczna część spo-

śród 119 szkół już przekroczyła lub przynajmniej ich doświadczyła. Tym sa-

mym można powiedzieć, że szkoły te wkroczyły w wielki świat edukacji.

Elżbieta Tołwińska-Królikowska i Tomasz Siemież

12

Jak rozwijaliśmy kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne?W świecie współczesnym nieustannie konkurujemy – z naszymi rówieśnika-

mi, z sąsiadami zza miedzy i z tymi, których nazywamy wschodzącymi potę-

gami wschodu. Technologie wokół nas rozwijają się szybciej niż my sami. Po-

wstają nowe zawody, a wiele z tych, które zdominują świat za 10–20 lat, nie

ma dziś nawet nazwy. Wiedza stała się kluczem do rozwiązywania nieznanych

dotąd problemów oraz do korzystania z rozwiązań, które stają się coraz bar-

dziej globalne. Potrzebna jest nam umiejętność szybkiej adaptacji do zmien-

nych realiów współczesnego świata, dlatego też Parlament Europejski zobo-

wiązuje rządy państw członkowskich do zapewnienia każdemu z nas możli-

wości rozwijania 8 kompetencji kluczowych – ważnych dla życia we współ-

czesnym świecie i utrzymania się na zmiennym rynku pracy.

W katalogu kompetencji kluczowych sformułowanym przez Parlament Euro-

pejski znalazły się m.in. kompetencje matematyczne i podstawowe kompe-

tencje naukowo-techniczne:

1. Kompetencje MATEMATYCZNE koncentrują się na:

• wykorzystaniu matematyki do rozwiązywania codziennych, praktycznych problemów.

2. Kompetencje NAUKOWE i TECHNICZNE koncentrują się na:

• wykorzystaniu istniejącej wiedzy i metod do wyjaśniania świata przyrody,• posługiwaniu się urządzeniami technicznymi do odpowiedzenia na real-

ne potrzeby ludzi,• korzystaniu z danych naukowych do osiągnięcia zaplanowanego celu.

Wspólną cechą kompetencji kluczowych jest łączenie wiedzy, umiejętności

i postaw pozwalających na wykorzystanie ich odpowiednio do sytuacji, jakie

mogą nas w życiu spotkać.

Rozwijanie kompetencji matematycznych i podstawowych kompetencji na-

ukowo-technicznych stało się celem 27 projektów edukacyjnych realizowa-

nych w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”.

Konstruując scenariusze projektów, według których nauczyciele prowadzi-

li zajęcia, za najważniejsze uznaliśmy to, by działania i tematy proponowane

uczniom miały związek z realnymi problemami; by ukazywały powiązania za-

gadnień matematycznych, przyrodniczych czy technicznych z zagadnienia-

mi społecznymi. Dlatego projekty typowo przyrodnicze obejmowały elemen-

ty praktycznej matematyki oraz wymagały budowy urządzeń technicznych,

a projekty techniczne realizowane były w kontekście zagadnień społecznych

i przyrodniczych. Wszystkie zaś wymagały rozwijania umiejętności informa-

tycznych, komunikacyjnych oraz współpracy uczestników. Ilustracją takiego

holistycznego podejścia jest opinia Ewy Łukasiewicz-Ucholc z Golina, która

opisując wyniki bardzo technicznego projektu „Dlaczego latawiec lata”, napisa-

ła: Za największy sukces (Projektu ZMSwWŚ – przyp. AB) uważam samodzielne 

nagranie i zmontowanie przez dzieci filmu ze święta latawca.

Wykorzystanie matematyki do rozwiązywania codziennych, praktycznych problemów

Działania projektowe wymagały dokonywania przeróżnych pomiarów. Dzie-

ci uczyły się m.in. zdejmowania miar potrzebnych do uszycia mundurków,

odczytu przyrządów meteorologicznych, oceny temperatury gleby, mierze-

nia klas i ławek, mierzenia wysokości drzewa. Dzięki tym pomiarom uczniowie

poszerzali swoją znajomość miar i struktur, np. w SP w Białej Nyskiej za naj-

bardziej użyteczne zajęcia w ramach projektu „Pracownia krawiecka” uznano

te, podczas których dzieci brały miarę, posługiwały się miarką, poznawały lub 

utrwalały  pojęcia  centymetr,  milimetr. Dzięki temu dzieci odnajdywały sens

liczb, na których są prowadzone działania matematyczne, a przez to umiej-

scawiały matematykę w realnym świecie praktycznych działań.

Projekty wymagały też znajomości zasad i umiejętności obliczania wyników

badań lub parametrów przyjmowanych rozwiązań technicznych, np. przy ob-

liczaniu kosztu produktów potrzebnych do wykonania potraw, długości sezo-

nu grzewczego, ilości zużywanego opału, energii elektrycznej, przy porówna-

niu średnich ilości wytwarzanych odpadów. Wykonując te działania, uczniowie

poznawali praktyczny sens stosowania procedur matematycznych i doskona-

lili swoją umiejętność liczenia, zyskując świadomość pytań, na które matema-

tyka może dać odpowiedź.

Gdy dokonano już pomiarów i obliczeń, zwykle pojawiała się potrzeba pre-zentacji matematycznej wyników badań w postaci tabel i wykresów z wynika-

mi badań meteorologicznych, plakatów z hasłami przekonującymi do segre-

gacji odpadów czy tworzenia i zaprezentowania dziesięciokrotnie pomniej-

szonego modelu sali lekcyjnej. Przygotowanie modeli  i projektowanie mun-

durków był wielką zabawą. Dzieci nie czuły zmęczenia, nie nudziły się – czyta-

my w relacji z projektu „Pracowania krawiecka” w Ursynowie. Działania te da-

wały dzieciom okazję do komunikowania się językiem matematycznym w re-

alnych sytuacjach.

Wyjaśnianie świata przyrody

Działania projektowe rozwijały też praktyczną umiejętność rozpoznawa-nia wielu roślin  i zwierząt żyjących w najbliższej okolicy szkoły. Prace, takie

jak zbieranie i suszenie ziół („Ziołowa apteka”), pokazały uczniom znaczenie

użytkowe wielu dzikich roślin. Samodzielnie zidentyfikowane i nazwane ro-

śliny przestawały być dla uczniów anonimowe. Wskazywano też, że niewąt-

pliwym sukcesem było zainteresowanie uczniów nazwami  i właściwościami 

13


nawet najbardziej  pospolitych  ziół (SP Gąski). Działania takie otwierały dro-

gę do poznania różnorodności gatunkowej miejscowych łąk i lasów oraz zna-

czenia dzikich roślin i zwierząt dla przyrody i dla człowieka.

Inne działania wymagały praktycznej umiejętności opisania  i wykorzystania własności przyrody nieożywionej. W szkołach dzieci zaczęły na bieżąco ob-

serwować (i wyjaśniać – przyp. AB) pogodę („Pogoda jest zawsze”). Natomiast

przy projektowaniu urządzeń zdolnych unieść się powietrze („Dlaczego lata-

wiec lata”) dzieci nauczyły się praktycznego wykorzystania zasad fizyki. Poma-

gało to samodzielnie poznać wybrane zasady rządzące naturą.

Posługiwanie się urządzeniami technicznymi w odpowiedzi na realne po-trzeby

W większości projektów rozwijano praktyczne umiejętności posługiwania się różnymi urządzeniami technicznymi – narzędziami czy urządzeniami pomia-

rowymi. Służyły one do budowy wybranych konstrukcji oraz oceny odległo-

ści czy warunków pogodowych. Wprawdzie nie stawialiśmy sobie za cel roz-

wijania kompetencji z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnych, ale

praktycznie każdy projekt rozwijał wiedzę i umiejętności z tego zakresu, cze-

go efekty szybko zauważyli nauczyciele. Wiele miejsca w projektach poświę-

cano konstruowaniu  i budowie  różnych  budowli  i przyrządów służących

osiąganiu zaplanowanego efektu. Dzieci własnoręcznie zbudowały np. lataw-

ce, suszarnie ziół, kalejdoskopy optyczne czy urządzenia do pomiarów mete-

orologicznych. Działania te kształtowały samodzielność uczniów poszukują-

cych ciekawych  rozwiązań  konstrukcyjnych w trakcie budowania  latawców 

(SP w Niwnicy) oraz lepsze rozumienie rozwiązywanych problemów, ale też

pozwalały poznać charakter i praktyczne znaczenie stosowanych procesów

technicznych.

Jeszcze inne działania projektowe służyły rozwiązywaniu wybranych proble-mów technicznych. Uczniowie m.in. planowali segregację odpadów, ustalali

zasady bezpieczeństwa podczas obsługi wybranych urządzeń, wdrażali kam-

panię na rzecz oszczędzania wody czy planowali sposoby oszczędzania ener-

gii. Działania te ugruntowywały znajomość zasad rozwiązywania wybranych

problemów technicznych.

Korzystanie z danych naukowych do osiągnięcia zaplanowanego celu

Uczestnicy projektów rozwijali swoje umiejętności w zakresie zbierania i ana-lizowania  informacji o znaczeniu pojęć, możliwych rozwiązaniach, istnieją-

cych uwarunkowaniach przyrodniczych i społecznych. Zbierali przepisy po-

traw regionalnych, poznawali stan wiedzy mieszkańców wsi o tempie rozkła-

du w śmieci, zbierali informacje na temat rodzajów środków transportu. Skoro

planowanie produktu końcowego wymagało zbierania wielu danych o różnej

wartości, kluczowa okazywała się umiejętność analizy i krytycznej oceny ze-branych informacji. Uczniowie nauczyli się wykorzystywać zdobyte informa-

cje przy planowaniu rajdu rowerowego czy opracowywaniu zebranych prze-

pisów kulinarnych. Umiejętność tę kształtowało też porządkowanie informa-

cji dotyczących urządzeń domowych, ustalanie propozycji rozwiązania pro-

blemu zanieczyszczenia powietrza czy analiza informacji o zasadach budo-

wy latawców.

Stałym elementem każdego projektu było planowanie kształtu produktu koń-

cowego, co wymagało podejmowania wielu samodzielnych decyzji, np. przy

planowaniu wystaw czy marszu na rzecz wody („Woda na wagę złota”). Wiel-

kim wydarzeniem było zwłaszcza zaplanowanie Święta Latawca. Konsekwen-

cją wszystkich tych działań było zdobywanie wiedzy o źródłach informacji

i metodach ich analizy.

Wielkim sukcesem Projektu ZMSwŚ było włączenie rodziców i społeczności

lokalnych w realizację zadań edukacyjnych, np. w Lisięcicach za największy

sukces w realizacji projektu „Domek dla przyjaciela” uznano pozyskanie akcep-

tacji rodziców i przekonanie ich do słuszności działań w tym projekcie. Ich za-

angażowanie przerosło… oczekiwania. Jeszcze nigdy dzieci nie były tak „za-

rażone” projektem. Być może miało na to wpływ zaangażowanie  rodziców.

Równie ważne było oddziaływanie projektów realizowanych przez szkołę

na społeczności lokalne. Działo się tak np. w Łążynie II, gdzie w wyniku dzia-

łań projektowych uczniowie oraz ich rodzice wykazali się dużą świadomością 

konsumencką. Okazało się, że dokonując zakupów urządzeń RTV i AGD, zwra-

cają uwagę… przede wszystkim na zużycie energii i koszty utrzymania. Wyra-

zem tej tendencji do integrowania działań edukacyjnych z aktywnością oby-

watelską mieszkańców wsi były złożone w tym roku wnioski o nadanie mię-

dzynarodowego certyfikatu szkół „Zielona Flaga” szkołom z Waśniewa-Grabo-

wa, Purdy, Klęczkowa oraz Wapnicy. O certyfikat mogą się starać tylko te szko-

ły, które wcześniej utworzyły Lokalne Centrum Aktywności Ekologicznej i ak-

tywnie działają na rzecz efektywnego wykorzystania energii i surowców oraz

zrównoważonej gospodarki odpadami w szkołach i ich otoczeniu.

Samodzielne rozwiązywanie problemów uczyło postaw tak niezbędnych

do skutecznego rywalizowania z rówieśnikami z dużych ośrodków miejskich.

Szczególnie ważny jest tu szacunek dla prawdy i realizmu, chęć szukania przy-

czyn obserwowanych zjawisk i umiejętność uzasadniania wyciąganych wnio-

sków. Zależało nam też na rozwijaniu krytycznego rozumowania, ciekawości,

a także wrażliwości na skutki, jakie podejmowane działania mogą przynosić

poszczególnym ludziom, ich społecznościom, a także całej Ziemi.

Andrzej Biderman

14

Kompetencje społeczne i obywatelskie: dlaczego ważne i jak je rozwijaliśmy?W procesie edukacyjnym i wychowawczym rozwijanie kompetencji społecz-

nych i obywatelskich jest ważne, gdyż przygotowuje młodych ludzi do sku-

tecznego i konstruktywnego uczestnictwa w życiu społecznym, politycznym

i zawodowym. Kompetencje te są niezbędne w każdym momencie życia –

pozwalają funkcjonować wśród ludzi i z ludźmi, dotyczą bowiem współpracy,

rozwiązywania konfliktów, budowania zaufania.

Rozwijanie kompetencji społecznych ma na celu przygotowanie młodych lu-

dzi do funkcjonowania w zmieniających się warunkach społecznych. Współ-

czesne społeczeństwa przechodzą wielowymiarową przemianę, która sprawia,

że należy poświęcić szczególną uwagę rozwijaniu odpowiedniej wiedzy o pro-

cesach społecznych oraz umiejętności działania w tych nowych warunkach.

Wskazanie kompetencji obywatelskich przez Parlament Europejski jako jed-

nych z kluczowych treści w procesie uczenia się przez całe życie wynika

z przekonania podzielanego przez Wspólnotę Europejską, że działania edu-

kacyjne powinny mieć na celu przygotowanie jednostek do aktywnego oby-

watelstwa. Rozwijanie kompetencji obywatelskich opiera się na jednoczesnym

wzbogacaniu wiedzy, kształtowaniu odpowiednich postaw oraz doskonaleniu

praktycznych umiejętności. Rozwijanie kompetencji obywatelskich jest dziś

szczególnie ważne, gdyż mamy do czynienia z dynamicznym rozwojem de-

mokracji obywatelskiej (partycypacyjnej), której jakość zależy od tego, czy jed-

nostki odnajdują się w roli obywateli – osób zaangażowanych, współdecydują-

cych o sprawach publicznych. Udział w życiu publicznym przestaje być ogra-

niczony do cyklicznego aktu wyboru przedstawicieli, ale przejawia się w udzia-

le w różnego typu debatach, konsultacjach, głosowaniach, inicjowaniu projek-

tów, realizacji oddolnych inicjatyw.

Spośród listy kompetencji społecznych zawartej w zaleceniu Parlamentu Eu-

ropejskiego wybraliśmy te, które są ważne, a jednocześnie określane jako de-

ficytowe w polskim społeczeństwie oraz niewystarczająco dobrze rozwijane

w polskich szkołach. Chodzi tu o umiejętność współpracy z innymi oraz wy-

kazywanie zainteresowania przeszłością i przyszłością swojej okolicy, jej roz-

wojem społeczno-gospodarczym. Jeśli chodzi o kompetencje obywatelskie,

szczególny nacisk położyliśmy na umiejętności, które są kluczowe dla by-

cia aktywnym obywatelem lokalnej społeczności, a mianowicie na wyrażanie

własnej opinii, udział w procesach decyzyjnych oraz konstruktywne uczest-

nictwo w działaniach społeczności lokalnej i sąsiedzkiej. Rozwój wspomnia-

nych kompetencji następuje dzięki doświadczaniu przez uczniów autentycz-

nych aktywności obywatelskich:

Po pierwsze: nie jesteśmy obojętni! Projekty społeczno-obywatelskie roz-

winęły u dzieci nawyk interesowania się kwestiami społecznymi dotyczący-

mi najbliższej okolicy. Uczniowie analizowali sytuację dzieci w gminie, spraw-

dzali, jakie są ich najważniejsze problemy, potrzeby i co należy zrobić, by ich

15


wieś, gmina były bardziej przyjazne najmłodszym. Ponadto dzieci, dzięki sa-

modzielnym poszukiwaniom, wywiadom z rodziną i sąsiadami poznały histo-

rię swoich miejscowości, lokalne tradycje. To zbudowało w nich zrozumienie

dla miejscowych zwyczajów oraz poczucie bycia częścią wspólnoty. Dzięki

temu dzieci stały się bardziej świadomymi mieszkańcami swoich wsi.

Po drugie: debatujemy! Uczniowie formułowali swoje opinie i dzielili się nimi

na forum szkoły. Dyskutowali o bezpieczeństwie, żywieniu w szkole, sposo-

bach spędzania wolnego czasu. Diagnozowali szkolne i wiejskie problemy

oraz znajdowali ich rozwiązania. W czasie zajęć projektowych dzieci były za-

chęcane do częstego wyrażania swoich opinii. Dzięki praktykowaniu zabiera-

nia głosu, dzieleniu się swoimi spostrzeżeniami nabrały pewności siebie i wia-

ry, że ich sposób postrzegania różnych zjawisk jest ważny i godny szacunku.

Po trzecie: wywieramy wpływ! Dzięki Projektowi odżyły samorządy uczniow-

skie! To właśnie samorządy uczniowskie są naszym zdaniem najlepszym spo-

sobem na to, by dzieci doświadczyły uczestnictwa w procesach decyzyjnych,

uświadomiły sobie, że mogą wywierać wpływ na otoczenie. W szkołach orga-

nizowane były otwarte i przejrzyste wybory reprezentacji samorządu uczniow-

skiego. Kandydaci debatowali i zachęcali do rozmów o przyszłości szkoły. Na-

stępnie wszyscy uczniowie mieli szansę głosować. Wybrana rada samorządu

uczniowskiego spotykała się regularnie z dyrektorem szkoły, by konsultować

decyzje dotyczące dzieci. W ten sposób zrodził się na terenie szkoły dialog

obywatelski, włączający uczniów w proces podejmowania decyzji.

Po czwarte: działamy i zmieniamy! Dzieci praktykowały aktywne obywatel-

stwo poprzez podejmowanie konkretnych działań na rzecz wspólnego dobra.

Organizowały spotkania międzypokoleniowe, w czasie których możliwa była

rozmowa o lokalnych tradycjach, historii miejscowości i jej mieszkańców.

Dzieci prowadziły akcje informacyjne, dzięki którym ich koledzy, sąsiedzi do-

wiedzieli się o wyzwaniach globalizacji, konieczności dbania o środowisko.

Uczniowi przy udziale rodziców i nauczycieli brali sprawy w swoje ręce i po-

prawiali jakość otoczenia szkoły. W ten sposób współpracując ze sobą, zdo-

bywali umiejętność podejmowania konstruktywnych działań na rzecz siebie

i otoczenia, brali za nie odpowiedzialność – od etapu planowania, poprzez

przygotowanie, aż po realizację. Dzieci doświadczyły swojej mocy i wzmoc-

niły wiarę w siebie!

Wszystkie działania podejmowane w ramach projektów uczyły dzieci jasnej

i otwartej komunikacji, współpracy w grupie, rozwiązywania konfliktów. Stara-

liśmy się, by projekty społeczno-obywatelskie przekonały uczniów, że aktyw-

ność obywatelska jest bardzo ważna, ale także przyjemna i ciekawa.

Olga Napiontek

16

O kulturze uczenia się w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” – jak rozwinęliśmy umiejętność uczenia się

Znacie pojęcie KAIZEN? To zestawienia japońskich słów kai (zmiana) i zen (do-

bry). „Dobra zmiana” jest filozofią bazującą na ciągłym doskonaleniu. Słowo,

które brzmi magicznie, faktycznie ma w sobie coś nieziemskiego, tak jak nasz

Projekt. I to chyba wszystko tłumaczy…

Tak samo jest ze zmianą kultury uczenia się w Projekcie. Wiele argumentów

przemawia za tym, że zastosowane strategie, narzędzia i metody pracy, spo-

soby komunikowania się służyły jej ciągłemu doskonaleniu. Przyczyniła się

do tego głównie metoda projektu edukacyjnego, wspomagana ocenianiem kształtującym.

Zmiana nakierowana była na budowanie w uczniach:

1. Chcieć się uczyć

Każdy projekt edukacyjny inicjował Starter, który uruchamiało pytanie: dlacze-go? i rodził lawinę kolejnych pytań. Pytania tworzyły aurę zaciekawienia, wy-

zwanie, inspirację do pracy, zachęcały do rozwiązywania problemów nauko-

wych: Pogoda jest zawsze? Dlaczego latawiec lata? Jak wpływać na gminę? 

Dlaczego widzimy otaczający nas świat? Kim są nasi reprezentanci i czym się 

zajmują? Co zrobić, aby świat się o nas dowiedział? Pytania kluczowe wyma-

gały od uczniów poszukiwania informacji w różnych źródłach – sięgali często

do zasobów Internetu, lokalnych bibliotek; pytali rodziców i dziadków; odwie-

dzali urzędy, parafie, stowarzyszenia; docierali do lokalnych artystów, hobby-

stów, przedsiębiorców.

Zastosowanie projektu edukacyjnego dawało też szansę na łączenie nowej

wiedzy z wiedzą wcześniejszą (poprzez wykorzystanie różnych strategii prze-twarzania informacji). Uczniowie zarządzali informacjami, zarówno indywidu-

alnie, jak i w grupach. Proponowane tematy mobilizowały nie tylko do zbiera-

nia informacji; uczniowie – aby móc zaprezentować innym zdobyte informa-

cje – musieli je wyselekcjonować i uporządkować.

2. Wiedzieć, po co się uczyć

Uczniowie zawsze mieli świadomość celu podejmowanych zadań. Cele okre-

ślane były wspólnie z nimi, negocjowane. Wytyczali zarówno te długofalo-

we, dotyczące całego projektu, jak i krótkofalowe – nakierowane na konkret-

ne działania. Cele określane były w języku ucznia, miały najczęściej charakter

czynnościowy, np. w projekcie „Nasi reprezentanci” jednym z celów było zor-

ganizowanie spotkania z przedstawicielem władz gminy – radnym, aby po-

znać charakter jego pracy. Przygotowując się do spotkania, uczniowie mieli

za zadanie w rozmowach z rodzicami, dziadkami i innymi osobami zebrać in-

formacje na temat tego, kim są i czym się zajmują reprezentanci (w tym np. re-

prezentanci Polski w zawodach sportowych, inne osoby reprezentujące nasz

kraj za granicą oraz reprezentanci sprawujący władzę).

Nauczyciele na każdym etapie realizacji projektu analizowali z uczniami kry-teria osiągnięcia celów. Dzięki temu proces uczenia się był bardziej przejrzy-

sty, umożliwiał uczniom śledzenie indywidualnych postępów w realizacji ce-

lów uczenia się – nie musieli zgadywać, co mają robić, żeby osiągnąć dobre

wyniki. To wzmacniało w nich poczucie pewności siebie, rodziło wewnętrz-ną motywację do uczenia się. Będą na niej budować swój proces uczenia się

przez całe życie.

3. Umieć uczyć się od innych

Dzięki uczeniu się we współpracy nasi uczniowie wiedzą, gdzie szukać po-

mocy, jeśli pojawiają się trudności. Nie wycofują się z realizacji zadania, a czer-

pią z potencjału grupy. Nauczyciele wielokrotnie podkreślali, że coraz lepiej

znają swoich uczniów i starali się dostosować metody pracy do ich zróżnico-

wanych potrzeb.

Odejście  od systemu  klasowo-lekcyjnego  stwarza  możliwość  komunikacji 

między  uczniami  dotychczas  „zamkniętymi”  w kręgach  rówieśników  z wła-

snych klas. Jest to inna jakość uczenia się. Dzieci dążą do wspólnych celów 

bez rywalizacji, jednocześnie zaspokajają swoje indywidualne potrzeby i aspi-

racje. (D. Kazienko)

Uczniowie poznawali style uczenia się swoje i kolegów. Dzięki temu sprawnie

organizowali własną pracę i pracę w grupie. Wiedzą, że każdy z nich ma okre-

ślone preferencje, które warto wykorzystać przy wykonaniu zadania. Odczu-

li w praktyce efekt synergii. Potrafią korzystać z pomysłów innych, słuchać się

nawzajem, szanować własne opinie. Stosowany podczas realizacji projektów

edukacyjnych model uczenia się we współpracy, gdzie każdy uczeń nagradza-

ny jest za sukces grupowy, procentuje:

Poczucia sprawstwa

Wiedzy metapoznawczej

Poczucia skuteczności

Poczucia odpowiedzialności

17


• podnosi się motywacja do ukończenia wspólnego zadania,

• rodzą się silne więzi emocjonalne między członkami grupy,

• procesy komunikowania stają się efektywne, co z kolei wpływa korzystnie

na rodzenie się nowych pomysłów i wywieranie wzajemnego wpływu in-

telektualnego.

A na zakończenie działań grupowych na twarzach malowała się świadomość własnej skuteczności.

4. Umieć planować swoją pracę i naukę

Metoda projektu edukacyjnego w naturalny sposób wymuszała planowa-

nie działań indywidualnych i zespołowych. Rolą nauczyciela było określenie

wspólnie z uczniami „do czego zmierzają” oraz pomoc w wyznaczeniu dro-

gi postępowania, pozwalającej na urzeczywistnianie wyznaczonych celów.

W bezpiecznych projektowych warunkach uczniowie pokonywali trud pla-

nowania, korzystając z różnorodnych technik i narzędzi: map myślowych,

gwiazdy pytań, metaplanu, wykresu Gantta, linii czasu… Było to duże wyzwa-

nie intelektualne, ale gdy zbliżali się do celu – wszystko zaczynało się opłacać

w dwójnasób.

Największym sukcesem, moim zdaniem, jest wspólna twórcza praca uczniów, 

ich  umiejętność  negocjacji,  wyrażania  własnego  zdania,  odpowiedzialność 

za poszczególne etapy i efekt końcowy. (A. Grzybowska)

5. Uczyć się poprzez działanie

Dzięki praktycznemu wymiarowi metody projektów edukacyjnych nasi ucznio-

wie mieli bardzo silną motywację – traktowali realizację projektów jako oka-zję do nauczenia się czegoś nowego, ciekawego, niepowtarzalnego. Podczas

realizacji projektu „W jeden dzień dookoła świata”: W pamięci dzieciaków zo-

stanie nie tylko sam rajd, ale również mnóstwo informacji na temat kontynen-

tów,  charakterystycznych dla nich  krajów, obiektów architektonicznych czy 

też  zamieszkujących  je zwierząt.  Szczególnie  miło  wspominam  z uczniami 

pierwsze nasze spotkania, kiedy mapa świata leżała pomiędzy nimi na podło-

dze. Miałam wrażenie, że perspektywa zmieniła ich sposób patrzenia na świat. 

Mapa nie była pomocą dydaktyczną, ale  rekwizytem do doskonałej  zabawy 

z nią. (M. Górka)

Większość projektów miała wymiar środowiskowy, co dawało uczniom

ogromne poczucie sprawstwa: dbali o oszczędzanie wody w okolicy, segre-

gowali odpady, sadzili drzewa, pomagali ptakom i zwierzętom hodowlanym,

wybierali samorząd szkolny, uczestniczyli w debatach rady gminy. Uczniowie 

są świadomi, że  także dzięki  ich działaniom tu i teraz można wiele zmienić.

(A. Beil)

6. Rozumieć proces uczenia się

Częste stosowanie samooceny i oceny koleżeńskiej dawało uczniom szansę

na monitorowanie swojego procesu uczenia się. Refleksja pojawiała się, kie-

dy padały pytania do wszystkich:

• Czego się nauczyłaś/nauczyłeś?

• Co osiągnęłaś/osiągnąłeś?

• Z czego jesteś zadowolona/zadowolony, dumna/dumny?

• Czego lubisz się uczyć, co lubisz robić?

• Co robisz dobrze?

• Co przychodzi ci z trudem?

• Czego nie wiesz, nie rozumiesz?

• Co chciałabyś/chciałbyś umieć robić, wiedzieć, nauczyć się?

• Kto mógłby ci w tym pomóc?

Pytania pozwalały uczniom monitorować  własny  proces  uczenia się, badać

skuteczność stosowanych indywidualnie strategii, pokazywały mocne i słabe

strony, pomagały w podejmowaniu decyzji w określonej sytuacji problemowej.

Częsta refleksja jest przyczynkiem do rozumienia sensu rzeczy, wkraczaniem

na poziom „meta”, pozwala uczniom lepiej się uczyć. Podpisujemy się tym sa-

mym pod zasadą Tonego Buzana: Wiedza o tym, jak się uczyć, jest najważ-niejszą umiejętnością w życiu.

KAIZEN?

Beata Kossakowska

18

W Projekcie ZMSwWŚ wzięło udział 119 szkół.

8343 uczniów i uczennic uczestniczyło w zajęciach projektowych.

Średnio uczeń przez 3 lata uczestniczył w ok. 430 godzinach zajęć projektowych.

Średnio w jednej szkole uczestniczącej 3 lata w projekcie zrealizowano 896 godzin zajęć projektowych.

Zrealizowano 5736 projektów edukacyjnych, czyli przeprowadzono 101.056 godzin

(45 min) zajęć projektowych z uczniami i uczennicami.

10 bardzo małych szkół (poniżej 30 uczniów w klasach I–VI) realizowało projekty w grupach złożonych

z uczniów klas I–VI.

641 nauczycielek i nauczycieli było zaangażowanych w realizację Projektu ZMSwWŚ.

W szkołach przeprowadzono 690 wizyt monitorujących.

Zorganizowano 168 godzin szkoleń dla każdego z nauczycieli – uczestników Projektu ZMSwWŚ.

Prezentujemy wybrane dane liczbowe, które pozwolą zrozumieć ogrom przedsięwzięcia,

jakim była realizacja naszego Projektu od grudnia 2009 roku do października 2013 roku.

Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” w liczbach

19


Platforma edukacyjna

Platforma edukacyjna Moodle miała 719 użytkowników i użytkowniczek.

1.235.055 razy wyświetlono stronę platformy edukacyjnej Moodle*, w tym

1.051.258 razy wyświetlili ją nauczyciele – uczestnicy Projektu ZMSwWŚ

W 996 dyskusjach na forach umieszczono 3486 wiadomości*

W 37 sesjach czatów wpisano 4224 wiadomości

Ruch Naukowy Małych Szkół

680 uczennic i uczniów uczestniczyło w Letnich Obozach Naukowych.

7077 uczniów i uczennic brało udział w zajęciach Letnich Szkół Odkrywców.

Zorganizowano 350 półkolonii w ramach Letniej Szkoły Odkrywców.

26 szkół uczestniczyło w procesie Certyfikacji Małych Szkół Promujących Ruch Naukowy.

350 studentów i studentek prowadziło zajęcia Letniej Szkoły Odkrywców.

* (stan na dzień 26 VIII 2013)

20

Zgodnie z przyjętymi założeniami Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) przygotowaliśmy 4 pakiety scenariuszy projektów edukacyjnych:

∞ scenariusze projektów rozwijających kompetencje matematyczne i naukowo-techniczne i umiejętność uczenia się w klasach I–III,

∞ scenariusze projektów rozwijających kompetencje matematyczne i naukowo-techniczne i umiejętność uczenia się w klasach IV–VI,

∞ scenariusze projektów rozwijających kompetencje społeczne i obywa-telskie i umiejętność uczenia się w klasach I–III,

∞ scenariusze projektów rozwijających kompetencje społeczne i obywa-telskie i umiejętność uczenia się w klasach IV–VI.

W każdym ze scenariuszy uwzględniliśmy działania pomagające rozwijać trzecią kompetencję kluczową – umiejętność uczenia się: świadomą re-alizację etapów projektu edukacyjnego oraz ocenianie kształtujące (OK). Zaplanowaliśmy realizację projektów w grupach zróżnicowanych wiekowo,

łączących dzieci z całego etapu edukacyjnego (klasy I–III i IV–VI). W każdej

szkole uczestniczącej w projekcie powstał Szkolny Zespół Projektowy (SZP)

składający się z 4 nauczycieli, z których każdy realizował projekty z jedne-

go z 4 pakietów. Projekty dla klas I–III były zaplanowane na 16 godzin pracy

nauczyciela, a projekty dla klas IV–VI – na 20 godzin. Czas każdego projek-

tu podzielony był na 2 części: ¼ czasu była przeznaczona na realizację pro-

jektu podczas godzin lekcyjnych (ale nadal z grupą złożoną z 3 roczników),

a ¾ czasu – na realizację projektu podczas dodatkowych zajęć pozalekcyj-

nych. Wszystkie dzieci, które przystąpiły do Projektu ZMSwWŚ (w żadnej ze

szkół nie było to mniej niż 90% uczniów), uczestniczyły we wszystkich pro-

jektach edukacyjnych.

Liczba przygotowanych scenariuszy: - dla klas I–III – po 5 scenariuszy projektów społeczno-obywatelskich i ma-

tematyczno-przyrodniczych do realizacji w ciągu jednego roku szkol-

nego, a więc każdy uczeń klas I–III w pierwszym roku szkolnym (2010/2011)

uczestniczył w 10 projektach. Pod wpływem doświadczeń pierwszego roku

zmniejszyliśmy liczbę obowiązkowych projektów edukacyjnych dla klas I–III

(z 2 x 5 na 2 x 4 w roku szkolnym) i tak też pracowano w kolejnych 2 latach.

- dla klas IV–VI – po 4 scenariusze projektów społeczno-obywatelskich i ma-

tematyczno-przyrodniczych w ciągu jednego roku szkolnego, a więc każ-

dy uczeń klas IV–VI w każdym roku szkolnym (przez 3 lata) uczestniczył

w 8 projektach.

Tak więc w większości szkół uczeń, który był przez 3 lata beneficjentem Projektu ZMSwWŚ, uczestniczył w minimum 32 projektach edukacyj-nych różnej długości (zależnej od etapu edukacyjnego). Tak intensywne-

mu udziałowi w zajęciach projektowych można przypisać niewątpliwy suk-

ces, polegający na wdrożeniu się uczniów do pracy projektowej (wraz z jej

wszystkimi elementami) i rozwinięciu ważnych umiejętności.

Inaczej pracowały najmniejsze szkoły. W pierwszym roku szkolnym okazało

się, że jest 10 szkół, które w klasach I–VI mają poniżej 25 uczniów. W takich

szkołach praca w podziale na 2 grupy (klasy I–III i IV–VI) nie pozwalała na wy-

korzystanie zalet metody projektu – brak było dynamiki, możliwości przyjmo-

wania przez dzieci różnych ról, poważnej pracy zespołowej. Zadania projek-

towe rozkładały się na tak niewielką grupę dzieci, że często nie było możliwe

wykonanie ich w całości. Postanowiliśmy sięgnąć do zagranicznych inspiracji.

Eksperci Federacji Inicjatyw Oświatowych mieli w 2009 roku okazję do obserwowania pracy małych, wiejskich szkół podstawowych w Finlandii. Wiele z tych szkół miało około 20 uczniów w 6 rocznikach i tam nauczy-

ciel stosując metodę projektu, pracował z uczniami całej szkoły jednocze-

śnie. Oczywiście ta sytuacja wymagała od niego starannego przygotowa-

nia zadań dla różnych grup; pilnowania, aby materiał edukacyjny był dosto-

swany do potrzeb i możliwości każdej z nich. Uznaliśmy, że i my spróbujemy

takiej organizacji pracy, dlatego od roku szkolnego 2011/2012 najmniejsze

szkoły projektowe pracowały w jednej grupie, a zajęcia prowadzili na zmianę

dwaj nauczyciele – specjalista od kompetencji społecznych i obywatelskich

oraz specjalista od kompetencji matematycznych i naukowo-technicznych.

W większości szkół ten eksperyment przyniósł dobre efekty, choć wymagał

od nauczycieli większych nakładów pracy.

Od roku szkolnego 2011/2012 w klasach I–III nauczyciele mogli sobie wy-brać do realizacji 4 scenariusze projektów z 5 przygotowanych na dany rok – w ramach rozwijania każdej z 2 kompetencji. W klasach IV–VI wy-

boru nie było; co roku należało zrealizować wszystkie 4 projekty z każdego

z 2 pakietów. W szkołach na początku roku powstawał harmonogram reali-

zacji projektów – szkoły mogły go sobie układać samodzielnie, dostosowu-

jąc kolejność realizacji poszczególnych projektów do terminów tradycyjnych

imprez szkolnych i lokalnych, warunków atmosferycznych itp. Wyjątkiem od

tej zasady były 2 projekty rozwijające podstawowe umiejętności społeczne,

które w każdej szkole w pierwszym roku szkolnym miały być przeprowadzo-

ne jako pierwsze: dla klas I–III: projekt „Portrety” a dla klas IV–VI: projekt „Ma-

giczny pojazd”. Naszym zamiarem było, poprzez realizację tych projektów,

wdrożyć dzieci do pracy zespołowej, stworzyć warunki do lepszego pozna-

nia się uczniów, którzy dotąd pracowali podzieleni na 3 klasy.

Nauczyciele realizowali projekty przez 3 kolejne lata szkolne, zdoby-wając nowe umiejętności, ucząc się, wraz z uczniami, pracy z grupą zróżnicowaną wiekowo, coraz śmielej dopasowując scenariusz zajęć do lokalnych potrzeb i możliwości. Po każdym zrealizowanym projekcie

nauczyciel wypełniał dziennik projektowy umieszczony na platformie edu-

kacyjnej, zawierający część formalną (tytuł projektu, daty realizacji, liczba

godzin, lista obecności dzieci) oraz część merytoryczną (refleksja na temat

scenariusza oraz realizacji zajęć, ukierunkowana pytaniami otwartymi). Każdy

dziennik był sprawdzany formalnie oraz merytorycznie przez eksperta ds.

rozwijania danej kompetencji. Ekspert przekazywał nauczycielowi informa-

cje zwrotne i akceptował dziennik lub odsyłał do uzupełnienia. Informacje

zawarte w tysiącach dzienników dały nam ogromny materiał porównaw-

czy, pozwalający na ocenę zaproponowanych materiałów edukacyjnych.

Realizowane projekty edukacyjne

21

Drugim źródłem informacji o jakości przygotowanych materiałów edukacyj-

nych była opinia ekspertów, których poprosiliśmy o recenzje pakietów za-

wierających scenariusze. Naszymi recenzentami zostali:

- prof. dr hab. Małgorzata Żytko – recenzja scenariuszy projektów edukacyj-

nych dla klas I–III zarówno rozwijających kompetencje społeczne i obywatel-

skie, jak i matematyczne i naukowo-techniczne,

- prof. dr hab. Stanisław Dylak – recenzja scenariuszy projektów rozwijają-

cych kompetencje matematyczne i naukowo-techniczne, zarówno dla klas

I–III, jak i IV–VI,

- prof. dr hab. Marta Zahorska – recenzja scenariuszy rozwijających kompe-

tencje społeczne i obywatelskie, zarówno dla klas I–III, jak i IV–VI,

- dr Grażyna Czetwertyńska – recenzja wszystkich scenariuszy pod kątem

rozwijania umiejętności uczenia się.

Dzięki uwagom zawartym w recenzjach oraz informacjom od nauczycieli,

zbieranym przez 3 lata realizacji Projektu ZMSwWŚ, przygotowaliśmy osta-

teczne, poprawione wydanie 4 pakietów scenariuszy projektów edukacyj-

nych (uzupełnionych o pakiet poświęcony rozwijaniu ruchu naukowego).

Poprawione materiały edukacyjne znaleźć można w wersji elektronicznej na stronie internetowej projektu www.malaszkola.pl

Elżbieta Tołwińska-Królikowska

Koordynatorka projektu

Realizowane projekty edukacyjne

22

PORTRETYAutorki: Anna Dereń, Ewa Taszarek

Celem projektu jest nabycie przez dzieci umiejętności odkrywania bogactwa

tkwiącego w różnorodności ludzi oraz integracja zespołu uczniów. Zadaniem

każdego ucznia jest poznanie swojego kolegi lub koleżanki. Dzieci przepro-

wadzają ze sobą wywiad, pytając m.in. o zainteresowania, rodzinę, ulubione

potrawy. Na podstawie tych informacji oraz obserwacji uczniowie malują por-

trety kolegów. Projekt kończy się wernisażem prac, podczas którego ucznio-

wie dostrzegają, że razem tworzą zespół, który jest silny różnorodnością jego

członków.

WYBIERAMY PRZEDSTAWICIELI SAMORZĄDU UCZNIOWSKIEGOAutorki: Anna Dereń, Lidia Pasich, Ewa Taszarek

Celem projektu jest zapoznanie dzieci z ideą szkolnej samorządności; wyja-

śnienie, czym w ogóle jest samorząd uczniowski. Projekt odbywa się w cza-

sie wyborów przedstawicieli Samorządu Uczniowskiego. Dzieci dyskutują nad

tym, jakie cechy powinien mieć ich przedstawiciel i jakie działania powinien

podjąć. Dzięki licznym zabawom i grom zaproponowanym w tym scenariu-

szu dzieci zyskują przekonanie, że praca na rzecz samorządu uczniowskiego

to nie tylko poważne przedsięwzięcie, lecz także świetna zabawa. Projekt ten

udowodnił, że uczniowie klas I–III chętnie włączają się w działania samorządu

uczniowskiego.

SKARBY NASZEJ WSIAutorzy: Anna Jurewicz, Elżbieta Michalak, Wojciech Papaj

Celem projektu jest zainteresowanie dzieci miejscem, w którym żyją, i nabycie

przez nich umiejętności prezentowania jego atrakcji. Uczniowie szukają skar-

bów swojej okolicy, czyli miejsc, obiektów, zabytków architektury, ale również

pięknych krajobrazów, wytworów kultury lokalnej (tekstów starych piosenek,

tańców, receptur kulinarnych oraz produktów lokalnych). Odkrywają je pod-

czas spacerów, zajęć, wywiadów, spotkań z miejscową społecznością, na-

stępnie opisują je, tworzą mapę miejscowości oraz przewodnik prezentujący

najciekawsze elementy dziedzictwa swojej małej ojczyzny.

23

dolnośląskie

SZKOLNE REGUŁY – NASZE ZNAKI DROGOWEAutorki: Barbara Benyskiewicz, Maria Furtak, Ewa Taszarek

Celem projektu jest pokazanie i uświadomienie dzieciom, że w państwie de-

mokratycznym obywatele powinni współuczestniczyć w procesie tworzenia

reguł, również na terenie szkoły. Dlatego w trakcie realizacji projektu dzieci –

poprzez analogię do sytuacji na ulicy i zasad ruchu drogowego – wypracowują

reguły zachowania w szkole; rozmawiają o istocie reguł i potrzebie ich two-

rzenia w społecznościach; tworzą szkolne znaki drogowe, czyli symbole reguł

zachowań w szkole oraz upowszechniają je wśród dzieci klas IV–VI.

DZIEŃ ZABAW ZE ŚWIATAAutorki: Anna Dereń, Ewa Taszarek

Celem projektu jest pokazanie dzieciom różnorodności i złożoności świata

oraz budowanie w nich postawy akceptacji i dialogu z różnymi kulturami.

W czasie projektu uczniowie poznają zabawy dzieci z różnych części świata

i warunki, w jakich żyją tam ludzie, a następnie przygotowują zabawę dla młod-

szych dzieci. Mają za zadanie stworzyć odpowiednią scenografię, zaprosić do

zabawy społeczność lokalną i nauczyć maluchy nowych zabaw.

KAMPANIA DLA PRZYSZŁOŚCIAutorzy: Elżbieta Michalak, Wojciech Papaj

Celem projektu jest uświadomienie dzieciom i odbiorcom ich działań (miesz-

kańcom ich miejscowości), że rozwój społeczeństw powinien być zrównowa-

żony, czyli taki, w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być zaspokojo-

ne bez umniejszania szans przyszłych pokoleń na ich zaspokojenie. W trakcie

realizacji projektu dzieci organizują kampanię informacyjną w swojej społecz-

ności na rzecz zrównoważonego rozwoju. Informują o wadze i sposobach

dbania w codziennym życiu o środowisko naturalne.

Projekty społeczno-obywatelskie I–III SP

24

NOCKA W SZKOLEAutorki: Anna Jurewicz, Ewa Taszarek

Celem projektu jest doświadczenie przez uczniów samodzielności, sprawczo-

ści i efektów podejmowanych decyzji oraz konstruktywne spędzanie wolnego

czasu – zaplanowanie, zorganizowanie i spędzenie nocy w szkole. Cele te są

osiągane przez świetną zabawę zaprojektowaną przez samych zainteresowa-

nych: to oni wymyślają gry, tworzą menu na kolację i śniadanie, wybierają pio-

senki, które śpiewają przed zaśnięciem. Szkoła przestaje być tylko miejscem

nauki, staje się miejscem tajemnicy, bliskości, żartów i odpoczynku.

WAŻNE ROZMOWY O WAŻNYCH SPRAWACHAutorzy: Lidia Pasich, Ewa Taszarek

Celem projektu jest włączenie dzieci w podejmowanie decyzji dotyczących

środowiska szkoły i budowanie kultury konsultacji społecznych jako elementu

życia szkoły. Uczniowie tworzą listę ważnych spraw szkolnych – są to tema-

ty, które zdaniem dzieci warto z nimi konsultować; sprawy, w których głos

najmłodszych powinien być brany przez dorosłych pod uwagę w momen-

cie podejmowania decyzji. Następnie uczniowie organizują proces konsultacji

społecznych wybranego zagadnienia, rozmawiają z przedstawicielami samo-

rządu uczniowskiego i rodzicami. Zachęcają do włączenia się w proces podej-

mowania decyzji na terenie szkoły. Wreszcie spotykają się z dyrektorem szkoły,

by uczestniczyć w konsultacjach społecznych wybranego tematu.

JESTEŚMY U SIEBIE – Z WIZYTĄ U SĄSIADÓWAutorzy: Anna Jurewicz, Wojciech Papaj

Istotę projektu stanowi uświadomienie dzieciom wartości związanych z ży-

ciem w małej społeczności: bezpośrednich i bliskich kontaktów międzyludz-

kich opartych na konkretnych zależnościach sąsiedzkich, wzajemnej pomocy,

wspólnej historii, pracy i rozrywce. Uczniowie zastanawiają się, kto mieszka

wokół nich, przygotowują i zadają pytania sąsiadom, by lepiej ich poznać.

Gromadzą ciekawe informacje o spotkanych ludziach, tworząc w ten sposób

„kalejdoskopy” historii i osiągnięć odwiedzanych rodzin. Efekty swojej pracy

prezentują podczas samodzielnie zorganizowanego międzypokoleniowego

spotkania sąsiedzkiego.

25

SZKOLNA MEDIATEKA, CZYLI JAK MĄDRZE KORZYSTAĆ Z MEDIÓW?Autorzy: Anna Dereń, Wojciech Papaj, Ewa Taszarek

Celem projektu jest przygotowanie uczniów do właściwego odbioru mediów

i refleksji nad rolą przekazów medialnych we współczesnym świecie. Dzieci

uczą się charakteryzować różne rodzaje mediów, korzystać z dostarczanych

przez nie informacji i tworzyć informacje dla innych (rówieśników i dorosłych).

W trakcie realizacji projektu dzieci tworzą Szkolną Mediatekę, jako miejsce,

w którym wszystkie dzieci ze szkoły będą mogły wykorzystywać media do

zabawy i nauki, a także – pod kierunkiem nauczycieli – uczyć się je rozumieć

i poddawać krytycznej refleksji.

AUDYCJA RADIOWA „CO TO ZNACZY BYĆ DOBRYM OBYWATELEM?”Autorki: Anna Jurewicz, Elżbieta Michalak, Lidia Pasich

Celem projektu jest dokonanie przez uczniów refleksji (poprzez zebranie wy-

powiedzi wielu osób i nagranie audycji radiowej) i skłonienie ich do odpowie-

dzi na pytanie: co to znaczy być dobrym obywatelem? Dzieci przeprowadzają

wywiady z mieszkańcami własnej miejscowości na temat rozumienia pojęcia

obywatelstwa i przedstawiają zebrane informacje w formie samodzielnie na-

granej audycji radiowej.

NASI REPREZENTANCIAutorzy: Anna Jurewicz, Wojciech Papaj

Celem projektu jest zrozumienie przez uczniów zasady sprawowania władzy

w demokracjach za pośrednictwem reprezentantów obywateli. Dzieci uczą

się, kim są reprezentanci i jak wykonują swoją służbę w stosunku do wybor-

ców. Przygotowują spotkania z reprezentantem (radnym lub posłem) w celu

poznania jego pracy i sposobu, w jaki dba o interesy i potrzeby osób, które go

wybrały.


26

DZIECIĘCA GMINAAutorki: Olga Napiontek, Elżbieta Tołwińska-Królikowska

Celem projektu jest kształtowanie u dzieci poczucia, że mogą wpływać na

jakość życia w gminie. Na początku projektu dzieci zastanawiają się, jak żyje się

dzieciom w ich gminie, jakie są ich problemy. Następnie szukają pomysłów na

ich rozwiązanie. W końcu projektują i wykonują swoje własne działanie, takie

jak upiększenie szkolnego podwórka, zorganizowanie wspólnej imprezy, wy-

konanie drobnych napraw. Pomysły dzieci zrealizowane wspólnie z rodzicami

i nauczycielem są dowodem na to, że dzieci są mądrymi obywatelami.

DZIECI SĄ WAŻNE I MAJĄ SWOJE PRAWAAutorki: Olga Napiontek, Joanna Pietrasik

W projekcie uczniowie poznają i starają się zrozumieć najważniejsze prawa dzieci.

Rozmawiają o tym, co oznacza w ich codziennym życiu m.in. prawo do prywat-

ności, prawo do informacji czy wolność słowa. Następnie próbują przedstawić

znaczenie praw, rysując je oraz samodzielnie kręcąc filmy na ich temat. Zwień-

czeniem projektu jest pokaz rysunków i filmów; w trakcie pokazu to dzieci uczą

swoich rodziców i nauczycieli, dlaczego młodzi ludzie są ważni i jakie mają prawa.

GAZETA, CZYLI CO ZROBIĆ, ŻEBY ŚWIAT SIĘ O NAS DOWIEDZIAŁ?Autorki: Anna Dereń, Anna Jurewicz, Ewa Taszarek

Celem projektu jest uświadomienie dzieciom roli i znaczenia prasy w przeka-

zywaniu informacji w demokratycznych społecznościach. W trakcie realizacji

projektu dzieci samodzielnie przygotowują i kolportują gazetkę szkolną. Ich

gazeta jest dokumentacją działań związanych z poprzednio realizowanym na

terenie szkoły projektem edukacyjnym.


27

MAGICZNY POJAZDAutorki: Anna Jurewicz, Lidia Pasich

Cel projektu to kształtowanie kompetencji interpersonalnych, umiejętności

współpracy w grupie i wspólnego realizowania zadań. Tym wspólnym za-

daniem jest właśnie stworzenie pojazdu, według pomysłu uczniów. To oni

wspólnie go wymyślają, projektują, wykonują, a następnie testują. Projekt po-

kazuje, że wyobraźnia dzieci jest nieograniczona, a współpraca pozwala na

wiele. W projekcie uczniowie świetnie się bawią, budując pozytywne skojarze-

nie współpracy z zabawą.

WYBIERAMY PRZEDSTAWICIELI SAMORZĄDU UCZNIOWSKIEGOAutorki: Lidia Pasich, Małgorzata Suwaj

Wybory przedstawicieli samorządu uczniowskiego to coroczna okazja do tego,

by dać szansę uczniom zdobyć doświadczenie bycia świadomym wyborcą.

W tym projekcie dzieci wybierają swoich przedstawicieli, dzięki interesującej,

włączającej kampanii wyborczej, która jest czasem zarówno prezentacji kan-

dydatów, jak i dyskusji o ważnych szkolnych kwestiach. Samo głosowanie jest

zatem podejmowaniem decyzji o tym, który kandydat najlepiej odpowie na

najważniejsze wzywania stojące przed społecznością szkolną.

MEDIA W SZKOLEAutorzy: Anna Jurewicz, Wojciech Papaj

Projekt uświadamia uczniom złożoność problematyki mediów, pomaga w wy-

robieniu krytycznej postawy wobec różnych przekazów medialnych. Uczestni-

cy projektu przygotowują jednodniową gazetkę szkolną – w wersji papierowej

i elektronicznej.

Projekty społeczno-obywatelskie IV–VI SP

28

DIALOG OBYWATELSKI W SZKOLEAutorka: Olga Napiontek

Celem projektu jest wypracowanie metod prowadzenia w szkole dialogu mię-

dzy uczniami a dyrekcją. Dzięki projektowi uczniowie, nauczyciele i dyrekcja

przekonują się, że wspólne rozmowy o sprawach szkolnych są i możliwe,

i wartościowe. Dzieje się tak, ponieważ rozmowa jest konkretna, merytorycz-

na i związana z codziennym życiem szkoły. Dzieci najpierw badają, jakie są

najważniejsze problemy uczniów, następnie organizują debatę, podczas której

szukają rozwiązań tych problemów. Potem spotykają się z dyrekcją, by zapla-

nować najlepszy sposób wprowadzenia w życie zaproponowanych przez nich

pomysłów. W wielu szkołach regularne spotkania reprezentacji samorządu

uczniowskiego z dyrekcją stały się zwyczajem.

JAK WPŁYWAĆ NA GMINĘ?Autorki: Barbara Benyskiewicz, Maria Furtak

Celem projektu jest przygotowanie dzieci do bardziej aktywnego i świadome-

go udziału w życiu publicznym swojej gminy. Uczniowie poznają zasady dzia-

łania, zadania i uprawnienia samorządu gminnego oraz sposoby uczestnicze-

nia mieszkańców w procesie podejmowania decyzji lokalnych. Dzieci zbierają

opinie mieszkańców o gminie, poznają jej mocne i słabe strony, opracowują

diagnozę jakości życia w społeczności. Następnie wnioski płynące z przepro-

wadzonych badań i opracowanej diagnozy przedstawiają radnym i władzom

gminy na sesji Rady Gminy.

MAKIETA NASZEJ WSPÓLNOTYAutorki: Barbara Benyskiewicz, Maria Furtak

Celem projektu jest poznanie przez uczniów historii własnej miejscowości

i okolicy, w wymiarze osobistym i regionalnym, oraz nabycie umiejętności

prezentowania zasobów i walorów wspólnoty lokalnej. Uczniowie projektują

i wykonują makietę przedstawiającą historię miejscowości i ludzi z nią zwią-

zanych, a następnie prezentują ją w środowisku szkolnym i lokalnym, wraz

z komentarzem historycznym dotyczącym umieszczonych obiektów.

29

dolnośląskie

OBYWATEL Ś. W GLOBALNYM ŚWIECIEAutorki: Barbara Benyskiewicz, Maria Furtak

Celem projektu jest poznanie przez uczniów podstawowych zjawisk związanych

z globalizacją i jej wpływem na nasze życie. Dzieci zastanawiają się, jakie korzyści

i zagrożenia wynikają z życia w globalnym świecie. Wykonują postać Obywatela

Ś. oraz zastanawiają się, jak stać się Obywatelem Świata. Przygotowują Manifest:

Co my możemy zrobić dla świata?, który jest propozycją realnych działań, moż-

liwych do podjęcia przez uczniów w szkole i środowisku lokalnym. Część z tych

działań zobowiązują się wdrożyć (np. w obszarze ochrony środowiska, korzysta-

nia z Internetu) poprzez podpisanie wypracowanej przez siebie deklaracji.

JAK ORGANIZUJĄ SIĘ MIESZKAŃCY?Autorka: Małgorzata Suwaj

Celem projektu jest poznanie przez uczniów przykładów i przejawów zorga-

nizowanej aktywności społecznej mieszkańców oraz podjęcie samodzielnie

zorganizowanego działania w środowisku lokalnym. Dzieci poprzez ćwicze-

nia i dyskusje nad filmami analizują znaczenie zorganizowanych działań spo-

łecznych. Poznają działające lokalnie i regionalnie organizacje pozarządowe.

Wspólnie organizują przedsięwzięcie promujące aktywność społeczną w śro-

dowisku lokalnym. Finałem projektu jest Dzień Aktywności Lokalnej, czyli wy-

stawa pokazująca działalność społeczną mieszkańców gminy.

SOŁECTWO – NASZ SAMORZĄDAutorki: Barbara Benyskiewicz, Małgorzata Suwaj

Celem projektu jest poznanie przez uczniów funkcjonowania samorządu so-

łeckiego, zasad tworzenia i podziału funduszu sołeckiego oraz włączenie ich

we współdecydowanie o tym funduszu. Dzieci spotykają się i rozmawiają na

temat funduszu sołeckiego z sołtysem. Następnie przekazują swoją wiedzę

o samorządzie sołeckim mieszkańcom, wreszcie biorą udział w symulacji ze-

brania wiejskiego, na którym zapadają decyzje o podziale środków z funduszu

sołeckiego. Wnioski z symulacji przekazują swojemu sołtysowi.


30

GRA W SAMORZĄDAutorki: Anna Jurewicz, Lidia Pasich

Projekt ten świetnie nadaje się na początek roku szkolnego, kiedy trzeba

przypomnieć uczniom, czym jest samorząd uczniowski. Zamiast pogadan-

ki, projekt proponuje wspólną zabawę. Zadaniem uczniów jest wymyślenie

i stworzenie gry planszowej o działaniu samorządu uczniowskiego. Dzieci wy-

myślają fabułę gry, jej zasady, tworzą instrukcję, a na koniec po prostu grają!

Raz stworzona gra może być cenną pomocą dydaktyczną dla innych uczniów

w szkole.

W ZGODZIE Z NATURĄ I TRADYCJĄ – KRAJOBRAZ KULTUROWY MOJEJ OKOLICYAutor: Aleksander Suhak przy współpr. Kornelii Kurowskiej

Celem projektu jest ukazanie uczniom bezpośredniego związku między miej-

scem życia a sposobami postrzegania i rozumienia świata przez człowieka;

kształtowanie rozumienia pojęcia ładu przestrzennego oraz uwrażliwienie na

kwestie ochrony krajobrazu kulturowego. Dzieci szukają odpowiedzi na pyta-

nie: czym jest i co to znaczy krajobraz kulturowy. Uczą się dostrzegać elemen-

ty tego krajobrazu w swojej okolicy. Odnajdują je, dokumentują fotograficznie,

a następnie tworzą internetową galerię zdjęć, przedstawiających krajobraz kul-

turowy ich małych ojczyzn.

MY I NASI REPREZENTANCI – PARTNERSTWO W KAŻDEJ SPRAWIEAutor: Wojciech Papaj

Celem projektu jest wzmocnienie postaw obywatelskich, zwłaszcza poczu-

cia obywatelskiej podmiotowości, rozwijanie wiedzy o formach reprezentacji

i wpływu obywatela na działania samorządu terytorialnego. Uczniowie pozna-

ją organizację pracy radnych i nawiązują z nimi kontakt, by dowiedzieć się, jak

można wpływać na bieżące działania samorządu.


31

SŁUCHANIE ŚWIATA. CO DŹWIĘCZY I KWICZY W NASZEJ OKOLICYAutorka: Bogusława Malinowska-Rutkowska

Dzieci poznają różnorodne dźwięki ze swojego otoczenia; rozpoznają odgłosy,

dźwięki przyjazne i nieprzyjazne ludziom; uświadamiają sobie, czym jest hałas

i jaki ma wpływ na zdrowie oraz rozwój człowieka; badają i nagrywają dźwię-

ki, jakie można usłyszeć w ich okolicy. Finał projektu to koncert „Cztery pory

roku”, zagrany przez dzieci na samodzielnie stworzonych instrumentach per-

kusyjnych.

PRACOWNIA KRAWIECKA – SZYJEMY MUNDURKI EKOLOGICZNE NA MIARĘAutorka: Aleksandra Małodobra

Uczniowie otwierają pracownię krawiecką, w której projektują i wykonują eko-

logiczne mundurki z kartonów, papieru i wymyślonych przez siebie dodatków.

Aby przygotować papierowy mundurek, muszą zastosować wiele operacji

matematycznych – zdejmują miarę, poznają sylwetkę, wzrost i proporcje wła-

snego ciała, w praktyce poznają jednostki metra i centymetra. Zwieńczeniem

projektu jest zaprezentowanie mundurków podczas profesjonalnie przygoto-

wanego pokazu mody dla społeczności szkolnej.

POTRAWY REGIONALNEAutorka: Lidia Wilk

Dzieci poznają swoje regionalne potrawy, wybierają najciekawsze przepisy,

które znajdą się potem na kartach potraw w opracowanej przez nie książce

kucharskiej. Podczas wieczoru autorskiego uczniowie prezentują i rozdają go-

towe książki kucharskie swoim rodzicom i zaproszonym gościom. W trakcie

opracowywania książki jej autorzy uczą się chronologii czynności, stosowania

jednostek miar, szacują czas przygotowania potrawy oraz koszt produktów

potrzebnych do jej wykonania.

Projekty matematyczno-przyrodnicze I–III SP

32

URZĄDZENIA DAWNIEJ I DZIŚAutorki: Urszula Ptasińska, Ilona Szczęch

Uczniowie poznają korzyści i skutki korzystania z urządzeń domowych, do-

wiadują się też, jak ich bezpiecznie używać, uczą się odczytywać instrukcję

obsługi. Przygotowując Szkolną Galerię Urządzeń Technicznych, składającą

się przede wszystkim ze starych urządzeń, dzieci mają szansę prześledzenia

zmian, jakie zaszły między urządzeniami, z których na co dzień korzystali ich

pradziadkowie i dziadkowie, a tymi, które są dostępne w ich domach.

RADY NA ODPADYAutorki: Jolanta Czereśniowska, Aleksandra Gołębiewska

Projekt ma na celu uświadomienie uczniom skali problemu nadmiernej ilości

odpadów wytwarzanych przez człowieka i konsekwencji składowania śmieci

na wysypiskach. Dzieci przeprowadzają eksperyment, po którym okaże się, czy

i jak śmieci rozkładają się w ziemi, rozpoczną również segregację odpadów

od własnego kosza w klasie. Zbadają, co na temat postępowania z odpadami

wiedzą okoliczni mieszkańcy, sprawdzą, czy w ich miejscowości istnieje „śmie-

ciowy problem” i zastanowią się, jak można go rozwiązać.

A CZAS PŁYNIEAutorka: Lidia Wilk

Realizacja projektu przybliża dzieciom pojęcie czasu. Uczniowie będą szukać

sposobów na jego zatrzymanie (poprzez zdjęcia, pamiętniki), będą porówny-

wać sposoby odmierzania czasu dawniej i dziś, zastanowią się nad upływem

czasu w ich miejscowości – sprawdzą, jak zmieniła się przyroda, środki trans-

portu i budynki. Dzieci wyobrażą sobie, jak będzie wyglądać ich miejscowość

za 100 lat i wykonają jej makietę z brył geometrycznych. Zwieńczeniem pro-

jektu będzie zaproszenie gości do Galerii Czasu, przedstawiającej daną miej-

scowość w przeszłości (na mapie) i w przyszłości (na makiecie).

33

dolnośląskie

DBAJ O ZWIERZĘTA HODOWLANE, A ONE BĘDĄ BARDZO WDZIĘCZNEAutor: Mariusz Zasadziński

Projekt uwrażliwia dzieci na potrzeby i znaczenie zwierząt hodowlanych cha-

rakterystycznych dla polskiej wsi. W trakcie jego realizacji dzieci będą poszu-

kiwały informacji o różnorodnych zwierzętach, dowiedzą się, w jakich warun-

kach zwierzęta powinny żyć i jak powinniśmy o nie dbać. Efektem działań

projektowych będą scenki teatralne, w których uczniowie wcielą się w rolę

zwierząt, powstaną również piosenki o zwierzętach – zaprezentowane pod-

czas spektaklu muzycznego dla rodziców.

KARTONOWA KLASA – MODELAutorka: Aleksandra Małodobra

W toku realizacji projektu powstanie przygotowany przez dzieci proporcjonalny

model ich własnej klasy szkolnej, pomniejszony dziesięciokrotnie. Uczniowie

opracowując model kartonowej klasy, zmierzą wymiary ławek, szaf, odmierzą

szerokość i długość klasy. Sprawdzą również, czy wysokość krzeseł i biurek jest

dostosowana do ich wzrostu. Efekt w postaci kartonowego modelu klasy szkol-

nej zostanie oficjalnie zaprezentowany przed społecznością szkolną i rodzicami.

WODA W CHMURACH, WODA W ZIEMI – GDZIE JEST NASZA WODAAutorki: Dorota Jochymczyk, Małgorzata Łuszczek, Ilona Szczęch

Podczas wycieczki terenowej dzieci zidentyfikują różnorodne zbiorniki wodne

znajdujące się w ich okolicy, zastanowią się nad tym, jak powstały, a poprzez

budowę makiety okolicy z wybranym zbiornikiem wody i zastosowanie jedne-

go z proponowanych doświadczeń – poznają cykl obiegu wody w przyrodzie.

Projekt zwraca również uwagę na znaczenie wody dla życia, na stałość zaso-

bów wodnych na Ziemi, a co za tym idzie – na potrzebę dbania o jej jakość.


34

O CZYM SZUMIĄ DRZEWA?Autorka: Lidia Wilk

Projekt pogłębia wiedzę dzieci o rosnących w ich okolicy drzewach – poznają

ich nazwy, uczą się je obserwować i odróżniać na podstawie liści i owoców,

próbują również zmierzyć wysokość drzewa, wykorzystując do pomiarów jego

cień. Uczniowie sprawdzą, jak drzewa mogą wyznaczać kierunki świata, będą

szukać przyczyny różnic w wyglądzie drzewa od strony północnej i południo-

wej. Wykorzystując zgromadzoną wiedzę, opracują atlas drzew, a swoje odkry-

cia przedstawią podczas szkolnego przedstawienia „Leśny teatr”.

W KOLE GRYAutorka: Beata Kunc

Dzieci dowiadują się, jak racjonalnie i bezpiecznie korzystać ze środków trans-

portu; poznają koło jako figurę geometryczną i wykonują na nim szereg dzia-

łań matematycznych; uświadamiają sobie jego znaczenie dla różnych środ-

ków transportu. Identyfikują możliwości zastosowania transportu i uczą się, jak

korzystać z transportu publicznego. Na podstawie tak zdobytych doświadczeń

i wiedzy uczniowie przygotują zadania, które stworzą grę dla ich starszych

kolegów i koleżanek z klas IV–VI.

CZYM ODDYCHAMY – POWIETRZE WOKÓŁ NASAutorka: Jolanta Czereśniowska

Projekt przybliża dzieciom wybrane właściwości powietrza. Uczniowie wyko-

nują proste doświadczenia, dzięki którym mogą powietrze zobaczyć, poczuć,

dotknąć, a nawet usłyszeć. W tracie realizacji projektu zbierają informacje na

temat stanu zanieczyszczenia powietrza w okolicy, zastanawiają się nad jego

przyczyną i poszukują rozwiązań, które przyczyniłyby się do poprawy stanu

środowiska. Na podstawie zdobytych doświadczeń każda grupa opracowuje

swoją grę planszową o treściach związanych z ekologią

35

NASZE MAŁE „CENTRUM NAUKI KOPERNIK” – ORGANIZUJEMY WYSTAWĘ „NA TROPIE ENERGII”Autorki: Mariola Binek, Małgorzata Łuszczek

Uczniowie poznają znaczenie energii w życiu codziennym, przypominają

sobie zasady bezpiecznego korzystania z urządzeń elektrycznych i określają,

dlaczego powinniśmy oszczędzać energię oraz jak można to robić. Przepro-

wadzają proste doświadczenia związane z wykorzystaniem energii – na jego

podstawie utworzą stacje eksperymentalne, będące ich „Małym Centrum Na-

uki Kopernik” (zaproszą do niego uczniów pozostałych klas).

DOMEK DLA PRZYJACIELAAutorzy: Andrzej Biderman, Mariusz Zasadziński

W ramach projektu uczniowie dowiedzą się, jakie dzikie zwierzęta zamieszkują

ich okolicę, wybiorą swoje zwierzę „pod opiekę” i będą odkrywać jego cechy,

zwyczaje i potrzeby. Dzieci stworzą modele domków dla wybranego zwie-

rzęcia i ulepią postaci zwierząt z plasteliny. Zaangażują dorosłych do pomocy

w budowę prawdziwych domków dla swojego przyjaciela i opracują mapę,

na której zaznaczą, jak rozmieścić domki zwierząt w okolicy.

SKAŁY I SKAMIENIAŁOŚCI – ŚLADY PRZESZŁOŚCIAutorzy: Hanna Kirchhof, Alicja Szarzyńska, Mariusz Zasadziński

Projekt rozwija zainteresowanie przyrodą nieożywioną uczniów, umożliwiając

tym samym podróż „w czasie geologicznym”. Dzieci wcielą się w łowców skał

i nabędą umiejętność rozpoznawania i nazywania skał w najbliższym otocze-

niu. Na podstawie zebranych okazów i ich znaczenia utworzą Szkolne Mu-

zeum Geologiczne, dzięki któremu będą upowszechniać w swoim środowisku

szkolnym informacje o przeszłości Ziemi.


36

WIELKA WYPRAWA PO SKARBY PRZYRODYAutorka: Ilona Szczęch

Uczniowie mają za zadanie odszukać i poznać interesujące obiekty przy-

rodnicze w okolicy szkoły. Tworzą „wizytówki” każdego z wybranych miejsc,

a następnie planują trasę „Wielkiej wyprawy po skarby przyrody” – opracowu-

ją mapę, na której będą naniesione wszystkie wybrane skarby. Zaopatrzeni

w kompasy i wiedzę o poszczególnych obiektach swojej trasy – wraz z zapro-

szonymi gośćmi – ruszają na wyprawę, pełniąc rolę przewodników i ekspertów.

POGODA JEST ZAWSZE?Autor: Mariusz Zasadziński

Celem projektu jest poszerzenie wiedzy o pogodzie oraz nabycie umiejętności

obserwacji i rejestrowania składników pogody. Poprzez samodzielne skonstru-

owanie prostych przyrządów meteorologicznych uczniowie dowiadują, jak

one działają i jak należy odczytywać i przetwarzać uzyskane z nich dane po-

miarowe. Mając systematycznie odczytywane dane z całego miesiąca, ucznio-

wie przystępują do opracowania wyników w formie prezentacji dla uczniów

młodszych klas.

WODA NA WAGĘ ZŁOTAAutorki: Małgorzata Łuszczek, Ilona Szczęch

Uczniowie sprawdzą, w jaki sposób woda trafia do ich szkoły i dokąd odprowa-

dzane są z niej ścieki; przeprowadzają audyt wodny, z którego dowiedzą się,

jakie jest zużycie wody w szkole; przygotują propozycję planu naprawczego

(np. dokręcanie lub naprawa kapiących kranów, zamontowanie perlatorów).

Dowiadują się, dlaczego zasoby wody są tak istotne i dlaczego powinniśmy je

szanować; planują i przeprowadzają happening – przemarsz na rzecz oszczę-

dzania wody przez ich miejscowość.

37

SKARBY ZIOŁOWEJ APTECZKIAutor: Andrzej Biderman

Uczniowie poszukują informacji na temat roślin leczniczych, jakie rosną

w ich okolicy, poznają zarówno te rosnące dziko, jak i rośliny ogrodowe. Przy-

gotowani do poszukiwania ziół w terenie – zbierają swój materiał do „zioło-

wej apteczki”. Aby wysuszyć zebrane rośliny, konstruują prostą suszarnię; aby

przygotować zioła do „sprzedaży”, ważą odpowiednie porcje, opakowują je

i przygotowują krótkie spoty reklamowe. Organizują również kiermasz ziół dla

mieszkańców okolicznych miejscowości, połączony z degustacją naparów

ziołowych.

W JEDEN DZIEŃ DOOKOŁA ŚWIATAAutorka: Beata Kunc

Uczniowie planują podróż „dookoła świata”, wykorzystując informacje znale-

zione w Internecie; poznają miejsca docelowe, liczbę kilometrów do prze-

bycia, środki transportu do wykorzystania i szacują koszty biletów. Następnie

ustalają trasę i organizują rajd rowerowy po okolicy. Na kolejnych stacjach pre-

zentują inne miejsce świata i wyznaczają zadania, dzięki którym uczestnicy

otrzymują bilety do dalszej podróży.

NIE POZWOLIMY, ABY ZASYPAŁY NAS ODPADY!Autor: Mariusz Zasadziński

Dzieci próbują zbadać, ile i jakie śmieci wytwarza ich klasa (zespół projektowy);

wykonują obliczenia i porównują ilości wytwarzanych w całej Polsce odpa-

dów do wielkości przyrodniczych. Zbierają informacje o odpadach i porady, jak

z nimi postępować, a następnie przygotowują scenariusze filmików edukacyj-

nych i kręcą je według założeń scenariusza. Przygotowane filmy – „Odpado-

radnik” – prezentują na forum szkolnym.

Projekty matematyczno-przyrodnicze IV–VI SP

38

DLACZEGO WIDZIMY OTACZAJĄCY NAS ŚWIAT?Autor: Mariusz Zasadziński

Celem projektu jest uświadomienie dzieciom znaczenia światła w życiu czło-

wieka. Uczniowie zdobywają podstawową wiedzę z dziedziny optyki, wyko-

nując przy tym wiele doświadczeń. Poznają urządzenia optyczne, a niektóre

budują samodzielnie, np. kalejdoskop i „urządzenie do robienia tęczy”. Zdobytą

wiedzę prezentują młodszym kolegom i koleżankom poprzez przygotowane

zabawy i zajęcia edukacyjne z wykorzystaniem skonstruowanych pomocy.

Z NOTATNIKA MĄDREGO ŚWIETLIKAAutorka: Anna Kozieł

Dzieci przekonają się, jak wygląda zjawisko przepływu prądu i jakie korzyści

niesie ze sobą korzystanie z energii elektrycznej; dowiadują się także, jak ją

oszczędzać. Poznają instrukcje urządzeń elektrycznych i nauczą się z nich ko-

rzystać. Przeprowadzą wśród mieszkańców ankiety dotyczące wykorzystania

energii elektrycznej i na podstawie jej wyników spróbują opracować „Vade-

mecum oszczędnego mieszkańca”. Broszurkę z informacjami na temat tego,

jak oszczędzać energię, rozdadzą podczas spotkania z ekspertem z dziedziny

energetyki, którego zaproszą do szkoły.

DLACZEGO LATAWIEC LATA?Autor: Mariusz Zasadziński

Uczniowie poznają rolę i właściwości powietrza jako składnika środowiska nie-

zbędnego do latania, składają papierowe samoloty i urządzają między sobą

zawody lotnicze; dowiadują się, dlaczego samolot lata. Uczą się praktyczne-

go korzystania z instrukcji i konstruują swoje własne latawce, według różnych

propozycji zawartych w scenariuszu. Latawce prezentują podczas „Święta La-

tawca”, rodzinnego pikniku szkolnego.

39

BEZPIECZNA SZKOŁAAutorka: Aleksandra Małodobra

Uczniowie poznają drogę i oznaczenia ewakuacyjne w swojej szkole. Doko-

nując pomiarów ścian zewnętrznych i wymiarów pomieszczeń wewnątrz bu-

dynku, opracują obrys szkoły w ustalonej wcześniej skali, a następnie nanio-

są na niego drogi planu ewakuacyjnego. Przeprowadzą szkolenia ewakuacji

poszczególnych klas i przećwiczą zachowania podczas ewakuacji budynku.

Efektem projektu będzie przeprowadzenie próbnego alarmu pożarowego

w szkole.

JAKIE TAJEMNICE KRYJE GLEBA?Autorzy: Urszula Ptasińska-Wardyga, Mariusz Zasadziński

Uczniowie na podstawie zebranych próbek gleby badają jej budowę oraz wła-

ściwości. Dowiadują się również, jaką rolę odgrywają organizmy glebowe –

poszukują informacji na ich temat, ciekawostek o ich życiu i funkcjach. Opra-

cowują postacie z materiałów recyklingowych i przygotowują się do prezenta-

cji wyników projektu (w formie wywiadu telewizyjnego ze zwierzętami żyjący-

mi w glebie). Opracowany materiał rejestrują kamerą i zamieszczają w na stro-

nie internetowej.

ZIELONE ETYKIETKIAutorzy: Urszula Ptasińska-Wardyga, Mariusz Zasadziński

Na wstępie projektu uczniowie zapoznają się z istniejącymi eko-etykietkami

i symbolami, jakie mogą znaleźć na produktach i urządzeniach. Następnie

sprawdzają, jakie etykietki udało im się odnaleźć na urządzeniach domowych.

Podczas wycieczki do sklepu AGD RTV uczą się odczytywać i porównywać

informacje na etykietach energetycznych. Wyniki swojej pracy przedstawiają

podczas widowiska kartonowych urządzeń elektrycznych, promującego hasła

związane ze świadomością konsumencką.

Projekty matematyczno-przyrodnicze IV–VI SP

• Letnia Szkoła Odkrywców

• Letnie Obozy Naukowe

• Certyfikacja Małych Szkół Promujących Ruch Naukowy

41


Jednym z celów Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” było zbudowanie

Ruchu Naukowego Małych Szkół. Opieraliśmy się na przekonaniu, że małe,

wiejskie szkoły podstawowe, wbrew obiegowym opiniom, mogą być znako-

mitym środowiskiem do rozwijania zainteresowań i wiedzy naukowej uczniów;

że do rozwijania myślenia naukowego nie są potrzebne: drogie wyposażenie,

specjalistyczne pracownie i bliskość instytucji naukowych, ale kreatywność

i dobre wykorzystanie świata wokół szkoły.

W budowaniu i rozwijaniu Ruchu Naukowego w naszym Projekcie istotne były

3 elementy:

LSO i LON skupiały się, między innymi, na zapoznaniu dzieci z metodą pracy

naukowej, która miała służyć rozwojowi wiedzy, umiejętności uczenia się, wy-

korzystywania istniejącego zasobu wiedzy i metodologii do wyjaśniania ota-

czającego świata. W trakcie zajęć dzieci nabywały umiejętności formułowania

pytań i stawiania hipotez, kojarzenia faktów i wyciągania wniosków, dostrze-

gania zależności i wpływów, badania i analizy wyników badań, umiejętności

pracy zespołowej, stosowania wiedzy w praktyce oraz logicznego i twórczego

myślenia.

LSO były organizowane w każdej szkole dla wszystkich uczniów, LON – orga-

nizowano co roku dla 2 wyróżniających się uczniów/uczennic z każdej szkoły.

Certyfikacja była natomiast zaprojektowana dla szkół, które uznały zagadnie-

nia naukowe za bardzo ważne w swojej racy i podjęły dodatkowe działania

zmierzające do wdrożenia Ruchu Naukowego na stałe do swojego programu

dydaktycznego. Takie szkoły miały możliwość ubiegania się o Certyfikat Ma-

łej Szkoły Promującej Ruch Naukowy. Certyfikat nadawany był przez Kapitułę

Ruchu Naukowego Małych Szkół, jej członkami byli przedstawiciele świata

nauki, zainteresowani upowszechnianiem zasad pracy naukowej i działaniami

na rzecz małych, wiejskich szkół oraz inne osoby aktywnie działające na polu

edukacji.

Ruch Naukowy Małych Szkół ma szansę stać się trwałym efektem Projektu,

który planujemy rozszerzyć na wszystkie małe, wiejskie szkoły podstawowe.

Dr Teresa Stankiewicz


42

zarówno na poziomie szczegółu, jak i zagadnień bardziej ogólnych. Ponadto

dzieci uczyły się: obserwacji, analizy, syntezy, kojarzenia faktów, stawiania

hipotez, sprawdzania ich, wyciągania wniosków i tworzenia definicji. Indukcja,

jako jedna z metod naukowych oparta na obserwacji i eksperymencie, została

zastosowana w scenariuszach zajęć LSO po to, by dzieci otrzymały narzędzia

i umiejętności, które pozwolą im na samodzielne podejmowanie badań,

współpracę z innymi i odpowiedzialność za własne działania.

Intencją autorów wszystkich zajęć LSO było nie tylko zdobywanie przez dzieci

i rozwijanie wiedzy, lecz także doskonalenie umiejętności odczytywania

rzeczywistości, w której dziecko żyje, i konkretnych umiejętności, które

mogą być przydatne w podejmowaniu badań i rozwijaniu nauki. Szkoły

zainspirowane LSO miały możliwość rozszerzenia, rozbudowania

i promowania Ruchu Naukowego, nie tylko poprzez aktywność dzieci,

lecz także przez postawy nauczycieli, pracę szkoły i zaangażowanie

środowiska lokalnego. W organizowaniu LSO istotną rolę odegrali studenci,

którzy rekrutowali się z uczelni całej Polski, m.in.: Warszawy, Białegostoku,

Lublina, Poznania, Krakowa, Wrocławia, Legnicy. Ich zadaniem było

poprowadzenie letnich zajęć. Udział studentów był o tyle cenny, że są oni

z samego faktu studiowania blisko nauki i metod naukowych, które były

ważne w metodyce zajęć LSO. Ze względu na to, że studenci rekrutowali się

z rozmaitych kierunków studiów, niekoniecznie pedagogicznych, należało

przygotować dla nich takie szkolenia, które odpowiadałyby potrzebom

LSO. Wśród zagadnień poruszanych podczas szkoleń były: interpretacja

metody naukowej, przedstawione jej cele i etapy, prezentacja scenariuszy

zajęć, zabaw integracyjnych dla dzieci, elementy metodyki pracy z grupą

zróżnicowaną wiekowo, kwestie bezpieczeństwa dzieci i odpowiedzialności

za dzieci i szkołę, co częściowo spada na studentów podczas prowadzenia

zajęć. Dwudziestogodzinne szkolenia były także swego rodzaju forum,

podczas którego studenci mogli proponować również własne rozwiązania

zadań zawartych w scenariuszach. Po szkoleniach do każdej szkoły

pojechało po dwoje, troje studentów, by przez 5 dni organizować dzieciom

4–5-godzinne zajęcia. Ich obecność w szkołach była interesującym

doświadczeniem dla dzieci, które wakacyjne LSO traktowały jako ciekawe

zajęcia prowadzone w sposób absolutnie nieszkolny, poza ławkami szkolnymi,

Letnie Szkoły OdkrywcówLetnie Szkoły Odkrywców miały za zadanie zainicjować Ruch Naukowy

w szkołach uczestniczących w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”.

Pomyślane zostały jako 5-dniowe zajęcia wakacyjne dla dzieci, realizowane

we wszystkich szkołach projektowych przez 3 kolejne lata. Tematyka zajęć

nawiązywała do kluczowych kompetencji rozwijanych w Projekcie ZMSwWŚ:

matematycznych i naukowo-technicznych, społecznych i obywatelskich

oraz umiejętności uczenia się. Sposób pracy oparty został na 2 założeniach:

• badamy świat bliski dziecku,

• ukazujemy i uczymy, jak stosować metody pracy naukowej.

Zajęcia co roku prowadzili studenci (po 2–3 osoby w szkole) przygotowani

do tego zadania przez Szkołę Wyższą Przymierza Rodzin, partnera

w Projekcie ZMSwWŚ. Studenci prowadzili zajęcia na podstawie scenariuszy

przygotowanych przez ekspertów SWPR. W kolejnych 3 latach obejmowały

one:

• w 2011 roku: 5 zagadnień związanych głównie z kompetencjami przyrod-

niczymi,

• w 2012 roku: 5 zagadnień związanych głównie z kompetencjami matema-

tyczno-technicznymi,

• w 2013 roku: 5 zagadnień związanych głównie z kompetencjami społecz-

nymi.

Autorzy scenariuszy zajęć zakładali, że przed dzieckiem stawiane będą

zadania poznania świata i wyjaśniania go, dlatego też zagadnienia, które

poddawane byłyby badaniu, powinny stanowić rzeczywistość najbliższą

dziecku; poznawalną zmysłami i dającą się odkryć w bardzo prosty sposób.

Idąc śladem presokratyków, którzy obserwując świat, szukali jego przyczyny

(arche), żywioły stały się pierwszymi zagadnieniami, którym w trakcie LSO

miały przyjrzeć się dzieci. I tak, tematyka pierwszych zajęć LSO w roku 2011

inspirowała do poznawania ziemi, powietrza, ognia, wody i człowieka, który

także został potraktowany jako żywioł.

Zajęcia kolejnej edycji LSO w roku 2012 bazowały na fundamencie zajęć

poświęconych żywiołom, dlatego tematykę z zakresu obrazu, dźwięku,

prądu, przestrzeni, kosmosu łatwiej było dzieciom poznać i zrozumieć.

Ponadto scenariusze 2. roku LSO angażowały zmysły (wzrok, słuch, dotyk,

smak, węch), inspirowały wyobraźnię i pobudzały do samodzielnych działań,

kreatywności, przekraczania utartych schematów w widzeniu i odbieraniu

świata.

Ostatnia, 3. edycja LSO (2013 rok), wymagała od dzieci nie tylko kreatywności,

lecz także zaangażowania myślenia abstrakcyjnego, przewidywania,

projektowania, rozumienia zjawisk społecznych i współpracy z innymi.

Tematyka poruszająca zagadnienia języka, mody, nazw, archeologii

i architektury dała dzieciom pole do rozwijania własnej twórczości, odkrywania

własnej tożsamości, odczytywania zjawisk społecznych oraz wykorzystywania

wiedzy już zdobytej. Wszystkie scenariusze zostały skonstruowane w oparciu

o podstawowe założenia logiki indukcyjnej, co według epikurejczyków

znaczyło sposób rozumowania oparty na odkrywaniu podobieństw

między przedmiotami. Dzieci, obserwując poszczególne zjawiska, uczyły

się wyciągać na ich podstawie ogólne wnioski. Każdy scenariusz zawierał

pytanie towarzyszące dzieciom przez cały dzień, mogły na nie odpowiedzieć

43


dzwonkami, a nawet samym budynkiem placówki. Z ramienia szkoły czuwali

nad wszystkim dyrektor i nauczyciele, którzy służyli studentom pomocą,

radą i doświadczeniem. W zajęciach brali udział nie tylko uczniowie szkoły

(z klas I–VI), lecz także często jej absolwenci (jako pomocnicy studentów)

oraz dzieci, które mieszkają w miastach lub za granicą, ale wakacje spędzały

w miejscowości, w której jest szkoła biorąca udział w Projekcie. Studenci

nawiązali serdeczne relacje z dziećmi. Zdarzały się sytuacje, gdy po LSO dzieci

kontaktowały się ze studentami przez portale społecznościowe w nadziei,

że w następnym roku przyjadą do nich ponownie. Tak się niejednokrotnie

zdarzało. Studenci zdobyli nowe doświadczenia, docenili, czym jest i jak

pracuje wiejska szkoła, jak ważne jest jej istnienie dla lokalnej społeczności.

Na zakończenie zajęć studenci pisali sprawozdania, w których przedstawiali

przygotowanie szkół do LSO, zaangażowanie dzieci i nauczycieli oraz

opisywali własne działania. Z przyjemnością czytało się pozytywne opinie,

wyrazy uznania i zachwytu nad dziećmi i szkołami. Studenci, którzy brali

udział w LSO, kilka razy wyrażali chęć wyjazdu na zajęcia wakacyjne

w ramach wolontariatu po to, by nie zawieść swoich małych przyjaciół.

W ciągu 3 lat trwania Projektu udział w LSO wzięło 707 uczniów i ponad 350

studentów. Zajęcia LSO były monitorowane i wspierane przez Opiekunów

Naukowych, wykładowców SWPR. Ich zadaniem był kontakt i współpraca

ze studentami prowadzącymi LSO, monitorowanie zajęć w wybranych

szkołach – ocenie podlegały działania edukacyjne studentów i ich współpraca

ze szkołą. W ciągu 3 lat dziewięcioro monitorujących odwiedziło 54 szkoły

w 9 województwach. W sprawozdaniach podkreślano znaczenie wiejskich

szkół w środowisku lokalnym, podkreślano zmiany, jakie zaszły w szkołach

od momentu przystąpienia do Projektu oraz zauważano wspaniałe działania,

jakie podejmuje społeczność szkolna dla rozwijania Ruchu Naukowego.

44

Letnie Obozy Naukowe rozwija-jące kompetencje matematyczne i przyrodnicze

Ojcowski Park Narodowy był miejscem, w którym Fundacja Partnerstwo dla Środowiska organizowała 5-dniowe Letnie Obozy Naukowe, wspierające rozwój kompetencji matematycznych i przyrodniczych. Teren Doliny Ojcowskiej stał się dla uczniów miejscem badań przyrody i odkrywania śladów procesów, jakie zaszły tutaj przeszłości. Nauka poprzez zabawę i doświadczenia przeprowadzane w terenie miała przyczynić się do wspierania rozwoju zdolności uczniów i przyszłych badaczy, którzy będą nie tylko odkrywać piękno otaczającego nas środowiska, lecz także chronić je. Obóz naukowy miał na celu rozwinięcie zainteresowań przyrodniczych najbardziej zaangażowanych uczestników Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”, przybliżenie im pracy naukowca i pozwolenie na to, by sami mogli się wcielić w tę rolę.

W czasie 9 turnusów, w których w sumie w ciągu 3 lat wzięło udział 344 uczniów uczestniczących w Projekcie ZMSwWŚ – uczestnicy poszukiwali odpowiedzi na tajemnicze pytanie, które przyświecało ich każdej pojedynczej wyprawie. Mieli za zadanie odkryć, kim jest Ghrul i dowiedzieć się, czy Ojcowski Park Narodowy jest jeszcze miejscem bezpiecznym dla Ghrula i jego przyjaciół. Pytania te skłoniły dzieci do przyjęcia postawy badacza i otwarcia się na nietypowe rozwiązania.

Każdy z 5 dni Letniego Obozu Naukowego poświęcony był innemu zagadnieniu – roślinność i zwierzęta, krajobraz, zjawiska krasowe, woda oraz Aglomeracja Krakowska jako największe skupisko miejskie sąsiadujące z parkiem narodowym. Podsumowaniem każdego dnia były prezentacje przygotowywane przez poszczególne grupy. Prezentacje były okazją do dzielenia się przez uczestników zdobytą wiedzą i do wymiany doświadczeń z wypraw.

45


Dzieci uczestniczące w obozach naukowych poszukiwały odpowiedzi na zadane pytania, sprawdzając, jakie gatunki roślin i zwierząt można spotkać na ojcowskich szlakach, jakie ślady zostawiają po sobie za-mieszkujące tu zwierzęta; próbowały ocenić, jaki wpływ wywarł czło-wiek na tereny parku i czy powoli człowiek nie staje się zagrożeniem dla jego otuliny. Uczestnicy obozu badali organizmy żyjące w tutej-szych rzekach i źródłach, na podstawie obserwacji biologicznych, ba-dań chemicznych i fizycznych ocenili, czy woda nadaje się do picia. Dzięki eksperymentowi z przepuszczaniem strumienia wody przez doniczkę wypełnioną piaskiem, wszyscy obserwowali, jak w przeciągu milionów lat mogła tworzyć się dolina rzeki, taka jak Dolina Prądnika. Dzięki temu dostrzegli, że otaczające ich skały to właśnie pozostałości terasów skalnych, dawnych poziomów dna doliny. Dodatkowo wizy-ta w największej jaskini OPN, Grocie Łokietka, przybliżyła uczestnikom zjawiska krasowe i pozwoliła poznać tutejszych mieszkańców (nieto-perze), będących symbolem Ojcowskiego Parku Narodowego. Spe-cyficznym dniem w trakcie każdego turnusu była wizyta w smoczym mieście – Krakowie, tam też czekały na dzieci doświadczenia fizyczne przeprowadzane w Ogrodzie Doświadczeń oraz zadania opracowane przez przewodniczkę. Zwycięska grupa otrzymywała w nagrodę wia-domość ze wskazówkami, gdzie poszukiwać Ghrula.

Efektem pracy młodych naukowców były najróżniejsze odpowiedzi, dla jednej grupy Ghrulem był Nietoperz, dla innej Człowiek czy duch prof. Władysława Szafera (słynnego polskiego przyrodnika), a dla jeszcze innej była to po prostu Przyroda. Każda z odpowiedzi, poprzez odpowiednie uzasadnienie, okazała się prawidłowa. Okazało się, że możliwość istnienia kilku prawidłowych rozwiązań jest również rzeczą nową dla uczniów i zerwaniem z dotychczasowym podejściem – gdzie na zadanie pytanie powinna istnieć tylko jedna właściwa odpowiedź, z czym spotykały się wcześniej w swoich szkołach.

Uczestnicy, podsumowując swój udział w obozie w ankietach ewalu-acyjnych, podkreślali przede wszystkim konkretne umiejętności oraz dodatkowe wartości, jakie dało im uczestnictwo w obozie, np. Na-uczyłem się posługiwać busolą czy: Badając wodę w laboratorium, 

poczułam się  jak prawdziwy naukowiec. Dla innych zaś cenna była po prostu możliwość obcowania z niezwykłą przyrodą OPN. Niektó-rzy uczniowie przyznali, że w trakcie LON nauczyli się lepiej dzielić między sobą zadania i pracować w grupie, dla innych kluczowym do-świadczeniem była możliwość prezentowania swoich wyników ba-dań i przemyśleń przed innymi uczniami, których dopiero co poznali w trakcie obozu.

Po zrealizowaniu 9 turnusów LON rozwijających kompetencje matematyczno-przyrodnicze cieszy nas rozwój zainteresowań i otwarcie na przyrodę każdego z uczestników, jednak najważniejszym osiągnięciem, jakie zaobserwowaliśmy i potwierdziliśmy poprzez rozmowy z wychowawcami i ankiety, była zmiana w tych uczniach, którzy nie czuli się wyróżnieni, jadąc na obóz, lecz do końca byli przekonani o tym, iż trafili tam z przypadku. To oni dokonali największego postępu, przede wszystkim dzięki temu, iż wreszcie ktoś dostrzegł w nich potencjał, a oni uwierzyli w swoje możliwości, angażując się coraz lepiej w kolejne zajęcia i włączając w pracę nowo poznanej grupy.

Andrzej Biderman

46

Letnie Obozy Naukowe rozwi-jające kompetencje społeczne i obywatelskie

W ciągu 3 lat realizacji projektów społeczno-obywatelskich w szkołach uczest-

niczących w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” Fundacja Civis Polonus

trzykrotnie zaprosiła do Warszawy uczniów klas V ze 119 szkół. Okazją do tego

były Letnie Obozy Naukowe – wyróżnienie dla wszystkich, którzy wykazali się

szczególnym zaangażowaniem podczas realizacji projektów w swoich szko-

łach i społecznościach lokalnych. Dzięki temu 330 młodych ludzi miało szansę

na rozwijanie kompetencji obywatelskich podczas wyjątkowych 5-dniowych

wakacji. W trakcie 9 turnusów uczniowie mieli okazję poznać instytucje życia

publicznego, doświadczyć znaczenia tych instytucji oraz poczuć się ważnymi

i pełnoprawnymi obywatelami.

Celem LON społeczno-obywatelskich było poznanie przez uczniów roli, jaką

pełnią w Polsce instytucje polityczne, gospodarcze i media, oraz poznanie prze-

strzeni miejskiej Warszawy wraz z jej bogactwem instytucji kulturalnych, nauko-

wych oraz sportowych. Dodatkowo czas spędzony na obozie dał młodym lu-

dziom okazję do spotkań z ciekawymi, ważnymi i inspirującymi ludźmi. Każdego

dnia uczniowie rozwijali kompetencje społeczne: współpracowali, porozumie-

wali się w grupie, dyskutowali z ekspertami oraz uczyli się odpowiedzialności.

Program LON był bardzo bogaty, zaś jego elementy – szczegółowo zaplano-

wane i przemyślane po to, aby uczniowie mogli wrócić z jak największą wie-

dzą, doświadczeniem oraz budującymi przeżyciami. Poranki służyły wprowa-

dzeniu w tematykę dnia. W trakcie długich i intensywnych dni spędzanych w

mieście dbaliśmy także o wypoczynek i relaks, zawsze znaleźliśmy godzinę, by

odpocząć w najładniejszych warszawskich parkach. Kolejne dni i wydarzenia

związane z nimi podsumowywaliśmy na wieczornych spotkaniach, formułując

wnioski z doświadczeń zdobytych przez cały dzień. Wieczory były czasem na

refleksję i zebranie myśli.

Każdy turnus LON rozpoczynaliśmy uroczyście w poniedziałek, w sali im. Lwa

Rudniewa w Pałacu Kultury i Nauki. Po długiej podróży autokarem uczestni-

cy mogli zobaczyć Warszawę z tarasu widokowego na XXX piętrze PKiN, co

zawsze było dla nich ogromnym przeżyciem. Po tak intensywnym dniu, wie-

czorem, w zaciszu Hotelu Stawiska Klaudyn bardzo dbaliśmy o to, aby nasi

goście czuli się swobodnie, ale i bezpiecznie – integracja, zabawy pod okiem

wychowawców trwały do późnych godzin wieczornych.

Wtorkowe dni spędzaliśmy kolejno w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Sej-

mie i Senacie RP, Pałacu Prezydenckim oraz w siedzibie Trybunału Konstytu-

47


cyjnego. Dzięki tym wizytom przedstawiliśmy młodzieży drogę powstawania

prawa w naszym kraju, a oni dowiadywali się, w jaki sposób mogliby np. wcielić

w życie postulat o ustawowym przedłużeniu wakacji! Chwilę oddechu dawał

odpoczynek w ogrodach prezydenckich.

Trzeci dzień obozu poświęcaliśmy tematyce mediów i ich wpływowi na życie

publiczne. Podczas spotkań w siedzibie „Polityki” oraz Polskiej Agencji Praso-

wej uczniowie zadawali mnóstwo pytań, na miarę prawdziwych reporterów!

Wizyta w Centrum Nauki Kopernik pozwalała im doświadczać i poznawać

Wszechświat. W ostatnim roku realizacji Projektu mieliśmy również szansę

wejść na trybuny Stadionu Narodowego.

Czwartego dnia, podczas gry miejskiej w metrze, na własnej skórze doświad-

czaliśmy specyfiki życia w dużym mieście. Czwartek był także dniem obcowa-

nia ze sztuką i historią w Narodowej Galerii Sztuki Zachęta, Muzeum Fryderyka

Chopina, Muzeum Powstania Warszawskiego czy w Domu Spotkań z Historią.

Piątkowe przedpołudnia spędzaliśmy w nowoczesnych wieżowcach: siedzi-

bach firm, gdzie młodzież obserwowała kulturę pracy w korporacjach. Ostat-

niego dnia w programie nie mogło zabraknąć warszawskiej Starówki, skąd

podziwialiśmy widok na bulwary wiślane, które latem tętnią życiem. Tego dnia

zawsze nadchodził wzruszający i smutny moment pożegnania. Po uroczystym

obiedzie serwowanym w znanej warszawskiej restauracji był czas podzięko-

wań i gratulacji, uśmiechów i łez.

Dzięki udziałowi w LON uczniowie poznali i zobaczyli codzienne funkcjonowa-

nie głównych instytucji życia publicznego państwa. Zdobyli wiedzę o kompe-

tencjach i znaczeniu tych instytucji dla obywateli, przez co w przyszłości będą

przygotowani do efektywnego angażowania się w lokalne działania publiczne

oraz do uczestniczenia w procesach decyzyjnych na poziomie krajowym, np.

w wyborach parlamentarnych. Doświadczenia, jakie zdobyli uczestnicy obo-

zów, pomogły ukształtować ich poglądy, odważnie formułować swoje zda-

nie. Uczniowie poczuli się traktowani podmiotowo i poważnie przez przed-

stawicieli państwa. Dowiedzieli się, jak podejmowane są decyzje na poziomie

centralnym, lepiej rozumieją rolę mediów w społeczeństwie demokratycznym

i znaczenie instytucji gospodarczych dla stabilności państwa. Wszystko to w

przyszłości pozwoli im na świadome i odważniejsze uczestniczenie w życiu

demokratycznym i wpływanie na otaczającą ich rzeczywistość.

Chcielibyśmy podzielić się z Państwem radością i energią, którą dzieci wpro-

wadzały w naszą pracę projektową. Było nam niezwykle przyjemnie gościć tak

zaangażowanych i ciekawych świata Młodych Obywateli. Wiemy, że LON były

sukcesem, ponieważ widzieliśmy radość w oczach każdego uczestnika. Wie-

my to, ponieważ otrzymaliśmy od nich wiersze i piosenki, które były wyrazem

wdzięczności za zorganizowane LON.

Karolina Pucek

48

Certyfikacja Małych Szkół Promujących Ruch Naukowy

Cele Certyfikacji

Wypracowanie wymagań stawianych małym, wiejskich szkołom podstawo-

wym, które chcą rozwijać Ruch Naukowy i nadawanie Certyfikatów Małej

Szkoły Promującej Ruch Naukowy tym, które te wymagania spełniły – to jed-

no z zadań Ruchu Naukowego realizowanego w Projekcie „Z Małej Szkoły

w Wielki Świat”.

Celem certyfikacji było zbudowanie Szkolnego Ruchu Naukowego, który

promowałby pracę szkół, polegającą między innymi na zapoznawaniu dzie-

ci z metodą pracy naukowej mającej służyć: rozwojowi wiedzy i ciekawości

poznawczej dzieci, umiejętności uczenia się, wykorzystywaniu istniejącego

zasobu wiedzy i metodologii do wyjaśniania otaczającego świata. W trakcie

różnorodnych zajęć dzieci miały nabywać umiejętność formułowania pytań

i stawiania hipotez, kojarzenia faktów i wyciągania wniosków, dostrzegania za-

leżności i wpływów, analizy wyników badań, umiejętności pracy zespołowej,

stosowania wiedzy w praktyce oraz logicznego i twórczego myślenia. Szkoła

promująca Ruch Naukowy ma się stać instytucją, w której naukowy sposób

pracy, zarówno uczniów, jak i nauczycieli, jest codziennością i służy jej rozwo-

jowi, podniesieniu jakości jej pracy dydaktycznej i prestiżu, promocji w środo-

wisku lokalnym i szerokim edukacyjnym.

Kapituła i organizacja pracy

Aby zapewnić jakość działań certyfikacyjnych i udział w nich naukowców

reprezentujących rozmaite dziedziny wiedzy, Szkoła Wyższa Przymierza Ro-

dzin odpowiedzialna w Projekcie ZMSwWŚ za Ruch Naukowy, powołała Ka-

pitułę Ruchu Naukowego Małych Szkół. Przewodniczącą kapituły została

prof. dr hab. Elżbieta Mycielska-Dowgiałło, Rektor Szkoły Wyższej Przymierza

Rodzin w Warszawie, a członkami: prof. Małgorzata Karwowska-Struczyk,

prof. Izabella Bukraba-Rylska, prof. Tadeusz Pilch, prof. Aleksander Bursche,

prof. Wacław Zawadowski, prof. Piotr Wrzecioniarz, dr Joanna Angiel.

Powołano też grupę roboczą ds. certyfikacji szkół. Jej zadaniem było opra-

cowanie propozycji wymagań, jakie powinny spełnić szkoły ubiegające się

o certyfikat (wraz ze sposobami sprawdzania ich spełnienia). Przedmiotem

pracy grupy była również propozycja regulaminu Kapituły Ruchu Naukowego

Małych Szkół przyznającej certyfikaty. W skład grupy weszli przedstawiciele

partnerstwa realizującego Projekt MZSwWŚ i eksperci doświadczeni w pracy

nad systemami jakości i certyfikacji oraz zaproszeni praktycy.

Najważniejszym dokumentem był wymagania stawiane szkołom. Uznano, że

wymagania nie mogą dyskryminować szkół mających gorsze wyposażenie

czy położonych w dużej odległości od centrów nauki, dlatego postawiono

w nich na działania, które można przeprowadzić w każdej szkole, na systema-

tyczność tych działań, dobre wykorzystanie lokalnych zasobów i na włączenie

w nie jak największej liczby dzieci i nauczycieli. Wymagania zebrano w 3 ob-

szarach (A, B, C), a w każdym z nich zaproponowano 4–7 wymagań. Szkoła

powinna wybrać, a potem udowodnić spełnienie minimum 2 wymagań z każ-

dego z 3 obszarów.

Warunek wstępny

Zwiększenie stopnia udostępnienia uczniom bazy materialnej szkoły: pomocy

dydaktycznych, zasobów bibliotecznych, sprzętu cyfrowego, Internetu.

Obszar A. Szkoła podejmuje działania aktywnie promujące ruch naukowy wśród dzieci

Szkoła zrealizuje w roku szkolnym przedsięwzięcia, takie jak:

• piknik naukowy/festiwal naukowy,

• dzień/miesiąc nauki/wynalazku,

• ścieżka naukowa,

• lokalne badanie – przyrodnicze/społeczne,

• spotkanie z naukowcem,

• starsi uczą młodszych,

• konkurs naukowy.

Obszar B. Nauczyciele w szkole przejawiają (aktywną) postawę badawczą, modelując w ten sposób postawy uczniowskie

• Ewaluacja wewnętrzna służy doskonaleniu pracy szkoły.

Przeprowadzana w szkole obowiązkowa ewaluacja wewnętrzna spełnia wy-

mogi „badania praktycznego oceniającego”, a jej rezultaty są prezentowane

społeczności i wykorzystywane do doskonalenia pracy szkoły.

• Nauczyciele badają swoją pracę.

Zespoły nauczycieli prowadzą szkolne „badania w działaniu” (ang. action re-

search – badania własnej pracy i skutków/efektów wprowadzanych w niej

zmian), dokonują np. analizy przypadków (np. w ramach awansu zawodowe-

go), uczestniczą w badaniach oświatowych i prezentują w szkole koncepcje

badań i ich wyniki.

• Nauczyciele są aktywni w pozyskiwaniu wiedzy dla szkoły.

Nauczyciele są aktywnymi członkami różnych stowarzyszeń naukowych,

towarzystw hobbystycznych, stowarzyszeń nauczycielskich itp., uczestniczą

w działaniach innych instytucji, np. naukowych czy profesjonalnych, a pozy-

skanymi w ten sposób wiedzą i doświadczeniami dzielą się systematycznie

z uczniami i pracownikami szkoły.

• Nauczyciele wprowadzają metodę naukową na stałe do swojej pracy dy-

daktycznej.

Nauczyciele prowadzą lekcje w sposób umożliwiający uczniom poznanie ele-

mentów i cech charakterystycznych pracy naukowej – właściwych dla danej

dyscypliny.

49


Obszar C. Szkoła jest otwarta na szeroką współpracę w Ruchu Naukowym

• Szkoła współpracuje z instytucjami naukowymi.

Szkoła współpracuje z instytucją naukową z regionu, Polski, Europy (wyższe

uczelnie, instytuty badawcze): odczyty, prelekcje, spotkania, zajęcia z naukow-

cami, studentami, prezentacje doświadczeń itp. Ze współpracy tej może wska-

zać konkretne korzyści: innowacyjne rozwiązania programowe, wzbogacenie

warsztatu pracy nauczycieli, rozwinięcie wiedzy i umiejętności uczniów

• Szkoła współpracuje w tematyce naukowej z innymi szkołami.

Szkoła współpracuje z innymi szkołami różnych typów i etapów edukacyjnych

(innymi szkołami podstawowymi, gimnazjami, szkołami ponadgimnazjalnymi);

uczniowie szkoły spotykają się z uczniami innych szkół w celu podejmowania

wspólnych działań, np. przeprowadzanie eksperymentów, realizacja projek-

tów badawczych. Nauczyciele współpracujących szkół wspólnie:

– planują i realizują spotkania naukowe, lekcje badawcze,

– tworzą opracowania, raporty, upowszechniają wnioski z badań,

– wspólnie analizują wyniki badań i wyciągają z nich wnioski ważne dla szkoły,

– włączają uczniów i rodziców w dzielenie się wiedzą, doświadczeniem,

– przeprowadzają wspólne szkolenia.

• Szkoła bierze udział w badaniach prowadzonych przez innych, jest otwar-

ta na badaczy.

Szkoła bierze udział w badaniach regionalnych, krajowych, międzynarodo-

wych i upowszechnia ich wyniki w szkole, w środowisku lokalnym i szerzej;

wykorzystuje te wyniki do wzbogacenia pracy dydaktycznej lub poprawy ja-

kości pracy szkoły. Szkoła angażuje się we współpracę z badaczami, stwarza

warunki do przeprowadzenia tych badań, np. do prac licencjackich, magister-

skich, doktorskich, studenckich praktyk naukowych; informuje uczniów i ro-

dziców o ich wynikach, analizuje wnioski i wykorzystuje je w pracy.

• Szkoła w prowadzonym ruchu naukowym angażuje środowisko lokalne

i wykorzystuje jego zasoby.

Szkoła włącza do działań lokalnych ekspertów (lekarz, leśnik, rolnik, pszczelarz,

bibliotekarz itp.), którzy wyjaśniają i prezentują (w szkole lub w swoim miejscu

pracy), jak wykorzystują najnowszą wiedzę naukową i zdobycze technologicz-

ne w swoich działaniach. Planowana jest dalsza współpraca odpowiadająca

zainteresowaniom dzieci.

Pierwsza Certyfikacja Małych Szkół Promujących Ruch Naukowy

W lipcu 2011 roku przekazano szkołom uczestniczącym w Projekcie ZMSwWŚ

wymagania oraz procedurę ubiegania się o certyfikat. Jesienią 2011 roku 19

szkół zgłosiło chęć poddania się certyfikacji i przesłało deklarację spełnienia

wybranych wymagań (minimum po 2 z każdego obszaru) oraz uchwały z de-

cyzją o przystąpieniu do certyfikacji minimum 2 ciał z 3: Rady Pedagogicznej,

Rady Rodziców, Samorządu Uczniowskiego. Szkoły przez cały rok szkol-

ny 2011/2012 realizowały zadeklarowane działania, zwieńczone w czerwcu

przesłaniem formularzy i materiałów dokumentujących spełnienie wymagań.

Grupa robocza ds. certyfikacji przedstawiła Kapitule Ruchu Naukowego reko-

mendacje, które członkowie kapituły poddali analizie. W wyniku tych prac Ka-

pituła Ruchu Naukowego Małych Szkół przyznała 7 pierwszych certyfikatów.

Otrzymały je:

– Szkoła Podstawowa w Podmoklach Małych (woj. lubuskie),

– Szkoła Podstawowa w Lisięcicach (woj. opolskie),

– Szkoła Podstawowa w Purdzie (woj. warmińsko-mazurskie),

– Szkoła Podstawowa w Templewie (woj. lubuskie),

– Szkoła Podstawowa w Galinach (woj. warmińsko-mazurskie),

– Szkoła Podstawowa w Nadbrzeżu (woj. mazowieckie),

– Szkoła Podstawowa w Podgórzu (woj. mazowieckie).

W listopadzie 2012 roku odbyła się uroczystość nadania pierwszych certyfi-

katów – I część w Szkole Wyższej Przymierza Rodzin, II część – w Centrum

Nauki Kopernik (połączona ze zwiedzaniem ekspozycji). Jednocześnie 7 szkół

uczestniczących w Projekcie ZMSwWŚ zgłosiło się do kolejnej certyfikacji.

We wrześniu 2013 roku okaże się, które z nich, w ocenie Kapituły Ruchu Na-

ukowego Małych Szkół, spełniły wymagania. Partnerstwo realizujące Projekt

ZMSWwŚ zamierza po jego zakończeniu kontynuować certyfikację, rozszerza-

jąc ją na wszystkie chętne małe, wiejskie szkoły podstawowe w Polsce. Wie-

rzymy, że będzie ich z każdym rokiem coraz więcej.

dr Teresa Stankiewicz

51

Wsparcie szkół i nauczycieli

Realizacja działań edukacyjnych zaplanowanych w Projekcie „Z Małej Szkoły

w Wielki Świat” oraz uzyskanie zaplanowanych efektów nie byłyby możliwe

bez planowego, systematycznego wsparcia udzielanego nauczycielom i szko-

łom w całym okresie jego trwania. Wiedzieliśmy, że będzie to jedno z naj-

ważniejszych działań w Projekcie, ponieważ jeśli nauczyciele nie będą umieli

wdrażać zaprojektowanych przez nas działań lub (razem z dyrektorami) nie

będą do nich przekonani, nie zrealizujemy postawionych sobie celów i nie

zapewnimy trwałości efektów naszych działań w szkołach.

Wsparcie było udzielane na wiele sposobów, w tym:• doskonalenie zawodowe nauczycieli (szkolenia, czaty, konferencje),

• przekazywanie szkołom scenariuszy projektów edukacyjnych oraz litera-

tury metodycznej,

• działania na platformie edukacyjnej,

• wizyty monitorujące w szkołach,

• wyposażanie szkół w pomoce dydaktyczne.

Doskonalenie zawodowe nauczycieliWsparcie proponowane nauczycielom obejmowało różnorodne formy doskona-

lenia i było na bieżąco dostosowane do potrzeb nauczycieli w kontekście realizacji

celów Projektu ZMSwWŚ. Głównym celem udzielanego nauczycielom wsparcia

było podniesienie ich umiejętności metodycznych, ważnych we wspieraniu roz-

woju kompetencji kluczowych uczniów.

Wsparciem objęty był każdy Szkolny Zespół Projektowy ze 119 szkół uczestniczą-

cych w Projekcie. W skład SZP wchodzili: dyrektor szkoły lub wyznaczony przez

niego lider, 2 nauczycieli z klas I–III, 2 nauczycieli z klas IV–VI – w tym 1 nauczyciel

matematyki lub przyrody oraz 1 nauczyciel bloku społecznego.

Należy podkreślić (to rzadkość w tego typu projektach), że wszystkie proponowa-

ne w Projekcie szkolenia odbywały się w formie dwu-, trzydniowych stacjonarnych

spotkań nauczycieli z realizatorami Projektu oraz stałą grupą współpracowników

i trenerów, autorów scenariuszy projektów edukacyjnych, ekspertów moderują-

cych fora internetowe oraz monitorujących realizację Projektu w województwach.

Już na początku realizacji Projektu podjęliśmy decyzję o utworzeniu stałe-

go zespołu wspomagającego. Zależało nam na tym, aby autorzy projektów

edukacyjnych mogli potem wspierać szkoły w ich realizacji; aby towarzyszyli

szkołom i nauczycielom w rozwoju. Postanowiliśmy włączyć do tej grupy spe-

cjalistów doświadczonych w doskonaleniu zawodowym nauczycieli: prowa-

dzeniu szkoleń, tworzeniu materiałów edukacyjnych, realizacji programów

edukacyjnych. W skład stałej grupy współpracowników weszli: Barbara Beny-

skiewicz, Jolanta Czereśniowska, Anna Dereń, Maria Furtak, Aleksandra Gołę-

biewska, Anna Jurewicz, Beata Kossakowska, Bogusława Malinowska-Rutkowska,

Elżbieta Michalak, Wojciech Papaj, Lidia Pasich, Henryk Sienkiewicz, Aleksander Su-

hak, Ewa Taszarek, Mariusz Zasadziński, Janina Ziętek.

Doskonalenie zawodowe nauczycieli oferowane w Projekcie ZMSwWŚ:• było nakierowane na podniesienie umiejętności metodycznych nauczy-

cieli,

• umożliwiało zdobywanie, poszerzanie wiedzy dotyczącej realizowanych

przez nauczycieli projektów edukacyjnych,

• było adekwatne do potrzeb nauczycieli pojawiających się w czasie realiza-

cji projektów w szkołach,

• służyło wymianie doświadczeń pomiędzy nauczycielami i szkołami,

• było nastawione na tworzenie sieci współpracy i wsparcia szkół uczestni-

czących w Projekcie.

W okresie 3 lat realizacji Projektu ZMSwWŚ zrealizowano 168 godzin zajęć szkoleniowych i były to: • pięciodniowe szkolenia przygotowawcze (40 godzin), zorganizowane latem

przed rozpoczęciem działań projektowych w szkołach (w 4 regionach). W cza-

sie tych szkoleń członkowie SZP uzyskali: informacje o Projekcie ZMSwWŚ,

wsparcie metodyczne oraz przygotowanie organizacyjne.

• trzydniowe seminaria wojewódzkie (3 lata x 20 godzin) – odbywały się cyklicz-

nie; w 1. roku szkolnym (2010/2011) były to 2 trzydniowe (po 10 godzin) spotka-

nia, zorganizowane jesienią i wiosną. Zależało nam na częstym, osobistym kon-

takcie z uczestnikami. Od 2. roku szkolnego (2011/2012) było to 1 trzydniowe

(20 godzin) spotkanie nauczycieli, organizowane zimą. W czasie seminariów

członkowie SZP mieli możliwość rozwijać umiejętności dydaktyczne (nauczy-

ciele) i umiejętności zarządzania szkołą (dyrektorzy szkół). Ważnym elemen-

tem każdego seminarium była możliwość wymiany doświadczeń między SZP

z tego samego województwa oraz odwiedziny w szkole projektowej działającej

najbliżej miejsca realizacji seminarium.

• trzydniowe Letnie Konferencje Metodyczne (3 x 20 godzin) – odbywały się po

zakończeniu każdego roku szkolnego: w pierwszych 2 latach w podziale na 4

regiony, w ostatnim roku – 1 wspólna dla wszystkich szkół. W czasie tych kon-

ferencji podsumowywano roczne działania projektowe w szkołach, chwalono

się osiągnięciami, planowano działania w kolejnym roku szkolnym. Była to też

okazja do budowania sieci współpracy małych szkół. Na każdej z konferencji

członkowie SZP mogli wybrać warsztaty metodyczne, zgodnie z zaintereso-

waniami.

Wsparcie szkół i nauczycieli realizujących zadania projektowe

52

• stałym elementem letnich konferencji były spotkania z ekspertami za-

granicznymi, którzy dzielili się z nauczycielami swoimi doświadczeniami.

W 2011 roku był to Martin Fitton, który przedstawił doświadczenia szkół

walijskich we wdrażaniu koncepcji „leśnych szkół” – metody edukacji

przyrodniczej i społecznej. W roku 2012 odwiedziła nas przedstawicielka

Step by Step Foundation na Ukrainie – Natalia Grama, która zaprezento-

wała model szkoły środowiskowej, opartej na koncepcji Szkół Aktywnych

w Społeczności (Community School) oraz sposoby jego wdrażania w wiej-

skiej szkole, w której pracuje.

• w 2013 roku o doświadczeniach szkoły Polaris Charter Academy z Chi-

cago w rozwijaniu kompetencji kluczowych opowiedziały 2 nauczycielki:

Nora Ryan i Francesca Peck. Ekspertki poprowadziły też zajęcia warsztato-

we, w czasie których członkowie SZP mogli poznać doświadczenia Polaris

Charter Academy w zakresie planowania i osiągania celów edukacyjnych

w tej placówce.

• czaty i szkolenia SZP (2 x 4 godziny).

W 1. roku realizacji Projektu ZMSwWŚ mieliśmy zaplanowane regularnie od-

bywające się czaty z ekspertami, w których nauczyciele i dyrektorzy mo-

gli uczestniczyć on-line za pośrednictwem platformy edukacyjnej. Niestety,

ta forma doskonalenia zawodowego nie spotkała się z zainteresowaniem

uczestników. W czatach uczestniczyło kilka, kilkanaście osób, pomimo do-

stosowywania terminów i godzin ich prowadzenia do (poznanych za pomo-

cą ankiet) możliwości nauczycieli. Postanowiliśmy więc wykorzystać środki

przeznaczone na czaty inaczej – w 2. roku realizacji Projektu zaproponowa-

liśmy nauczycielom nową formę wsparcia: szkolenia SZP. Szkoły zostały po-

grupowane w Zespoły Szkół, w których skład wchodziły 2–4 szkoły znajdu-

jące się w najbliższej odległości od siebie. Za organizację szkolenia (miejsce,

sprzęt, powiadomienie o terminach) była odpowiedzialna jedna szkoła (Lider

Zespołu Szkół ) spośród tych skupionych w Zespole Szkół. W ustalonym ter-

minie do szkoły (LZS) przyjeżdżał trener, aby poprowadzić czterogodzinne

zajęcia z członkami 2–4 SZP.

W roku szkolnym 2012/2013 członkowie SZP mogli wybrać 1 spośród 4 tema-

tów szkoleń. Dotyczyły one planowania i analizy metod pracy oraz wykorzy-

stania zasobów uczniów w pracy dydaktycznej. W roku szkolnym 2012/2013

szkolenia SZP miały na celu praktyczne przygotowanie szkół do działań po-

dejmowanych po zakończeniu Projektu, a służących utrwalaniu jego efektów.

W czasie tych szkoleń członkowie SZP mogli zweryfikować deklaracje pod-

jęte w trakcie seminariów zimowych 2013 roku, dotyczące wdrażania zmian

w szkołach po zakończeniu Projektu ZMSwWŚ.

Każda szkoła brała udział w 2 czterogodzinnych szkoleniach SZP – po 1 w roku

szkolnym. Spotkania te okazały się bardzo cenne, ponieważ niejako wymusiły

odwiedzanie się szkół, pogłębiając wymianę doświadczeń i współpracę mie-

dzy nimi.

Szkolenia nauczycieli i dyrektorów były dla nas bardzo cenną okazją do spotka-

nia się z uczestnikami Projektu, wysłuchania ich doświadczeń, zrozumienia, co

idzie dobrze, a co powinno być w realizacji Projektu zmienione. Pod wpływem

głosów uczestników wprowadziliśmy w Projekcie wiele zmian: zamieniliśmy

czaty na krótkie szkolenia realizowane w szkołach, po 1. roku realizacji Projektu

w klasach I–III zmniejszyliśmy liczbę projektów edukacyjnych realizowanych

w ciągu roku szkolnego (z 5 na 4), zmieniliśmy sposób pracy najmniejszych

szkół (na pracę w grupach złożonych z uczniów klas I–VI).

Projektując programy szkoleń, analizowaliśmy informacje o realizacji zadań

projektowych, zawarte w: dziennikach realizacji projektów składanych przez

nauczycieli, raportach z wizyt monitorujących, ankietach wypełnianych po

każdym szkoleniu, wypowiedziach nauczycieli i dyrektorów na forach dysku-

syjnych platformy edukacyjnej. Zależało nam, aby udział w szkoleniach po-

magał nauczycielom i dyrektorom przezwyciężać pojawiające się trudności

i inspirował do podejmowania kolejnych wyzwań.

Publikacje metodyczne

Podczas wszystkich szkoleń przekazywaliśmy nauczycielom materiały, porad-

niki metodyczne przydatne podczas realizacji Projektu, ale i podczas codzien-

nej pacy szkoły. Uznaliśmy, że wobec znacznej odległości „naszych” szkół od

bibliotek pedagogicznych i uczelni oraz ze względu na ograniczone środki,

jakimi dysponują na zakupy tego typu literatury, powinniśmy wesprzeć rozwój

zawodowy nauczycieli i w ten sposób.

Publikacje pochodziły z 2 źródeł:

• Pozyskiwaliśmy nieodpłatnie z wydawnictw czy instytucji oświatowych.

Były to wartościowe publikacje, mogące pomóc nauczycielom we wdra-

żaniu nowych metod, treści, programów wychowawczych, a dyrektorom

– w nowoczesnym zarządzaniu szkołą.

• Kupowaliśmy je ze środków projektowych. Były to najlepsze poradniki me-

todyczne ukazujące się na polskim rynku wydawniczym; publikacje opisu-

jące najnowsze trendy w edukacji, wiążące się z zadaniami i charakterem

pracy w Projekcie. Były to:

– J. Królikowski, „Projekt edukacyjny”, CODN, Warszawa 2000,

– P. Black, Ch. Harrison, C. Lee, B. Marshall, D. Wiliam, „Jak oceniać, aby

uczyć?”, Civitas, 2006

– D. Sterna, „Ocenianie Kształtujące w praktyce”, Biblioteka Akademii SUS,

2006,

– M. Harmin, „Duch klasy”, Civitas, 2005

– J.H. Helm, L.G. Katz, „Mali badacze”, CODN, Warszawa 2003,

– E. Noga, A. Wasilak, „Stare i nowe zabawy podwórkowe”, Klanza, Lublin 2003,

– A. Pezda, „Koniec epoki kredy”, Agora SA, Warszawa 2011,

– R. Pęczkowski, „Funkcjonowanie klas łączonych w polskim systemie edu-

kacji”, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2010,

– red. H. Dumont, D. Instance, F. Benevides, „Istota uczenia się. Wykorzysta-

nie wyników badań w praktyce”, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.

Ewa Lubczyńska

53


Monitoring działań szkół Kolejnym elementem wsparcia realizacji Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki

Świat” w placówkach był systematycznie prowadzony monitoring ich działań.

Każda szkoła mogła liczyć na bezpośrednie wsparcie ze strony osób moni-

torujących pracę szkół w danym województwie. Funkcję specjalisty ds. mo-

nitoringu powierzono ekspertom z dużym doświadczeniem w doskonaleniu

zawodowym nauczycieli i wspieraniu szkół, pracującym na terenie danego

województwa. W Projekcie ZMSwWŚ pełnili oni zazwyczaj kilka ról – większość

z nich to współautorzy scenariuszy projektów edukacyjnych i trenerzy, część

z nich moderowała fora internetowe na platformie. Stąd ich wiedza o celach

Projektu i działaniach, dzięki którym mają być osiągnięte, była naprawdę duża.

Zadaniem osób monitorujących było odbycie w każdym roku szkolnym 2 wi-

zyt w każdej szkole (po 1 wizycie w semestrze) i sporządzenie raportu z wizyty;

był on przekazywany do biura Projektu – regionu centralnego lub zachodnie-

go. W ten sposób w każdej ze szkół uczestniczących przez 3 lata w Projekcie

odbyło się minimum 6 wizyt monitorujących, przeprowadzonych przez opie-

kującego się szkołą monitorującego.

Każda wizyta monitorująca miała ustalone jednakowe elementy oraz do-

kumentację. Były one znane zarówno monitorującym, jak i nauczycielom

oraz dyrektorom szkół. W czasie wizyty w szkole monitorujący spotykał się

ze Szkolnym Zespołem Projektowym, uczniami klas młodszych i starszych,

w miarę możliwości – z rodzicami oraz przedstawicielami organów prowadzą-

cych szkołę (w przypadku szkół stowarzyszeniowych – z zarządem stowarzy-

szeń, w przypadku gmin – z wójtami lub radnymi). Często osoby monitorujące

gościły na podsumowaniach projektów realizowanych przez uczniów. Po każ-

dej wizycie w szkole specjalista ds. monitoringu przygotowywał raport z wizy-

ty i przekazywał go koordynatorowi regionalnemu. Przy zachowaniu stałego

schematu wizyt monitorujący mógł z łatwością zaobserwować zmiany, jakie

zachodzą w umiejętnościach uczniów, opiniach rodziców, pracy nauczycieli

rozwoju SZP w danej szkole.

Zakres wizyt monitorujących realizację Projektu ZMSwWŚ obejmował m.in.

zbadanie, czy projekty edukacyjne są realizowane zgodnie z harmonogra-

mem, co uczniowie i rodzice sądzą o działaniach projektowych, jak przebie-

ga współpraca szkoły z jej najbliższym środowiskiem. Stałym elementem wi-

zyt były rozmowy z nauczycielami i dyrektorem, dotyczące stosowania OK

w szkole oraz pracy metodą projektu edukacyjnego.

Ostatnie wizyty monitorujące (wiosna 2013 roku) miały nieco inny charakter;

służyły przygotowaniu szkoły do kontynuacji działań edukacyjnych wprowa-

dzonych podczas realizacji Projektu – już po jego zakończeniu. Były również

poświęcone sprawom formalnym, m.in. sprawdzeniu dokumentacji i sprzętu

użyczonego szkołom w Projekcie.

Podczas 3 lat realizacji Projektu ZMSwWŚ w szkołach pojawiały się różne pro-

blemy, jeśli jakaś placówka potrzebowała pomocy – specjalista ds. monitorin-

gu organizował dodatkową wizytę.

Osoby monitorujące realizację Projektu w szkołach:• woj. dolnośląskie – Małgorzata Suwaj,

• woj. kujawsko-pomorskie – Anna Jurewicz,

• woj. lubuskie – Barbara Benyskiewicz (2010/11 i 2011/12) i Maria Furtak,

• woj. mazowieckie – Elżbieta Michalak i Janina Ziętek (2011/12 i 2012/13),

• woj. opolskie – Bogusława Malinowska-Rutkowska,

• woj. pomorskie – Anna Dereń,

• woj. wielkopolskie – Aleksandra Gołębiewska (2010/11) i Jolanta Czere-

śniowska,

• woj. warmińsko-mazurskie – Henryk Sienkiewicz,

• woj. zachodniopomorskie – Ewa Taszarek.

Ewa Lubczyńska

54

Platforma edukacyjna Najmniej standardową, ale niezwykle ważną w Projekcie „Z Małej Szkoły

w Wielki Świat” formą wsparcia jego uczestników była platforma edukacyjna

Moodle (http://edu.malaszkola.pl/) – miejsce komunikacji realizatorów Projek-

tu z uczestnikami oraz samych uczestników. Platforma była dostępna wyłącz-

nie dla uczestników, pracowników i współpracowników Projektu. Korzystało

z niej 619 aktywnych użytkowników – nauczycieli, dyrektorów, organizatorów

Projektu, współpracujących ekspertów. Narzędzie to było wykorzystywane

wszechstronnie i okazało się dużo bardziej użyteczne niż przewidywali na po-

czątku organizatorzy Projektu.

Platforma była przede wszystkim miejscem komunikacji uczestników. Służyły

temu ogłoszenia, a przede wszystkim fora dyskusyjne – prowadzono ich 8:

• forum ogólne – przeznaczone głównie do komunikacji uczestników i or-

ganizatorów na tematy pozametodyczne, związane z realizacją Projektu,

• 4 fora tematyczne dla nauczycieli, każde z nich było dostępne dla

nauczycieli realizujących jeden z 4 rodzajów projektów – służyły przede

wszystkim wymianie doświadczeń nt. realizowanych właśnie projektów,

udzielaniu porad przez specjalistów moderujących fora, inspirowaniu

przez nich nauczycieli do wprowadzania nowych, ciekawych rozwiązań

czy tematów,

• forum dla dyrektorów szkół i Liderów Szkolnych Zespołów Projektowych

(czasem były to 2 różne osoby) – służyło wymianie doświadczeń dyrekto-

rów z zarządzania szkołą, w której był realizowany Projekt ZMSwWŚ i prze-

kazywaniu im przez moderatorkę najnowszej wiedzy z zakresu zarządza-

nia szkołą w trakcie wdrażania zmiany,

• 2 fora tematyczne poświęcone OK oraz Ruchowi Naukowemu – służyły

przede wszystkim nauczycielom szczególnie zainteresowanym tymi ele-

mentami pracy dydaktycznej i były moderowane przez ekspertów w da-

nych tematach.

Wszyscy nauczyciele byli uczestnikami forów, choć tylko część z nich aktyw-

nie brała udział w dyskusjach – wyrażając swoje opinie, zadając pytania, chwa-

ląc się sukcesami lub szukając porady w przypadku trudności. Reszta śledziła

dyskusje, regularnie odwiedzając fora.

Drugim elementem platformy służącym komunikacji były ogłoszenia przygo-

towywane przez koordynatorów poszczególnych zadań projektowych. Mieli

oni możliwość szybkiego dotarcia z ważnymi informacjami (ogłoszenia) do

każdego z ponad 600 użytkowników platformy, ponieważ ogłoszenia były au-

tomatycznie przesyłane na ich adresy e-mailowe.

Platforma była także wykorzystywana do przeprowadzania badań ankietowych

wśród nauczycieli. Możliwość zdobycia w krótkim czasie opinii wszystkich na-

uczycieli biorących udział w Projekcie wykorzystywano kilkakrotnie: do ba-

dania opinii o czatach, do wyboru tematyki krótkich szkoleń prowadzonych

w szkołach czy wyboru tematu warsztatu podczas konferencji metodycznej.

Porady

Platforma była też elementem systemowego wsparcia udzielanego nauczy-

cielom. Jednym z jego zaplanowanych elementów (w 1. roku projektowym

2010/2011) były czaty z ekspertami, którzy dzielili się z nauczycielami i dyrekto-

rami swoją wiedzą i doświadczeniami. W związku z niską frekwencją podczas

czatów w 1. semestrze, zebrano opinie nauczycieli o interesujących ich tema-

tach i godzinach, w których czaty powinny się odbywać. Niestety, również po

wprowadzeniu zmian czaty nie cieszyły się dużym powodzeniem, zaniechali-

śmy ich, organizując w zamian krótkie szkolenia.

Nauczyciele na bieżąco otrzymywali od specjalistów moderujących fora pora-

dy na zgłoszone problemy z realizacją Projektu w szkole. Korzystali także z in-

strukcji umieszczonych na platformie, a stworzonych specjalnie jako pomoc

do realizacji wybranych projektów. Były to instrukcje związane z wykorzysta-

niem sprzętu cyfrowego przekazanego szkołom (instrukcja montowania au-

dycji radiowej z nagrań z dyktafonu, instrukcja montażu plików video, instruk-

cja obróbki zdjęć cyfrowych). W 1. roku trwania Projektu udostępniono także

instrukcję obsługi platformy oraz instrukcję zamieszczania na niej dzienników

realizacji projektu edukacyjnego.

Dokumentacja

Platforma była też miejscem przechowywania i udostępniania ważnej do-

kumentacji projektowej. Nauczyciele przygotowywali sprawozdania i doku-

mentowali realizację projektów edukacyjnych, umieszczając na platformie

po zakończeniu każdego projektu wypełniony dziennik, poświadczający jego

realizację. Jednocześnie otrzymywali od eksperta jego akceptację i informację

zwrotną. W związku z tym, że formularz dziennika zawierał nie tylko część for-

malną, lecz także merytoryczną (z otwartymi pytaniami dotyczącymi realizacji

projektu edukacyjnego oraz jego scenariusza) dostęp osób odpowiedzialnych

za merytoryczne zadania w Projekcie do tych materiałów umożliwiał uwzględ-

nianie uwag nauczycieli – w programach szkoleń oraz końcowym wydaniu

scenariuszy projektów edukacyjnych.

Na platformie umieszczano też wszystkie materiały potrzebne szkołom do

realizacji zadań w Projekcie: cyfrowe wersje scenariuszy projektów edukacyj-

nych, dokumenty ważne dla szkół, materiały poszkoleniowe, Poza dostępem

do aktualnych materiałów nauczyciele mogli korzystać także z zasobów archi-

walnych z poprzednich lat projektowych.

Wymiana doświadczeń

Na platformie przygotowano również miejsce, w którym nauczyciele mogli

zamieszczać materiały (teksty, zdjęcia) ukazujące przebieg oraz efekty projek-

tów edukacyjnych w ich szkołach. Chętnie korzystano z tej możliwości, dzięki

czemu zarówno inni nauczyciele, jak i organizatorzy mieli informacje o reali-

zacji Projektu w szkołach. Zamieszczono także efekty warsztatów mających

zmotywować szkoły do nawiązania współpracy między sobą – opisy zasobów

i potrzeb wszystkich 119 szkół.

Platforma edukacyjna Projektu ZMSwWŚ była również ważnym elementem

doskonalenia zawodowego nauczycieli w zakresie wykorzystania technologii

informacyjno-komunikacyjnych. Nauczyciele byli do niego różnie motywo-

wani; z jednej strony ich obowiązkiem było korzystanie z platformy (choć-

by w celu zamieszczenia dziennika realizacji Projektu), z drugiej – uzyskiwali

wsparcie w pokonaniu początkowych trudności. Zawsze mogli liczyć na po-

moc koordynatora platformy, zgłaszając telefonicznie lub mailowo problemy

z wykorzystaniem funkcji platformy. Otrzymywali od koordynatorki mailowe,

indywidualnie przygotowane opisowe instrukcje rozwiązania problemu. Koor-

dynatorka ds. platformy szkoliła również nauczycieli z obsługi platformy pod-

czas szkoleń metodycznych. Nauczyciele mogli też korzystać z help-desku

technicznego, prowadzonego przez administratora platformy.

Planowaliśmy wykorzystanie platformy edukacyjnej, opierając się na wcze-

śniejszych doświadczeniach Federacji Inicjatyw Oświatowych, związanych

z jej wykorzystaniem w doskonaleniu zawodowym nauczycieli. Nie przypusz-

czaliśmy jednak, że stanie się aż tak ważnym elementem Projektu „Z Małej

Szkoły w Wielki Świat”.

Katarzyna Mrozek

55


Pomoce dydaktyczne przekazane szkołom Planując realizację Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”, wiedzieliśmy, że

wiele małych, wiejskich szkół podstawowych ma gorsze wyposażenie niż

większe placówki. Za cel Projektu postawiliśmy m.in. rozwinięcie uczniow-

skich kompetencji matematycznych i podstawowych naukowo-technicznych,

jednocześnie wiedzieliśmy, że do realizacji zaproponowanych scenariuszy

projektów edukacyjnych potrzebnych będzie wiele pomocy dydaktycznych

i sprzętu cyfrowego. Zależało nam też na tym, aby uczniowie byli zmotywo-

wani do realizacji projektów, a szkoły oferowały nowoczesną edukację, dlate-

go przekazaliśmy szkołom liczne pomoce:

• sprzęt cyfrowy: laptop, rzutnik multimedialny, kamerę, aparat fotograficz-

ny, dyktafony,

• sprzęt do prac badawczych w terenie: cyfrowe stacje pogody, lornetki,

lupy, przewodniki do oznaczania roślin i atlasy przyrodnicze,

• pomoce dydaktyczne do działań na terenie szkoły: gry edukacyjne, chustę

animacyjną, zestawy konstrukcyjne,

• zasoby do bibliotek szkolnych: starannie wybrane książki, filmy, płyty CD

z nagraniami muzyki.

Przekazując szkołom pomoce, prosiliśmy, aby w każdej placówce ustalono

reguły wykorzystania sprzętu, pozwalające uczniom na swobodne korzystanie

z niego, również bez obecności nauczyciela. Zgodnie z naszym zamysłem

pomoce były intensywnie wykorzystywane podczas zajęć projektowych, pod-

czas lekcji oraz w czasie wolnym uczniów.

Dla nauczycieli przygotowaliśmy także instrukcje bardziej zaawansowanych

sposobów wykorzystania sprzętu podczas zajęć, np. instrukcje montażu pli-

ków dźwiękowych z dyktafonów lub nagrań filmowych z kamery. Radziliśmy

jednak, aby po prostu przekazali sprzęt dzieciom, a one na pewno poradzą so-

bie z jego obsługą dużo szybciej niż dorośli. Tak się też stało. W wielu szkołach

uczniowie (nawet z klas I–III) samodzielnie nagrywali materiały na potrzeby

szkoły lub zewnętrznych konkursów. Oddanie sprzętu dzieciom zaowocowa-

ło szybkim rozwojem kompetencji cyfrowych, o czym mówili nam podczas

szkoleń nauczyciele, a co nie było zawarte w celach Projektu. Uczniowie na-

uczyli się obsługiwać programy biurowe (edytory tekstów, arkusze kalkulacyj-

ne, programy do prezentacji), stali się specjalistami od komputerowych pre-

zentacji, ponieważ niemal w każdym projekcie edukacyjnym istniała potrzeba

ich przygotowania. Jest to potwierdzenie założeń twórcy metody projektu,

Williama H. Kilpatricka, który uważał, że stworzenie uczniom sprzyjających wa-

runków spowoduje, że będą sami, z własnej chęci i inicjatywy rozwijać się,

uczyć się, poznawać nowe wiadomości i zdobywać nowe umiejętności.

Wszystkie pomoce zostaną przekazane szkołom na własność po zakończeniu

realizacji Projektu ZMSwWŚ.

Ewa Lubczyńska

56

Federacja Inicjatyw Oświatowych

www.fio.org.plwww.srw.fio.org.plwww.monitoring.fio.org.pl

Federacja Inicjatyw Oświatowych (FIO) jest związkiem stowarzyszeń i fundacji,

których celem jest wspieranie aktywności obywatelskiej i przemian w oświacie.

Działa przede wszystkim na rzecz środowisk wiejskich.

Powołana w 1999 roku organizacja wyrosła z ruchu społecznego – ogólnopol-

skich spotkań rodziców, nauczycieli, przedstawicieli organizacji pozarządowych,

samorządów terytorialnych, rządu i parlamentu. FIO wspiera od tego czasu two-

rzenie stowarzyszeń rozwoju wsi i zakładanie przez nie Małych Szkół (w miejsce

placówek zamykanych przez gminy). W ciągu ostatnich 13 lat FIO wspierała spo-

łeczności lokalne, lobbowała na rzecz Małych Szkół, mediowała między samo-

rządami gminnymi a mieszkańcami wsi, za co została nagrodzona w 2001 roku

Nagrodą Główną Pro Publico Bono.

Zależy nam na obywatelskim tworzeniu polityki edukacyjnej, w której to ro-

dzice, nauczyciele i społeczności wiejskie, wspierani przez organizacje poza-

rządowe z miasta, biorą na siebie odpowiedzialność za funkcjonowanie i roz-

wój swojej szkoły. W takiej szkole uczą się dzieci, a dorośli w stowarzyszeniu

prowadzącym ją uczą się bycia obywatelami demokratycznego kraju. Mała,

wiejska szkoła jest sercem wsi i centrum świata dla swojej społeczności. Jest

też instytucją, która ułatwia modernizację polskiej wsi. Wierzymy, iż obywa-

telskie tworzenie polityki edukacyjnej jest procesem, dzięki któremu nastąpi

ewolucyjna zmiana zarządzania edukacją w Polsce. Naszym marzeniem jest,

by edukacja w małych, wiejskich szkołach odbywała się na najwyższym świa-

towym poziomie.

Od 2005 roku zakładamy na terenach wiejskich Małe Przedszkola za środków

UE, uważając, że powinny być częścią każdej wiejskiej szkoły, a we wsiach, gdzie

szkół już nie ma, powinny pełnić rolę ośrodka rozwoju wsi. W latach 2005–2007

realizowaliśmy (wraz z 4 lokalnymi organizacjami pozarządowymi – naszymi

partnerami) projekt „Małe Przedszkole w Każdej Wsi” (SPO RZL), w jego wyniku

powstało w 4 województwach 65 małych przedszkoli, które zostały przekazane

głównie stowarzyszeniom rodziców. FIO była partnerem w kolejnych projek-

tach SPO RZL: „Małe Mazowieckie Przedszkola” (założono 30 placówek) oraz

„Hurra! Idziemy do przedszkola! Małe przedszkola na Dolnym Śląsku” (założono

35 placówek) oraz w projekcie POKL „Nasze Mazowieckie Małe Przedszkola”.

Realizujemy rozmaite projekt edukacyjne, mające na celu podnoszenie jakości

edukacji, szczególnie na terenach wiejskich. W latach 2005–2009 zrealizowali-

śmy 2 projekty z programu Leonardo da Vinci, umożliwiły one nauczycielom,

edukatorom, członkom stowarzyszeń i przedstawicielom uczelni pedagogicz-

nych odbycie wizyt studyjnych w Holandii, Walii i Finlandii oraz poznanie tam-

tejszych rozwiązań w edukacji na terenach wiejskich. Od 2012 roku jesteśmy

uczestnikami międzynarodowego programu Community Schools, wspierające-

go stosowanie przez szkoły Międzynarodowych Standardów Szkół Aktywnych

w Społeczności.

Federacja Inicjatyw Oświatowych uczestniczy w konsultacjach nowych rozwią-

zań prawnych dotyczących edukacji, przygotowywanych przez Parlament RP,

Ministerstwo Edukacji Narodowej i inne agendy rządowe, tworzy lobby organi-

zacji pozarządowych na rzecz edukacji na wsi i zachowania Małych Szkół. FIO

współpracuje ze Związkiem Gmin Wiejskich RP i innymi regionalnymi organiza-

cjami samorządowymi w budowania dialogu obywatelskiego NGO-JST. Dora-

dza samorządom w tworzeniu gminnych strategii oświatowych, prowadzących

do przekazywania zadań własnych organizacjom pozarządowym. W innowa-

cyjnym projekcie „Monitoring przekazywania szkół i przedszkoli zagrożonych

likwidacją organizacjom pozarządowym” (POKL) Federacja (jako lider) wraz

ze Związkiem Gmin Wiejskich RP (jako partnerem) przygotowała matrycę kalku-

lacyjną – narzędzie do analizy wydatków gminnych przeznaczonych na oświatę.

Narzędzie to ułatwia trudne dyskusje urzędników, radnych, organizacji pozarzą-

dowych i mieszkańców gminy nad budżetem gminy i pomaga w podejmowaniu

racjonalnych decyzji.

Federacja była liderem partnerstwa realizującego Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki

Świat”, co oznacza, że odpowiadała w całości za jego realizację i jego rozliczanie

przed Instytucją Pośredniczącą, koordynowała też realizację działań w szkołach

w regionie centralnym (woj. mazowieckie, kujawsko-pomorskie, pomorskie, war-

mińsko-mazurskie i wielkopolskie), odpowiadała za działania projektowe prowa-

dzone w Internecie (strona www.malaszkola.pl i platforma edukacyjna Moodle),

współpracowała z ewaluatorami zewnętrznymi. Odpowiadała za przygotowanie

programów systemu szkoleń nauczycieli zatrudnionych w projekcie.

Wiele satysfakcji sprawiło nam towarzyszenie nauczycielom i szkołom uczestni-

czącym w projekcie w ich rozwoju. Spotkania podczas szkoleń, wizyty w szko-

łach, lektura dzienników projektowych składanych przez nauczycieli i raportów

z monitoringu pracy szkół dostarczały nam wielu pozytywnych emocji i infor-

macji o tym, jak pod wpływem działań projektowych, nabywanych i wymie-

nianych doświadczeń zmieniali się nauczyciele, zmieniali się uczniowie, a wraz

z nimi szkoły i ich rola w środowisku lokalnym. Było to dla nas bardzo ważne

i budujące doświadczenie.

Partnerstwo realizujące Projekt

57


Fundacja Wspierania Aktywności Lokalnej „FALA”

www.fala.edu.pl

Fundacja powstała w 2004 roku. Skrót FALA pochodzi od angielskiej nazwy:

Foundation of Assistance of Local Activity. Fundacja ma status Organizacji

Pożytku Publicznego (OPP), a od 2007 roku jest członkiem Federacji Inicja-

tyw Oświatowych. Nasze działania mają na celu pobudzanie aktywności spo-

łeczności lokalnych oraz wspomaganie kreatywności ich mieszkańców, roz-

wój sektora organizacji pozarządowych, aktywne przeciwdziałanie patolo-

giom w życiu publicznym oraz upowszechnianie modelu szkoły jako Centrum

Aktywności Środowiska Lokalnego.

Realizując kolejne projekty, chcemy przyczyniać się do:• wprowadzenia w placówkach oświatowych działań w nurcie edukacji kon-

struktywistycznej,

• zwiększania demokratyzacji życia publicznego we wspólnotach terytorial-

nych,

• przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu oraz wspierania procesów in-

tegracji i reintegracji oraz rehabilitacji społecznej.

Mamy za sobą doświadczenie w realizacji wielu projektów, m.in. „Małe Przed-

szkole w Każdej Wsi” (SPO RZL 2005–2007), „Idziemy do przedszkola. Małe

przedszkola na Dolnym Śląsku” (SPO RZL 2007–2008), „Hura! Idziemy do

przedszkola” (SPO RZL 2007) oraz „Kompetentni Liderzy. Sprawne Organiza-

cje” (PO FIO 2009–2010), „Kapitał Edukacyjny. Podyplomowe Studia Menadże-

rów Projektów Edukacyjnych i Społecznych” (POKL 9.4, 2010–2012). Obecnie

nasza fundacja realizuje projekty: „Wolontariat Rozwija Wieś” w partnerstwie

z Federacją Inicjatyw Oświatowych oraz „ISKRY 2 – Regionalna Współpraca Se-

niorów” (jako lider). Od 1 września 2012 roku prowadzimy szkołę podstawową

we Włodowicach. Współpracujemy m.in. z Towarzystwem Edukacji Otwartej,

Dolnośląską Radą Przedsiębiorczości i Nauki, Fundacją Edukacji Przedszkolnej,

Instytutami Pedagogiki oraz Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego.

W projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” odpowiadaliśmy za wsparcie szkół

uczestniczących w projekcie w regionie zachodnim (woj. dolnośląskie, lubu-

skie, opolskie, zachodniopomorskie). Nasze zadania w trakcie realizacji projek-

tu to: monitoring realizacji zadań projektowych, organizacja szkoleń nauczy-

cieli, badania kompetencji kluczowych uczniów uczestniczących w projek-

cie oraz promocja projektu. Szczególnie mocno zależało nam na zachęce-

niu szkół do zmiany sposobu ich funkcjonowania i organizacji oraz na przy-

gotowaniu ciekawych produktów promocyjnych. Przygotowana dla uczniów

uczestniczących w projekcie gra edukacyjna „Zakryj mnie, a mnie odkryj” oka-

zała się doskonałą okazją do rozwijania wybranych kompetencji kluczowych,

a przekazane w 2012 roku minilatawce (umiejętnie użyte) nawet dorosłych za-

skakiwały swoją funkcjonalnością.

Od kilku lat promujemy model szkoły jako Centrum Aktywności Środowiska

Lokalnego (CAŚL), czyli szkoły, która na zasadzie synergii działań podejmuje

lub włącza się w inne aktywności, np. wolontariat (uczniów, seniorów), eduka-

cję osób dorosłych, prowadzenie Warsztatów Terapii Zajęciowej, świadczenie

różnorodnych usług – adekwatnych do posiadanych zasobów. Wiele wspiera-

nych przez nas szkół podjęło trud aplikowania do różnych instytucji i progra-

mów według własnych pomysłów.

58

www.civispolonus.org.pl

Celem działania Fundacji Civis Polonus jest rozwijanie postaw obywatelskich,

umożliwiających jednostkom aktywne uczestniczenie w życiu publicznym.

Cel ten staramy się osiągnąć, wzmacniając potencjał jednostek, jako obywa-

teli, poprzez realizację działań w 3 obszarach tematycznych:

1. Lepsza edukacja obywatelska w szkole

Wspieramy szkoły w procesie kształtowania młodych obywateli. Robimy to

poprzez realizację innowacyjnych projektów, prowadzenie specjalistycznych

szkoleń na temat samorządu uczniowskiego, organizowanie bezpośrednich

zajęć z uczniami oraz opracowywanie materiałów edukacyjnych. Dzięki tym

działaniom szkoły stają się miejscem faktycznie tworzonym przez wszystkich

członków ich społeczności.

Polecamy www.samorzaduczniowski.org

2. Większy wpływ młodzieży na sferę publiczną

Wspieramy młodych ludzi w świadomym i aktywnym uczestniczeniu w życiu

lokalnej wspólnoty. Wierzymy, że młodzi obywatele mogą być kompetent-

nymi partnerami administracji lokalnej, dlatego wspomagamy ich w budowa-

niu relacji z lokalnymi władzami, konsultowaniu decyzji dotyczących spraw

ważnych dla młodzieży. Płaszczyzną dla wymiany opinii oraz wspólnej pracy

dorosłych i młodych przedstawicieli mieszkańców miast i wsi są animowane

przez nas Młodzieżowe Rady Gmin (Dzielnic).

Polecamy www.mlodziezowarada.org.pl

3. Obywatele – bardziej świadomi partnerzy administracji lokalnej

Podnosimy kompetencje urzędników oraz uświadamiamy obywatelom ich

prawa i obowiązki. Wierzymy, że dzięki tym działaniom dostęp do dobrej

administracji stanie się powszechny, a lokalne wspólnoty będą coraz lepiej

zarządzane. Wspólnie z urzędami opracowujemy i wdrażamy procedury

usprawniające i podnoszące jakość ich pracy. Z lokalnymi liderami pracuje-

my na rzecz rozwoju lokalnego oraz wzmacniamy ich kompetencje meryto-

ryczne, społeczne i przywódcze.

W Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” odpowiadaliśmy za rozwija-nie kompetencji społecznych i obywatelskich poprzez:• przygotowanie (wraz z powołaną przez nas grupą autorską) scenariuszy

projektów edukacyjnych w tym zakresie,

• wsparcie merytoryczne nauczycieli realizujących projekty poprzez: organi-

zację czatów z ekspertami, przekazywanie informacji zwrotnych do nadsy-

łanych przez nauczycieli dzienników realizacji projektów, szkolenia Szkol-

nych Zespołów Projektowych,

• organizację Letnich Obozów Naukowych o tematyce obywatelskiej.

W realizacji tych zadań szczególnie ważne było dla nas to, jak pod wpły-

wem realizacji projektu zmieniają się dzieci, ich szkoły, nauczyciele oraz spo-

łeczność lokalna. Dzieci uświadomiły sobie, że mogą wpływać na otocze-

nie, że mogą coś zmienić, odważnie wypowiadać swoje zdanie. Nauczyciele

bardziej cieszą się talentami swoich uczniów, doceniają fakt, że dzieci moją

własne zdanie, uczą je krytycyzmu i twórczej refleksji. W szkołach głos dzieci

jest bardziej słyszalny, reguły są ustalane wspólnie, a dzieci czują się partne-

rami w dyskusjach z dorosłymi. Z kolei mieszkańcy lokalnych społeczności

dzięki realizacji projektów lepiej poznali swoje dziedzictwo kulturowe, doce-

nili szkołę jako ośrodek pełniący funkcję edukacyjną, kulturową, integrującą

środowisko.

Fundacja Civis Polonus

59


Fundacja Partnerstwo dla Środowiska

www.fpds.pl www.ekoszkola.pl

Fundacja Partnerstwo dla Środowiska jest organizacją pozarządową, której

celem i misją jest wspieranie rozwoju zrównoważonego dla poprawy jako-

ści życia w wymiarze społecznym i gospodarczym. Fundacja od 1991 roku

pomaga społecznościom lokalnym poprzez budowanie relacji partnerskich

z firmami, samorządami, instytucjami rządowymi oraz uczelniami. Poprzez

swoje działania stara się tworzyć platformę do podejmowania istotnych de-

cyzji rozwojowych i mechanizmów służących ochronie środowiska.

Współpracując z lokalnymi liderami nad inicjatywami, projektami oraz

programami, FPdŚ rozwija obecnie swoją działalność przede wszystkim

w 3 głównych obszarach: dążąc do wzrostu dostępności zdrowych i lokal-

nych produktów spożywczych, promując transport przyjazny dla środowi-

ska oraz pomagając w redukowaniu negatywnego wpływu na środowisko

budynków (domów, biur, szkół czy fabryk).

Od 2001 roku jednym ze sztandarowych działań FPdŚ jest również edukacja

ekologiczna rozwijana poprzez Program Szkół dla Ekorozwoju. W ramach

programu tworzymy szkolne zespoły i sieci współpracy, które realizują dzia-

łania zmierzające do poprawy jakości środowiska przyrodniczego w ich

najbliższym otoczeniu. Obecnie w sieci uczestniczy ponad 1000 szkół,

a w całej Polsce funkcjonuje 9 koordynatorów lokalnych, skupiających

szkoły ze swojego regionu. Wsparcie FPdŚ obejmuje m.in. pomoc finansową,

doradczą, szkoleniową, certyfikację środowiskową, tworzenie sieci współ-

pracy, proponowanie innowacyjnych rozwiązań i upowszechnianie spraw-

dzonych wzorów działań przyjaznych dla środowiska. Fundacja, w ramach

realizowanych programów, przyznaje certyfikaty środowiskowe: Zielona

Flaga i Lokalne Centrum Aktywności Ekologicznej, Zielone Biuro, Przyjazny

Rowerom, Green Key, Blue Flag.

W Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” odpowiadaliśmy za rozwijanie

kompetencji matematycznych i podstawowych kompetencji naukowo-tech-

nicznych; a więc m.in. za opracowanie projektów edukacyjnych w tym zakre-

sie, wsparcie merytoryczne nauczycieli realizujących projekty oraz za organi-

zację matematyczno-przyrodniczych Letnich Obozów Naukowych. W trak-

cie realizacji Projektu ZMSwWŚ szczególnie istotna była dla nas możliwość

rozwijania postawy odpowiedzialności uczniów za środowisko przyrodni-

cze oraz kształtowanie u nich zamiłowania do odkrywania otaczającego ich

świata. Przekonaliśmy się, że dzieci realizujące nasze projekty edukacyjne

coraz częściej i chętniej przyjmują postawę badaczy i nie boją się zadawać

pytań, które pomogą im odkryć i zrozumieć zasady panujące w przyrodzie

i technice. Wiemy, że nauczyciele uczestniczący w projekcie pozwalali im te

pytania zadawać i umiejętnie wspierali swoich podopiecznych w dążeniu do

znalezienia odpowiedzi.

60

Szkoła Wyższa Przymierza Rodzin

www.swpr.edu.pl

Szkoła Wyższa Przymierza Rodzin jest niepubliczną uczelnią kształcą-

cą studentów na 7 kierunkach, m.in.: historia, filologia polska, pedagogi-

ka, geografia. Założycielem uczelni jest Stowarzyszenie Przymierze Rodzin.

Uczelnia działa już 11 lat, powstała w 2002 roku.

Podstawowe zadania placówki to: kształcenie studentów, przygotowanie ich

do pracy zawodowej, wychowywanie studentów w poczuciu odpowiedzial-

ności za państwo polskie, rodzinę i środowisko oraz za umacnianie zasad

demokracji i poszanowanie praw człowieka, prowadzenie badań nauko-

wych i prac rozwojowych oraz świadczenie usług badawczych, kształce-

nie i wspieranie rozwoju kadr naukowych, upowszechnianie i pomnażanie

osiągnięć nauki, kultury narodowej i techniki, w tym poprzez gromadzenie

i udostępnianie zbiorów bibliotecznych i informacyjnych, działanie na rzecz

społeczności lokalnych i regionalnych. Atutem uczelni są niewielkie grupy

studentów, indywidualny kontakt z wykładowcami, przyjazna atmosfera,

doświadczeni pracownicy naukowi, wykłady i wsparcie wybitnych autory-

tetów ze środowisk artystycznych, politycznych i gospodarczych, bardzo

dobre warunki lokalowe i obiekty sportowe.

W Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” odpowiadaliśmy za zbudowa-nie i wsparcie Ruchu Naukowego Małych Szkół, w tym: • organizację w szkołach projektowych podczas wakacji w latach 2011-2013

Letnich Szkół Odkrywców (opracowanie scenariuszy zajęć, przygotowa-

nie studentów do ich prowadzenia, monitoring realizacji zajęć),

• wypracowanie zasad Ruchu Naukowego Małych Szkół i certyfikowanie

szkół wdrażających te zasady.

Bardzo istotne było dla nas właściwe przygotowanie studentów, którzy pro-

wadzili zajęcia w ramach Letniej Szkoły Odkrywców. w szkołach. Chcieliśmy,

by potraktowali pracę z dziećmi nie tylko jako formę odbycia praktyk, lecz

także jako wyjątkową okazję do tego, by doświadczyć specyfiki pracy w ma-

łych szkołach, nauczyć się nawiązywania właściwych relacji z dziećmi i na-

uczycielami tych szkół oraz by przekazać dzieciom istotne założenia LSO.

61


Rezultaty.Projektu.

Rezultaty Projektu

64

W czym upewniają nas badania kompetencji uczniów?

Przez 3 lata realizacji Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” miałam szczę-

ście spotykać się (na konferencjach metodycznych, seminariach, warsztatach,

forach i czatach) z nauczycielami, którzy pracowali bezpośrednio z uczniami.

Obserwowałam, jak w miarę zauważania postępów uczniów rośnie identyfikacja

nauczycieli z Projektem. Już po roku zaczęli podkreślać zwiększoną motywację

dzieci do pracy, lepszą współpracę w grupie, skuteczniejszą komunikację. To za-

dowolenie pogłębiało się w miarę realizacji kolejnych projektów edukacyjnych

– dołączyła do niego uczniowska otwartość, wrażliwość na problemy najbliż-

szego środowiska, odpowiedzialność za podjęte działania, umiejętność argu-

mentowania i prezentacji. Obserwacje, odczucia i intuicje nas wszystkich, że nastąpił wzrost zakładanych w Projekcie kompetencji – były jednoznaczne!

Pozostaje tylko upewnić się obiektywnie, czy i w jakim stopniu nastąpił roz-

wój kompetencji matematycznych i naukowo-technicznych, społecznych i obywatelskich oraz umiejętności uczenia się oraz czy skupieni na wybranych

kompetencjach – nie zaniedbaliśmy kompetencji obowiązujących w podstawie

programowej.

Instytut Badań Kompetencji w Wałbrzychu przez czas trwania Projek-

tu ZMSwWŚ prowadził badania monitorujące zarówno rozwój wybranych

3 kompetencji kluczowych, jak i umiejętności z podstawy programowej kształ-

cenia ogólnego. Cyklicznie, w każdym roku szkolnym (2010/2011, 2011/2012,

2012/2013), przygotowywał procedury organizacyjne, narzędzia pomiarowe

oraz opracowywał wyniki badań. Przez cały ten okres za nadzór i jakość badań

dbała w imieniu IBK pani Jolanta Sokołowska.

Próba badawcza obejmowała 70 małych, wiejskich szkół podstawowych: 50

realizujących Projekt ZMSwWŚ oraz 20 szkół z grupy kontrolnej. Ta sama grupa uczniów (ponad 2100) trzykrotnie (raz w roku szkolnym) rozwiązywała 2 rodza-

je testów. W pierwszym cyklu badań byli to uczniowie klas I–IV, którzy podczas

trzeciego badania uczęszczali już do klas III–VI.

Jak wspomniałam, w badaniu zastosowano 2 rodzaje narzędzi pomiarowych:

• test sprawdzający wiedzę i umiejętności w zakresie 3 wybranych kompeten-

cji kluczowych, jednolity dla wszystkich grup wiekowych – nazywany testem warszawskim,

• stosowane powszechnie przez IBK testy sprawdzające wiedzę i umiejętności

w odniesieniu do podstawy programowej kształcenia ogólnego, zróżnicowa-

ne dla każdej z klas – nazywane testami wałbrzyskimi.

W obu rodzajach narzędzi zastosowano zadania otwarte (krótkiej odpowiedzi 

oraz z  luką) i zamknięte (wyboru wielokrotnego, na dobieranie oraz prawda–

fałsz). Rzetelność badań zapewniało zarówno zastosowanie zewnętrznych

wystandaryzowanych narzędzi, jaki i sprawdzanie zadań otwartych przez ze-

wnętrznych egzaminatorów posługujących się jednolitym kluczem punktowa-

nia.stosowane powszechnie przez IBK testy sprawdzające wiedzę i umiejętności

w odniesieniu do podstawy programowej kształcenia ogólnego, zróżnicowane

dla każdej z klas – nazywane testami wałbrzyskimi.

W obu rodzajach narzędzi zastosowano zadania otwarte (krótkiej odpowiedzi

oraz z luką) i zamknięte (wyboru wielokrotnego, na dobieranie oraz prawda–

fałsz). Rzetelność badań zapewniało zarówno zastosowanie zewnętrznych wy-

standaryzowanych narzędzi, jaki i sprawdzanie zadań otwartych przez zewnętrz-

nych egzaminatorów posługujących się jednolitym kluczem punktowania.

Czy nastąpił przyrost wybranych w Projekcie 3 kompetencji kluczowych?

Test warszawski skoncentrowany był na monitorowaniu rozwoju kompetencji:

matematycznych i naukowo-technicznych, społecznych i obywatelskich oraz umiejętności uczenia się (oczywiście takich ich elementów, które można

było zbadać w pisemnym badaniu testowym).

Wykres pokazuje różnicę wykonalności całości testu (wszystkie 3 kompetencje

kluczowe) między grupą kontrolną a grupą realizującą Projekt ZMSwWŚ w ko-

lejnych latach. Należy zaznaczyć, że łatwość testu warszawskiego w kolejnych

3 badaniach oscylowała między 0,69 a 0,57. W pierwszym i drugim badaniu

wynik uczniów z grupy realizującej Projekt był niższy od wyniku grupy kontro-

lnej, aby w 2013 roku przewyższyć go o 0,68%. Widoczna w kolejnych latach

tendencja wzrostowa pokazuje przyrost badanych kompetencji w kolej-nych 3 latach aż o 3,85%. Jest to wymierny efekt realizacji Projektu ZMSwWŚ.

Badania pokazują także tendencje wyników w obszarach poszczególnych kompetencji. Najmocniej rozwinęła się u dzieci uczestniczących w Projekcie

umiejętność uczenia się (różnica 5,16%) oraz kompetencje społeczne i obywa-telskie (wzrost o 4,52%). Brak wyraźnej tendencji wzrostowej oraz słabszy, ale

jednak przyrost wyniku (o 2,62%) – wystąpiły w zakresie kompetencji matema-tycznych i naukowo-technicznych.

KK ogółem – różnica łatwości między grupąkontrolną a grupą realizującą projekt

2.00%

1,00%

0,00%

-1,00%

-2,00%

-3,00%

-4,00%

rok 2011 rok 2012 rok 2013

-3,17%

-2,09%

0.68%

65

Rezultaty Projektu

Upewniliśmy się, że w wyniku realizacji Projektu nastąpił przyrost wszystkich wybranych kompetencji kluczowych, przy czym najsilniej – umiejętności uczenia się. Uważamy, że jest to efekt konsekwentnego kształcenia tych kom-

petencji podczas zajęć dodatkowych u uczniów realizujących Projekt. Takiej

możliwości nie miały dzieci z grupy kontrolnej.

Czy Projekt przyczynił się do rozwoju umiejętności zawartych w podstawie programowej?

Odpowiedź na to pytanie możemy uzyskać dzięki cyklicznym badaniom prowa-

dzonym w oparciu o testy wałbrzyskie w grupie kontrolnej i grupie realizującej

Projekt ZMSwWŚ.

W pierwszym cyklu badań uczniowie z grupy projektowej rozwiązali test aż

o 5,4% słabiej niż ich koledzy z grupy kontrolnej. W kolejnych latach było co-

raz lepiej. Nadal wyższe wyniki uzyskiwali uczniowie z grupy kontrolnej, ale od

pierwszego do ostatniego badania różnica wyników między grupą kontrolną

a projektową zmniejszyła się o 4,2%. Znaczący skok nastąpił już po pierwszym

roku. Najbardziej widoczna u dzieci realizujących Projekt ZMSwWŚ jest tenden-cja wzrostu umiejętności matematycznych i technicznych ujętych w podsta-

wie programowej – o 6,9%. Należy podkreślić, że były one silnie reprezentowa-

ne w projektach edukacyjnych prowadzonych w ramach zajęć dodatkowych.

W mniejszym stopniu rozwinęły się u naszych uczniów badane testem umiejęt-

ności polonistyczne i przyrodnicze.

Upewnia nas to, że Projekt ZMSwWŚ przyczynił się do rozwinięcia umiejęt-ności zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego.

Co rekomenduje nas do edukacyjnego Nobla?

Od wielu lat badacze edukacyjni rozmawiają o polskim problemie górnej ćwiartki. Debatę zainicjowały wyniki międzynarodowych badań PISA. Problem

górnej ćwiartki został zdefiniowany jako niezaspokojona przez polską szkołę po-

trzeba rozwijania u uczniów umiejętności złożonych, których istotą jest odcho-

dzenie od wyćwiczonych sposobów rozwiązań i interpretacji ku podejmowaniu 

własnych  strategii  rozwiązania  danego  problemu.  Szkole  potrzebna  jest  umie-

jętność  kształtowania  w  uczniu  postaw  sprzyjających  śmiałości  zmierzenia  się  

z nieznanym zagadnieniem. Polska szkoła, z niezbyt licznymi wyjątkami, nie wie, 

jak  rozwinąć u ucznia odwagę myślenia, która  jest niezbędna, by zmierzyć się  

z każdym nowym problemem. Szkoła wyrabia pewne nawyki  i  jest  to  jej waż-

ne zadanie, ale trzeba pogodzić je z umiejętnością odchodzenia od schematów,  

z wykształceniem postaw gotowości podjęcia problemów, w rozwiązywaniu któ-

rych nie pomogą poznane wcześniej algorytmy i schematyczne interpretacje.1

1 Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów OECD PISA. Wyniki badania 2009 w Polsce

Trzy kompetencje kluczowe – różnica łatwościmiędzy grupą kontrolną a grupą realizującą projekt

3.00%

2,00%

1,00%

0,00%

-1,00%

-2,00%

-3,00%

-4,00%matematyczne

i naukowo-techniczne

społeczne

i obywatelskie

uczenia się

Umiejętności z podstawy programowej ogółem

0,0%

-1,0%

-2,0%

-3,0%

-4,0%

-5,0%

-6,0%

-1,2%-1,8%

-5,4%

rok 2011 rok 2012 rok 2013

Test warszawski 2013 – wykonalnośćnajtrudniejszych zadań matematycznych

30%

25%

20%

15%

10%

5%

0%zad. 7 zad. 14 zad.22 zad. 31

grupa realizująca Projekt grupa kontrolna

Test wałbrzyski 2013 – wykonalnośćnajtrudniejszych zadań matematycznych

30%

25%

20%

15%

10%

5%

0%

grupa realizująca Projekt grupa kontrolna

kl. III kl. IV kl. IV kl. V kl. VI kl. VI kl. VI

66

Szczególna analiza wyników naszych badań z 2013 roku pozwala przypuszczać,

że w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” znaleźliśmy drogę do rozwiązania

problemu górnej ćwiartki. Przeanalizujmy rozwiązywalność najtrudniejszych dla

uczniów, najbardziej złożonych zadań matematycznych zarówno w teście war-

szawskim, jak i wałbrzyskim z 2013 roku.

Łatwo stwierdzić, że z zadaniami nietypowymi, które wymagają podejmowania

własnych strategii rozwiązania problemu lepiej radzą sobie dzieci, które uczest-

niczyły w Projekcie. Na 11 trudnych zadań (wykonanych przez uczniów nie wię-

cej niż w 40%), aż 9 zostało przez nie lepiej rozwiązanych.

Różnice wykonalności w większości przypadków są znaczne, np. w zadaniu nr

22 testu warszawskiego różnica wynosi aż 7% na korzyść uczniów z grupy pro-

jektowej. Ta prawidłowość nie miała miejsca ani w pierwszym, ani w drugim

badaniu.

Prezentowane zadanie wymaga umiejętności czytania mapy, szukania dróg do-

jazdu, porównywania wyników. Jednak kluczowa dla rozwiązania jest optymali-

zacja trasy, na co nie ma szkolnych schematów. Jednocześnie wiemy, że w toku

zajęć projektowych nie było zadania o podobnej treści, więc uczniowie uczest-

niczący w Projekcie nie mogli wytrenować jego rozwiązań. Nasi uczniowie po

prostu częściej myślą odważnie, samodzielnie znajdując rozwiązania.

Upewniliśmy się, że dobra szkoła uczy myśleć, działać i przeżywać. Znając na nią przepis, czekamy na edukacyjnego Nobla.

Beata Kossakowska

Wyniki badań ewaluacyjnych prowadzonych w Projekcie

Podczas realizacji Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (od lipca 2010 do

czerwca 2013 roku) prowadzone było badanie ewaluacyjne dotyczące wy-

branych obszarów Projektu ZMSwWŚ (badanie prowadził Ośrodek Ewaluacji

Sp. z o.o. na zlecenie Federacji Inicjatyw Oświatowych). Głównymi metodami

badania były:

• ankiety audytoryjne przeprowadzane podczas wszystkich szkoleń: spotkań

przygotowawczych, seminariów wojewódzkich oraz konferencji metodycznych,

• studia przypadku 5 szkół uczestniczących w Projekcie.

Badania ankietowe miały charakter zarówno formatywny (dostarczając orga-

nizatorom informacji potrzebnych do prowadzenia dalszych działań projekto-

wych), jak i konkluzywny (umożliwiając zebranie danych potrzebnych do oceny

całości działań projektowych). Charakter konkluzywny miało również badanie

typu studium przypadku.

W raporcie ewaluacyjnym zastosowano połączenie 2 podejść: ilościowego

i jakościowego. Wykorzystano zarówno zalety wynikające z zebrania opinii od

szerokiego grona respondentów, jak i pogłębionej analizy przypadków. Dane ze

studiów przypadków stanowią ilustrację lub wyjaśnienie opinii deklarowanych

przez wszystkich nauczycieli biorących udział w Projekcie.

Badając realizację Projektu, do jej oceny stosowano następujące kryteria:

Zebrany materiał i wnioski wynikające z jego analizy przedstawiono w podzia-

le na zasadnicze zagadnienia, wokół których koncentrowały się cele badania

oraz pytania badawcze. Tak też został przygotowany raport, z którego fragment

(wnioski) prezentujemy w podziale na następujące obszary:

1. Działania edukacyjne 2. Relacje w szkole i w jej środowisku 3. Zarządzanie szkołą4. Plany szkół dotyczące wykorzystania wiedzy i umiejętności zdobytych

w Projekcie

11 trudnych zadań (wykonanych przez uczniów nie więcej niż w 40%), aż 9 zostało przez nie lepiej rozwiązanych.

Różnice wykonalności w

większości przypadków są znaczne, np. w zadaniu nr 22 testu

warszawskiego różnica wynosi aż 7% na korzyść uczniów z grupy projektowej. Ta prawidłowość nie miała miejsca ani w

pierwszym, ani w drugim badaniu. Prezentowane zadanie wymaga umiejętności czytania mapy, szukania dróg dojazdu, porównywania wyników. Jednak kluczowa dla rozwiązania jest optymalizacja trasy, na co nie ma szkolnych schematów. Jednocześnie wiemy, że w toku zajęć projektowych nie było zadania o podobnej treści, więc uczniowie uczestniczący w Projekcie nie mogli wytrenować jego rozwiązań. Nasi uczniowie po prostu częściej myślą odważnie, samodzielnie znajdując rozwiązania. Upewniliśmy się, że dobra szkoła uczy myśleć, działać i przeżywać. Znając na nią przepis, czekamy na edukacyjnego Nobla. Beata Kossakowska

Na podstawie mapy wyznacz najkrótszątrasę ze Świerków do Dusznik Zdroju.Podaj liczbę kilometrów.

Odpowiedź:...

Skuteczność Adekwatność Trafność

• weryfikacja

stopnia

osiągnięcia celów

projektu

• weryfikacja stopnia,

w jakim działania

odpowiadają

potrzebom

beneficjentów

• weryfikacja stopnia

odpowiadania

projektu na potrzeby

środowiska

lokalnego

67

Rezultaty Projektu

Sformułowano pytania kluczowe, na które badanie miało przynieść odpowiedź:

1. W jakim stopniu cele i rezultaty Projektu zostały osiągnięte w poszczegól-nych szkołach objętych badaniem?

2. Jak osiąganie tych rezultatów było rozłożone w czasie?

3. Jakie czynniki sprzyjają, a jakie utrudniają realizację założeń Projektu? Jaki wpływ mają na nie lokalne uwarunkowania i kontekst, w którym funkcjo-nują szkoły?

4. Jakie czynniki, zdaniem respondentów, w największym stopniu mają wpływ na rozwój kompetencji kluczowych? Czy i w jaki sposób Projekt przyczynia się do rozwijania tych kompetencji?

5. Czy można wskazać różnice w poszczególnych szkołach w realizacji za-łożeń dotyczących rozwijania kompetencji kluczowych? Jakie czynniki szczególnie mogą mieć wpływ na ich osiąganie?

6. Czy można wskazać korzyści wynikające z uczestniczenia w Projekcie przez wybrane szkoły? W jakich obszarach szczególnie?

7. W jakim stopniu działania Projektu są zgodne z potrzebami jego benefi-cjentów w tych szkołach?

Wnioski

Wdrażanie Projektu

• Motywacja przedstawicieli szkół do udziału w Projekcie ogniskowała się

wokół 3 zagadnień: dostarczenia uczniom ciekawych, atrakcyjnych zajęć,

podniesienia kompetencji nauczycielskich oraz pozyskania dla placówek

atrakcyjnego, nowego sprzętu.

• Dla małych szkół, do których zasadniczo kierowany był Projekt, stanowił

on ogromną szansę rozwojową, ale jednocześnie niemal wszyscy re-

spondenci wypełniający ankiety byli zdania, że stanowił też duże wyzwa-

nie. Przełożyło się to na szereg obaw formułowanych na początku reali-

zacji Projektu. Jednak kolejne lata przyniosły poczucie dużej satysfakcji

i zmniejszyły obawy kadry.

• W ewaluacji obejmującej 5 studiów przypadku stwierdzono osiągnięcie 5 spośród 6 celów szczegółowych Projektu. W badanych szkołach w naj-

mniejszym stopniu zauważono włączenie tych szkół w wojewódzkie sieci

współpracy.

• Udział w Projekcie stał się przepustką dla szkół do świata doskonale-

nia oraz nowych projektów. Placówki zostały wzmocnione zarówno

w wymiarze organizacyjnym (sprzęt), kompetencyjnym (nauka nowych

metod pracy), jak i prestiżowym (wizerunek w środowisku oraz otwartość

na nowe działania).

• Ruch naukowy rozwinął się w różnym zakresie w szkołach objętych ba-

daniem studium przypadku. Był znacznie mniej wyeksponowany niż dzia-

łania związane z regularnymi projektami edukacyjnymi. Niemniej jednak

w niektórych placówkach stał się głównym kierunkiem rozwoju i przed-

miotem zaangażowania kadry pedagogicznej.

Działania edukacyjne

• W ewaluacji prowadzonej w 5 szkołach w ramach studiów przypadku,

gdzie weryfikacja osiągnięcia rezultatów (zarówno miękkich, jak i twar-

dych) opierała się na badaniu opinii, napotkano na trudność polegającą na

niemożliwości jednoznacznego określenia stopnia osiągnięcia rezultatów,

zwłaszcza miękkich, ponieważ nie miały one przypisanych odpowiednich

wskaźników. W badaniu 5 szkół można zatem mówić, że pewne rzeczy

miały miejsce, jednak stopień ich realizacji jest niemożliwy do określenia.

Niekiedy powoduje to różne postrzeganie tego samego działania, np. za-

angażowania rodziców. Nauczyciele pytani o to deklarowali satysfakcję ze

stopnia ich udziału i określali ją jako wysoką, jednak z opisu i przykładów

działań należy wnioskować, że to zaangażowanie było raczej podstawo-

we. Nie można ostatecznie określić, w jakim stopniu osiągnięto ten rezul-

tat, bowiem nie został on szczegółowo opisany i nie zostały określone

jednoznacznie wskaźniki jego osiągnięcia.

• Jednocześnie należy podkreślić, że Instytut Badań Kompetencji prowadził rów-nolegle badanie, którego celem była weryfikacja osiągnięcia rezultatów mięk-

kich (kompetencji kluczowych uczniów) poprzez testy kompetencji.

• Metoda projektu dla większości uczestników wypełniających ankiety pod-

czas spotkań szkoleniowych była nowością, a więc wyzwaniem. Najwięk-

szą grupę nauczycieli stanowili ci, którzy uznali, że jest to metoda bardzo

inspirująca, wyzwalająca potencjał uczniów. Niewielu nauczycieli wskazy-

wało, iż była ona pracochłonna z ich punktu widzenia. Interesujące jest

natomiast to, że w trakcie realizacji opinie te pozostawały na względnie

stałym poziomie. Można zatem uznać, iż nauczyciele zasadniczo szybko

zostali przekonani do tej metody, a ich opinie w kolejnych latach realizacji

Projektu ZMSwWŚ pozostały stabilne, ugruntowane.

• Nowatorska metoda oceniania kształtującego (OK) wpływająca na

wzrost poziomu poszczególnych kompetencji rozwijanych w Projekcie

również zyskała przychylność, jednak w mniejszym stopniu niż meto-

da projektu. Grupa nauczycieli deklarujących jej stosowanie mieściła się

w przedziale 63–69%. Odsetek osób stosujących OK nie zmieniał się zna-

cząco w czasie (w trakcie kolejnych spotkań metodyczno-szkoleniowych).

Pomimo dużego nacisku realizatorów na to zagadnienie nadal jest część

nauczycieli, którzy nie stosują tej metody w swojej pracy. Większy odsetek

nauczycieli planuje stosować OK na zajęciach o charakterze dodatkowym

niż podczas lekcji podstawowych. W 5 badanych w studium przypadku

szkołach OK zostało wprowadzone na zajęciach projektowych we wszyst-

kich placówkach. Widoczna jest trudność z przeniesieniem w pełni tego

systemu na zajęcia lekcyjne. Jest to związane z wewnętrznym przekona-

niem nauczycieli oraz przyzwyczajeniem rodziców do tradycyjnych form

oceny sumarycznej. Wciąż w niektórych z badanych szkół widoczne są

bariery przed wprowadzaniem OK. Niemniej jednak wprowadzanie OK za

pomocą scenariuszy projektów edukacyjnych okazało się sukcesem. Da-

wało możliwości praktycznego stosowania poznanej wiedzy.

• Projekt w wysokim stopniu wpłynął na kształtowanie się kompetencji uczniów w 3 zdefiniowanych obszarach. W najwyższym stopniu zauwa-

żany był wzrost kompetencji z grupy uczenia się, związanych z rozwojem

umiejętności uczniów, takich jak: umiejętność pracy w grupie, poprawne

komunikowanie się, wzrost samooceny poprzez dostrzeżenie własnych

mocnych stron. Zaproponowane formy pracy w projektach edukacyjnych

w szczególności sprzyjały rozwojowi tych kompetencji.

68

Czynniki, które zdaniem badanych nauczycieli miały wpływ na rozwój umiejętności uczenia się

Współpraca w grupie • Projektowa formuła zajęć – systematyczna praca w grupach

• Zróżnicowany dobór osób do grupy – nauka pracy z różnymi osobami

• Projekty realizowane całymi etapami edukacyjnymi I–III, IV–VI sprzyjają współpracy na poziomie szkoły, zmieniają

atmosferę szkoły

Umiejętność planowania • Złożony charakter zadań projektowych wymagających przemyślanej strategii działania

• Nastawienie na samodzielność dzieci

• Analiza popełnionych błędów w planowaniu i wyciąganie wniosków

Umiejętność dokonywania

adekwatnej samooceny

• Zasady Oceniania Kształtującego – przede wszystkim jasne formułowanie celów w języku ucznia oraz kryteriów oceny,

stanowiących punkt odniesienia przy podsumowaniu i ocenie

• Wielokrotne ćwiczenie umiejętności oceniania, powtarzalność wzmacniała tę kompetencję

• Możliwość porównania rezultatów pracy własnej i innych

Umiejętność poszukiwania

informacji

• Zróżnicowanie zadań i nastawienie na korzystanie z informacji z wielu źródeł

• Dostęp do różnego rodzaju źródeł (w tym książek i opracowań przekazanych w ramach Projektu)

• Poszerzanie arsenału dostępnych i nieznanych wcześniej źródeł (np. respondenci podczas wywiadów, eksperci

zewnętrzni typu sprzedawca w sklepie, redaktor gazety)

• Wielość źródeł informacji jako kryterium oceny pracy – zdrowa rywalizacja i dążenie do sukcesu

Czynniki, które zdaniem badanych nauczycieli miały wpływ na rozwój kompetencji matematycznych i naukowo-technicznych

Umiejętność rozumowania w sposób

matematyczny oraz stosowania głównych

zasad i procesów matematycznych

(mierzenie, skala) w sytuacjach

codziennych

• Praktyczny charakter zajęć projektowych – wiele zadań zorientowanych na zastosowanie umiejętności

matematycznych (np. szycie mundurków, wykonywanie planu, makiety, mierzenie wysokości drzewa,

pomiar szkoły)

• Różnorodność zadań i możliwość wyboru, co lepiej przemawia do ucznia

Umiejętność posługiwania się danymi

naukowymi (oraz narzędziami

i urządzeniami technicznymi) do

osiągnięcia celu bądź podjęcia decyzji;

umiejętność wyciągnięcia wniosku na

podstawie dowodów

• Sposób formułowania zadań w Projekcie, wymagający postępowania „badawczego” – badań i analizy –

stawienia hipotez

• Dostęp do narzędzi i sprzętu o charakterze badawczym

• Różnowiekowe grupy – tłumaczenie zagadnień młodszym dzieciom przez starsze

• Samodzielność uczniów w weryfikowaniu stawianych hipotez (np. czasu rozkładu różnych przedmiotów)

Wrażliwość na skutki, jakie podejmowane

działania mogą przynosić poszczególnym

ludziom, ich społecznościom, a także

całej Ziemi

• Działania praktyczne

• Zwracanie uwagi na konsekwencje postępowania

• Doświadczalny charakter zajęć – obserwowanie konsekwencji pewnych działań

• Zaangażowanie rodziny i bliskich w działania dzieci

Czynniki, które zdaniem badanych nauczycieli miały wpływ na rozwój kompetencji społecznych i obywatelskich

Zainteresowanie przeszłością

i przyszłością swojej okolicy oraz jej

rozwojem społeczno-gospodarczym

• Bezpośredni kontakt z osobami – świadkami historii (przeprowadzanie wywiadów z mieszkańcami)

• Zbieranie opinii dotyczącej przyszłości miejsca zamieszkania (ankiety)

Wyrażanie własnej opinii oraz udział

w procesach decyzyjnych

• Zadania projektowe wymagające rzeczywistej partycypacji – udział w posiedzeniu rady gminy

i przedstawienie przez dzieci swoich postulatów

• Praca w grupie – konieczność ustalania i negocjacji rozwiązań

• Stosowanie oceny koleżeńskiej

• Analizowanie efektów pracy

Konstruktywne uczestnictwo

w działaniach społeczności lokalnej

i sąsiedzkiej

• Zdobycie wiedzy na temat posiadanych praw – poczucie sprawczości w społeczności lokalnej

• Projekty i zadania wymagające rzeczywistego zaangażowania w sprawy lokalne – odpowiedź na realne

potrzeby danego miejsca

69

Rezultaty Projektu

Relacje w szkole i w jej środowisku

• W badanych 5 szkołach Projekt ZMSwWŚ wpłynął przede wszystkim na stosunki pomiędzy nauczycielami a uczniami, w mniejszym stopniu

zmienił natomiast relacje szkoły z otoczeniem. Najistotniejsze zmiany

w tym drugim obszarze można zaobserwować na płaszczyźnie kontak-

tów z gminą. Dzięki Projektowi bardzo wzrosło pozytywne postrzeganie

szkół przez zewnętrzne instytucje (zwłaszcza gminy); po udziale w Projek-

cie ZMSwWŚ postrzegane są jako placówki aktywne, z ofertą dydaktyczną

wysokiej jakości.

• Jednym z ważnych obszarów wpływu Projektu była współpraca z ro-dzicami w szkołach. W skali całego Projektu można mówić, iż działania

projektowe przełożyły się na większą współpracę z rodzicami (deklarowa-

ło to ok 75% nauczycieli wypełniających ankiety). Mniej niż 20% nie zauwa-

żyło takiego wpływu. 50 nauczycieli wśród 227 wskazało, że rolą rodziców

był udział w prezentacjach projektowych. Nie wskazywano natomiast za-

kładanej roli rodzica-eksperta.

• Współpraca ze społecznością lokalną była niejako konieczna ze wzglę-

du na realizację projektów edukacyjnych. W ankietach w tym obszarze

nauczyciele zgodzili się w około 60% przypadków, że współpraca polep-

szyła się. Znajomość kontekstu istnienia tzw. Małych Szkół pozwala uznać

ten wynik za zadowalający i dający nadzieję na utrzymanie współpracy

w przyszłości.

• W 5 badanych szkołach Projekt znacząco wpłynął na rozwinięcie umiejętności społecznych uczniów oraz relacje między nauczycielami

i uczniami. Kluczowym elementem kształtującym tę zmianę było zaan-

gażowanie w pracę zespołową oraz zmiana tradycyjnej relacji między

uczniem i nauczycielem.

• Wsparcie przekazane nauczycielom w ramach Projektu (w formie szko-leń, materiałów, konsultacji) było wystarczające, choć odbierane jako

uciążliwe i zbyt intensywne (opinie nauczycieli w 5 szkołach), umożliwiło

efektywną realizację projektów edukacyjnych. Miało wpływ na wzrost po-

ziomu kompetencji oraz pewności siebie nauczycieli.

Zarządzanie szkołą

• Szkoły objęte badaniem studium przypadku w momencie przystąpienia do Projektu cechowały się dużym zaangażowaniem kadry pedagogicz-nej oraz demokratycznym stylem zarządzania. Udział w Projekcie zinten-

syfikował tylko dotychczasową współpracę nauczycieli biorących udział

w Projekcie oraz wzmocnił kompetencje członków kadry zarządzającej

w obszarze planowania pracy szkoły w sytuacji dużej liczby różnorodnych

zadań.

• Dla rytmu pracy 5 badanych szkół, które wzięły udział w Projekcie, włą-czenie go do życia szkoły stanowiło ogromne wyzwanie, głównie logi-

styczne. Mimo początkowych trudności – wszystkie sobie z nim poradziły.

Niekiedy oznaczało to ze strony dyrektora konieczność nauczenia się de-

legowania większej liczby zadań na grono pedagogiczne.

• Podczas seminariów uczestnicy wyrażali zadowolenie ze współpracy

z regionalnym biurem Projektu (zdecydowana przewaga ocen bardzo do-

brze i dobre). Doceniali także wizyty monitorujące.

Plany szkół dotyczące wykorzystania wiedzy i umiejętności zdobytych w Projekcie

• Doświadczenie Projektu ZMSwWŚ może pozostać trwałym dorobkiem

szkół, szczególnie w zakresie wprowadzania metody projektu do pracy

lekcyjnej. Przedstawiciele szkół w ankietach deklarowali stosowanie me-

tody projektu głównie na zajęciach dodatkowych (odpowiedź często),

natomiast na zajęciach lekcyjnych – z większą ostrożnością (od czasu do

czasu). Praktycznie nie ma jednak szkół, które nie chciałyby stosować tej

metody w swojej pracy w ogóle.

• Respondenci w ankiecie przeprowadzonej na ostatnim seminarium naj-

częściej zaznaczali, że często będą stosować OK po zakończeniu Projek-

tu. Najczęściej wskazywano tę odpowiedź przy zajęciach dodatkowych

(66,7%), rzadziej jako element oceny zachowania (58,7%), zaś najmniej

(55,8) jako element systemu oceniania przedmiotowego. Podczas wizyt

w 5 badanych szkołach widoczne były bariery przed wprowadzaniem OK.

• Uczestnicy seminariów deklarowali współpracę z rodzicami podczas za-

jęć edukacyjnych od czasu do czasu (zbliżone odsetki zarówno podczas

obowiązkowych zajęć, jak i zajęć pozalekcyjnych). W odpowiedziach na

otwarte pytania dotyczące barier, które mogą się wiązać ze współpracą

z rodzicami w przyszłości, 31 osób zwróciło uwagę, że największą trudno-

ścią jest tu niechęć i opór ze strony rodziców do włączania się. 16 osób

wskazało na brak czasu z ich strony, zaś 12 – na niechęć nauczycieli do

tej współracy.

• W przypadku współpracy ze środowiskiem lokalnym, gdzie podobny od-

setek respondentów zadeklarował współpracę od czasu do czasu (niemal

70% przypadku zajęć obowiązkowych oraz niemal 68% w zajęciach dodat-

kowych), 41 respondentów wymieniło bariery, które mogą w przyszłości

utrudnić tę współpracę; 25 z nich dotyczyło niechęci ze strony środowiska

lokalnego.

• Nauczyciele w zakresie pracy z grupami zróżnicowanymi wiekowo dekla-

rują w nieco ponad 50% przypadków jej stosowanie. Częściej jednak taki

sposób pracy chcą zastosować na zajęciach o charakterze dodatkowym.

Z badania 5 szkół wynika jednak, że dla najmniejszych placówek będzie to

konieczność ze względu na mało liczne roczniki – w takich przypadkach

metodyka pracy proponowana w Projekcie ZMSwWŚ staje się podstawo-

wym wyposażeniem nauczycieli.

Pełen raport ewaluacyjny jest dostępny na stronie www.malaszkola.pl

70

Rezultaty działań projektowych w szkołach

Pisząc Projekt „Małej Szkoły w Wielki Świat”, od początku wiedzieliśmy, że zależy nam na zmianie pracy szkół, które będą w niej uczestniczyły, że oprócz

głównych celów – rozwinięcia u uczniów 3 wybranych kompetencji kluczo-

wych – zależy nam na zmianie myślenia o edukacji dyrektorów i nauczycieli, o zmianie wizerunku i roli szkoły w środowisku. Ciekawi byliśmy też, jak zmienią

się uczniowie pod wpływem bardzo intensywnego udziału w zajęciach projek-

towych (każdy uczeń realizował w ciągu każdego roku szkolnego 8 projektów

edukacyjnych).

Zaplanowane badania: badanie kompetencji kluczowych uczniów oraz badanie

ewaluacyjne wybranych elementów Projektu nie mogły nam dać pełnego ob-

razu interesujących nas zmian dlatego z wielką ciekawością analizowaliśmy do-

stępne źródła informacji o tym, jak Projekt „idzie” w szkołach i jakie daje efekty.

Były to: dzienniki realizacji projektów składane przez nauczycieli, raporty z moni-

toringu szkół pisane przez specjalistów ds. monitoringu po każdej wizycie w każ-

dej ze szkół, prezentacje przygotowywane przez szkoły i pokazywane podczas

szkoleń, wpisy na forach dyskusyjnych oraz opisy doświadczeń nauczycieli na

platformie Moodle. Dodatkowym źródłem informacji były anonimowe wypo-wiedzi nauczycieli, wypisywane na karteczkach podczas szkolenia odbywa-jącego się latem 2012 roku – po 2 latach pracy w Projekcie. Przykłady takich

wypowiedzi ilustrują poniższy tekst.

W wymienionych wyżej źródłach opisano wiele zmian, jakie zachodziły pod

wpływem udziału w Projekcie; zmian dotyczących różnych obszarów pracy

szkoły i różnych uczestników Projektu.

W przypadku uczniów:• szeroko pojęte umiejętności uczniów

• postawy wobec rówieśników, nauczycieli i innych dorosłych

• poczucie wpływu na szkolną (i nie tylko) rzeczywistość

W przypadku nauczycieli:• zmiana roli

• postawa wobec uczniów, rodziców i środowiska lokalnego

• refleksja nad własnym rozwojem zawodowym

W przypadku rodziców:• postawa wobec dzieci i nauczycieli

• postrzeganie szkoły

• współudział w realizacji Projektu

W przypadku szkoły jako instytucji w środowisku lokalnym:• postrzeganie szkoły przez lokalne władze

• rola szkoły w środowisku lokalnym – aktywizacja mieszkańców

• organizacja pracy szkoły, w tym nowe formy zajęć

Przykłady zmian zachodzących w uczniach – uczestnikach Projektu

Szybki rozwój rozmaitych kompetencji uczniów zaskakiwał często i ich na-

uczycieli, i organizatorów Projektu (np. podczas Letnich Obozów Naukowych).

Otwarta formuła projektów edukacyjnych, wsparcie, jakie otrzymali od nauczy-

cieli, ambitne i interesujące zadania projektowe spowodowały zmiany, które

dały nauczycielom i nam wiele satysfakcji. Dotyczyły one, poza elementami

3 wybranych kompetencji kluczowych, m.in.:

• Posługiwania się nowymi technologiami, np. samodzielne kręcenie fil-

mów i ich montaż, używanie (z własnej inicjatywy, podczas innych zajęć

szkolnych) użytkowych programów biurowych (ku zaskoczeniu nauczy-

cieli uczniowie, pomimo spędzania wielu godzin dziennie przed kompute-

rami, nie radzili sobie na początku realizacji Projektu z edytorami tekstów,

programami kalkulacyjnymi czy programami prezentacyjnymi – tę umiejęt-

ność rozwinęli w wyniku wykorzystywania komputerów i oprogramowania

tego typu podczas niemal każdego projektu edukacyjnego).

• Umiejętności konstrukcyjnych, manualnych – w wielu projektach była

potrzeba konstruowania, budowania, np. domku dla ptaków, suszarni ziół,

obecnie uczniowie z własnej inicjatyw budują np. ławkę przed szkołą.

• Umiejętności organizowania imprez dla innych, np. dla przedszkolaków,

mieszkańców wsi.

Uczniowie w nowej dla siebie sytuacji odnosili sukcesy często w nowych dzie-

dzinach, zmieniały się ich postawy, np.

• przygotowywali się do dorosłości poprzez pełnienie „poważnych” ról

i sprawdzanie się w nich,

• zmieniali stosunek do młodszych i starszych dzieci – nauczyli się pracy

w grupach zróżnicowanych wiekowo, ale też z dorosłymi – nastąpiła inte-

gracja międzypokoleniowa,

• doświadczyli motywującego do działania poczucia sprawstwa w procesie

edukacyjnym i decyzyjnym.

71

Rezultaty Projektu

Te listę osiągnięć uczniów podsumowujemy dwiema wypowiedziami:

Raport Anny Jurewicz z wizyty monitorującej w SP w Łążynie II

Uczniowie: otwarci, potrafiący zadawać trudne pytania nauczycielom i dyrek-

cji, domagający się kryteriów oceny, umiejący współpracować, zaangażowani  

w  swoje  działania,  potrafiący  konsekwentnie  dążyć  do  celu  (oczywiście  nie 

wszyscy i nie na 100%, ale jest to widoczna zmiana).

Prezentacja przygotowana przez uczniów Niepublicznej Szkoły Podstawo-wej w Barnówku

Nastąpiła zmiana w naszym podejściu do nauki, ponieważ:

- cele stają się wspólne, mamy jasne zasady współpracy,

- kryteria oceny stają się przejrzyste,

- nie siedzimy  tylko w  ławkach, po naukę wychodzimy do  lasu,  jedziemy do 

miasta, organizujemy spotkania,

- możemy poznać swoje możliwości i kompetencje,

- istotny jest proces naszego działania, wiemy, jak zaplanować pracę,

- nareszcie to my podejmujemy decyzje,

- popełniamy błędy i nikt nas za to nie karze,

- my mówimy – dorośli nas słuchają, 

- wyrażamy nasze opinie, postulaty, sugestie, propozycje zmian.

Potwierdzeniem trwałości efektów działań edukacyjnych mogą być infor-

macje, że w wielu szkołach uczniowie z własnej inicjatywy kontynuują działa-

nia zapoczątkowane podczas realizacji projektów, np. szkolne debaty, gazetki,

„poważne” wybory do władz samorządu uczniowskiego, działania ekologiczne

w szkole i jej otoczeniu.

Potwierdzeniem zewnętrznym nabytych przez uczniów umiejętności mogą

być ich wypowiedzi o tym, że stali się ekspertami w wielu sprawach dla swoich

rodzin czy sąsiadów – ich wiedza i umiejętności są często wykorzystywane.

Nauczyciele – zmiany w ich pracy, myśleniu o edukacji

Bardzo ważna była dla nas zmiana, jaka zaszła w nauczycielach uczestniczą-

cych w Projekcie. Wiedzieliśmy przecież, że bez niej nie ma mowy o trwałości

efektów Projektu, dlatego bardzo cieszymy się ze zmian, o jakich mówią sami

nauczyciele.

Nauczyciele i dyrektorzy mówią przede wszystkim o:• zmianie metod pracy – prowadzeniu zajęć projektowych, zajęć metodą na-

ukową, wprowadzeniu oceniania kształtującego podczas lekcji w całej szkole,

• zintegrowaniu grona nauczycielskiego wokół celów edukacyjnych, wspól-

nej pracy nad planowaniem, rozwiązywaniem problemów,

• zmianie roli nauczyciela – z podającego wiedzę i rozliczającego eksperta

na przewodnika, doradcę przyzwalającego na poszukiwania i błędy,

• zmianie akcentów w ocenie procesu nauczania uczenia się – z akcentu na

efekt ku akcentowi na proces,

• rozwinięciu nowych umiejętności cyfrowych, np. obsługi sprzętu (kamera,

rzutnik, dyktafon), obsługi nowego oprogramowania komputerowego, wy-

korzystania platformy Moodle,

• otwarciu się na nowości, eksperymentowanie, ciągłe doskonalenie zawo-

dowe.

Osobiste zmiany najlepiej ilustrują wypowiedzi nauczycieli:

•  Ja, jako przewodnik w Projekcie, odkrywca nieznanych zasobów uczniów, 

zmieniło się moje podejście jako prowadzącego – z „nadzorcy” przeszłam 

do „obserwatora”. 

•  Zrozumiałam, że „wielki świat” zaczyna się za „płotem szkoły”.

•  Otwartość, gotowość do nowych działań – mam więcej pomysłów i inspi-

racji, nie boję się nowych wyzwań.

•  Moje podejście udziela się uczniom! Nie mówią „nie umiem”, tylko „spró-

buję”. 

•  Zmieniłam się jako nauczycielka, inaczej patrzę na ucznia, umiem docenić 

jego pracę, a nie tylko efekt działania. 

•  Już wiem, że sukces może być „po drodze”, a nie tylko jako efekt działania. 

•  Jestem bardziej otwarta na innych ludzi, na zmiany. Patrzę inaczej na pro-

ces uczenia. Nie przez pryzmat programów, egzaminów, wyników.

•  Stałam się cierpliwa, nie wyręczam dzieci, nie krytykuję, doceniam każde 

rozwiązanie, inaczej oceniam pracę dzieci.

•  Staliśmy się umiejącymi słuchać widzami, którzy pozwalają dzieciom na 

wypowiedzenie się, swobodę działania, ekspresję twórczą i zadowolenie 

ze wspólnego działania. 

72

Rodzice

Szczególną grupą uczestników Projektu byli rodzice „naszych” uczniów. Nie

mogliśmy ich zaangażować w Projekt bezpośrednio, choć wiemy, jak ważni są

nie tylko dla wsparcia rozwoju i edukacji uczniów, lecz także dla rozwoju małej,

wiejskiej szkoły, dlatego w scenariuszach projektów edukacyjnych podkreślali-

śmy ich rolę – odbiorców efektów pracy dzieci, źródła cennych informacji dla

uczniów (o lokalnej historii, zwyczajach), lokalnych ekspertów zapraszanych na

zajęcia, pomocników w bardziej skomplikowanych działaniach. Liczyliśmy też

na to, że rodzice, poprzez swoje dzieci, zostaną zaangażowani w działania na

rzez lokalnej społeczności, dlatego bardzo ucieszyły nas relacje z wizyt monito-

rujących, w których mogliśmy przeczytać m.in.:

•  Duże zainteresowanie  rodziców –  z własnej  inicjatywy  kontynuują dzia-

łania  projektowe,  np.  organizacja  krótkiego  kursu  gotowania  dla  dzieci, 

wykonanie bilansu zużycia wody i energii w domach. 

•  Rodzice wielu nowych rzeczy uczyli się od dzieci, np. pierwszy raz byli na 

wernisażu, zdobyli informacje o energii solarnej. 

•  Rodzice są dumni z dzieci, wiedzą dużo o Projekcie, dostrzegają pozytyw-

ne  zmiany  w  postawach  społecznych  swoich  dzieci,  są  zadowoleni,  że 

dzięki działaniom projektowym dzieci mają racjonalnie   zagospodarowa-

ny czas, widzą większą odwagę i śmiałość swoich dzieci.

Zmiany w szkole i wokół niej

Jednym z celów Projektu było wypracowanie modelu małej, wiejskiej szkoły. Nie byłoby to możliwe bez sprawdzenia, czy proponowane przez nas działania

edukacyjne przynoszą spodziewane zmiany – w samej szkole i w jej otoczeniu,

pod wpływem działań uczniów i nauczycieli.

Zmiany, które zaszły w szkołach dotyczyły:

• zintegrowania społeczności szkolnej – uczniów z wszystkich klas, uczniów

z rodzicami i pracownikami szkoły,

• demokratyzacji szkoły – wybory władz samorządu uczniowskiego, debaty

całej społeczności szkolnej, spotkania konsultacyjne uczniów z dyrekto-

rem szkoły, regularne badanie opinii i potrzeb uczniów,

• zmiany organizacji pracy – w dużej części szkół jeden z dni tygodnia był

dniem „projektowym”, gdzie zamiast zajęć w systemie klasowo-lekcyjnym

cała szkoła pracowała metodą projektu,

• pojawienia się nowych form zajęć pozaprojektowych, np. „Klub Młodego

Odkrywcy”, „Naukowe Poranki dla Najmłodszych”.

Zmiany, które zaszły w szkołach pod wpływem realizacji Projektu, można pokazać na przykładzie Niepublicznej Szkoły Podstawowej w Trzeciewnicy:

•  Wymiana doświadczeń  i przyjaźnie między rodzicami – projekt „Potrawy 

regionalne” (X–XII 2010).

•  Wyremontowana  biblioteka  szkolna  –  projekt  „Ważne  rozmowy  o  waż-

nych sprawach” (X–X 2012). 

•  Mediateka  ze  swoimi  zasobami  i  wsparciem  dyżurujących  nauczycieli  

i uczniów – projekt „Szkolna mediateka, czyli jak mądrze korzystać z me-

diów” (XI–XII 2012).

•  Zaplanowano kącik kwiatowy i rekreacyjny na boisku szkolnym oraz wy-

malowanie salki gimnastycznej – projekt „Dziecięca gmina” (I–III 2013).

•  Zainteresowanie władz lokalnych i mediów naszymi sprawami, wbrew po-

wiedzeniu „dzieci i ryby głosu nie mają”, usłyszano dziecięcą wolę zmian  

w gminie – projekty „Jak wpływać na gminę”, „Dziecięca gmina” (I–III 2013).

Osobnym rozdziałem są zmiany, jakie zaszły pod wpływem działań projekto-wych w środowisku lokalnym oraz w relacji szkoły i jej uczniów z władzami.

• Wójtowie i sołtysi są obecni w szkołach, ale i uczniowie są obecni w gmi-

nach – udział w sesjach rad gmin, a nawet w Urzędzie Marszałkowskim;

niektóre rady gmin zorganizowały wyjazdowe sesje w szkołach.

• Przy szkołach powstały stowarzyszenia – czasem ratujące je przed za-

mknięciem, jako nowe organy prowadzące, czasem – aby wesprzeć dzia-

łania szkoły gminnej.

W wielu miejscowościach nastąpił efekt synergii działań podejmowanych

przez uczniów w ramach kilku projektów edukacyjnych – w wyniku prezentacji

na sesjach rad gminnych, rzetelnie wykonanych diagnoz potrzeb środowiska,

petycji napisanych przez uczniów, podjęto decyzje o sfinansowaniu inicjatyw

wskazanych przez dzieci, np.:

• w Laskach powstał plac zabaw,

• w Podmoklach Małych – przejścia dla pieszych,

• w Gąskach – plan budowy boiska,

• w Korzeczniku sołtysi dofinansowali wycieczkę uczniów.

Zmiany zaszły również w pozycji i roli szkół, jakie pełnią w swoich środowi-

skach lokalnych:

• szkoły zaczęły pisać własne projekty (często z udziałem uczniów), apliko-

wać do wielu programów,

• rozwinęła się współpraca szkół z wieloma lokalnymi instytucjami,

• w wielu szkołach, w wyniku nagłośnienia ich działań udało się pozyskać

dodatkowe środki, sponsorów, m.in. na: zakup nowych pomocy dydak-

tycznych (SP w Słupach), nową elewację i okna (SP w Kaliskiej, SP w No-

wym Kobrzyńcu), zagospodarowanie terenu wokół szkoły (SP w Galinach,

SP w Nowym Kobrzyńcu), nowy chodnik koło szkoły (SP w Nowym Ko-

brzyńcu), szafki dla uczniów (SP w Jerzmanicach).

O większej aktywności lokalnej szkół mogą świadczyć wypowiedzi:

•  Wpływ społeczeństwa na pracę szkoły i wpływ szkoły na życie naszej wsi 

dały nową formę spędzania wolnego czasu seniorów. Zmienił się też kra-

jobraz (SP w Maziarzach Starych)

•  Dzięki  Projektowi  „Z  Małej  Szkoły  w  Wielki  Świat”  nasza  szkoła  stała  się 

otwarta na środowisko lokalne. Nasze działania zostały zauważone i do-

cenione. Mieszkańcy zrozumieli, że szkoła jest dla nich ważna i jest im po-

trzebna. Służą nam wsparciem i pomocą. Chętnie biorą udział w naszych 

uroczystościach szkolnych (SP w Gozdawie)

•  Szkoła, jako jedna z 10 w Polsce, przystąpiła do międzynarodowego pro-

jektu  Szkoły  Aktywne  w  Społeczności.  Dzięki  temu  projektowi  będzie-

my  wykorzystywać  różne  sposoby  i  metody  aktywizowania  społeczno-

ści naszej wsi. Chcemy, aby nasza  szkoła  stała  się centrum kulturalnym  

i oświatowym. Pragniemy, aby mieszkańcy rozwijali swoje zainteresowania  

i umiejętności poprzez udział w różnego rodzaju zajęciach aktywizujących 

i doskonalących w myśl hasła: UCZYMY SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE (SP Buko-

wina Bobrzańska)

Opisywane przez nas przykłady zmian, jakie zaszły w szkołach, nie dają podstaw

do uogólnień. Ale też wiemy, że każda ze szkół działa w innym środowisku, ma

inne zasoby i potrzeby, więc musi znaleźć swoją własną drogę rozwoju.

73

Rezultaty Projektu

Model Małej Szkoły w środowisku wiejskim

Jednym z celów realizacji Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” było zbu-dowanie modelu pracy małej, wiejskiej szkoły podstawowej. Czym napraw-

dę było to zadanie? Słownik wyrazów bliskoznacznych i Wikipedia określają, że

modelem1 jest system założeń i pojęć oraz zależności między nimi, pozwalający

opisać (modelować) w przybliżony sposób jakiś aspekt rzeczywistości.

Odwołując się do powyższej definicji, możemy uznać, że zaprezentowany

w tym rozdziale opis nosi znamiona modelu, z zastrzeżeniem, że nie jest to

model zamknięty. W pracy nad formułowaniem tego modelu wykorzystaliśmy

doświadczenia z prawie 4 lat realizacji Projektu ZMSwŚ oraz wcześniejszych do-

świadczeń Federacji Inicjatyw Oświatowych i Fundacji Wspomagania Aktywno-

ści Lokalnej „FALA”.

Autorzy modelu zakładają, że szkoła, a zwłaszcza wiejska szkoła, powinna pełnić nie tylko funkcję edukacyjną, lecz także kulturową i społeczną. W spo-

sobie jej pracy pedagogicznej powinny być uwzględnione założenia konstruk-

tywizmu, a w wymiarze organizacyjnym powinna wdrażać koncepcję szkoły

jako centrum rozwoju lokalnego. Ta koncepcja została przedstawiona podczas

debaty organizowanej przez Kancelarię Prezydenta RP w 2011 roku i opisana.2

Każda szkoła, niezależnie od miejsca, w którym działa, winna – naszym zdaniem

– uwzględnić w swojej pracy wiele więcej niż realizację obowiązków ustawo-

wych, a szkoła wiejska powinna je uwzględniać w sposób szczególny. Pierw-

szy i podstawowy obszar zadań wynika z faktu realizacji przez każdą szkołę jej

ustawowych obowiązków: nauczania i wychowania. Drugi obszar to edukacja

przez całe życie: zarówno w wymiarze formalnym, pozaformalnym, jak i niefor-

malnym; ten typ edukacji powinien być kierowany nie tylko do uczniów, lecz

także do mniejszych dzieci, młodzieży i osób dorosłych. Trzeci obszar to róż-

norodne formy aktywności artystycznej, sportowej, organizowanie uroczystości

patriotycznych, pielęgnowanie lokalnych tradycji (funkcja kulturowa). Czwarty

obszar to społeczno-środowiskowy wymiar pracy szkoły; bardzo często pełni

ona funkcję lokalu wyborczego, organizuje się w niej spotkania wiejskie, czasa-

mi konsultacje społeczne, a nawet wynajmuje pomieszczenia na prezentacje

różnorodnych produktów – szkoła w tym obszarze pełni funkcję przestrzeni pu-

blicznej dla środowiska lokalnego.

Szkoły podstawowe na wsi tradycyjnie pełnią rolę ośrodków rozwoju wsi, miejsca edukacji, ale i wydarzeń kulturalnych, sportowych, miejsca spo-tkań. W sytuacji zaniku innych instytucji kultury i oświaty na wsi (zmniej-szająca się liczba filii bibliotek gminnych, likwidacja tworzonych w PRL klu-bokawiarni, powolne reaktywowanie ginących w ostatnich 20 latach Kół Gospodyń Wiejskich) ich rola jest szczególna – stają się niemal jedynymi instytucjami zlokalizowanymi w małych miejscowościach.3

Opracowując koncepcję rozwijania kompetencji kluczowych uczniów małych,

wiejskich szkół podstawowych, uznaliśmy, że chcemy wykorzystać doświad-

czenia nurtu konstruktywizmu w pedagogice; nurtu, w którym nacisk kładziony

jest bardziej na proces, a nie efekt procesu nauczania – uczenia się, dlatego

kluczowe znaczenie miało dla nas:

• przekazanie uczniom nawyku samodzielnego myślenia,

• rozbudzenie ciekawości i chęci poznawania świata,

• motywowanie do uczenia się, samokształcenia,

• zaufanie do uczniów, delegowanie na nich odpowiedzialności w procesie

uczenia się,

• nabycie umiejętności pracy zespołowej i planowania,

• wyposażenie w umiejętności pozwalające na racjonalną interpretację rze-

czywistości.

Zatem podbudowę teoretyczną dla modelu Małej Szkoły widzimy w kon-struktywistycznej teorii wiedzy, poznawania i uczenia się, która została rozwi-

nięta i opisana m.in. przez J.S. Brunera.

Opisując model, uznaliśmy, że cechy Małej Szkoły pracującej zgodnie z nim, można zgrupować w 4 obszarach – elementach modelu. Są to:

1. nauczanie – uczenie się

2. demokratyzacja szkoły

3. uczenie się przez całe życie

4. współpraca ze środowiskiem lokalnym

W każdym z tych obszarów można podejmować najróżniejsze działania zmie-

rzające do wdrożenia modelu. My opisujemy te obszary zgodnie z przyjętą

w realizacji Projektu ZMSwWŚ koncepcją i doświadczeniami naszych organizacji.

Proponując taki podział, podkreślamy, że w obrębie każdego z komponentów

prezentowany opis stanowi tzw. zbiór otwarty – każda szkoła winna realizować

model zgodnie z potrzebami lokalnymi, specyfiką środowiska, w którym i dla

którego pracuje.

Projekt ZMSwWŚ był skupiony na pierwszym obszarze działania szkoły – na udoskonalaniu procesu nauczania – uczenia się. Jednak zarówno treści, jak i metody pracy, jakie zaproponowaliśmy szkołom, silnie wiązały dydaktykę z pozostałymi 3 elementami modelu – obszarami pracy szkoły.

1 www.synonimy.proffnet.com/model.html2 E. Tołwińska-Królikowska, „Mała wiejska szkoła podstawowa – niezbędny ośrodek

rozwoju społeczności lokalnej”, w: red. K. Lipka-Szostak, „Mała Szkoła. Poradnik Stowa-

rzyszeń Rozwoju Wsi”, Federacja Inicjatyw Oświatowych, Warszawa 20123 Op. cit.

dydaktyka i wychowanie

edukacja przez całe życie

kultura, sport, tradycje

przestrzeń publiczna

Rysunek 1. Obszary

funkcjonowania szkoły

74

I Nauczanie – uczenie się

metoda projektu edukacyjnego – stosowana systematycznie i już od I klasy•  umożliwia wspólną pracę uczniów w różnym wieku

•  rozwija umiejętności społeczne

•  samodzielne działanie ucznia buduje jego poczucie sprawstwa i własnej 

wartości

•  pozwala  rozwinąć  zarówno  wiedzę,  jak  i  umiejętności  oraz  kształtować 

postawę

•  jest interdyscyplinarna

•  umożliwia każdemu uczniowi wykorzystanie jego zasobów

praca zespołowa – stosowana zarówno podczas realizacji projektów, jak i podczas lekcji•  uczenie się współpracy

•  możliwość i nauka dyskusji

•  rozwijanie umiejętności społecznych

•  możliwość pełnienia różnych ról

grupy zróżnicowane wiekowo – organizowane w klasach łączonych, ale i podczas różnych zajęć w szkołach, gdzie takich klas nie ma•  uczniowie uczą się funkcjonować w większej grupie

•  „starsi uczą młodszych” – korzyści dla obu stron

•  możliwość dostosowania zadań stawianych przed dzieckiem do stopnia 

rozwoju jego kompetencji, a nie wieku 

•  w społeczności szkolnej powstaje silna więź

•  bardziej ekonomiczne rozwiązanie (klasy łączone)

rozwijanie umiejętności uczenia się•  stawianie celów i świadome dążenie do nich

•  znajomość kryteriów oceny i udział w ich formułowaniu

•  planowanie

•  poszukiwanie informacji w różnych źródłach

•  zastosowanie wiedzy w praktyce

•  samoocena

zmiana roli nauczyciela•  nauczyciel  nie  jako  źródło  wiedzy,  a  bardziej  jako  moderator  procesu 

uczenia się

•  deleguje zadania na uczniów

•  dba  o  proces  dydaktyczny  tak,  aby  dać  możliwość  rozwoju  każdemu 

dziecku

•  przeciwdziała stygmatyzacji dzieci

•  ma interdyscyplinarne podejście do nauczania

•  może prowadzić zajęcia z kilku przedmiotów

nauka poza murami szkoły•  doświadczanie realnego świata

•  treści nauczania uwzględniające aspekty lokalne

wykorzystanie lokalnych zasobów•  miejscowi  eksperci  biorą  udział  w  zajęciach  –  unikatowe  umiejętności, 

ekspercka wiedza

•  w treściach nauczania uwzględnienie miejscowych zwyczajów, historii lo-

kalnej, miejsc, budowli, przyrody

•  wykorzystanie miejscowych źródeł wiedzy – instytucji, osób

poprzez uczniów uczą się dorośli•  wpływ  szkoły  na  mieszkańców  wsi,  np.  nauka  zachowań  proekologicz-

nych

•  wspólna nauka dzieci i dorosłych

•  dzieci uczą dorosłych, np. wykorzystanie komputerów i Internetu 

•  uczniowie angażują swoje rodziny  i  innych mieszkańców w działania na 

rzecz szkoły i środowiska lokalnego

organizacja pracy szkoły – dostosowana do różnych metod pracy•  odchodzenie od sztywnego systemu klasowo-lekcyjnego: dni projektowe, 

praca w terenie

•  współpraca nauczycieli – wspólne przygotowanie zajęć i ich prowadzenie 

z większą grupą

•  praca w klasach łączonych oparta o wspólny program nauczania i wyko-

rzystująca potencjał grup zróżnicowanych wiekowo

•  wykorzystywanie  nowoczesnych  technologii  –  udostępnienie  ich 

uczniom, wykorzystywanie podczas wszystkich lekcji, projektów

75

Rezultaty Projektu

II Demokratyzacja szkoły

Samorządność uczniowska•  przedstawiciele  samorządu  uczniowskiego  już  od  I  klasy  są  wybierani  

w wyborach (jest to przygotowanie do udziału w wyborach powszechnych)

•  władze  samorządu  uczniowskiego  działają  jako  reprezentanci  wszystkich 

uczniów – badają ich opinie, prowadzą debaty

•  samorząd uczniowski ma wpływ na ważne elementy życia szkoły, rozma-

wia o nich z dyrektorem, radą rodziców

Demokratyczne zarządzanie szkołą•  włączenie  w  pracę  na  rzecz  rozwoju  szkoły  całego  zespołu  nauczycieli  

i pracowników szkoły (bez wyjątków)

•  włączanie do procesu decyzyjnego (jako minimum – do procesu konsulta-

cji) przedstawicieli środowiska szkolnego

•  zespołowa praca nauczycieli, ich współodpowiedzialność za szkołę

Wpływ rodziców na działania szkoły•  włączanie  rodziców w działania dydaktyczne,  informowanie  ich o działa-

niach edukacyjnych szkoły

•  demokratycznie wyłaniana rada rodziców

•  rada rodziców mająca realny wpływ na najważniejsze działania szkoły

Udział środowiska lokalnego w pracy szkoły•  informowanie mieszkańców wsi o działaniach szkoły, spotkania pracowni-

ków szkoły z mieszkańcami wsi

•  powierzanie przedstawicielom społeczności szkolnej: uczniom i rodzicom, 

mieszkańcom wsi zadań związanych z funkcjonowaniem szkoły

III Edukacja przez całe życie

Oferta edukacji formalnej dla różnych grup•  edukacja przedszkolna

•  edukacja młodzieży i dorosłych, np. kursy, szkoły zawodowe

Oferta edukacji nieformalnej dla mieszkańców wsi •  zajęcia dla różnych grup, np. młodzież, kobiety, rolnicy – zgodna z potrze-

bami i możliwościami

•  publiczny dostęp do Internetu 

•  kluby zabawowe dla młodych rodziców i ich dzieci

•  wiejska świetlica 

•  warsztaty terapii zajęciowej dla osób niepełnosprawnych

•  biblioteka publiczna

Edukacja pozaformalna mieszkańców wsi•  oddziaływanie szkoły (poprzez uczniów) na mieszkańców wsi, np. eduka-

cja ekologiczna i sprzątanie miejscowości

IV. Współpraca ze środowiskiem lokalnym

Wolontariat•  wolontariat uczniów i nauczycieli na rzecz środowiska lokalnego

•  wolontariat  rodziców  i  mieszkańców  na  rzecz  szkoły  i  siebie  nawzajem, 

np. prowadzenie zajęć przez lokalnych ekspertów, hobbystów dla miesz-

kańców wsi

Otwarcie się na lokalne inicjatywy i animowanie działań na rzecz środo-wiska•  powołanie (rozwój) lokalnej organizacji pozarządowej wspierającej działa-

nia szkoły

•  współpraca z lokalnymi organizacjami, instytucjami, firmami, np. OSP, Koło 

Gospodyń Wiejskich, Rada Sołecka, organizacje pozarządowe, biblioteka, 

dom kultury, lokalny biznes

•  stworzenie izby regionalnej/izby pamięci/skansenu

Współpraca z organem prowadzącym szkołę (gmina, stowarzyszenie) •   informowanie o działaniach szkoły, włączanie się w nie

•  wspólne  planowanie  kalendarza  imprez,  uwzględnienie  (potrzeb/intere-

sów) organu prowadzącego

•  podejmowanie działań w kierunku pozyskiwania dodatkowych środków fi-

nansowych na rozwój szkoły i jej oferty

Udostępnianie zasobów szkolnych mieszkańcom •  udostępnianie na  jasnych zasadach boiska,  sal,  zasobów biblioteki,  kom-

puterów, dostępu do Internetu, sprzętu biurowego – zgodnie z lokalnymi 

potrzebami

76

Wszystkie te działania będą możliwe, jeśli równolegle będą rozwijane zasoby

szkoły. Dbać o ich powiększanie powinni wszyscy – pracownicy szkoły, rodzice

uczniów, absolwenci, organ prowadzący, mieszkańcy, instytucje i firmy działa-

jące w okolicy. Jesteśmy przekonani, że w szkole wdrażającej opisany model

działa sprzężenie zwrotne – środowisko lokalne będzie o szkołę dbało, wspie-

rało jej rozwój, jeśli będzie się z nią identyfikowało, uzna ją za swoje miejsce,

ważne dla wszystkich.

Dzięki wspólnym działaniom nawet w najmniejszej szkole uda się pozyskać

dodatkowy sprzęt (komputerowy, sportowy), przy szkole powstanie lub będzie

modernizowany plac zabaw, będzie można otworzyć pracownie specjalistycz-

ne (np. rzemiosła artystycznego, obserwatorium astronomiczne, stację edukacji

ekologicznej), z których skorzystają wszyscy, dzieląc się z innymi swoimi unikal-

nymi umiejętnościami.

Warunkiem realizacji wizji szkoły jako centrum rozwoju lokalnego jest zaan-gażowanie w jej realizację całej społeczności wiejskiej, czyli maksymalne jej uspołecznienie. Tylko bezpośrednie włączenie mieszkańców w dbanie o szkołę 

i konstruowanie jej oferty, zgodnej z lokalnymi potrzebami, da trwałość efektów 

tych działań. (…) Najwyższym stopniem uspołecznienia szkoły jest przejęcie jej 

prowadzenia przez  lokalne stowarzyszenie. Taka szkoła  jest  tańsza z powodu 

zatrudnienia nauczycieli na podstawie Kodeksu Pracy, z powodu włączenia się 

rodziców w prace na jej terenie, korzysta też z możliwości pozyskiwania dodat-

kowych środków przez stowarzyszenie.

Autorzy modelu uznają, że o realizacji przez szkołę modelu decydują kierun-

ki rozwoju szkoły, uznanie zmian w opisanych obszarach działaniach szkoły

za priorytetowe, pogłębianie i poszerzanie działań będących ich elementami.

Podczas realizacji Projektu ZMSwWŚ, z racji jego celów, wspieraliśmy przede

wszystkim zmiany w obszarze nauczania – uczenia się. Jednak, o czym nauczy-

ciele i dyrektorzy mówią zgodnie, w szkołach nastąpił proces demokratyzacji

ich działań – „prawdziwe” wybory do władz samorządu uczniowskiego, deba-

ty, badanie opinii środowiska, spotkania konsultacyjne uczniów z dyrektorem

i radą rodziców, wspólne działania uczniów z rodzicami i mieszkańcami wsi.

Staraliśmy się też proponować takie działania, które zwiększyłyby współpracę

szkoły w środowisku i zmieniły jej rolę: uczniowie odwiedzali sąsiadów, prowa-

dzili kampanie edukacyjne na rzecz oszczędzania wody czy energii, spotykali się

z sołtysem i radnymi, prezentowali wyniki badań opinii na posiedzeniu rady gminy.

Oczywiste jest, że każda ze szkół wdrażająca opisany tu model w praktyce będzie

inna, co wynika m.in. z jej zasobów i potencjału rozwoju oraz potrzeb środowiska

lokalnego. Fakt, że w danej szkole na przykład nie stosuje się wszystkich metod

pracy dydaktycznej opisanych w modelu czy jej współpraca ze środowiskiem nie

obejmuje jakiegoś elementu – nie oznacza, że nie działa ona zgodnie z modelem.

Uznajemy więc, że jest to tzw. model dynamiczny, mający charakter postulatyw-

ny, w którym każdy z 4 komponentów można opisać jako zbiór wybranych ele-

mentów/składowych. Jeszcze raz zaznaczamy, że wybrane przez autorów ele-

menty/składowe nie są katalogiem zamkniętym i nie w pełni opisują postulowaną

praktykę funkcjonowania szkoły w środowisku wiejskim.

Elżbieta Tołwińska-Królikowska

Tomasz Siemież

77

Rezultaty Projektu

Refleksje nauczycieli – uczestników projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”

Po 2 latach spotkań z nauczycielami, po przeczytaniu wielu dzienników i wpisów na forach dyskusyjnych, pomyśleliśmy, że warto poprosić ich o spisanie doświad-czeń i refleksji z tej przygody, jaką był udział w Projekcie. Rozwinęliśmy więc for-

mułę konkursu dla nauczycieli na scenariusze projektów edukacyjnych o kategorię

tekstów ukazujących własne spojrzenie na Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”.

Nadeszło kilkanaście prac, z których wszystkie okazały się dla nas bardzo cenne, bo

osobiste, dające możliwość zrozumienia kontekstu, w którym autorzy pracują. Z bra-

ku miejsca przedstawiamy tu tylko część tekstów i w skróconych wersjach. Namawia-

my do lektury wszystkich na stronie www.malaszkola.pl

Jak Projekt zmienił nas i naszą szkołę – trudna droga

Kiedy niemal 3 lata temu usłyszałam hasło „projekt”, kojarzyło mi się dość jedno-

znacznie – pieniądze na zajęcia dla dzieci, może wycieczki, może basen. Su-

per. A jeszcze „edukacyjny” – rewelacja! I ja się czegoś nauczę, i moi uczniowie.

No i może do teatru wreszcie pojedziemy. A może ktoś ciekawy odwiedzi naszą

szkołę na końcu świata. Bomba. Wchodzę w to! I marzę: może, może, może…

Pierwsze podpisy pod dokumentami składam pełna entuzjazmu i wstyd przy-

znać – bez wnikania w sedno sprawy. Czytałam i widziałam tylko tyle, ile chcia-

łam, ile sobie sama wymyśliłam. Pierwsze informacje o idei Projektu „Z Małej

Szkoły w Wielki Świat” lekko zaniepokoiły, że to chyba nie wyjazdy na basen. En-

tuzjazm prezes stowarzyszenia i wicedyrektor jest jednak zaraźliwy. Tłumaczą,

a ja zalatana, zabiegana znów wyłapuję tylko wzmiankę o zajęciach dodatkowych.

I to dobre – cieszę się. Tyle potrzeb ma każdy niemal uczeń. Pomóc najsłabszym,

motywować najlepszych. Snuję wizje. I powoli dociera do mnie, że to jednak mimo

wszystko nic z tych rzeczy. Tylko co? No właśnie – nie wiadomo.

Szkolenie wstępne w Jachrance. Zakręt w życiu osobistym, a tu każą bie-

gać, skarbów szukać, pracować do wieczora, mówić o sobie kilkanaście razy

na każdych zajęciach i myśleć, tworzyć, działać. Przestawić swoje myślenie

o szkole o 180 stopni. I pociecha w tym wszystkim – otacza mnie kilkadziesiąt ta-

kich samych, jak ja znaków zapytania. Nauczycielek, nauczycieli, którzy na co dzień

przecież pracują pod hasłem „nasza pani wszystko wie”. A tu? Pani wie, o co w tym

wszystkim chodzi? Jak ja włączę scenariusze w ramy lekcji? Jak zachęcę dzieci, żeby

zostawały po lekcjach? Jak pogodzić – wydawałoby się – tyle sprzeczności? Po po-

wrocie do domu przeglądam scenariusze projektów, stwierdzam, że są nie do zro-

bienia i niczym Scarlett odkładam myślenie o nich do jutra, a w tym przypadku do

końca wakacji.

Pierwsze koty za płoty – od początku sukcesy

I od początku września – „schody”. Co ja mam powiedzieć dzieciom? Niewiele mogę

obiecać, niedużo mogę powiedzieć. „Będzie fajnie”? A czy ja wiem, czy będzie. I na-

wet nie 100, a 1000 wątpliwości wyrażanych głośno na internetowym forum, czy

podczas kontroli w szkole. Słyszę: „Niech pani wyluzuje”. Ale ja, młoda stażem na-

uczycielka, jeszcze tego nie potrafię. Dlaczego to nie jest wszystko tak od A do Z?

Niby te scenariusze prowadzą za rękę, ale niezupełnie. Czy mogę inaczej? Po swo-

jemu? Do którego miejsca muszę sztywno trzymać się projektu? Moją niepewność

wyczuwają dzieci. Obrażają się na pracę w grupach różnowiekowych (złożonych

z 3 roczników), mają problem z ustalaniem zasad, kryteriów, z ocenianiem siebie,

kolegów. Zaprzątają ich pytania: Jak? A czy z tego będą oceny? A czy trzeba chodzić?

A czy można zmienić grupę? A czy pojazd musi jeździć? (produkt mojego pierwsze-

go projektu „Magiczny pojazd”). Kombinujemy. Nie wszystko wychodzi tak, jak po-

winno. Jedni pracują chętniej, inni nieco mniej, ostatecznie mam 2 grupy mieszane

wiekowo, ale już nie płciowo :) Uatrakcyjniamy sobie budowanie pojazdu i pieczemy

zapiekanki (czy można o tym wspomnieć, pisząc sprawozdanie? może lepiej nie…).

Ostatecznie powstaje pojazd – ogromna duma nas wszystkich. Pomógł pan od tech-

niki (ale o tym sza!), pomogli rodzice, dostarczając materiały (o tym to już głośno).

Ja, mimo założeń Projektu, wtrącałam co chwila swoje 3 grosze. Magiczny pojazd

przenosił w czasie i był bohaterem przedstawienia z okazji Dnia Komisji Edukacji Na-

rodowej. Mój pierwszy projekt edukacyjny. Prawdziwe wyzwanie. Mnie nauczył bar-

dzo dużo. Na błędach co prawda, no ale zawsze. Z drugiej strony chyba żaden nie

dostarczył takiej satysfakcji. Udało się, mimo moich wątpliwości.

Z górki na pazurki, czyli coraz łatwiej z projektami

Realizacja każdego kolejnego projektu była wyzwaniem, choć wiele z mo-

ich pytań doczekało się odpowiedzi. Okazało się, że włączanie treści projektów

w program nauczania jest możliwe. Dla mnie jako nauczyciela, dla mojego

warsztatu pracy i moich umiejętności dydaktycznych to było niemal jak obja-

wienie. Wiele rozmów, dyskusji na forum i podczas zjazdów szkoleniowych, cie-

kawe lektury podrzucane przez twórców Projektu, wszystko to otworzyło mi

oczy na zupełnie dla mnie nowy wymiar nauczania. Elastyczność i inwencja,

o których chyba często nie mają pojęcia twórcy podręczników szkolnych. Na-

uka w działaniu. Tworzenie tu i teraz. Uczenie się celowe i konkretne. Zamiast pi-

sać wymyślone zaproszenie na imieniny cioci Ziuty, napiszmy zaproszenie na

prezentację efektów projektu i wręczmy gościom. Zamiast wywiadu z koleżan-

ką z ławki i wymyślania na siłę pytań, zróbmy wywiad z sołtysem i zapytajmy

o to, co nas naprawdę ciekawi. Zamiast uczenia się, jak wyglądają wybory, zorganizuj-

my je sami w naszej szkole. Realizacja podstawy programowej jest, ale w jak atrakcyj-

nej formie. Materiał programowy też jest, ale traktowany nie tak nabożnie. Tak zresztą

jak scenariusze kolejnych projektów – teraz to dla mnie tło i podkład. Ale kolory na to

tło nakładam ja z moimi uczniami.

Krok po kroku – jak godzić nieporozumienia

Toczyłam długą batalię o pracę w grupach mieszanych wiekowo. Moje dzieci nie

chcą, nie potrafią, nie życzą sobie. Obrażają się, złoszczą, w końcu naburmuszone

– godzą. Ale z projektu na projekt coraz szybciej, choć historia od nowa pojawia się

na początku kolejnego roku szkolnego. Dochodzi grupa młodsza, która musi być

zaakceptowana. I przecież wszyscy oni się znają, lubią, przyzwyczajeni są do łączo-

nych lekcji. Tu jednak – co innego. Nie umiem wytłumaczyć sobie tego zjawiska, tej

chęci identyfikacji z klasą. Kiedy trzeba, szanuję tę potrzebę, tłumacząc jednak ciągle

korzyści z pracy w zespole z różnymi osobami. Opłaciło się. Po 2 latach niezwykle

rzadko zdarzają się dąsy rozdzielonych do różnych grup przyjaciółek z ławki. Sukces?

Hej, hej, zrób „OK-ej” – pierwsze efekty oceniania kształtującego

Pamiętam, jak po pierwszym szkoleniu w Jachrance hasło „ocenianie kształtujące”

wydawało się jakimś dziwacznym czary-mary. Po cichu odłożyłam to na bok, obie-

cując sobie, że wrócę po drodze, kiedyś tam, później. Oczywiście, elementy OK za-

mieszczone w scenariuszach realizowałam, ale tak bez głębszego zrozumienia istoty

zjawiska. Cele, kryteria, samoocena, ocena koleżeńska, informacja zwrotna zamiast

stopnia – tak, owszem, na potrzeby konkretnego projektu, bez przeniesienia w szkol-

ną rzeczywistość. Tu królują stopnie w dzienniku, punktacja na teście, brak refleksji.

Kolejne szkolenie otwiera oczy. Warsztat, na którym przepracowujemy na sobie kolej-

ne punkty OK-eja. Działa, a skoro skuteczne okazuje się dla mnie, takie też powinno

być dla moich uczniów. Na zakończenie warsztatu rapujemy wymyśloną przez nas

wspólnie piosenkę: „Czy czujesz to, co ja? Jest OK i wszystko gra!”. I ja czuję, że „czuję”.

Pełna zapału wprowadzam elementy oceniania kształtującego do mojego codzien-

nego warsztatu pracy – już nie tylko w projektach edukacyjnych, ale po prostu na lek-

78

cjach. Rozmawiam z uczniami. Do ocen przywiązani są jednak okrutnie. Powoli,

powoli zmieniam ich nastawienie. Nie udaje mi się natomiast przekonać dyrekcji

do wszystkich innowacji – walczę do dziś o zmniejszenie przynajmniej liczby

ocen na rzecz świadomości uczniów co do stanu ich wiedzy i umiejętności –

i ciągle zbieram cięgi, że „za mało stopni w dzienniku”. Stopni chcą uczniowie,

rodzice, dyrektorzy, kuratorzy. Długa to droga dla OK. Świadomi nauczyciele

powinni jednak jak kropla przysłowiową skałę – drążyć po trochu. Jasne kryteria,

konkretne cele, pokazywanie uczniom „w tym jesteś dobry, a nad tym popracuj-

my”, wyrabianie w nich umiejętności zauważania swoich błędów, ale i dostrze-

gania pozytywów – na początek zacznijmy od tego. To dobry pierwszy krok. Ja

już go zrobiłam i widzę efekty.

Raz na wozie… – jak radzić sobie z problemami

Było tak, jak ostrzegali twórcy Projektu, kreśląc sinusoidę działań projektowych.

Od zapału i zachwytu, poprzez zniechęcenie i brak motywacji, aż do spokojne-

go constans. Tyle tylko, że nasza sinusoida szalała – w niespodziewanych dla

mnie momentach następował spadek zainteresowania uczniów, który czasem

ciężko było pokonać. Z perspektywy czasu widzę, czym zwykle było to spo-

wodowane. Działo się tak, gdy następowały niespodziewane przerwy w pro-

jektowych działaniach. A to jakieś święto, a to teatrzyk przyjechał. Dla moich

uczniów zajęcia muszą mieć formę zwartą i być realizowane w realnych ramach

czasowych. Pozostawianie im zbyt wiele czasu na pracę własną też „rozmywa-

ło” nam projekty. Ale kiedy już wydawało się, że sięgamy dna beznadziei, nagle

wstępował nowy duch, na przykład w postaci dobrego pomysłu albo… goniące-

go terminu prezentacji. Jakoś pokonywaliśmy trudności, a teraz wiem, że muszę

starać się unikać sytuacji osłabiających zapał. Przynajmniej tych, które udało mi

się zdiagnozować.

Bułka z masłem, czyli czego Projekt nauczył uczniów

Każdy kolejny scenariusz to wyzwanie, to nowa przygoda i niespodzianki. Jak

zareagują uczniowie, czy im się spodoba, czy się zaangażują? To zawsze niewia-

doma. Niezależnie od nastawienia – wiele projektowych zadań to teraz dla nich

„bułka z masłem”. Zwykle bez szemrania dzielą się na grupy, potrafią określać

kryteria dobrej pracy, a następnie oceniać według nich swoje działania, określają

harmonogram prac. Sprzęty typu komputer, kamera, rzutnik – nie mają dla nich

tajemnic. Efekty widoczne są na co dzień, na lekcjach, na zajęciach kół zainte-

resowań. Ostatnio pękałam z dumy, kiedy przynieśli mi rozpisany harmonogram

przygotowań do szkolnej dyskoteki. SAMI! Podzielili zadania między wszystkich

uczniów klas starszych, określili czas wykonania, pomysły, skąd wezmą materia-

ły, pieniądze, zwrócili się do rodziców, pani dyrektor, nauczycieli z konkretnymi

prośbami. I to robią. Tu i teraz. Najlepszy, najprawdziwszy dowód, że zajęcia pro-

jektowe działają. Bo to w trakcie Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” zdobyli

tak ważne umiejętności, jak organizowanie, przewidywanie, planowanie, podział

zadań według możliwości i zdolności. I najistotniejsze według mnie – aktyw-

ność, chęć działania, robienia „czegoś”. Jeśli już teraz to potrafią, jeśli będzie to

trwała postawa, to wróżę moim dzieciakom dobrą przyszłość.

A pani nie wyluzuje, czyli czego Projekt nauczył nauczyciela

A ja, bogatsza w „niewymierzalne zasoby” doświadczenia, wiedzy, umiejętności,

niestety tego jednego dalej nie potrafię – wyluzować. Tyle że teraz brak luzu to

brak taryfy ulgowej, to ciągła ciekawość, szukanie i odkrywanie, to ciągłe nasta-

wienie na sygnały od uczniów, to tworzenie siebie jako nauczyciela, to po prostu

dużo pracy, a nie tak jak kiedyś – nerwy, że nie dam rady, że się nie da, że się nie

dostosuję, nie nagnę, że nie umiem. Już wiem, że umiem. A jak nie umiem, to

się nauczę.

Katarzyna Wojciechowska, Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Lipinach

79

Rezultaty Projektu

Praca metodą projektów a realizacja podstawy

programowej w grupach zróżnicowanych

wiekowo – z doświadczeń dyrektora

(fragmenty)

Realizacja projektu edukacyjnego w szkole ułatwia spełnianie ważnych za-dań dyrektora szkoły

Z perspektywy 3. roku realizacji Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” widzę

same korzyści z udziału w nim – i jako dyrektor szkoły, i jako nauczyciel reali-

zujący zajęcia projektowe rozwijające kompetencje matematyczno-przyrod-

nicze w klasach IV–VI, a także jako członek społeczności lokalnej Gorzanowa.

To nieważne, że trzeba pilnować dokumentów i terminów, że należy regularnie

posiedzieć na platformie projektowej, że po kilkugodzinnym spotkaniu projek-

towym z uczniami puchnie głowa i nie ma się na nic ochoty. Za to obserwu-

jąc uczniów na zajęciach, dokładniej poznaję ich sposoby zdobywania wiedzy,

a przede wszystkim – predyspozycje i zainteresowania. Ułatwia mi to spełnianie

zadań dyrektora w zakresie zapewniania uczniom opieki psychologiczno-peda-

gogicznej. Różnorodność tematyczna zajęć projektowych, swoboda na zajęciach

oraz prezentacje podczas finałów ujawniają ukryte nie tylko talenty, lecz także po-

stawy, również te negatywne, wielokrotnie utrwalane w domu.

Przyglądając się pracy nauczycieli podczas dni projektowych, ich metodom

wspierania i motywowania uczniów do aktywnego działania, zdobywam cenną

dla dyrektora szkoły wiedzę o umiejętnościach nauczycieli, spełnianiu przez nich

zadań, metodach pracy wychowawczej oraz umiejętnościach pracy zespołowej.

Projekt edukacyjny doskonali moje umiejętności nauczyciela przyrody

Jestem jednak przede wszystkim wieloletnim nauczycielem biologii i nigdy

wcześniej nie pracowałam z uczniami na etapie szkoły podstawowej. Nauczy-

cielem przyrody zostałam z chwilą objęcia zadań dyrektora małej, wiejskiej

szkoły stowarzyszeniowej. Nie było mi łatwo przestawić się z metod pracy

z młodzieżą ponadgimnazjalną na pracę z dużo młodszymi uczniami. Byłam na

początku tych zmian, kiedy szkoła włączyła się w Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki

Świat”, gdzie dodatkowe zajęcia realizujemy w tzw. dniach projektowych, kiedy

to uczniowie pracują w grupach złożonych z 3 roczników. Uczniowski projekt

edukacyjny motywuje mnie do szybkiej zmiany planu działań, który przygotowuję

przed każdym moim dniem projektowym, głównie po to, aby zrealizować zasad-

nicze punkty scenariusza, reszta to proces twórczy uczniów i nauczyciela.

(…) Całe szczęście, że nie muszę do aktywności projektowej przekonywać

uczniów, chociaż i tutaj są wyjątki. Nie każdy projekt i nie wszystko się wszyst-

kim podoba. Jednak w całym bogactwie tematów i działań każdy coś znajdzie

dla siebie. Po 2 latach realizacji projektów widzę, jak zmieniają się uczniowie. Po-

czątki były trudne, nawet podział na grupy był problemem, nie każdy z każdym

efektywnie pracuje. Motywuje mnie to do wymyślania coraz to nowych sposo-

bów podziału na grupy, tak aby uczniowie faktycznie dobierali się w sposób lo-

sowy. Kolory kartek już się nie sprawdzają, przedsiębiorczy uczniowie wiedzą, co

wybierać. Z moich doświadczeń w dobieraniu grup wynika, że najlepiej pracują

pary, daje mi to też pewność, że obie osoby zaangażowały się w zadanie. Uni-

kam też podziału na zasadzie wyboru liderów i dobierania się jawnego: zawsze

pozostaną osoby niechętnie przyjmowane do grupy. Natomiast przy losowym

doborze pary jest większa szansa na pokonanie oporów. W grupach trójkowych

czy większych często trafia się ktoś, kto nie wykonuje przydzielonych zadań,

a to dopiero rodzi wśród uczniów konflikty, co szczególnie ujawniało się

w pierwszym roku projektowym. Doskonalenie pracy z uczniami w większych

grupach – i do tego w grupach różnowiekowych – jest ważnym kierunkiem

w moim dalszym doskonaleniu zawodowym.

Wielu nauczycieli i rodziców negatywnie ocenia łączenie klas dzieci w różnym

wieku, ja jednak lubię tak pracować. Podczas spotkań z dyrektorami i nauczycie-

lami z większych szkół odczuwam ich lekceważenie, wynikające ze złych opinii

o pracy z klasami łączonymi. Ja natomiast w ten sposób motywuję moich uczniów

do szerszego spojrzenia na wybrane zagadnienie, zmuszam ich do wzajemne-

go słuchania, młodsi przypominają starszym zagadnienia sprzed roku lub 2 lat,

a w zamian dostają wiedzę z poziomu starszej klasy. Wprowadzenie nowej pod-

stawy programowej w każdej klasie pozwoli na dostosowanie programu naucza-

nia do konkretnego zespołu uczniowskiego i jego realizację w znacznej części

metodą uczniowskiego projektu edukacyjnego w grupach różnowiekowych.

Projekt edukacyjny szansą dla wszystkich uczniów

W małej, wiejskiej szkole bardziej widoczni są uczniowie o różnorodnych możli-

wościach i potrzebach edukacyjnych. Udział naszej szkoły w Projekcie „Z Małej

Szkoły w Wielki Świat” stworzył wszystkim uczniom większe szanse na rozwój.

Tym mocniejszym – bo zdobywają umiejętności samouczenia się i rozwijania

swoich zainteresowań oraz tym słabszym, którzy wzorując się na mocniejszych

uczniach, douczani przez nich i motywowani, potrafią przekroczyć kolejne gra-

nice swoich możliwości, a przede wszystkim o tym powiedzieć. Dużo satysfak-

cji nauczycielskiej daje mi czas refleksji na zakończenie każdego projektu: Co

wiem? Czego się nauczyłem? Co można było zrobić inaczej, lepiej? itd. Łatwiej

jest uczniom o tym pisać, od początku nie mieli problemów z oceną prac in-

nych, ale znacznie trudniej jest im powiedzieć głośno o tym, co zmieniło się

w nich samych. Dlatego bardzo cenię każdą taką wypowiedź, a szczególnie cie-

szę się, gdy uczniowie o poważnych problemach szkolnych mówią o tym, ile

skorzystali, wzorując się na uczniach o większych umiejętnościach, korzystając

z TIK czy aktywnie realizując projektowe zadania.

Podczas podsumowań uczniowie wielokrotnie podkreślali, że dzięki realizacji Pro-

jektu nauczyli się współpracy w grupie, nauczyli się pomagać sobie, wykonywać

zadania. Szczególnie cenne są wypowiedzi odnoszące się do własnych słabości,

np. przy podsumowaniu projektu „Dlaczego widzimy otaczający nas świat?” na

pytanie: co chciałbyś zrobić lepiej i co poprawić? pojawiła się odpowiedź: „Chcia-

łabym naprawić to, że nie zaśpiewałam z moją koleżanką piosenki, było mi wstyd, 

i dekoracji mało było…”. Takie uwagi pozwalają mi lepiej indywidualizować pracę

z uczniami.

W dziedzinie oceniania kształtującego widzę jeszcze potrzebę ciągłej pracy

nad uczniowskimi umiejętnościami przyjmowania od innych krytycznych ocen

swojej pracy, ale też i kierowania informacji zwrotnych do kolegów. Uczniowie

dostrzegają korzyści stosowania oceniania kształtującego, a potwierdzeniem

tego są przytoczone poniżej wypowiedzi podczas podsumowań projektowych:

„Ocenianie kształtujące pomaga mi w lepszym uczeniu się…”, „Dzięki ocenianiu 

kształtującemu mogę dowiedzieć się, co zrobiłam źle, a co dobrze i co mam się 

nauczyć…”, „Ocenianie kształtujące pomaga mi w rozwoju i w pracy w grupie…”. 

Jak mogę wykorzystać doświadczenia projektowe?

Podsumowania projektów prowadzone z uczniami motywują także i mnie do

refleksji. Co osiągnęłam, realizując z uczniami dany projekt? Ile celów i treści

zrealizowałam z podstawy programowej, a przede wszystkim, co z tego zapa-

miętają uczniowie? Cieszę się, gdy na lekcjach przyrody, przechodząc do kolej-

nego działu, słyszę od uczniów, a szczególnie od tych z problemami w nauce,

że dane treści poznali podczas realizacji projektów, że coś mają już utrwalone.

Na przykład tematyka realizowanych projektów edukacyjnych objęła właściwie

wszystkie wymagane umiejętności uczniów, ujęte w podstawie programowej

80

w zakresie kształcenia postaw ekologicznych. Wykorzystanie w większości pro-

jektów przekazanych pomocy i przyrządów w dużym stopniu utrwaliło umie-

jętności uczniów posługiwania się przyrządami przyrodnika. Uczyli się też pro-

wadzić obserwacje w terenie. Z punktu widzenia nauczyciela przyrody cenne

są projekty, które realizują prawie w całości działy programowe, jak np. projekt

„Pogoda jest zawsze”, „Dlaczego widzimy otaczający nas świat?”, „W jeden dzień

dookoła świata” czy „Jakie tajemnice kryje gleba?”. Daje to możliwości ich wy-

korzystania po zakończeniu Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” do realizacji

podstawy programowej przy konkretnym dziale programu nauczania, zarówno

w jednym zespole klasowym, jak i w klasach łączonych.

Doświadczenia z realizacji naszych projektów edukacyjnych pozwoliły mi do-

skonalić pracę w grupach różnowiekowych, mam coraz więcej umiejętności

modyfikowania programu nauczania, a moim celem jest cykliczne realizowanie

wybranych działów w łączonych klasach. Projekt edukacyjny świetnie się do

tego nadaje. To jest też tendencja trwałej zmiany w naszej szkole po zakoń-

czeniu Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”. Taką decyzję podjęliśmy już na

początku tego roku szkolnego (2012/2013). Nauczyciele należący do Szkolnego

Zespołu Projektowego mają już dużą wiedzę i umiejętności, a moją rolą jako dy-

rektora jest właściwe wykorzystanie tego potencjału do wyedukowania innych

członków rady pedagogicznej, równie aktywnych i twórczych. Rada pedago-

giczna zadecydowała, że do szkolnej oferty edukacyjnej na trwale wprowadzi-

my uczniowski projekt edukacyjny realizowany w grupach różnowiekowych lub

w pojedynczych klasach przez zespoły nauczycieli, a w trakcie ich realizacji bę-

dziemy się doskonalić w ocenianiu kształtującym. Zależy nam na tym, aby więk-

szość nauczycieli opanowała umiejętność tworzenia scenariuszy uczniowskich

projektów edukacyjnych, dzięki którym można będzie zrealizować podstawę

programową wybranych działów w kilku pokrewnych przedmiotach, zarówno

podczas lekcji, jak i jako zajęcia dodatkowe. Jest to kolejne trudne zadanie, jakie

stawiam moim nauczycielom i będzie to wymagać ciągłego doskonalenia na-

szych umiejętności. (…)

Praca metodą projektu edukacyjnego wzmocniła pozycję naszej szkoły w środowisku lokalnym

(…)

Projekt znacznie przyczynił się do poprawy wizerunku szkoły w opinii władz

samorządowych. Na początku naszych działań w Projekcie szkoła cieszyła się

wsparciem Pani Burmistrz, ale dla większości radnych byliśmy małą i mało atrak-

cyjną szkółką, chociaż już wtedy mieliśmy kilka lokalnych sukcesów. Jednak

kolejne projekty, a zwłaszcza ich finały, o których było głośno w środowisku,

zwróciły uwagę samorządu gminnego na naszą szkołę. Nawet jedna z sesji rad-

nych gminy odbyła się u nas, mieliśmy okazję promować nasze działania, także

te z projektów edukacyjnych. (...)

Krystyna Mokrzycka

Szkoła Podstawowa w Gorzanowie

Z pamiętnika Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki

Świat” – o tym, jak uczyliśmy się współpracy

Zima 2009Na stronie internetowej Kuratorium przeczytałam informację o Projekcie „Z Ma-

łej Szkoły w Wielki Świat”. Projekt w sam raz dla małej szkoły, dla mojej Szko-

ły! Byłam wtedy na tygodniowym szkoleniu i nie mogłam się doczekać, żeby

wrócić i zabrać się do sporządzenia wniosku. Wróciłam… Mam już zespół pro-

jektowy… i opracowany wniosek. Rozmowa z Wójtem: „Czy będą jakieś koszty 

własne przy realizacji?… Nie będzie, wpiszemy się w istniejące rozwiązania orga-

nizacyjne”. Mam wszystkie podpisy. Wniosek złożony. Czekamy…

Wiosna 2010Sprawdzam… Jesteśmy HURA! Nie zauważam… to lista rezerwowa… AU! Znajo-

mi dyrektorzy na konferencji gratulują, bo z naszego powiatu tylko my jesteśmy

na liście szkół w Projekcie… szkoda, że to lista rezerwowych. Z sukcesem, obej-

dziemy się smakiem.

Maj 2011Czekam na telefon z Urzędu w sprawie arkusza organizacyjnego, bo pewnie

kolejna zmiana oszczędnościowa będzie. Dzwoni… to nie telefon z Urzędu…

„Czy pani wie skąd dzwonię? Nie wiem… No to jeszcze raz… Chciałbym zaprosić 

pani szkołę do Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”… Tak, tak, tak… Czuję się

jakby radio do mnie dzwoniło z informacją, że mogę wygrać, ale tu jest lepiej, ja

już wygrałam, Moja Szkoła wygrała.

Wrzesień 2011Szkolenie odbyte, harmonogram ustalony, oświadczenia od rodziców zebrane

w 100%. Rozpoczynamy i ja też rozpoczynam… zajęcia projektowe rozwijające

kompetencje matematyczno-przyrodnicze w klasach I–III. Razem z 24 uczniami

sprawdzamy „O czym szumią drzewa?”.

Październik 2011Kończymy pierwszy projekt. Dzieci uczestniczyły, frekwencja doskonała. Nie po-

trafią pracować w zespołach międzyklasowych, ale są zafascynowane wyjściem

do lasu (ciekawe, kiedy były tam wcześniej). Poszukiwanie „topoli osiki” stały się

wydarzeniem ogólnoszkolnym, pomagali nawet rodzice. Do kolejnych zadań

powstawały nowe zespoły i trochę się przed sobą popisywały… ale daliśmy radę

(chyba nie trzeba tak często zmieniać składów). Finałem było przedstawienie

kukiełkowe, cała szkoła biła brawo…

Grudzień 2011„A czas płynie” – zaczynam drugi projekt. Poprosiłam uczniów, by podzielili się

na 4 sześcioosobowe zespoły, w których będą pracować na wszystkich zaję-

ciach. W każdym mają być uczniowie z klasy I–III… Trwało to 30 minut, bo ten

chce być z tym, ale nie z tamtym, jak są wszyscy, co chcą być razem, to jest

ich więcej niż 6. Czas mijał, było coraz później i coraz głośniej (może lepiej

było samej zdecydować), ale w końcu powstały 4 zespoły. Zaczynamy… Praca

zespołowa najlepiej rozwijała się przy wykonywaniu plakatów. Prawdziwym hi-

tem były plakaty z dziurką, w którą wkładasz głowę i jesteś słynnym piłkarzem,

księżniczką, miss czy emerytem. Po zdjęcia w dziurce ustawiły się kolejki i nikt

nie marudził, że musi czekać, bo tak swoją pracę doceniali. A napracowali się

bardzo – najpierw dyskutowali kto/co ma być na tym plakacie, potem kombino-

wali, jak to zrobić i kto się czym zajmie (przynieśli nawet pampersa i śpioszki).

Pracowali całkowicie samodzielnie, pomocy i potwierdzenia potrzebowali tylko

w chwili wycinania dziury na głowę, no i wszystkie materiały były pod ręką (wy-

korzystywali całe zaplecze artystyczne świetlicy szkolnej). Z sukcesem doświad-

czyli wspólnego organizowania zadań i współpracy z innymi.

81

Rezultaty Projektu

Styczeń 2012Pracujemy dalej ochoczo, bo czas płynie, ale nie zawsze mamy same sukcesy.

Nie udało się zadanie z samodzielnym przeliczaniem własnych wymiarów, bo

tylko kilku uczniów z klasy III wiedziało, jak to zrobić, ale wszyscy konsekwent-

nie czekali, żebym to zrobiła. Nie oddali zadania walkowerem, nie poddali się…

i wspólnie, wszyscy razem dali radę. Na zakończenie plakatami udekorowaliśmy

szkolne korytarze.

Luty 2012Startuję z trzecim projektem „Woda w chmurach, woda w ziemi, gdzie jest na-

sza woda?” Cztery zespoły powstały poprzez wskazanie numerów w dzienniku,

tak będą pracować przez wszystkie zajęcia w tym projekcie (nie wszyscy są za-

dowoleni). Każdy zespół otrzymał zeszyt, by dokonywać zapisów i pomiarów

(chyba się spodobało).

Marzec 2012Nadal badamy wodę, uczniowie mają pomierzyć studnie i rzekę (nasza nazywa

się Krynka). Boję się, bo muszą być bardzo ostrożni, a z tym czasem różnie bywa.

Idziemy… Wracamy… wszyscy cali, zadowoleni i dumni. Ja najbardziej, bo moi

uczniowie byli naprawdę bardzo ostrożni i pomysłowi w znajdowaniu sposobu

dokonywania pomiarów, które zapisywali w zeszytach. Pewną dojrzałością wy-

kazali się także przy analizie SWOT, określając szanse, zagrożenia, mocne i słabe

strony swoich działań i postaw (już wiedzą, że marnują czas na bezsensowne

głośne gadanie), chociaż wcześnie sprzeczali się mocno w sprawie apelu ogól-

noszkolnego. Rodzą się liderzy i kształtują silne osobowości…

Maj 2012Zbliża się koniec roku szkolnego, a my robimy „Kartonową klasę – model”. Ze-

społy pracują dzielnie i prawie samodzielnie wykonały 4 ściany do makiety.

Sprawnie poszło mierzenie i zapisywanie danych. Przeliczanie w skali udało się

trzecioklasistom, którzy pomogli kolegom z klas I i II. Pomagała nam wolon-

tariuszka (maturzystka), której obecność bardzo pozytywnie wpłynęła na pra-

cę i mobilizację uczniów. Uczniowie z dumną i satysfakcją prezentowali swoje

dzieło rodzicom, bo jego powstanie udowodniło wszystkim, że potrafią wziąć

odpowiedzialność za pracę grupy.

Wrzesień 2012Nowy rok szkolny, znów jesteśmy „W kole gry”. Nowi pierwszoklasiści nie mogli

się doczekać rozpoczęcia zajęć. Zespoły międzyklasowe powstały w drodze lo-

sowania kolorowych kółeczek. Mam 4 kolorowe zespoły: ZIELONI, CZERWO-NI, POMARAŃCZOWI, ŻÓŁCI (pomysł z Letniego Obozu Naukowego – Ojców

2012). Dzieci są bardzo zaangażowane i identyfikują się ze swoimi zespołami,

potrafią już odnaleźć się również w innym składzie i podjąć różne role. Raz re-

alizują podany im pomysł, innym razem opracowują własny. Wspólnie wykonali

po 3 okrągłe pola w swoim kolorze, co złożyło się na całe koło gry. Wykazali się

pomysłowością, wymyślając, co jeszcze można zrobić w kole, a potem mieli-

śmy ognisko, przy którym siedzieliśmy w kole.

Październik/listopad 2012

Teraz zastanawiamy się „Czym oddychamy – powietrze wokół nas”. Pracujemy

w 6 czteroosobowych zespołach. Na samym początku każdy zespół obrał so-

bie nazwę: SUPER DZIECIAKI, CZACHOLUDY, ENERGICZNA DRUŻYNA, SU-PER DRUŻYNA ZIELONA, PŁOMIENIE, SUPERAKI. Wzajemnie się wspierają,

są bardzo zaangażowani, mają wiele oryginalnych pomysłów, sprawdzają, co

zaplanowali i jak się przygotować do następnego spotkania… Już wiedzą, że

gdy będą trzymać się razem, to zbudujemy „Nasze małe „Centrum Nauki Ko-

pernik” i „Domek dla przyjaciela”. Uczniowie podczas realizacji wspólnych zadań

z powodzeniem pracowali zespołowo w różnych składach i zmieniali pełnione

role. Uczyli się być szefem, towarzyszem i wykonawcą. Prezentowali własne

pomysły i pracowali nad pomysłami innych. Doświadczyli, że trzeba uczyć się

współpracować z każdym: ja z kimś, ktoś ze mną. Umiejętność efektywnego

współdziałania w zespole zaczęła się rozwijać. W małej szkole wykorzystywana

na co dzień podczas zajęć w klasach łączonych, będzie się doskonalić, bo praca

w zespołach daje każdemu równe szanse na osiągnięcie wspólnego celu z wy-

korzystaniem własnych możliwości, które przekładają się na udział w sukcesie.

Agnieszka Mateja

Szkoła Podstawowa w Sarbach

82

Moje doświadczenia w pracy

metodą projektu edukacyjnego

(fragmenty)

Blaski i cienie pracy projektowej

(…) Już przy pierwszych zajęciach projektowych, realizowanych w grupie złożo-

nej z 3 roczników pojawiły się problemy: liczna grupa, mała sala, grupa różno-

rodna wiekowo. Byłam przerażona, ale potrzeba jest matką wynalazków. Dużą

grupę 59-osobową podzieliłam na 2 mniejsze. I tak – raz pracuję z grupą A,

a następnym razem z grupą B. Kolejne wyzwanie to aranżacja sali. Sala lekcyjna

zwyczajowo była ustawiona typowo szkolnie – 3 rzędy ławek w kierunku tabli-

cy. Przemyślałam ustawienie i doszłam do wniosku, że jest nieodpowiednie. Po-

stanowiłam zrobić przemeblowanie. Zaplanowałam ustawienie stolików tak, aby

tworzyły grupy 4-osobowe. Aby zyskać na powierzchni, meble również zmieniły

swoje miejsce. Cały zestaw mebli rozdzieliłam i ustawiłam w różnych miejscach.

Muszę przyznać, że klasa bardzo się zmieniła. Nabrała innego klimatu i wyglądu.

Stała się bardziej funkcjonalna. W przemeblowaniu sali pomogli gimnazjaliści.

Z grupą zróżnicowaną wiekowo poradziłam sobie dobrze. Spisaliśmy kontrakt, któ-

ry zawierał ustalenie, że starsi opiekują się młodszymi, są ich przewodnikami. Poza

tym dla ułatwienia pracy zawiesiliśmy w klasie dzwoneczki. Jeżeli ktoś uważa, że

inni przeszkadzają, to po prostu dzwoni, prosząc pozostałych o ciszę. Sposób się

sprawdził. Korzystamy z niego również na zajęciach lekcyjnych. (…)

Przyszedł czas na efekty pracy. Zauważyłam w trakcie zajęć projektowych, że

uczniowie zaczęli zwracać uwagę na najmłodszych, zaczęli pytać: W czym ci po-

móc?; Poczekaj, ja ci pomogę; Chodź, zrobimy to wspólnie; Daj, to ci przeczytam.

Pomoc młodszym przeniosła się z zajęć projektowych do klasy, na przerwy. Starsi

chętniej zapraszają młodszych do wspólnej zabawy. Zaobserwowałam, że naro-

dziły się wielkie przyjaźnie. Dzieci zbliżyły się do siebie. Tworzą jedność. Wykonując

zadanie, współpracują ze sobą, a nie rywalizują. Pracując w zespole, doskonale

zdają sobie sprawę z tego, że efekt zależy od pracy całego zespołu. Dlatego ważne

jest dobranie zadań do potrzeb i możliwości poszczególnych członków zespołu.

Członkowie zespołu znają swoje mocne strony, więc dość szybko potrafią samo-

dzielnie rozdzielić zadania między siebie. Należy pamiętać o tym, aby niczego ni-

komu nie narzucać na siłę. Można doradzić, pomóc, ale inicjatywa pozostaje po

stronie zespołu. Warto tak zorganizować pracę zespołu, dyskretnie nią pokiero-

wać, aby rezultat zależał od efektów pracy wszystkich członków. Uczniowie znają

cel projektu i wiedzą, jaki ma być efekt, a więc łatwo jest im do niego dążyć. Ma to

również przeniesienie na pracę lekcyjną. Po 2 latach zajęć projektowych znacznie

łatwiej można zorganizować imprezę klasową, np. Dzień Matki. Uczniowie samo-

dzielnie potrafią zaplanować zadanie, wyznaczyć osoby za nie odpowiedzialne,

zrealizować je i zaprezentować efekty. Prezentacje projektowe pomogły dzieciom

w walce z tremą. Jedni nabrali wiary w siebie, stali się bardziej pewni siebie. Inni

odkryli swoje talenty aktorskie. Wyłonili się także wspaniali mówcy.

Kolejna rzecz, na którą warto według mnie zwrócić uwagę, to ocenianie kształ-tujące, a w nim ocena koleżeńska. Działania projektowe znacząco wpłynęły na

stosunek dzieci do oceny. Informacje zwrotne, jakie przekazują swoim kolegom i

koleżankom, stały się obiektywne. Zniknął mechanizm typu – dobrze oceniam czy-

jąś pracę, bo to mojej najlepszej koleżanki. Dzieci nabrały dystansu emocjonalnego

do procesu oceny. Zaczęły się pojawiać szczere wypowiedzi, uwagi na temat wy-

konanej pracy, a nie wykonawcy. Dzieci potrafią teraz doskonale wskazać mocne

i słabe strony realizacji zadania. Nie ukrywam, że osiągnąć taki stan nie było łatwo.

Bardzo pomagają w takiej ocenie ustalone wcześniej kryteria oceny. Już wiem,

że jeżeli ustalę je z uczniami, będę ich przestrzegała, to się nam uda. Nie mogę

zmieniać tych kryteriów w trakcie realizacji zadań. W ocenianiu kształtującym nie

krytykuję, lecz podaję uczniowi wskazówki, inspiruję do zmian, dalszej pracy. Moje

doświadczenie w pracy metodą projektów podpowiada mi, że najważniejsze w tej

metodzie jest to, aby dziecko wykorzystywało zmysły wzroku, słuchu, węchu i do-

tyku. Ważne jest dla mnie, aby nauczanie stało się nauczaniem wielozmysłowym i

wielopłaszczyznowym. Nauczanie wielozmysłowe sprzyja aktywizowaniu poten-

cjalnych możliwości, które tkwią w każdym dziecku. Wydaje mi się, że większość

z nas zapomniała, że podstawą egzystencji i osiągania sukcesów są nasze zmysły.

Dotyk to gromadzenie doświadczeń, słuch – ich poszerzenie, wzrok – rozwijanie

spostrzegawczości, węch – budowanie wiedzy o otaczającym świecie, np. koja-

rzenie zapachu z miejscem, smak – rozwijanie, różnicowanie, nauka akceptacji, np.

smaki innych kultur. Oddziaływanie na wiele zmysłów jest warunkiem niezbędnym

do powstania skojarzeń w procesie zdobywania wiedzy i doświadczeń. Naucza-

nie polisensoryczne daje możliwość osiągnięcia lepszych efektów w uczeniu się

dziecka. W pracy projektowej działamy wielozmysłowo. Dzieci tworzą, dotykają,

smakują, obserwują, prowadzą doświadczenia. Metoda projektu daje dzieciom

możliwość wielozmysłowego, wielopłaszczyznowego poznania otaczającej rze-

czywistości, odkrywania i poznawania świata. Po prawie 3 latach pracy metodą

projektu jestem przekonana, że wiedza zdobyta w wyniku własnej aktywności,

podczas dokonywania odkryć, doświadczeń, eksperymentów, rozwiązywania pro-

blemów, staje się dla ucznia bardziej osobista, znacząca i trwała. (…)

Współpraca z rodzicami po nowemu

(…) Z kolei spotkania z rodzicami są znakomitą okazją do prezentacji działań projektowych dzieci. Są wtedy bardzo dumni ze swoich pociech. Zdarzyło się, że

podczas prezentacji efektów projektu pewna mama była zdumiona, że jej dziecko

szyje. Wcześniej nie widziała swojego syna z igłą.

Praca metodą projektów bardzo uspołeczniła rodziców. Porzucili postawy rosz-

czeniowe i weszli w rolę współpracowników, współtwórców. Coraz częściej

występują z własną inicjatywą. Bardzo chętnie pomagają w małych remontach,

współuczestniczą w organizowaniu festynów, wyjazdów. Po raz pierwszy wystą-

pili z inicjatywą zorganizowania biwaku dla dzieci i rodziców. Miałam dużo obaw,

ale wypadł bardzo dobrze. Rodzice wspólnie z dziećmi przygotowywali posiłki,

organizowali gry i zabawy sportowe. Wieczorem do późnych godzin nocnych,

a właściwie do świtu, wspólnie biesiadowali. Radość dzieci ze spędzonych razem

z rodzicami 3 dni była ogromna. Zauważyłam, że rodzice bardzo zżyli się ze sobą.

Stanowią teraz zwartą społeczność. Pytanie, czy powtórzę taki biwak? Oczywiście,

tak! Teraz planuję warsztaty kulinarne dla rodziców i dzieci. Jestem po pierwszym

spotkaniu organizacyjnym i jakie było moje zaskoczenie, kiedy rodzice wspólnie

z dziećmi zaplanowali pracę, podzielili role. Właściwie wszystko zrobili sami. Ła-

twiej pracuje się też z rodzicami na polu edukacyjnym. Przestali mieć pretensje, za-

czynają pytać, jak mają pomóc dziecku, co należy poćwiczyć. Niby ci sami rodzice,

a zupełnie inni. Przestali pytać tylko o ocenę, pytają, w czym jest problem i jak go

rozwiązać. Przestałam być tradycyjnym nauczycielem, stałam się ich partnerem

w wychowaniu i edukacji ich pociech.

Ważnym elementem pracy szkoły stały się spotkania z mieszkańcami, podczas

których dzieci prezentują efekty pracy projektowej. W ramach Projektu udało nam

się zorganizować spotkanie 3 pokoleń, wzięło w nim udział ponad 70 osób. Wy-

starczył dobry plan, podział zadań i przemyślana organizacja i – daliśmy radę! Było

bardzo, bardzo miło.

Podsumowanie

(…) Dla mnie, po prawie 3 latach pracy metodą projektów, największym sukce-sem jest to, że moi uczniowie rozkwitli. Utworzyliśmy partnerską społeczność

szkolną, w której dostrzega się indywidualność każdego dziecka. Uczniowie po-

trafią podejmować działania od fazy planowania, przez realizację, aż po ocenę.

Uczniowie stali się bardziej samodzielni. Potrafią współdziałać, współistnieć

83

Rezultaty Projektu

w grupie. Poszukują rozwiązań. Stali się aktywnymi uczestnikami procesu ucze-

nia się i wychowania.

Reasumując – upewniłam się, że nie ma rzeczy niemożliwych, są rzeczy trudne, ale możliwe do wykonania. Praca metodą projektów daje większe

możliwości uczniowi i nauczycielowi. Pracując metodą projektów, możemy

w bardzo ciekawy sposób zrealizować różnorodne tematy. Główny walor tej

metody to oparcie procesu edukacyjnego na różnych formach aktywności. Rola

nauczyciela sprowadza się do stymulowania rozwoju ucznia, animowania jego

pracy, zachęcania do działania. Nauczyciel pełni rolę doradcy i inspiratora. Waż-

ne jest, aby nauczyciel stworzył klimat wzajemnego zaufania, życzliwości, które

będą sprzyjały nawiązaniu dialogu między dzieckiem i nauczycielem i między

dziećmi. Metoda ta jest czasochłonna, wymaga dużego wysiłku ze strony na-

uczyciela, ale powinna być częściej stosowana przez nauczycieli ze względu na

dużą efektywność.

Arleta Raszkowska

Szkoła Podstawowa w Pokrzydowie

OK jest OK!  (fragmenty) 

My, nauczyciele jesteśmy OK, a przynajmniej tak się nam wydaje! Czę-

sto, pomimo tego że głośno się do tego nie przyznajemy, uważamy, że

wszystko wiemy najlepiej, jesteśmy fachowcami w większości dziedzin ży-

cia, a jeśli czegoś nie wiemy – to nie pytamy, bo po co? W codziennej pra-

cy stosujemy większość znanych na rynku edukacyjnym metod i technik

pracy, znamy ich często wyszukane nazw, ale niekoniecznie zastanawiamy

się nad celowością ich użycia i wykorzystania w stosunku do konkretnego

ucznia. Konspektów lekcji nie piszemy, bo przecież dobrze wiemy, jak prze-

prowadzić lekcję, robiliśmy to już wiele razy, więc po co mamy schodzić

z wydeptanej ścieżki. Konspekty niech piszą stażyści!

Gremialnie bierzemy udział w doskonaleniu zawodowym, zwłaszcza jeśli jeste-

śmy w trakcie realizacji działań wynikających z planu rozwoju zawodowego, sta-

rając się o kolejne stopnie awansu zawodowego. Zaliczamy warsztaty, szkolenia,

konferencje, ciesząc się kolejnym zaświadczeniem wpinanym do puchnących

segregatorów. Poza kolejną teczką i długopisem wracamy do prac z nowymi

znajomościami, rzadko kiedy z ciekawym pomysłem, inspiracją, wiedzą. Oce-

nianie? Zawsze jesteśmy obiektywni, nasza ocena jest informacją dla ucznia

i rodzica, a że postawiona 2, 4 czy 6 trudna jest do interpretacji i poza cyfrą

niosącą radość lub zmartwienie niewiele znaczy – no cóż, przyzwyczailiśmy się

przez lata do takiego systemu pracy i oceniania, więc pewnie tak powinno być

nadal.

Pozwalam sobie na te ironiczne i przerysowane uwagi, ponieważ sama je-stem nauczycielem i myślę, że niestety część z tych przekonań była kie-dyś i moja, choć były głęboko skrywane w duszy. Dziś cieszę się, że mogę otwarcie użyć czasu przeszłego – BYŁA. Zmiana mojego myślenia o szkole,

pracy nauczyciela, nauczaniu, uczniu jako najważniejszym ogniwie procesu

nauczania, rodzicu jako partnerze i osobie współodpowiedzialnej za naucza-

nie rozpoczęła się od zetknięcia z Ocenianiem Kształtującym, rozumianym nie

jako metoda czy technika oceniania, ale pojmowanym jako filozofia naucza-

nia. Moja przyjaźń z Ocenianiem Kształtującym wcale nie rozpoczęła się od

zachwytu i zafascynowania. Na początku była burza! Podczas szkolenia rozpo-

czynającego realizację Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”, w Lądku Zdroju,

w czerwcu 2010 roku najbardziej drażniły mnie sesje poświęcone właśnie temu

zagadnieniu. Niechęć budziły we mnie nie założenia ideowe czy prowadzący,

ale notorycznie stosowany skrót OK! W świecie, w którym rzadko kiedy słyszy-

my, że coś jest dobre, pozytywne czy fascynujące, ale za to wszystko jest „cool”,

84

„git” i „spoko”, wydawało mi się to nie do przyjęcia. Na szczęście profesjonalnie

prowadzone zajęcia, podczas których na własnej skórze testowaliśmy wybrane

metody i techniki OK-eja wywarły na mnie ogromne wrażenie, a lektura „Ducha

klasy” Merrill Harmin pozwoliła pogłębić zagadnienie.

Rok szkolny 2010/2011 przyniósł nowe wyzwania w postaci zajęć projek-towych. W realizację poszczególnych scenariuszy wpisane zostały elementy

oceniania kształtującego, miałam więc możliwość obserwowania reakcji dzie-

ci na wprowadzane zmiany. Jednocześnie był to czas zgłębiania przeze mnie

tej problematyki. Podczas zajęć z uczniami w ramach Projektu „Z Małej Szko-

ły w Wielki Świat” już po kilku miesiącach można było zaobserwować zmiany

w ich sposobie pracy, otwartości na stawiane zadania, odpowiedzialności na

powierzone działania. Już po kilku zajęciach nie było najmniejszego proble-

mu z podziałem uczniów na grupy zróżnicowane wiekowo. Dzieciaki polubiły

różnorodne metody podziału na grupy. Same przekonały się, że współpraca

z koleżankami i kolegami z innych klas może być dla nich szansą na zaprezen-

towanie w działaniu swoich umiejętności, o których inni wcześniej nie wiedzieli.

Wiele razy byłam świadkiem, jak uczniowie „rozkwitali”, pracując w nowych

dla nich grupach. Nagle okazywało się, że dzieci, które funkcjonowały w śro-

dowisku szkolnym z „łatką” szarej myszki, łobuza, leniucha, potrafiły zachwycić

zdolnościami organizacyjnymi, plastycznymi, pomysłowością. Z radością obser-

wowałam, jak znikają moje obawy związane z samooceną i oceną koleżeńską.

Początkowo dzieciaki faktycznie zaniżały lub widocznie zawyżały oceny swoich

prac, w ocenie koleżeńskiej dominowała zasada „kogo lubię, temu dam wyższą

notę”, jednak współuczestnictwo w procesie ustalania kryteriów, które później

służyły formułowaniu oceny, spowodowało, że uczniowie zaczęli świadomie

oceniać nie osobę, ale wykonaną przez nią pracę.

Nadal miałam jednak z jednej strony duży niedosyt, jeśli chodzi o wiedzę me-

rytoryczną, a drugiej – obawy, jak takie ocenianie przenieść na grunt lekcyjny.

Dużą pomocą okazało się dla mnie projektowe seminarium metodyczne, zor-

ganizowane zimą 2011 roku, w całości poświęcone Ocenianiu Kształtującemu

oraz platforma internetowa, na której mogłam dzielić się swoimi wątpliwościami

zarówno z innymi nauczycielami, jak i fachowcami w danej dziedzinie. (…)

Dziś z perspektywy czasu mogę śmiało powiedzieć, że Ocenianie Kształ-tujące to rewolucja, do której trzeba dobrze się przygotować, ale warto. Zmiany związane z wprowadzeniem przeze mnie elementów Oceniania Kształ-

tującego do codziennej pracy przyniosły wiele korzyści dla każdej ze stron pro-

cesu nauczania. Uczniowie stali się bardziej odpowiedzialni i świadomi stawia-

nych im wymagań; wiedzą, czego się uczą, w jakim celu oraz co powinni po

omówieniu danego materiału potrafić wykonać, wiedzieć. Mają świadomość,

że staram się im towarzyszyć i wskazać, jak wiele już potrafią, a nie przyłapać na

tym, czego nie potrafią. Na lekcjach dzieciaki czują się bezpiecznie, co procen-

tuje zaangażowaniem i dobrą współpracą w grupie. Rodzice najczęściej pod-

kreślają, że Ocenianie Kształtujące kojarzy się im przede wszystkim z jasnością

i przejrzystością stawianych wymagań; decydujące są tu jasne kryteria i informa-

cja zwrotna. Dla mnie Ocenianie Kształtujące to rewolucyjna zmiana w myśleniu

o ocenianiu. To zerwanie ze schematem i rutyną, to wyzwanie do postrzegania

ucznia całościowo, towarzyszenie mu w indywidualnym rozwoju.

Nie jest to oczywiście czarodziejska różdżka, która rozwiąże wszystkie pro-blemy związane z motywowaniem uczniów do nauki oraz szeroko pojętym nauczaniem, wymaga od nauczyciela wiele czasu, samozaparcia, zaanga-żowania i wewnętrznej przemiany, ale myślę, że dzięki przygodzie z Pro-jektem „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” mogę już dzisiaj powiedzieć, że OK jest OK!

Magdalena Kwit

Publiczna Szkoła Podstawowa w Nowym Świętowie

W stronę wartościowej edukacji, czyli

o korzyściach pracy metodą projektu

(fragmenty)

Myślę, że każdy nauczyciel ma swoje marzenia dotyczące edukacji. W prakty-

ce można bardzo szybko zauważyć, że nie wszystko jest takie, jakbyśmy pragnęli.

Wydaje się nam, że uczniowie nie mają motywacji, odpowiedzialności, nie pragną

rozwijać swoich zainteresowań. Poza tym, króluje tradycyjne (sumujące) ocenianie,

które moim zdaniem zamyka wszelkie możliwości rozwoju zarówno nauczyciela,

jak i ucznia. Uważam, że bardzo ważne dla nauczyciela jest poszukiwanie idealnego

modelu kształcenia. To kierunek, w którym staram się podążać na swojej nauczy-

cielskiej drodze. Być może nie ma jednej drogi, jednego kierunku i wszystko zależy

od odpowiedniego warsztatu, a także pewnego rodzaju artyzmu, a właściwie twór-

czej ekspresji. Podoba mi się określenie M. Figiel odnoszące się do twórców szkół

autorskich, których nazywa artystami edukacji, potrafiącymi swoje marzenia, wizje

i idee wprowadzić w życie1. Poszukiwanie idealnego sposobu edukacji skłania do

ciągłego uciekania przed bylejakością, nudą i nijakością. Uważam, że takiej uciecz-

ki od stereotypu i schematu szkolnego doświadczyłam, biorąc udział w Projekcie

„Z Małej Szkoły w Wielki Świat”. Chyba dzięki niemu miałam możliwość w ostatnich

3 latach stworzyć laboratorium moich nauczycielskich marzeń. Istotne dla mnie w tym projekcie jest przede wszystkim działanie, bo stagnacja i bierność nie wpływa dobrze ani na marzenia, ani na chęci, zarówno moje, jak i uczniów.

Każdy realizowany projekt to nowa przygoda, ale także wielka niewiadoma.

Podczas pracy metodą projektu właśnie tak jest, mamy określone jasno cele,

wiemy, co będzie efektem, ale jak to się rozwinie, co wyzwoli się w dzieciach

i czego w rzeczywistości się nauczą, tego nie jesteśmy w stanie przewidzieć. To

jest moim zdaniem jedna z piękniejszych stron pracy metodą projektu. Jednak nie

znaczy to, że działania projektowe kończą się zawsze ładnym efektem i satysfakcją.

Tak bywa niezbyt często na początku stosowania tej metody. Projekt to proces doj-

rzewania i rozwoju nie tylko ucznia, lecz także nauczyciela. Dla mnie jest to szansa

na niekończący się proces kształcenia.

Jak tworzy się odpowiedzialność

(…) Niejednokrotnie podczas 3 lat realizacji projektów edukacyjnych byłam świad-

kiem upadków wielkich pomysłów, błędów, kłótni i różnego typu nieporozumień

uczniowskich. Bywałam zniechęcona, zrezygnowana i niecierpliwa, szczególnie

gdy miałam inną wizję i wyobrażenia projektu niż uczniowie lub nie mogłam po-

godzić się z pewnymi stereotypami i schematami przez nich prezentowanymi.

Równie często myślałam, że wspaniale byłoby pracować tylko z tymi zdolnymi

i zmotywowanymi do wysiłku dziećmi. Trudne chwile pomagał mi przetrwać ten

szczególny rodzaj nauczycielskiej intuicji, która podpowiadała, że coś się tworzy,

rośnie i rozwija. Należy być cierpliwym, czujnym i dobrze obserwować, bo to, co powstaje, jest wynikiem błędów, niepowodzeń oraz skutkiem złych decy-zji. Tak właśnie rodzi się w laboratorium projektowym odpowiedzialność. Dzieci

muszą mieć okazję do dokonywania przeróżnych wyborów, planowania, stawiania

sobie celów i dochodzenia do nich, co wymaga strategii, pracy i systematyczności.

Poza tym dzieci pracując podczas Projektu w grupach zróżnicowanych wiekowo,

nieustannie uczą się odpowiedzialności za własne uczucia i emocje. Wielokrotnie

obserwowałam, w pierwszym roku pracy w tym Projekcie, kłótnie i niezadowole-

nie uczniów, wynikające z przydziału do określonej grupy – niektórzy się obrażali,

bojkotowali swą biernością grupę, wspólna praca załamywała się, stawała w miej-

scu. Ostatnio zauważyłam, że są to coraz rzadsze przypadki, ponieważ po wielu

doświadczeniach niektórzy uczniowie odpowiedzialnie, świadomi konsekwencji,

wybierają pewne reakcje i zachowania. Nie pokazują swego niezadowolenia, nie-

chęci, ale starają się jakoś sobie poradzić w tej niezbyt im odpowiadającej sytuacji.

Odpowiedzialność jest tu kluczowym pojęciem, ponieważ odnosi się do efektów

1 M. Figiel, „Szkoły autorskie w Polsce. Realizacja edukacyjnych utopii”, Kraków 2001.

85

Rezultaty Projektu

wykonanej pracy, sposobów doskonalenia się, planowania i realizowania tych pla-

nów. (…)

Zaobserwowałam także zmiany w pozaprojektowych obszarach szkolnego ży-

cia. Uczniowie klasy VI, której jestem wychowawczynią, mieli za zadanie przy-

gotować dyskotekę szkolną. Nie chcieli, żeby wyglądała podobnie jak inne, więc

rozpoczęli od listy pomysłów, które mógł zaproponować każdy z uczniów. Każ-

dą propozycję rozważyli i ocenili, wybrali najciekawszą i możliwą do zrealizowa-

nia. Następnie podzielili zadania i określili terminy ich realizacji. Przygotowując

to wydarzenie, mobilizowali się nawzajem i przypominali o terminach. Jako wy-

chowawczyni byłam nie tylko obserwatorem ich zaangażowania, lecz także zo-

stałam w nie włączona przez uczniów, ponieważ również mi przydzielono pew-

ne zadania i określono termin ich realizacji. Stałam się dla uczniów współtwórcą

działań, a nie kimś nadzorującym ich, jak to bywało dawniej. Takich sytuacji jest

wiele. Jako nauczyciel współpracujący z uczniami przy projektach społeczno-

obywatelskich wiem, że działają oni w oparciu o model pracy, którego nauczyli

się podczas tych zajęć. Odmienny sposób pracy naszych uczniów dostrzegają

osoby z zewnątrz, które prowadzą z nimi warsztaty lub inne spotkania. Zauwa-

żają przede wszystkim otwartość dzieci, samodzielność w pracy, umiejętność

planowania i przede wszystkim twórcze podejście do wykonywanych zadań.

Praca metodą projektu a dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych

Nie można zapominać również, że praca metodą projektu to sposób na stworzenie szansy na rozwój indywidualny dzieci o nieharmonijnym roz-woju, z trudnościami, społecznie zaniedbanych. (…)

Podczas wykonywania jednego z zadań w Projekcie jeden z uczniów miał

okazję wykorzystać swoje zdolności konstruktorskie. Odnalazł się dzięki temu

w grupie, ponieważ jego umiejętności i doświadczenie wpłynęły na tempo pra-

cy i realizację wyznaczonego celu. Poza tym stał się w pewnym sensie eksper-

tem dla pozostałych uczniów, którzy przychodzili do niego po poradę i pomoc.

Jest to chłopiec, który ma zazwyczaj trudności z koncentracją i współpracą

z innymi. Jednak możliwość wykorzystania nietypowych umiejętności pozwoliła

mu zaistnieć w pozytywny sposób i znaleźć się w roli innej niż dotychczas. Wi-

dać było, że jest zaskoczony sytuacją, ale nie utrudniał już nikomu pracy, jak to

miał w zwyczaju, do końca realizacji Projektu. Poczuł się odpowiedzialny za to,

co robi jego grupa i inni uczniowie. Niewątpliwie zdarzenie to wpłynęło również

na wzmocnienie poczucia wartości chłopca.

86

(…) Droga kreatywnych rozwiązań

W trakcie realizacji Projektu ZMSwWŚ pojawia się wiele sytuacji problemowych,

które można rozwiązywać różnymi sposobami. Uczniowie często wymyślają

rozwiązania niekonwencjonalne i to jest twórcze działanie, dla którego warto

podejmować wysiłek. Przekłada się to później na różne obszary życia szkolne-

go, czego dowodem jest poniżej opisany przykład.

Niedawno miałam okazję obserwować spontaniczne twórcze działanie moich uczennic, które chciały mi pomóc w zawieszaniu dekoracji. Zachwy-

ciły się możliwościami, jakie daje tiul, który chciałam przeznaczyć do aranżacji

przestrzeni. Rozpoczęły od prześcigania się w pomysłach, jak można wykorzy-

stać materiał i jakie daje możliwości. Następnie zaczęły realizować swoje pro-

jekty: upinać tiul w ciekawy i nietypowy sposób, wykorzystując różne przyrządy

znajdujące się w sali gimnastycznej, wykonały niekonwencjonalną fryzurę głów-

nej modelce. Potem odegrały różne scenki w przebraniach, wymyśliły tekst

piosenki pasujący do sytuacji i przeszły się po całej szkole, by zaprezentować

efekty swojej pracy. Stwierdziły na zakończenie, że pomysł ten należy udoku-

mentować i poprosiły mnie o aparat. Modelkę z tiulową instalacją wyprowadziły

w plener, postawiły na hulajnodze wśród jesiennych liści i zachęcając ją do jaz-

dy, wykonały sesję fotograficzną. Wróciły, opowiadając mi o swoich emocjach

i śmiesznych sytuacjach, zastanawiając się, jak można by pomysły w przyszłości

ulepszyć. Nie pomogły mi przy dekorowaniu sali, ale za to zachwyciły mnie

swoją pomysłowością i kreatywnością oraz sprowokowały do refleksji. Nieświa-

domie (a może należy to już do ich warsztatu?) przeszły wszystkie etapy pracy

metodą projektu – pomysł, plany i projekty, niestereotypowe podejście do pro-

blemu, działanie, prezentacja, dokumentowanie, autorefleksja. Moja rola w ca-

łym wydarzeniu polegała na wsparciu i akceptacji. Dziewczynki obdarzyły mnie

zaufaniem. Czuły, że z ciekawością obserwuję ich najdziwniejsze pomysły, nie

ograniczam i nie narzucam im swoich wizji, ale w miarę trudności mogą liczyć

na moją pomoc. Działania moich uczennic wynikały z naturalnej potrzeby wy-

rażania siebie poprzez zabawę w twórczy sposób oraz z tak ważnej dla dzieci

chęci przeżycia jakiejś przygody.

Ocenianie, które rozwija ucznia i nauczyciela

Jednym z ważnych narzędzi wspierających pracę metodą projektu eduka-cyjnego jest ocenianie kształtujące. Przenika ono wszystkie etapy i obszary

projektowych działań. Uważam, że ocenianie kształtujące pozwala nauczycielo-

wi w odpowiedni sposób wpływać na wszechstronny rozwój i aktywność twór-

czą ucznia, a także spojrzeć na niego z zupełnie innej perspektywy. W związku

z tym jest znakomitym narzędziem także w pracy innymi metodami na wszyst-

kich przedmiotach. Jednak przede wszystkim jest dużym wsparciem w procesie

samodoskonalenia się ucznia ku odpowiedzialności i samodyscyplinie. Dzięki

OK staje się on po prostu pełnoprawnym partnerem edukacyjnych działań. Pod-

czas realizacji zajęć projektowych „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” pojawiają się

prawie wszystkie elementy wspomnianego oceniania, a przede wszystkim: jasne

określanie celów, kryteria sukcesu, pytania kluczowe (których autorami są czę-

sto dzieci), samoocena, ocena koleżeńska i informacja zwrotna. Niewątpliwie

ocenianie kształtujące jest przyjazne dla ucznia, ponieważ dominuje w nim po-

stawa zaufania i wiary we własne siły. Dziecko tę postawę rozwija lub tworzy we

współpracy z nauczycielem i innymi uczniami, co skutecznie wpływa na jego

motywację. Uczeń oceniany zgodnie z OK ma świadomość ciągłości, a poza

tym musi bezustannie pracować nad sobą: zastanawiać się, czego się nauczył

(lub nie nauczył), nad czym powinien pracować, jak planować pracę, aby po-

jawiły się oczekiwane efekty. Wielokrotnie byłam świadkiem refleksji uczniów

pod koniec wykonanego zadania, że popełnili błąd na etapie planowania. Byli

świadomi tego, że powinni planować tylko to, co są w stanie sami zrealizować.

Swoje refleksje i doświadczenia wykorzystywali pozytywnie w kolejnych projek-

tach, pamiętając o popełnianych błędach. Dlatego tak kluczowe w ocenianiu

kształtującym jest pojęcie odpowiedzialności. Uczniowie stają się odpowiedzial-

ni za efekty wykonanej pracy, sposoby doskonalenia się, planowania i realizowa-

nia tych planów.

Duże znaczenie w OK odgrywa współpraca, ponieważ jego ważnym ele-mentem jest ocena koleżeńska i samoocena. Uczniowie pracując w parach

lub w grupie, dyskutują, wymieniają spostrzeżenia i refleksje. W ten sposób stwa-

rzamy sytuacje, w których możliwa jest konfrontacja pewnych opinii, często

ustalonych i pewnych w opinii dzieci, a w rzeczywistości wymagających nowe-

go podejścia i spojrzenia, po prostu odejścia od stereotypów. Prowokujemy do

szukania, zadawania pytań oraz eksperymentów umożliwiających wyjaśnienie

wątpliwości. Uczniowie uczą się od siebie, również oceniając się wzajemnie,

rozmawiając o tym, czego się nauczyli. Sytuacja pracy w grupie ułatwia komu-

nikowanie się, pozwala sprawdzić swoje ustalenia i wnioski w mniejszym gronie,

ale także wstrzymać się od wypowiedzi bez żadnych konsekwencji. Tak ważna

umiejętność, jak mówienie i słuchanie, znacznie lepiej jest rozwijana w atmosfe-

rze oceniania kształtującego. Uczniowie funkcjonujący w ramach OK nieustan-

nie prowokowani są do słuchania swoich rówieśników i wypowiadania zdania

na temat ich działań. W ocenianiu kształtującym praca jest tak zaplanowana, że

uczestnicy po wykonaniu zadania otrzymują od siebie i nauczyciela informa-

cję zwrotną, porównują wyniki własnej pracy z innymi grupami. Najważniejszy

w OK jest jednak dialog, który ma miejsce między nauczycielem a uczniem. Jest

to autentyczna rozmowa, w której uczeń ma czas na wypowiedź i świadomość,

że oczekuje się od niego myślenia, refleksji, a nie jedynie słusznych odpowiedzi.

W ten sposób odrzuca się tak typowe podejście w ocenianiu sumującym, suge-

rujące, że akceptowane są tylko prawidłowe odpowiedzi.

Interesuje mnie, co tak naprawdę uczeń myśli, jak rozumie to, czym się zaj-mujemy. Nasz dialog jest tylko wtedy autentyczny i możliwy, gdy nie oceniam

prawidłowości odpowiedzi udzielanych przez uczniów, a skupiam się na spo-

sobach dochodzenia do danej opinii i to promuję. Daję w ten sposób moim uczniom sygnał „bądź sobą, próbuj, dociekaj, bo to jest dla mnie najważ-niejsze”. Z doświadczenia wiem, że takie nastawienie wzbudza w uczniach za-

ufanie, ale przede wszystkim stymuluje i wzbudza entuzjazm. Każdy chętniej

szuka rozwiązań, kiedy wie, że jest wiele dróg i sposobów dotarcia do celu. Taka

atmosfera pracy szczególnie dobrze wpływa na generowanie twórczych po-

mysłów przez uczniów, szukanie różnych kierunków, co rozwija mnie i dzie-

ci. Często zdarza się, że jestem zaskoczona twórczymi pomysłami uczniów

i niejednokrotnie daję im do zrozumienia, że również ja uczę się od nich. Moja

postawa budziła wcześniej zaskoczenie uczniów, ale na pewno motywowała

i budziła chęć działania i poczucie, że uczenie się jest naszym wspólnym do-

świadczeniem. Obecnie jest to trwały element naszych relacji. (…)

Udział w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” niewątpliwie miał duże znaczenie w mojej nauczycielskiej wędrówce, ponieważ mogłam poczuć się artystką edukacji, w jakimś sensie urzeczywistniłam pewne moje marze-nia. Być może wiejskie szkoły dzięki działaniom w tym Projekcie odegrają jakąś rolę w tworzeniu nowej rzeczywistości edukacyjnej w Polsce. Mam taką nadzieję.

Beata Solińska

Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Pezały w Purdzie

87

Rezultaty Projektu

Projekt – zmierzamy do nowego społeczeństwa

(fragmenty)

Aby chodzić, musimy nauczyć się raczkować, wstawać, stawiać pierwsze kroki. Wszystko się uda, jeśli będziemy robić to z radością, konsekwentnie, nie bojąc się przeszkód, jakie są przed nami stawiane.

Jako młoda nauczycielka (pracuję w szkole od roku) często czuję się tak, jak-

bym dopiero uczyła się chodzić – codziennie poznaję nowe rzeczy, stawiane

są przede mną nowe zadania. Na razie raczkuję, ale myślę, że powoli idzie mi

to coraz lepiej. Także pierwsze spotkanie z pracą metodą projektu było całkiem

nowym doświadczeniem. Razem z dziećmi i pozostałymi nauczycielami powoli

przekonywałam się do takiej formy pracy – działania wraz z uczniami. (…)

Nie zawsze było bajkowo. Już pierwszy projekt „Nie pozwolimy, aby zasypały

nas odpady” okazał się zaskoczeniem, chyba większym dla mnie niż dla dzieci.

Uczniowie o wiele lepiej wiedzieli, na czym polega praca podczas zajęć pro-

jektowych. Jakże wielkie było ich zdziwienie, gdy podzieliłam dzieci na grupy

„klasowo” (kl. IV, V, VI), choć wcześniej z koleżanką pracowały w grupach zróż-

nicowanych. Na szczęście koleżanka prowadząca projekty społeczno-obywa-

telskie w tych klasach również to zauważyła i podpowiedział mi, abym starała

się dzielić uczniów na grupy zróżnicowane wiekowo, gdyż wspomaga to ich

integrację, poprawia rozwijanie umiejętności interpersonalnych oraz pozwala

odnajdywać się i pracować w grupie z osobami, z którymi wcześniej często

nie nawiązywali bliższych kontaktów. Jednak trudność w tworzeniu się małych

grup dopiero się pojawiła. Wskazywanie uczniom, z kim mają pracować, wywo-

ływało nie lada dyskusje, prowadziło do pojawiania się pytań „Dlaczego akurat 

ja muszę tu być?”, „Mogę się zamienić?”. Na szczęście lawinę pytań i sprzeci-

wów uczniów udało nam się z koleżanką zatrzymać i raz na zawsze uporać

z tą trudnością. Przygotowałyśmy kolorowe kuleczki (czasem kartki z obrazkiem

symbolizującym daną grupę), które dzieci same losują – zniknęły narzekania,

prośby o zmiany składu grup. Wiedzą, że żaden nauczyciel nie decydował, z kim

mają pracować, same tak wylosowały, tak się trafiło. Mimo iż początkowo nie

wszyscy są zadowoleni z losowania, to jednak szybko, szczególnie gdy zaczyna-

ją już pracować, tworzyć – potrafią wzajemnie się mobilizować i współdziałać.

Wspierają się i stają grupą osób, które mają wspólny cel i wiedzą, że wspól-nymi siłami łatwiej uda im się go zrealizować.

W tymże projekcie „Nie pozwolimy, aby zasypały nas odpady”, którego celem

było utworzenie w uczniach świadomości dbania o środowisko, poznawania

sposobów segregacji śmieci oraz zdobycie umiejętności stworzenia filmów

o odpadach, dzieci same zauważyły, że dopiero gdy zaczęły działać zespoło-

wo, gdy poszły nawet czasem na kompromis, pozwoliły każdemu przedstawić

swoją wizję, dopiero wtedy były w stanie stworzyć coś naprawdę dobrego. Wraz

z koleżanką, z którą wspieramy się w prowadzeniu projektów oraz innymi na-

uczycielami, ucieszyliśmy się, widząc, jak uczniowie potrafią razem działać,

organizować sobie podział ról. Jak się w trakcie Projektu okazało, niektórzy

uczniowie klasy IV okazali się świetnymi kamerzystami i montażystami, a ich

starsi koledzy genialnie potrafili odegrać przypisane im kwestie. Wykorzystanie

tych predyspozycji doprowadziło do powstania rewelacyjnych filmików. Jako

podsumowanie dnia projektowego uczniowie mogli razem obejrzeć wszystkie

powstałe filmy. Żałuję, że nie mogę w tym miejscu zamieścić zdjęcia, na któ-

rym Darek, wówczas uczeń klasy V, prowadzi żywą dyskusję z uczniem klasy IV

w trakcie oglądania wspólnego dzieła ich grupy. Chłopcy są uśmiechnięci, wy-

raźnie zadowoleni z tego, co zobaczyli, chyba nawet trochę zawstydzeni oglą-

dając siebie na ekranie. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie to, że na co

dzień nie spotyka się tych chłopców rozmawiających ze sobą, a tym bardziej

prowadzących dyskusje z taką sympatią i energią.

(…)

Podsumowując, muszę powiedzieć, że bardzo się cieszę, że prowadzę zaję-cia projektowe i że kolejne jeszcze przede mną. Cieszę się przede wszystkim

dlatego, że wniosły one coś innego w moje postrzeganie szkoły, nauczania,

przyniosły wiele korzystnych zmian. Zauważyłam, że projekty dają naprawdę wymierne efekty: uczniowie potrafią już współpracować z osobami z różnych

klas, nie boją się wyjść poza teren szkoły, nawet gminy, wiedząc, że czynią to

w słusznej sprawie, dało się to zauważyć np. w projektach, podczas których

dzieci brały udział w sesji rady gminy, pisały petycje (dzięki czemu mamy od nie-

dawna urnę na zużyte baterie w pobliskim sklepie). Mogą potwierdzić fakt, że na-

prawdę drzemie w nich ogromny potencjał i siła twórcza. Poza tym, może z racji

mojej pasji, jaką jest matematyka, staram się wplatać w projekty jak najwięcej

działań matematycznych, niewymuszonych zadań algebraicznych czy geome-

trycznych. Jestem świadoma tego, że głównie przez takie sytuacje ucznio-wie uczą się najwięcej. Jeśli chodzi o lekcje matematyki, to zauważyłam, że

ćwiczenia wykonywane w trakcie projektów utrwalają także umiejętności, które

już opanowali na lekcjach albo też (szczególnie wśród uczniów klas młodszych)

zajęcia te są często swoistym wprowadzeniem do nowych tematów. Dzięki cze-

mu mogę już na konkretnych lekcjach nawiązać do działań projektowych. (…)

Sabina Garbela

Zespół Szkolno-Przedszkolny Stowarzyszenia Pro Liberis Silesiae w Raszowej

88

LSO – czyli co? (fragmenty)

Uśmiecham się do wspomnień sprzed 2 lat, kiedy pełni obaw, wątpliwości

i niedowierzania spotkaliśmy się na pierwszych spotkaniach promujących idee

Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat.” Założenia wydawały mi się wspaniałe,

jednak niekoniecznie możliwe do realizacji. O ile byłam w stanie wyobrazić so-

bie zajęcia pozalekcyjne prowadzone w grupie zróżnicowanej wiekowo metodą

projektu edukacyjnego, o tyle idee Letniej Szkoły Odkrywców i Letnich Obozów

Naukowych, mających być częścią Ruchu Naukowego Małych Szkół, budziły

wątpliwości i niedowierzanie.

Latem 2011 roku pierwsza LSO budziła z jednej strony zainteresowanie, a z drugiej –wątpiące pytania rodziców „LSO – czyli co?”. Dzięki zaangażo-

waniu nauczycieli i sprawnie przeprowadzonej akcji promocyjnej na pierwsze

półkolonie udało nam się „namówić” do wypełnienia stosownej dokumenta-

cji około 25 rodziców na 65 uczniów, którzy wówczas uczęszczali do szkoły…

Same pełne obaw oczekiwałyśmy na przyjazd studentek skierowanych do nas

przez Szkołę Wyższą Przymierza Rodzin z Warszawy. W skromnych progach

naszej szkoły jedną z sal przeznaczyłyśmy na sypialnię dla studentek, które już

w po kilku chwilach okazały się sympatyczne i otwarte. Pierwsze zajęcia, na

które przyszło około 15 uczniów, wzbudziły zainteresowanie i ciekawość dzieci.

Początkowo najważniejsze dla najmłodszych były nowe, sympatyczne, mło-

de osoby, które z oddaniem angażowały się w prowadzenie zajęć. Wraz ze świeżością i młodością prowadzących szła również wiedza, kompetencja i dobre przygotowanie do prowadzenia zajęć, co zaprocentowało zain-teresowaniem dzieci tematyką spotkań. Metoda działań praktycznych i po-

wiązanie nauki z zabawą spowodowały, że dzieci z zachwytem angażowały się

w tak trudne tematy jak: ogień, woda, światło, wnętrze Ziemi czy Układ Słonecz-

ny. Eksperymenty związane z powietrzem oraz obecnością tlenu w procesie

spalania budziły wiele emocji, wybuchy wulkanu oraz wystrzały rakiet napę-

dzanych mieszanką octu i sody oczyszczonej gromadziły na szkolnym boisku

również zainteresowanych rodziców i absolwentów naszej szkoły. Dzieciaki

z wypiekami na twarzy śledziły, jak za pomocą pryzmatu i wody w sali gimna-

stycznej stworzono tęczę, a 2 plastikowe kubki i kawałek sznurka przewodzi-

ły głos jak prawdziwy telefon. Nie bez znaczenia okazały się również ciepło i empatia, jakimi studenci otaczali naszych uczniów.

Mieszkańcy naszej niewielkiej miejscowości, którzy swym czujnym okiem do-

glądali budynku szkoły w czasie wakacji, z przerażeniem informowali dyrekcję,

„że w nocy w szkole świeciło się światło i ktoś chodził po sali.” Potwierdziła się

znana od lat dewiza, że najlepszą formą reklamy jest marketing szeptany. Kolej-

nego dnia półkolonii w szkole zjawiło się już około 30 dzieci, które zachwycone

opowiadaniami koleżanek i kolegów chciały również uczestniczyć w magicznej

podróży po świecie nauki połączonej z zabawą. Radość, ciepło, zaangażowanie

oraz dobre przygotowanie merytoryczne studentek spowodowały, że każdego

dnia dzieciaków przybywało, a dzień pożegnania nie obył się bez łez najmłod-

szych uczestników półkolonii.

Przygotowanie LSO w 2012 roku pozbawione już było wcześniejszych obaw, kłopotów z rekrutacją dzieci, przekonywaniem rodziców do słusz-ności idei i formy. Już na początku maja zaczęli pojawiać się w szkole pierwsi

zainteresowani z pytaniem: „Czy w tym roku również odbędą się półkolo-nie?”. Wraz z upływem dni i tygodni sekretariat szkoły odwiedzali rodzice kolej-

nych uczniów, w tym również najstarszych przedszkolaków. Siłę dobrej opinii

przekazywanej sobie przez mieszkańców odczuliśmy wówczas, kiedy do szkoły

zaczęły przychodzić babcie dzieciaków, mające spędzić w naszej miejscowości

wakacje oraz rodzice dzieci, które chodzą do szkół w innych miejscowościach.

Początkowo sami nie wiedzieliśmy, czy będziemy mogli przyjąć dzieciaki spoza

Projektu, jednak po kilku telefonach do stolicy mogliśmy wszystkim zaintereso-

wanym przekazać radosną wiadomość. W rezultacie chęć udziału w LSO zgłosi-

ło ponad 50 uczniów, w tym również „dzieciaki eksportowe” z Hiszpanii, Włoch

i Stanów Zjednoczonych. (…)

(…) Do naszej szkoły przyjechało troje wspaniałych młodych ludzi. Nata-lia, Milenia i Arek skradli serca dzieciaków już w trakcie pierwszych zajęć.

Ogromna serdeczność, ciepło, umiejętność słuchania, poczucie humoru, po-

mysłowość i dobre przygotowanie do prowadzenia tego rodzaju zajęć spo-

wodowały, że tak trudne tematy jak: światło, woda, słuch, wzrok czy Układ

Słoneczny stały się bliskie i ciekawe zarówno dla sześciolatków, jak i uczniów,

którzy skończyli już klasę VI. Wystrzał rakiety zaciekawił i ściągnął na boisko

szkolne również rodziców i inne osoby zainteresowane prowadzonymi w szko-

le działaniami.

W czasie LSO naszą szkołę odwiedziła wizytator kuratorium oświaty; pod-czas krótkiego spotkania z dziećmi pytała o ich wrażenia i atrakcyjność zajęć. Wszyscy pamiętamy jej zaskoczoną i pozytywnie zdziwioną minę, kiedy

6-letni Antoś z wielką powagą i przejęciem odpowiedział, że najbardziej podo-

bały mu się zajęcia, podczas których „poznał takie urządzenie o imieniu pryzmat,

w którym załamują się promienie światła.” Myślę, że to najlepsza odpowiedź na

pytanie o słuszność i celowość prowadzenia tego typu zajęć. Zniknęły również

nasze szkolne, często stereotypowe kompleksy, kiedy rodzice dzieci, które na

co dzień uczą się poza granicami Polski z wielkim uznaniem wypowiadali się na

temat przyjętej formy pracy oraz stworzonej w szkole atmosfery.

Nie bez znaczenia okazało się również zaangażowanie nauczycieli w pomoc

studentom w zapewnieniu właściwej opieki dzieciom, przygotowywanie posił-

ków, dopracowanie spraw organizacyjnych. Widząc blask w oczach naszych

uczniów, pomimo czasu wakacyjnego odpoczynku, z radością przychodziły-

śmy do szkoły. Jednocześnie towarzyszyła nam refleksja, że jesteśmy świad-

kami i współuczestniczkami ogromnych przemian, jakie dokonują się nie tylko

w sposobie i formach przekazywania wiedzy, lecz także w zmianie myślenia na-

szych rodziców i mieszkańców miejscowości o szkole. Rodzice przychodząc po swoje pociechy, zostawali z nami o dużo dłużej niż wymagałaby tego sytuacja. Był czas na rozmowy, oferty pomocy, wymianę doświadczeń. Rów-

nież nasi goście – studenci – spotykali się z przejawami życzliwości mieszkań-

ców; ktoś zaoferował wycieczkę do pobliskiego miasteczka, ktoś inny zagadnął

w czasie wieczornego spaceru, rodzice zadbali o pełne brzuchy. (…)

Mamy ogromną ochotę po zakończeniu Projektu ZMSwWŚ kontynuować idee letnich półkolonii, podczas których zabawa będzie punktem wyjścia do poruszania zagadnień ze świata nauki. Mamy nadzieję, że wystarczy nam zapału i pasji, aby poprowadzić takie działania samodzielne. Przez 3 lata wiele się zmieniło w nas, nauczycielach, w zaangażowaniu rodziców, w dzieciach, które teraz bardzo ambitnie podchodzą do stawianych im wyzwań. Mamy nadzieję, że pozyskamy wśród szkół wyższych partnerów, którzy podobnie jak Szkoła Wyższa Przymierza Rodzin z Warszawy będą z nami prowadzić dzieciaki z małych, wiejskich szkół w fascynujący świat nauki bez konieczności ruszania się z miejsca i ponoszenia wiel-kich kosztów.

Magdalena Kwit

Publiczna Szkoła Podstawowa w Nowym Świętowie

Wyboru i skrótów dokonała Elżbieta Tołwińska-Królikowska

89

Rezultaty Projektu

Warmińsko-

mazurskie

Pomorskie

Zachodnio-

pomorskie

Kujawsko-

pomorskie

Wielkopolskie

Lubuskie

Dolnośląskie

Mazowieckie

Opolskie

5

14

15

14

15

14

14

16

12

W Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” wzięło udział 119 szkół z dziewięciu województw

W Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” w ciągu 3 lat uczestniczyło łącznie 119 małych, wiejskich szkół podstawowych z 9 województw.

Rekrutację. szkół. rozpoczęliśmy.w.lutym.2010. roku,. zgłosiło. się. ich.prawie.

3. razy. więcej. niż. mogliśmy. przyjąć. do.udziału. w.Projekcie. „Z.Małej. Szkoły.

w.Wielki.Świat”..Spośród.aplikujących.około.300.szkół.wybraliśmy.110,.w.tym.

–.36.tzw..większych.(od.71.do.110.uczniów).i.74.mniejszych.(do.70.uczniów)..

Okazało.się,.że.przyjęte.szkoły.mają.średnio.mniej.uczniów.niż.zakładaliśmy.

i.ze.względu.na.brakującą. liczbę.uczniów. (beneficjentów.ostatecznych.na-

szych.działań).podjęliśmy.decyzję.o.przyjęciu.od.września.2011. roku.kolej-

nych.9.szkół:.4.większych.i.5.mniejszych..Ponieważ.Projekt.ZMSwWŚ.obej-

mował.wyłącznie.małe.szkoły.wiejskie,.które.w.ostatnich.latach.są.masowo.

likwidowane.przez.gminy,.problem.ten.dotknął.również.nas:

•. w.5.miejscowościach.(Iwięcino,.Lipowa,.Pamięcin,.Włodowice.i.Włodzi-

ce.Wielkie).pomimo.likwidacji.szkół.udało.się.w.ich.miejsce.powołać.pla-

cówki.prowadzone.przez.organizacje.pozarządowe.–.zmienił.się.organ.

prowadzący;

•. obniżono. poziom. organizacyjny:. w.SP. w.Bożnowie. z.klas. I–VI. do.klas..

I–III,.a.w.SP.Granowo.zlikwidowano.klasę.VI.i.połączono.klasę.IV.z.V;

•. 2.szkoły.(Kamińsk,.Zbylutów).stały.się.filiami.innych.szkół.gminnych,

•. w.2012.roku.szkołę.w.Kamińsku.całkowicie.zamknięto.oraz.zlikwidowa-

no.szkołę.stowarzyszeniową.w.Dzierznie.(rada.gminy.odebrała.budynek),.

wymuszając.tym.samym.zamknięcie.placówki;

•. w.2013.roku.zlikwidowano.SP.w.Sarbach,.której.rok.wcześniej.udało.się.

obronić.przez.zamknięciem.

W.efekcie. tych. wydarzeń. w.Projekcie. ZMSwWŚ. uczestniczyło. 109. szkół.

przez.3.lata.i.10.szkół.przez.2.lata..Wśród.nich.–.61.szkół.rozpoczynało.udział.

w.Projekcie.ZMSwWŚ.jako.prowadzone.przez.gminy,.56.placówek.to.szkoły,.

dla.których.organem.prowadzącym.jest.organizacja.pozarządowa,.a.2.szkoły.

są.prowadzone.przez.osoby.fizyczne..Bez.względu.na.typ.organu.prowadzą-

cego.daną.placówkę.–.nauka.w.tych.szkołach.jest.bezpłatna,.mimo.iż.wśród.

szkół.prowadzonych.przez.organy.inne.niż.gmina.są.zarówno.szkoły.publicz-

ne,.jak.i.niepubliczne.

Szkoły.uczestniczące..w.Projekcie.

Szkoły uczestniczące w Projekcie

szkoły w województwie dolnośląskim

Gorzanów

Jugowice

Włodowice

Olszany

Grodziszcze

Budzów

Zwrócona

Sarby

Jerzmanice.Zdrój

Sędzimirów

Włodzice.Wielkie

Nowa.Wieś.Grodziska

Zbylutów

RogoźnicaZastruże

Witoszyce

94

Szkoła Podstawowa w Budzowie z filią w PrzedborowejAdres:.ul..Henryka.Pobożnego.1,.57-214.Budzów

Gmina:.Stoszowice

Organ prowadzący:.Gmina.Stoszowice

www.spbudzow.pl

Dyrektorki szkoły/Liderki SZP:.Irena.Pachnicz,.Barbara.Laska

Nauczyciele – członkowie SZP:.Alicja.Dziadkowiec,.Wiesława.Hołub,.

Wiesław.Płonka,.Urszula.Urban

Uczniowie pierwszej w Polsce szkoły pasywnej w Budzowie (były Zespół

Szkolno-Przedszkolny w Srebrnej Górze) realizują Projekt „Z Małej Szkoły

w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) od września 2012 roku. Określenie „szkoła pasyw-

na” oznacza, że wykorzystuje się w niej ciepło użytkowników i urządzeń. Nie

ma tu żadnych grzejników ani pieca centralnego ogrzewania. Budynek jest

bardzo szczelny, a ciepło, które jest w nim wytwarzane, nie jest marnowane,

lecz wykorzystywane m.in. do ogrzania obiektu. Nasza placówka liczy blisko

170 uczniów. Uczą się w niej dzieci ze zlikwidowanej szkoły w Srebrnej Gó-

rze i w Stoszowicach, te, które skorzystały z zaproszenia i przystąpiły do grup

projektowych.

Realizacja projektów wpłynęła pozytywnie na relacje ze społecznością lokal-

ną. Uczniowie często współpracowali z mieszkańcami (wiele zadań nie mo-

gło zostać zrealizowanych bez współdziałania ze społecznością gminnych

wsi). Zgodnie ze scenariuszami na spotkania i rozmowy przychodzili radni,

sołtysi i wójt gminy. Mieszkańcy mogli wyrazić swoje opinie na różne tema-

ty, biorąc udział w ankietach, podpisując petycje i odpowiadając na pytania

uczniów. Rodzice uczniów, ale też babcie, dziadkowie i starsze rodzeństwo,

wspierali projekty, pomagając w przygotowaniu potrzebnych materiałów,

biorąc udział w organizowaniu prezentacji, przychodząc na spotkania pod-

sumowujące projekty. Największym sukcesem było duże zaangażowanie

samych uczniów w realizację działań. Projektów, które szczególnie mocno

zapadły nam w pamięć, było kilka. Zrealizowanie „Portretów” zostało w pa-

mięci dzieci, nauczycieli i rodziców być może dlatego, że było to pierwsze

nasze zadanie i zakończyło się wernisażem pięknych prac najmłodszych

uczestników projektu. „Pracownia krawiecka” była bardzo atrakcyjna dla

dzieci, rozwijała wyobraźnię, kształciła umiejętności manualne i pozwoliła

na zaprezentowanie swojego dzieła podczas uroczystego pokazu mody.

Projekt „Jak wpływać na gminę” wymagał bardzo dużo pracy i zaangażowa-

nia mieszkańców całej gminy.

95

Dolnośląskie

Szkoła Podstawowa w GorzanowieAdres:.ul..Kłodzka.8,.57-521.Gorzanów

Gmina:.Bystrzyca.Kłodzka

Organ prowadzący:.Towarzystwo.Miłośników.Gorzanowa

www.tmggorzanow.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Krystyna.Mokrzycka

Nauczycielki – członkinie SZP:.Ewa.Bielska,.Maria.Drewniak,.

Krystyna.Mokrzycka,.Joanna.Pliszczyńska-Pisarczyk

Jesteśmy małą, wiejską szkołą, prowadzoną przez stowarzyszenie, które dba

nie tylko o szkołę, lecz także o rozwój lokalnej społeczności. Nasza oferta

edukacyjna otwarta jest na wszystkie projekty, które dają uczniom i dzieciom

przedszkolnym szansę na pełną realizację ich potrzeb. W pracy pedagogicznej

wyróżnia nas indywidualne podejście do każdego ucznia, poszukiwanie naj-

lepszej drogi dla jego harmonijnego rozwoju, a pozyskanie do współpracy śro-

dowiska domowego przynosi satysfakcję uczniom, rodzicom i nauczycielom.

Przed przystąpieniem do Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) po-

dejmowaliśmy z uczniami działania, w których można było wyróżnić elementy

projektu edukacyjnego, jednak brakowało nam zdobytych w projekcie wiedzy

i umiejętności w zakresie łączenia uczniowskiego projektu edukacyjnego z wła-

ściwą realizacją podstawy programowej. W małych, wiejskich szkołach bardziej

zauważa się różnorodne potrzeby szkolne dzieci. Aktywny udział w projektach

daje wszystkim uczniom szansę na rozwój; tym mocniejszym – bo doskonalą

swoje umiejętności uczenia się i rozwijania zainteresowań – oraz tym słabszym,

którzy dzięki odpowiedniej motywacji i przy wsparciu kolegów, potrafią przekro-

czyć kolejne granice swoich możliwości. Praca metodą projektu edukacyjnego

wzmocniła pozycję naszej szkoły w środowisku lokalnym. Finały poszczegól-

nych projektów wkomponowaliśmy w tradycyjny kalendarz imprez i uroczysto-

ści szkolnych, w których uczestniczą zapraszani goście. Realizacja projektów

poprawiła wizerunek szkoły w opinii władz samorządowych – na początku na-

szych działań w Projekcie ZMSwWŚ dla większości radnych byliśmy małą i być

może mało atrakcyjną szkółką, chociaż już wtedy mieliśmy kilka lokalnych suk-

cesów. Jednak kolejne projekty, a zwłaszcza ich finały, zwróciły uwagę całego

samorządu gminnego na naszą szkołę.

Doświadczenia zdobyte w Projekcie ZMSwWŚ pozwolą nam wprowadzić

trwałą zmianę do oferty edukacyjnej obu placówek prowadzonych przez To-

warzystwo Miłośników Gorzanowa – poprzez realizację znacznej części pod-

stawy programowej metodą uczniowskiego projektu edukacyjnego, oparte-

go na pracy w grupach różnowiekowych, realizowanego nie tylko na terenie

szkoły i środowiska lokalnego, lecz także w formie „zielonej” szkoły.

96

Zespół Szkół Publicznych w GrodziszczuAdres:.Grodziszcze.4,.57-200.Ząbkowice.Śląskie

Gmina:.Stoszowice

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Rozwoju.Wsi.Grodziszcze.i.Wsi.Rudnica

www.zspgrodziszcze.szkolnastrona.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Ewa.Tymcio

Nauczycielki – członkinie SZP:.Monika.Czekaj,.Renata.Pieróg,.

Grażyna.Swat,.Iwona.Wojtan-Zgłobica

Nasza szkoła znajduje się w malowniczo położonej wsi Grodziszcze, u podnó-

ża Gór Sowich. Działa od 1993 roku, jednak placówką stowarzyszeniową jest

od roku 2002, kiedy to Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Grodziszcze i Wsi Rudni-

ca zostało organem prowadzącym szkołę. Od 2006 roku mamy status szkoły

publicznej. Zespół Szkół Publicznych w Grodziszczu wyróżnia przede wszyst-

kim to, że choć w jego skład wchodzą przedszkole, szkoła podstawowa i gim-

nazjum, to placówka jest nadal niewielka pod względem liczby dzieci (obecnie

uczy się 92 uczniów, głównie z Grodziszcza i Rudnicy, ale także z kilku okolicz-

nych wsi). Do naszej szkoły uczęszczają dzieci i młodzież w wieku od 3 do 16

lat, a mimo tak dużej różnicy wiekowej uczniowie świetnie się między sobą

dogadają – razem grają w piłkę, przygotowują różne uroczystości, bawią się

na dyskotekach szkolnych i wycieczkach. Również wspólnie przeżywają swoje

sukcesy i porażki. Jesteśmy dumni z tego, że tworzymy małą rodzinę, w której

każdy czuje się pewnie i bezpiecznie.

Udział w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) to niezwykle

cenne doświadczenie zarówno dla uczniów, jak i dla nauczycieli. Podczas

wspólnej trzyletniej pracy nauczyliśmy się pracować metodą projektu, dzię-

ki której dzieci mogą rozwijać swoją kreatywność i nabierać wiary we wła-

sne możliwości. Przy tym doceniliśmy efektywność oceniania kształtującego

(OK), którego elementy z powodzeniem zaczęliśmy przenosić do codziennej

pracy. Dzięki nauce przez zabawę, co oferowały nam działania projektowe,

uczniowie usamodzielnili się, stali się bardziej pewni siebie, nauczyli się otwar-

cie wypowiadać własne sądy oraz bezkonfliktowo współpracować w grupie.

Podczas realizacji zadań projektowych rozbudzali swoje zainteresowanie przy-

rodą oraz stale byli motywowani do zdobywania wiedzy o otaczającym nas

świecie. Ponadto dzięki udziałowi w Projekcie ZMSwWŚ wzbogaciliśmy naszą

bazę dydaktyczną o wiele cennych pomocy i materiałów, na których zakup

nas nie stać, a które pomagają nam w realizacji działań projektowych oraz

codziennych zajęć lekcyjnych i uatrakcyjniają je.

97

Dolnośląskie

Publiczna Szkoła Podstawowa w Jerzmanicach ZdrojuAdres:.Jerzmanice.Zdrój.86,.59-500.Złotoryja

Gmina:.Złotoryja

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.na.Rzecz.Rozwoju.Wsi.Jerzmanice.Zdrój

www.sp.jerzmanicezdroj.pl

Dyrektor szkoły/Lider SZP: Ireneusz.Burak-Lisowski

Nauczyciele – członkowie SZP:.Ireneusz.Burak-Lisowski,.Monika.Janczura,.

Jolanta.Kwolik,.Beata.Kuba,.Małgorzata.Wójtowicz,.Irena.Ratyńska

Pierwsze wzmianki o szkole podstawowej w Jerzmanicach Zdroju pochodzą

z XVIII wieku. Nie jest to obecny budynek szkoły, ale jest wysoce prawdopo-

dobne, że szkoła nie zmieniła swojego miejsca. Po II wojnie światowej placów-

ka zaczęła funkcjonować od 7 września 1946 roku. Z relacji świadków wynika,

że w otwarciu szkoły pomagali rodzice, wykonując ogrodzenie szkoły, zakupu-

jąc niezbędne pomoce naukowe, a nawet podręczniki. Dzieje szkoły przedsta-

wiały się różnie w różnych okresach. Liczba uczniów wahała się od 39 w pierw-

szym roku działania (1946/47) do 174 w roku szkolnym 1963/64. W całym okre-

sie działalności szkoła w Jerzmanicach Zdroju przechodziła różne szczeble or-

ganizacyjne: od 2 od 8 oddziałów. Najtrudniejszy okres przypada jednak na lata

1999–2001, kiedy to liczba uczniów spadła do 25. W roku 2001 zapadła decyzja

o likwidacji szkoły, ale i w tym przypadku mieszkańcy wsi nie dali za wygraną. Po-

wstało Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Wsi, które powołało Publiczną Szkołę

Podstawową. W w tej formie szkoła prosperuje już 12 lat.

Udział w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) dał nam moż-

liwość pracy nowoczesną i inspirującą metodą. Dzieci nauczyły się pozna-

wać otaczający świat odważniej i pełniej. Stały się bardziej otwarte, nauczy-

ły się wyrażać własne zdanie, dyskutować i brać sprawy w swoje ręce. Re-

alizacja projektów umocniła współpracę ze społecznością lokalną. Podczas

licznych spotkań, przy okazji świętowania zakończenia projektów, zrodziło się

wiele nowych inicjatyw, np. kiermasze świąteczne, festyn rodzinny, i ciągle

mamy pomysły na nowe. Ze szkołą zaczęły współpracować organizację lokal-

ne: Towarzystwo Miłośników Ziemi Złotoryjskiej, Grupa Odnowy Wsi, Koło Ło-

wieckie „Tumak”, Nadleśnictwo Złotoryja i inne. Nauczyciele wzbogacili i udo-

skonalili swój warsztat pracy; stali się bardziej kreatywni, otwarci na innowa-

cje pedagogiczne, łatwiej adaptują się do zmieniających się warunków. Po-

znali nowe formy organizowania pracy dydaktycznej, różnych form aktywno-

ści uczniów, rozbudzania ich ciekawości i rozwijania zainteresowań oraz sty-

mulowania do samorozwoju. W chwili obecnej, po 3 latach realizacji Projek-

tu ZMSwWŚ, nikt z nauczycieli nie myśli o powrocie do poprzednich metod

pracy, bez obaw i z pełnym przekonaniem wprowadzimy pracę metodą pro-

jektu edukacyjnego i elementy oceniania kształtującego (OK) do naszych co-

dziennych zajęć.

98

Publiczna Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w JugowicachAdres:.ul..Główna.34,.58-321.Jugowice

Gmina:.Walim

Organ prowadzący:.Gmina.Walim

www.pspjugowice.szkolnastrona.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Elżbieta.Maluha

Nauczycielki – członkinie SZP:.Wioletta.Błotnicka,.

Katarzyna.Pełdiak-Warzecha,.Małgorzata.Śliwińska,.Renata.Tomaszewska

Publiczna Szkoła Podstawowa w Jugowicach położona jest w malowniczym

krajobrazie gór Sowich, w gminie Walim na Dolnym Śląsku. Skupia uczniów

dojeżdżających z 10 okolicznych wsi. Od 18 marca 2009 roku ma swojego pa-

trona, Janusza Korczaka. Szkoła wyposażona jest w nowoczesne pomoce dy-

daktyczne, zapewnia uczniom bogatą ofertę zajęć pozalekcyjnych, których or-

ganizacja jest możliwa dzięki środkom pozyskanym z EFS.

Od 10 lat szkoła jest organizatorem Międzyszkolnego Konkursu Ortograficz-

nego w ramach „Tajemniczego trójkąta”. W trakcie konkursu uczniowie mają

okazję poznać rówieśników z sąsiednich placówek, nawiązać nowe przyjaźnie

i ćwiczyć zdrową rywalizację. Nauczyciele współpracując z rodzicami, organi-

zują razem Festyn Rodzinny, zabawę karnawałową dla społeczności lokalnej,

kiermasze świąteczne.

Po 3 latach realizacji Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) w szko-

le nastąpiły bardzo pozytywne zmiany. Uczniowie nauczyli się ze sobą współ-

pracować, znają swoje mocne strony, potrafią nawiązać dialog, argumento-

wać, planować. Wiedzą również, jak dokonać wnikliwej samooceny i oceny

koleżeńskiej – starają się nie kierować sympatiami czy antypatiami. Realiza-

cja projektów wpłynęła pozytywnie na relacje ze społecznością lokalną; szko-

ła jest postrzegana jako ośrodek kulturotwórczy. Udało się również zacieśnić

współpracę z władzami gminnymi. Uczniowie, np. poprzez wizytę w Urzędzie

Gminy, spotkanie z radnym czy sołtysem wsi, mieli możliwość współdecydo-

wania o sprawach lokalnych. Bardzo miło wspominają uczestnictwo w Let-

nich Obozach Naukowych i Letniej Szkole Odkrywców. Mieli okazję nie tylko

poznać nowych ludzi, lecz także przekonać się, że wypoczynek można połą-

czyć z własnym rozwojem.

Nie zamierzamy rezygnować z metody projektów edukacyjnych w dalszej pra-

cy z uczniami, ponieważ uważamy, iż jest ona niezwykle atrakcyjna i skutecz-

na. Dzieci łatwiej zdobywają kompetencje kluczowe, świetnie potrafią współ-

pracować w małych i dużych międzyklasowych grupach, są obiektywne oraz

otwarte na nowe wyzwania. Dla nas, nauczycieli, projekt był okazją do spotkań

i wymiany doświadczeń. Dzięki szkoleniom organizowanym w ramach projek-

tu rozwinęliśmy swoje kompetencje zawodowe i zadbaliśmy o rozwój osobi-

sty. Po trzyletniej przygodzie z projektem, podobnie jak uczniowie, będziemy

się z nim rozstawać z żalem, ale i ze świadomością, że uczniowie z małej, wiej-

skiej szkółki potrafią zawalczyć o wielki świat.

99

Dolnośląskie

Szkoła Podstawowa w Nowej Wsi GrodziskiejAdres: Nowa.Wieś.Grodziska.67,.59-524.Pielgrzymka

Gmina:.Pielgrzymka

Organ prowadzący:.Gmina.Pielgrzymka

www.sp.nwg.szkolnastrona.pl

Dyrektor szkoły/Lider SZP: Krzysztof.Bezak

Nauczycielki – członkinie SZP:.Urszula.Gola,.Aldona.Jamróz,.

Jolanta.Korzystko,.Małgorzata.Nowicka,.Iwona.Kwapińska

Nasza szkoła aktywnie realizuje koncepcję, iż wiejska placówka oświatowa

powinna być centrum kultury, stale otwartym na potrzeby uczniów, rodzi-

ców i mieszkańców, systematycznie podnoszącym jakość pracy dydaktycz-

nej, wychowawczej i opiekuńczej. Uczestnictwo naszej placówki w Projek-

cie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) okazało się niezwykle pomoc-

ne w realizacji zaplanowanych zadań, takich jak: utrzymanie wysokiego po-

ziomu nauczania (udokumentowanego osiągnięciami uczniów na konkur-

sach przedmiotowych i zawodach sportowych oraz wynikami sprawdzianu

klasy VI), uatrakcyjnianie metod nauczania, wspieranie uzdolnień, lepsze wy-

korzystanie nowych technologii w procesie dydaktycznym, wspieranie roz-

woju zawodowego nauczycieli, promocja oraz integracja placówki w środo-

wisku lokalnym.

Po przystąpieniu placówki do Projektu ZMSwWŚ wszyscy jego uczestnicy za-

częli nabywać nowych doświadczeń edukacyjnych. Uczniowie klas młodszych

stali się jednym wielkim zespołem klasowym; w czasie zajęć projektowych

wspólnymi siłami dążyli do rozwiązywania problemów, które zaciekawiały i an-

gażowały do działalności poznawczej. Podobnie uczniowie klas IV–VI, którzy

podczas działań projektowych często spotykali się, planowali pracę, przydzie-

lali sobie odpowiednie role, wcielali się w nie, mając poczucie odpowiedzial-

ności za wykonane dzieło. Dzieci wzięły udział w sesji Rady Gminy, w zebraniu

wiejskim, przygotowywały prezentacje na zakończenie realizowanych pro-

jektów matematyczno-przyrodniczych i społeczno-obywatelskich. Obecnie

uczniowie są bardziej zorganizowani, kreatywni i otwarci na nowe wyzwania.

Potrafią pracować w grupach, nie obawiają się współpracy z osobami doro-

słymi, czują się odpowiedzialni za swoją wieś, znają jej słabe i mocne strony.

Orientują się w problemach i zamierzeniach gminy. Decydują o ważnych spra-

wach, samodzielnie planują pracę, wyszukują potrzebne informacje i korzy-

stają z nich. Umieją dokumentować swoją pracę, są świadomi tego, czego się

nauczyli. Poprawił się zasób słownictwa, łatwość wypowiedzi, komunikatyw-

ność. Uczniowie opanowali wiele nowych wiadomości i umiejętności, wzrosła

ich świadomość ekologiczna. Co dalej po zakończeniu projektu? To pytanie

jest wielkim wyzwaniem dla nauczycieli. Należy wykorzystywać zaobserwo-

wane predyspozycje uczniów, takie jak lider, obserwator, sekretarz grupy. Nie

można odłożyć na bok otrzymanych, nowoczesnych pomocy dydaktycznych,

zaprzestać stosowania innowacyjnych metod nauczania. Elementy oceniania

kształtującego (OK) zostaną wpisane do Szkolnego Systemu Oceniania. Nasza

placówka w dalszym ciągu będzie współpracować z innymi szkołami uczest-

niczącymi w Projekcie ZMSwWŚ, wymieniać doświadczenia i wnioski.

100

Publiczna Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza w OlszanachAdres:.Olszany.138,.58-150.Strzegom

Gmina:.Strzegom

Organ prowadzący:.Gmina.Strzegom

www.psp.olszany.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Maria.Karkowska

Nauczycielki – członkinie SZP:.Magdalena.Ciężki,.Dorota.Demkiewicz,.

Anna.Janczak-Róg.Krystyna.Oksińska

Publiczna Szkoła Podstawowa w Olszanach jest niewielką szkołą, znajdują-

cą się na terenie gminy Strzegom. Aktualnie uczęszcza do niej 91 uczniów.

Wszyscy doskonale się znamy. Nauka upływa w spokojnej i kameralnej atmos-

ferze, co sprzyja efektywności nauczania. Spośród innych szkół z pewnością

wyróżnia nas otwartość na ucznia oraz możliwość indywidualnego podejścia

do każdego dziecka. Naszą mocną stroną jest działalność artystyczna. Ucznio-

wie chętnie przygotowują przedstawienia, inicjują przedsięwzięcia artystyczne.

Rozwijamy różnorodne zainteresowania i umiejętności dzieci poprzez stoso-

wanie metody projektów edukacyjnych w czasie zajęć lekcyjnych oraz bogatą

ofertę zajęć pozalekcyjnych.

Z perspektywy 3 lat realizacji Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ)

możemy stwierdzić, iż wyzwanie, którego się podjęliśmy, było niejednokrot-

nie trudne, ale i bardzo ważne dla całej społeczności szkolnej. Najważniejsze

zmiany można zaobserwować w samym procesie uczenia się. Nauczyciele

pozwalają uczniom na dużą samodzielność, wspierają i aktywują ich twórcze

działania. Tym samym są osobami, które towarzyszą im w procesie kształcenia

i motywują do pracy nad sobą. Dużym atutem jest także stosowanie elemen-

tów oceniania kształtującego (OK), które wspiera prawidłowy rozwój dzieci.

Uczniowie pracując metodą projektu edukacyjnego, nabyli umiejętności po-

szukiwania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł, planowania waż-

nych przedsięwzięć, a następnie konsekwentnego ich realizowania. Ponadto

dzieci potrafią pracować w grupie zróżnicowanej wiekowo. Dokonują samo-

oceny i oceny koleżeńskiej, wspólnie biorą odpowiedzialność za swoją pra-

cę i chętnie prezentują swoje osiągnięcia na forum. Chcemy, by w niedalekiej

przyszłości metoda projektu edukacyjnego była stosowana przez wszystkich

nauczycieli naszej placówki. Prowadzenie zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych

w atrakcyjny i efektywny sposób wspiera realizację podstawy programowej.

101

Dolnośląskie

Szkoła Podstawowa w RogoźnicyAdres:.ul..Parkowa.1,.58-152.Rogoźnica

Gmina:.Strzegom

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.„MAŁA.SZKOŁA”.w.Rogoźnicy

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Danuta.Dzikowska

Nauczycielki – członkinie SZP:.Maria.Kowalczyk,.Agnieszka.Malecha,.

Anna.Marek,.Anna.Rydel,.Nina.Osińska,.Małgorzata.Zaremba

Szkoła Podstawowa w Rogoźnicy to jedyna szkoła stowarzyszeniowa w gmi-

nie Strzegom. Przekształcenie naszej małej szkoły w stowarzyszeniową było

jedynym sposobem na uratowanie jej przed likwidacją. Mimo że placówka jest

niewielka, to jednak bardzo dobrze wyposażona. Posiada salę językową, me-

dialną, komputerową, salę do gimnastyki korekcyjnej oraz bogatą bazę po-

mocy edukacyjnych. Większość wyposażenia zawdzięczamy funduszom po-

zyskanym z projektów unijnych. Naszą szkołę wyróżnia:

– brak anonimowości wśród uczniów i pracowników – wychowawcy dyspo-

nują dużą wiedzą na temat środowiska rodzinnego uczniów, co wpływa

na wieloaspektowe stymulowanie rozwoju emocjonalnego i społecznego

dziecka,

– poczucie bezpieczeństwa na zajęciach lekcyjnych i pozaszkolnych – mię-

dzy uczniami panują pozytywne relacje, wszyscy się wzajemnie tolerują,

panuje wzajemna życzliwość, serdeczność.

– indywidualizacja nauczania na wszystkich zajęciach – w mniejszym zespo-

le uczniów łatwiej jest nauczycielowi dotrzeć do każdego ucznia, zauwa-

żyć wszelkie uzdolnienia i trudności. Nauczyciele stosują różnorodne me-

tody i formy nauczania, dostosowane do możliwości każdego ucznia.

– jednozmianowość – to ważny aspekt sprzyjający właściwemu rozwojowi

dziecka.

Zajęcia projektowe wiele zmieniły w pracy nauczyciela i ucznia. Wszyscy na-

braliśmy nowych doświadczeń. Nastąpiło wzmocnienie więzi ze społeczno-

ścią lokalną, poprawiła się współpraca z mieszkańcami. Zajęcia projektowe

wpłynęły na promocję szkoły w środowisku. Nauczyciele wzbogacili swoją

wiedzę i umiejętności na temat pracy w grupie zróżnicowanej wiekowo. Dzięki

systematycznemu wdrażaniu oceniania kształtującego (OK), nie tylko na zaję-

ciach projektowych, lecz także na zajęciach lekcyjnych, każdy nauczyciel wie

dokładnie, „dokąd zmierza”, wzmacnia motywację ucznia, lepiej współpracu-

je z uczniami i rodzicami. Największym sukcesem było dla nas zaangażowa-

nie wszystkich uczniów, nauczycieli i rodziców w realizację zajęć projekto-

wych. Uczniowie z zachwytem, radością i uśmiechem prezentowali efekty po-

szczególnych projektów. Współpraca, którą udało nam się zbudować pomię-

dzy szkołą, uczniami i społecznością lokalną, będzie się nadal rozwijać, w dal-

szym ciągu zamierzamy bowiem pracować metodą projektu.

102

Szkoła Podstawowa w SarbachAdres:.Sarby.52,.57-130.Przeworno

Gmina:.Przeworno

Organ prowadzący:.Gmina.Przeworno

www.spsarby.szkolnastrona.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Agnieszka.Mateja

Nauczycielki – członkinie SZP:.Jolanta.Janicka,.Agnieszka.Mateja,.

Leokadia.Till,.Renata.Till

Szkoła Podstawowa w Sarbach istnieje od 1946 roku. W naszej szkole budu-

ją fundamenty własnego życia Ci, którzy w przyszłości będą wpływać na losy

swoich miejscowości, gminy Przeworno, powiatu Strzelin, Polski, Europy,

świata. Grono Pedagogiczne dokłada starań, by był to czas harmonijnego

i wszechstronnego rozwoju uczniów. Współpracujemy z samorządem gmin-

nym, społecznością i środowiskiem lokalnym, instytucjami pragnącymi poma-

gać w wychowaniu młodzieży. W szkole prężnie działa Rada Rodziców; razem

poszukujemy najlepszych rozwiązań, by z powodzeniem zapewnić rozwój

i samorealizację naszym uczniom, wskazywać dzieciom to, co dobre, kształ-

tować poczucie odpowiedzialności za własne czyny wobec ludzi i środowiska,

umożliwiać poznanie samego siebie. Dziś razem z Fundacją FALA walczymy

o to, by nasza Mała Szkoła trwała w Wielkim Świecie, a siły do tego czerpiemy

z Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ).

Dzięki realizacji zadań z zakresu kompetencji społeczno-obywatelskich w kla-

sach IV–VI uczniowie zdają sobie sprawę, że zdobyte umiejętności mogą się

przydać w różnych etapach ich życia. Poznawanie np. struktur władzy w gmi-

nie, powiecie czy państwie stało się pasjonujące, ponieważ mają świado-

mość wpływu na to, co się dzieje w ich małych miejscowościach. Dowodem

na to są spotkania z radnymi, sołtysami czy innymi liderami lokalnymi, partner-

skie rozmowy przy jednym stole. Kiedy zadanie dotyczyło rodzinnej miejsco-

wości dzieci, widać było rodzący się patriotyzm lokalny, wielkie przywiązanie,

a nawet dumę z tego, co posiadają, a czego do tej pory nie zauważali.

Projekty realizowane w grupie uczniów z klas I–III nauczyły dzieci wzajemnej

współpracy, umiejętności opowiadania o swoich dokonaniach, a więc wiary

w swoje możliwości oraz oceny wykonanej pracy. Wymagały zaangażowania

uczniów i rodziców, nawiązania relacji z środowiskiem lokalnym (spotkania,

prezentacje, kampanie). Zajęcia projektowe okazały się ciekawym doświad-

czeniem i wspaniałą zabawą, a świadczy o tym frekwencja oraz oczekiwanie

uczniów na kolejne zajęcia. Kończąc Projekt ZMSwWŚ, uczniowie mają wie-

le własnych pomysłów na rozwiązanie problemu i wykonanie zadania, z po-

wodzeniem i prawie zupełnie samodzielnie pracują w zespołach międzyklaso-

wych, odważnie podejmują działania, ale gdy trzeba, są ostrożni. Swoją aktyw-

nością do działań zarażają także dorosłych, zwłaszcza rodziców, którzy bar-

dzo pomagali nam w trakcie realizacji działań.

103

Dolnośląskie

Szkoła Podstawowa w SędzimirowieAdres:.Sedzimirów.46,.59-524.Pielgrzymka

Gmina:.Pielgrzymka

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.na.Rzecz.Rozwoju.Wsi.Sędzimirów

www.stow.sedzimirow.org

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Jolanta.Korzystko

Nauczyciele – członkowie SZP:.Katarzyna.Bezak,.Krzysztof.Bezak,.

Ireneusz.Burak-Lisowski,.Jolanta.Korzystko,.Anna.Piwowarska

Szkoła Podstawowa w Sędzimirowie istnieje od roku 1947, zamiar likwidacji

ogłoszono w 1999 roku, rok później, decyzją samorządu, placówka zosta-

ła zamknięta. Dzięki staraniom mieszkańców i nauczycieli szkoła przetrwała

od 2000 roku istnieje jako „Mała Szkoła”. Prowadzona jest przez stowarzysze-

nie, co ma ogromne znaczenie dla środowiska wiejskiego. Nie ograniczamy

się tylko do działań wewnątrzszkolnych, ale wychodzimy z inicjatywą i działa-

niami do mieszkańców. Jesteśmy dumni z tego, iż udało nam się przetrwać

ponad 10 lat oraz z dobrej współpracy z zarządem stowarzyszenia i wszystki-

mi organizacjami lokalnymi działającymi na terenie wsi.

Wraz z rokiem 2010 otworzyła się nowa karta w dziejach naszej szkoły. Roz-

poczęliśmy realizację projektów w Programie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”

(ZMSwWŚ). Początki prac projektowych były trudne; dzieci musiały nauczyć

się pracować w grupach mieszanych wiekowo. Pierwsze realizowane projek-

ty pokazały, jak wiele musimy zrobić, aby uzyskać pożądane efekty. Projekty

wniosły wiele nowego, pozytywnego w życie szkoły, zaowocowały zmiana-

mi w postawach i umiejętnościach uczniów i nauczycieli. Uczniowie są bar-

dziej otwarci i kreatywni, chętniej się uczą, mają poczucie odpowiedzialności

za swoje osiągnięcia, lepiej pracują w grupie, nie boją się wyzwań. Ważne jest

też to, że dzieci poznały różne źródła wiedzy, stosują samoocenę i ocenę

koleżeńską. Z kolei nauczyciele są bardziej twórczy i poszukujący. Bardzo

cieszymy się także z pomocy dydaktycznych, które dotarły do naszej szko-

ły. W przyszłości chcemy pracować metodą projektu, ponieważ aktywizuje

ona uczniów i pozwala na łączenie różnych treści w spójną całość. Inspiruje

do pracy twórczej, przyczynia się do samodzielności w działaniu praktycznym,

pomaga w zastosowaniu wiedzy i umiejętności w życiu codziennym oraz

przyczynia się do wzrostu kompetencji uczniów.

104

Zespół Szkoła Podstawowa i Przedszkole w WitoszycachAdres:.Witoszyce.10,.56-200.Góra

Gmina:.Góra

Organ prowadzący:.Gmina.Góra

www.zspipwitoszyce.edupage.org

Dyrektor szkoły/Lider SZP: Leszek.Stecki

Nauczycielki – członkinie SZP:.Jadwiga.Bretsznajder,.Barbara.Czarna,.

Agnieszka.Wesołowska,.Anna.Wiśniewska,.Czesława.Zabłocka

Nasza szkoła od wielu lat współpracuje ze środowiskiem lokalnym, działa-

nia skierowane są do wszystkich grup wiekowych naszej społeczności. Jedną

z myśli przewodnich naszego działania jest zdanie „Nauka nie ma żadnej ojczy-

zny, gdyż wiedza ludzka obejmuje cały świat”. Bardzo wiele uwagi poświęcamy

na organizację uroczystości patriotycznych, skierowanych do wszystkich miesz-

kańców. Szkoła jest centrum kulturalno-sportowym wsi, współpracujemy z ra-

dami sołeckimi, grupami odnowy wsi, stowarzyszeniami przy animacji cyklicz-

nych imprez kulturalno-rozrywkowych, których odbiorcami są zarówno dzieci,

młodzież, dorośli, jaki i seniorzy (często zapraszani do współpracy przy lepieniu

pierogów, z których słynie nasza szkoła). W wyniku ewaluacji przeprowadzo-

nej przez Kuratorium Oświaty we Wrocławiu w listopadzie 2012 roku ten aspekt

działalności szkoły, tj. współpraca ze środowiskiem, został oceniony najwyżej

w skali, na literę A, i z tego jesteśmy naprawdę dumni.

Realizacja Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat’ (ZMSwWŚ), jak każde działa-

nie, odciska swoje piętno na otoczeniu; działania projektowe zmusiły nas, na-

uczycieli, do innego postrzegania procesu dydaktycznego, co jest bardzo waż-

ne w obecnych gorących dyskusjach nad dalszym rozwojem oświaty w na-

szej gminie, również w Polsce. Szczególnie inspirujące dla dalszego myślenia

o kształcie szkoły oraz pracy uczniów i nauczycieli okazało się ocenianie kształ-

tujące (OK). Wiele korzyści odnieśli również uczniowie – są bardziej otwarci, po-

trafią pracować w grupie zróżnicowanej wiekowo, umiejętnie dokonują samo-

oceny i oceny koleżeńskiej, angażują się w proces dydaktyczny. Po zakończeniu

projektu mamy zamiar kontynuować pracę tą metodą, głównie na zajęciach po-

zalekcyjnych, kołach zainteresowań. Spośród realizowanych w szkole projektów

najbardziej utkwiły nam w pamięci: „Wielka wyprawa po skarby przyrody”, „Na-

sze małe Centrum Nauki Kopernik”, „Szkolna mediateka”. W wyniku prowadzo-

nych zajęć i angażowania mieszkańców pogłębiła się współpraca szkoły ze śro-

dowiskiem lokalnym.

105

Dolnośląskie

Szkoła Podstawowa im. św. Wojciecha we WłodowicachAdres:.Włodowice.25,.57-400.Nowa.Ruda

Gmina:.Nowa.Ruda

Organ prowadzący:.Fundacja.Wspierania.Aktywności.Lokalnej.„FALA”

www.zspwlodowice.szkolnastrona.pl/

Dyrektorki szkoły/Liderki SZP:.Anna.Grzybowska,.Beata.Październiak

Nauczycielki – członkinie SZP:.Danuta.Adamska,.Barbara.Budai,.Anna.Furs,.

Dorota.Michalak,.Urszula.Soja,.Joanna.Szymczyk

Szkoła od 2012 roku jest placówką niepubliczną. Organem prowadzącym szko-

łę jest Fundacja Wspierania Aktywności Lokalnej FALA. Ponadto na co dzień

współpracujemy ze Stowarzyszeniem Społeczno-Kulturalnym WŁODZICA.

Nasza placówka cieszy się doskonałą opinią w środowisku, dlatego uczęsz-

cza do niej 73 dzieci z 3 gmin, z 7 miejscowości oddalonych od szkoły cza-

sem o kilkanaście kilometrów. Mocną stroną szkoły jest współpraca z rodzica-

mi, środowiskiem lokalnym i instytucjami oraz organizacjami pozarządowymi;

każdy uczeń ma tu możliwość osiągnięcia sukcesu, stosujemy system ocenia-

nia i metody pracy wspierające rozwój indywidualny każdego dziecka. W szko-

le panuje rodzinny klimat i atmosfera sprzyjająca uczeniu się.

Nasi uczniowie po 3 latach w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”

(ZMSwWŚ) są otwarci, samodzielni, aktywni, kreatywni, poszukujący, myślą-

cy, odpowiedzialni, potrafiący negocjować i przede wszystkim – współpra-

cujący. Mają poczucie sprawczości i wpływu na swoje otoczenie, łączą teo-

rię z praktyką. Za największy sukces uważamy postawę naszych uczniów – są

to prawdziwi obywatele i mali badacze-detektywi, którzy świadomie uczest-

niczą w procesie uczenia się. Dzieci poszerzyły swoje horyzonty, są ciekawe

świata i zainteresowane własnym środowiskiem oraz dobrodziejstwami i za-

grożeniami współczesnego świata. Potrafią korzystać z różnych źródeł infor-

macji i wykorzystywać nowoczesne technologie informacyjne. A nauczycie-

le nie są już centralną postacią lekcji czy zajęć pozalekcyjnych, ale „pociągają

za sznurki” i tak organizują zajęcia, by wspierać innowacyjność i samodziel-

ne działanie uczniów. Dzięki realizacji projektu uczniowie i nauczyciele wy-

szli poza mury szkoły, ale i szkoła otworzyła swoje mury dla innych. Nikogo

nie dziwi obecność w szkole samorządowców, seniorów, dziennikarzy czy

przedstawicieli różnych organizacji i instytucji – to stały element naszej na-

uki. Po zakończeniu Projektu ZMSwWŚ będziemy realizować projekty eduka-

cyjne zarówno na zajęciach obowiązkowych, jak i dodatkowych oraz w spo-

sób spójny i oparty na współpracy z rodzicami będziemy stosować ocenia-

nie kształtujące (OK).

106

Szkoła Podstawowa we Włodzicach WielkichAdres:.Włodzice.Wielkie.32,.59-600.Lwówek.Śląski

Gmina:.Lwówek.Śląski

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Rozwoju.Wsi.Włodzice

www.spwlodzice.pl

Dyrektorki szkoły/Liderki SZP:.Anna.Lelko,.Marta.Kobza

Nauczycielki – członkinie SZP:.Wioletta.Didyk,.Anna.Grabowy,.

Ewa.Jasińska,.Kamila.Ogonowska,.Karolina.Płachecka-Kizyma,.

Urszula.Sławecka,.Monika.Warężak

Szkoła Podstawowa we Włodzicach Wielkich ma wieloletnią tradycję, swo-

ją działalność prowadziła już przed wojną. W tym czasie przechodziła wie-

le różnorakich zmian, od 2008 roku zagrożona była likwidacją, do której do-

szło w 2012 roku. Społeczność lokalna postanowiła działać, w związku z czym

powołano Stowarzyszenia Rozwoju Wsi Włodzice, które jest organem prowa-

dzącym szkołę. Takie rozwiązanie pozwoliło na większą swobodę w działaniu,

sprzyja podejmowaniu decyzji współgrających z potrzebami środowiska lokal-

nego. Warto nadmienić, iż jesteśmy jedyną szkołą w naszej gminie prowadzo-

ną przez stowarzyszenie. Budynek szkoły położony jest w spokojnym i cichym

miejscu, szkoła została wyremontowana, panuje w niej rodzinna atmosfera,

co pozytywnie wpływa na rozwój dzieci.

Udział w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) realizowanym

przez 3 lata pozwolił spojrzeć na edukację z innego punktu widzenia, zapew-

nił naukę poprzez doświadczanie i przeżywanie, pokazał, że edukacja to pro-

ces, a nie tylko efekt. Dzięki zmaganiom projektowym wzbogaciła się baza dy-

daktyczna szkoły. Uczniowie stali się bardziej pewni siebie, otwarci na proble-

my i bolączki środowiska, nauczyli się dyskutować i wyrażać swoje potrze-

by. Zmiany można zauważyć także w nauczycielach, którzy pracowali zespo-

łowo, wspierając się wzajemnie. Realizacja Projektu ZMSwWŚ odbiła się sze-

rokim echem w środowisku lokalnym, było o nas głośno w gminie i nie tylko.

W naszej szkole uczymy się 2 języków obcych, pracujemy nowoczesnymi me-

todami, aby zapewnić jak najlepszy start w dorosłe życie. Pracę metodą pro-

jektu zamierzamy kontynuować w przyszłości.

107

Dolnośląskie

Szkoła Podstawowa im. Astrid Lindgren w ZastrużuAdres:.Zastruże.19A.,.58-130.Żarów

Gmina:.Żarów

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.„NASZE.DZIECI.–.WSPÓLNA.SZKOŁA”

www.spzastruze.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Krystyna.Wardach

Nauczycielki – członkinie SZP:.Magdalena.Biela,.Kamila.Graca,.Małgorzata.

Kluska,.Joanna.Kulpińska,.Krystyna.Wardach,.Aleksandra.Wietecka

Szkoła Podstawowa w Zastrużu istnieje od 1947 roku. W roku 2003 przy

szkole powstało stowarzyszenie rodziców i nauczycieli, które rok później,

po likwidacji szkoły przez Radę Miasta i Gminy Żarów, przejęło jej prowadze-

nie. Od roku 2007 stowarzyszenie prowadzi również punkt przedszkolny dla

dzieci 3- i 4-letnich. Przez 10 lat funkcjonowania udało nam się wypracować

rozpoznawalną markę. Władze gminne i powiatowe traktują nas po partner-

sku i wspierają nasze działania. Jest to możliwe dzięki aktywnemu i zaanga-

żowanemu zespołowi nauczycieli, rodziców i uczniów, którzy mają świado-

mość, iż wszelkie zmiany należy zacząć od siebie. Mimo że nie mamy statu-

su szkoły integracyjnej, prawdziwie integrujemy uczniów z różnymi trudno-

ściami, pochodzących z rozmaitych środowisk. Jesteśmy szkołą bez dzwon-

ka, szanujemy potrzeby dzieci, które darzą nas zaufaniem, otwarcie mówią

o swoich poważnych problemach, uważnie słuchają, szanują to, co wspól-

nie wypracowujemy.

Społeczność naszej szkoły stanowi prawdziwą rodzinę. W placówce, zarzą-

dzanej z udziałem uczniów i rodziców, uczymy się mądrej i odpowiedzialnej

demokracji. Tu wychowankowie nie są przygotowywani do życia. Oni tu żyją,

tworzą, pracują, bawią się, doświadczają, przeżywają, cieszą się, ale i czasami

płaczą. Moczą nogi w kałuży, obserwują życie dżdżownic, pracę pszczół, bu-

dują szałasy, pieką ciasteczka, szyją kostiumy, badają opinię społeczną, pozna-

ją swoją historię, ale i pomagają innym poprzez działania wolontaryjne. Jeste-

śmy szkołą otwartą dla społeczności lokalnej, dzięki której właśnie ta szkoła

powstała, przetrwała i rozwija się. Bo Szkoła – to Ludzie.

Udział w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) pozwolił nauczy-

cielom uwierzyć w słuszność obranego przez nas wcześniej kierunku rozwo-

ju szkoły, na przyspieszenie zmian. Pozwolił w pełni uwierzyć, że zmiany są

możliwe. Te zmiany przełożyły się na jakość pracy szkoły, wyniki badań ze-

wnętrznych, wizerunek placówki i na tzw. elitarność – w pozytywnym tego

słowa znaczeniu. Wzrastamy w mądrości; uczniowie, rodzice i nauczyciele.

Udział w certyfikacji Małych Szkół Promujących Ruch Naukowy pozwolił nam

na większą współpracę ze środowiskiem lokalnym, wykorzystanie zasobów

i pomoc lokalnych ekspertów. Nauczyciele w swej pracy dbają o rozwój pa-

sji u dzieci i kreatywności, nie zapominając o ciągłej pracy nad sobą i refleksji.

Dzięki doświadczeniom zdobytym w czasie realizacji Projektu ZMSwWŚ wpro-

wadziliśmy na stałe zmiany prawne, organizacyjne i metodyczne. Będziemy

kontynuować pracę metodą uczniowskich projektów edukacyjnych w gru-

pach różnowiekowych, wprowadziliśmy ocenianie kształtujące (OK).

108

Szkoła Podstawowa nr 3 w Lwówku Śląskim Szkoła Filialna w ZbylutowieAdres:.Zbylutów.133,.59-600.Lwówek.Śląski

Gmina:.Lwówek.Śląski

Organ prowadzący:.Gmina.Lwówek.Śląski

www.sp3lwowekslaski.edupage.org

Dyrektorzy szkoły/Liderzy SZP: Andrzej.Ryngwelski,.Marta.Kobza

Nauczycielki – członkinie SZP:.Maria.Dorosz,.Katarzyna.Gajowy,.Małgorzata.

Kaszewska,.Anna.Lelko,.Edyta.Mrozik,.Małgorzata.Poznar,.Elżbieta.Wojtala

Szkoła usytuowana jest w środowisku wiejskim, w 2012 roku została przekształ-

cona na szkołę filialną przy Szkole Podstawowej nr 3 w Lwówku Śląskim. W Pro-

jekcie „Z Malej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) bierzemy udział 2 lata. Przez

wiele lat realizujemy różne projekty, m.in. „SMOK”„ E-szkoła”, „Niepełnospraw-

ni są wśród nas”. Realizacja projektów ZMSwWŚ pozwoliła stworzyć warunki

do rozwoju wyobraźni i ekspresji werbalnej, plastycznej, muzycznej i ruchowej.

Zapewniła warunki do harmonijnego rozwoju fizycznego i psychicznego oraz

zachowań prozdrowotnych, umożliwiających aktywność i działanie uczniów

w następujących obszarach podstawowych umiejętności kluczowych:

– skuteczne porozumiewanie się w różnych sytuacjach (prezentowanie wła-

snego punktu widzenia, tolerancja na poglądy innych ludzi, przygotowanie

do publicznych wystąpień),

– poszukiwanie, porządkowanie i wykorzystywanie informacji (posługiwanie

się różnymi źródłami informacji),

– rozwiązywanie problemów w twórczy sposób (aktywność związana z roz-

wiązywaniem problemów poznawczych i organizacyjnych za pomocą róż-

nych sposobów i technik),

– planowanie, organizowanie i ocenianie własnego uczenia się (podejmowanie

wyborów, wartościowanie swoich możliwości, kreowanie własnego rozwoju),

– efektywne współdziałanie w zespole (praca w grupie, w zespole, podejmo-

wanie indywidualnych i grupowych decyzji).

Dzięki realizacji Projektów ZMSwWŚ poszerzyła się propozycja programowa

szkoły, odbywały się spotkania z ciekawymi ludźmi, wycieczki poznawcze,

podniosła się jakość, skuteczność i efektywność działań edukacyjnych szkoły.

Została nawiązana współpraca z różnymi instytucjami użyteczności publicz-

nej (Urząd Miasta i Gminy w Lwówku Śląskim, Warsztat Terapii Zajęciowej

w Lwówku Śląskim, Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych w Jeleniej

Górze), z sołtysami i radnymi naszej wsi. Rodzice podczas realizacji projektów

wspierali działania szkoły, aktywnie w nich uczestnicząc, brali także czynny

udziału w podsumowaniach projektów.

109

Dolnośląskie

Szkoła Podstawowa z Oddziałem Przedszkolnym w ZwróconejAdres:.Zwrócona.68,.57-200.Ząbkowice.Śląskie

Gmina:.Ząbkowice.Śląskie

Organ prowadzący:.Gmina.Ząbkowice.Śląskie

Dyrektorki szkoły/Liderki SZP:.Bożena.Kozera,.Joanna.Tofel

Nauczycielki – członkinie SZP:.Kazimiera.Jasek,.Magdalena.Kolanek,.

Agnieszka.Oleasz,.Wiesława.Płachytka,.Joanna.Tofel

Szkoła Podstawowa z Oddziałem Przedszkolnym w Zwróconej powstała

w 1945 roku, była pierwszą szkołą w powiecie ząbkowickim. Warto nadmie-

nić, że do szkoły uczęszczają uczniowie z 7 wiosek. Przy placówce działa

Regionalna Izba Pamiątek, w której zgromadzone są eksponaty z prywatnych

zbiorów mieszkańców Zwróconej. Szkoła jest bardzo otwarta na środowisko,

współpracujemy z parafialnym Caritasem, Stowarzyszeniem „Źródło” z Suli-

sławic. Jesteśmy współorganizatorami konkursu diecezjalnego „Plejada Świę-

tych”, objęty jest on honorowym patronatem Rzecznika Praw Dziecka, Pana

Marka Michalaka oraz księdza biskupa prof. dra hab. Ignacego Deca.

Udział szkoły w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) sprawił,

że szkoła stała się bardziej otwarta na środowisko lokalne. Dzieci nauczyły się

obcowania i rozmawiania z osobami decyzyjnymi w naszej gminie. Sprzęt multi-

medialny dostarczony w ramach projektu rozwinął umiejętności dzieci, nie boją

się występować przed kamerą, chętnie korzystają z nowinek technicznych. Pro-

jekt pozwolił rozwijać się nie tylko dzieciom, lecz także nauczycielom, którzy

zaczęli zgłębiać tajniki oceniania kształtującego (OK), metody projektu. Praca tą

metodą na stałe zagości na zajęciach dodatkowych w naszej szkole. W pamię-

ci uczniów z klas IV–VI pozostał projekt dotyczący ziół (bardzo zaangażował

i zintegrował zespół). Dzieci z klas młodszych często wracają do „Dnia zabaw

ze świata”, chętnie bawiąc się w zabawy zaproponowane w czasie tego projektu.

szkoły w województwie kujawsko-pomorskim

Pokrzydowo

Mięcierzyn

Święte

RachcinRusinowo

Olszewka

Trzeciewnica

Samsieczno

Nowy.Kobrzyniec

Grążawy

Gąski

Dzierzno

Łążyn.II

Laskowo

Bożejewice

112

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Zespole Szkół Niepublicznych w BożejewicachAdres:.Bożejewice.22,.88-400.Żnin

Gmina:.Żnin

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Miłośników.Bożejewic

www.zsnbozejewice.pl

Dyrektor.szkoły/Lider.SZP:.Cezary.Balkiewicz

Nauczycielki – członkinie SZP:.Małgorzata.Cieślak-Wesołowska,.

Joanna.Karamol,.Liliana.Kuczma,.Agnieszka.Piechowiak,.Anna.Stefaniak

Szkoła istnieje od 2008 roku, prowadzona jest przez wiejskie Stowarzysze-

nie Miłośników Bożejewic. W skład Zespołu Szkół Niepublicznych w Boże-

jewicach wchodzą: oddział przedszkolny, szkoła podstawowa oraz gimna-

zjum. Dogodne położenie szkoły powoduje, że uczęszczają do niej uczniowie

z 3 gmin: Żnin, Gąsawa, Rogowo.

Przy ZSN prężnie działa Szkolne Koło Krajoznawczo-Turystyczne „Traper”, któ-

re corocznie organizuje obozy górskie dla dzieci, rajdy, wycieczki rowerowe

i piesze. Przy współpracy z sołtysem i radą sołecką przygotowujemy coroczne

imprezy środowiskowe, m.in. dożynki wiejskie, Dzień Dziecka. Szkoła posiada

bardzo dobrą, stale unowocześnianą bazę dydaktyczną (pracownia kompute-

rowa, tablice multimedialne).

Realizowaliśmy liczne projekty edukacyjne, wśród nich m.in.: „Zajęcia poza-

lekcyjne szansą na sukces”, „Śniadanie daje moc”, „Teatr uczy, bawi, inspiru-

je”, „Gdzie nasze serca, tam nasze dziedzictwo”, „Myśliwi – dzieciom, dzie-

ci – zwierzętom”. Udział szkoły w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”

(ZMSwWŚ) pozwolił nauczycielom zmienić metody prowadzenia zajęć, peł-

nić rolę inspiratora, koordynatora i konsultanta. Ponieważ projekt był przed-

sięwzięciem niepowtarzalnym, dostarczył każdemu uczestnikowi nowej, in-

teresującej wiedzy o samym sobie, najbliższym otoczeniu, a także o świecie.

Dla wielu z nas była to szansa na doskonalenie metod pracy, umiejętności

pracy zespołowej, podniesienie poziomu umiejętności interpersonalnych.

Udział w Projekcie ZMSwWŚ angażował nauczycieli, ale przede wszystkim

uczniów, motywując ich do samodzielnej pracy w zespole. Wzbogacił ich

wiedzę, poszerzył horyzonty myślowe. Dzięki realizacji projektów uczniowie

zyskali poczucie większej wartości i pewności siebie. Łatwiej podejmują wy-

zwania, są odważniejsi w wypowiedziach i działaniach, potrafią bronić swe-

go punktu widzenia. Udział w projekcie sprawił, że i władze samorządowe,

i rodzice bardziej zaangażowali się w życie szkoły. Zaproszeni goście chętnie

uczestniczyli w spotkaniach, mieli okazję zapoznać się z tematyką projektów,

sposobami ich prowadzenia, co wpłynęło na promocję i korzystny wizeru-

nek szkoły w środowisku lokalnym. Szkoła wzbogaciła się o ciekawe pomo-

ce naukowe, sprzęt multimedialny, książki. Nauczyciele – zarówno pracują-

cy przy Projekcie ZMSwWŚ, jak i pozostali – widząc efekty, jakie projekt przy-

niósł uczniom, rodzicom, nauczycielom i szkole, zadeklarowali dalszą pra-

cę metodą projektu i sukcesywne wprowadzanie jej wybranych elementów

do codziennych zajęć.

113

Kujawsko-pomorskie

Niepubliczna Szkoła Podstawowa im. Józefa Kostrzewskiego w GąskachAdres:.Gąski.19,.88-140.Gniewkowo

Gmina:.Gniewkowo

Organ prowadzący:.Wiejskie.Stowarzyszenie.Kulturalno-Oświatowe.

„Mała.Ojczyzna”

www.szkolagaski.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Anna.Kiestrzyn

Nauczycielki – członkinie SZP:.Magdalena.Augustyn,.Joanna.Dobiegała,.

Bogumiła.Jagielska,.Alicja.Wietrzykowska

Szkoła powstała w 1905 roku. W 1989 roku nadano jej imię znanego pol-

skiego archeologa, Józefa Kostrzewskiego, którego odkrycia i wykopaliska

związane są z Gąskami. W 2005 roku rodzice założyli Wiejskie Stowarzysze-

nie Kulturalno-Oświatowe „Mała Ojczyzna”, które przejęło od gminy prowa-

dzenie szkoły. Wyróżniamy się rodzinną atmosferą, jesteśmy dumni z osią-

gnięć uczniów i nauczycieli, ze wspólnego dojrzewania do bycia lepszymi

ludźmi. Nie osiągnęlibyśmy tego bez współpracy ze środowiskiem lokalnym.

Dzieci z naszej szkoły uczą się języka angielskiego i francuskiego. Wartości

etyczne i moralne wpajane są im podczas spotkań kółka misyjnego. Szko-

ła integruje środowisko na okolicznościowych imprezach, gdzie spotyka-

ją się całe rodziny.

Udział w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) pozwolił nam

otworzyć się na nowatorskie sposoby nauczania i oceniania. Uczniom dodał

pewności siebie, uzmysłowił im, że to od nich zależy jakość życia. Stali się

dojrzalsi, świadomi tego, że warto zajmować się problemami lokalnej spo-

łeczności, bowiem poprzez działanie i podejmowanie inicjatyw społecznych

sami stają się autorami zachodzących zmian. Metoda projektu, która łączy

dobrą zabawę z nauką, tak bardzo nam się spodobała, że od roku szkolnego

2013/14 będzie kontynuowana podczas obowiązkowych zajęć lekcyjnych.

114

Szkoła Podstawowa Stowarzyszenia Szkół Katolickich im. Świętego Franciszka z Asyżu w GrążawachAdres:.Grążawy.29,.87-321.Bartniczka

Gmina:.Bartniczka

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Przyjaciół.Szkół.Katolickich.

w.Częstochowie

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Bożena.Zaborna

Nauczycielki – członkinie SZP:.Magdalena.Kochańska-Juda,.

Beata.Małkiewicz,.Hanna.Świniarska,.Bożena.Zaborna

Jesteśmy małą, niepubliczną i katolicką szkołą wiejską, rozpoczęliśmy swoją

działalność w 2001 roku. Szkoła kontynuuje ponadstuletnią tradycję kształce-

nia dzieci i młodzieży, początki jej sięgają końca XIX wieku. Na terenie wsi Grą-

żawy istniała wtedy szkoła katolicka, do której uczęszczało około 100 uczniów.

Zapewniamy bezpłatną naukę w niewielkich zespołach klasowych; dzieci uczą

się w przyjaznej i rodzinnej atmosferze. Prowadzimy również bezpłatny od-

dział przedszkolny z grupą różnowiekową. Szkoła dysponuje salą gimnastycz-

ną i komputerową. W naszym kalendarium na stałe zagościły takie wydarzenia,

jak: piknik rodzinny, ognisko patriotyczne, festyn parafialny pt. „Najlepsza gęsi-

na na Świętego Marcina”, forum szkół katolickich w Częstochowie, Międzyde-

kanalny Festiwal Pieśni Maryjnych.

Nauczyciele biorący udział w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”

(ZMSwWŚ) mieli możliwość poszerzenia własnego warsztatu pracy (prowadzą

zajęcia metodami aktywizującymi), wprowadzili elementy oceniania kształtują-

cego (OK) do codziennej pracy dydaktycznej. Pragniemy, aby uczniowie świa-

domie uczestniczyli w procesie zdobywania wiedzy i umiejętności niezbęd-

nych w ich indywidualnym rozwoju. Dzięki uczestnictwu w Projekcie ZMSwWŚ

nasi uczniowie stali się bardziej zaangażowani w podjęte działania, poczuli się

za nie odpowiedzialni, bardzo poprawiła się ich umiejętność autoprezentacji.

Całą społeczność szkolną i lokalną szczególnie mocno zintegrował projekt

matematyczno-przyrodniczy „Dlaczego latawiec lata?”. Dzięki bardzo duże-

mu zaangażowaniu członków Rady Pedagogicznej, Rady Rodziców i uczniów

udało się zorganizować kolejny piknik rodzinny „Mama, tata i ja”, który na dłu-

go zapadnie nam w pamięć.

115

Kujawsko-pomorskie

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w LaskowieAdres:.Laskowo.26,.88-430.Janowiec.Wielkopolski

Gmina:.Janowiec.Wielkopolski

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.na.Rzecz.Rozwoju.Wsi.Laskowo

www.splaskowo.edupage.org

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Violetta.Próchniak

Nauczycielki – członkinie SZP:.Izabela.Badyna,.Magdalena.Kufera,.

Violetta.Próchniak,.Krystyna.Wojtkowiak

Nasza szkoła położona jest wśród pięknej zieleni; to mała, wiejska szkółka,

do której uczęszcza 21 uczniów oraz 20 przedszkolaków. Placówka prowa-

dzona jest przez Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Laskowo i jest jedy-

ną szkołą niepubliczną w gminie. Działalność szkoły trwa już 12. rok. Placówka

ściśle współpracuje ze stowarzyszeniem, sołtysami okolicznych miejscowości,

Ochotniczą Strażą Pożarną z Laskowa, proboszczem miejscowej parafii, Urzę-

dem Miejskim, pobliskimi szkołami. Jesteśmy dumni z wielu zadań, które zreali-

zowaliśmy i które stały się tradycją szkoły: coroczne kolędowanie w pobliskich

miejscowościach, Turniej Sportowy o Puchar Burmistrza Janowca Wielkopol-

skiego, Festyn Rodzinny, Kiermasz Świąteczny. Cieszymy się, że dzięki rodzicom

naszych uczniów było możliwe zrealizowanie wielu przedsięwzięć. Jesteśmy dumni z udziału w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ).

Projekty edukacyjne cieszyły się ogromnym zainteresowaniem; dzięki nim

uczniowie mogli odkrywać i rozwijać swoje talenty, nauczyli się współpracy

w grupie, sumienności i odpowiedzialności. Dużym powodzeniem cieszyły się

także Letnie Szkoły Odkrywców oraz Letnie Obozy Naukowe. Bardzo przydatne

okazały się otrzymane pomoce naukowe i papiernicze, które pozwoliły urozma-

icić prowadzenie zajęć projektowych. Szkolenia dla nauczycieli biorących udział

w projektach były ogromnym wsparciem, dzięki nim praca metodą projektu sta-

ła się przystępna i przyjemna. Największym zainteresowaniem wśród uczniów

cieszyły się projekty, które wymagały od nich samodzielnego działania. Reali-

zacja projektów wpłynęła na umocnienie relacji ze społecznością lokalną oraz

władzami, np. w projektach „My i nasi reprezentanci” (kl. I–III), „My i nasi repre-

zentanci – partnerstwo w każdej sprawie” (klasy IV–VI). W przyszłości planujemy

wykorzystywać metodę projektu na zajęciach.

116

Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Łążynie IIAdres:.87-123.Dobrzejewice,.Łążyn.II

Gmina:.Obrowo

Organ prowadzący:.Gmina.Obrowo

www.splazyn2.streemo.pl

Dyrektorka.szkoły./Liderka.SZP:.Hanna.Affelt

Nauczycielki – członkinie SZP:.Wanda.Falkiewicz,.Anna.Jesiołkowska,.

Barbara.Jurkiewicz,.Hanna.Kłosowska

Szkoła Podstawowa w Łążynie II jest jedną z 7 szkół gminy Obrowo. To nie-

wielka, kameralna placówka, w której wspólnie z dziećmi i rodzicami tworzy-

my szkołę życzliwą dla środowiska otwartego na wzajemne potrzeby. Daje

ona wszystkim poczucie bezpieczeństwa, przyjazną atmosferę oraz szansę

wzbogacania i urozmaicania procesu edukacyjnego. Jej położenie na tere-

nie zespołu parkowo-pałacowego sprawia, że otacza nas piękna zieleń i ma-

lownicze stawy, możemy podziwiać XIX-wieczną architekturę, odrestaurowa-

nego dworku. Uczniowie bezpośrednio obcują więc z przyrodą, podglądają

mieszkające w parku zwierzęta, obserwują rozwój roślin i poznają je, dlate-

go we wszystkich naszych działaniach i planach na przyszłość na pierwszym

miejscu stawiamy działalność ekologiczną.

Największym sukcesem działań projektowych był przełom, jaki nastąpił

na polu integracji dzieci w różnym wieku w poszczególnych grupach oraz or-

ganizowanie pracy tak, aby wszyscy członkowie grupy mieli możliwość wyka-

zania się podczas realizacji kolejnych zadań. Nasi uczniowie stali się odważ-

niejsi i bardziej pewni siebie. Projekty edukacyjne dały nam możliwość doce-

nienia tego, co już mamy, a także rozwinęły w nas poczucie, że jeśli tylko ze-

chcemy, będziemy mogli zmienić świat, zaczynając oczywiście od siebie. Naj-

lepsze jest jednak to, że świetnie się przy tym bawiliśmy. Realizowane projek-

ty były silnie powiązane ze społecznością lokalną. Każdy wie, że wspólnymi

siłami można zdziałać więcej. Na dobrych, własnych przykładach koopera-

cji uczyliśmy młodych ludzi współpracy. Przygotowaliśmy uczniów na aktyw-

nych, wrażliwych i odpowiedzialnych obywateli. Zamierzamy w dalszym ciągu

wykorzystywać metodę projektu w swojej pracy.

117

Kujawsko-pomorskie

Szkoła Podstawowa im. św. Wojciecha Stowarzyszenia Przyjaciół Szkół Katolickich w MięcierzynieAdres:.Mięcierzyn.49,.88-420.Rogowo

Gmina:.Rogowo

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Przyjaciół.Szkół.Katolickich.

w.Częstochowie

Dyrektorzy szkoły/Liderzy SZP:.Przemysław.Duszyński,.Jolanta.Janeczko

Nauczyciele – członkowie SZP:.Przemysław.Duszyński,.Anita.Grześkowiak,.

Anna.Jatczyńska,.Wanda.Kupidura

Szkoła Podstawowa Stowarzyszenia Przyjaciół Szkół Katolickich w Mięcierzy-

nie rozpoczęła swoją działalność w 2007 roku. Udało nam się zachować szko-

łę dzięki inicjatywie, zaangażowaniu i wsparciu wielu rodziców oraz sołtysa

wsi. Nasza szkoła jest położona w malowniczej miejscowości, otoczonej la-

sami i jeziorami. Panuje tu wyjątkowa, rodzinna atmosfera. Wszyscy się zna-

my i szanujemy, mamy bardzo dobry kontakt z rodzicami naszych uczniów.

Od momentu, w którym rozpoczęliśmy realizację Projektu „Z Małej Szko-

ły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) wiele się zmieniło zarówno u uczniów, jak

i nauczycieli. Uczniowie z pewnością stali się bardziej samodzielni, odważ-

ni i otwarci na otaczający ich świat. Nie boją się nowości; nie boją się pytać

o to, czego nie wiedzą. Nauczyciele natomiast nauczyli się, że nie zawsze

muszą kierować pracą uczniów, nie zawsze muszą przygotowywać dla nich

materiały do pracy. Teraz już wiemy, że dzieci działając samodzielnie, wię-

cej i chętniej się uczą. Mamy zamiar kontynuować pracę metodą projektu.

Z pewnością wrócimy do projektów „Magiczny pojazd” oraz „Wybieramy sa-

morząd uczniowski”.

118

Szkoła Podstawowa w Nowym KobrzyńcuAdres:.Nowy.Kobrzyniec.1,.87-515.Rogowo

Gmina:.Rogowo

Organ prowadzący:.Gmina.Rogowo

www.spnowykobrzyniec.freehost.pl

Dyrektorka.szkoły./Liderka.SZP:.Barbara.Trzcińska

Nauczycielki – członkinie SZP:.Arleta.Krauze-Malanowska,.

Iwona.Makowska,.Aurela.Sobocińska,.Jolanta.Świeżawska

Szkoła kieruje się przesłaniem „Cieszcie się ze szkoły, smakujcie wiedzę i roz-

koszujcie się nią”. Atutem placówki jest jej ciekawe położenie: zieleń drzew

i krzewów, duży teren rekreacyjno-sportowy z boiskami do piłki nożnej i siat-

kowej, plac zabaw – wszystko to daje dzieciom swobodę i radość. Do zabawy

i nauki zachęcają przytulne i kolorowe klasy z tablicami interaktywnymi. Wśród

nich pracownia komputerowa ze stałym dostępem do Internetu. Naszą szkołę

wyróżnia bogata oferta zajęć dodatkowych, indywidualne podejście do ucznia,

dobre relacje z rodzicami i bezpieczne warunki nauki. Pracujemy metodą pro-

jektów edukacyjnych i wdrażamy ocenianie kształtujące (OK). Jesteśmy jedy-

ną szkołą w powiecie rypińskim, która realizuje Projekt „Z Małej Szkoły w Wiel-

ki Świat” (ZMSwWŚ).

Społeczność uczniowska aktywnie uczestnicząca w Projekcie ZMSwWŚ stała

się bardziej otwarta, komunikatywna i odpowiedzialna za powierzone zadanie.

Uczniowie nabyli umiejętność pracy w grupie, samooceny, planowania dzia-

łań i ich prezentacji. Nauczyciele poszerzyli wiedzę i nabyli nowe umiejętności

w zakresie aktywizujących metod nauczania. Z uwagą słuchają uczniów i roz-

mawiają z nimi, przez co stwarzają większą swobodę w podejmowaniu dzia-

łań przez uczniów, którzy stali się bardziej świadomymi uczestnikami proce-

su oceniania i kształcenia. Dzięki projektowi zacieśniły się relacje między szko-

łą, samorządem i lokalnymi instytucjami. Największym sukcesem był udział

uczniów w działaniach na rzecz szkoły i środowiska, np. zorganizowanie festy-

nu rodzinnego, ukwiecenie terenu wokół szkoły, współpraca z samorządem

lokalnym i pozyskiwanie sponsorów. Będziemy nadal pracować metodą pro-

jektu, mamy zamiar zachęcić do pracy pozostałych nauczycieli. Projekty edu-

kacyjne, które najmocniej zapadły w pamięć uczniów i nauczycieli: „Dzień za-

baw ze świata”, „Skarby naszej wsi”, „Nasze Małe Centrum Nauki Kopernik”,

„Szyjemy mundurki ekologiczne na miarę”, „Magiczny pojazd”, „Skarby zioło-

wej apteczki” i „Jakie tajemnice kryje gleba”.

119

Kujawsko-pomorskie

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Olszewce im. Józefa BlechaczaAdres:.Olszewka.22-23,.89-100.Nakło.nad.Notecią

Gmina:.Nakło.nad.Notecią

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.na.Rzecz.Rozwoju.Olszewki.i.Lubaszcza

www.olszewka.cna.org.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Bernadeta.Tadych-Manuszewska

Nauczycielki – członkinie SZP:.Małgorzata.Kornacka,.Wioletta.Łakomska,.

Elżbieta.Mirosławska,.Wioletta.Sobczak

Do NSP Olszewka uczęszcza obecnie 117 uczniów w klasach I–VI (przystępując

do projektu, mieliśmy 109 uczniów). Od 2008 roku szkołę prowadzi Stowarzy-

szenie na Rzecz Rozwoju Olszewki i Lubaszcza. Zajęcia odbywają się w 2 budyn-

kach połączonych boiskiem, na którym znajduje się ceglasty kort tenisowy. Każ-

dy uczeń ma w sezonie 1 godzinę zajęć gry w tenisa. Starsze klasy mają również

lekcje na basenie. Uczniowie po południu uczestniczą w różnych ciekawych za-

jęciach, np. rękodzieło, dodatkowy język angielski, warsztaty taneczne, szkółka

golfa, szkółka piłki nożnej. Co roku angażujemy się w organizację powiatowe-

go festiwalu języka angielskiego i międzydekanalnego dwudniowego festiwa-

lu religijnego (z noclegiem na terenie szkoły). Od kilku lat naszą szkołę rozsła-

wia w okolicy regionalny dziecięcy zespół pieśni i tańca „Chabry”, występujący

w pięknie haftowanych na niebiesko strojach krajeńskich.

Trzy lata w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) otworzyły

uczniów na problemy społeczne; dzieci lepiej poznały świat, nauczyły się go

odkrywać. Chętnie pracują metodą projektu, którą mamy zamiar nadal wyko-

rzystywać w trakcie zajęć. Uczniowie polubili poniedziałki jako dzień projekto-

wy, cieszyli się uczestnictwem w Letniej Szkole Odkrywców (letnie półkolonie

ze studentami), walczyli o miejsca w Letnich Obozach Naukowych, które do-

starczyły uczestnikom wielu bogatych wrażeń. Dzieci poczuły, że nasza mała,

wiejska szkoła jest cząstką dużego świata, do którego należymy. W życie szko-

ły bardziej zaangażowali się również rodzice. Projekty wzbudziły wiele pozytyw-

nych emocji u uczniów. Bardzo spodobały im się zadania dotyczące projektów

rozwijających kompetencje społeczne i obywatelskie – w klasach I–III: „Portrety”,

„Dziecięca gmina” i „Nocka w szkole”; w klasach IV–VI: „Magiczny pojazd”, „Ma-

kieta naszej wspólnoty”. Z projektów rozwijających kompetencje matematycz-

no-przyrodnicze w klasach I–III: „O czym szumią drzewa?”, „W kole gry”, „Nasze

Małe Centrum Nauki Kopernik”; w klasach IV–VI: „Nie pozwolimy, by zasypały

nas odpady”, „Woda na wagę złota” i „Zielone etykietki”. W szkole pozostały cie-

kawe pomoce dydaktyczne, sprzęt i książki, które będą służyć jeszcze wiele lat.

120

Zespół Szkół w PokrzydowieAdres:.87-312.Pokrzydowo,.Pokrzydowo.23

Gmina:.Zbiczno

Organ prowadzący:.Gmina.Zbiczno.woj..kujawsko-pomorskie

www.pokrzydowo.edupage.org

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Barbara.Kopańska

Nauczycielki – członkinie SZP:.Barbara.Kopańska,.Ewa.Ostrowska,.

Arleta.Raszkowska,.Małgorzata.Wagner

Szkoła Podstawowa wchodzi w skład Zespołu Szkół w Pokrzydowie, położo-

na jest w pobliżu granic Brodnickiego Parku Krajobrazowego. Oprócz funkcji

edukacyjnych pełni także funkcję kulturalną i integrującą środowisko lokalne.

Placówka współpracuje z lokalnymi stowarzyszeniami, których celem jest in-

tegracja ludności i praca na rzecz ochrony terenu i poprawy życia miejscowej

ludności. Szkoła jako społeczność (i jej poszczególni członkowie, czyli ucznio-

wie, nauczyciele) potrafi pracować metodą projektu, w której uczniowie inte-

grują środowisko i angażują się w różne działania na rzecz regionu.

Po ukończeniu działań projektowych zamierzamy kontynuować pracę tą me-

todą, zwłaszcza w czasie zajęć pozalekcyjnych, np. w pracy z uczniem zdol-

nym. Nauczyciele nierealizujący zadań projektowych zostali poinformowani

o efektach uzyskanych po realizacji modułów Projektu „Z małej Szkoły w Wiel-

ki Świat” (ZMSwWŚ). Szkoła Podstawowa w Pokrzydowie zgłosiła swój udział

w certyfikacji Małych Szkół Promujących Ruch Naukowy.

121

Kujawsko-pomorskie

Szkoła Podstawowa w RachcinieAdres:.Rachcin.8a,.87-617.Bobrowniki

Gmina:.Bobrowniki

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Rozwoju.Sołectwa.Rachcin

http://szkolarachcin.pl.tl

Dyrektorki szkoły:.Katarzyna.Woźniak,.Regina.Łojek

Liderka SZP:.Katarzyna.Woźniak

Nauczyciele – członkowie SZP: Dorota.Gójska,.Jarosław.Górecki,.

Iwona.Wilczewska,.Katarzyna.Woźniak

Szkoła Podstawowa w Rachcinie to niewielka szkoła położona wśród ziele-

ni okolicznych pól i lasów. Od 5 lat prowadzona jest przez Stowarzyszenie

Rozwoju Sołectwa Rachcin. Wszyscy się tu doskonale znają, a nauka upły-

wa w spokojnej i kameralnej atmosferze. Naszą mocną stroną jest działalność

artystyczna. Uczniowie chętnie przygotowują przedstawienia, tańce i mon-

taże słowno-muzyczne. Szkołę wyróżnia indywidualne i przyjazne podejście

do problemów dzieci oraz dobra współpraca nauczycieli z uczniami, rodzica-

mi i lokalną społecznością. Staramy się, aby pobyt w naszej szkole kojarzył się

wszystkim z życzliwością i przyjemnością, a chwile w niej spędzone wszyscy

miło wspominali.

Rozpoczynając projekt „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ), obawiali-

śmy się, czy będziemy w stanie zaangażować wszystkich uczniów, nauczycie-

li i rodziców do aktywnego uczestnictwa przez cały okres jego trwania. Jed-

nak projekt okazał się sukcesem, z czego jesteśmy bardzo dumni. Ciekawa te-

matyka i różnorodność podejmowanych zadań sprawiły, że uczniowie chęt-

nie i aktywnie uczestniczyli w projekcie. Dowiedzieli się wiele o sobie i szko-

le, a także o miejscowości, w której mieszkają. Otrzymane pomoce dydaktycz-

ne również uatrakcyjniały zajęcia. Pobudziło to do działania nawet te dzieci,

które do tej pory nie wykazywały się aktywnością. Uczniowie dobrze współ-

pracowali ze sobą i nawzajem sobie pomagali. Udowodnili, że potrafią praco-

wać w grupie zróżnicowanej wiekowo. Zmieniły się nie tylko dzieci, zmienili-

śmy się także my, nauczyciele. Początkowo trudno było nam wejść w rolę do-

radcy, który tylko czuwa nad przebiegiem zadań, udziela wskazówek i moty-

wuje do pracy, a uczniom przekazuje odpowiedzialność za działania. Uświa-

domiliśmy sobie, że nie można wszystkiego ściśle określić, a rezultat projek-

tu może być inny niż oczekiwany. Wiele projektów i towarzyszące im imprezy

były prawdziwym świętem szkoły. Warto wspomnieć niezapomniany rajd ro-

werowy, przedstawienie „O niewdzięcznych drzewach”, zbiórkę i sprzedaż ziół

czy Święto Latawca, które nie tylko integrowały dzieci, lecz także wzmacnia-

ły relacje z rodzicami i budowały lepszy kontakt ze społecznością lokalną. Były

okazją do zaprezentowania dorobku i osiągnięć naszych uczniów. Podsumo-

wując 3 lata uczestnictwa w Projekcie ZMSwWŚ, utwierdzamy się w przeko-

naniu, że należy kontynuować pracę nowo poznaną metodą. A wspomnienia

z realizacji tego projektu na długo pozostaną w naszej pamięci.

122

Szkoła Podstawowa im. Wojska Polskiego w RusinowieAdres: Rusinowo 23, 88-153 Kruszwica

Gmina: Kruszwica

Organ prowadzący: Gmina Kruszwica

www.sprusinowo.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Anna Wiśniewska

Nauczycielki – członkinie SZP: Ilona Konieczyńska, Romana Orzechowska,

Grażyna Paczkowska, Katarzyna Przybylska, Barbara Siewkowska

Nasza placówka od wielu lat jest SZKOŁĄ AKTYWNĄ W PROMOCJI ZDRO-

WIA. Uczniowie poszerzają wiedzę na temat zdrowego życia i tworzenia zdro-

wego środowiska. Podejmują działania poprawiające samopoczucie, propa-

gują ideę walki ze stresem, hałasem czy zanieczyszczeniami. Ze swoją działal-

nością wychodzą poza szkołę; współpracują z najbliższym Domem Pomocy

Społecznej. Dodatkowo szkoła realizuje programy profilaktyczne. Bardzo ak-

tywnie włącza się w liczne akcje charytatywne; stara się na przykład wspoma-

gać uczniów z rodzin ubogich, pozyskując środki z Banku Dziecięcych Uśmie-

chów czy Fundacji Maciuś. Szkoła jest ośrodkiem kultury we wsi. Tu spotykają

się mieszkańcy na imprezach środowiskowych, piknikach, przy okazji różnych

świąt. Chętnie odwiedzają szkołę w ramach „Tygodnia z Internetem”. Podej-

mowane przez szkołę działania dostrzegane są przez uczniów, rodziców, lo-

kalny samorząd, partnerów szkoły. Przedstawiciele lokalnego środowiska zna-

ją osiągnięcia szkoły i jej uczniów. W czasie częstych wizyt władze oświatowe

i samorządowe podkreślają dojrzałą postawę obywatelską uczniów, przedsię-

biorczość oraz poziom umiejętności interpersonalnych i językowych.

Przystąpienie do Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) umożli-

wiło nam pracę metodą projektu. Stopniowo uczniowie samodzielnie przej-

mowali współodpowiedzialność za to, co robią. Doskonalili umiejętność pla-

nowania swojej pracy, poszukiwania wiadomości w różnych źródłach wiedzy.

Praca w projekcie powodowała zmianę postaw uczniów. Początkowo przy

dużej motywacji nauczyciela i tylko w grupie projektowej uczniowie podej-

mowali próby prezentacji swoich osiągnięć. Z czasem coraz chętniej zabierali

głos, nie tylko przy małej publiczności, lecz także na forum szkoły. Wiara w sie-

bie spowodowała, że coraz chętniej i nawet z własnej inicjatywy występują

przed publicznością szkolną i społecznością lokalną. Stali się bardziej samo-

dzielni, odpowiedzialni za swoją naukę oraz zaangażowani w proces uczenia

się. Zmieniła się również rola nauczyciela. Stał się on inspiratorem, koordyna-

torem i konsultantem. W miarę realizacji poszczególnych projektów wzrosło

zaangażowanie rodziców w pracę szkoły. Nie tylko służyli pomocą, lecz tak-

że stali się częstymi gośćmi w czasie prezentacji efektów. Po przeprowadzeniu

przez zespół projektowy szkoleniowej rady pedagogicznej dotyczącej ocenia-

nia kształtującego (OK) i pracy metodą projektu pozostali nauczyciele wyrazili

chęć pracy metodą projektu na zajęciach pozalekcyjnych.

123

Kujawsko-pomorskie

Publiczna Szkoła Podstawowa im. Ziemi Krajeńskiej w SamsiecznieAdres:.Samsieczno.34a,.86-014.Sicienko

Gmina:.Sicienko

Organ prowadzący:.Gmina.Sicienko

www.spsamsieczno.edupage.org

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Teresa.Szmelter-Woźniak

Nauczycielki – członkinie SZP:.Anna.Baran,.Małgorzata.Szarafinska,.

Katarzyna.Szczepaniak-Możdżeń,.Teresa.Szmelter-Woźniak,.

Weronika.Świątkowska

Samsieczno jest położone nad jeziorem, na pograniczu Krajeńskiego Par-

ku Krajobrazowego. Uczą się tu dzieci z 8 miejscowości. Placówkę wyróż-

nia kultywowanie tradycji krajeńskich. Szkoła służy społeczności lokalnej; jest

siedzibą Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krajeńskiej oraz świetlicy wiejskiej

„Zapiecek”, odbywają się tu imprezy środowiskowe, np. „Krajeńska Herbatka

w Dniu Babci i Dziadka”. Prężnie działa tu także 34. Drużyna Harcerska „Wę-

drowne Ptaki” im. Włodzimierza Puchalskiego. W szkole wdrożono kilkana-

ście programów innowacyjnych. W 2003 roku szkoła uzyskała certyfikat Ku-

jawsko-Pomorskiego Lidera Integracji, a w 2007 roku tytuł „Szkoły z Trady-

cją”.

W efekcie realizacji Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) sam-

sieczynianie zaczęli widzieć w uczniach szkoły badaczy, historyków, naukow-

ców. Uczniowie chętnie przeprowadzali wywiady i ankiety z mieszkańcami,

co wpłynęło na wizerunek szkoły, ale i ukształtowało w dzieciach szacunek

i kulturę wypowiedzi. Nasi uczniowie rozumieją już, że łatwiej pracować w gru-

pie, dzięki temu efekt jest wyjątkowy. W pamięci uczniów pozostaną: makie-

ta naszej wspólnoty, magiczny pojazd z kołotrampkami, pokaz ekologicznych

mundurków, debaty i prezentacje, nocka w szkole. Wiele radości sprawił na-

kręcony w naszej szkole film pt. „Dlaczego latawiec lata?” o rozwijaniu kompe-

tencji matematyczno-przyrodniczych. Cenną praktyką są doświadczenia i eks-

perymenty; wyzwoliły one w uczniach badawcze podejście do problemu, cie-

kawość świata, skłoniły do wyciągania wniosków. Tradycją stanie się Festiwal

Nauki. W szkole widoczne są efekty pracy uczniów: samodzielnie wykonane

gry dydaktyczne, mapy, makiety, zdjęcia, plakaty, wywiady, giełdy, ziołowe ap-

teczki, muzeum geologiczne, interesujące wystawy, samodzielnie wykonane

instrumenty…

Będziemy nadal pracować metodą projektu, ponieważ jest to wartościowa for-

ma pracy z dziećmi – mimo że pracują pod okiem nauczyciela, mają możliwość

„wychodzenia z ławek”, wychodzenia poza mury szkoły w poszukiwaniu informa-

cji, zajęcia wyzwalają ich kreatywność. Uczniowie bardzo chętnie i z dużą swobo-

dą prezentują efekty swojej pracy. Wiedzę i umiejętności zdobyte podczas zajęć

projektowych wykorzystują na lekcjach. Zmienili się też nauczyciele – częściej ko-

rzystają ze sprzętu multimedialnego, wymieniają się doświadczeniami, spostrze-

żeniami. Rodzice zaskoczyli nas swoją otwartością i zrozumieniem dla podejmo-

wanych działań. Wspierali nas w pracy, byli bardzo zadowoleni, że ich dzieci biorą

udział w tego typu działaniach. Wsparciem służyły władze Gminy Sicienko – do-

wóz uczniów, wycieczka po Urzędzie Gminy, udział w prezentacjach.

124

Szkoła Podstawowa w ŚwiętemAdres:.Święte.1,.87-702.Koneck

Gmina:.Koneck

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Kulturalno-Oświatowe.na.Rzecz.

Rozwoju.Wsi.Święte.i.Okolic

www.spswiete.edu.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Aldona.Jóźwiak

Nauczycielki – członkinie SZP:.Aldona.Jóźwiak,.Katarzyna.Lewandowska,.

Aneta.Organiściak,.Renata.Ryszewska

Szkołę Podstawową w Świętem od 12 lat prowadzi Stowarzyszenie Kulturalno-

Oświatowe na rzecz Rozwoju Wsi Święte i Okolic. W roku szkolnym 2012/2013

uczy się tu 46 uczniów i 9 przedszkolaków. Najbardziej jesteśmy dumni z tego,

że rodzice niezmiennie obdarzają nas zaufaniem, powierzając nam edukację

swoich dzieci. Od roku szkolnego 2012/2013 rozpoczyna działalność „małe”

Gimnazjum w Świętem.

Trzy lata realizacji Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) pozwo-

liły naszym uczniom zmagać się ze światłem, wiatrem, powietrzem, prądem,

wodą. W dziecięcej pamięci pozostaną wspólne działania, zbieranie zasobów

najbliższego środowiska, odpowiedzialność za pracę grupy. Na stałe do trady-

cji szkoły weszła „Nocka w szkole” i wybory władz samorządu uczniowskie-

go. Dla uczniów ważne są wspólnie podejmowane decyzje w sprawach szkol-

nych, rozmowy o demokracji i obywatelstwie. Dzieci z własnej inicjatywy pi-

szą petycje w sprawie przedstawienia teatralnego, krótszych przerw, boiska

czy lampy we wsi. Sami przyznają, że do kapsuły czasu zabraliby: swoich na-

uczycieli, więzi międzyklasowe, które powstały w grupach różnowiekowych

i hałas przy pracy grupy projektowej. My, nauczyciele, jesteśmy dumni z na-

szych uczniów i z troską myślimy o pracy metodą projektu w przyszłym roku

szkolnym.

125

Kujawsko-pomorskie

Niepubliczna Szkoła Podstawowa im. Powstańców Wielkopolskich w TrzeciewnicyAdres:.Trzeciewnica,.ul..Powstańców.Wielkopolskich.25,.

89-100.Nakło.nad.Notecią

Gmina:.Nakło.nad.Notecią

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.na.Rzecz.Rozwoju.Wsi.Trzeciewnica.

i.Suchary

Dyrektor szkoły Lider SZP: Katarzyna.Mikołajczak

Nauczyciele – członkowie SZP: Mirosława.Kierczyńska,.

Jolanta.Maciejewska,.Katarzyna.Mikołajczak,.Izabela.Stefańska-Król

Nasza szkoła prowadzona jest przez stowarzyszenie od 2008 roku, obecnie

uczy się w niej 64 uczniów klas I–VI oraz 24 dzieci z oddziału i punktu przed-

szkolnego. Dzięki ścisłej współpracy z organem prowadzącym systematycz-

nie pozyskujemy środki, by uatrakcyjnić ofertę edukacyjną i polepszyć warun-

ki pracy uczniów. Na uwagę zasługuje fakt wspierania naszych działań przez

lokalne władze – począwszy od Rad Sołeckich Trzeciewnicy i Suchar, przez

Burmistrza Miasta i Gminy Nakło nad Notecią, skończywszy na Staroście Na-

kielskim.

Realizacja Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) to okres 3 lat

wytężonej pracy, która przyniosła wymierne efekty. Nasza szkoła wzbogaci-

ła się o wiele pomocy dydaktycznych i sprzęt audiowizualny. Ponad wszyst-

ko jednak cenimy sobie umiejętności, jakie nabyli nasi uczniowie i nauczyciele.

Współpraca, pomoc i wsparcie w grupach różnowiekowych, obiektywna sa-

moocena dokonywana według wcześniej ustalonych kryteriów, konsekwent-

ne dążenie do celu, aktywizowanie tych najbardziej opornych – to efekty pra-

cy metoda projektu.

Zamierzamy kontynuować ten rodzaj aktywności, gdyż podoba się nam i spo-

łeczności lokalnej. Jej członkowie wielokrotnie włączali się do działań, doce-

niali wysiłek dzieci i wspierali je. Nasz największy sukces to umiejętność cie-

szenia się z małych sukcesów, których w drodze realizacji projektu było wiele.

szkoły w województwie lubuskim

Nowe.Kurowo

Podmokle.Małe

Przyczyna.Górna

Bolemin

Bukowiec

Żabice

Templewo

Nowe.Czaple

Bukowina..Bobrzańska

Smogóry

Wicina

Bożnów

Golin

Pamięcin

128

Szkoła Podstawowa w BoleminieAdres:.Bolemin.102,.66-446.Deszczno

Gmina:.Deszczno

Organ prowadzący:.Gmina.Deszczno

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Agnieszka.Stanisławska

Nauczycielki – członkinie SZP:.Małgorzata.Horodecka,.Urszula.Jaśkiel,.

Irena.Krawczyk,.Katarzyna.Niezborała,.Ewa.Siwczak

Naszą szkołę wyróżnia spośród innych to, że jest bardzo kolorowa, nie ma chy-

ba drugiej tak kolorowej szkoły w województwie. Nie jest to co prawda nasza

zasługa, tylko władz gminy, ale dzięki temu Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki

Świat” (ZMSwWŚ) rozwijał się w wymarzonych warunkach. Goście, którzy przy-

chodzili do nas na zajęcia projektowe, zapamiętywali i temat spotkania, i oto-

czenie. Jako jedyna szkoła w gminie posiadamy także piękny plac zabaw dla

dzieci, korzystają z niego nie tylko nasi uczniowie.

Nieliczne grono nauczycieli i uczniów sprzyja budowaniu ciepłej, serdecznej

atmosfery. Wszyscy znamy się z imienia, nie ma nierozpoznawalnych twarzy.

Uczniowie mają duże zaufanie do nas, nauczycieli, możemy porozmawiać

o wszystkim, zapewniamy dzieciom poczucie bezpieczeństwa. Udało nam się

rozwinąć w uczniach dużą empatię, dlatego chętnie angażują się w rożne ak-

cje społeczne.

Projekt ZMSwWŚ stworzył uczniom niepowtarzalną okazję wspólnej pra-

cy w różnych grupach wiekowych. Zadania, które realizowali, były nietypo-

we i otworzyły przed nimi nowe pola zainteresowań, rozwinęły umiejętno-

ści społeczno-obywatelskie i matematyczno-przyrodnicze. Nasi uczniowie le-

piej znają teraz gminę, jej władze, mieszkańców, pogłębiły się więzi sąsiedzkie.

Możliwość spotkania z wójtem, radnymi, sołtysami pozwoliła poznać ich pra-

cę, a także bolączki i radości mieszkańców. Dużą satysfakcję sprawiła możli-

wość wpływania na decyzje władz gminy, uświadomienie sobie, że „mój głos

jest ważny”. Najbardziej zapadły nam w pamięć: spotkanie z wójtem w Urzę-

dzie Gminy, uczestnictwo w posiedzeniu Rady Gminy, spotkania z sołtysami

i Radą Sołecką (tym bardziej że rodzice niektórych uczniów są jej członkami),

poszukiwania skarbów naszej wsi i kosztowanie pysznych regionalnych po-

traw. Wszystkie te działania integrowały środowisko, a metoda projektu przy-

nosiła oczekiwane efekty. Na pewno cały projekt był niecodziennym doświad-

czeniem i nauką poprzez zabawę i odkrywanie. Jesteśmy bardzo zadowoleni

z tego, że braliśmy w nim udział. Będziemy kontynuować wiele z tych działań.

129

Lubuskie

Zespół Szkolno-Przedszkolny w BożnowieAdres:.Bożnów.69,.68-100.Żagań

Gmina:.Żagań

Organ prowadzący:.Gmina.Żagań

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Małgorzata.Gogol

Nauczycielki – członkinie SZP:.Małgorzata.Gogol,.Marzanna.Kazimierska,.

Joanna.Skarupska,.Wioletta.Skowrońska,.Małgorzata.Szuszkiewicz

Zespół Szkolno-Przedszkolny w Bożnowie jest małą, wiejską placówką, do któ-

rej uczęszczają dzieci od lat 3 (młodsza grupa przedszkolna) do lat 9 (III kla-

sa). Dzięki temu w naszej szkole panuje miła, rodzinna atmosfera. Wszyscy się

znają i pomagają sobie nawzajem. W apelach, uroczystościach i prezentacjach

uczestniczą wszystkie dzieci wraz z rodzicami. Wśród innych małych szkół wy-

różniamy się realizacją ciekawych projektów współfinansowanych przez UE

(np. od września 2013 roku będziemy współpracować z Bractwem Rycerskim

Ziem Nadodrzańskich przy realizacji nowego projektu).

Dzięki realizacji Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) ucznio-

wie chętniej pracują w grupach zróżnicowanych wiekowo, interesują się swo-

im środowiskiem i tym, co się w nim dzieje. Największym sukcesem jest dla

nas duża aktywność dzieci i ich rodziców przy realizacji projektów oraz rozwi-

nięcie umiejętności autoprezentacji i nabranie pewności siebie przez uczniów.

Nastąpiło poszerzenie wiedzy o otaczającym świecie metodami badawczy-

mi, według zasady Poznaj – Zbuduj – Zapamiętaj. Wykorzystano nowoczesne

technologie jako wzmocnienie motywacji do poznawania otoczenia. Ucznio-

wie nauczyli się czerpać wiedzę z najbliższego otoczenia. Metoda projektów

i stosowanie ocenienia kształtującego (OK) na dobre zagościły na zajęciach

szkolnych i pozalekcyjnych, z pewnością będą kontynuowane. Projekt edu-

kacyjny, który szczególnie mocno zapadł nam w pamięć, to „Nocka w szko-

le”, ponieważ był kontynuacją naszych „Śpiworków” (od kilku lat organizujemy

je w maju). Jak zwykle spaniu w szkole towarzyszyły zabawy, gry, wspólne po-

siłki i śmiech aż do rana. Następnego dnia dzieci snuły już plany i umawiały się

na „nockę” w kolejnym roku. W naszej pamięci na długo pozostanie zaangażo-

wanie dzieci do aktywnego i świadomego uczestnictwa w życiu lokalnej spo-

łeczności, np. w projektach „Szkolne reguły – nasze znaki”, „Potrawy regional-

ne” oraz „Skarby naszej wsi”.

130

Szkoła Podstawowa w BukowcuAdres:.Bukowiec.61,.66-300.Bukowiec

Gmina:.Międzyrzecz

Organ prowadzący:.Gmina.Międzyrzecz

Dyrektorka.szkoły/Liderka.SZP:.Dorota.Guzenda-Miłota

Nauczycielki – członkinie SZP:.Dorota.Guzenda-Miłota,.Joanna.Szuman,.

Joanna.Wodarska,.Mirosława.Zając

Naszą szkołę wyróżnia otwartość, serdeczność wobec dzieci oraz wychowa-

nie przyjazne podopiecznym. Jesteśmy dumni z tego, że szkoła, w której pra-

cujemy, jest bezpieczna i pomocna uczniom. Traktujemy naszych wychowan-

ków po przyjacielsku, poważnie i ze zrozumieniem. Chętnie tu przebywamy

– uczymy się i bawimy, nawet po zajęciach obowiązkowych i po południu.

Nasza placówka tętni życiem przez cały dzień. Od kilku lat pracujemy, korzy-

stając z nowoczesnego sprzętu. Pomimo wielu typowych problemów lokalo-

wych i organizacyjnych, charakterystycznych dla małej szkoły, znacząco po-

prawiły się nam warunki pracy, wyposażenie sal dydaktycznych i baza sporto-

wo-rekreacyjna.

Czas udziału w Projekcie „Z Malej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) to czas du-

żych zmian w naszej szkole. My, nauczyciele, nauczyliśmy się częściej wyko-

rzystywać w bieżącej pracy metody aktywizujące, realizować swoje założenia

metodą projektu. Zmieniliśmy podejście do oceniania pod wpływem szkoleń

projektowych na temat oceniania kształtującego (OK). Rozmawiamy z ucznia-

mi jak z równorzędnymi partnerami, a dzieci nauczyły się, że razem można

więcej, chociaż oznacza to pracę w zespołach różnorodnych pod względem

wieku i nabytych umiejętności. Jesteśmy przygotowani na to, żeby w przy-

szłości część zajęć prowadzić metodą projektu. Realizacja Projektu ZMSwWŚ

wpłynęła pozytywnie na nasze relacje z lokalną społecznością. Szkoła, organi-

zator różnych lokalnych imprez, jest teraz naprawdę otwarta na akcje i działa-

nia społecznościowe. Przyzwyczailiśmy się, że jesteśmy w nich ważnym part-

nerem i cieszymy się z tego. Naszym największym sukcesem jest nawiązanie

ścisłego kontaktu z Burmistrzem i Radą Miejską w Międzyrzeczu, wypromowa-

nie szkoły jako ośrodka kulturalnego życia na wsi oraz pozyskanie w wyniku

projektu „My i nasi reprezentanci – partnerstwo w każdej sprawie” wymiernych

korzyści w postaci obietnicy otrzymania roślin ozdobnych, stojaków na rowe-

ry i remontu przystanku PKS. Szczególnie mocno zapadły nam w pamięć spo-

tkania z ważnymi gości i jednocześnie naszymi absolwentami: radnymi gmi-

ny, sołtysem Bukowca i Wyszanowa, historykiem (autorem książek i prac na-

ukowych o naszej okolicy) oraz inżynierem energetykiem, wyjaśniającym dzie-

ciom tajemnice elektryczności.

131

Lubuskie

Niepubliczna Szkoła Podstawowa „MAŁA SZKOŁA” w Bukowinie BobrzańskiejAdres:.Bukowina.Bobrzańska.45,.68-100.Żagań

Gmina:.Żagań

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Oświatowe.„MAŁA.SZKOŁA”.

w.Bukowinie.Bobrzańskiej

www.malaszkola.cba.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Halina.Dobrakowska

Nauczycielki – członkinie SZP:.Halina.Dobrakowska,.Elżbieta.Jaros,.

Elżbieta.Maciejewska,.Teresa.Szczypior,.Małgorzata.Urbaniak

Niepubliczna Szkoła Podstawowa „Mała Szkoła” w Bukowinie Bobrzań-

skiej powstała w 2008 roku - w miejsce zlikwidowanej szkoły publicznej.

Inicjatorami powstania placówki byli rodzice, sympatycy i lokalna społecz-

ność, którzy wchodzą w skład organu prowadzącego szkołę. Budynek szko-

ły pięknieje, systematycznie wzbogacamy bazę dydaktyczną i sale lekcyjne.

Dzieci i młodzież znajdują się pod opieką wykwalifikowanej i doświadczo-

nej kadry, a nauka przebiega pod postacią interesujących, eksperymental-

nych zajęć. Jesteśmy dumni, że szkoła i przedszkole stale się rozwijają, dzię-

ki czemu dzieci ze wsi Bukowina Bobrzańska i okolic osiągają dobre wyniki

w sprawdzianach wewnętrznych i zewnętrznych. Reprezentując szkołę, da-

rzą nas swoim zaufaniem. W naszej szkole dzieci mają możliwość obcowa-

nia ze zwierzętami domowymi i opiekowania się nimi. Wyróżnia nas dobra

i systematyczna organizacja pracy, rodzinna atmosfera, kreatywna i bardzo

dobra kadra wychowawców, stosująca najnowsze i skuteczne metody pracy,

we współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym. Zdecydowanej popra-

wie uległy kontakty z Urzędem Gminy.

Po 3 latach pracy metodą projektów i z zastosowaniem oceniania kształtu-

jącego (OK) jesteśmy już ekspertami w tej dziedzinie, oswoiłyśmy się z no-

wymi metodami dzięki szkoleniom i pracy praktycznej. Realizujemy projekty

według gotowych scenariuszy, ale też same je tworzymy. Nauczyłyśmy się

ze sobą współpracować, wymieniamy się doświadczeniami, pomagamy so-

bie wzajemnie. Uczniowie są odważniejsi, znają swoje prawa, zadają trudne

i ważne pytania. To bardzo cieszy, bo widzimy, jak rozwinęły się nasze dzieci,

planując działania, konsultując się wzajemnie i rzetelnie oceniając. Wszyst-

kie projekty matematyczno-przyrodnicze bardzo dobrze uzupełniały wiedzę

i umiejętności uczniów, a dzięki projektom społeczno-obywatelskim pozna-

liśmy historię wsi, mieszkańców, odwiedziliśmy niektóre domy i gospodar-

stwa, zadając interesujące pytania, poznając rodziny wielopokoleniowe oraz

przyrodę i architekturę okolicy; skarby, których dotychczas nie dostrzegali-

śmy. Będziemy kontynuować pracę metodą projektu i ocenianie kształtują-

ce (OK) w codziennej pracy, ponieważ przekonaliśmy się, jak wiele doświad-

czeń zdobyliśmy przez 3 lata. Praca na wsi jest inna i trudna, wymaga od nas

przełamywania stereotypów i przyzwyczajeń, a my naprawdę chcemy wyjść

„z małej wsi w wielki świat”.

132

Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Reja w GolinieAdres:.Golin.1,.68-320.Jasień

Gmina:.Jasień

Organ prowadzący:.Gmina.Jasień

www.szkolagolin.wordpress.com

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Anna.Szewczyk

Nauczycielki – członkinie SZP:.Maria.Dynowska,.Ewa.Łukasiewicz-Ucholc,.

Lucyna.Pisarska,.Marlena.Sławińska

Szkoła Podstawowa w Golinie bazuje na ponad 60-letnim doświadczeniu edu-

kacyjnym. Stanowi główny ośrodek kulturowy 8 okolicznych wsi. Położona jest

w bardzo atrakcyjnym i przyjaznym otoczeniu, na skraju miejscowości, wśród

łąk, sadów, pól i lasów. Sprzyja to wszechstronnemu rozwojowi oraz kształto-

waniu proekologicznych i prozdrowotnych postaw uczniów. Szkoła prężnie się

rozwija i wzbogaca swoje zaplecze. Posiadamy nowoczesną pracownię kom-

puterową ze stałym dostępem do Internetu. Uczestniczymy w projektach unij-

nych, dzięki czemu pozyskaliśmy laptopy, rzutnik, wiele innych pomocy dydak-

tycznych oraz cenne doświadczenie. Staramy się prowadzić zajęcia ciekawy-

mi metodami aktywizującymi, np. Metodą Dobrego Startu Marty Bogdanowicz.

Prężnie współpracujemy m.in. z M-GOK w Jasieniu, Parafialnym Zespołem Ca-

ritas, Nadleśnictwem w Lubsku. Pozyskujemy sponsorów lokalnych i zagranicz-

nych. Również dzięki temu uzupełniamy bazę pomocy edukacyjnych. Bardzo

małe środowisko sprzyja wzajemnym kontaktom i rodzinnej atmosferze. Budu-

ją ją również corocznie organizowane imprezy, takie jak wigilia szkolna, majów-

ka (festyn rodzinny), rajdy rowerowe, ogniska i wycieczki.

Od 2010 oku uczestniczymy w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”

(ZMSwWŚ). Przystąpiliśmy do niego pełni zapału, chęci i wiary we wszech-

stronny rozwój zarówno uczniów, jak i nauczycieli. Pragnęliśmy ściślej współ-

pracować ze społecznością lokalną. Nie zawiedliśmy się. Po 3 latach sumien-

nej pracy możemy pochwalić się wieloma korzystnymi zmianami. Inaczej wy-

glądają relacje uczniów podczas wykonywania zadań grupowych, rozumieją

i zauważają oni konieczność współpracy. Dzieci wiedzą, że mają wpływ na to,

co dzieje się wokół nich. Na zajęciach projektowych objawiały się kolejne ta-

lenty: od malarskich, poprzez pisarskie, sportowe, twórcze, aż po przywód-

cze, które są tak ważne we współczesnym świecie. Uczniowie zaczęli dostrze-

gać mocne i słabe strony – swoje oraz kolegów, potrafią dokonać samooce-

ny oraz oceny koleżeńskiej. Są bardziej odpowiedzialni za przydzielone im za-

dania. Chętniej i śmielej zadają pytania, cechuje ich większa pewność siebie.

Projekt ZMSwWŚ miał też wpływ na rodziców i nauczycieli. Nauczyliśmy się,

jak pomagać dzieciom, a nie wyręczać je. Wiemy już, że warto szukać nowych

dróg i innowacyjnych rozwiązań. Wpływa to pozytywnie na nasz rozwój i inte-

grację. Rodzice chętniej współdziałają ze szkołą, widząc nasze zaangażowa-

nie. Po ukończeniu Projektu ZMSwWŚ planujemy wykorzystywać dalej meto-

dę projektu i jej elementy na lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych. Uważamy ją

za bardzo przydatną, ciekawą, atrakcyjną dla uczniów i przynoszącą wiele ko-

rzyści placówce.

133

Lubuskie

Szkoła Podstawowa w Nowych CzaplachAdres:.ul..Wolności.6a,.68-210.Nowe.Czaple

Gmina:.Trzebiel

Organ prowadzący:.Gmina.Trzebiel

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Wioletta.Konieczna

Nauczycielki – członkinie SZP:.Iwona.Ciołek,.Wioletta.Konieczna,.

Danuta.Przedańska,.Eugenia.Zarzyńska

Nasza szkoła znajduje się w malowniczej wsi przygranicznej. Wyróżnia nas

przede wszystkim to, że już od wielu lat realizujemy projekty edukacyjne, które

pozwalają naszym uczniom uwierzyć w swoje możliwości, przełamywać róż-

ne bariery i śmielej patrzeć w przyszłość. Szkoła jest jasna, kolorowa i weso-

ła. Panuje w niej miła i przyjazna atmosfera. Uczniowie są dla nas najważniej-

si, a działania wysoko wykształconej kadry są ukierunkowane na ich wszech-

stronny rozwój i bezpieczeństwo. Szkoła liczy 76 uczniów, zatrudnia 13 na-

uczycieli oraz 6 pracowników administracyjnych i obsługujących.

Dzięki pracy wieloma projektami edukacyjnymi, m.in. „Z Małej Szkoły w Wielki

Świat” (ZMSwWŚ) udało nam się sprawić, że szkoła jest postrzegana w środowisku

lokalnym jako instytucja, przyjazna i życzliwa uczniom i rodzicom. Uczymy wza-

jemnego szacunku, zaufania i akceptacji siebie i innych. Naszym największym suk-

cesem jest to, że stworzyliśmy bezpieczne miejsce, w którym panują jasne regu-

ły, ustalone i przestrzegane przez wszystkich. Każdy może się realizować, odkry-

wać swoje talenty. Realizacja Projektu ZMSwWŚ pozwoliła nam bliżej poznać śro-

dowisko lokalne, a przede wszystkim poszerzyć współpracę z rodzicami, naszy-

mi partnerami w wychowaniu dzieci. Uczniowie potrafią wspaniale współpraco-

wać w grupie, są dociekliwi, kreatywni i odpowiedzialni za powierzone im zada-

nia. Świetnie posługują się sprzętem w celu zdobycia informacji. Nauczyciele wy-

korzystują projekty przy realizacji innych tematów. Od przyszłego roku ocenia-

nie kształtujące (OK) będą stosować wszyscy nauczyciele. Najciekawszymi pro-

jektami okazały się: „Nocka w szkole”, „Nasi reprezentanci”, „Urządzenia dawnej

i dziś”, „Pracownia krawiecka”, „Skarby ziołowej apteczki”, „Woda na wagę złota”,

„Jak wpływać na gminę” i „Makieta naszej wspólnoty”. Praca metodą projektów

bardzo nam się podoba i będziemy ją nadal realizować.

134

Szkoła Podstawowa w Nowym KurowieAdres:.Nowe.Kurowo.37,.66-540.Stare.Kurowo

Gmina:.Stare.Kurowo

Organ prowadzący:.Gmina.Stare.Kurowo

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Jolanta.Dobosz

Nauczycielki – członkinie SZP:.Małgorzata.Antoniszyn,.

Agnieszka.Chmielewska-Majdańska,.Jolanta.Dobosz,.Małgorzata.Najder,.

Małgorzata.Pęcherzewska

Szkoła w Nowym Kurowie istnieje od 1945 roku. Jest jedną z 2 szkół podsta-

wowych znajdujących się w gminie Stare Kurowo. Pracując w szkole w małym

środowisku wiejskim, znamy jego realia, a jednocześnie – potrzeby i oczekiwa-

nia naszych uczniów. Szybko reagujemy na ich problemy, wspólnie cieszymy

się z sukcesów. Uczniowie są bardzo ufni w stosunku do nauczycieli. Staramy

się podejmować w szkole działania wykraczające poza schematyczną pracę

z uczniem, co umożliwia rozwijanie talentów i osobowości.

Po realizacji trzyletniego Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ)

można zauważyć duże zmiany (oczywiście na lepsze) dotyczące pracy w gru-

pie. Uczniowie kiedyś najchętniej dzieliliby się na grupy w obrębie własnej kla-

sy, a teraz rozumieją konieczność poznawania możliwości innych dzieci, wie-

dzą, że każdy ma jakieś pomysły i w jakiejś dziedzinie może im pomóc, już nie

starają się dominować, nie odtrącają młodszych dzieci, mniej zdolnych, a na-

wet chętnie sprawują nad nimi opiekę, np. uczeń ze starszej klasy w trakcie

realizacji zadania brał pod swoje skrzydła młodszego kolegę lub koleżankę

i wspólnie pracowali nad projektem, wymieniając się doświadczeniami i spo-

strzeżeniami. Praca nad realizacją projektów bardzo zbliżyła uczniów całej

szkoły, nie ma już podziałów na lepszych, gorszych, mądrzejszych; dzieci zro-

zumiały, że każdy może coś dać od siebie. Stały się odpowiedzialnymi oby-

watelami swojej „małej ojczyzny”. Mają już też świadomość, że praca każdego

z nich wpływa na efekt pracy całej grupy, rzetelniej więc wywiązują się z za-

dań, sprawia im to coraz większą przyjemność. Świetnie funkcjonuje samo-

ocena po wykonywanych zadaniach, uczniowie są bardziej otwarci i krytyczni

w stosunku do siebie, jak i pozostałych dzieci. Uważamy, że Projekt ZMSwWŚ

zakończył się w naszej szkole sukcesem. Jednak nie poprzestaniemy na tych

działaniach. Już od września planujemy kolejny start w wielki świat…

135

Lubuskie

Niepubliczna Szkoła Podstawowa z Oddziałami Przedszkolnymi w Pamięcinie ze Szkołą Filialną w ŻabicachAdres:.Pamięcin.29,.69-113.Górzyca

Gmina:.Górzyca

Organ prowadzący:.Fundacja.Kształcenia.Kreatywnego

www.szkola.fkk.edu.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Alicja.Kucharczyk

Nauczycielki – członkinie SZP:.Alicja.Kierska,.Alicja.Kucharczyk,.

Magdalena.Kowaleczko,.Ewa.Pilecka,.Ilona.Szymanowska

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Pamięcinie jest najmłodszą placówką

w Gminie Górzyca, powstała w 2011 roku jako jednostka organizacyjna Funda-

cji Kształcenia Kreatywnego, która jest jej organem prowadzącym. W jej skład

wchodzi Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Pamięcinie oraz Szkoła Filial-

na w Żabicach. W charakterystycznym budynku z czerwonej cegły, w którym

uczy się 43 uczniów, mieści się również Niepubliczne Przedszkole Kajtuś. Bli-

skie sąsiedztwo zaowocowało ścisłą współpracą; przedszkolaki oraz ucznio-

wie uczestniczą we wspólnych uroczystościach, zabawach i akcjach, co wpły-

wa pozytywnie na proces uspołeczniania dzieci. Uczniowie mają możliwość

rozwijania swoich zainteresowań i uzdolnień dzięki bogatej ofercie zajęć po-

zalekcyjnych oraz doskonałemu wyposażeniu w pomoce dydaktyczne i sprzęt

ICT. Współpraca z Fundacją Zielonej Doliny Odry i Warty, z Nadleśnictwem

Ośno Lubuskie oraz bliskie sąsiedztwo Rezerwatu Roślinności Kserotermicz-

nej i Parku Krajobrazowego Ujście Warty pozwala na kształtowanie postaw

szacunku wobec przyrody i wzmacnia potrzebę jej ochrony. Praca metodą

projektu i stosowanie zasad oceniania kształtującego (OK) wpływa na pod-

niesienie motywacji do pracy, uczy odpowiedzialności za siebie oraz innych.

Zaczynaliśmy, mając o projektach wiedzę zaledwie teoretyczną. Uczyliśmy tra-

dycyjnymi, sprawdzonymi metodami, zajęcia w klasach łączonych traktowali-

śmy jako zło konieczne. Trzy lata pracy metodami projektu nauczyły nas, że to,

co traktowaliśmy jako porażkę, może stać się naszym mocnym punktem. Prze-

konaliśmy się, że grupy różnowiekowe stymulują rozwój dzieci, funkcjonowanie

w nich sprzyja wzajemnemu uczeniu się. Poznaliśmy i stosujemy w praktyce OK.

Dzięki niemu nasi uczniowie wiedzą, czego i w jakim celu się uczą, informacja

zwrotna kierunkuje ich działania, a samoocena i ocena koleżeńska zwiększa po-

czucie odpowiedzialności za zdobywaną przez nich wiedzę i umiejętności. Pro-

jekt ZMSwWŚ uświadomił dzieciom, że mają niebagatelny wpływ na otaczają-

cy je świat. Ich krytyczne spojrzenie na otoczenie zyskało duże uznanie radnych

gminnych. Dialog obywatelski na stałe wpisał się w naszą szkolną rzeczywistość.

Cieszy nas również wzrost zaangażowania rodziców w życie szkoły. Zdecydo-

wanie będziemy kontynuować pracę metodą projektów.

136

Zespół Edukacyjny w Podmoklach MałychAdres:.Podmokle.Małe.30,.66-110.Babimost

Gmina:.Babimost

Organ prowadzący:.Gmina.Babimost

www.szkolapodmokle.babimost.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Elżbieta.Ryczek

Nauczycielki – członkinie SZP:.Weronika.Kandulska,.Bożena.Mruk,.

Małgorzata.Radna,.Elżbieta.Ryczek,.Halina.Świtała

Zespół Edukacyjny w Podmoklach Małych jest placówką edukacyjną, w któ-

rej skład wchodzi przedszkole, szkoła podstawowa i centrum kształcenia dla

mieszkańców. Jest szkołą kultywującą tradycje lokalne poprzez realizację in-

nowacji pedagogicznych o tematyce regionalnej. Funkcjonuje tu Izba Pamię-

ci, w której zgromadzono wiele ciekawych dokumentów, drobny sprzęt go-

spodarstwa domowego. Przy szkole znajduje się również jedyny w okolicy

Skansen Maszyn i Urządzeń Rolniczych, odwiedzany przez wielu turystów.

Od 2003 roku placówka zrealizowała ponad 40 projektów – zarówno ze środ-

ków krajowych, jak i unijnych - na kwotę ponad 1 mln złotych. Były to projek-

ty dla społeczności lokalnej, dla dzieci, rodziców i nauczycieli. Dzięki projek-

tom uczniowie naszej szkoły osiągają dobre wyniki nauczania, rozwijają swo-

je zainteresowania, uczą się języków obcych, poznają swój kraj poprzez udział

w różnych wyjazdach edukacyjnych. Nauczyciele natomiast rozwijają warsz-

tat pracy, szkolą się, przez co pracują nowoczesnymi, innowacyjnymi meto-

dami. Dzięki realizacji projektów szkoła i przedszkole są doskonale wyposażo-

ne w nowoczesne pomoce dydaktyczne, sprzęt multimedialny (w każdej kla-

sie jest tablica interaktywna z podłączonym do niej komputerem, projektorem

i bezprzewodowym Internetem), co pomaga naszym uczniom odnosić sukce-

sy, a szkoła dostaje coraz więcej wyróżnień i certyfikatów.

Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) jest naszym ulubionym pro-

jektem, ponieważ zmienił uczniów, nauczycieli, rodziców i społeczność lo-

kalną. Staliśmy się rodziną, nauczyliśmy się pracować metodą projektu, wdra-

żamy elementy oceniania kształtującego (OK). W ciągu 3 lat realizacji projek-

tów najbardziej utkwiły nam w pamięci te, z którymi wyszliśmy do władz gmi-

ny, społeczności lokalnej: „Nasi reprezentanci”, „Jak wpływać na gminę?”, „Jak

organizują się mieszkańcy?”, „Dzieci są ważne i mają swoje prawa”. Dzięki re-

alizacji projektów zostaliśmy zauważeni w środowisku lokalnym, jako jedna z 7

szkół w Polsce otrzymaliśmy także Certyfikat Małej Szkoły Promującej Ruch

Naukowy. Zrealizowaliśmy wiele ciekawych przedsięwzięć, a w tym roku przy-

stąpiliśmy do Certyfikacji II stopnia. Udział w Projekcie ZMSwWŚ dał nam i na-

szym uczniom wiele radosnych chwil. W przyszłości zamierzamy dalej praco-

wać metodą projektu, którą już wdrożyliśmy do naszego przedszkola.

137

Lubuskie

Szkoła Podstawowa Stowarzyszenia na Rzecz Ekorozwoju Wsi „NASZE DZIECI” w Przyczynie GórnejAdres:.Przyczyna.Górna.22,.67-400.Wschowa

Gmina:.Wschowa

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.na.Rzecz.Ekorozwoju.Wsi.

„NASZE.DZIECI”

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Maria.Dominiak

Nauczycielki – członkinie SZP:.Katarzyna.Burkiewicz,.Maria.Dominiak,.

Wioletta.Fuczek,.Alicja.Pecold-Pawliczak,.Agata.Prałat,.Regina.Siemaszko,.

Marta.Sobczak

Szkoła prowadzona jest przez stowarzyszenie, którego członkowie bardzo

wspierają nas i starają się, aby placówka funkcjonowała jak najlepiej – z korzy-

ścią dla uczących się w niej dzieci. Jest to wiejska szkoła, leżąca tuż za „tabli-

cą” Wschowy. Wyróżnia się tym, że jest mała, kameralna, przyjazna, wszyscy

bardzo dobrze się tu znamy i pomagamy sobie wzajemnie.

W czasie 3 lat pracy w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ)

zmieniliśmy się zarówno my, nauczyciele, jak i uczniowie. Nie jesteśmy już tyl-

ko źródłem wiedzy, ale staliśmy się bardziej moderatorami procesu uczenia.

Nauczyliśmy się dbać o proces dydaktyczny tak, aby dać możliwość rozwo-

ju każdemu dziecku. Staliśmy się bardziej otwarci na kreatywność i samodziel-

ność działań dzieci, wspierając ich swoją wiedzą i praktyką. Uczniowie z kolei

nauczyli się doceniać pracę w grupach: wspólnie dyskutować, planować, dzie-

lić się pracą, być odpowiedzialnym za przydzielone zadanie, zdobywać wiedzę

i wykorzystywać ją w praktyce, oceniać się wzajemnie, a także stosować sa-

moocenę. Wykazują się większą otwartością i kreatywnością. Nauczyli się an-

gażować w swoje działania rodziny i innych mieszkańców. Uczą się, jak mogą

zmienić swoją „małą ojczyznę”, aby była ładniejsza i bardziej przyjazna. Szko-

ła ma zamiar pracować metodą projektu przede wszystkim na zajęciach po-

zalekcyjnych, jak i na wybranych lekcjach. Największym sukcesem było zaan-

gażowanie, odpowiedzialność, pomysłowość, kreatywność uczniów w dopro-

wadzeniu projektów do finału w postaci prezentacji i widowisk. Najbardziej za-

pamiętaliśmy projekty: „Pogoda jest zawsze”, „W jeden dzień dookoła świata”,

„Zielone etykietki”, „Nie pozwolimy, aby zasypały nas odpady”. W trakcie reali-

zacji tych projektów uczniowie bawiąc się, zdobywali dodatkowe wiadomości

i umiejętności, które mogą zastosować w praktyce.

138

Szkoła Podstawowa w SmogórachAdres:.Smogóry.10,.69.-220.Ośno.Lubuskie

Gmina:.Ośno.Lubuskie

Organ prowadzący:.Gmina.Ośno.Lubuskie

www.szkolasmogory.com.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Danuta.Piaskowska

Nauczyciele – członkowie SZP:.Henryk.Grendzisz,.Lidia.Kanarek,.

Agata.Kołyszko,.Elżbieta.Obojska,.Ewa.Offman,.Danuta.Piaskowska

Szkołę Podstawową w Smogórach wyróżnia: uczestnictwo w projektach edu-

kacyjnych, poszukiwanie nowoczesnych i adekwatnych do możliwości uczniów

i szkoły metod i form pracy, dostosowanie metod i form pracy do dokonujące-

go się z roku na rok postępu w technologii komputerowej, duże zaangażowanie

rodziców i środowiska lokalnego w życie szkoły, udział szkoły w życiu poszcze-

gólnych sołectw, bardzo dobra współpraca z władzami gminy, wprowadzenie

elementów oceniania kształtującego (OK) w codziennej pracy.

Udział w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) sprawił, że doko-

nała się zmiana wśród uczniów i nauczycieli. Dzieci stały się bardziej otwarte,

samodzielne i śmiałe. Chętnie podejmują się nowych zadań, sprawnie pracują

w grupach, swobodnie posługują się komputerem, sprawdzają efekty swojej pra-

cy z wcześniej ustalonymi kryteriami. Nauczyciele delegują niektóre swoje upraw-

nienia na uczniów, ucząc ich w ten sposób odpowiedzialności. Częściej stosu-

ją elementy OK. Społeczność lokalna, czyli rodzice, radni, sołtysi, władze gminy

i miejscowi przedsiębiorcy, aktywnie uczestniczyli i wspierali szkołę w realizacji po-

szczególnych projektów. Przed przystąpieniem do Projektu ZMSwWŚ współpraca

ta miała charakter okazjonalny, ograniczała się do wizyt w szkole podczas zebrań,

rozpoczęcia czy zakończenia roku szkolnego. Dziś rodzice pomagają w organizo-

waniu uroczystości, wycieczek, prezentacji, pieką ciasta, przygotowują stroje i de-

koracje. Sołtysi i radni spotykają się z uczniami, wspólnie organizujemy imprezy

dla całej społeczności wsi. Współfinansują z funduszy sołeckich wyjazdy do kina,

teatru, na basen czy lodowisko. Koło Gospodyń Wiejskich przygotowuje posił-

ki podczas Letniej Szkoły Odkrywców i zawsze służy pomocą (panie pieką cia-

sta, zbierają zioła, przygotowują pokazy przyrządzania potraw). W ramach współ-

pracy z miejscowym nadleśnictwem i CZG-12 dzieci dowiedziały się o pracy le-

śników, ochronie przyrody, segregacji i przetwarzaniu surowców wtórnych. Miej-

scowi strażacy organizują pokazy i pomagają w zorganizowaniu różnych imprez

szkolnych. Z pewnością w przyszłości w codziennej pracy wykorzystamy elemen-

ty projektów: „W jeden dzień dookoła świata”, „Jakie tajemnice kryje gleba?”, „Bez-

pieczna szkoła”, „Skarby ziołowej apteczki”, „Nocka w szkole”, „Zabawy ze świata”,

„Jesteśmy u siebie – z wizytą u sąsiadów”, „W kole gry”, „Czym oddychamy – po-

wietrze wokół nas”, „Domek dla przyjaciela”, „Wybieramy przedstawicieli samorzą-

du uczniowskiego”, „Sołectwo nasz samorząd”, „My i nasi reprezentanci – partner-

stwo w każdej sprawie”, „Jak wpływać na gminę?”.

139

Lubuskie

Szkoła Podstawowa w TemplewieAdres:.Templewo.65,.66-350.Bledzew

Gmina:.Bledzew

Organ prowadzący:.Gmina.Bledzew

www.sptemplewo.eu

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Dorota.Fortuniak

Nauczycielki – członkinie SZP:.Anna.Beil,.Wiesława.Grządko,.

Lidia.Jurkowska,.Anna.Kozłowska-Maślikiewicz

Za sukcesy naszej placówki uznajemy: bardzo niską wypadkowość, wysoką

frekwencję uczniów (powyżej 94%), brak problemów typowych dla współcze-

snego świata (palenie, picie alkoholu, zażywanie narkotyków), sukcesy sporto-

we na szczeblu gminy, powiatu, województwa, realizację projektów unijnych,

dobre wyposażenie szkoły, duże zaangażowanie uczniów i nauczycieli w dzia-

łania społeczności lokalnej.

Współpracujemy z samorządem lokalnym. Od 10 lat zajmujemy czołowe

miejsca w corocznych edycjach gminnej zbiórki surowców wtórnych i w akcji

CZG-12 w Długoszynie. W ramach współpracy z Nadleśnictwem w Międzyrze-

czu zbieramy kasztany i żołędzie. Już po raz 20. zorganizowaliśmy i przepro-

wadziliśmy w naszej szkole gminny konkurs ortograficzny. Organizujemy też

międzyszkolne zmagania z mitologią, w tym roku odbyła się XI edycja.

Realizacja projektów wzmocniła pewność siebie uczniów, którzy nauczyli się

publicznej prezentacji, przełamywali tremę i nieśmiałość. Mogli obsługiwać

nowoczesny sprzęt, m.in. dyktafony, kamerę, stację pogodową. Praca w gru-

pie i metodą projektu udoskonaliła umiejętność analizy i właściwej oceny dzia-

łania swojego i kolegów. Szkoła w większym stopniu współpracowała ze śro-

dowiskiem lokalnym. Uczniowie zostali wyposażeni w ważną wiedzę z zakre-

su edukacji obywatelskiej, podnieśli kompetencje matematyczno-przyrodni-

cze, stali się badaczami i obrońcami najbliższego środowiska. Szkoła zamie-

rza kontynuować działania metodą projektu. Spośród zrealizowanych najbar-

dziej spodobały się nam te, które wymagały twórczej pracy manualnej: w kla-

sach I–III: „Rady na odpady”, „Skarby naszej wsi”, „Nasi reprezentanci”, „Domek

dla przyjaciela”; w klasach starszych: „Magiczny pojazd”, „Obywatel Ś w global-

nym świecie”, „Makieta naszej wspólnoty”, „Skarby ziołowej apteki”. Powrócimy

do ich powtórnej realizacji w następnych latach. W roku 2011/2012 zdobyliśmy

Certyfikat Małej Szkoły Promującej Ruch Naukowy.

140

Szkoła Podstawowa im. Aleksandra Fredry w WicinieAdres:.Wicina.15,.68-320.Jasień

Gmina:.Jasień

Organ prowadzący:.Gmina.Jasień

www.spwicina.republika.pl

Dyrektorzy szkoły/Liderzy SZP:.Alicja.Lewandowska,.Sławomir.Muzyka

Nauczycielki – członkinie SZP:.Anna.Bujalska,.Małgorzata.Grześków,.

Mariola.Kołodziejczyk,.Irena.Lesser,.Alicja.Lewandowska

Nasza szkoła jest jedną z 4 w gminie Jasień. Uczęszczają tu dzieci z 6 oko-

licznych miejscowości. Od kilku lat współpracujemy z Fundacją Prołużycką.

Rokrocznie współorganizujemy Festiwal Kultur Dawnych, promujący histo-

rię naszej miejscowości. Walorem historycznym tego miejsca są pozostało-

ści po osadzie łużyckiej. W szkole znajduje się izba muzealna, w której można

obejrzeć eksponaty wydobyte podczas wykopalisk. W ramach festiwalu odby-

wają się warsztaty archeologiczne, pokazy łucznictwa, walki rycerskie.

Trzyletnia realizacja Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) wpro-

wadziła zmiany w szkole i w środowisku lokalnym. Największe dotyczyły po-

staw uczniów. Dzięki projektom społeczno-obywatelskim dzieci zaintere-

sowały się sprawami społecznymi najbliższej okolicy. Potrafią formułować

swoje opinie i przedstawić je na forum szkoły, piszą petycje do władz, po-

dejmują wspólne działania na rzecz klasy i szkoły. W ramach projektów ma-

tematyczno-przyrodniczych dzieci często przyjmowały role badaczy, samo-

dzielnie odkrywających otaczający je świat, przeprowadzały eksperymenty,

projektowały, badały zjawiska przyrodnicze. Uczniowie potrafią pracować

w grupie, zaplanować swoją pracę, pełnić różne funkcje, umiejętnie korzy-

stać z różnych źródeł wiedzy i technologii informacyjnej. Nauczyli się doko-

nywać samooceny, a także oceniać innych. Wyrobili w sobie poczucie od-

powiedzialności za podejmowane działania. Nauczyciele rozwinęli umiejęt-

ność pracy z grupą różnowiekową, pogłębili znajomość metody projektu,

stosowali elementy oceniania kształtującego (OK). Szkoła poszerzyła swoją

bazę dydaktyczną. Poprzez realizację projektów zacieśniła współpracę z or-

ganem prowadzącym, radnymi, sołtysami wsi i rodzicami. Skutkowało to lep-

szym poznaniem potrzeb szkoły, większą otwartością i zrozumieniem spe-

cyfiki pracy szkoły, pomocą w organizacji i przeprowadzaniu uroczystości

szkolnych. W przyszłym roku szkolnym nasza placówka planuje kontynu-

ować pracę metodą projektu, realizując 4 wybrane scenariusze. Rada Peda-

gogiczna podejmie uchwałę o wprowadzeniu do oceniania elementów OK.

Trudno określić największy sukces. Było ich wiele – od zmiany postaw wśród

uczniów i rodziców – do pięknych wytworów pracy dzieci. Jednak zmiana

myślenia, że nieważne, gdzie jesteśmy, ale jacy jesteśmy, jest największą war-

tością pozostałą po Projekcie ZMSwWŚ.

141

Lubuskie

Niepubliczna Szkoła Podstawowa z Oddziałami Przedszkolnymi w Pamięcinie –Szkoła Filialna w ŻabicachAdres:.ul..Kostrzyńska.5,.Pamięcin,.69-113.Żabice

Organ prowadzący:.Fundacja.Kształcenia.Kreatywnego

www.szkola.fkk.edu.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Alicja.Kucharczyk

Nauczyciele – członkowie SZP:.Agnieszka.Chochoł-Waskin,.

Aneta.Ćwiertniak,.Marta.Karaszewska,.Monika.Makara..Zbigniew.Makara

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Żabicach mieści się w centrum wsi.

Jest pierwszą fundacją na terenie gminy. Zapewnia bezpłatne nauczanie

w 6-letnim cyklu kształcenia. Realizuje cykl przygotowania do podjęcia nauki

w szkole – w formie oddziału przedszkolnego „Kajtuś”.

Szkoła posiada budynek parterowy z przylegającym jednopiętrowym. Obok

znajduje się boisko szkolne, plac zabaw dla najmłodszych. W przeciągu 2 lat

zadbaliśmy o remont wszystkich klas, pokoju dyrektora, pokoju nauczycielskie-

go oraz pomieszczeń kuchennych, wyposażyliśmy szkołę w nowoczesne po-

moce dydaktyczne. Pracownia komputerowa posiada 10 stanowisk oraz ta-

blicę interaktywną. W październiku 2013 roku została otwarta sala zabaw dla

dzieci. Szkoła jest instytucją, która jednoczy mieszkańców, nauczycieli, rodzi-

ców, uczniów, przygotowując uroczystości typu: Dzień Babci, Dzień Seniora.

Organizujemy festyn rekreacyjno-rodzinny, w tym roku pod hasłem „Witajcie

w naszej bajce”. Tradycją naszej szkoły, od 12 już lat, stało się przygotowanie

gminnego konkursu przyrodniczo-ekologicznego. W ciągu 2 lat szkoła uczest-

niczyła w projektach unijnych „Dziś dobry start, jutro pewny sukces”, „Indywi-

dualizacja”, „Edukacja Fundamentalna”. Obecnie intensywnie realizujemy dzia-

łania na rzecz uzyskania certyfikatu „Ruch Naukowy”.

Udział uczniów w zajęciach projektowych przyczynił się do wielu pozytyw-

nych zmian, m.in. lepszej współpracy uczniów z nauczycielami. Dzieci potrafią

pracować w grupach różnych wiekowo, bez podziału chłopcy/dziewczynki,

młodsi/starsi. Realizacja podstawy programowej ujętej w projektach wpływa

na rozwój intelektualny uczniów, pogłębia wiedzę i systematyzuje ją. Scena-

riusze zajęć projektowych obejmowały szeroką gamę tematyczną, gdzie każ-

dy uczeń mógł odnaleźć coś, co go szczególnie pasjonowało. Dużym uzna-

niem cieszyły się scenariusze obejmujące wykonanie prac rysunkowych, tech-

nicznych, badawczych. Chętnie uczniowie opracowywali prezentacje multi-

medialne oraz poznawali historię regionu, prezentowali wyniki pracy społecz-

ności lokalnej. Dzięki działaniom związanym z realizacją projektów dzieci po-

znały problemy wsi i strukturę pracy samorządu. Miały możliwość rozmo-

wy z przedstawicielami samorządu oraz uczestniczenia w sesji Rady Gminy.

Działania na rzecz projektu były też niejako promocją szkoły, przyczyniły się

do większego zaangażowania rodziców w edukację swoich dzieci, a dla na-

uczycieli były nowym wyzwaniem.

szkoły w województwie mazowieckim

Kaliska

PlaterówŁysów

LipinyNadbrzeż

Głosków

Ursynów

Gozdawa

Kochanówka

Jedlanka

Maziarze.Stare

Próchenki

Kołoząb

Nowe.Kanigowo

Podgórze

144

Publiczna Szkoła Podstawowa w Zespole Szkół w GłoskowieAdres:.Głosków.29,.08-412.Borowie

Gmina:.Borowie

Organ prowadzący:.Gmina.Borowie

www.zsgloskow.borowie.org

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Jolanta.Maszkiewicz

Nauczycielki – członkinie SZP:.Monika.Baran,.Grażyna.Drewnik,.

Iwona.Maletka,.Agnieszka.Osińska

Jesteśmy placówką publiczną należącą do Zespołu Szkół, którego organem

prowadzącym jest Gmina Borowie. Uczniowie (około 200 dzieci w zespo-

le) mają doskonałe warunki do nauki i pracy: posiadamy dobrze wyposażo-

ne sale, pracownię komputerową, pełnowymiarową salę gimnastyczną, bez-

pieczny plac zabaw oraz kompleks boisk Orlik. Wyróżnia nas zaangażowanie

w pracę z dzieckiem, otwartość na zmianę, samorządność uczniowska, tole-

rancja i wyjątkowa atmosfera, sprzyjająca rozwojowi jednostki i integracji spo-

łeczności lokalnej. Nasze działania są skierowane na dalekosiężny cel: chce-

my wykształcić i wychować dobrego, odważnego i mądrego człowieka, przy-

gotowanego do życia w nieustannie zmieniającej się rzeczywistości, umieją-

cego cieszyć się życiem oraz otwartego na innych ludzi.

Udział w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) był dla nas wy-

jątkową okazją do tego, aby docenić wagę nauki w grupie zróżnicowanej wie-

kowo oraz stać się profesjonalnym przewodnikiem ucznia. Doskonale przygo-

towane scenariusze projektów prowadziły nas, wymagały od nas cierpliwości

i zaufania uczniom. Ten czas dokonał zmiany w uczniach i w nas. Uczniowie

nabrali pewności siebie, stali się bardziej odpowiedzialni, tolerancyjni i samo-

krytyczni. My nauczyliśmy się ufać dziecku, pozwalać mu na błądzenie i do-

świadczanie; nauczyliśmy się nie gonić czasu i nie poganiać dziecka. Poprzez

zaangażowanie rodzin uczniów w prace projektowe, wzmocniliśmy również

integrację ze środowiskiem lokalnym.

Zmiana nastąpiła nie tylko w nas, lecz także w metodyce i formach pracy oraz

w formalnej organizacji pracy szkoły. Wprowadzamy na stałe metodę projek-

tu edukacyjnego podczas zajęć w grupie zróżnicowanej wiekowo (w jednym

dniu projektowym w tygodniu). Postaramy się jak najczęściej stosować oce-

nianie kształtujące (OK), doceniając jego wagę dla rozwoju i samokształce-

nia dziecka. Za największy sukces uważamy zmiany w naszym nastawieniu

do nowych metod pracy i nowego postrzegania naszej roli, która ulega zmia-

nie w zawrotnym tempie. Ta zmiana jest według nas najtrwalsza, bo będzie ge-

nerować następne.

145

Mazowieckie

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w GozdawieAdres:.Gozdawa.6,.27-350.Sienno

Gmina:.Sienno

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Rozwoju.wsi.Gozdawa.i.Okolic

Dyrektorka.szkoły:.Beata.Krygier

Liderki.SZP:.Iwona.Rzęsa,.Justyna.Woźniak

Nauczycielki – członkinie SZP:.Anna.Kaczmarzyk,.Ewelina.Młyńska,.

Agnieszka.Rusiecka,.Iwona.Rzęsa,.Justyna.Woźniak

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Gozdawie jest małą, wiejską szkołą, pro-

wadzoną przez stowarzyszenie. Tym, co wyróżnia naszą placówkę spośród in-

nych, jest jej serdeczna i rodzinna atmosfera, która ma wpływ na pozytywny

wizerunek szkoły w środowisku lokalnym. Na uwagę zasługuje również duże

zaangażowanie społeczności szkolnej, dzięki któremu – mimo wielu trudno-

ści – szkoła istnieje już 9. rok i wciąż się rozwija.

Udział w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) przyczynił się

do wzbogacenia naszej bazy dydaktycznej, ale przede wszystkim bardzo po-

zytywnie wpłynął na społeczność szkolną i środowisko lokalne. Uczniowie

nauczyli się pracować metodą projektów, wykorzystywać wiedzę w praktyce

oraz stosować w swojej pracy technologię informacyjną. Stali się bardziej świa-

domi i odpowiedzialni za proces uczenia, są bardziej otwarci i samodzielni.

Udział w projekcie zacieśnił również relację między społecznością szkolną i lo-

kalną, pozytywnie wpływając na postrzeganie działalności szkoły w środowi-

sku. Projektem, który najbardziej zapadł nam w pamięć, był projekt „W zgodzie

z naturą i tradycją, krajobraz kulturowy mojej okolicy”. Zorganizowane spotka-

nie z seniorami było dla dzieci żywą lekcją historii o naszym regionie. Ucznio-

wie bardzo dużo dowiedzieli się o tragicznej przeszłości naszej miejscowości,

przez co bardziej pokochali swoją małą ojczyznę. W kolejnych latach szkol-

nych mamy zamiar w dalszym ciągu wdrażać metodę projektów w naszej pra-

cy, ponieważ jest to doskonały sposób na efektywne przyswajanie wiedzy, po-

łączone z zabawą.

146

Publiczna Szkoła Podstawowa im. Braci Andrzeja i Józefa Załuskich w JedlanceAdres:.Jedlanka.52,.26-660.Jedlińsk

Gmina:.Jedlińsk

Organ prowadzący:.Gmina.Jedlińsk

www.pspjedlanka.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Beata.Jagielska

Nauczycielki – członkinie SZP:.Beata.Górnicka,.Anna.Paszkiewicz,.

Bożena.Sobstyl,.Agnieszka.Szymańska

Szkoła w Jedlance skupia się na tworzeniu nowego wzorca procesu dydak-

tycznego, opartego na odpowiednio wykorzystanych medialnych środkach

dydaktycznych według zasady „Powiesz – zapomnę, pokażesz – zapamiętam,

przeżyję i doświadczę – zrozumiem”. Wychowujemy uczniów zgodnie z zało-

żeniami edukacji globalnej, obejmującej te drogi nauczania, które ściśle zwią-

zane są ze zmianami społecznymi, lokalnymi i globalnymi, promują zaangażo-

wanie w budowę sprawiedliwego świata. Nasze działania skupiają się na wpro-

wadzaniu dzieci w świat demokratycznego funkcjonowania w społeczeństwie.

Jesteśmy dumni z tego, że dzięki aktywności naszych uczniów zainicjowa-

na została Dziecięca Rada Gminy Jedlińsk. Uczestniczymy w wielu projektach

na rzecz wszechstronnego rozwoju dzieci i społeczności lokalnej. Jesteśmy

aktywną szkołą działającą na rzecz mieszkańców wsi Jedlanka. Nasza placów-

ka jest przystanią, a jej drzwi są zawsze otwarte dla przedstawicieli wszystkich

pokoleń: od trzyletnich maluszków aż po seniorów.

Uczestnictwo w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) okazało

się bardzo cennym doświadczeniem dla całej społeczności szkolnej i pozwo-

liło na wszechstronny rozwój naszych uczniów. Projekty pozwoliły od nowa

zdefiniować nauczanie – zarówno ze strony nauczycieli, jak i uczniów – oraz

doskonaliły umiejętności korzystania z nowoczesnych technologii. Taki rodzaj

aktywności nauczył dzieci dzielenia się pomysłami, planowania swojej pracy,

przejmowania odpowiedzialności za jej efekt, różnorodnego sposobu ocenia-

nia. Nasi uczniowie są w pełni gotowi do kolejnego etapu kształcenia i do-

skonale radzą sobie jako liderzy różnorodnych działań w gimnazjum. Jeste-

śmy dumni z tego, że staliśmy się równorzędnym partnerem dla ogólnopol-

skich organizacji pozarządowych. Z satysfakcją dostrzegamy zainteresowanie

naszą placówką ze strony sąsiednich szkół, władz lokalnych, podmiotów na-

ukowych. Dzięki działaniom projektowym szkoła cieszy się dobrą opinią, dlate-

go w przyszłości nadal chcemy pracować takimi metodami. Wybory do samo-

rządu, współpraca z władzami lokalnymi, nocka w szkole – na stałe wpisały się

do naszego kalendarza działań. Działania matematyczno-przyrodnicze uczy-

niły nas społecznością proekologiczną, a społeczno-obywatelskie pokazały

wartość działań na rzecz swojej społeczności lokalnej. Zmieniliśmy sposób

postrzegania małej, wiejskiej szkoły przez otoczenie. Pokazaliśmy, że z małej

szkoły w wielki świat nie jest tak daleko…

147

Mazowieckie

Katolicka Publiczna Szkoła Podstawowa „Julin” im. Heleny i Ignacego Jana Paderewskich w KaliskachAdres:.Kaliska.50,.07-130.Łochów

Gmina:.Łochów

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Rozwoju.Wsi.„Julin”

www.kpspjulin.szkolnastrona.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Małgorzata.Siuchta

Nauczycielki – członkinie SZP:.Małgorzata.Fabisiak,.Ewa.Krzyżewska,.

Danuta.Ładniak,.Magdalena.Mioduszewska

Nasza szkoła jest małą placówką, położoną w przepięknej okolicy niedaleko

rzeki Liwiec. Od 2008 roku jesteśmy szkołą stowarzyszeniową, a od 2010 roku

– również szkołą katolicką. W naszej placówce panuje niezwykle rodzinna at-

mosfera, a uczniowie wychowywani są w duchu wiary i patriotyzmu.

Trzy lata z Projektami „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) sprawiły, że

dużo się u nas zmieniło. Uczniowie stali się bardziej otwarci, śmiali i pewni sie-

bie. Nauczyciele, którzy pracowali metodą projektów, zaczęli traktować swo-

ich uczniów jak partnerów w działaniu. Wskazują im drogę, wytyczają zada-

nia, a w razie potrzeby – wspierają i pomagają, ale nigdy nie wyręczają. Dzię-

ki projektom szkoła otworzyła się na współpracę ze społecznością lokalną;

dzieci miały okazję do spotkań z radnym, z sołtysami, z burmistrzem. W na-

szej pamięci pozostały projekty, które porwały do działania większą grupę

osób; projekty, z którymi wyszliśmy poza mury naszej szkoły. „Woda na wagę

złota” to pierwszy projekt, który odbił się głośnym echem w naszej miejsco-

wości. Dzieci za pomocą transparentów i haseł zachęcały do oszczędzania

wody, a mieszkańcy naszej wsi zrozumieli, że uczniowie naprawdę mają im

coś do powiedzenia. Długo będziemy pamiętać również projekt „Jak wpływać

na gminę?”, dzięki któremu uczniowie pierwszy raz w życiu mogli wziąć udział

w sesji Rady Gminy. Dzieci były zachwycone tym, że słucha ich tyle ważnych

osób, poczuły się docenione i bardzo długo o tym mówiły. „Domek dla przy-

jaciela” to projekt, który zaktywizował przede wszystkim rodziców. Dzięki nie-

mu powstały piękne domki dla zwierząt.

W naszej szkole w ramach zajęć pozalekcyjnych nadal zamierzamy pracować

metodą projektów. Chcemy, żeby kolejne roczniki naszych uczniów również

mogły doświadczyć działań projektowych.

148

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w KochanówceAdres:.Kochanówka.83,.27-350.Sienno

Gmina:.Sienno

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Rozwoju.Wsi.Kochanówka

Dyrektorzy.szkoły/Liderzy.SZP:.Stanisław.Kwiecień,.Małgorzata.

Karbowniczek

Nauczycielki – członkinie SZP:.Elżbieta.Bednarska,.Małgorzata.Kaczmarzyk..

Danuta.Wiśniewska,.Ewa.Wojtas

Szkoła w Kochanówce powstała zaraz po II wojnie światowej. Na początku

dzieci uczyły się w drewnianym budynku. W roku 1966 nastąpiło otwarcie no-

wej, murowanej szkoły z zieloną salą gimnastyczną. Ze względu na małą licz-

bę dzieci – w 2004 roku szkoła publiczna została rozwiązana. Dzięki staraniom

społeczności wiejskiej i nauczycieli powołano szkołę stowarzyszeniową o na-

zwie Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Kochanówce. Wyróżnia ją serdeczna

i rodzinna atmosfera. Bardzo ważnym elementem w prowadzeniu małej szko-

ły jest ułatwiony kontakt i współpraca z rodzicami.

Nasza szkoła brała udział w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”

(ZMSwWŚ), ponieważ dzięki temu uczniowie mieli możliwość wszechstron-

nego rozwoju. Metoda projektu oraz ocenianie kształtujące (OK) przyczyni-

ły się do integracji uczniów i większego zaangażowania dzieci oraz rodzi-

ców w życie szkoły. Największym sukcesem jest fakt, że nasze dzieci stały

się otwarte na nowe doświadczenia, są tolerancyjne, śmiałe, odważne, mó-

wią, co myślą. Udział w projekcie ZMSwWŚ był dla nas wspaniałym doświad-

czeniem, uczniowie mogli brać udział w zajęciach prowadzonych w ramach

Letniej Szkoły Odkrywców, chętnie wyjeżdżali na Letnie Obozy Naukowe,

z których zawsze wracali zachwyceni, bogatsi o nowe doświadczenia. Dzię-

ki projektowi ożywiła się nasza współpraca ze środowiskiem lokalnym. Miej-

scowa ludność i władze lokalne bywały częstymi gośćmi w naszej szkole.

Organizowaliśmy wystawy, imprezy okolicznościowe, przeprowadzaliśmy

wywiady z wójtem, radnym, sołtysami. Uczniowie gościli w Urzędzie Gminy

Sienno, gdzie aktywnie brali udział w posiedzeniu Rady Gminy. Widzimy duże

zaangażowanie ze strony rodziców, którzy również dostrzegli korzyści płyną-

ce z realizacji projektu. W przyszłości zamierzamy pracować metodą projek-

tu, ponieważ ten typ pracy daje dużo satysfakcji uczniom, a także przekłada

się na lepsze wyniki, np. sprawdzianu po VI klasie.

149

Mazowieckie

Szkoła Podstawowa w KołozębiuAdres:.Kołoząb.31,.09-110.Sochocin

Gmina:.Sochocin

Organ prowadzący:.Gmina.Sochocin

Dyrektorki.szkoły/Liderki.SZP:.Małgorzata.Tomaszek,.Małgorzata.Makowska

Nauczycielki – członkinie SZP:.Katarzyna.Ambroziak,.Monika.Ciosek,.

Monika.Łazarska,.Marta.Meister,.Elżbieta.Przetacka,.Katarzyna.Sawicka,.

Ewa.Szałkowska,.Małgorzata.Tomaszek,.Elżbieta.Ziółek

Szkoła Podstawowa w Kołozębiu położona jest w malowniczej okolicy. Jest

małą placówką, stwarzającą doskonałe warunki nauki, zabawy i rozwoju dzie-

ci. Panuje tu miła, rodzinna atmosfera. Od wielu lat nie odnotowujemy w niej

zjawiska agresji, patologii.

W ciągu 3 lat pracy w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) za-

obserwowaliśmy pozytywne zmiany w uczniach, rodzicach i nauczycielach.

Uczniów cechuje większa umiejętność pracy w grupie: podejmowanie współ-

pracy w grupie, podział ról, przydział obowiązków, planowanie działań i roz-

wiązywania problemów w twórczy sposób. Wykazują się większą otwarto-

ścią, śmiałością, pewnością siebie i chęcią występowania, nie tylko na forum

szkoły. U nauczycieli nastąpiła zmiana postrzegania swojej roli. Nauczyciel

jest przyjacielem, który wspiera, doradza i daje większą samodzielność dzie-

ciom, a w środowisku dostrzega potrzebę pozyskiwania partnerów do dzia-

łań na rzecz szkoły i społeczności lokalnej. Rodzice mają pozytywny stosu-

nek do działań w projekcie, oferują pomoc, biorą udział w uczniowskich pre-

zentacjach. Mają większą odwagę do przedstawiania swoich potrzeb w szkole

i wobec przedstawicieli władz lokalnych. Będziemy kontynuować pracę me-

todą projektu podczas zajęć pozalekcyjnych, włączymy edukację obywatel-

ską do programu wychowawczego szkoły. Nadal będziemy pracować meto-

dą zespołową podczas zajęć lekcyjnych. Istotne znaczenie dla pracy szkoły

i pobudzenia aktywności uczniowskiej miały projekty „Wybory do Samorządu

Uczniowskiego”, „Znaki drogowe – czyli Szkolne Reguły Zachowania”, „Noc-

ka w szkole”, ,,Skarby naszej wsi”, „My i nasi reprezentanci – partnerstwo w każ-

dej sprawie.”

150

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w LipinachAdres:.Lipiny.71,.05-317.Jeruzal

Gmina:.Mrozy

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Rozwoju.Wsi.Lipiny,.Dębowce,.Borki

www.nsplipiny.pl

Dyrektorka.szkoły:.Elżbieta.Kielak

Liderka.SZP:.Hanna.Miller-Wąsowska

Nauczycielki – członkinie SZP:.Jolanta.Sęktas,.Małgorzata.Trojanowska,.

Katarzyna.Wojciechowska,.Iwona.Zielonka

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Lipinach od 10 lat prowadzona jest

przez Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Lipiny, Dębowce, Borki. Skupia dzieci

z kilku okolicznych wsi, zapewniając im ciepłą, domową wręcz atmosferę,

poczucie bezpieczeństwa, nauczanie na wysokim poziomie. Szkoła jest do-

brze wyposażona, choć mieści się w starym budynku. W szkole prowadzo-

ne jest nauczanie włączające. Od 2 lat uczęszczają do niej dzieci niepełno-

sprawne – otoczone opieką specjalistów stały się integralnymi członkami na-

szej szkolnej społeczności.

Zmiany po udziale w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ): Na-

uczyciele – przenoszą na lekcje metody wypracowane w projektach; wpro-

wadzają elementy oceniania kształtującego (OK). Uczniowie – zyskali ogrom-

ną świadomość swojego wpływu na otoczenie, są aktywni, samorządni, bro-

nią swoich praw, potrafią zmobilizować się w obliczu zadań. Szkoła – pomoce

uzyskane w projekcie na stałe zagościły na lekcjach, wzbogacając nasz warsz-

tat pracy i rozwijając umiejętności uczniów. Rodzice – część z nich angażuje

się we wszystkie szkolne działania. Są świadomi potrzeb szkoły, uczniów, czę-

sto sami wychodzą z różnego rodzaju inicjatywą. Pozostali rodzice włączają

się w życie szkoły tylko na prośbę dyrektora czy nauczycieli.

Najbardziej udane projekty to:

• społeczno-obywatelskie w klasach IV–VI: „Magiczny pojazd”, „Gra w samo-

rząd”, „Wybory do samorządu”,

• matematyczno-przyrodnicze w klasach IV–VI: „Wielka wyprawa po skarby

przyrody”, „Woda na wagę złota”,

• społeczno-obywatelskie w klasach I–III: „Portrety”, „Nocka w szkole”,

• matematyczno-przyrodnicze w klasach I–III: „Domek dla przyjaciela”, „W kole

gry”, „Czym oddychamy – powietrze wokół nas”.

Zgromadzone podczas realizacji Projektu ZMSwWŚ umiejętności i doświad-

czenia zostaną wykorzystane w dalszej pracy metodą projektów.

151

Mazowieckie

Szkoła Podstawowa w Zespole Szkół w ŁysowieAdres:.Łysów.89,.08-109.Przesmyki

Gmina.Przesmyki

Organ prowadzący:.Gmina.Przesmyki

http://zslysow.w.interia.pl/

Dyrektor szkoły:.Paweł.Iwaniuk

Liderka SZP:.Elżbieta.Bobryk

Nauczycielki – członkinie SZP:.Katarzyna.Iwaniuk,.Elżbieta.Ługowska,.

Jolanta.Raczyńska,.Bożena.Stefaniuk

Zespół Szkół w Łysowie jest jedną z 2 szkół funkcjonujących na terenie gminy

Przesmyki. W jego skład wchodzą: przedszkole, szkoła podstawowa i gimna-

zjum. Oprócz działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoła jest miejscem

lokalnej integracji, spotkań rodziców i absolwentów; miejscem, gdzie organi-

zowane są cykliczne imprezy kulturalno-sportowe, skierowane do społeczno-

ści lokalnej. Od 2005 roku szkoła uczestniczy w projektach edukacyjnych fi-

nansowanych głównie z Europejskiego Funduszu Społecznego.

Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) dobrze wpisał się w naszą kon-

cepcję otwarcia szkoły i współpracy ze środowiskiem lokalnym. Największym suk-

cesem jest dla nas zmiana, jaka dokonała się w uczniach, ich wzajemna współpra-

ca, poczucie odpowiedzialności za powierzone zadania, umiejętność samooce-

ny. Praca metodą projektu pozwoliła im zdobywać wiedzę w sposób ciekawy, od-

krywczy; pozwoliła rozwijać kluczowe kompetencje. Sukcesem jest rozbudzenie

pasji i zainteresowań, które będą rozwijane przez uczniów po zakończeniu pro-

jektu. Udział w Projekcie ZMSwWŚ stanowił inspirację i motywację do wyznacza-

nia celów edukacyjnych i ich osiągnięcia, co w przyszłości może stanowić solidną

podstawę do podejmowania nauki na wyższych etapach kształcenia.

Dla szkoły jako instytucji oraz dla nauczycieli realizacja projektów edukacyj-

nych była wyzwaniem, dzięki któremu mogli zdobyć wiele cennych doświad-

czeń i pokazać, że mała, wiejska szkoła może być kreatywna i innowacyjna,

może posiadać bogatą i interesującą ofertę zajęć pozalekcyjnych, stać się sil-

nym ośrodkiem życia kulturalno-oświatowego.

152

Publiczna Szkoła Podstawowa Stowarzyszenia Rozwoju Wsi Maziarze Stare i Okolic w Maziarzach StarychAdres:.Maziarze.Stare.24a,.27-100.Iłża

Gmina:.Iłża

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Rozwoju.Wsi.Maziarze.Stare.i.Okolic

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Barbara.Krajewska

Nauczyciele – członkowie SZP:.Iwona.Borkowska,.Dorota.Gregorczyk,.

Barbara.Krajewska,.Dorota.Plata,.Stanisław.Siwiec

Nasza szkoła od 2001 roku prowadzona jest przez Stowarzyszenie Rozwo-

ju Wsi Maziarze Stare i Okolic. Obecnie w szkole uczy się 11 uczniów w kla-

sach I–VI. Szkoła prowadzi oddział przedszkolny z 11 uczniami i przedszko-

le z 1 oddziałem 22-osobowym. Zatrudniamy 8 nauczycieli, w tym 4 pełno-

etatowych. Pracujemy w grupach różnowiekowych i klasach łączonych. Łą-

czymy zajęcia artystyczne i ruchowe. Szkoła pełni rolę integracyjną całego

społeczeństwa. Nasza działalność to wspieranie wielu inicjatyw kulturalnych

i edukacyjnych dzieci, młodzieży i dorosłych. Organizujemy okolicznościo-

we imprezy i festyny oraz szkolenia dla dorosłych. W szkole działa Regional-

ne Centrum Wsparcia dla Stowarzyszeń Rozwoju Wsi. Pomagamy innym za-

kładać szkoły i stowarzyszenia na terenie Mazowsza i okolic. Poprzez działa-

nia projektowe zyskaliśmy uznanie społeczeństwa oraz pozyskaliśmy spon-

sorów na rozbudowę otoczenia szkoły.

Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) miał bardzo duży wpływ

na zaistniałe zmiany w szkole. Nasi uczniowie stali się bardziej otwarci, kre-

atywni i odpowiedzialni; dostrzegli, jak ważna jest współpraca. W czasie re-

alizacji projektu nawiązaliśmy ścisłą współpracę z lokalnymi mediami, nadle-

śnictwem Marcule, samorządem lokalnym, OSP Kotlarka i Państwową Strażą

Pożarną oraz licznymi mieszkańcami wsi. Współpracujemy również z inny-

mi szkołami projektowymi. Wzbogaciliśmy się o nowe pomoce dydaktyczne

i naukowe, które nadal będziemy wykorzystywać w pracy naszej szkoły. Cie-

kawym doświadczeniem były także udziały naszych uczniów w Letniej Szko-

le Odkrywców i Letnim Obozie Naukowym; mogli poznać nowe miejsca,

prowadzić ciekawe doświadczenia i obserwacje, poznać nowych kolegów.

Za największy sukces uważamy integrację całej społeczności i postęp w roz-

woju naszych uczniów oraz zaangażowanie rodziców w prace projektowe.

Podjęliśmy decyzję, że nadal będziemy pracować metodą projektu oraz zre-

alizujemy kolejne projekty zaproponowane w scenariuszach. Projekty, które

zaangażowały nas najbardziej w trakcie realizacji, to „Domek dla przyjaciela”,

„Skarby z domowej apteki”, „Skarby naszej wsi”.

153

Mazowieckie

Szkoła Podstawowa im. Stanisława Mikołajczyka w NadbrzeżuAdres:.Nadbrzeż.4,.05-480.Karczew

Gmina:.Karczew

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Rozwoju.Wsi.Nadbrzeż

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Mirosława.Guba

Nauczycielki – członkinie SZP:.Urszula.Ankiewicz,.Krystyna.Czapnik,.

Mirosława.Guba,.Magdalena.Niewiarowska

Szkoła Podstawowa w Nadbrzeżu od 8 lat prowadzona jest przez Stowarzy-

szenie Rozwoju Wsi Nadbrzeż. To, co wyróżnia naszą szkołę, to wspaniała,

rodzinna, życzliwa atmosfera, którą tworzy cała społeczność szkolna. Jak

w dobrej rodzinie – wszyscy się wspierają i współpracują z sobą. Nauczycie-

le i rodzice wspólnie szukają sposobów, jak pomóc dziecku w nauce, jak za-

pobiegać kompleksom, lękom czy stresowi. Wpływa to w bezpośredni sposób

na wyniki nauczania. Ze sprawdzianu po klasie VI nasi uczniowie od lat zajmu-

ją 1. miejsce w gminie i w powiecie. Osiągnęliśmy to, co nie zdarza się często

w obecnych czasach – uczniowie i rodzice są dumni ze swojej szkoły. Podczas

udziału w konkursach wszystkim zależy, aby dobrze zaprezentować szkołę.

Nasi uczniowie nie jeżdżą na konkursy sami lub z rodzicami, zawsze jest z nimi

pani prezes, wychowawca, często – dyrektor. Czujemy się wspólnotą i wspie-

ramy się w każdej sytuacji.

Udział szkoły w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) był wspania-

łym przeżyciem i przyniósł wszystkim wiele korzyści. Uczniowie mogli lepiej po-

znać nauczycieli – luźna atmosfera zajęć pozalekcyjnych, brak przymusu i stopni

spowodowały, że uczniowie nabrali zaufania, otworzyli się przed kolegami i na-

uczycielami. Każdy mógł znaleźć dla siebie coś, w czym był najlepszy i odno-

sił sukces. To spowodowało wzrost poczucia własnej wartości uczniów. Zdecy-

dowanie zwiększyła się również częstotliwość kontaktów z rodzicami. Ucznio-

wie zadowoleni z zajęć projektowych wiele opowiadali o nich w domach, czym

zainteresowali rodziców i sprowokowali ich do współpracy. Dzięki Projektowi

ZMSwWŚ częstymi gośćmi w szkole są nie tylko rodzice, lecz także lokalne wła-

dze. Daje to satysfakcję uczniom, ale także promuje naszą małą szkołę (zyska-

liśmy rozgłos, a co za tym idzie – nowych uczniów). Największym sukcesem

było to, że podczas zajęć projektowych uczniowie zdobyli dużo nowych wia-

domości i umiejętności. Dowiedzieli się, że nauka może być wspaniałą zabawą

i ogromną przyjemnością. Dzięki temu szkoła zdobyła certyfikat Małej Szkoły

Promującej Ruch Naukowy. Wszystkie osiągnięte sukcesy spowodowały, że na-

dal będziemy w miarę możliwości pracować metodą projektów.

154

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Nowym KanigowieAdres:.Nowe.Kanigowo.17,.09-470.Bodzanów

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.na.Rzecz.Rozwoju.Wsi.Nowe.Kanigowo.

„Nasza.Szkoła”

www.nspnowekanigowo.pl

Dyrektor szkoły/Lider SZP: Dariusz.Grabarczyk

Nauczyciele – członkowie SZP: Krystyna.Banaś,.Czesław.Kubik,.Marlena.

Matusiak,.Anna.Trzeciak

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Nowym Kanigowie została powołana

w 2004 roku z inicjatywy założonego na ten cel stowarzyszenia rodziców

i nauczycieli. Jest to mała szkoła, licząca około 20 uczniów w klasach I–VI.

Przy szkole podstawowej powstało również przedszkole „Słoneczny dworek”,

do którego uczęszcza około 20 dzieci w wieku od 3 do 6 lat.

Nasza placówka usytuowana jest w pięknym, zabytkowym dworku otoczo-

nym parkiem. Pomimo że mamy niewielu uczniów, szkoła tętni życiem. Or-

ganizujemy dużo imprez dla środowiska lokalnego, np. Festiwal Kolęd czy

spotkanie wigilijne z władzami lokalnymi oraz zaprzyjaźnionymi osobami

i placówkami (m.in. z Domem Pomocy Społecznej z Nowego Miszewa).

Podczas spotkania odbywa się licytacja przedmiotów wykonanych przez

dzieci. Z okazji Nowego Roku nasi uczniowie biorą udział w przedstawie-

niu teatralnym przygotowanym dla całego środowiska lokalnego. W czerwcu

organizujemy piknik rodzinny połączony z loterią fantową, występami dzie-

ci oraz zabawy i konkurencje sportowe dla całych rodzin. Środki pozyskiwa-

ne z loterii, licytacji oraz dzięki sponsorom pozwalają współfinansować wy-

cieczki dla dzieci, rajdy rowerowe i piesze.

Udział w Projekcie „Z Malej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) przyczynił się

do rozwinięcia i poszerzenia kompetencji społeczno-obywatelskich oraz ma-

tematyczno-przyrodniczych. Projekt dał nowe możliwości w pracy dydaktycz-

no-wychowawczej nauczycieli, jak również poprawił kontakt ze środowiskiem

lokalnym, pogłębił relacje i współpracę pomiędzy nauczycielami, rodzicami

i uczniami. Poprzez udział w realizacji zadań projektowych uczniowie mie-

li możliwość wykorzystywania wiedzy teoretycznej w praktyce (m.in. w przy-

gotowaniu prezentacji), pogłębili świadomość więzi lokalnej i patriotycznej,

wykorzystywali różnorodne pomoce naukowe zakupione w ramach projektu.

Została wzbogacona baza i warsztat pracy nauczycieli, m.in. wprowadziliśmy

ocenianie kształtujące (OK) w naszej szkole. Nadal będziemy starać się praco-

wać metodą projektu. Większość wprowadzonych zmian w ramach Projektu

ZMSwWŚ będzie kontynuowana po jego zakończeniu.

155

Mazowieckie

Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Zespole Placówek Oświatowych w PlaterowieAdres:.ul..Siedlecka.7,.08-210.Platerów

Gmina:.Platerów

Organ prowadzący:.Urząd.Gminy.w.Platerowie

www.pgplaterow.w.interia.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Maria.Daszko

Nauczycielki – członkinie SZP:.Anna.Chwedoruk,.Dorota.Kolasa,.

Grażyna.Stasiuk,.Alicja.Zienkiewicz-Zielińska

Zespół Placówek Oświatowych w Platerowie już od wielu lat systematycznie

pracuje metodą projektów. Realizowaliśmy projekty matematyczno-przyrodni-

cze, etnograficzne, językowe, artystyczne. Corocznie w naszej szkole odbywa-

ją się plenery malarskie, w których uczestniczą znani artyści z Polski i zagranicy.

Dużą popularnością i zainteresowaniem uczniów cieszą się warsztaty ze znany-

mi artystami. Jesteśmy dumni z tego, że już najmłodsi uczniowie uczestniczą

w wyjazdach na „zielone szkoły”, a starsi – w wymianach międzynarodowych

(Grecja, Rosja, Belgia, Turcja, Anglia, Ukraina). Byliśmy w Górach Świętokrzy-

skich, Kazimierzu Dolnym, Słowińskim Parku Narodowym, Ojcowskim Parku

Narodowym, Krakowie, Gdańsku. Naszą szkołę wyróżnia to, że jesteśmy otwarci

na nowe pomysły i innowacje, nie boimy się wyzwań, często pracujemy meto-

dami aktywizującymi i chętnie podejmujemy działania projektowe.

Po 3 latach pracy w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) zauwa-

żalne są również zmiany w uczniach i nauczycielach. Dzieci potrafią współpra-

cować w grupie, planować działania i rozwiązywać problemy w twórczy spo-

sób. Nabyli umiejętności społeczne, nauczyli się samodzielności i samooceny.

Nauczyciele są bardziej otwarci na ucznia i jego potrzeby. Staramy się napro-

wadzać i ukierunkowywać uczniów, a nie wyposażać w gotową wiedzę. Coraz

częściej stosujemy ocenianie kształtujące (OK) i doskonalimy własny warsz-

tat pracy. Realizacja projektu pozytywnie wpłynęła na relacje ze społeczno-

ścią lokalną. Nie tylko rodzice, lecz także inni mieszkańcy włączali się chętnie

do działań projektowych – aktywnie uczestniczyli w podsumowaniach, przez

co stali się bardziej świadomi naszych działań projektowych, otwarci wobec

szkoły i nauczycieli. W naszej pamięci najbardziej utkwiły projekty, takie jak:

„Nocka w szkole”, „Dzień zabaw ze świata”, „Potrawy regionalne”, „Domek dla

przyjaciela”, „Magiczny pojazd”, „Woda na wagę złota”.

156

Szkoła Podstawowa w PodgórzuAdres:.Podgórze.6,.09-460.Mała.Wieś

Gmina:.Mała.Wieś

Organ prowadzący:.Gmina.Mała.Wieś

www.sppodgorze.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Iwona.Sobótko

Nauczycielki – członkinie SZP:.Agnieszka.Brzoza,.Monika.Górka,.

Beata.Ostrowska,.Iwona.Sobótko

Goście odwiedzający naszą szkołę zwracają uwagę na jej wyjątkowe usytu-

owanie. Naszą dumą są lasy sosnowe, porastające okolice. Korzystamy z ich

zasobów, organizując różnorodne imprezy sportowe. Osiemnaście lat temu

kilkunastu zawodników z terenu gminy po raz pierwszy wzięło udział w zorga-

nizowanym w Podgórzu biegu z okazji Dnia Niepodległości. W miarę upływu

lat impreza cieszyła się coraz większym zainteresowaniem. W ubiegłym roku

w XVIII Jesiennych Biegach Przełajowych wzięło udział około 1000 zawodni-

ków z 4 powiatów. Oprócz tego organizujemy także nie mniej liczne powia-

towe, międzypowiatowe i wojewódzkie biegi sztafetowe. Doceniając nasze

doświadczenie organizacyjne, wojewódzki związek sportowy od 2 lat powie-

rza nam rolę gospodarza Mazowieckich Igrzysk Młodzieży Szkolnej w Sztafe-

towych Biegach Przełajowych. W roku 2013 dostąpiliśmy zaszczytu ceremo-

nii otwarcia.

Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) już w chwili ogłoszenia

chwycił nas za serce. Wiedzieliśmy, że przystępując do jego realizacji, znaj-

dziemy się w gronie szkół łamiących stereotyp wiejskiej, czyli gorszej szkoły.

Nie pomyliliśmy się. Przyglądając się dziś naszej społeczności szkolnej, trud-

no nie zauważyć pozytywnych zmian, jakie w niej zaszły. Efekty podejmo-

wanych od 3 lat działań są widoczne na wielu płaszczyznach. Zarówno na-

uczyciele, jak i uczniowie stali się bardziej otwarci, kreatywni i odważni w wy-

rażaniu własnych opinii. Polubiliśmy pracę metodą projektu, przekonaliśmy

się do zajęć prowadzonych z grupą dzieci zróżnicowanych wiekowo. Doce-

niliśmy zalety oceniania kształtującego OK) i próbujemy je stosować nie tyl-

ko w projekcie, lecz także w pracy wychowawczej. Uczniowie realizując za-

dania projektowe, rozwijali kompetencje kluczowe. Nauczyciele realizatorzy

w trakcie konferencji metodycznych mieli możliwość doskonalenia zawo-

dowego, wymiany doświadczeń, nawiązania nowych znajomości. Sukcesem

realizacji działań projektowych jest zacieśnienie współpracy z lokalnym sa-

morządem. Projekt ZMSwWŚ stał się inspiracją do dalszej pracy: uzyskaliśmy

Certyfikat Małej Szkoły Promującej Ruch Naukowy oraz 2 nagrody w konkur-

sie „Co trzy głowy, to nie jedna” przeprowadzonego w ramach organizacji Ty-

godnia z Internetem. Zamierzamy kontynuować pracę metodą projektu i sto-

sować elementy oceniania kształtującego (OK).

157

Mazowieckie

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w PróchenkachAdres:.Próchenki.90,.08-207.Olszanka

Gmina:.Olszanka

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.na.Rzecz.Rozwoju.Wsi.Próchenki

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Ewa.Wawryniuk

Nauczyciele – członkowie SZP: Krzysztof.Gorgol,.Aleksandra.Siennicka,.

Ewa.Wawryniuk,.Wojciech.Wawryniuk

Nasza mała szkoła prowadzona jest przez stowarzyszenie, istniejemy od 12 lat.

Wyróżniamy się małą liczbą uczniów w klasach i indywidualnym podejściem

do każdego dziecka. W naszej placówce panuje rodzinna atmosfera, szko-

ła jest dla uczniów przyjaznym miejscem, w którym lubią przebywać, chęt-

nie korzystają z dodatkowych zajęć. Pomimo tego, że utrzymanie i prowadze-

nie szkoły wymaga wielkiego trudu i poświęcenia, placówka oferuje uczniom

wiele dodatkowych zajęć, które umożliwiają rozwijanie zainteresowań. Nasza

szkoła jest centrum kulturalno-oświatowym wsi, jedynym miejscem skupiają-

cym społeczność lokalną, dlatego zawsze możemy liczyć na pomoc ze strony

rodziców. Zajęcia projektowe umożliwiły nam odejście od systemu klasowo-

lekcyjnego na rzecz swobodnych działań, często spontanicznych, które dały

uczniom wiele satysfakcji. Dzięki zabawie dzieci zdobyły umiejętności, które

mogą wykorzystywać w dalszej nauce; nauczyły się samodzielności w myśle-

niu i wykonywaniu zadań.

Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) angażował uczniów w aktyw-

ne działanie, a przy tym łączył metody i techniki uczenia, z którymi wcześniej

się nie zetknęli. Uczniom odpowiadała zupełnie inna od tradycyjnej forma nauki

– zamiast podanej, gotowej i usystematyzowanej wiedzy z danego przedmio-

tu sami rozwiązywali problem. Uczyli się na podstawie własnych doświadczeń,

co dało im możliwość rozwoju i radości z pracy. Nasi uczniowie byli bardzo za-

angażowani w działanie, podejmowane zagadnienia fascynowały ich i budziły

ciekawość oraz dawały energię do działania, dlatego wykorzystali inne sposoby

niż poznane na tradycyjnych zajęciach lekcyjnych. Poznali różnorodną tematy-

kę – od przemian zachodzących w środowisku, przez wiedzę o swoim państwie

do osiągnięć nauki i techniki. Nauczyli się samodzielności, podejmowania decy-

zji, potrafią także planować swoje działanie, zgodnie z harmonogramem. Dzia-

łania w projekcie wymagały od uczniów podejmowania różnorodnych aktyw-

ności, niekiedy jeden temat wyzwalał kilka pomysłów i tu niejednokrotnie poja-

wiał się problem: Który sposób wybrać? Z czyjego pomysłu skorzystać? Ucznio-

wie uczyli się wnikliwie analizować informacje, mądrze wybierać, podejmować

właściwe decyzje, co nie było wcale łatwym wyzwaniem.

Przykro nam, że Projekt ZMSwWŚ dobiega końca, przyzwyczailiśmy się już

do jego obecności w naszej szkole. Pocieszamy się myślą, że zostanie w pa-

mięci naszych uczniów na długo, pomoże w dalszej nauce i w przyszłości za-

procentuje sukcesami dzieci, które już dziś rozumieją, że mimo iż pochodzą

z małej miejscowości, świat stoi przed nimi otworem.

158

Publiczna Szkoła Podstawowa im. Batalionów Chłopskich w Zespole Szkół w UrsynowieAdres:.Ursynów.38A,.26-903.Głowaczów

Gmina:.Głowaczów

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Na.Rzecz.Ekorozwoju.Wsi.,,Nasze.Dzieci”

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Marzena.Rusinek

Nauczycielki – członkinie SZP:.Grażyna.Kielich,.Sabina.Kostrzewa-

Makowska,.Aneta.Podsiadła,.Danuta.Wasińska,.Aneta.Zielińska

Szkoła od 13 lat prowadzona jest przez stowarzyszenie, którego członkami są

rodzice i nauczyciele. Jesteśmy jedną z najmniejszych szkół w gminie, oferuje-

my edukację na poziomie przedszkola, szkoły podstawowej i gimnazjum. Pla-

cówka z każdym rokiem rozwija się, podejmuje nowatorskie rozwiązania i me-

tody pracy. Wzrasta liczba uczniów, rodzice sami dowożą dzieci z okolicznych

miejscowości. Dostrzegają pozytywne relacje łączące całą społeczność szkol-

ną, poczucie bezpieczeństwa uczniów i indywidualne podejście do każdego

dziecka.

Trzy lata w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) niewątpliwie

pozytywnie wpłynęły na poprawę wizerunku i promocję naszej szkoły w śro-

dowisku lokalnym. Jesteśmy jedyną szkołą w gminie, która uczestniczy w tak

dużym przedsięwzięciu edukacyjnym, organizuje wypoczynek i ciekawe zaję-

cia w okresie ferii i wakacji. Zauważalny jest wzrost odpowiedzialności, zaanga-

żowania oraz zainteresowania rodziców edukacją swoich dzieci. Bardzo zna-

czące były projekty: „Nasi reprezentanci”, „Woda na wagę złota”, „Jak wpływać

na gminę”, które włączyły nauczycieli, mieszkańców, władze lokalne w działa-

niach na rzecz uczniów naszej szkoły. Po raz pierwszy uczniowie uczestniczyli

w spotkaniach z radnymi, sesjach Rady Gminy. Zapoznali się z pracą samorządu

lokalnego i jako jedyni w historii gminy są stałymi gośćmi w urzędzie. Bardzo in-

teresujący dla uczniów był projekt „Sołectwo nasz samorząd”, w którym poznali

zadania i obowiązki miejscowego sołtysa, przeprowadzili z nim wywiad. Benefi-

cjenci projektu zrozumieli, że praca na rzecz swojego środowiska daje dużo sa-

tysfakcji i poczucia dobrze spełnionego obowiązku obywatelskiego.

Uczniowie, wcześniej przyzwyczajeni do przyjmowania podanej przez nauczy-

cieli wiedzy, przekonali się, że sami mogą ją pogłębiać. Największym wspólnym

sukcesem jest zmiana, która zaszła w uczniach – ich wzajemna integracja i ak-

ceptacja. Bardzo cenne było dla nas zaangażowanie w prace projektowe ucznia

z klasy IV (dziecko z obniżoną sprawnością intelektualną w stopniu umiarkowa-

nym, wcześniej bierne, wyobcowane, zamknięte w sobie). Chłopiec samodziel-

ne wykonał i puszczał latawiec, brał udział w mierzeniu szkoły, czyli wszystkich

zajęciach, które wymagały od niego zdolności technicznych oraz manualnych,

co sprawiało mu widoczną radość i satysfakcję. My, nauczyciele, dostrzegamy

otwartość dzieci biorących udział w projekcie, kreatywność, samodzielność

w przygotowaniu się do zajęć. Uczniowie potrafią trafnie wyciągać wnioski,

wykorzystują swoje mocne strony i podejmują próby doskonalenia własnego

warsztatu pracy. Nie boją się porażek, wiedzą, że zawsze jest możliwość popra-

wy, a niepowodzenia tylko wzmacniają ich charakter. Widząc korzyści z zajęć

projektowych, podjęliśmy uchwałę o dalszej pracy tą metodą i stosowaniu oce-

niania kształtującego (OK) na wybranych zajęciach.

159

Mazowieckie

szkoły w województwie opolskim

Przylesie

Niwnica

Lisięcice

Piotrówka

Kadłub

SuchaBiała.Nyska

Nowy.Świętów

Pilszcz

Górażdże

Raszowa

Lipowa

162

Zespół Szkolno-Przedszkolny w Białej NyskiejAdres: ul..Nyska.11,.48-351.Biała.Nyska

Gmina: Nysa

Organ prowadzący: Gmina.Nysa

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Mariola.Giera

Nauczycielki – członkinie SZP: Mariola.Giera,.Jadwiga.Krakowska-Wiktor,.

Mirosława.Nowak,.Grażyna.Rydz

Szkoła istnieje od 1966 roku. Od początku pełni funkcję placówki oświato-

wej, jak również ośrodka kulturotwórczego, który z roku na rok odgrywa co-

raz większą rolę w społeczności lokalnej. Aktywnie uczestniczymy w różno-

rodnych imprezach środowiskowych – tego typu działania wpływają korzyst-

nie na integrację mieszkańców okolicznych wsi. Z anonimowej szkoły stali-

śmy się wiodącą placówką w dziedzinie sportu oraz działalności artystycznej.

Prace związane z realizacją Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ),

mające na celu przygotowanie uczniów do funkcjonowania w społeczeństwie

wiedzy, rozwinęły u nich kompetencje, takie jak: stawianie hipotez badawczych,

identyfikacja problemów społecznych, korzystanie z różnych źródeł wiedzy,

ich krytyczna analiza, posługiwanie się technologiami informacyjnymi i komu-

nikacyjnymi, opracowywanie efektów badań w formie raportów oraz ich pre-

zentacja (efekty projektów), współpraca w grupie i skuteczne komunikowanie

się w niej, pełnienie różnych ról, podejmowanie decyzji, rozwiązywanie konflik-

tów oraz ocena efektów podejmowanych działań (samoocena, ocena zespo-

łowa). Ponadto realizacja projektów dała dzieciom okazję do kształtowania po-

staw ważnych z punktu widzenia funkcjonowania w społeczeństwie, zwłasz-

cza podejmowania samodzielnych decyzji, brania odpowiedzialności za własną

edukację oraz poczucia odpowiedzialności za sukces zespołu. Dzięki Projektowi

ZMSwWŚ szkoła wywiązała się z zadania, jakim jest oferowanie wysokiej jakości

edukacji, przyczyniła się w ten sposób do zaspokojenia aspiracji edukacyjnych

rodziców, a także rozwoju społeczności lokalnej. Podjęliśmy również starania

o otrzymanie Certyfikacji Małych Szkół Promujących Ruch Naukowy.

163

Opolskie

Stowarzyszeniowa Publiczna Szkoła Podstawowa im. H. Sienkiewicza w GórażdżachAdres: ul..Chorulska.5,.47-316.Górażdże

Gmina: Gogolin

Organ prowadzący: Stowarzyszenie.Rozwoju.Wsi.Górażdże

www.gorazdze.com

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Dorota.Koncewicz

Nauczycielki – członkinie SZP: Ewa.Faszynka,.Jadwiga.Kozioł,.

Anna.Majcherczyk,.Iwona.Suchy,.Beata.Szczepanek

Po podjęciu przez Radę Miejską w Gogolinie uchwały o likwidacji placówki pro-

wadzonej przez gminę, mieszkańcy wsi zawiązali stowarzyszenie, które od 2009

roku prowadzi Stowarzyszeniową Publiczną Szkołę Podstawową. Grono peda-

gogiczne to wykwalifikowana kadra specjalistów, potrafiących rozpoznać indy-

widualne potrzeby każdego dziecka i dostosować do nich wymagania edukacyj-

ne, tak aby każdy uczeń osiągnął optymalny rozwój, zgodny z jego indywidual-

nymi możliwościami. Placówka posiada bardzo dobrą bazę dydaktyczno-opie-

kuńczo-wychowawczą. Wszystkie pracownie wyposażone są w najnowocze-

śniejszy sprzęt, m.in. tablice interaktywne z dostępem do Internetu. Każdy uczeń

w czasie zajęć może korzystać z tabletu, a nowoczesna sala informatyczna za-

pewnia wszystkim dzieciom dostęp do komputera. Zgodnie z oczekiwaniami

rodziców na terenie szkoły działa również świetlica, stołówka oraz nowocze-

sna sala terapeutyczno-zabawowa, w której najmłodsze dzieci mogą uzyskać

wsparcie logopedy i pedagoga. Szkoła posiada salę gimnastyczną i kompleks re-

kreacyjno-sportowy na świeżym powietrzu.

Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) pozwolił udowodnić, że mała,

wiejska szkoła ma szansę stać się elitą w polskim systemie edukacji; dał również

możliwość wprowadzania innowacyjnych metod nauczania i organizacji pra-

cy, wpłynął na rozwój kompetencji kluczowych uczniów. Zajęcia dostosowane

do indywidualnych zainteresowań i zdolności dzieci pozwoliły na pełną integra-

cję uczniów nie tylko w zespołach klasowych, lecz także w całej szkole. Uczy-

ły współpracy w grupie, planowania i wykorzystania zdobytej wiedzy w prakty-

ce. Aktywizacja uczniów w procesie nauki, organizacja własnej pracy, poszu-

kiwanie i selekcjonowanie informacji, posługiwanie się nowoczesnymi tech-

nologiami informacyjnymi, rozwój samodzielności – to główne zalety Projektu

ZMSwWŚ, który pozwolił na poprawę efektów kształcenia i zbliżenie umiejętno-

ści uczniów do potrzeb współczesnego świata. Metody poznane w ramach Pro-

jektu ZMSwWŚ na pewno będziemy stosować również w przyszłości.

164

Zespół Placówek Oświatowych w KadłubieAdres: ul..Powstańców.Śląskich.26,.47-175.Kadłub

Gmina: Strzelce.Opolskie

Organ prowadzący: Gmina.Strzelce.Opolskie

www.zpokadlub.wodip.opole.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Wioletta.Myśliwy

Nauczycielki – członkinie SZP: Karina.Hasterok,.Wioletta.Myśliwy,.

Joanna.Twardawska,.Angela.Szewczyk

Główne kierunki działań naszej szkoły to rozwijanie samorządności, więzi z ro-

dziną i środowiskiem, poczucia tożsamości z „małą ojczyzną” – dzieje się tak

dzięki kultywowaniu tradycji, zwyczajów i gwary śląskiej. Jesteśmy szkołą za-

korzenioną w przeszłości i zwróconą w przyszłość. Mamy świetną bazą dydak-

tyczną z salą gimnastyczną, kompleksem boisk zewnętrznych z urządzeniami

do fitnessu i coraz nowocześniejsze wyposażenie IT. W naszej szkole pracu-

je wykwalifikowana kadra, ciągle podnosząca swoje kwalifikacje. Nauczyciele

angażują się w realizację wielu inicjatyw, a swoją pracę traktują jak pasję. Nie-

zwykła jest też współpraca z rodzicami i środowiskiem – mieszkańcy Kadłuba

to wyjątkowo aktywna społeczność, dlatego szkoła i działające tu organizacje

wzajemnie wspierają się w swoich działaniach.

Pierwsza myśl po 3 latach Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ)?

To niezwykłe, jak każdy ze scenariuszy projektu był interesujący! Szczególnym

zainteresowaniem cieszyły się te, które inspirowały do aktywnego działania.

Udział w Projekcie ZMSwWŚ stał się przyczynkiem integracji międzyklasowej,

zwiększyła się zażyłość między uczniami, dzieci łatwiej nawiązują teraz kon-

takty. Podczas zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych lepiej współpracują w gru-

pach – starsi uczniowie czują się odpowiedzialni za młodszych. Analiza wy-

ników nauczania i wyników sprawdzianu kompetencji pokazuje, że ucznio-

wie bardziej interesują się nauką, są bardziej dociekliwi w zdobywaniu infor-

macji i potrafią dokonywać selekcji zebranych informacji w zakresie więk-

szym niż dotychczas. Chętnie i z sukcesami uczestniczą w konkursach przed-

miotowych i pozaprzedmiotowych, wykazują większe aspiracje, a absolwen-

ci wybierają szkoły gimnazjalne, które w procesie rekrutacji organizują egzami-

ny oraz wymagają wysokich osiągnięć w nauce i udziału w konkursach. Nasi

uczniowie są ciekawi świata. Znacznie zwiększyła się ich świadomość obywa-

telska poprzez wprowadzenie na stałe do działań szkoły zasad demokratyza-

cji życia szkoły i efektywniejszej pracy samorządu szkolnego. Niezwykle waż-

ne stało się wprowadzenie elementów oceniania kształtującego (OK). Szko-

ła nadal zamierza pracować metodą projektu (minimum jeden projekt w se-

mestrze), stosować OK w ocenianiu zachowania i stopniowo wprowadzać go

do oceniania przedmiotowego. Do kalendarza szkolnego na stałe wpisaliśmy

organizację Festiwalu Nauki i Dnia Eksperymentu.

165

Opolskie

Szkoła Podstawowa im. Gustawa Morcinka w Lipowej z Oddziałem PrzedszkolnymAdres: Lipowa.83,.48-303.Nysa

Gmina: Nysa

Organ prowadzący: Stowarzyszenie.„Nasza.Lipowa”

www.zsplipowa.szkolnastrona.pl

Dyrektorki szkoły/Liderki SZP: Janina.Świetlikowska,.Barbara.Derewecka

Nauczycielki – członkinie SZP: Barbara.Derewecka,.Iwona.Kolaszewska,.

Katarzyna.Michalec,.Bernadetta.Pastuch,.Agnieszka.Skowrońska,.

Elżbieta.Swatek,.Mariola.Więckowska

Szkoła prowadzona jest przez Stowarzyszenie „Nasza Lipowa”. Uczniowie nie

tylko zdobywają tu wiedzę i rozwijają swoje zainteresowania, lecz także do-

brze się bawią – lubią szkołę, czują się w niej dobrze, wiedzą, że tu przestrze-

ga się ich praw, a w razie trudności zawsze mogą liczyć na nauczycieli. Szcze-

gólnie cenne w naszej szkole jest zaangażowanie dzieci i nauczycieli w ży-

cie placówki, tj. imprezy szkolne i środowiskowe. Nasza szkoła tętni życiem!

Aktywnie uczestniczymy również w uroczystościach pozaszkolnych; braliśmy

udział w imprezach gminnych, nasze występy artystyczne zawsze przyjmowa-

no z entuzjazmem. Jesteśmy laureatami m.in.: międzyszkolnych konkursów

teatrzyków szkolnych oraz Konkursu Pieśni Patriotycznej. Nasi uczniowie od-

nosili również sukcesy sportowe.

Czas realizacji Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) zbiegł się

z bardzo burzliwym okresem współpracy między gminą a szkołą, mimo to re-

alizacja projektu okazała się sukcesem. Chcemy podkreślić, że jedyną osobą,

która nigdy nie odmówiła pomocy ani spotkania z dziećmi podczas działań

związanych z realizacją Projektu ZMSwWŚ był sołtys wsi Lipowa.

W ramach projektu „Potrawy regionalne” – przy tworzeniu książki kucharskiej

– mamy i babcie układały przepisy na potrawy regionalne, uczestniczyły w ich

przygotowaniu i promowaniu podczas corocznego kiermaszu bożonarodze-

niowego. Przy okazji realizacji projektu „Pracownia krawiecka” 2 mamy poma-

gały nam, służąc fachową poradą i doświadczeniem. Projekty „Nocka w szko-

le”, „Dzień zabaw ze świata”, „W jeden dzień dookoła świata” także mocno za-

padły dzieciom w pamięć.

Udział w Projekcie ZMSwWŚ sprawił, że poznaliśmy inną metodę nauczania

i uczenia się. Wiemy już, że mimo wcześniejszych obaw warto próbować no-

watorskich sposobów kształcenia i wychowywania dzieci. Bardzo szybko do-

strzegliśmy możliwości, jakie daje metoda projektu i na pewno będziemy ją

wykorzystywać w przyszłości na zajęciach, a nawet przy organizacji różnych

akcji szkolnych. Nauczyliśmy się krytycyzmu, modyfikowania, dostosowania

scenariuszy do możliwości i warunków własnych i dzieci, tak aby osiągnąć

optymalny efekt.

166

Zespół Szkół im. Weteranów II Wojny Światowej Szkoła Podstawowa w LisięcicachAdres: ul..Szkolna.5,.48-118.Lisięcice

Gmina: Głubczyce

Organ.prowadzący:.Gmina.Głubczyce

www.zslisiecice.com.pl

Dyrektor szkoły/Lider SZP:.Tadeusz.Wojciechowski

Nauczycielki – członkinie SZP: Małgorzata.Górka,.Marta.Górska-Walaszek,.

Marta.Klimek,.Dorota.Walczak,.Bożena.Wiciak,.Urszula.Wojciechowska

Nasza szkoła to placówka edukacyjna o szczególnym znaczeniu na terenie

wiejskim. Jej pozycja i atrakcyjność to przede wszystkim przemyślana i dopra-

cowana strategia oraz połączone i wykorzystane umiejętności całego zespo-

łu pracowników, dzięki czemu możemy wyznaczać sobie kolejne cele i zakła-

dać działania na najwyższym poziomie. Szkoła stanowi naszą wspólną wizy-

tówkę. Swoją postawą, zaangażowaniem i podejmowaniem coraz to nowych

wyzwań pracujemy nie tylko na sukces naszych wychowanków, uczniów i na-

uczycieli, lecz także na sukces i wizerunek naszej wsi, gminy, naszego woje-

wództwa i kraju.

Trzy lata projektów minęły bardzo szybko, natomiast doświadczenie i zdoby-

ta wiedza z poszczególnych kompetencji kluczowych pozostaną na bardzo

długo. W projektach rozwijających kompetencje matematyczno-przyrodnicze

uczniowie uczyli się m.in. dbać o środowisko: segregować odpady, dbać o za-

soby wody, efektywnie wykorzystywać energię elektryczną. Poznawali kolejne

pojęcia i zasady matematyczne, stosując je w codziennym życiu. Projekty słu-

żące rozwijaniu kompetencji społecznych i obywatelskich dostarczały okazji

do przemyśleń o przyszłości okolicy i całej Ziemi, inspirowały do badania ak-

tywności dorosłych mieszkańców wsi i zaprojektowania własnej organizacji.

Jednak chyba najważniejsze jest to, że uczniowie jednocześnie rozwijali umie-

jętność uczenia się: wyznaczali sobie cele, planowali pracę tak, by je osiągnąć,

ustalali kryteria oceny dobrze wykonanego zadania, współdziałali w grupach

zgodnie z ustalonym podziałem zadań, dokonywali samooceny i oceny kole-

żeńskiej przeprowadzonych działań.

Dla nas, nauczycieli, to również było wyzwanie, ponieważ sami musieliśmy

przybliżyć sobie tę tematykę. Realizacja projektów wpłynęła także na relację

ze społecznością lokalną. Uczniowie poznali ludzi, którzy decydowali o dzia-

łaniach w najbliższym środowisku. Byli z wizytą u burmistrza, poznawali urząd,

aktywnie uczestniczyli w sesji Rady Gminy. Dzięki takim działaniom nawiązy-

wały się życzliwe relacje pomiędzy radnymi a szkołą, a tym samym zostały

przełamane stereotypy o niedostępności ludzi władzy. Potwierdzeniem naszej

aktywności, a zarazem największym naszym sukcesem, było zdobycie Certy-

fikatu Małej Szkoły Promującej Ruch Naukowy. Projekt wprawdzie się skoń-

czył, ale my nie zamierzamy z tego rezygnować. Nadal będziemy prowadzić

zajęcia, wykorzystując metodę projektu, gdyż każdy z nich wniósł do naszego

szkolnego życia coś nowego i pozostawił po sobie ślad.

167

Opolskie

Zespół Szkolno-Przedszkolny w NiwnicyAdres: Niwnica.127,.48-321.Niwnica

Gmina: Nysa

Organ prowadzący: Gmina.Nysa

www.zspniwnica.szkolnastrona.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Beata.Szymczakowska

Nauczyciele – członkowie SZP: Sylwia.Gernaszewska,.Danuta.Kasperowicz,.

Robert.Lis,.Elżbieta.Tkaczyk,.Beata.Szymczakowska

Szkoła Podstawowa im. Bojowników o Wolność (aktualnie w Zespole Szkol-

no-Przedszkolnym) w Niwnicy powstała w 1945 roku. Skupia dzieci z 4 so-

łectw (Niwnica, Wyszków Śląski, Kubice, Wierzbięcice). W placówce od lat re-

alizowane są projekty współfinansowane ze środków EFS – za zaangażowanie

w rozwijanie uzdolnień otrzymaliśmy nawet tytuł „Szkoły Odkrywców Talen-

tów”. Dzięki udziałowi w różnych programach wzbogaciliśmy bazę dydaktycz-

ną o nowoczesne urządzenia multimedialne, co stanowi naszą dumę i poma-

ga nam w realizacji zadań dydaktycznych i wychowawczych.

Trzy lata Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ ) to wiele godzin

ciekawej pracy, doświadczeń i zabawy, które przeplatane były chwilami wzlo-

tów i upadków. Wzbijaliśmy się wysoko, gdy pełni zapału tworzyliśmy, współ-

pracowaliśmy, wymienialiśmy pomysły. Upadki to chwile niepewności, braku

aktywności, pomysłów i przeciwności losu. Odnieśliśmy sukces, bo mieliśmy

wsparcie w rodzicach, społeczności lokalnej oraz w nauczycielach ze szko-

ły. Udział w projekcie umożliwił uczniom i nam, nauczycielom, rozwój pod

względem intelektualnym i naukowym, wzbogacił warsztat pracy o nowe me-

tody i formy, pozwolił na doposażenie placówki w nowoczesny sprzęt i cieka-

we pomoce dydaktyczne.

Realizacja projektów zintegrowała społeczność lokalną. Zawsze mogliśmy li-

czyć na pomoc mieszkańców wszystkich wsi, ich życzliwość i wyrozumiałość

wobec dzieci, które zadania projektowe realizowały „w terenie”. Mieszkań-

cy z sympatią przypatrywali się różnorodnym działaniom i brali w nich udział

(„Kampania dla przyszłości”, „Ważne rozmowy o ważnych sprawach”, „Dzie-

cięca gmina”, „Rady na odpady” ). Projekty, podczas których tworzyli makie-

ty wsi, zbierali dawne przepisy potraw, prezentowali przedmioty kultury wiej-

skiej – w szczególny sposób zapadły wszystkim w pamięć. Lokalny patriotyzm

uczniów wzbudził entuzjazm wśród mieszkańców wsi; obudził wspomnienia

i nadzieję, że tradycje nie zaginą i będą kultywowane. W kolejnych latach bę-

dziemy kontynuować naukę metodą projektów. Uczniowie są bardziej świado-

mi swoich możliwości, samokrytyczni i chętni do podejmowania nowych wy-

zwań w kolejnych projektach. My, nauczyciele, będziemy ich w tym wspierać.

168

Publiczna Szkoła Podstawowa w Nowym ŚwiętowieAdres: Nowy.Świętów.65,.48-330.Nowy.Świętów

Gmina: Głuchołazy

Organ prowadzący: Gmina.Głuchołazy

www.pspnowyswietow.internetdsl.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Beata.Węgrzyn

Nauczycielki – członkinie SZP: Jolanta.Gromala,.Alicja.Królikiewicz,.

Magdalena.Kwit,.Zdzisława.Swatko,.Beata.Węgrzyn

Nasza szkoła to zwyczajna, mała, wiejska placówka. Każdy rok przynosi nam

radości i sukcesy, ale również smutki i porażki. Praca społeczności szkolnej

– rodziców, nauczycieli oraz przyjaciół i sojuszników – skupia się na DZIEC-

KU. To ONO jest naszym największym skarbem. Mamy nadzieję, że właśnie

atmosfera zaufania, domowego ciepła i bezpieczeństwa jest tym, co wyróż-

nia nas spośród innych szkół. Podejmujemy wciąż nowe wyzwania, ponie-

waż jesteśmy przekonani, że praca, którą wkładamy w wychowanie i kształ-

towanie charakterów naszych wychowanków, ma sens. Jesteśmy dumni, że

większość naszych absolwentów wychodzi w życie, wierząc we własne siły,

z wpojonym systemem wartości, który mamy nadzieję, pomaga im wybierać

pomiędzy dobrem a złem. Upływający czas pokazuje nam, że nasze dzie-

ci przyjmując kolejne role społeczne, stają się dojrzałymi i odpowiedzialny-

mi obywatelami.

Trzy lata temu niepewnie wkroczyliśmy na drogę, która z małej opolskiej wsi

miała nas zaprowadzić w wielki świat. W czasie tej podróży często wszyscy

musieliśmy mierzyć się z własnymi kompleksami i słabościami. Dziś, z per-

spektywy czasu, śmiało możemy powiedzieć, że dzięki Projektowi „Z Małej

szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) nasza wspólnota rozwinęła skrzydła. Pro-

jekt stał się impulsem do zmian na wielu płaszczyznach życia szkolnego i lo-

kalnego; mamy nadzieję, że zmiany te będą długotrwałe, a ich owoce zbie-

rane będą przez kolejne lata. Największą wartość mają dla nas zmiany, ja-

kie dokonały się w dzieciach. Doskonale opanowały one trudną sztukę pu-

blicznego wyrażania swoich opinii i sądów oraz argumentowania dokonywa-

nych wyborów. Śmiało dążą do wyznaczonych celów, dbając o wspólne do-

bro. Większość z nich nie ma już problemu z odnalezieniem dla siebie miej-

sca w grupie, w której praca każdego wpływa na wspólny sukces lub porażkę.

Dzięki najmłodszym projekt wpłynął także na nas, dorosłych: nauczycieli, ro-

dziców, mieszkańców lokalnej społeczności. Przemiany dokonały się w nas;

z nauczycieli, edukatorów, doradców, ekspertów, cichych sąsiadów staliśmy

się towarzyszami dziecięcej podróży przez życie. Dziś towarzyszą nam sło-

wa Alberta Camusa „Nie idź za mną, bo nie umiem prowadzić. Nie idź przede

mną, bo mogę za Tobą nie nadążyć. Idź po prostu obok mnie i bądź moim

przyjacielem”.

169

Opolskie

Publiczna Szkoła Podstawowa z Oddziałem Przedszkolnym im. Jana III Sobieskiego w PilszczuAdres: ul. Owsiana 3, 48-130 Pilszcz

Gmina: Kietrz

Organ prowadzący: Stowarzyszenie na Rzecz Edukacji i Kultury w Pilszczu

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Danuta Rudnicka

Nauczyciele – członkowie SZP: Jolanta Głogiewicz, Wojciech Maryszczak,

Beata Mróz, Ewa Purszke, Ewa Ryfczak, Wioleta Wilczyńska

Nasza szkoła położona w samym centrum wsi – jest jej autentycznym sercem.

Posiada długą i piękną historię, która sięga 1834 roku. Ostatnie 3 lata to czas

wielkich zmian, gdyż jej organem prowadzącym zostało rodzicielsko-nauczy-

cielskie stowarzyszenie, dla którego najważniejsze jest dobro dziecka.

W szkole panuje przyjazna atmosfera i rodzinny klimat. Uczniowie mają za-

pewnione świetne warunki do nauki i wypoczynku, a dzięki wielu realizowa-

nym projektom mają również bogatą ofertę edukacyjną. Dzieci osiągają spek-

takularne wyniki w sporcie, mówi się o nas „zagłębie sportowe”, gdyż nasi

uczniowie aktywnie działają w okolicznych klubach sportowych i odnoszą

sukcesy w gimnazjum.

Trzy lata szkoły w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) to czas

jej funkcjonowania w nowej rzeczywistości. Początkowe obawy, jak pogodzić

obowiązki wynikające z realizacji projektu z prowadzeniem szkoły stowarzy-

szeniowej, okazały się być bezpodstawne. Udział w Projekcie ZMSwWŚ oka-

zał się bardzo pomocny! Na starcie zapewnił dzieciom ciekawe zajęcia pro-

wadzone metodą projektu, a szkole – atrakcyjną ofertę edukacyjną i wzbo-

gacenie bazy dydaktycznej. Nauczycielom natomiast dał szansę skorzystania

z profesjonalnych szkoleń, pozwolił na cenną wymianę doświadczeń i uniknię-

cie rutyny. Dzięki tym zajęciom uczniowie stali się bardziej otwarci. Zaangażo-

wanie środowiska lokalnego w realizację projektów znacznie ociepliło relacje

ze szkołą, która stała się poważnym partnerem do współpracy dla lokalnych

organizacji. Ilekroć będziemy wypiekać nasze pilszczańskie pierniki na miodzie

z mniszka lekarskiego, tyle razy z rozrzewnieniem będziemy wspominać Pro-

jekt ZMSwWŚ.

170

Publiczna Szkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego w PiotrówceAdres:.ul..Kościuszki.98,.Piotrówka.47-133.Jemielnica

Gmina:.Jemielnica

Organ prowadzący: Gmina.Jemielnica

www.szkola_piotrowka.superszkolna.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Barbara.Prokopiak

Nauczycielki – członkinie SZP:.Jolanta.Knoll,.Barbara.Prokopiak,.

Urszula.Staś-Bożek,.Halina.Sulima

„Radość jest najsłodszym chlebem młodych lat, kto się raduje, staje się lepszy…”

to motto Publicznej Szkoły Podstawowej im. Kornela Makuszyńskiego w Pio-

trówce. Szkoła dąży do tego, aby każdy jej absolwent posiadał rozległą wiedzę,

a jednocześnie potrafił: planować, skutecznie porozumiewać się w różnych sy-

tuacjach, efektywnie współdziałać w zespole, rozwiązywać problemy w twór-

czy sposób, korzystać z różnych źródeł informacji. Podejmujemy liczne działa-

nia edukacyjne, które rozwijają te umiejętności, m.in.: braliśmy udział w projek-

cie „Szkoła Marzeń“, „Szkoła na TAK“ i innych projektach finansowanych ze środ-

ków unijnych. Szkoła otrzymała tytuł „Szkoła z Klasą”, zdobyła sprawność „Szko-

ła uczy czytać – myśleć – działać” oraz Certyfikat „Szkoły Uczącej Się”; partne-

rem zagranicznym szkoły jest Melanchthonschule Wickede (Ruhr).

Udział w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) pozwoli uczniom

i nauczycielom udoskonalić swoją pracę. Metoda projektu dała dzieciom szan-

sę samodzielnie zdobywać wiedzę, rozwijać kompetencje niezbędne w nauce

i w życiu codziennym. Ponadto doskonale wpłynęła na integrację społecz-

ności szkolnej. Uczniowie aktywnie realizowali poszczególne zadania, czego

efektem są ciekawe prace. W działaniach wspierali ich rodzice, którzy zaakcep-

towali tego typu metody edukacji.

Praca metodą projektu przygotowuje uczniów do funkcjonowania we współ-

czesnym społeczeństwie wiedzy, w którym proces uczenia się trwa całe ży-

cie, dlatego też będziemy kontynuować pracę tą metodą na różnych zajęciach

(z wykorzystaniem zasobów multimedialnych, księgozbioru i innych pomocy).

Realizacja scenariuszy projektowych przyczyniła się do sprawnego posługi-

wania się technologiami informatyczno-komunikacyjnymi oraz ukształtowała

umiejętność myślenia naukowego, wyciągania wniosków opartych na obser-

wacjach empirycznych przyrody i społeczeństwa.

171

Opolskie

Publiczny Zespół Szkolno-Przedszkolny w PrzylesiuAdres: Przylesie.135b,.49-332.Olszanka

Gmina: Olszanka

Organ prowadzący: Gmina.Olszanka

www.szkolawprzylesiu.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Marzena.Kamińska

Nauczyciele – członkowie SZP: Ewa.Chruszczewska,.Izabela.Dróbka,.

Jadwiga.Jędrzejczyk,.Roman.Krupa,.Janina.Skrzypczak,.Ewa.Wolan

Publiczny Zespół Szkolno-Przedszkolny w Przylesiu położony jest w powiecie

brzeskim, gmina Olszanka. Szkoła dysponuje salą komputerową, piękną halą

sportową, nowoczesnym boiskiem, stołówką; wolny czas uczniowie spędza-

ją na placu zabaw znajdującym się przed szkołą. Jesteśmy szkołą nowocze-

sną – i to nie tylko z powodu infrastruktury i zasobów technicznych. Nauczy-

ciele stosują aktywne metody nauczania i wciąż poszukują najlepszych rozwią-

zań. W szkole duży nacisk kładzie się na propagowanie zdrowego stylu życia;

kształtujemy pożądane postawy uczniów; robimy wszystko, aby działania wy-

chowawcze były ze sobą spójne, adekwatne do potrzeb dzieci i modyfikowa-

ne według nich. Pełnimy ważną rolę w środowisku i staramy się być animato-

rami wielu działań, które dotyczą nie tylko uczniów i ich rodziców, lecz także

całej społeczności wiejskiej.

Realizując Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) wnieśliśmy do śro-

dowiska wiele zmian. Są to zmiany w świadomości uczniów i rodziców, do-

tyczące ich wpływu na życie społeczne. Zrodziło się wiele pomysłów odno-

szących się do organizacji czasu wolnego, kontaktów z samorządem wiejskim

i gminnym (ścieżka rowerowa, skwerek czy park linowy to tylko wybrane po-

mysły; będziemy starali się je urzeczywistnić).

W wyniku realizacji projektów uczniowie m.in.: poczuli się bardziej zintegro-

wani z kolegami i środowiskiem, w którym mieszkają, nauczyli się wspólnego

zdobywania oraz wykorzystywania wiedzy; potrafią ocenić umiejętności wła-

sne i innych, a także ocenić ryzyko; mają większą motywację i wiarę we wła-

sne możliwości; nastąpiła ścisła integracja uczniów klas młodszych ze starszy-

mi. Realizacja projektów pozwoliła dzieciom poznać radnych oraz przedstawi-

cieli Rady Rodziców, nawiązać z nimi bliższy kontakt.

Szkoła z pewnością wykorzysta metodę projektu oraz elementy oceniania

kształtującego (OK) przy realizacji wybranych treści programowych. Do sukce-

sów należy zaliczyć bardzo aktywną postawę wszystkich uczniów podczas re-

alizacji zajęć projektowych – widać było zaangażowanie dzieci i chęć napraw-

dę solidnego wykonania pracy oraz radość z osiągniętych efektów.

W przyszłości chcielibyśmy utrwalić, rozwijać następujące elementy: nauka

metodą projektów, praca w grupie, stosowanie OK odnośnie do zachowa-

nia, rozwijanie umiejętności w zakresie technik informacyjnych, stosowanych

na różnych przedmiotach, współpraca z samorządem lokalnym, prezentowa-

nie osiągnięć uczniów podczas imprez ogólnoszkolnych i środowiskowych,

szukanie nowych sojuszników. Praca metodą projektów stała się stałym ele-

mentem działań w naszej szkole i zmierzamy ją kontynuować.

172

Zespół Szkolno-Przedszkolny Stowarzyszenia Pro Liberis Silesiae Szkoła Podstawowa w RaszowejAdres: ul. Ozimska 55, 46-050 Tarnów Opolski

Gmina: Tarnów Opolski

Organ prowadzący: Stowarzyszenie Pro Liberis Silesiae

www.edukacja-raszowa.eu

Dyrektorki szkoły/Liderki SZP: Sabina Prokop, Dorota Mientus

Nauczycielki – członkinie SZP: Sabina Garbela, Kornelia Krupa,

Agnieszka Leszczyńska, Małgorzata Madejczyk, Dorota Mientus,

Natalia Olejnik

Nasza szkoła jest wyjątkowa z 2 powodów – po pierwsze uczniowie pracu-

ją w niej zgodnie z założeniami pedagogiki Marii Montessori, wspierającej sa-

modzielność i odpowiedzialność. Po drugie nasza szkoła jest dwujęzyczna,

co oznacza, że uczniowie mają możliwość kontaktu z „żywym językiem” po-

przez wymiany czy też native speakerów.

Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) zmienił naszą szkołę –

uczniowie bardzo się zintegrowali się. Stało się to dzięki pracy w grupach

mieszanych; dzieci same rozwiązywały problemy i konflikty, wspierały się na-

wzajem. Uczniowie otworzyli się także na środowisko lokalne – pojawiali się

w Urzędzie Gminy, występowali z raportami na sesjach Rady Gminy, pisali pe-

tycje, zorganizowali samodzielnie wybory do Samorządu Szkolnego. Projek-

ty pozwoliły również odkryć zapomniane i zakurzone skarby naszej miejsco-

wości – dzieci rozmawiały z najstarszymi mieszkańcami i poznawały przez

to przeszłość i ich własne dziedzictwo kulturowe; poczuły się odpowiedzialne

za przyszłość Raszowej. Nasi uczniowie wiedzą teraz, jak segregować i wtór-

nie wykorzystywać odpady, znają moc, która tkwi w naturze. Poprzez doświad-

czenia i eksperymenty poznawali zjawiska zachodzące w przyrodzie. Projekt

dawał także okazję do wcielania się w różne role. W ciągu 3 lat uczniowie mo-

gli być: mechanikami, inżynierami, prezenterami pogody, fizykami i chemika-

mi, badaczami skamieniałości, rysownikami, dziennikarzami, filmowcami czy

kucharzami. Projekty były dla nas okazją do zapraszania i poznania pracy cieka-

wych osób ze świata mediów czy polityki. Ocenianie kształtujące (OK) na do-

bre zagościło w naszej szkole, dzięki niemu uczniowie potrafią sami się ocenić

i samodzielnie określić kierunek rozwoju. Nasi młodzi odkrywcy szukają swo-

jego miejsca w globalnej wiosce, nie czują się jednak z tego powodu zagubie-

ni – wprost przeciwnie! Znają swoją wartość, wiedzą, na co ich stać i jak zmie-

niać swoje życie.

173

Opolskie

Publiczna Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w SuchejAdres: ul..Kościelna.40,.Sucha,.47-171.Rozmierz

Gmina: Strzelce.Opolskie

Organ prowadzący: Gmina.Strzelce.Opolskie

www.spsucha.wodip.opole.pl/

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Teresa.Furman

Nauczycielki – członkinie SZP: Teresa.Furman,.Izabela.Leś-Borkowska,.

Klaudia.Nocoń,.Katarzyna.Wujec

„Wychowanie to nie jest krytyka. Krytyka nie wychowuje. Wychowanie to jest

pokazanie wartości. Jeśli pokaże się człowiekowi dobro i piękno – pójdzie

za tym.” To słowa Wandy Półtawskiej, są one mottem naszej szkoły – szkoły

z tradycjami i wielką historią. W roku 2013 obchodzi ona 110 lat swojego istnie-

nia. Nowy obiekt został wybudowany 40 lat temu przez społeczność lokalną,

dlatego po dziś dzień wyróżnia nas żywa współpraca ze środowiskiem lokal-

nym – sołectwem, strażą pożarną, ludowym zespołem Suskie Skowronki. Do-

świadczenia w tym kierunku zaowocowały rozszerzeniem współpracy na Koło

Łowieckie nr 1 „Jeleń” oraz Zakłady Karne w Strzelcach Opolskich. Dzięki my-

śliwym uczniowie poznają kulturowe uwarunkowania swojej macierzy, a dzięki

zaangażowaniu skazanych, którzy wykonywali prace remontowe, nasza szko-

ła staje się coraz piękniejsza.

Nasza placówka jest szkołą przede wszystkim bezpieczną, przyjazną dla dzieci

i bardzo zadbaną. Ma doskonałą bazę lokalową, nowoczesną salę gimnastycz-

ną, duże boisko. Wizytówką naszej placówki są sukcesy dzieci w olimpiadach,

konkursach i zawodach na szczeblu wojewódzkim i krajowym, udział w wie-

lu projektach, wysokie wyniki w zewnętrznych sprawdzianach klas VI. W peł-

ni wykwalifikowana kadra pedagogiczna, żywa, owocna i oparta na konkret-

nych działaniach współpraca z rodzicami i środowiskiem lokalnym, promo-

cja szkoły, a przede wszystkim otwartość na rozwijanie uzdolnień i zaintereso-

wań uczniów są priorytetami w prowadzeniu małej szkoły oraz osiąganiu zna-

czących sukcesów w dziedzinie dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej.

Społeczność szkoły w Suchej lubi działać, dlatego już napisanie wniosku, a po-

tem zakwalifikowanie się do Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ)

było dla wszystkich inspirującym i ciekawym wyzwaniem. Bogactwo zajęć, po-

mocy dydaktycznych, praca metodą projektu na bieżąco mobilizują wszyst-

kich do pracy i są niewątpliwym motorem do dalszego rozwoju uczniów, na-

uczycieli i rodziców. Na długo w pamięci wszystkich pozostanie realizacja pro-

jektu „Sołectwo – nasz samorząd”, ponieważ sołtys Suchej był i jest nadal czę-

stym gościem w szkole. Wspiera nas jako gospodarz wsi oraz Przewodniczą-

cy Rady Miejskiej.

szkoły w województwie pomorskim

Szlachta

Czerniewo

Nowa.Wieś.Przywidzka Wocławy

Giemlice

176

Szkoła Podstawowa im. Zygmunta Bukowskiego w CzerniewieAdres:.Czerniewo.9,.83-042.Ełganowo

Gmina:.Trąbki.Wielkie

Organ prowadzący:.Gmina.Trąbki.Wielkie

www.spczerniewo.pl

Dyrektorka szkoły: Kazimiera.Kozak

Liderka SZP: Maria.Sautycz

Nauczycielki – członkinie SZP:.Ewa.Armatowska,.Elżbieta.Jasiak,.

Alicja.Neumuller,.Anna.Tysler

Szkoła Podstawowa w Czerniewie położona jest w niezwykle malowniczej

okolicy – wśród lasów, jezior i rzek, w gminie Trąbki Wielkie, (powiat gdański,

województwo pomorskie). Placówka istnieje od 1945 roku, skupia dzieci z 10

miejscowości. Patronem szkoły jest Zygmunt Bukowski, ludowy twórca regio-

nalny, poeta i rzeźbiarz. W tym roku szkolnym obchodziliśmy uroczystość 10.

rocznicy nadania szkole imienia. Choć nasza szkoła jest maleńka, to może

poszczycić się licznymi osiągnięciami oraz wizytami sławnych osób, odwie-

dzili nas np. Zbigniew Wodecki, Mietek Szcześniak, Leszek Możdżer. Aktywnie

współpracujemy ze środowiskiem lokalnym, organizując wieczory poetyckie,

konkursy powiatowe.

Przed przystąpieniem do Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ)

większość naszej kadry pedagogicznej pracowała tradycyjnymi metodami,

choć staraliśmy się stosować metody aktywizujące, pracę w grupach. Uczyliśmy

i ocenialiśmy naszych uczniów zgodnie z wiedzą, w jaką zostaliśmy wyposażeni,

nie wiedząc nic o tajnikach NaCoBeZu (Na Co Będę Zwracać Uwagę). Udział

w Projekcie ZMSwWŚ dał nam szansę uczestniczenia w szkoleniach, które przy-

niosły nowatorskie spojrzenie na edukację, m.in. ocenianie kształtujące (OK),

praca metodą projektu, eksperyment, praca w grupach zróżnicowanych wieko-

wo, mimo iż na początku ciężko było zmienić przyzwyczajenia.

Realizacja projektów spowodowała zmianę myślenia i sposobu pracy – przeka-

zaliśmy uczniom odpowiedzialność za ich naukę, działania pozwoliliśmy podej-

mować decyzje, cieszyliśmy się, widząc uśmiechy na twarzach, wysoką moty-

wację i chęć działania. Zasady OK świadomie zaczęliśmy przenosić na zajęcia

przedmiotowe. „Zaraziliśmy” nim całą Radę Pedagogiczną! Nareszcie na zaję-

ciach mogliśmy „odpocząć”, choć zmęczenie fizyczne na pewno dawało nam

się we znaki. Czas pokazał, że nasi uczniowie są otwarci, aktywni, pewni siebie.

Nie boją się nowych wyzwań, wystąpień przed szeroką publicznością, spotkań

z ciekawymi ludźmi. Potrafią pracować w zespole, dzielą się wiedzą, współpra-

cują, dochodzą do kompromisu. Odnoszą się do kryteriów, oceniając własną

i czyjąś pracę. Zajęcia projektowe ujawniły pokłady energii i nieodkryte talenty

naszych uczniów – byliśmy pod wrażeniem ich pomysłów i twórczości.

Zakończenie realizacji Projektu ZMSwWŚ będzie dla nas początkiem nowej

drogi – wyruszymy z bagażem dobrych, cennych doświadczeń, pomysłów

na kolejne projekty, prezentacje, pracę w grupie zróżnicowanej wiekowo. Za-

jęcia świetlicowe, dodatkowe zajęcia z nauczycielami, spotkania feryjne, wa-

kacyjne – staną się czasem projektów, a OK na stałe zagości w naszej szkole,

podobnie jak spotkania prezentujące działalność dzieci rodzicom, środowisku

lokalnemu, władzom gminnym.

177

Pomorskie

Szkoła Podstawowa im. Jana Brzechwy w GiemlicachAdres:.Giemlice.1,.83-022.Suchy.Dąb

Gmina:.Cedry.Wielkie

Organ prowadzący:.Gmina.Cedry.Wielkie

www.spgiemlice.pl

Dyrektor szkoły/Lider SZP: Tomasz.Szlak

Nauczycielki – członkinie SZP:.Dorota.Gawrońska,.Danuta.Jeżowska,.

Halina.Kamysz,.Jolanta.Kowal,.Karolina.Lidke,.Anna.Zatorska

Szkołę Podstawową im. Jana Brzechwy w Giemlicach wyróżnia ciepła i rodzin-

na atmosfera panująca między uczniami i nauczycielami. Nie jesteśmy bezi-

mienni. Uczniowie czują się tutaj jak w domu, nie są zagubieni wśród tłumów.

Podnosimy swoje kompetencje, uczestnicząc w licznych projektach; w chwi-

li obecnej realizujemy ich 5. Stale poszukujemy funduszy europejskich na roz-

wój oferty edukacyjnej – wyróżniamy się tym na tle innych placówek w gmi-

nie. Dzięki udziałowi w programie rządowym „Cyfrowa Szkoła”, jesteśmy rów-

nież szkołą najlepiej wyposażoną w multimedia.

Realizacja Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) pogłębiła współ-

pracę między uczniami a nauczycielami. Nasi podopieczni stali się bardziej

otwarci, śmielej występują publicznie, chętnie prezentują swoje pomysły

na forum szkoły, a umiejętność pracy metodą projektu wykorzystują w kolej-

nym etapie edukacji, czyli w gimnazjum. Nauczyciele z kolei wzbogacili swój

warsztat pracy, otworzyli się na nowe metody. Projekt sprawił, że rodzice za-

interesowali się postępami dzieci i chętnie uczestniczyli w prezentacjach efek-

tów ich pracy.

W dalszym ciągu będziemy pracować metodą projektu na zajęciach obowiąz-

kowych i pozalekcyjnych. Naszym największym sukcesem jest trzyletnie zaan-

gażowanie całej społeczności szkolnej oraz rodziców w pomoc w wykonywa-

niu zadań projektowych. Wsparcie rodziców okazało się nieocenione. Do dzi-

siaj wszyscy wspominamy projekt „W jeden dzień dookoła świata” – nawet rzę-

sisty deszcz nie zniechęcił uczestników do wykonywania zadań i ukończenia

biegu. Braliśmy również udział w I edycji Certyfikacji Małych Szkół Promują-

cych Ruch Naukowy, z której zebraliśmy kolejne doświadczenia.

178

Publiczna Szkoła Podstawowa w Nowej Wsi PrzywidzkiejAdres:.ul..Szkolna.4,.Nowa.Wieś.Przywidzka,.83-047.Przywidz

Gmina:.Przywidz

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Rozwoju.Nowej.Wsi.Przywidzkiej

www.spnowawies.edu.pl

Dyrektor szkoły/Lider SZP: Józef.Kaźmierczak

Nauczyciele – członkowie SZP: Renata.Kaczorowska,.Anna.Kaźmierczak,.

Józef.Kaźmierczak,.Danuta.Mielkau

Publiczna Szkoła Podstawowa w Nowej Wsi Przywidzkiej jest prowadzona

przez Stowarzyszenie Rozwoju Nowej Wsi Przywidzkiej, powstała w roku 2004

po likwidacji szkoły gminnej. Uczęszczają do niej dzieci z okolicznych miej-

scowości, dowożone są busem zakupionym z pieniędzy przekazywanych sto-

warzyszeniu w ramach 1% odpisu podatkowego. Nauka w szkole jest całkowi-

cie bezpłatna.

Budynek szkoły jest zabytkowy – ma ponad 100 lat. Wszystkie pomieszcze-

nia zostały gruntownie wyremontowane i odnowione ze środków własnych

stowarzyszenia. W ostatnich 2 latach teren szkoły wzbogacił się o nowocze-

sne boisko i plac zabaw, częściowo sfinansowane przez Urząd Marszałkowski

(ze środków unijnych). Z roku na rok do szkoły uczęszcza coraz więcej dzieci,

dzięki czemu możemy rezygnować z łączenia oddziałów.

Dzięki Projektowi „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) uczniowie na-

uczyli się odpowiedzialności, sumienności, coraz lepiej pracują w grupach

zróżnicowanych wiekowo, chętniej i trafniej przekazują informacje zwrotne,

nie boją się krytyki. Samodzielnie wyszukują potrzebne informacje – nie tylko

w podręcznikach. Poprzez przyjmowanie na siebie wielu różnych ról ucznio-

wie nauczyli się zachowań adekwatnych do zaistniałej sytuacji. Nauczycie-

le w projekcie poprzez podejmowanie wielu wspólnych działań zintegrowa-

li grono pedagogiczne; przekazując innym zdobyte wiadomości, zachęcali ich

do pracy metodą projektu oraz do oceniania kształtującego (OK). Dzięki pro-

jektowi uczniowie i pracownicy szkoły mają obecnie częstszy kontakt z wła-

dzami gminy, radnymi, sołtysami, proboszczem.

Najprzyjemniej wspominamy projekt „W jeden dzień dookoła świata” – zaanga-

żowała się w niego cała społeczność szkolna. Zorganizowaliśmy rajd rowero-

wy po najbliższej okolicy, czyli po miejscowościach, z których dzieci uczęsz-

czają do szkoły. W każdej z nich mieszkańcy przygotowali krótką prezenta-

cję z ciekawostkami o danej miejscowości. Uwieńczeniem rajdu było ognisko,

przy którym wszyscy wspólnie się bawili. Uczniowie samodzielnie nagrywali

film i robili zdjęcia, które teraz są dla nas miłą pamiątką. W przyszłości zamie-

rzamy kontynuować pracę metodą projektu w wybranych obszarach i wdra-

żać w nią nowych nauczycieli.

179

Pomorskie

Publiczna Szkoła Podstawowa im. Spadochroniarzy Wojska Polskiego w SzlachcieAdres:.ul..3.Maja.32,.83-243.Szlachta

Gmina:.Osieczna

Organ prowadzący:.Gmina.Osieczna

www.zspszlachta.org

Dyrektor szkoły/Lider SZP:.Henryk.Lipski

Nauczyciele – członkowie SZP:.Anna.Krzemińska,.Maria.Lipska,.

Aleksandra.Osowska,.Adam.Zaborowski

Szkoła w Szlachcie mieści się w budynku komunalnym, wybudowanym w dru-

giej połowie XIX wieku, po II wojnie światowej budynek był 4-krotnie rozbu-

dowywany. Obecna baza lokalowa zaspokaja podstawowe potrzeby placówki.

Wewnątrz budynku mieści się biblioteka ze sporym zbiorem multimedialnych

materiałów dydaktycznych oraz izba regionalna. Mamy przestronne i dobrze

wyposażone sale lekcyjne. Środki dydaktyczne, jakimi dysponuje szkoła (w tym

– pomoce naukowe), zapewniają pełną realizację przyjętych programów na-

uczania. Uczniowie mogą korzystać również ze szkolnej stołówki.

Szkoła aktywnie pozyskuje środki unijne na dodatkowe zajęcia i doposażenie

w środki dydaktyczne. Uczniowie mają możliwości rozwijania talentów; ulu-

bioną formą ich aktywności są wycieczki dydaktyczne.

Wieś Szlachta położona jest w samym sercu Borów Tucholskich, dlatego w na-

szej szkole ważna jest edukacja ekologiczna. Od wielu lat uczniowie wygrywa-

ją wojewódzkie konkursy zbiórki makulatury.

Współpraca szkoły ze środowiskiem lokalnym układa się bardzo dobrze; rodzi-

ce uczniów chętnie pomagają w organizowaniu imprez i uroczystości szkol-

nych. Akceptację zyskały spotkania poświęcone prezentacji dorobku pracy dy-

daktyczno-wychowawczej i promocji idei małych ojczyzn. Dobra współpraca

z władzami samorządowymi sprawiła, że placówka ma dużą autonomię pod

względem gospodarczym. Wiele dobrego przyniosła nam także współpraca

ze służbami leśnymi i ośrodkami edukacji przyrodniczej.

Udział w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) z całą pewno-

ścią wpłynął na zmianę nastawienia uczniów i nauczycieli do pracy metodą

projektu edukacyjnego. Społeczność szkolna mogła się przekonać o dużej

skuteczności tej metody. Bardzo trafnie dobrane cele poszczególnych zajęć

pozwalały wszystkim uczniom uczestniczącym w projekcie rozwijać zainte-

resowania, poznawać zasady pracy w grupie, kształtować aktywność twór-

czą, pokonywać bariery strachu przed nieznanym i uczyć się zasad demo-

kracji. Realizacja zadań Projektu ZMSwWŚ przyczyniła się do wzrostu zaan-

gażowania środowiska lokalnego w pracę szkoły. Dzieci zrozumiały, że rów-

nież mogą decydować o sprawach swojej placówki; że mają swoje prawa

i mogą aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym. Sąsiedzkie wizyty po-

zwoliły na lepsze poznanie ludzi mieszkających obok nas. Wiele osób słysząc

apele dziecięce i czytając ulotki dotyczące szanowania środowiska, deklaru-

je zmianę swoich postaw i zachowań proekologicznych. Uczestnicy Projektu

ZMSwWŚ nauczyli się reklamować swoje piękne strony, czego dowodem jest

stworzenie „Galerii pod chmurką – kolory Kociewia”. To wspaniała promocja

pracy projektowej i naszych stron. Szkoła będzie stosować metodę projektu

w coraz większym zakresie.

180

Szkoła Podstawowa im. Obrońców Ziem Polskich w WocławachAdres:.Wocławy.13,.83-020.Cedry.Wielkie

Gmina:.Cedry.Wielkie

Organ prowadzący:.Gmina.Cedry.Wielkie

www.woclawy.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Anna.Kołatek

Nauczycielki – członkinie SZP:.Anna.Chojnacka,.Czesława.Gruba,.

Anna.Kołatek,.Beata.Kuźniewska,.Beata.Kwiecień,.Ewa.Nowak

Szkoła Podstawowa im. Obrońców Ziem Polskich w Wocławach leży na terenie

Gminy Cedry Wielkie, w obszarze Żuław Gdańskich. Szkoła liczy 110 uczniów

i 13 nauczycieli. Wszyscy się tu bardzo dobrze znamy. Szkołę wyróżnia przy-

wiązanie do tradycji ojczystych, pielęgnowanie świąt narodowych i postaw pa-

triotycznych. Święto Szkoły łączymy ze Świętem Niepodległości, a pasowanie

pierwszaków odbywa się na Westerplatte. Współpracujemy ze stowarzyszenia-

mi, fundacjami, szkołami, hospicjum w Gdańsku oraz wieloma innymi instytu-

cjami. Cechuje nas przyjazna atmosfera, dobre wyniki nauczania oraz indywi-

dualne i życzliwe podejście do problemów ucznia. Nasi uczniowie są laureata-

mi licznych konkursów oraz zawodów sportowych. Dzieci uczą się w syste-

mie jednozmianowym, klasy nie są liczne, dzięki czemu nauczyciel może zna-

leźć czas dla każdego ucznia i zapewnić mu poczucie bezpieczeństwa. W pra-

cy z dzieckiem stosujemy zasadę konstruktywnego dialogu, słuchamy z uwa-

gą naszych uczniów i rozmawiamy z nimi, wyzwalając motywację do nauki.

Poprzez aktywizujące metody pracy stosowane w trakcie realizacji Projektu

„Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) uczniowie nauczyli się pracy w gru-

pie, zauważyli, że nauka może być przyjemna; nauczyli się dostrzegać swoje

mocne i słabe strony, planować pracę i realizować pomysły, rozwinęli zdol-

ności, poczuli, że razem tworzą społeczność. Otworzyli się na drugiego czło-

wieka, zaczęli częściej brać udział w dyskusjach, prezentować swoje zdanie,

pomysły na forum grupy, potem szkoły. Poprzez pracę projektami zmieniła

się również rola nauczycieli; uwierzyli, że można oceniać, stosując ocenianie

kształtujące (OK).

Trzy lata uczestnictwa w Projekcie ZMSwWŚ umocniły nasze relacje z przed-

stawicielami samorządu lokalnego, umożliwił to m.in. projekt „Jak wpływać

na gminę”. Projekty matematyczno-przyrodnicze wzbudzały ciekawość po-

znawczą. Największą atrakcją były Letnia Szkoła Odkrywców i Letnie Obozy

Naukowe.

Projekt, który z pewnością powtórzymy, to „Dbaj o zwierzęta hodowlane,

a one będą bardzo wdzięczne”. Dzięki niemu uczniowie rozwijali swoje za-

interesowania, poznawali najbliższą okolicę (historię mieszkańców, zwierzę-

ta). Na pewno powrócimy także do projektu „Skały i skamieniałości”. W trak-

cie jego realizacji uczniowie (z własnymi zbiorami) okazali się prawdziwymi

ekspertami w tej dziedzinie. Jednak najwięcej miłych wspomnień pozostawi-

ła „Nocka w szkole”. Po raz pierwszy uczestniczyło w niej tylu uczniów (3 kla-

sy). Pomimo tego, że tęsknili za rodzicami, to chęć przeżycia wspólnej przy-

gody była silniejsza.

181

Pomorskie

szkoły w województwie warmińsko-mazurskim

Kandyty

Głotowo

Słonecznik

Słupy

Biesal

Dylewo

Klęczkowo

Waśniewo-Grabowo

Uściany.Stare

Galiny

Węgój

Idzbark

Purda

Klebark.Wielki

184

Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w BiesaluAdres:.Biesal.59,.11-036.Gietrzwałd

Gmina:.Gietrzwałd

Organ prowadzący:.Gmina.Gietrzwałd

https://zspbiesal.edupage.org/

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Grażyna.Grzegorzewska

Nauczycielki – członkinie SZP:.Mirosława.Gromacka,.Krystyna.Jarczyk,.

Iwona.Kirtiklis,.Beata.Nowogórska

Szkoła Podstawowa w Biesalu istnieje od 1945 roku. Od 2006 roku nosi imię

Jana Pawła II. Uczniowie naszej placówki uczestniczą w licznych projektach

i programach, m.in.: Szkoła Humanitarna, Szkoła Bezpiecznego Internetu,

Szkoła bez przemocy, Harcerska natura (nagroda: wyjazd uczennicy klasy VI

do Norwegii), Cała Polska czyta dzieciom, Projektor (wolontariat studencki),

ogólnopolski projekt UNICEF, Przyroda wokół nas – Ptaki, Owoce w szkole,

Szklanka mleka, Pozwólmy zwierzętom żyć tam, gdzie się urodziły (nagroda:

tablica interaktywna).

Ważnym elementem życia uczniowskiego w naszej szkole jest sport. Najwięk-

sze sukcesy odnosimy w piłce ręcznej i siatkowej oraz lekkiej atletyce. W 2008

roku zdobyliśmy tytuł wicemistrza województwa warmińsko-mazurskiego

w biegach przełajowych. W ostatnich latach byliśmy także mistrzem i wielo-

krotnym wicemistrzem powiatu olsztyńskiego w piłce siatkowej. Drużyny pił-

ki ręcznej dziewcząt i chłopców zawsze należą do najlepszych w naszej gmi-

nie. W październiku 2012 roku w szkole podstawowej w Biesalu został oddany

do użytku kompleks boisk sportowych – Orlik 2012.

Dzięki udziałowi w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) wspie-

ramy rozwój wybranych kompetencji, pogłębiamy wiadomości na temat pracy

metodą projektu i oceniania kształtującego (OK); uczymy najmłodszych pla-

nowania, budowania więzi międzyludzkich, podejmowania indywidualnych

i grupowych decyzji. W czasie realizacji projektu odnotowaliśmy wiele mniej-

szych sukcesów: zaangażowanie i wsparcie nauczycieli spoza Szkolnego Ze-

społu Projektowego, zainteresowanie dużej grupy dzieci i społeczności lokal-

nej realizacją projektu, prezentacje poszczególnych projektów przed społecz-

nością szkolną i lokalną. Widząc efekty naszych działań, rodzice wszystkich

pierwszaków zgłosili chęć udziału dzieci w zajęciach dodatkowych.

185

Warmińsko-mazurskie

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w DylewieAdres:.Dylewo.6,.14-107.Gierzwałd

Gmina:.Grunwald

Organ prowadzący:.osoba.fizyczna.–.Arkadiusz.Rosa

Dyrektor szkoły/Lider SZP:.Arkadiusz.Rosa

Nauczycielki – członkinie SZP:.Bogusława.Cejman,.Jolanta.Pych,.

Ewa.Sokołowska,.Elżbieta.Sułowska

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Dylewie położona jest w gminie Grun-

wald, funkcjonuje od 1999 roku. Podstawowym zadaniem naszej placówki jest

kształcenie uczniów, wyposażenie ich w podstawowe umiejętności niezbęd-

ne do funkcjonowania w dynamicznie rozwijającym się świecie, a w szczegól-

ności – umiejętność zdobywania wiedzy. Bierzemy na siebie odpowiedzial-

ność za wprowadzenie ich do życia w społeczeństwie i kulturze polskiej. W na-

szej placówce uczy się niewielka liczba dzieci, co pozwala prowadzić zajęcia

w bardzo małych grupach, w grupach różnowiekowych, ułatwia też indywidu-

alizację procesu nauczania. Szkoła brała i bierze udział w wielu przedsięwzię-

ciach, projektach, nawiązaliśmy kontakty z różnego typu szkołami.

Trzy lata w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) nauczyły na-

uczycieli i uczniów nowej formuły pracy. W większości przypadków w zaję-

cia projektowe zaangażowani byli wszyscy uczniowie – którzy po trudach i ra-

dościach działań z satysfakcją oglądali efekty swojej pracy. Rodzice na miarę

swoich możliwości pomagali w realizacji projektów, ciesząc się wraz ze swo-

imi dziećmi z efektu. Elementy pracy metodą projektu zamierzamy wykorzy-

stać w dalszej swojej pracy.

186

Szkoła Podstawowa w GalinachAdres:.11-214.Galiny.69

Gmina:.Bartoszyce

Organ prowadzący:.Gmina.Bartoszyce

www.sp-galiny.gmina-bartoszyce.pl

Dyrektor szkoły/Lider SZP:.Mirosław.Groth

Nauczycielki – członkinie SZP:.Krystyna.Aleksandrowicz,.

Małgorzata.Kwakszys,.Irena.Mościcka,.Zdzisława.Olender

Szkoła Podstawowa w Galinach jest jedną z 7 szkół podstawowych na tere-

nie gminy Bartoszyce, która jest dla nich organem prowadzącym. Do naszej

placówki uczęszcza 100 uczniów, wszyscy uczestniczyli w Projekcie „Z Ma-

łej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ). Na spotkaniu informacyjnym dla rodzi-

ców i władz samorządowych o przystąpieniu szkoły do projektu pomysł uzy-

skał jednomyślną akceptację, a jego realizacja przyniosła ogromne zmiany

w zakresie poznawania i integracji własnego środowiska. Szkoła uczestniczyła

w przygotowaniu różnych imprez okolicznościowych i uroczystości: dożynki

gminne, zjazd sołectw, wspólne oglądanie Euro 2012.

Od lat organizujemy festyny rodzinne w ramach obchodów Warmińsko-Ma-

zurskich Dni Rodziny. W okresie trwania Projektu ZMSwWŚ wykorzystywali-

śmy je do prezentowania działań projektowych i ich efektów. Uczestnicy fe-

stynu mogli zaopatrzyć się w leki z domowej apteczki czy wziąć udział w kon-

kursie na temat elektryczności. W Dniu Dziecka uczniowie przy wsparciu ro-

dziców gotowali w plenerze zupę szczawiową, którą delektowali się potem

z zaproszonymi gośćmi. Dzieci spotykały się z radnymi, sołtysami, władzami

gminy. Prowadziły dialog, zadawały pytania, dyskutowały, przedstawiały swo-

je racje. Grupa uczniów wzięła udział w sesji Rady Gminy. Bardzo możliwe,

że bez projektów dzieci nie miałyby okazji zostać równoprawnymi uczestni-

kami dialogu z dorosłymi. Podczas Tygodnia z Internetem progi szkoły prze-

kroczyły 3 pokolenia, ucząc się poprzez zabawę. Posiadamy Certyfikat Małej

Szkoły Promującej Ruch Naukowy. Aby go uzyskać, dzieci badały między in-

nymi strukturę środowiska, jego zasoby, przyrodę i historię. Poznawały cie-

kawych ludzi, pracę leśnika, pszczelarza, piekarza, strażaka oraz naukowca.

Obecnie współpraca szkoły ze środowiskiem lokalnym układa się bardzo do-

brze. Dzieci wiedzą, kto i za co jest odpowiedzialny, do kogo i z czym mogą się

udać, podsuwają pomysły na zagospodarowanie terenu Galin, chętnie uczest-

niczą w różnorodnych akcjach. Społeczność lokalna jest lepiej zorientowana

w działaniach szkoły, rozumie jej potrzeby i jest gotowa do współpracy. W dal-

szym ciągu pragniemy współdziałać ze środowiskiem i prezentować efekty

swojej pracy poza szkołą. Zadbamy przede wszystkim o to, aby nabyte przez

naszych uczniów umiejętności pracy w grupie, dialogu, otwartości na zmiany

były wciąż rozwijane i doskonalone.

187


Niepubliczna Szkoła Podstawowa w GłotowieAdres:.Głotowo.17,.11-040.Dobre.Miasto

Gmina:.Dobre.Miasto

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.„Przyjaciel.Dziecka”.w.Głotowie

www.szkolaglotowo.szkolnastrona.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Ewa.Łukaszun

Nauczyciele – członkowie SZP:.Elżbieta.Macutkiewicz,.Gabriela.Teofilak,.

Jacek.Włodarski,.Joanna.Zarzycka

Niepubliczna Szkoła Podstawowa funkcjonuje od 2002 roku. Jest placówką

sześcioklasową z oddziałem przedszkolnym oraz z wykwalifikowaną kadrą pe-

dagogiczną. Szkoła położona jest z dala od hałasu, w otoczeniu pięknej przy-

rody. Organem założycielskim i prowadzącym placówkę jest Stowarzyszenie

„Przyjaciel Dziecka” w Głotowie, którego członkami są rodzice uczniów i na-

uczyciele. Szkołę wyróżnia panująca w niej, ze względu na małą liczbę dzieci,

rodzinna atmosfera; nauka jest tu przyjemnością. Mamy świadomość, że do-

brze przygotowujemy dzieci do życia w świecie dorosłych.

Dzięki udziałowi w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) dopo-

sażyliśmy naszą szkolę w potrzebne pomoce dydaktyczne, które wykorzystu-

jemy także na obowiązkowych zajęciach. Praca z uczniami podczas projektu

pozwoliła odkryć talenty dzieci (niekoniecznie związane z formalną edukacją);

wszechstronnie i harmonijnie rozwijać dziecko, zapewnić mu bezpieczeństwo

emocjonalne; kształtować model absolwenta naszej szkoły, odpowiedzialnego,

kreatywnego, uczciwego, umiejącego dokonać wyboru, samodzielnego, cieka-

wego świata i siebie. Poprzez ankietowanie, wywiady, spotkania ze społeczno-

ścią lokalną uczniowie poznali problemy swojej miejscowości, a tym samym

wzrosło zainteresowanie środowiska lokalnego działalnością szkoły. Nauczycie-

le ze Szkolnego Zespołu Projektowego współpracowali ze sobą, wymieniali się

doświadczeniami, dzielili się swoimi uwagami i spostrzeżeniami z pozostałą czę-

ścią kadry pedagogicznej. Trzy lata pracy metodą projektu pokazały nam, że ten

sposób uczenia się przynosi pozytywne efekty. Wykorzystanie zalet pracy w gru-

pach zróżnicowanych wiekowo (w klasach łączonych) integruje społeczność

szkolną, wpływa na rozwój umiejętności społecznych i stwarza okazję uczenia

się dzieci młodszych od starszych. Po wprowadzeniu zmian w zapisach praw-

nych, merytorycznych i organizacyjnych będziemy kontynuować pracę metodą

projektu na zajęciach obowiązkowych. Za sukces uważamy sam udział w Pro-

jekcie ZMSwWŚ, możliwość poznania wielu wspaniałych, wybitnych osobowo-

ści. Konferencje metodyczne dały nam możliwość rozwoju, były swoistym mo-

torem do działania, otwierały oczy na wiele aspektów naszej pracy oraz utwier-

dzały w przekonaniu, że to, co robimy, jest słuszne i potrzebne. Szczególnie

mocno zapadły nam w pamięć spotkania naszych uczniów z przedstawiciela-

mi władz samorządowych oraz wystąpienie dzieci na sesji Rady Miasta i Gmi-

ny Dobre Miasto.

188

Niepubliczny Zespół Szkolno-Przedszkolny w IdzbarkuAdres:.Idzbark.30,.14-100.Ostróda

Gmina:.Ostróda

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Rozwoju.Wsi.„Idzbark.–.Moja.Ojczyzna”

Dyrektor szkoły/Lider SZP:.Grzegorz.Kastrau

Nauczycielki – członkinie SZP:.Małgorzata.Abramowicz,.Małgorzata.

Hochleitner,.Justyna.Jóźwiak,.Edyta.Knowska,.Beata.Sołobodowska

Niepubliczny Zespół Szkolno-Przedszkolny w Idzbarku rozpoczął działalność

edukacyjną w 2008 roku, po uprzedniej decyzji Wójta i Rady Gminy Ostró-

da o likwidacji Publicznej Szkoły Podstawowej. Stowarzyszenie Rozwoju Wsi

„Idzbark – Moja Ojczyzna” jako organ prowadzący Niepubliczny Zespół Szkol-

no-Przedszkolny w Idzbarku (przy wsparciu społeczności lokalnej, sponso-

rów, grona pedagogicznego, konserwatora szkoły, Wójta i Rady Gminy Ostró-

da) w krótkim czasie wykonał kapitalny remont i modernizację budynku, z za-

chowaniem akcentu dawnej przedwojennej świetności szkoły, która istniała

już w 1925 roku. Wychodząc naprzeciw potrzebom rodziców z terenów wiej-

skich, utworzono przedszkole i sześcioklasową szkołę podstawową. Przy reali-

zacji licznych projektów edukacyjnych doposażono bazę placówki w pomo-

ce i środki dydaktyczne, wprowadzono liczne dodatkowe zajęcia pozalekcyjne

dla różnych grup wiekowych – wychowanków i uczniów placówki.

Jednym z najważniejszych projektów był Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki

Świat” (ZMSwWŚ). Uczniowie – poprzez wprowadzenie i wykorzystanie me-

tody projektu, odchodząc z formy tzw. ławkowo-lekcyjnej – rozwijali wiedzę

i umiejętności w zakresie kompetencji społeczno-obywatelskich i matema-

tyczno-przyrodniczych. Za pomocą środków i pomocy dydaktycznych oraz

scenariuszy zajęć uczniowie dzielili się swoją wiedzą i wytworami pracy z ro-

dzicami i zaproszonymi gośćmi podczas spotkań podsumowujących każdy

moduł. Uczniowie często zapraszali do pomocy i wsparcia osoby, które w da-

nym temacie uznawane są za ekspertów. Poprzez wprowadzenie i realizację

metody projektu uczniowie wyróżniają się ogromną inwencją twórczą, kre-

atywnością oraz motywacją do grupowego współdziałania; są otwarci na in-

nowacyjność i animacyjność, dzięki czemu osiągają coraz lepsze wyniki w na-

uce, a podziw rodziców i ich coraz większe zaangażowanie w sprawy szkoły

jest wynikiem kreatywności i osiągnięć edukacyjnych ich dzieci.

189


Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Zespole Szkół w KandytachAdres:.Kandyty.77,.11-220.Górowo.Iławeckie

Gmina:.Górowo.Iławeckie

Organ prowadzący:.Gmina.Górowo.Iławeckie

http://zskandyty.pl/1sp/podstrony/aktualnosci.html

(w.roku.szkolnym.2010/11.projekt.był.realizowany.w.Szkole.Podstawowej.

im..Herkusa.Monte.w.Kamińsku)

Dyrektorzy szkoły:.Halina.Czerniewska,.Józef.Kawa,.Barbara.Szafranowicz

Liderzy.SZP:.Alina.Rasińska,.Barbara.Szafranowicz

Nauczycielki – członkinie SZP:.Danuta.Gnoińska,.Małgorzata.Kinal,.Krystyna.

Necio,.Alina.Rasińska,.Aneta.Sławińska,.Barbara.Winiarska,.Teresa.Worobiec,.

Krystyna.Zawadzka,

Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka nie należy do małych szkół, ale re-

alizowany był w niej ostatni rok projektu, ponieważ Szkoła Podstawowa w Ka-

mińsku, w której był wcześniej wdrażany, decyzją Rady Gminy Górowo Iła-

weckie została zlikwidowana. Wszystkie dzieci z Kamińska są obecnie ucznia-

mi szkoły w Kandytach. Dzięki temu z powodzeniem można było kontynu-

ować realizację zadań projektowych. Cechą wyróżniającą szkołę jest wielo-

kulturowość. W placówce jednym z głównych zadań wychowawczych jest

kształtowanie rozumienia odmienności kulturowych i narodowościowych.

Duży odsetek uczniów pochodzi z rodzin należących do mniejszości ukraiń-

skiej i rodzin mieszanych pod względem kulturowym. Szkoła oferuje im moż-

liwości rozwijania własnych tradycji oraz wzmacnia ich tożsamość narodową.

Placówka współpracuje z miejscowym Stowarzyszeniem „Nasza wieś – nasza

przyszłość”. Dzięki temu pozyskiwane przez stowarzyszenie fundusze europej-

skie przeznaczane są również na rozwój fizyczny i intelektualny dzieci i mło-

dzieży, a także na cele kulturalne.

Realizacja Projektu „Z Malej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) w dużej szkole

stała się wyzwaniem dla Szkolnego Zespołu Projektowego (SZP). Dla uczniów

zmieniły się nie tylko warunki, otoczenie, lecz także dyrekcja szkoły i prowa-

dzący zajęcia. Obecnie naszym największym sukcesem jest to, że uczniowie,

którzy realizowali projekt w Kamińsku, bardzo dobrze i szybko zaaklimatyzo-

wali się w nowej sytuacji. Aktywnie włączają się do zajęć projektowych, są

otwarci i potrafią pracować w grupie. Wyróżniają się na tle innych uczniów

asertywnym zachowaniem, odwagą w zadawaniu trudnych pytań przedstawi-

cielom władz i uczestnikom życia społecznego. Udział w Projekcie ZMSwWŚ

rozwinął u nich wiele nowych umiejętności – kreatywność, umiejętność szu-

kania rozwiązań oraz prezentowania swoich dokonań na forum. Członkowie

SZP zachęcają innych nauczycieli do pracy metodą projektu i do stosowa-

nia elementów oceniania kształtującego (OK). W ramach Wewnątrzszkolne-

go Doskonalenia Nauczycieli prowadzili warsztaty na temat podstawowych

założeń projektowych, stworzyli bazę tematów do realizacji metodą projektu.

Zwiększyło się zainteresowanie rodziców działalnością szkoły. Dzięki szkole-

niom i otrzymanej literaturze wprowadzane są przez nauczycieli nowe meto-

dy i atrakcyjne formy pracy. Częściej w komunikacji z dziećmi wykorzystuje się

technologię informatyczną, np. powstał blog: klasaherkusa.blox.pl, dokumen-

tujący pracę dzieci przy realizacji zadań projektowych. Blog cieszy się popu-

larnością wśród rodziców. Uczniowie natomiast mają swoje miejsce do zapre-

zentowania siebie i swoich umiejętności.

190

Zespół Szkolno-Przedszkolny w Klebarku WielkimAdres:.Klebark.Wielki.9,.10-687.Olsztyn

Gmina:.Purda

Organ prowadzący:.Gmina.Purda

http://szkolaklebark.superszkolna.pl/

Dyrektor szkoły/Lider SZP: Lidia.Szych

Nauczycielki – członknie SZP: Joanna.Karcz,.Małgorzata.Kwaśniak,.

Urszula.Łabacz,.Lidia.Szych,.Dorota.Wojtkowska

Nasza szkoła znajduje się w malowniczo położonej wsi, w Klebarku Wielkim. Bo-

gate walory krajobrazowe miejscowości sprzyjają prowadzeniu z uczniami róż-

norodnych zajęć w terenie. Bezpośredni kontakt z przyrodą jest dla nich nie tyl-

ko źródłem wiedzy, lecz także sposobem na budowanie związku emocjonal-

nego z małą ojczyzną – Warmią. Od lat kultywujemy regionalne tradycje, rodzi-

my folklor, wzbogacamy szkolne minimuzeum etnograficzne o nowe ekspona-

ty, które pozyskujemy dzięki zaangażowaniu społeczności lokalnej. 7 maja 2013

roku przyjęliśmy imię ks. Pawła Chmielewskiego, który swoją pracą duszpaster-

ską wpisał się w historię Klebarka Wielkiego. Jesteśmy dumni, że dołączyliśmy

do grona szkół w naszej gminie, posiadających swego patrona i sztandar.

Trzyletni udział w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) był dla

naszej szkoły znaczącą formą pracy dydaktyczno-wychowawczej, która wspo-

magała i uzupełniała wartości, jakie w niej pielęgnujemy. Dziś uczniowie są

bardziej związani ze środowiskiem lokalnym, dostrzegają konieczność posza-

nowania otaczającej przyrody, oszczędzania jej zasobów. Systematyczna pra-

ca metodą projektów w ciekawy sposób pogłębiła ich zainteresowania, pobu-

dziła zdolności obserwacyjne, dała uczestnikom projektu możliwość przeży-

wania sukcesu, odkrywania i tworzenia. Dzieci nabrały pewności siebie, śmie-

lej podejmują decyzje, zgodnie współpracują w zespołach, przykładają więk-

szą wagę do planowania pracy, potrafią dokonywać samooceny i oceny ko-

leżeńskiej oraz refleksji nad tym, co już umieją, z czym mają jeszcze trudno-

ści. O efektywności pracy metodą projektu przekonali się nie tylko uczniowie

i ich rodzice, lecz także nauczyciele, dla których udział w Projekcie ZMSwWŚ

był ogromnym wyzwaniem i cennym doświadczeniem. Projekt urozmaicił do-

tychczasową pracę dydaktyczno-wychowawczą szkoły, znakomicie wzboga-

cił kalendarz imprez, uaktywnił współpracę ze środowiskiem lokalnym i wła-

dzami gminy. Szkoła stała się bardziej atrakcyjna, dużo ciekawsza, wzbogaci-

ła się o nowe pomoce dydaktyczne i sprzęt IT. Najmilej będziemy wspomi-

nać projekty rozwijające kompetencje matematyczno-przyrodnicze. Dostrze-

gając pozytywne zmiany w uczniach, nauczycielach, poprawę relacji środowi-

skowych, większe zaangażowanie rodziców, mieszkańców, władz samorzą-

dowych, szkoła postanowiła włączyć metodę projektu i ocenianie kształtują-

ce (OK) do codziennej pracy dydaktyczno-wychowawczej na poszczególnych

zajęciach edukacyjnych.

191


Szkoła Podstawowa im. Przyjaciół Przyrody Polskiej w KlęczkowieAdres:.Klęczkowo.13,.13-200.Działdowo

Gmina:.Działdowo

Organ prowadzący:.Gmina.Działdowo

http://szkolakleczkowo.pl/

Dyrektor szkoły /Lider SZP: Grażyna.Lauterbach

Nauczycielki – członkinie SZP:.Joanna.Jarzynka-Chmielewska,.

Magdalena.Oleksiak,.Bogusława.Zielińska,.Marzena.Żmijewska

Szkoła Podstawowa im. Przyjaciół Przyrody Polskiej położona jest w bardzo

małej miejscowości Klęczkowo, niedaleko Działdowa. Uczęszcza do niej 66

uczniów. Integralną częścią szkoły jest oddział przedszkolny z dwadzieściorgiem

dzieci. Budynek szkoły jest połączeniem starego (styl przedwojenny) z nowym

(część dobudowana w 2002 roku według współczesnych standardów architek-

tonicznych). Szkoła posiada jasne, przestronne sale lekcyjne i korytarze. Jednym

z jej walorów jest położenie budynku wśród pięknych lasów, pól uprawnych i łąk.

Wykorzystując istniejące walory przyrodnicze, szkoła założyła arboretum wybu-

dowane wspólnymi siłami uczniów, rodziców, nauczycieli, osób i instytucji za-

przyjaźnionych ze szkołą. Utworzyliśmy w nim stanowiska roślin chronionych,

ziół oraz wybudowaliśmy lapidarium i alpinarium. Ogród szkolny jest miejscem

rozwijania pasji uczniów, poszukiwania i odkrywania tajemnic otaczającej nas

przyrody. Wyróżnia nas to, że jesteśmy jedyną szkołą w powiecie działdowskim,

a nawet w województwie warmińsko-mazurskim, posiadającą ogród botaniczny

o tak bogatej roślinności. Ponadto szkoła dwukrotnie została uhonorowana Cer-

tyfikatem Zielonej Flagi. Od roku 2011 szkoła nosi imię Przyjaciół Przyrody Polskiej

i jest jedną z 2 szkół o takim imieniu w Polsce.

Społeczność naszej szkoły to ludzie, w których drzemie ogromny potencjał

wiedzy i umiejętności. Ważne, aby każdy z nas miał możliwość rozwoju zainte-

resowań i zdolności. Doskonałą okazją do ich rozwijania był udział naszej szko-

ły w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ). Zadania, jakie realizo-

waliśmy, zdecydowanie wpłynęły na rozwój kreatywności, właściwych postaw

społecznych uczniów, a nauczycielom dodały pewności siebie, zmotywowa-

ły do pracy metodami aktywizującymi do stosowania oceniania kształtujące-

go (OK). Należy również podkreślić dużą zasługę całej społeczności lokalnej,

tj. Wójta, Przewodniczącego Rady Gminy, sołtysów, rodziców, którzy wspiera-

li nas swoją obecnością i pomocą w działaniach projektowych. Patrząc z per-

spektywy 3 lat pracy w Projekcie ZMSwWŚ, widzimy namacalne zmiany relacji

nauczyciel – uczeń, rodzic – nauczyciel czy rodzic – dziecko. To właśnie do-

bre relacje, umiejętność komunikowanie się ludzi należą do systemu wartości,

który należy zaszczepić dzieciom. Ponieważ to, co jest cenne dla ucznia, szko-

ły i społeczeństwa, warto kontynuować, postanowiliśmy w dalszym ciągu pra-

cować metodą projektu. Na potwierdzenie, że praca metodą projektu rozwija

i ubogaca młodego człowieka, zasługuje fakt, iż wyniki sprawdzianu uczniów

VI klasy w bieżącym roku podniosły się o 2 staniny – z czwartego na szósty.

192

Publiczna Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Pezały w PurdzieAdres:.Purda.12,.11-030.Purda

Gmina:.Purda

Organ prowadzący:.Gmina.Purda.

http://szkola.purda.pl/

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Danuta.Adamowicz

Nauczycielki – członkinie SZP:.Beata.Czyżak-Baranowska,.

Marlena.Kowalewska-Kozubek,.Jolanta.Michalczyk,.Jolanta.Putra,.

Beata.Solińska

Jesteśmy Małą Szkołą Promującą Ruch Naukowy. W roku szkolnym 2012/2013

otrzymaliśmy Certyfikat I stopnia Małej Szkoły Promującej Ruch Naukowy. Pro-

mując i wdrażając ruch naukowy, staramy się, aby naukowy sposób pracy stał

się codziennością w szkole i służył jej rozwojowi. Rozwijamy u dzieci naukową

pasję odkrywania świata, pragniemy, aby poznawały różne dziedziny naukowe

w nietypowy, pasjonujący sposób. Projekty, które realizujemy w szkole od 3 lat,

wyposażyły uczniów w wiedzę, umiejętności i postawy obywatelskie, które

umożliwiają im odpowiedzialne i skuteczne uczestnictwo w życiu publicznym.

Różne działania w ramach Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ)

skłoniły uczniów do zainteresowania się sprawami publicznymi i angażowania

się w debaty i dyskusje, nauczyły wyrażania własnych poglądów oraz wysłu-

chiwania, rozumienia i uwzględniania opinii odmiennych niż własne.

Trzy lata pracy metodą projektu to również duże, pozytywne zamiany w pracy

zespołowej i we współpracy zróżnicowanej wiekowo grupy uczniów. Za szcze-

gólnie wartościowe uznajemy to, że pracując w grupach zróżnicowanych wie-

kowo, uczniowie nauczyli się wspólnie podejmować decyzje, wypracowywać

kompromisy, dzielić obowiązkami, biorąc pod uwagę zdolności, talenty, pre-

ferencje i możliwości każdego z nich. Nastąpił wzrost zaangażowania i odpo-

wiedzialności za podejmowane zadania projektowe. W ramach rozwijające-

go się w szkole Ruchu Naukowego podejmujemy wiele ciekawych inicjatyw.

W naszej szkole działa Klub Młodego Odkrywcy (KMO) pod patronatem Cen-

trum Nauki Kopernik. Uczniowie działający w KMO przygotowują samodziel-

nie (lub z pomocą nauczycieli) różne eksperymenty, pracując metodą projek-

tu. Nabywają dzięki temu umiejętności dostrzegania problemów, formułowa-

nia pytań i hipotez oraz ich weryfikowania w zaplanowanych przez siebie pro-

cedurach badawczych. Starsi uczniowie przygotowują pokazy, które prezen-

tują młodszym uczniom w ramach Naukowych Poranków dla Najmłodszych.

Od 2 lat organizujemy Szkolny Festiwal Nauki, współpracując z Uniwersytetem

Warmińsko-Mazurskim oraz Olsztyńskim Obserwatorium i Planetarium Astro-

nomicznym. W roku szkolnym 2012/2013 uczniowie klasy VI rozpoczęli bada-

nia historii i kultury swojej społeczności, zbierając relacje mieszkańców, utrwa-

lając dokumenty i fotografie. Uczniowie rozpoczęli w ten sposób tworzenie

cyfrowego archiwum swojej społeczności. W naszej szkole staramy się przede

wszystkim zapoznać dzieci z metodą pracy naukowej oraz zainteresować na-

uką przez prezentację w atrakcyjny sposób jej osiągnięć i pokazanie, jak moż-

na wykorzystać te osiągnięcia w życiu codziennym.

193


Szkoła Podstawowa im. Heleny Ponieważ w SłonecznikuAdres:.Słonecznik.117,.14-300.Morąg

Gmina:.Morąg

Organ prowadzący:.Gmina.Morąg

www.spslonecznik.pl

Dyrektor szkoły/Lider SZP:.Tadeusz.Mulczyński

Nauczyciele – członkowie SZP: Lidia.Adamczyk,.Adam.Giemza,.

Agnieszka.Schukat,.Danuta.Teperek

Szkoła Podstawowa w Słoneczniku to 110 uczniów, 14 nauczycieli i 6 pra-

cowników administracyjno-obsługowych. Jako jedyna w gminie Morąg brała

udział w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ). Mieliśmy moż-

liwość pokazać szkołę, promować ją na terenie gminy, kraju. Uczniowie, na-

uczyciele i rodzice docenili i wykorzystali możliwości, jakie tkwią w małych

społecznościach lokalnych.

Udział w projekcie ZMSwWŚ wzbogacił nas (uczniów i nauczycieli) w nowe

doświadczenia, wzbogacił naszą wiedzę, pozwolił nawiązać i poszerzyć kon-

takty zawodowe i osobiste. Doceniliśmy pracę metodą projektu. Nauczyliśmy

się współpracy, wzajemnej akceptacji, poszanowania poglądów innych, sku-

tecznego docierania do informacji i efektywnego wykorzystania zdobytej wie-

dzy. Dzieci pracujące w grupach zrozumiały, że razem można wiele osiągnąć

poprzez wzajemną pomoc i indywidualne możliwości każdej osoby. Działania

projektowe wzmocniły nasze kontakty ze społecznością lokalną. Mieszkańcy

chętnie współpracowali z nami, byli wyrozumiali, wychodzili z pomocą. Za-

kończyliśmy długi, 3-letni projekt edukacyjny, jednak zdobyte doświadczenia

pozostaną w nas na długie lata. Zdecydowanie będziemy pracować metodą

projektu. W pamięci utkwiły wszystkim pierwsze projekty, na których zdobywa-

liśmy doświadczenia – „Portrety”, „W pracowni krawieckiej”, „Urządzenia daw-

niej i dziś”. Uczniowie wspominają „Nockę w szkole”. Zadowolenie i uśmiech

na twarzach uczniów są bezcenne.

194

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w SłupachAdres: Słupy.43,.10-381.Olsztyn

Gmina:.Dywity

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Rozwoju.Wsi.Słupy.i.Okolic

www.naszaszkolaslupy.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Janina.Cycyk

Nauczycielki – członkinie SZP:.Janina.Cycyk,.Małgorzata.Czarnecka,.

Genowefa.Kudryk,.Monika.Traczewska

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Słupach funkcjonuje od 2000 roku. Or-

ganem założycielskim i prowadzącym jest Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Słu-

py i Okolic. W bieżącym roku szkolnym do naszej placówki uczęszcza 41

uczniów. Poza lekcjami oferujemy dzieciom zajęcia rozwijające ich zdolno-

ści (w formie kół zainteresowań) oraz zajęcia z zakresu pomocy psycholo-

giczno-pedagogicznej (logopedyczne, gimnastyka korekcyjno-kompensacyj-

na, socjoterapia, specjalistyczne zajęcia terapeutyczne korekcyjno-kompensa-

cyjne, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze). Większość tych zajęć finansowa-

na jest w roku szkolnym 2012/2013 w ramach projektu Indywidualizacja Na-

uczania i Wychowania w Niepublicznej Szkole Podstawowej w Słupach. Naszą

szkołę wyróżniają wysokie wyniki sprawdzianu zewnętrznego szóstoklasistów;

w roku 2013 osiągnęliśmy średni wynik 32,8 pkt, co w skali staninowej daje

nam najwyższy 9. przedział. Plasujemy się na III miejscu w województwie war-

mińsko-mazurskim. Jesteśmy dumni z sukcesu naszych uczniów i wdzięcz-

ni ich rodzicom za wsparcie. Priorytetem dla naszej placówki jest współpraca

ze środowiskiem lokalnym, w tym – z samorządem. Mieszkańcy naszej wsi i jej

okolic chętnie współorganizują i uczestniczą w imprezach środowiskowych,

udzielają wsparcia w drobnych pracach i remontach.

Trzy lata realizacji Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) zaowo-

cowały licznymi zmianami w samej szkole, jak i postrzeganiu jej na zewnątrz.

Wzbogaciliśmy się o nowoczesne zaplecze dydaktyczne, które podniosło atrak-

cyjność zajęć dydaktycznych i projektowych. Dzięki profesjonalizmowi i pasji or-

ganizatorów oraz prowadzących zajęcia podczas seminariów nauczyciele po-

szerzyli swój warsztat pracy dydaktyczno-wychowawczej: nauczyli się pracy

metodą projektu edukacyjnego, poznali dogłębnie ocenianie kształtujące (OK),

udoskonalili pracę w grupach różnowiekowych. Uczniowie stali się bardziej od-

powiedzialni za efekty pracy grupy, doskonalili własną kreatywność, mieli oka-

zję wykorzystać swoje mocne strony, które nie zawsze były dostrzegane pod-

czas lekcji. Członkowie społeczności szkolnej pogłębili więzi z mieszkańcami

podczas zbierania informacji, wywiadów, wspólnych – często wielopokolenio-

wych – spotkań. Rodzice chętnie wspierali działania projektowe, uczestniczy-

li w niektórych etapach prac, a następnie podziwiali efekty działań podczas pre-

zentacji. Zacieśniliśmy współpracę z władzami samorządowymi. Uczniowie byli

obecni na sesji Rady Gminy, spotykali się z Przewodniczącą Rady Gminy Dywity

i radnymi. Dzieci miały okazję poczuć, iż ich opinie i działania są brane pod uwa-

gę. Szkoła wyraźnie zaistniała w środowisku lokalnym.

195


Publiczna Szkoła Podstawowa w UścianachAdres:.Uściany.Stare.1,.12-200.Pisz

Gmina:.Pisz

Organ prowadzący:.Społeczno-Oświatowe.Stowarzyszenie.Pomocy.

Pokrzywdzonym.i.Niepełnosprawnym.EDUKATOR.w.Łomży

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Renata.Olszewska

Nauczycielki – członkinie SZP:.Joanna.Grądzka,.Renata.Olszewska,.Bożena.

Sawicka,.Marzena.Sawicka

Pierwsze pisemne informacje dotyczące istnienia Szkoły Podstawowej

w Uścianach pochodzą z 1916 roku i są zapisane w kronice wsi Uściany, pro-

wadzonej przez nauczycieli niemieckich do 1944 roku. Obecny budynek szko-

ły oddano do użytku w 1963 roku. Szkoła Podstawowa w Uścianach znajdu-

je się w miejscowości Uściany Stare, w powiecie piskim, gminie Pisz. Placów-

ka oświatowa leży w odległości 16 km od miasta Pisz, wśród lasów, łąk i pól

uprawnych. Około 3 km od Uścian Starych znajduje się pięknie położone Je-

zioro Nidzkie, stanowiące część Parku Krajobrazowego. Od 2002 roku orga-

nem prowadzącym Publiczną Szkołę Podstawową w Uścianach jest Stowarzy-

szenie Edukator w Łomży. Do chwili obecnej wykonano w niej wiele remon-

tów, m.in.: wyposażono sale lekcyjne w nowe ławki i meble, zakupiono nowe

pomoce dydaktyczne, przeprowadzono modernizację pracowni komputero-

wej, wykonano generalny remont holu i klatki schodowej. W roku szkolnym

2012/13 przeprowadzono termomodernizację budynku szkolnego oraz mo-

dernizację placu zabaw. Szkoła w Uścianach jest nie tylko podstawowym miej-

scem kształcenia, ale i głównym ośrodkiem kulturalnym, w którym każdy znaj-

dzie coś dla siebie – bez względu na wiek (przykład: uczestnictwo w ogólno-

europejskiej akcji Tydzień z Internetem 2012 i 2013).

W latach 2010–2013 braliśmy udział w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat”

(ZMSwWŚ) promującym naukę metodą projektu. Uczniowie realizowali pro-

jekty rozwijające kompetencje społeczno-obywatelskie oraz matematyczno-

przyrodnicze. W czasie wakacji organizujemy dla uczniów naszej szkoły Let-

nią Szkołę Odkrywców. Zajęcia prowadzone są przez studentów i cieszą się

dużym zainteresowaniem. Najbardziej zaangażowani uczniowie wyjeżdżają

na tygodniowy Letni Obóz Naukowy.

196

Szkoła Podstawowa im. Zawiszy Czarnego w Waśniewie-GrabowieAdres:.Waśniewo-Grabowo.4,.13-111.Janowiec.Kościelny

Gmina:.Janowiec.Kościelny

Organ prowadzący:.Gmina.Janowiec.Kościelny

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Beata.Jóźwiak

Nauczycielki – członkinie SZP:.Beata.Jóźwiak,.Agata.Kacner,.

Anna.Piotrkowska,.Jan.Piotrkowski

Jesteśmy niewielką szkołą skupiającą dzieci z okolicznych wsi. Nie funkcjo-

nują w nich żadne instytucje kulturalno-oświatowe, w różnorodnych działa-

niach dążymy więc do tego, by nasza placówka była centralnym ośrodkiem

lokalnego rozwoju. Jest ona też miejscem, które łączy pokolenia; spotyka-

ją się tu dziadkowie, rodzice i dzieci. Szkoła pełni w środowisku rolę ośrod-

ka integrującego lokalną społeczność. Wychowanie uczniów w poszanowa-

niu wartości, przywiązaniu do tradycji, kształtowanie szacunku do przyrody

oraz odpowiedzialności za siebie i swoje otoczenie, a jednocześnie dbałość

o wszechstronny rozwój, rozbudzanie pasji i dziecięcych talentów – to wspól-

ny kierunek szkoły i rodziców. Poszukujemy różnych rozwiązań, inicjatyw, pro-

jektów, aby realizować założone cele.

Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) był dla nas szansą na po-

szerzenie oferty edukacyjnej, wielokierunkowy rozwój uczniów. Na szczegól-

ną uwagę zasługuje praca w grupach różnowiekowych. To nowe doświad-

czenie dla nauczycieli i uczniów. Początki nie były łatwe: liczne grupy, trud-

ności organizacyjne… Po 3 latach widzimy jednak efekty tej pracy. Współdzia-

łanie w grupie, pomoc i opieka starszych nad młodszymi budzą w nas satys-

fakcję i sprawiają, że zapominamy o początkowych trudnościach. Różnorod-

ność scenariuszy nie pozwalała na znużenie projektami edukacyjnymi – każdy

był wyzwaniem do działania i wzbudzał zainteresowanie tym, jaki będzie efekt

prac. Wśród projektów rozwijających kompetencje matematyczno-przyrodni-

cze najwięcej emocji wywoływały u dzieci działania polegające na przepro-

wadzaniu eksperymentów, doświadczeń, badań. Zaangażowanie dzieci, zacie-

kawienie, wyciąganie wniosków to już sukces. W uczniach wyzwala się cie-

kawość świata, chęć poznawania, odkrywania, samodzielnego dochodzenia

do wiedzy. Projekty rozwijające kompetencje społeczno-obywatelskie przybli-

żyły uczniom sprawy i problemy środowiska, w którym żyją; rozbudziły umie-

jętności dyskutowania, wykorzystywania informacji oraz obiektywnego oce-

niania siebie i innych. Szczególnym zainteresowaniem cieszyły się te projek-

ty, w których uczniowie mogli wykazać się pomysłowością, zaangażowaniem,

współpracą w zespole i środowisku lokalnym.

Praca metodą projektu to nowe doświadczenia dla dzieci, ale także nauczycie-

li. Można spojrzeć na uczniów z innej perspektywy, sprawdzić siebie w innej

sytuacji. Odkryliśmy nowe talenty, kreatywność, pomysłowość dzieci. Ucznio-

wie mieli okazję wykazać się swoimi umiejętnościami, co wzmocniło ich wiarę

we własne możliwości. Metoda projektu pozostanie w wachlarzu metod pra-

cy naszej szkoły.

197


Społeczna Szkoła Podstawowa w WęgojuAdres:.Węgój.19,.11-300.Biskupiec

Gmina:.Biskupiec

Organ prowadzący:.Węgojskie.Stowarzyszenie.Edukacji.Lokalnej.–.CEL

www.szkola-wegoj.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP:.Teresa.Kacperska

Nauczycielki – członkinie SZP:.Wanda.Koza,.Dorota.Rojewska,.

Dorota.Rudnik,.Agnieszka.Żelazna

Społeczna Szkoła Podstawowa w Węgoju wchodzi w skład Zespołu Szkół Wę-

gojskiego Stowarzyszenia Edukacji Lokalnej – CEL. Jest to szkoła niepubliczna

na prawach publicznej, dla której organem prowadzącym jest stowarzyszenie.

Zespół szkół zapewnia edukację i wychowanie dzieci od przedszkola poprzez

szkołę podstawową aż do ukończenia gimnazjum. W szkole nauczany jest ję-

zyk niemiecki, jako język mniejszości narodowej. Spośród innych, szkołę wy-

różnia bardzo dobra baza dydaktyczna, liczne koła zainteresowań, organizacja

wycieczek i wyjazdów o charakterze edukacyjnym i zawodoznawczym. Mało

liczne klasy zapewniają zindywidualizowaną pracę dydaktyczną i wychowaw-

czą. Szkoła stanowi centrum aktywności lokalnej, szczególnie aktywnie działa

w kierunku kultywowania tradycji regionu Warmii.

Przez 3 lata realizacji Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) dzie-

ci nauczyły się planować swoją pracę i oceniać według ustalonych kryteriów.

Praca metodą projektu edukacyjnego pozwoliła na odkrycie talentów zarów-

no uczniów, jak i nauczycieli. Dzięki spotkaniom z władzami lokalnymi ucznio-

wie zapoznali się z funkcjonowaniem samorządu lokalnego, wzbogacili swo-

ją umiejętność nawiązywania kontaktów, co wyzwoliło w nich chęć działania

na rzecz najbliższego środowiska.

Dzięki udziałowi w Projekcie ZMSwWŚ nauczyciele udoskonalili organizację

swojej pracy w grupach zróżnicowanych wiekowo i odkryli potencjał drzemią-

cy w pracy zespołowej i najbliższym otoczeniu. Metoda projektu wzbogaci-

ła i uatrakcyjniła warsztat pracy nauczycieli, wskazała innym zalety tej metody.

Uczniowie „wyszli z ławek” i poprzez praktyczne działanie uczyli się korzystać

z różnych źródeł wiedzy. Przebieg działań projektowych można było śledzić

na bieżąco dzięki eksponowanym na gazetkach i w gablotach: ogłoszeniom,

zaproszeniom, pracom plastycznym itp. Praca metodą projektu edukacyjnego

w szkole podstawowej przygotowała uczniów do realizacji projektów gimna-

zjalnych. Udział w projekcie wpłynął na wzbogacenie oferty edukacyjnej szko-

ły i jej pozycję na lokalnym rynku edukacyjnym. Szkoła ma zamiar w kolejnych

latach kontynuować pracę metodą projektu edukacyjnego na obowiązkowych

i dodatkowych zajęciach szkolnych.

szkoły w województwie wielkopolskim

Korzecznik

Grzybowo

GradowicePigłowice

Potarzyca

Siedlemin

Wielowieś

ZiminRoszków

Łuszczanów

Bachorzew

Prusy

Garki

Starkowo

200

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w BachorzewieAdres:.Bachorzew,.ul..Szkolna.8,.63-200.Jarocin

Gmina:.Jarocin

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Edukacyjne.„Nasza.Szkoła”

www.bachorzew.edu.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: .Beata.Fengler

Nauczycielki – członkinie SZP:.Elżbieta.Bartkowiak,.Iwona.Stasik,.

Luiza.Szymkowiak,.Dominika.Wróbel,.Beata.Zawisła

Szkoła Podstawowa w Bachorzewie jako placówka niepubliczna dzia-

ła od 2001 roku, prowadzi ją Stowarzyszenie Edukacyjne „Nasza Szkoła”.

Od wielu lat prowadzimy różne działania sprzyjające rozwojowi uczniów

(wyjazdy do muzeum, teatru, kina, rajdy, półkolonie, wycieczki). Na uwagę

zasługuje także niebywała aktywność uczniów, którzy proponują różne kon-

kursy, imprezy szkolne. Dzieci, z własnej inicjatywy, prowadzą blog szkoły;

biorą udział w konkursach, także międzynarodowych (konkurs programi-

styczny „Baltie” ).

Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) okazał się wielką szansą

rozwoju dla wszystkich: nauczycieli, uczniów i rodziców. Pozwolił na wizyty

w miejscach, w których zapewne uczniowie pojawiliby się dopiero jako doro-

śli. Dzięki tym wizytom dzieci zapoznały się z funkcjonowaniem instytucji typu

Urząd Gminy, Rada Miejska, Urząd Stanu Cywilnego. Projekt uwydatnił talen-

ty uczniów; organizacyjne, przywódcze, umiejętności praktyczne, planowa-

nia. Pozwolił na zintegrowanie uczniów zróżnicowanych wiekowo. Dzieci za-

częły bardziej doceniać swoją małą ojczyznę, poznając jej struktury, mieszkań-

ców czy też regionalne potrawy; odkrywały to, co dotąd było niezauważone,

niedocenione. Rodzice z obserwatorów stali się aktywnymi uczestnikami życia

szkoły, pomagali w realizacji projektu, pojawiali się na spotkaniach lub poma-

gali nam materialnie. Nauczyciele natomiast – poprzez uczestniczenie w szko-

leniach, konferencjach – zdobyli nowe umiejętności, poszerzyli swoją wiedzę.

Szkoła zyskała także liczne publikacje oraz pomoce dydaktyczne i nowocze-

sne urządzenia. W przyszłych latach mamy zamiar nadal pracować metodą

projektu. Ustaliliśmy, że będzie to jeden dzień w tygodniu (dzień projektowy),

z podziałem na dwie grupy: klasy I–III oraz IV–VI.

201

Wielkopolskie

Szkoła Podstawowa im. Ignacego Łukasiewicza w GarkachAdres: Garki.4,.63-430.Odolanów.

Gmina: Odolanów

Organ prowadzący: Gmina.i.Miasto.Odolanów

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Ewa.Kowalska

Nauczycielki – członkinie SZP: Zofia.Chleboś,.Elżbieta.Król,.Beata.Nowicka,.

Magdalena.Rogala,.Anna.Świtała

Naszą szkołę wyróżnia w środowisku wielka aktywność działań na rzecz Sto-

warzyszenia Szkół im. Ignacego Łukasiewicza. Kontakty i współpraca nauczy-

cieli i uczniów tych szkół spowodowały wzrost zainteresowania uczniów ży-

ciem, działalnością i pracą pioniera polskiego przemysłu naftowego, ale rów-

nież nauką, jako dziedziną życia, i osiągnięciami naukowymi innych Polaków.

Nasi uczniowie dwukrotnie zajęli I miejsce w Ogólnopolskim Konkursie Wiedzy

o Ignacym Łukasiewiczu. Szkoła dwukrotnie przystąpiła do Certyfikacji Małych

Szkół Promujących Ruch Naukowy – dzięki temu chcemy przybliżyć dzieciom

pracę naukowców, jej efekty oraz zastosowanie tajników nauki we współcze-

snym świecie, w ułatwianiu człowiekowi codziennego życia.

Realizacja Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) w latach 2010–

2013 w znacznym stopniu wpłynęła na podniesienie efektywności pracy szko-

ły. Nastąpiła zmiana sposobu pracy nauczycieli i uczniów. Zastosowanie pro-

jektu i metod aktywizujących zwiększyło aktywność uczniów oraz ich zaan-

gażowanie w zdobywanie wiedzy i nowych umiejętności. Uczniowie chętnie

uczestniczyli w projekcie, a efekty ich działań zostały zauważone przez spo-

łeczność szkolną – rodziców, środowisko, władze samorządowe. W wielu pro-

jektach uczestniczyli rodzice, mieszkańcy wioski, władz samorządowych, lo-

kalnej prasy i radia; zacieśniały się relacje pomiędzy władzami, mieszkańcami

i szkołą. Lokalne władze zaczęły zauważać pozytywną pracę szkoły, uczniowie

zostali poproszeni o prezentację swojego dorobku na forum gminy.

Wielkim sukcesem Projektu ZMSwWŚ było wdrożenie pracy metodą projek-

tu i stosowanie oceniania kształtującego (OK) nie tylko na zajęciach projekto-

wych, lecz także w całokształcie pracy dydaktycznej. Największą korzyścią jest

otwartość uczniów; ujawnili oni wiele ukrytych talentów i dotąd nieznanych

umiejętności. Mają motywację do dalszej pracy, otrzymują lepsze oceny, a na-

uczyciele mają satysfakcję z postępów ich działań. Dla nauczycieli to duże wy-

zwanie, ale też ogromne ułatwienie pracy, dlatego metodę projektu oraz OK

będziemy stosować w kolejnych latach, aby nasza praca była jeszcze bardziej

efektywna. Doświadczenie, które wynieśliśmy z udziału w Projekcie ZMSwWŚ,

będzie owocowało w naszych działaniach na rzecz dzieci, szkoły, rodziców

i całej lokalnej społeczności.

202

Szkoła Podstawowa w GradowicachAdres:.ul..Szkolna.20,.64-050.Wielichowo

Gmina:.Wielichowo

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Gospodarczo-Edukacyjne.

„Dobro.Dziecka”

Dyrektorki.szkoły/Liderki.SZP:.Elżbieta.Dudzińska,.Grażyna.Szaferska

Nauczycielki – członkinie SZP:.Magdalena.Biskup,.Monika.Błażejewska,.

Elżbieta.Dudzińska,.Mariola.Golczak,.Renata.Jarosz,.Grażyna.Koller,.

Agnieszka.Rabiega,.Grażyna.Szaferska

Naszą szkoła to placówka niepubliczna, prowadzona przez Stowarzyszenie Go-

spodarczo-Edukacyjne „Dobro Dziecka”. Wychodzimy naprzeciw potrzebom

dzieci i ich rodziców – dajemy możliwość nauki w klasach o małej liczebno-

ści, co pomaga w indywidualnym podejściu do każdego ucznia, w dostrze-

żeniu jego potrzeb i możliwości. Bogata oferta zajęć pozalekcyjnych umożli-

wia uczniom wszechstronny rozwój, a także wyrównuje szanse edukacyjne.

Uczniom i gronu pedagogicznemu gwarantujemy bezpieczeństwo i komfort

pracy. W szkole, która pełni również rolę ośrodka kulturotwórczego we wsi, pa-

nuje przyjazna atmosfera, wszyscy się znają, nikt nie jest anonimowy.

Uczestnictwo w Projekcie „Z Malej Szkoły w Wielki świat” (ZMSwWŚ) przyczy-

niło się do ukształtowania wielu nowych umiejętności u dzieci i nauczycieli.

Uczniowie poszerzyli swoje kompetencje społeczne, obywatelskie i matema-

tyczno-przyrodnicze. Potrafią współpracować w zespołach zróżnicowanych

wiekowo, dokonywać samooceny oraz oceny koleżeńskiej. Atrakcyjność me-

tod i pracy sprawiła, że są zmotywowani i chętnie, z własnej woli, angażują się

w różne zadania. Dzieci uczą się od siebie nawzajem, potrafią dobrze zaplano-

wać wykonanie powierzonych im zadań, wyszukać potrzebne informacje, do-

skonalą umiejętności komunikowania się nie tylko z rówieśnikami, lecz także

z dorosłymi. Projekt ułatwił im samopoznanie, ale też umożliwił poznawanie

świata w atrakcyjny sposób. Nauczyciele rozwinęli umiejętności stosowania

nowatorskich metod nauczania, nauczyli się współpracować ze sobą i pod-

chodzić do edukacji w sposób interdyscyplinarny. Mniej narzucają swoje zda-

nie i metody pracy uczniom, bardziej otwierają się na ich propozycje. Szkoła

wzbogaciła się o nowe pomoce naukowe. Zacieśniła się współpraca ze środo-

wiskiem lokalnym, szczególnie z rodzicami, którzy pomagają w realizacji róż-

nych przedsięwzięć.

Najbardziej efektywne były projekty, które pozostawiły trwałe ślady w szkole,

np. „Dziecięca gmina”. Projekt umożliwił zagospodarowanie terenu przy szko-

le, czyniąc go bardziej atrakcyjnym dla dzieci, i zaangażował środowisko lo-

kalne. Dzięki projektom na temat samorządu lokalnego („My i nasi reprezen-

tanci”, „Jak wpływać na gminę”, „Sołectwo – nasz samorząd” ) dzieci poznały

zasady funkcjonowania lokalnych władz i dowiedziały się, jak mogą wpływać

na otaczającą je rzeczywistość. Projekty matematyczno-przyrodnicze zwięk-

szyły u uczniów świadomość konieczności ochrony środowiska.

Będziemy nadal pracować metodą projektu, aby rozwijać kompetencje

uczniów (w szczególności obywatelskie) oraz propagować zachowania przy-

czyniające się do dbałości o zasoby planety.

203

Wielkopolskie

Społeczna Szkoła Podstawowa im. Olgierda Brzeskiego w Zespole Szkół Społecznych w GrzybowieAdres:.Grzybowo.32,.62-300.Września

Gmina:.Września

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Edukacyjno-Kulturalno-Turystyczne.

„Szansa”.w.Grzybowie

www.szkola.grzybowo.org

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: .Mariola.Zalepa

Nauczycielki – członkinie SZP:.Iwona.Kaczmarek,.Monika.Kruk,.Arleta.Wilk,.

Małgorzata.Wołoszyn

Szkoła Podstawowa w Grzybowie ma już ponad 100 lat. Jako szkoła społecz-

na istnieje od 2006 roku, kiedy to Stowarzyszenie „Szansa” powołało do ży-

cia małą, wiejską szkółkę. W tej chwili jesteśmy ciągle rozwijającą się i pręż-

nie działającą placówką. Mamy bogatą ofertę edukacyjną i wychowawczą.

Proponujemy wiele ciekawych zajęć pozalekcyjnych; dzieci tańczą, śpiewa-

ją, grają na flażoletach, przygotowują przedstawienia, biorą udział w zawo-

dach sportowych. Jesteśmy małym środowiskiem, dlatego wszyscy się zna-

my i współpracujemy ze sobą. Zawsze możemy liczyć na pomoc sołectwa,

koła gospodyń czy współpracę z naszym wczesnośredniowiecznym grodzi-

skiem. Stowarzyszenie „Szansa” od początku zapewnia szkole wszechstron-

ną opiekę i rozwój.

Kiedy przystępowaliśmy do Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ)

w naszej szkole dominowało przywiązanie do ocen szkolnych, czyli cyfro-

wych. Trudność sprawiało zarówno dokonywanie samooceny, jak i właściwe

ocenianie poczynań kolegów. Brakowało po prostu oceniania kształtujące-

go (OK)! Uczniowie posiadali wiedzę encyklopedyczną, nie potrafili wykorzy-

stać zdobytych w szkole wiadomości w sytuacjach codziennych. Klasy skupia-

ły grupy rówieśnicze, nie było wyraźnej współpracy w grupie mieszanej. Dzie-

ci niechętnie prezentowały się na forum, krytykę przyjmowały z trudem, a po-

chwały nieśmiało. Umiejętność autorefleksji i autoprezentacji była u nich ra-

czej słabo rozwinięta.

Po 3 latach realizacji Projektu ZMSwWŚ:

– wzrosła otwartość wśród uczniów, aktywność i motywacja do pracy,

– zwiększyła się umiejętność komunikacji interpersonalnej,

– wypracowaliśmy dalsze kierunki rozwoju,

– uczniowie biorą odpowiedzialność za własną edukację oraz potrafią doko-

nać rzetelnej samooceny i oceny koleżeńskiej.

Co z Projektu ZMSwWŚ przeniesiemy w życie szkoły? Będziemy:

– realizować debaty poruszające sprawy ważne dla uczniów,

– kultywować współpracę z przedstawicielami środowiska lokalnego,

– stosować OK na lekcjach,

– rozwijać umiejętności z zakresu technologii informacyjnej.

204

Szkoła Podstawowa w KorzecznikuAdres: Korzecznik 41, 62-650 Kłodawa

Gmina: Kłodawa

Organ prowadzący: Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju i Integracji Środowiska

Lokalnego „Z Edukacją w Przyszłość” w Korzeczniku

www.korzecznik.eu

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Maria Nowak

Nauczycielki – członkinie SZP: Monika Gałdyn-Stasiak, Bogumiła Jankowska,

Dorota Krysiak, Magdalena Kucia, Ewa Rakowska, Dorota Skonieczna

Szkoła Podstawowa w Korzeczniku to placówka prowadzona od 2004 roku

przez Stowarzyszenie „Z Edukacją w Przyszłość”. Jest to mała szkoła, do któ-

rej uczęszczają dzieci z 4 gmin. Niewielka liczba uczniów sprawia, że nauczy-

ciele znają wszystkie dzieci, ich problemy i potrzeby oraz środowiska, w któ-

rych żyją. Placówka w swej działalności odpowiada na potrzeby lokalnej spo-

łeczności, wyróżnia ją społeczny charakter. Pracownicy szkoły nie mają opo-

rów przed wprowadzaniem zmian, są otwarci na nowości (szkoła jako jedy-

na w regionie wprowadziła punktowy system oceniania). Szkoła korzysta rów-

nież z pomocy wolontariuszy – podczas akcji krótkoterminowych oraz poby-

tów długoterminowych (zarówno z Polski, jak i z zagranicy, m.in. Anglii, Włoch,

Czech, Brazylii, Niemiec, Francji, USA).

Z perspektywy 3 lat uważamy, że udział naszej szkoły w Projekcie „Z Małej

Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) był ważnym etapem w rozwoju uczniów

oraz nauczycieli, wzbogacił ofertę edukacyjną szkoły, co wpłynęło dodatkowo

na jej pozytywny wizerunek. Zintegrował społeczność szkolną i szkołę ze spo-

łecznością lokalną, zachęcił do zaangażowania rodziców i uczniów. Namacal-

nym rezultatem okazała się współpraca z lokalnymi władzami, skutkująca dofi-

nansowaniem wycieczki szkolnej przez 2 sołectwa oraz zakupem elementów

ogrodzenia i stojaków do rowerów. Zarówno uczniowie, jak i nauczyciele pra-

cowali już wcześniej metodą projektów, ale udział w Projekcie ZMSwWŚ spo-

wodował usystematyzowanie doświadczeń w tym zakresie. Uczniowie zdobyli

wiele nowych umiejętności, nie sposób wymienić wszystkich. Nam najcenniej-

sze wydaje się to, że zyskali poczucie większej wartości i pewności siebie, wy-

zwoliła się ich kreatywność. Rozwinęli umiejętność pracy w zespole zróżnico-

wanym wiekowo. Wzrosła ich świadomość w zakresie postaw obywatelskich

oraz podniósł się poziom umiejętności interpersonalnych i językowych. Jako

nauczyciele przyjęliśmy inną niż tradycyjna rolę wobec uczniów; staliśmy się

doradcami i inspiratorami. Mieliśmy okazję oderwać się od rutynowych czyn-

ności, wprowadzić nowe techniki nauczania. Projekty dostarczyły nam nowej

interesującej wiedzy o naszych uczniach. Uważamy, że największym sukce-

sem było zaangażowanie uczniów w realizację projektów i możliwość wpły-

wania na podejmowanie ważnych dla nich decyzji. W przyszłości zamierzamy

nadal pracować metodą projektów.

205

Wielkopolskie

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w ŁuszczanowieAdres:.ul..Długa.108,.63-200.Jarocin

Gmina.Jarocin

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Edukacyjne.w.Łuszczanowie

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: .Beata.Czajczyńska

Nauczycielki – członkinie SZP:.Krystyna.Kałmucka,.Klaudia.Karaś,.

Anna.Koroniak,.Angelina.Latańska,.Anita.Roszykiewicz

Niepubliczna Szkoła Podstawowa znajduje się w gminie Jarocin. W 2008

roku została przejęta przez Stowarzyszenie Edukacyjne. Kompleks szkolny

wraz ze schroniskiem, wiatrakiem i Domem Chleba usytuowany jest w okolicy

Szwajcarii Żerkowskiej i Muzeum Adama Mickiewicza w Śmiełowie. Jako jedy-

ne stowarzyszenie w powiecie jarocińskim prowadzi inwestycje, a wśród nich

budowę gimnazjum – budynku połączonego z oddanym do użytku Schroni-

skiem Młodzieżowym. Szkoła bierze udział w projektach unijnych, ogólnopol-

skich. Również dyrektor, nauczyciele i przedstawiciele zarządu stowarzysze-

nia włączają się w pisanie projektów, których realizacja umożliwia nabywa-

nie szerokich kompetencji przez uczniów oraz integruje społeczność lokal-

ną – na szerokiej płaszczyźnie, m.in. profilaktycznej, bezpieczeństwa, doradz-

twa zawodowego.

Atutem szkoły jest współpraca na szeroką skalę z innymi organizacjami. Aktyw-

ność dzieci na zajęciach Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ)

dała możliwość odkrywania przez dzieci własnych zainteresowań, pasji, po-

mysłowości i umiejętności, co zwiększyło ich kreatywność w rozwiązywaniu

różnorodnych problemów. Spotkania uczniów stwarzały okazję do wzajem-

nego integrowania, odkrywania własnego „ja” z myślą o służbie dla drugiego

człowieka – kolegi, koleżanki, sąsiada czy rodziny. Realizacja projektów edu-

kacyjnych uświadomiła dzieciom wartość relacji międzyludzkich; pozwoliła

nabyć doświadczenie obywatelskie i społeczne poprzez zaangażowanie się

w pracę społeczną, udział w wyborach do Samorządu Szkolnego, spotkania

z przedstawicielami władz. Z pełną odpowiedzialnością będziemy kontynu-

ować pracę metodą projektów, już od przyszłego roku szkolnego zaplanowa-

liśmy 2 dni projektowe – jesienią i wiosną.

206

Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w PigłowicachAdres:.Pigłowice.32A,.63-021.Śnieciska

Gmina:.Zaniemyśl

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.na.Rzecz.Rozwoju.Oświaty.i.Kultury.

na.Wsi

www.szkolapiglowice.pl

Dyrektorka szkoły: Żaneta.Kusik

Liderka SZP: Grażyna.Jagodzińska

Nauczycielki – członkinie SZP:.Dorota.Dołęga-Mostowska,.

Małgorzata.Padarz,.Magdalena.Wieland,.Dorota.Ziółkowska-Jung

Historia Szkoły w Pigłowicach sięga 1864 roku, a więc szkoła liczy 149 lat. Jest

pierwszą i jedyną w powiecie średzkim szkołą publiczną prowadzoną przez

stowarzyszenie. Po 2 latach przygotowań, 16.10.2007 roku, przyjęliśmy imię

Jana Pawła II, z czego jesteśmy bardzo dumni. Szkoła mieści się w nowocze-

snym budynku, otoczonym zielenią łąk i pól. Takie usytuowanie szkoły, mało

liczne klasy, jednozmianowość, świadomość, że wszyscy dobrze się tu zna-

ją i czują, a nauczyciele każde dziecko traktują indywidualnie i z szacunkiem

–sprzyja budowaniu życzliwej, niemal rodzinnej atmosfery.

Mamy bogatą ofertę edukacyjną; uczniowie uczą się 2 języków obcych, mają

bezpłatne, regularne zajęcia na basenie, połączone z nauką pływania. Stołów-

ka szkolna kusi domowymi, tanimi obiadami. Szkoła słynie z imprez przygoto-

wanych przez uczniów dla lokalnego środowiska. Ponadto zarówno ucznio-

wie, jak i społeczność lokalna uczestniczą w szkolnych kiermaszach, np. bo-

żonarodzeniowym, wielkanocnym. Corocznie odnotowujemy bardzo wysokie

wyniki sprawdzianów po klasie VI. Systematycznie zwiększa się też zaintereso-

wanie rodziców spoza obwodu szkolnego naszą ofertą edukacyjną.

Minęły 3 lata pracy w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ).

Czy coś się u nas zmieniło? Z pewnością tak! Nauczyciel stał się inicjatorem,

podpowiadaczem i obserwatorem. Uczniowie nie są już biernymi słuchacza-

mi, lecz tymi, którzy poszukują, penetrują i doświadczają. Wszyscy uczniowie

dążą do wspólnie wytyczonego celu, wzajemnie się mobilizując. Nauczyli się

odpowiedzialności za poczynania własne i grupy. Częściej odczuwają satys-

fakcję i radość z efektów swojej pracy, doceniają wkład kolegów, stali się bar-

dziej dojrzali społecznie. Wykazują większe zainteresowanie tym, co dzieje

się wokół nich. Potrafią celnie określić możliwości członków zespołu i ade-

kwatnie do nich rozdzielić zadania i role. Wielu z nich pokonało nieśmiałość

i uwierzyło we własne możliwości. Chętnie pokazują publicznie efekty swo-

jej pracy i zdają relacje z jej przebiegu. Wszystkie zrealizowane projekty niosły

ze sobą wiele emocji, radości, satysfakcji, ale również niepewności, czy cel

zostanie w pełni osiągnięty. Trudno jest stwierdzić, które projekty były najlep-

sze, najbardziej interesujące, bo praca nad każdym była sukcesem – mniej-

szym lub większym. Każdy z projektów społeczno-obywatelskich realizowa-

nych w klasach IV–VI prezentowany był na forum szkoły i nie tylko. Kończy-

my pracę w Projekcie ZMSwWŚ, mając świadomość, że nasi uczniowie są

wartością sami w sobie. Nadal będziemy pracować metodą projektu.

207

Wielkopolskie

Niepubliczna Szkoła Podstawowa im. Jana Heweliusza w PotarzycyAdres:.ul..Wyzwolenia.65,.63-200.Jarocin

Gmina:.Jarocin

Organ prowadzący:.Potarzyckie.Stowarzyszenie.Oświatowe

www.szkola-potarzyca.pl

Dyrektorki szkoły: Aleksandra.Świderska,.Beata.Świątek

Liderki SZP: Kinga.Słowiak,.Beata.Świątek

Nauczycielki – członkinie SZP:.Marta.Dopierała,.Aleksandra.Figaj,.

Anna.Piętka,.Iwona.Rzepka,.Ewa.Żychlewicz

Szkoła w Potarzycy istnieje od 1794 roku. Obecny budynek szkolny zo-

stał otwarty w 1951 roku; w roku szkolnym 1997/98 przeniesiono do niego

przedszkole i utworzono Zespół Szkół w Potarzycy. W 2006 roku, by unik-

nąć likwidacji, szkołę przejęło Potarzyckie Stowarzyszenie Oświatowe. Cen-

trum Oświatowo-Kulturalne oferuje naukę w Niepublicznym Przedszkolu, Nie-

publicznej Szkole Podstawowej oraz Niepublicznym Gimnazjum. Przy szko-

le w Potarzycy mieści się także Planetarium, które było i jest pierwszą i jedy-

ną tego typu placówką w Polsce, powstałą na wsi. I prawdopodobnie jedyną

w Europie w tak małej miejscowości.

Udział w Projekcje „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) pokazał nam, jak

wspaniale przez te 3 lata nasze dzieci się rozwinęły, ile nowych umiejętności zdo-

były i jak otworzyły się na otaczający je świat wiedzy. Dzięki pracy w projekcie

uczniowie zdobyli wiele cennych umiejętności potrzebnych w życiu codzien-

nym, mi.n. dobre planowanie, pracę w grupach, umiejętność komunikacji z róż-

nymi ludźmi (dorosłymi i dziećmi), odpowiedzialność za powierzone im zada-

nia, umiejętność wyszukiwania potrzebnych informacji oraz dzielenie się zdoby-

tą wiedzą z innymi. Wśród projektów wiele było takich, których nikt z nas nigdy

nie zapomni. Dzieci wspaniale zaangażowały się w projekty: „Skarby ziołowej ap-

teczki”, „Dlaczego latawiec lata” oraz „Czym oddychamy”, „W kole gry”.

208

Niepubliczna Szkoła Podstawowa im. Kard. St. Wyszyńskiego w PrusachAdres:.Prusy.52,.63-230.Witaszyce

Gmina:.Jarocin

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Pomocy.Szkole.„Żak”

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: .Anna.Kowalska

Nauczycielki – członkinie SZP:.Wiesława.Borys,.Renata.Kalińska,.

Magdalena.Piętka,.Renata.Wojtaszek,.Marzena.Wojtkowiak

NSP w Prusach działa od roku szkolnego 2008/2009. Do szkoły podstawowej

uczęszcza 71 uczniów z 3 miejscowości. Budynek usytuowany jest w centrum

wsi, wśród pięknej zieleni. Naszą szkołę wyróżnia przyjazna, rodzinna atmos-

fera oraz indywidualne i życzliwe podejście do problemów każdego ucznia.

U nas wszyscy się znają, nikt nie jest anonimowy, każdy czuje się bezpiecznie.

Z uwagą słuchamy naszych uczniów i rozmawiamy z nimi. Kolorowe, dobrze

wyposażone klasy sprzyjają naukowej atmosferze. Mając na uwadze wszech-

stronny rozwój dzieci, umożliwiamy im uczestnictwo w wielu kołach zainte-

resowań. Dobrze układa się współpraca z rodzicami, którzy chętnie uczestni-

czą w życiu szkoły. Placówka sprzyja integracji środowiska lokalnego – wraz

z uczniami przygotowujemy dla mieszkańców okolicznościowe programy ar-

tystyczne. Doskonale układa się także współpraca z gminą Jarocin; realizuje-

my edukacyjne i profilaktyczne programy gminne.

Trzy lata pracy w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) zaowo-

cowały wieloma zmianami. Projekty edukacyjne nauczyły dzieci współpracy

w zespole, skutecznego komunikowania się z innymi, podejmowania decyzji ze świadomością odpowiedzialności. Uczniowie potrafią dokonać samooce-

ny i oceny koleżeńskiej, pozytywnie do pracy motywuje ocenianie kształtujące

(OK). Dzieci nauczyły się planowania, stawiania pytań i poszukiwania odpowie-

dzi. Nie tylko zdobyły konkretną wiedzę, lecz także – co ważniejsze – nabyły

umiejętność rozwiązywania problemów. Ukształtowane kompetencje wyko-

rzystują na lekcjach. Projekt ZMSwWŚ dał możliwość włączenia do współpra-

cy rodziców, którzy służyli pomocą i radą. Dzięki projektom, szczególnie spo-

łeczno-obywatelskim, znacznie wzrosło zainteresowanie działalnością szko-

ły wśród mieszkańców wsi. Zostawiliśmy również swój ślad w Jarocinie, kie-

dy to podczas sesji Rady Miejskiej zaprezentowaliśmy rzeczowy raport o sta-

nie gminy. Za swoją pracę otrzymaliśmy szczere podziękowania od włodarzy

miasta. Praca metodą projektu to ciekawe działanie, rozwijające kompetencje

uczniów. Na pewno będziemy ją kontynuować na zajęciach pozalekcyjnych.

Na zakończenie dedykujemy wierszyk od serca:

Ze szkoły w Prusach maszyna ruszyła,

„Z Małej Szkoły w Wielki Świat” się zwała,

ciężka, ogromna od pracy i wiedzy,

choć wcześniej pasażerów przerażała. (…)

(…) Nagrodą za trzy wspólne lata

będzie świadomy obywatel świata.

I co jeszcze w nas zostanie?

OK-ejowe ocenianie!

W czerwcu podróż zakończymy,

w nową drogę wyruszymy,

plecak z pomocami,

kadra z dyplomami,

dzieci z doświadczeniem

i miłym projektu wspomnieniami!     

209

Wielkopolskie

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Roszkowie

Adres:.Roszków.59A,.63-200.Jarocin

Gmina:.Jarocin

Organ prowadzący:.osoba.fizyczna

www.sproszkow.pl

Dyrektor szkoły: Maciej.Mazurek

Liderki SZP: Monika.Helwing-Witkowska,.Monika.Wachowiak

Nauczycielki – członkinie SZP:.Patrycja.Biernacik,.Monika.

Helwing-Witkowska,.Maria.Hołderna,.Milena.Jarus,.Agata.Litke,.

Monika.Wachowiak

Nasza szkoła to serce Roszkowa. Wyróżnia się bogatą bazą dydaktyczną, prze-

stronnymi i słonecznymi salami lekcyjnymi i malowniczym położeniem geo-

graficznym. Sprzyja wszechstronnemu rozwojowi oraz kształtowaniu proeko-

logicznych i prozdrowotnych postaw uczniów. Cechuje nas dobra organizacja

pracy i rodzinna atmosfera. Wykwalifikowana kadra współpracuje z rodzicami

dla dobra dziecka i środowiska lokalnego.

Podsumowując 3 lata pracy, możemy stwierdzić, że udział w Projekcie „Z Ma-

łej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) to dla nas sukces na wielu płaszczyznach.

Uczniowie wykorzystując swoją kreatywność, nabytą samodzielność w plano-

waniu działań i wyrażaniu poglądów, chętniej angażują się w pracę nad wła-

snym rozwojem. Umiejętnie współpracują w grupach różnowiekowych. Na-

uczyciele innych przedmiotów czerpią inspiracje z prac zespołu projektowe-

go. Zacieśniły się relacje między uczniami z różnych klas, rodzicami i szkołą.

Działaniami projektowymi zaktywizowaliśmy naszą lokalną społeczność oraz

urozmaiciliśmy proces dydaktyczno-wychowawczy. Projekty pokazały, jak

ważna w edukacji jest współpraca oparta na dobrej komunikacji i jasnych za-

sadach. Zajęcia projektowe stały się bardzo ważnym elementem życia szkol-

nego, w związku z tym postanowiliśmy, że nadal będziemy stosować metodę

projektu podczas zajęć lekcyjnych.

210

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w SiedleminieAdres:.Siedlemin,.ul..Główna.36,.63-200.Jarocin

Gmina:.Jarocin

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Rozwoju.Wsi.Siedlemin.

„Szkoła.Dzieciom”

www.siedlemin.xon.pl

Dyrektorki szkoły/Liderki SZP: Izabela.Woś,.Grażyna.Witkowska-Ryfa

Nauczyciele – członkowie SZP: Violetta.Bartkowiak,.Karol.Dziurla,.

Krystyna.Frąckowiak,.Katarzyna.Jankowska,.Beata.Pacholska,.

Renata.Wojtaszek

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Siedleminie od 10 lat jest prowadzona

przez Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Siedlemin „Szkoła Dzieciom”. Przez ten

czas bardzo się zmieniła. Dzieci uczą się w pięknie wyremontowanym, bez-

piecznym budynku. Klasy są doposażone w nowoczesny sprzęt i ciekawe po-

moce dydaktyczne. Dzięki wielu projektom realizowanym w ostatnich latach

do naszej szkoły przybyło wielu nowych uczniów z okolicznych wsi i Jaroci-

na. Mają one możliwość korzystania z bogatej oferty zajęć pozalekcyjnych. Na-

sza szkoła jest odbierana przez środowiska jako przyjazna uczniom ze wzglę-

du na mało liczne klasy. Przyczynia się to również do osiągania przez uczniów

wysokich wyników w nauce. Placowka ma charakter bardziej rodzinny niż in-

stytucjonalny. Taka forma została osiągnięta dzięki wielu imprezom o charak-

terze religijnym i świeckim, wpisanym do kalendarza uroczystości szkolnych.

Udział w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) motywo-

wał uczniów do samodzielnej pracy, rozwijał umiejętność pracy w zespo-

le, wzbogacił wiedzę i uczył jej wykorzystania w praktyce, kształtował świa-

domość dzieci, poszerzył ich horyzonty myślowe, uczynił bardziej ciekawy-

mi świata zewnętrznego, kształtował postawę obywatelską, wyzwolił przed-

siębiorczość, wpłynął na zmianę postaw uczniów wobec siebie, partnerów

i środowiska. Uczniowie zyskali poczucie większej wartości i pewności sie-

bie. Projekt wyzwolił kreatywność także u nauczycieli, którzy koordynując pra-

cę uczniów, mieli okazję oderwać się od rutynowych czynności. Mogli za-

proponować uczniom różne nietypowe sposoby i miejsca zaprezentowania

osiągniętych przez nich rezultatów. Zapraszając różne osoby do współpracy

w projekcie, mogli nawiązać ciekawe znajomości. Projekt rozwinął współpra-

cę szkoły z mediami, lokalnymi instytucjami i przedsiębiorstwami, ukształtował

pozytywny wizerunek naszej placówki w lokalnym środowisku..

211

Wielkopolskie

Zespół Szkolno-Przedszkolny w StarkowieAdres:.Starkowo.94,.64-234.Przemęt

Gmina:.Przemęt

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Gospodarczo-Edukacyjne.

„Przyjaciele.Szkoły”.w.Starkowie

www.starkowo.neostrada.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: .Wiesława.Woś

Nauczyciele – członkowie SZP: Jolanta.Dojcz,.Aleksandra.Pieczyńska,.

Barbara.Skrzypczak,.Lucyna.Urbańska,.Mirosław.Wojciechowski,.

Wiesława.Woś

Po zlikwidowaniu publicznej szkoły w 2004 roku Stowarzyszenie Gospo-

darczo-Edukacyjne „Przyjaciele Szkoły” powołało do życia Zespół Szkolno-

Przedszkolny w Starkowie, stając się dla niego organem prowadzącym. Szko-

ła zatrudnia wykształconą kadrę pedagogiczną, dysponuje dobrą bazą dydak-

tyczną. W kalendarz pracy wpisanych jest wiele imprez kulturalnych, integrują-

cych szkołę ze środowiskiem lokalnym.

Nasza placówka z roku na rok ma coraz więcej dzieci, dzieje się tak ze wzglę-

du na doskonale dobraną kadrę oraz system organizacji naszego przedszko-

la (świetlica czynna do godziny 16.00, placówka czynna w dni wolne mię-

dzy świętami, w wakacje i ferie). Dzięki temu uczęszczają do nas dzieci z wie-

lu wiosek, również z innych gmin. Jesteśmy dumni z tego, że mówi się o na-

szej placówce bardzo dobrze i że pod względem liczby dzieci jesteśmy już naj-

większym przedszkolem w gminie.

Budynki są zadbane, pomieszczenia odświeżone, mamy 2 place zabaw dla

dzieci, boisko wielofunkcyjne, możemy także korzystać ze stadionu wiej-

skiego. Sukcesem naszym jest również to, że staramy się skupiać uwagę

na współpracy z lokalnymi organizacjami i przedsiębiorcami. Hasłem prze-

wodnim naszej placówki jest „Nauka połączona z zabawą”. Organizujemy

więc dużo wycieczek, a dzieci z klas VI co roku korzystają z darmowego wy-

jazdu.

Praca nad realizacją każdego projektu edukacyjnego w ramach Projektu „Z Ma-

lej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) jest dla nauczycieli wyzwaniem. Wkłada-

ją wiele wysiłku w to, by nieustannie motywować grupę. Pomocne są krótkie

zabawy, które nie tylko integrują uczniów, ale przypominają, że zajęcia nie są

lekcjami, lecz swobodnymi spotkaniami. Największym sukcesem jest umiejęt-

ność pracy w różnych grupach oraz fakt, że uczniowie sami potrafią określić,

czego nauczyły ich zajęcia projektowe. W module społeczno-obywatelskim

uczniowie doskonale poradzili sobie z trudnymi tematami o samorządności.

Nowa droga we wsi, brak włóczących się psów po okolicy, nadzieja na stwo-

rzenie klubu wiejskiego – to wszystko, o co zawalczyły dzieci, stało się rzeczy-

wistością. Uwierzyły więc, że angażując się w sprawy lokalne, mogą mieć real-

ny wpływ na sytuację w gminie i w wiosce.

212

Szkoła Podstawowa w WielowsiAdres:.ul..Grabowska.2,.63-405.Sieroszewice

Gmina:.Sieroszewice

Organ prowadzący:.Gmina.Sieroszewice

www.zs.wielowies.w.interia.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: .Mirosława.Kmiecik

Nauczycielki – członkinie SZP:.Halina.Kaźmierczak,.

Elżbieta.Kołodziejczak-Gałka,.Beata.Michalak,.Sława.Piaskowska

Nasza szkoła leży w dorzeczu rzeki Prosny, na skraju Wysoczyzny Kaliskiej,

w sąsiedztwie rezerwatów przyrody „Majówka” i „Niwa”. Otaczają nas urodzaj-

ne lasy i łąki. Tereny wokół szkoły są przepiękne krajobrazowo. Wykorzystując

walory przyrodnicze, prowadzimy systemową edukację dla zrównoważonego

rozwoju. Kształtujemy przede wszystkim postawy uczniów, oddziałujemy rów-

nież na środowisko lokalne. Realizując nasze zadania, współdziałamy z wielo-

ma instytucjami. W szkole podejmujemy wiele inicjatyw, które poruszają tema-

tykę zrównoważonego rozwoju. Organizujemy imprezy dla uczniów, przygo-

towujemy dni projektowe, bierzemy udział w różnych konkursach, organizuje-

my wycieczki i zielone szkoły.

Dzięki realizacji Projektu „Z Malej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) uczniowie

naszej szkoły są bardziej otwarci, przedsiębiorczy, pewni siebie i odważni. Meto-

da projektu, jako twórcza i kreatywna, bardzo przypadła do gustu uczniom i na-

uczycielom, dlatego praca taką metodą na pewno będzie kontynuowana w na-

szej placówce. Realizacja tematów i problemów, które wyznaczały scenariusze

zajęć, spowodowała, że uczniowie często byli obecni w środowisku lokalnym.

Współpracowaliśmy z różnymi osobami, np. z wójtem Gminy Sieroszewice, soł-

tysem Wielowsi, z rodzicami. Dzieci chętnie odwiedzały gospodarstwa domo-

we oraz zapraszały rodziców, dziadków i krewnych na prezentacje projektowe.

Pracując przy projektach, uczniowie zebrali dużo wiedzy na temat najbliższego

środowiska oraz byli w ważnych instytucjach na terenie gminy. Mogli czynnie

uczestniczyć w sesji Rady Gminy Sieroszewice, propagując idee projektu oraz

przedstawiając na forum raport o stanie gminy. Uczniowie chętnie uczestniczy-

li w Letniej Szkole Odkrywców, a my, nauczyciele, przekonaliśmy się, że dzie-

ci z przyjemnością, dobrowolnie przychodzą w wakacje do szkoły. Zainspiro-

wani Letnią Szkołą Odkrywców rozważamy zorganizowanie w przyszłości let-

nich półkolonii. Zajęcia związane z redagowaniem gazetki szkolnej tak zainspi-

rowały uczniów, że poprosili nauczycielkę realizującą moduł społeczno-obywa-

telski o reaktywowanie szkolnej gazetki „Groszek”. Ku uciesze nas wszystkich re-

dakcja szkolnej gazety ponownie działa! Bardzo twórczo spędziliśmy ostatnie

3 lata, realizując projekty, które wielokrotnie inspirowały nauczycieli do wielu za-

dań. Zyskaliśmy cenne pomoce naukowe, które, jak się okazuje, obecnie są już

niezbędne. Zajęcia projektowe były atrakcyjną formą zajęć pozalekcyjnych, do-

cenioną przez rodziców. Na koniec dodam, że w szkole pojawił się nowy rodzaj

zajęć, zdefiniowany przez uczniów jako… „projektowanie”.

213

Wielkopolskie

Publiczna Szkoła Podstawowa w ZiminieAdres:.Zimin.3,.63-006.Krerowo

Gmina:.Kleszczewo

Organ prowadzący:.Stowarzyszenie.Rozwoju.Oświaty.

oraz.Upowszechniania.Kultury.Na.Wsi

Dyrektorzy szkoły:.Roman.Mis,.Paweł.Melewski

Nauczyciele – członkowie SZP: Mariola.Melewska,.Paweł.Melewski,.

Beata.Świderska,.Magdalena.Urbańska

Nasza szkoła ma doskonałe położenie geograficzne; w promieniu 20 km miesz-

kańcy mają duże miasto Poznań i mogą korzystać z jego atrakcji, a także kilka

mniejszych: Środę Wielkopolską, Kórnik, Swarzędz. Atutem naszej szkoły są pięk-

nie wyremontowane klasy, doskonale wyposażona sala językowa i dobra pra-

cownia komputerowa. Możemy pochwalić się dobrym poziomem edukacyjnym,

na testach szóstoklasisty często plasujemy się na wysokich pozycjach.. Na poziom

edukacji wpływ ma liczba dzieci w poszczególnych oddziałach (9–13 osób) i fakt,

że nauczyciel może więcej czasu poświęcić na pracę indywidualną z uczniem.

W naszej szkole panuje przyjazna atmosfera, uczniowie czują się tutaj bezpiecznie.

W trakcie realizacji projektów edukacyjnych w ramach Projektu „Z Małej Szkoły

w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) nauczyłyśmy się pracować z grupą zróżnicowaną

wiekowo, o różnym stopniu zaangażowania i różnych umiejętnościach. Udział

w projektach nauczył nas oceniać potrzeby edukacyjne metodą oceniania

kształtującego (OK), przez co zmieniła się nasza strategia nauczania i sposób

organizacji pracy z uczniami. Uczniowie nauczyli się przede wszystkim pracy

w grupie, szacunku dla kolegów, odpowiedzialności i samodzielności. W trakcie

działań projektowych zdobywali umiejętności pozyskiwania informacji z róż-

nych źródeł; Internet, wywiad, przeprowadzanie ankiet w środowisku lokalnym.

Stali się odważniejsi w nawiązywaniu kontaktów i w wypowiadaniu swoich opinii

na forum. Uczniowie zyskali możliwość posługiwania się nowymi urządzeniami

technicznymi (mikroskop, dyktafon, aparat, kamera itd.). Podczas ewaluacji całe-

go projektu w ten sposób podsumowały pracę przy projekcie ZMSwWŚ: „Projek-

ty pokazały mi, że przez pracę można się wspaniale bawić” albo „Na projektach

nauczyłam się myśleć nie tylko o sobie”.

szkoły w województwie zachodniopomorskim

Granowo

StrzebielewoPłociczno

Dargiń

Staniewice

Barnówko

Górzyca

Iwięcino

Gogolewo

Wapnica

Krzymów

Dargomyśl

Marcinkowice

Kierzków

216

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Barnówku w Zespole Placówek Oświatowych im. ks. Andrzeja Przybyły SDBAdres: Barnówko.38,.74-311.Różańsko

Gmina: Dębno

Organ prowadzący: Stowarzyszenie.Edukacyjne.na.Rzecz.Rozwoju.Wsi:.

Mostno,.Więcław,.Łazy.i.Barnówko.„Nasza.Szkoła”.w.Barnówku

www.nspbarnowko.eu

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Elżbieta.Mielcarek

Nauczyciele – członkowie SZP: Barbara.Jakubiak,.Waldemar.Jakubiak,.

Grzegorz.Kulbicki,.Barbara.Szałkowska,.Zofia.Wiśniewska

Zespół Placówek Oświatowych im. ks. Andrzeja Przybyły SDB w Barnówku

to niepubliczna placówka oświatowa prowadzona przez Stowarzyszenie „Na-

sza Szkoła”. W skład zespołu wchodzą: Niepubliczna Szkoła Podstawowa oraz

Niepubliczne Małe Przedszkole „Leśne Skrzaty”. Stowarzyszenie tworzą ludzie

z różnorodnych środowisk zawodowych i społecznych, którzy za cel stawia-

ją sobie obejmowanie edukacją dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym,

budowanie demokratycznych podstaw społeczeństwa obywatelskiego oraz

służenie zrównoważonemu rozwojowi lokalnych społeczności. Szczególnymi

wartościami i zaletami naszej placówki są: integrowanie lokalnej społeczności,

animowanie życia kulturalnego oraz specyficzny wymiar nauczania i wycho-

wania. Nasza mała, wiejska placówka doskonale realizuje funkcje wychowaw-

cze, a niska liczebność uczniów powoduje, że relacje pomiędzy nauczycie-

lami, rodzicami i dziećmi stają się nowymi paradygmatami współczesnych

wymiarów edukacji. Kluczowe koncepcje nauczania, tj. indywidualizacja pracy

z uczniem, podmiotowe podejście, faktyczne rozumienie potrzeb ucznia, do-

konują się w przestrzeni szkoły i przedszkola.

Udział szkoły w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) był nie

lada wyzwaniem dla uczniów, nauczycieli i rodziców. Wiele projektów przy-

niosło wymierne korzyści. Były projekty trudne, niewłaściwie poprowadzone,

niecieszące się uznaniem uczniów bądź nauczycieli… Jednakże, dzięki reali-

zacji trzyletniego programu, nasi uczniowie odkryli zupełnie nowe wymiary

i sposoby zdobywania wiedzy. Nauczyciele doświadczyli na własnej skórze,

jakie możliwości niesie z sobą nauka metodą projektu. Rodzice natomiast

poczuli się paidagogos, czyli tymi, którzy prowadzą i wspomagają rozwój

dziecka. Wszyscy zaś wynieśli z tej trzyletniej nauki zasadniczą lekcję: edu-

kacja to proces zaangażowanych uczniów, otwartych na zmiany nauczycieli

i współpracujących ze szkołą rodziców.

217

Zachodniopomorskie

Zespół Szkół w DarginiAdres: Dargiń.47,.76-020.Bobolice

Gmina: Bobolice

Organ prowadzący: Gmina.Bobolice

www.szkoladargin.bobolice.pl

Dyrektor szkoły/Lider SZP: Andrzej.Niemczewski

Nauczycielki – członkinie SZP: Joanna.Dmytryk,.Zofia.Jóźwiak,.

Krystyna.Kowalczyk,.Wioletta.Małecka

Nasza szkoła funkcjonuje od 10 lat. Posiadamy bardzo dobrze rozwiniętą bazę

lokalową i dydaktyczną, wielofunkcyjne boisko; uczniowie w pełni korzystają

z tych atutów (uczęszczają na zajęcia sportowe, taneczne, kółka zaintereso-

wań, zajęcia informatyczne, udzielają się jako wolontariusze).

Dzieci są objęte opieką psychologiczno-pedagogiczną, logopedyczną i spe-

cjalistyczną w formie zajęć dydaktyczno-wyrównawczych, korekcyjno-kom-

pensacyjnych, pedagogicznych i psychologicznych. Nasza szkoła stawia

na rozwój i nowoczesność; zapewniamy dzieciom stały dostęp do Internetu,

atrakcyjne pomoce dydaktyczne, sprzęt multimedialny, bogaty księgozbiór,

możliwość korzystania z tablicy interaktywnej. W tak przyjaznej atmosferze

uczniowie chętnie zdobywają nowe umiejętności i weryfikują swoją wiedzę

w różnorodnych konkursach. Tradycją placówki jest konkurs ekologiczny,

w którym uczestniczą uczniowie z zaprzyjaźnionych placówek spoza naszej

gminy. Kolejną tradycją naszej szkoły jest Dzień Rodzinny dla uczniów, rodzi-

ców, społeczności lokalnej.

Uczestnictwo w Projekcie „Z Malej Szkoły w Wielki świat” (ZMSwWŚ) rozpo-

częliśmy jesienią na przełomie 2011/2012 roku i zrealizowaliśmy po 7 pro-

jektów. Praca metodą projektów przyczyniła się do rozwoju umiejętno-

ści współdziałania w grupie, planowania własnej pracy i brania za nią coraz

większej odpowiedzialności. Uczniowie stali się bardziej aktywni i w twór-

czy sposób rozwiązywali postawione przed nimi zadania. Rozszerzyliśmy

współpracę ze środowiskiem lokalnym; dzieciom szczególnie mocno zapa-

dło w pamięć spotkanie z sołtysem i radnym, dzieci zgłosiły wówczas pro-

blem ,,dzikich” wysypisk śmieci w ich miejscowościach, oczekując, że na naj-

bliższej sesji Rady Miejskiej zostanie przedstawiona prośba o podjęcie dzia-

łań w tej kwestii. Uczniowie zadeklarowali, że aktywnie włączą się w ochro-

nę środowiska i przyrody wokół nich.

Widząc pozytywne zmiany, będziemy nadal pracować metodą projektów

na zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych, wykorzystywać częściowo lub w ca-

łości posiadane scenariusze. Uczestnictwo w projekcie pozytywnie wpłynęło

na całość społeczność szkolną.

218

Szkoła Podstawowa w DargomyśluAdres: Dargomyśl 102, 74-404 Cychry

Gmina: Dębno

Organ prowadzący: Gmina Dębno

www.spdargomysl.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Izabela Jach

Nauczycielki – członkinie SZP: Joanna Białek, Katarzyna Dobrucka, Joanna

Gołębiewska, Dagmara Kmet, Lucyna Lewandowska, Walentyna Włodarczyk

W Dargomyślu szkoła to miejsce szczególne, wyjątkowe, a składa się na to wie-

le aspektów; spotykają się tu różne osobowości i charaktery mające podobny

cel, który je jednoczy. Wynika to z faktu, iż szkoła to nie tylko budynek sensu stricto, lecz kawałek wspólnej przestrzeni; to właśnie szkoła w Dargomyślu –

miejsce szczególne. Tu każdy traktowany jest indywidualnie, ale też na równi

z innymi. Każdy może liczyć na pomoc lub być tym, który ją ofiarowuje. W ży-

cie tego miejsca angażują się wszyscy: grono pedagogiczne, uczniowie, ro-

dzice i okoliczni mieszkańcy. Nie bez pokrycia są więc słowa hymnu: „Szkoła

to nasz drugi dom”! Te słowa – to cała prawda o nas.

W Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) uczestniczymy od 2010

roku. Przez te 3 lata nasza szkoła wciąż się udoskonalała. Bardzo dobrze pa-

miętamy swój pierwszy projekt i towarzyszący mu lęk przed nieznanym. Z cza-

sem – i z kolejnymi projektami – było nam coraz łatwiej i lżej. Dziś praca tą

metodą jest czymś zupełnie naturalnym. Zyskaliśmy wiele umiejętności, naj-

więcej jednak zyskali uczniowie. Kompetencje wypracowane przez nich na za-

jęciach projektowych są niezwykle potrzebne w dalszej edukacji i przyszłym

życiu społecznym. Każdy z projektów ma swoją unikatową wartość. Stawia-

ne przed naszą społecznością zadania sprawiły, że lepiej się poznaliśmy i bar-

dziej zżyliśmy. Na linii relacji nauczyciel – uczeń wzajemnie odkrywaliśmy swo-

je nowe cechy, niewidoczne na lekcjach. Projekty otworzyły nas na świat ze-

wnętrzny, tzn. ten poza szkolnym murem. Dzięki temu wzmocniła się więź

współpracy. Na przykład w projekcie „Dziecięca gmina” uczniowie z pomocą

dorosłych dokonali zmian na boisku szkolnym. Dzieci dowiedziały się, że ich

inicjatywy są mile widziane i wspierane przez mieszkańców. Udział w projek-

cie miał pozytywny wpływ na pracę szkoły, jej organizację i umiejętności dzie-

ci. Planujemy pracować tą metodą m.in. podczas zajęć dydaktyczno-wyrów-

nawczych. Nie chcemy zapomnieć o tym, co tak pozytywnie nas zmieniło.

219

Zachodniopomorskie

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w GogolewieAdres: Gogolewo.18,.73-121.Marianowo

Gmina: Marianowo

Organ Prowadzący: Stowarzyszenie.Rozwoju.Wsi.Dalewo.i.Gogolewo

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Zuzanna.Garczewska

Nauczycielki – członkinie SZP: Joanna.Kamińska,.

Magdalena.Kowalczyk-Nogalska,.Anna.Skibińska,.Aneta.Woźnicka

Jesteśmy szkołą niepubliczną, prowadzoną przez Stowarzyszenie Rozwoju

Wsi Dalewo i Gogolewo. Patronem placówki są bohaterowie 11 września.

Na terenie szkoły znajduje się plac zabaw, przy szkole działa świetlica wiej-

ska, mamy bibliotekę szkolną udostępnianą mieszkańcom wsi. Prowadzimy

również oddział przedszkolny. Naszą placówkę wyróżniają mało liczne od-

działy klasowe, co pozwala na indywidualne podejście do każdego dziecka.

Uczniowie chętnie brali udział w zajęciach związanych z realizacją Projektu

„Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ). W działaniach pomagali im i na-

uczyciele, i rodzice. Dostarczali potrzebne materiały, angażowali swoje dzie-

ci do wspólnej pracy. Efekty tej pracy widać na boisku szkolnym (domki dla

ptaków, garnkowy instrument, „zielona łąka” na ścianie budynku szkoły, do-

mek dla dzieci). Będziemy nadal pracować metodą projektu, by wykorzysty-

wać zdobyte doświadczenie do dalszej pracy z uczniami. Największym suk-

cesem udziału w Projekcie ZMSwWŚ jest umocnienie współpracy z rodzicami

oraz wspólna zabawa poprzez naukę.

220

Szkoła Podstawowa w GórzycyAdres: Górzyca.20,.72-300.Gryfice

Gmina: Gryfice

Organ prowadzący: Gmina.Gryfice

www.spgorzyca.szkolnastrona.pl

Dyrektor szkoły/Lider SZP: Marek.Fornal

Nauczycielki – członkinie SZP: Magdalena.Kalinowska,.Beata.Kurczak,.

Barbara.Skryplonek,.Kinga.Wrzesińska,.Anna.Zięba

Nasza szkoła istnieje od 1947 roku. Uczęszczają do niej uczniowie z 5 po-

bliskich miejscowości: Górzycy, Otoku, Dziadowa, Zacisza, Borzęcina. Szkołę

wyróżnia aktywna praca na rzecz środowiska lokalnego; organizujemy liczne

imprezy, uroczystości, w których biorą udział uczniowie, mieszkańcy i rodzice.

Największą coroczną imprezą rozrywkową jest festyn wiejski, który ma na celu

integrację ze środowiskiem lokalnym; jest to świetna okazja do spotkania,

wspólnej zabawy i wymiany doświadczeń. Współpracujemy z Ochotniczą

Strażą Pożarną w Górzycy, Kołem Gospodyń Wiejskich, Radą Sołecką, Biblio-

teką Publiczną.

Po 3 latach udziału w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ)

uczniowie stali się bardziej odważni, odpowiedzialni i zorganizowani. Po-

trafią dzielić się przydzielonymi zadaniami i wykonać je samodzielnie. Praca

w projekcie w znacznym stopniu poprawiła współpracę między nauczycie-

lami i wzbogaciła ich warsztat o nowe metody pracy. Nasza szkoła zawsze

współpracowała ze środowiskiem lokalnym; realizacja projektów tylko umoc-

niła te relacje.

Największym sukcesem w realizacji projektów był stuprocentowy udział

uczniów w zajęciach. Dzieci brały udział we wszystkich projektach z radością

i dużym zaangażowaniem. Była to dla nich prawdziwa przygoda. Szczególnie

mocno utkwiły nam w pamięci następujące projekty: „Gra w samorząd”, „Ma-

kieta naszej miejscowości”, „Portrety”, „Dzień zabaw ze świata”, „Woda na wagę

złota”, „Pracownia krawiecka”, „Urządzenia dawniej i dziś”. Mamy zamiar dalej

pracować metodą projektu edukacyjnego na zajęciach pozalekcyjnych, rozwi-

jających zainteresowania uczniów i ich zdolności.

221

Zachodniopomorskie

Szkoła Podstawowa w GranowieAdres: ul..Szeroka.41,.73-231.Krzęcin

Gmina:.Krzęcin

Organ prowadzący: Gmina.Krzęcin

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Małgorzata.Góźdź

Nauczycielki – członkinie SZP: Małgorzata.Góźdź,.Anna.Korpowska,.

Joanna.Makowska,.Małgorzata.Matuszak,.Elżbieta.Szczepaniak-Szypuła,.

Małgorzata.Żmudzińska

Szkoła Podstawowa w Granowie ma bogatą historię, jej początki sięgają 1945

roku. Wybudowano ją w środku wsi, tak by stała się centrum nie tylko nauki, lecz

także kultury i rozrywki. Nasza szkoła zawsze tętniła życiem, była radosna i kolo-

rowa; zawsze cieszyła się uznaniem mieszkańców całej gminy. Absolwenci na-

szej palcówki z wielką radością odwiedzają nas i chętnie wracają wspomnienia-

mi do lat szkolnych; są dumni z tego, że wywodzą się właśnie stąd.

Udział naszej szkoły w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ)

to przedsięwzięcie, które dało uczniom i nauczycielom wiele satysfakcji.

Dziś, po 3 latach, możemy stwierdzić, że nasi uczniowie są bardziej otwar-

ci i kreatywni, chętniej się uczą i mają poczucie odpowiedzialności za swoje

osiągnięcia. Wszystkie nasze działania w projekcie były przez rodziców przyj-

mowane z wielką aprobatą. Na podsumowania działań staraliśmy się zapra-

szać całą społeczność lokalną, co jeszcze mocniej zacieśniło więzi między

nami – goście czują się tu dobrze, a uczniowie są dumni z tego, że są tu go-

spodarzami.

Wszyscy doskonale poznaliśmy pracę metodą projektów. Mamy nadzieję, że

nasi uczniowie będą pionierami w zapoznawaniu swoich rówieśników z me-

todą projektów – większość naszych uczniów przechodzi bowiem do nowej

szkoły (od roku szkolnego 2013/2014 następuje reorganizacja naszej szko-

ły, stajemy się filią SP w Krzęcinie z klasami I–III). Mamy nadzieję, że nauczy-

ciele wraz z uczniami będą nadal pracować metodą projektu przy realizacji

wybranych zagadnień. Każdy zrealizowany projekt to nasz mały sukces, któ-

ry – mamy nadzieję – kiedyś przerodzi się w wielki sukces naszych uczniów.

222

Szkoła Podstawowa im. Aleksandra Doby w IwięcinieAdres: Iwięcino.7,.76-004.Sianów

Gmina: Sianów

Organ prowadzący: Stowarzyszenie.na.Rzecz.Rozwoju.Wsi.Iwięcino

www.spiwiecino.szkolnastrona.pl

Dyrektor szkoły/Lider SZP: Włodzimierz.Zimnowłocki

Nauczycielki – członkinie SZP: Dorota.Dębowska,.

Katarzyna.Ganske-Zbieralska,.Alicja.Młynarczyk,.Wiesława.Pakulska

Szkoła Podstawowa w Iwięcinie istnieje od 1945 roku. Od 2011 roku prowadzi

ją stowarzyszenie. W szkole funkcjonuje Uczniowski Klub Sportowy Wanta, zaj-

mujący się sportami wodnymi; dzieci uczą się pływania i kajakarstwa. Aktyw-

nie działa także szkolny Caritas. Latem budynek szkolny zamienia się w Szkol-

ne Schronisko Młodzieżowe im. Kazimierza Nowaka, dotowane przez powiat

koszaliński. Szkoła współpracuje ze Szkołą Polską w Rezekne na Łotwie; każ-

dego roku grupa dzieci wyjeżdża na Łotwę, a dzieci z Łotwy goszczą u nas. Or-

ganizujemy obozy żeglarsko-kajakowe, prowadzimy obserwacje astronomicz-

ne, aktywnie działa również drużyna harcerska. Uczniowie od 1993 roku pro-

wadzą gazetkę szkolną (miesięcznik) „Echo Republiki”, promującą działalność

szkoły. Bardzo często zdobywają różne nagrody w wojewódzkich i ogólnopol-

skich konkursach, szczególnie plastycznych.

Realizując Projekt „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) uczniowie stali się

bardziej samodzielni i nauczyli się współpracy w grupie. Potrafią już oceniać

stan środowiska. Prace przez nich wykonane (przewodnik po Iwięcinie, mapa

skarbów, znaki dotyczące zachowania się w szkole) wykorzystywano na in-

nych zajęciach. Uczniowie potrafią planować działania, prowadzić wywiady

i rozmowy z dyrektorem i nauczycielami. Kadra pedagogiczna uczy się praco-

wać metodą projektu. Szkoła wzbogaciła się o wiele nowych pomocy dydak-

tycznych i zyskała okazję dodatkowej promocji w gminie. W życie szkoły zo-

stali zaangażowani przedstawiciele władz samorządowych.

223

Zachodniopomorskie

Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w KierzkowieAdres: Kierzków.69,.74-.300.Myślibórz

Organ prowadzący: Gmina.Myślibórz

www.spkierzkow.kylos.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Helena.Roszak

Nauczyciele – członkowie SZP: Urszula.Bałkowska,.Piotr.Duda,.

Dorota.Pawłowska,.Helena.Roszak

Szkoła Podstawowa w Kierzkowie to miejsce spotkań kilku pokoleń mieszkań-

ców wsi i okolicy. Imprezy środowiskowe, takie jak spotkanie noworoczne,

Dzień Seniora i Święto Szkoły, gromadzą w jej murach wielu sympatyków. Tutaj

toczy się całe życie społeczne: odbywają się zebrania wiejskie, spotkania or-

ganizacji wiejskich, spotkania promocyjne różnych firm. Jej położenie na nie-

wielkim wzniesieniu i na początku wsi oraz wysoki budynek sali gimnastycznej

już z oddali przyciągają wzrok.

Realizacja działań w ramach Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ)

zmieniła naszą szkołę jako społeczność. Zmieniliśmy się my, uczniowie i na-

uczyciele. Nauczyciele naszej szkoły zdobyli narzędzia usprawniające proces

nauczania i wychowywania uczniów. Brali udział w wielu konferencjach na-

ukowych, warsztatach i szkoleniach, które trwale zapisały się w ich pamięci

i będą mieć odzwierciedlenie w dalszej pracy dydaktyczno-wychowawczej.

Poznaliśmy nowe metody oceniania, ze szczególnym uwzględnieniem oce-

niania kształtującego (OK), które będziemy starali się wprowadzać w naszej

szkole nie tylko w trakcie projektów edukacyjnych, lecz także podczas trady-

cyjnych zajęć.

Wydaje się, że uczniowie stali się dojrzalsi, potrafią teraz spojrzeć na otacza-

jącą ich rzeczywistość z nieco szerszej perspektywy. Wielu z nich ujawniło

w trakcie pracy projektowej ukryte zdolności; manualne, plastyczne, literac-

kie bądź matematyczne. Praca metodą projektów, choć niełatwa, nauczyła

ich czegoś bardzo ważnego: pracy w grupie. To umiejętność, wbrew pozo-

rom, bardzo trudna, a jednocześnie bardzo pożądana u każdego z nas. Rynek

pracy potrzebuje ludzi, którzy będą potrafili pracować w zespołach, będą po-

trafili dzielić się obowiązkami i wspólnie dążyć do realizacji zamierzonych ce-

lów. Umiejętność pracy w grupie, która jest nieodłącznym elementem każde-

go projektu edukacyjnego, jest z pewnością jednym z ważniejszych osiągnięć

wszystkich uczestników Projektu ZMSwWŚ.

Powstanie stowarzyszenia działającego na rzecz wsi to również owoc współ-

pracy z twórcami projektu. To oni zainspirowali naszych nauczycieli, którzy

potem podzielili się swoimi doświadczeniami i przemyśleniami z mieszkańca-

mi wsi, a ci poparli chęć stworzenia we wsi stowarzyszenia i powoli starają się,

by ich wieś, a także szkoła, zmieniały się na lepsze. Nasza placówka wiele razy

stawała przed widmem likwidacji, udało nam się jednak przetrwać dzięki do-

brej woli radnych, zaangażowaniu mieszkańców wsi i nauczycieli naszej szko-

ły. Wierzymy, że do naszego sukcesu pośrednio przyczyniły się właśnie reali-

zowane przez nas projekty, w których duży nacisk kładziony był na współpra-

cę ze środowiskiem: rodzicami, mieszkańcami wsi, lokalną władzą.

224

Szkoła Podstawowa im. Olimpijczyków Polskich w KrzymowieAdres: Krzymów.29,.74-500.Chojna

Gmina: Chojna

Organ prowadzący: Gmina.Chojna

www.spkrzymow.szkolnastrona.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Halina.Puchalska

Nauczycielki – członkinie SZP: Danuta.Frąk,.Halina.Puchalska,.

Anna.Komorzycka,.Małgorzata.Kowalczyk-Skrzypek

Szkoła Podstawowa w Krzymowie nosi imię Olimpijczyków Polskich, ponie-

waż sport w naszym środowisku jest bardzo popularną formą spędzania czasu

wolnego. Niewątpliwie dużym sukcesem jest to, że dzieci często i z ogromną

chęcią biorą udział w rożnego typu zawodach sportowych, zajmując w nich

czołowe miejsca. Słyniemy w powiecie z sukcesów w siatkówce dziewcząt.

Nasi absolwenci, którzy zdobywali wysokie miejsca w konkursach recytator-

skich i plastycznych, rozwijają uzdolnienia, osiągając dalsze sukcesy na pozio-

mie ogólnopolskim. Każdego roku odwiedzają nas olimpijczycy propagujący

ideę fair play, np. Marek Kolbowicz, Henryk Wawrowski, Róża Data-Ptak, Ry-

szard Stadniuk, Dariusz Adamczuk, Łukasz Chyła. Dysponujemy nowoczesną

i bogatą bazą – posiadamy duży, zmodernizowany budynek z salą gimnastycz-

ną. Biblioteka i sale lekcyjne są wyposażone w nowoczesny sprzęt kompute-

rowy i audiowizualny. Usytuowanie naszej placówki pozwala na bezpośrednie

obcowanie z przyrodą i prowadzenie zajęć poza salą lekcyjną.

Udział w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) sprawił, że szkoła

stała się atrakcyjniejsza dla uczniów; nauczyciele poznali nowe, aktywne me-

tody pracy, odbyli mnóstwo szkoleń, wzbogacając swoją wiedzę i umiejętno-

ści dydaktyczne. W tym roku znacznie wzrosły wyniki sprawdzianu szóstokla-

sisty. Zafascynowani ideą oceniania kształtującego (OK) przystąpiliśmy do pro-

gramu „Ocenianie Kształtujące w Szkole Uczącej się”, nawiązaliśmy współpra-

cę ze szkołą w Kierzkowie i aktywnie działamy w środowisku lokalnym. Za-

mierzamy w dalszym ciągu uczyć metodą projektu i wykorzystywać pomysły

i scenariusze wyjątkowo atrakcyjnych projektów, takich jak: „Nasze Małe Cen-

trum Nauki Kopernik”. Organizujemy wystawę „Na tropie energii”, „Skarby na-

szej wsi”, „Krajobraz kulturowy naszej okolicy”, „Jakie tajemnice kryje gleba?”.

Pragniemy otworzyć dzieci na świat i uświadamiać im i ich rodzicom, że lu-

dzie wywodzący się z małych miejscowości mogą osiągnąć sukces w życiu.

225

Zachodniopomorskie

Szkoła Podstawowa im. Mieszka I w MarcinkowicachAdres: Marcinkowice.46a,.78-640.Tuczno

Gmina: Tuczno

Organ prowadzący: Gmina.Tuczno

www.spmarcinkowice.aq.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Alicja.Wdowińska

Nauczycielki – członkinie SZP: Krystyna.Cywińska,.Jolanta.Marcyniuk,.

Elżbieta.Pawlak,.Anna.Skuzjus,.Alicja.Wdowińska,.Ewa.Wypych-Namiestnik,.

Agnieszka.Żalińska

Szkoła w Marcinkowicach istnieje od 1946 roku. Jest głównym ośrodkiem kul-

turalnym wsi, inicjatorem wielu imprez środowiskowych. Społeczność szkol-

na aktywnie uczestniczy w akcjach charytatywnych. Dajemy uczniom szansę

na rozwój różnych zainteresowań; szkoła jest przyjazna uczniom z dysleksją.

Posiadamy dobrą, świetnie wyposażoną bazę lokalową. Pozyskujemy sponso-

rów, dzięki którym powstały pracownie informatyczna i przyrodnicza. Tradycją

stały się wyjazdy do kina, teatru, muzeum, pikniki rodzinne oraz organizowanie

wszelkich imprez środowiskowo-integracyjnych. Od roku 2012 szkoła uczest-

niczy w rządowym programie ,,Cyfrowa Szkoła’’.

Dzięki Projektowi „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) uczniowie wzboga-

cili swoją wiedzę, kształtowali odpowiednie postawy oraz doskonalili praktycz-

ne umiejętności. Wzbogacona została również baza dydaktyczna naszej szkoły;

to jeszcze jeden sposób wyrównania szans edukacyjnych naszych uczniów. Re-

alizując poszczególne projekty, nasi uczniowie stali się bardziej samodzielni, kre-

atywni, czuli się współodpowiedzialni za cały proces kształcenia, czuli potrzebę

decydowania o wszystkim, co ich dotyczy. Łatwiej przygotowują się do funkcjo-

nowania w zmieniających się warunkach. Zajęcia projektowe pokazały dzieciom

inną, skuteczną metodę uczenia się i porozumiewania między sobą, pozwoliły

na dokonywanie samooceny, jak i oceny rówieśników. Pomogły w skutecznym

przeanalizowaniu braków i sposobów na ich uzupełnienie.

Nauczyciele natomiast zapoznali się z nową metodą uczenia, chętnie wykorzy-

stywali ocenianie kształtujące (OK) w swojej pracy, stali się partnerami uczniów,

częściej rozmawiali na temat związany z uczniami, ich pracą. Wymieniali się do-

świadczeniami i spostrzeżeniami, niejednokrotnie pomagali sobie w trakcie reali-

zacji projektów. Dużym sukcesem było to, iż Projekt ZMSwWŚ wsparł naszych

uczniów w rozwijaniu kompetencji kluczowych, nauczył ich pracować w grupie,

brać odpowiedzialność za swoje działania. Aktywne i atrakcyjne formy uczenia

się przyczyniły się do tego, iż nauka stała się dla nich przyjemnością, co wpłynę-

ło pozytywnie na wynik kształcenia. Udział w projekcie pozwolił uczniom na roz-

wijanie swoich zdolności i poszerzanie horyzontów myślowych.

226

Szkoła Podstawowa w PłocicznieAdres: Płociczno.22,.78-640.Tuczno

Gmina: Tuczno

Organ prowadzący: Gmina.Tuczno

Dyrektor szkoły/Lider SZP: Artur.Kopciuch

Nauczyciele – członkowie SZP: Anna.Ihma-Kasprzyk,.

Bożena.Oleksiak-Urbanowska,.Arleta.Pietruszewska,.Piotr.Urbanowski

Szkoła Podstawowa w Płocicznie, ze względu na swoje położenie, na obrze-

żu Drawieńskiego Parku Narodowego, prowadzi szeroką edukację ekologicz-

no-przyrodniczą. Dzięki współpracy z Nadleśnictwem Tuczno i leśnikami dzie-

ci mają możliwość poznania tajników i zagadek przyrody oraz zgłębienia do-

świadczalnie i praktycznie wiedzy przyrodniczej. Naszą placówkę wyróżnia

piękne otoczenie: tereny zielone, park szkolny, wiele ciekawych roślin, krze-

wów i drzew.

Szkoła znana jest również ze swoich osiągnięć sportowych, w rywalizacji

szkół wiejskich Szkolnego Związku Sportowego województwa zachodniopo-

morskiego od wielu lat zajmuje czołowe pozycje. Szczególne wysokie wyni-

ki, i to na szczeblu krajowym, szkoła uzyskuje w unihokeju. Drużyna dziew-

cząt w 2010 roku zdobyła wicemistrzostwo Polski w tej ciekawej dyscyplinie,

a w tym roku 6. miejsce w rozgrywkach Mistrzostw Polski Juniorek Starszych.

Nasza szkoła na pewno wiele zyskała, biorąc udział Projekcie „Z Małej Szkoły

w Wielki Świat” (ZMSwWŚ). Nie było łatwo, ale się udało. W tym samym skła-

dzie od samego początku dobrnęliśmy do końca. Projekty realizowane według

gotowych scenariuszy to tylko część naszej pracy. Bardzo ważne były Letnie

Obozy Naukowe i Letnie Szkoły Odkrywców, naszym zdaniem to wspaniałe

formy wypoczynku dla dzieci. Szczególnie ważne jest to dla naszego regionu

– szkoła leży na uboczu, a dzieci pochodzą w większości z biednych rodzin.

Możliwość wzięcia udziału w zajęciach pozalekcyjnych oraz letnie zajęcia dla

uczniów, rodziców i nauczycieli znaczą więc bardzo dużo. W pierwszym roku

projektu chodziliśmy na wszystkie projekty do koleżanek i kolegi, pomagaliśmy

sobie wzajemnie, a przy okazji uczyliśmy się, jak nie popełniać tych samych

błędów. Wymiana doświadczeń i pomysłów dopingowała do pracy. Do szko-

ły zaczęli przychodzić częściej rodzice, pojawili się pracownicy Urzędu Mia-

sta i Gminy, radni i sołtysi. Uczniowie już nie mają problemu z napisaniem pe-

tycji, są odważni i bez oporów mogą stanąć przed publicznością. Dla naszych

uczniów to ważne, że dostrzegają teraz piękno okolicy oraz piękno w innym

człowieku.

227

Zachodniopomorskie

Szkoła Podstawowa w StaniewicachAdres: Staniewice.61,.76-113.Postomino

Gmina: Postomino

Organ prowadzący: Gmina.Postomino

www.szkolastaniewice.edu.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Bogumiła.Roman-Struś

Nauczycielki – członkinie SZP: Janina.Adamiak,.Jolanta.Duk-Szlawska,.

Dagmara.Herman,.Mirosława.Mrowińska

Uczniowie naszej szkoły kształcą się pod kierunkiem profesjonalnie wykwali-

fikowanej kadry pedagogicznej; wszyscy nauczyciele posiadają kilka specja-

lizacji. Działania, które prowadzimy, zmierzają do wszechstronnego rozwoju

uczniów. W szkole funkcjonuje biblioteka, która dostępna jest dla wszystkich

mieszkańców naszej miejscowości, posiadamy pracownię komputerową, wie-

lofunkcyjne boisko, plac zabaw. Prowadzimy specjalistyczne zajęcia dla dzieci:

logopedyczne, korekcyjno-kompensacyjne, uczymy języka niemieckiego i an-

gielskiego, dzieci wyjeżdżają na zawody, basen, wycieczki, biorą udział w kon-

kursach i projektach edukacyjnych. Uczniowie i rodzice mogą korzystać z po-

mocy pedagoga szkolnego. Liczne zajęcia pozalekcyjne umożliwiają uczniom

wszechstronny rozwój i zachęcają do aktywnego spędzania czasu wolnego.

Ogromna ilość pomocy dydaktycznych sprawia, że nauka w szkole jest nie tyl-

ko obowiązkiem, ale przede wszystkim wielką przyjemnością.

Realizacja Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) sprawiła, że

uczniowie i nauczyciele nie boją się pracy w grupach różnowiekowych. Od-

ważnie mówimy też o naszych bolączkach, szukamy różnych sposobów roz-

wiązania problemów. Widzimy, co można poprawić i zmienić w naszej szko-

le. Wspólnie podejmujemy działania zmierzające do poprawy otaczającej nas

rzeczywistości. Wiemy, jak wykorzystać naszą wiedzę. Wprowadziliśmy oce-

nianie kształtujące (OK), jako element oceniania zachowania uczniów. Sta-

łym elementem edukacji jest też uczenie się i wykorzystanie pracy zespoło-

wej podczas zajęć lekcyjnych. Naszym największym sukcesem jest zaanga-

żowanie uczniów do współpracy oraz kształtowanie poczucia odpowiedzial-

ności za swoje postępowanie, słowa i zachowanie. Wiemy, że sami możemy

kształtować otaczający nas świat, po to, by był nie tylko ładniejszy i lepszy, ale

przede wszystkim – przyjazny.

228

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w StrzebielewieAdres: Strzebielewo.25,.73-115.Dolice

Gmina: Dolice

Organ prowadzący: Stowarzyszenie.Rozwoju.Wsi.Strzebielewo.i.Przewłoki

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Barbara.Kulska

Nauczycielki – członkinie SZP: Ilona.Pierzchała-Kosior,.Marta.Siwak,.

Edyta.Swat,.Regina.Szymanowska-Kulska

Jesteśmy tu! Czyli gdzie? Jak to gdzie? W Zachodniopomorskim, nad małą

rzeką Iną w powiecie stargardzkim, a dokładniej w małej miejscowości Strze-

bielewo. Sercem tej wsi jest mała, ale wielka duchem szkoła. Nasza placówka

jest otwarta na potrzeby uczniów, rodziców oraz środowiska lokalnego. Ukry-

te talenty właśnie tu ujawniają się i mają szansę rozwijania się w odpowied-

nim kierunku. Atrakcyjność zajęć, bogatsze dzięki projektowi zaplecze sprzyja-

ją procesowi uczenia się. Mile i czule wspominają nas absolwenci, którzy chęt-

nie wróciliby pod nasze skrzydła, by właśnie tu kontynuować swój rozwój.

Trzy lata Projektu „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) za nami. W trakcie

realizacji projektów zaobserwowaliśmy następujące zmiany: uczniowie: opa-

nowali i przezwyciężyli stres; stali się pewniejsi siebie, poprawili zdolności ko-

munikacyjne; skutecznie pracują w grupach zróżnicowanych wiekowo; po-

znali swoje mocne strony, które zaczęli świadomie wykorzystywać podczas

wykonywania zadań; wykazują większą aktywność poznawania świata, wyko-

rzystując przy tym różnorodny sprzęt pozyskany dzięki projektowi; dostrze-

gli piękno swojej okolicy; nauczyli się metody prowadzenia wywiadu ze spo-

łecznością lokalną; zgłębili tajniki wykorzystania urządzeń multimedialnych;

uczestnicząc w spotkaniach z wójtem i sołtysami, wykazują większe zaanga-

żowanie w pracę na rzecz środowiska lokalnego (nauczyli się badać potrzeby

mieszkańców); Letnie Obozy Naukowe i Letnie Szkoły Odkrywców pozytyw-

nie wpłynęły na osobisty rozwój uczestników.

Nauczyciele: wzbogacili wiedzę na temat pracy metodą projektu, oceniania

kształtującego (OK), pracy w grupach zróżnicowanych wiekowo, dzięki otrzy-

manym pomocom i fachowej literaturze udoskonalili swój warsztat pracy, wy-

mieniali doświadczenia z nauczycielami szkół uczestniczących w Projekcie

ZMSwWŚ, nawiązali przyjazne kontakty z innymi szkołami (wizyty w szkołach),

rozwinęli swoją kreatywność, a niektórzy znacznie usprawnili swoje umiejęt-

ności z zakresu technologii komputerowej.

Po burzliwej naradzie SZP podjął decyzję, że po kilku miesiącach odpoczyn-

ku (ku zadowoleniu zainteresowanych stron) przeprowadzi 2 projekty społecz-

no-obywatelskie oraz matematyczno-przyrodnicze w klasach I–III i IV–VI. Uwa-

żamy, że wiele scenariuszy zawierało ciekawe propozycje, godne powtórze-

nia w następnych latach. Realizacja projektów pozytywnie wpłynęła na relacje

ze społecznością lokalną. Widzimy wyraźne wsparcie i zaangażowanie władz

gminy w sprawy szkoły.

229

Zachodniopomorskie

Szkoła Podstawowa im. prof. dra Władysława Szafera w WapnicyAdres: ul..Jodłowa.3.Wapnica,.72-500.Międzyzdroje

Gmina: Międzyzdroje

Organ prowadzący: Gmina.Międzyzdroje

www.sp2wapnica.pl

Dyrektorka szkoły/Liderka SZP: Bogumiła.Popko

Nauczycielki – członkinie SZP: Małgorzata.Budzyńska,.

Alicja.Grzywaczewska,.Małgorzata.Małolepsza,.Iwona.Samołyk,.

Agnieszka.Wolf

Szkoła Podstawowa w Wapnicy od zawsze tworzyła w swoim środowisku cen-

trum aktywności lokalnej. Łącząc przedszkole ze szkołą, stwarzamy warun-

ki ciągłości oddziaływań wychowawczych i edukacyjnych, doskonale znamy

naszych podopiecznych, co ułatwia nam indywidualne podejście do każdego

z nich. Dzieci czują się bezpiecznie, mają możliwość rozwijania swoich zainte-

resowań, współtworzą życie naszej szkoły. Szkoła usytuowana jest przy Woliń-

skim Parku Narodowym i rezerwatach przyrody, stąd nastawiona jest głównie

na edukację o profilu ekologicznym.

Udział w Projekcie „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” (ZMSwWŚ) na początku

był dla nas dużym wyzwaniem, ale jednocześnie stwarzał szansę na rozwój

szkoły, kadry pedagogicznej, a przede wszystkim – dzieci. Metoda projektu,

którą prowadzone były zajęcia, pozwoliła na pracę w grupach różnowieko-

wych, co dało możliwość zdobycia przez nauczycieli nowych umiejętności.

Projekty prowadzone były przez doświadczonych pedagogów, ale udało nam

się zainteresować nimi początkujących nauczycieli, którzy chętnie pomagali

w zajęciach i tym samym zdobywali bezcenne doświadczenia zawodowe. Już

po pierwszym roku zauważyliśmy zmiany. Dzieci zaskakiwały nas swoją inwen-

cją, sprawną organizacją działań, umiejętnością obiektywnej oceny, tworzenia

kryteriów możliwych do spełnienia, czyli lepszej oceny swoich umiejętności.

Jednak sukcesem nie do przecenienia były te momenty, gdy uczniowie mo-

gli zaprezentować szerokiej publiczności efekty swojego trudu. Sukces cało-

ści był sukcesem każdego dziecka, szczególnie wtedy, gdy pokonywało swo-

ją nieśmiałość, niepewność czy stres. Projekty stworzyły taką możliwość i jest

to według nas ich ogromny sukces.

Każdy projekt był czymś nowym i zaskakującym, każdy pozwalał na zdobycie

nowych umiejętności. Te szczególnie ważne dla dzieci i nauczycieli to nocka

w szkole, projekty o latawcach, zwierzętach hodowlanych, ziołach czy makie-

tach naszej miejscowości. Ich atrakcyjność, a także stopień zaangażowania i za-

dowolenia dzieci był tak wysoki, że z pewnością wrócimy do tych pomysłów

w najbliższej przyszłości. Elementy projektów oraz oceniania kształtującego

(OK) będą wykorzystywane w ramach lekcji i innych działań szkolnych. Organi-

zujemy dużo akcji o charakterze ekologicznym, a także wychodzimy z działal-

nością edukacyjną do mieszkańców naszych wsi – zdobyte doświadczenia po-

zwolą nam urozmaicić te przedsięwzięcia. Projekty pozwoliły także na wyjście

z wieloma inicjatywami do społeczności lokalnej, a także zaprezentowały dzie-

ci z innej strony – jako przyszłych obywateli decydujących o jutrze naszej „ma-

łej ojczyzny”.

Kadra.Projektu.

Kadra Projektu

232

Federacja Inicjatyw Oświatowych

Elżbieta Tołwińska-Królikowska Koordynatorka projektu,

członkini Zespołu Zarządzającego 

Katarzyna MrozekKoordynatorka portalu edukacyjnego

Krzysztof ChludzińskiSpecjalista ds. rozliczeń   (od sierpnia 2012 do paź-

dziernika 2013 roku)

Ewa JajszczykSpecjalistka ds. kadr i obsługi umów 

nauczycieli w regionie centralnym

Karolina Majewska  Doradczyni prawna dla szkół i ich organów prowadzących

Ewa LubczyńskaKoordynatorka regionu centralnego,

członkini Zespołu Zarządzającego

Pedagożka. W latach 90-tych: pedagog szkolny i nauczycielka edukacji oby-

watelskiej w Integracyjnej Twórczej Szkole Podstawowej im. Raoula Wallen-

berga w Warszawie. Wieloletnia pracownica Centralnego Ośrodka Dosko-

nalenia Nauczycieli. Autorka  i współautorka wielu publikacji oświatowych, 

autorka  i  realizatorka  szkoleń  z  zakresu  psychoedukacji,  ewaluacji,  akty-

wizujących metod pracy dydaktycznej, zarządzania w oświacie. Edukator-

ka programu „Nowa Szkoła” grupa 100/1, ewaluatorka programów eduka-

cyjnych. Od listopada 2006 roku: wiceprezeska zarządu Federacji Inicjatyw 

Oświatowych (w FIO pracuje od stycznia 2007 roku). W latach 2007–2009: 

koordynatorka projektów realizowanych przez FIO, m.in. „Małe Przedszkole 

w Każdej Wsi” (Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich), 

„Budowanie współpracy na rzecz edukacji w środowisku wiejskim”, „Samo-

rząd dla edukacji wiejskiej” (projekty współpracy polsko-ukraińskiej), „Nowe 

idee w edukacji wiejskiej – Mała Szkoła i Małe Przedszkole” (program „Le-

onardo da Vinci”).

Z  wykształcenia:  muzyk  instrumentalista.  Absolwentka  Akademii  Muzycz-

nej w Warszawie (klasa fletu). Występowała w orkiestrze Teatru Wielkiego 

Opery Narodowej, zespołach kameralnych i jako solistka. Była nauczyciel-

ką w szkołach muzycznych. W roku 2006 ukończyła studia podyplomowe 

w Wyższej Szkole Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskie-

go (kierunek: zarządzanie zasobami ludzkimi). Zainteresowania: e-learning, 

nowoczesna edukacja, psychologia społeczna.

Historyczka, absolwentka Szkoły Praw Człowieka Fundacji Helsińskiej i  stu-

diów podyplomowych „Szkolenie i Rozwój” w Wyższej Szkoły Przedsiębior-

czości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego. Wieloletnia pracownica sys-

temu  doskonalenia  nauczycieli,  autorka  i  współautorka  programów  szko-

leń i materiałów edukacyjnych dla nauczycieli. Edukatorka kadry kierowni-

czej oświaty i realizatorka wielu szkoleń. W 2009 roku: kierowniczka 2 zadań 

realizowanych w projekcie systemowym w Centralnym Ośrodku Doskona-

lenia  Nauczycieli  „Wdrożenie  podstawy  programowej  wychowania  przed-

szkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół”. Od 

2007 roku współpracuje z Federacją Inicjatyw Oświatowych przy realizacji 

projektów  finansowanych  z  Europejskiego  Funduszu  Społecznego.  Pełni-

ła funkcję koordynatorki działań na platformie e-learningowej  w  projekcie 

„Mazowieckie Małe Przedszkola” i moderatorki forum dyskusyjnego w pro-

jekcie „Nasze Małe Mazowieckie Przedszkola”. Od 1 stycznia 2010 roku za-

trudniona w FIO.

Z  wykształcenia:  politolog,  absolwent  Uniwersytetu  Warszawskiego  i  stu-

diów podyplomowych na UW (zarządzanie kompetencjami). Prowadzi szko-

lenia dotyczące rozliczania projektów. Od początku pracy zawodowej zwią-

zany z projektami współfinansowanymi ze środków Unii Europejskiej, głów-

nie jako członek zespołów zarządzających projektami. Doświadczenie zdo-

był podczas realizacji kilkunastu projektów finansowanych ze środków Eu-

ropejskiego Funduszu Społecznego.

W Federacji Inicjatyw Oświatowych pracuje od 2010 roku. W projekcie zaj-

muje się umowami z nauczycielami z regionu centralnego. Wcześniej pra-

cowała w biurze rachunkowym. Przez wiele lat czynnie uprawiała jeździec-

two, brała udział w zawodach  jeździeckich  i była  ich współorganizatorką, 

prowadziła stajnię sportową i przygotowywała konie do zawodów ogólno-

polskich.

Prawniczka.  Ukończyła  aplikację  radcowską  w  Warszawskiej  Okręgowej 

Izbie  Radców  Prawnych.  Od  2007  roku  związana  ze  środowiskiem  orga-

nizacji  pozarządowych.  Członek  Zarządu  Fundacji  Academia  Iuris,  współ-

pracowała z Fundacją Synapsis, Stowarzyszeniem Rodzice Razem, Funda-

cją Świat na Wyciągnięcie Ręki. Od 2010 roku współpracuje z Federacją Ini-

cjatyw Oświatowych, w ramach realizowanych projektów udziela wsparcia 

prawnego stowarzyszeniom prowadzącym małe szkoły i małe przedszkola.

233

Kadra Projektu

Fundacja Wspierania Aktywności Lokalnej „FALA”

Paulina SkowrońskaAsystentka

Tomasz Siemież Koordynator regionu zachodniego, 

członek Zespołu Zarządzającego

Jolanta OleńskaSpecjalistka ds. rozliczeń 

(od stycznia 2010 do lipca 2012 roku)

Prezes  Fundacji  Wspierania  Aktywności  Lokalnej  „FALA”,  członek  Komi-

sji  Rewizyjnej  Federacji  Inicjatyw  Oświatowych.  Z  wykształcenia:  doradca 

personalny, kulturoznawca, teolog, konstruktor budowy maszyn. Zawodo-

wo zajmuje się zarządzaniem projektami oraz szkoleniami. Autor  i współ-

realizator wielu projektów edukacyjnych, m.in. „Małe Przedszkole w Każdej 

Wsi”,  „Idziemy  do  Przedszkola”,  „Małe  Przedszkola  na  Dolnym  Śląsku” 

(Sektorowy  Program  Operacyjny  Rozwój  Zasobów  Ludzkich),  „Wykształ-

cenie  i  Rozwój.  Studia  podyplomowe  menadżerów  i  trenerów  placówek 

kształcenia ustawicznego”, „Twoja Wiedza. Twoja Firma”.

Absolwentka  Wydziału  Pedagogiki  w  Akademii  Pedagogiki  Specjalnej 

w  Warszawie, Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu i studiów po-

dyplomowych  z  zakresu  zarządzania  oświatą  na  Uniwersytecie  Warszaw-

skim. Prace dyplomowe (licencjat, pracę magisterską  i podyplomową) po-

święciła  tematyce  związanej  z  działalnością  i  funkcjonowaniem  małych 

szkół i wiejskich przedszkoli jako ośrodków rozwoju wsi. Od kilku lat zwią-

zana z  Federacją Inicjatyw Oświatowych (rozpoczynała jako wolontariusz-

ka przy organizacji FIO). Pierwsze praktyki studenckie odbyła w jednej z pio-

nierskich małych szkół stowarzyszeniowych – w Kunkach niedaleko Olsz-

tynka. Była asystentką w projekcie „Małe Przedszkole w Każdej Wsi”.

Zajmuje się szkoleniami i doradztwem w zakresie rozliczania projektów Eu-

ropejskiego Funduszu Społecznego  i organizacji  ładu dokumentacyjnego. 

Ma ponadpiętnastoletnie doświadczenie w zakresie rozliczania  i ewidencji 

księgowej środków finansowych pochodzących m.in. ze źródeł Unii Euro-

pejskiej. Prowadziła  liczne kontrole finansowe w imieniu  jednostek udzie-

lających dotacji (Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Urząd Komi-

tetu Integracji Europejskiej, Fundacja Fundusz Współpracy) i jednostek bę-

dących  odbiorcami  tych  dotacji  (Inicjatywa  Wspólnotowa  EQUAL).  Autor-

ka kilkudziesięciu artykułów związanych z problematyką podatkową i księ-

gową. Wieloletnia pracownica Fundacji Fundusz Współpracy, będącej jedną 

z  pierwszych organizacji pośredniczących w przekazywaniu środków po-

mocowych.

Aneta PoradaAsystentka 

(od stycznia 2010 do kwietnia 2012 roku)

Absolwentka Akademii Ekonomicznej Wydział Gospodarki Narodowej, kie-

runek: finanse i bankowość w Katedrze Rachunkowości i Controlingu. Pra-

cowała na stanowiskach księgowych w spółkach prywatnych.

Edyta Dawid Specjalistka ds. kadr i obsługi umów nauczycieli 

regionu zachodniego

Absolwentka Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie (kierunek: socjo-

logia) oraz podyplomowych studiów na Akademii Ekonomicznej we Wro-

cławiu (kierunek: zarządzanie małym i średnim przedsiębiorstwem). Z orga-

nizacjami pozarządowymi współpracuje od 2003 roku, w latach 2005–2008 

była wiceprezeską Towarzystwa Edukacji Otwartej we Wrocławiu. Współre-

alizatorka projektów edukacyjnych i społecznych.

Łukasz JachemskiSpecjalista ds. promocji 

(od stycznia 2013 do października 2013 roku)

Absolwent Kulturoznawstwa na Uniwersytecie Opolskim ze specjalizacją fil-

moznawczo-teatrologiczną. Doświadczenie zdobywał jako stażysta w Fun-

dacji Wspierania Aktywności Lokalnej „FALA” oraz jako organizator i promo-

tor wydarzeń kulturalnych w Opolu i we Wrocławiu. 

234

Ewa Kosecka  Specjalista ds. rozliczeń

Absolwentka  pedagogiki  Uniwersytetu  Opolskiego,  z  Fundacją  Wspiera-

nia Aktywności Lokalnej „FALA” współpracuje od 2006 roku, obecnie pełni 

funkcję pełnomocnika zarządu.

Katarzyna JędrzejewskaAsystentka 

(od kwietnia 2012 do października 2013 roku)

Joanna Pietrasik Koordynatorka wdrażania projektów społeczno-

obywatelskich, autorka scenariuszy projektów 

społeczno-obywatelskich, członkini Zespołu Za-

rządzającego.

Absolwentka  Akademii  Ekonomicznej  im.  Oskara  Langego  we  Wrocławiu 

(kierunek: zarządzanie i marketing). Od 2009 roku zaangażowana w realiza-

cję projektów współfinansowanych przez Unię Europejską.

Wiceprezeska  Zarządu  Fundacji  Civis  Polonus.  Absolwentka  Instytutu 

Stosunków  Międzynarodowych  Uniwersytetu  Warszawskiego  oraz  Insty-

tutu Etnologii  i Antropologii Kulturowej. Stypendystka Fundacji  im. Heinri-

cha Boella (zrównoważony rozwój obszarów wiejskich). Od 15 lat związana 

z  sektorem  pozarządowym  w  Polsce.  Trenerka  –  absolwentka  Szkoły 

Trenerów  Organizacji  Pozarządowych  (STOP).  Absolwentka  Szkoły  Praw 

Człowieka Fundacji Helsińskiej. Tutorka w Programie Polsko-Amerykańskiej 

Fundacji  Wolności,  realizowanym  przez  stowarzyszenie  Szkoła  Liderów  – 

„Liderzy PAFW”.

Fundacja Civis Polonus

Karolina Pucek  Asystentka

Dyrektorka biura Fundacji Civis Polonus. Absolwentka Międzywydziałowych 

Studiów Gospodarki Przestrzennej w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiej-

skiego oraz Europejskich Studiów Regionalnych  i Lokalnych na Uniwersy-

tecie Warszawskim, studiowała w Belgii na Ghent University. Interesuje się 

obszarami wiejskimi, społecznościami lokalnymi oraz ideą otwartego rządu. 

W  działania  fundacji  zaangażowana  od  2007  roku,  gdzie  zaczynała  jako 

wolontariuszka w projekcie „Młodzież współdecyduje o swoim mieście”. Od 

roku 2009 stale związana z fundacją jako koordynatorka projektów kierowa-

nych do lokalnych społeczności wiejskich. Obecnie kierowniczka projektu 

skierowanego do 5 gmin wiejskich „Gminy Brochów, Czosnów, Iłów, Socha-

czew, Teresin dobrze rządzone”.

Małgorzata Suwaj  Specjalistka ds. monitoringu szkół w wojewódz-

twie dolnośląskim, współautorka scenariuszy 

projektów społeczno-obywatelskich, trenerka

Fundatorka  i  członkini  Zarządu  Fundacji  Wspierania  Aktywności  Lokal-

nej  „FALA”.  Od  1996  roku:  trenerka  umiejętności  miękkich,  potwierdzo-

nych międzynarodowym certyfikatem kompetencji  (Thamis Valley Univer-

sity). W latach 1997–2009: prezeska Stowarzyszenia Pro Publico Bono i au-

torka programu warsztatów edukacyjnych, koncepcji wypoczynku i ośrod-

ka dziennego wsparcia dla dzieci i młodzieży z rodzin ubogich i dysfunkcyj-

nych. Realizowała programy społecznej i przedsiębiorczej edukacji, wsparte 

m.in. przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, Fundację Inicjatyw 

Społeczno-Ekonomicznych,  Ministerstwo  Edukacji  Narodowej,  Minister-

stwo Pracy i Polityki Społecznej, gminę Wrocław. Od 2009 roku: asesorka 

projektów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w obszarze zatrudnienia

i  edukacji.  Obecnie  rozwija  działalność  szkoleniową  w  ramach  Fundacji 

Centrum Edukacji

235

Kadra Projektu

Olga Napiontek Specjalistka ds. kompetencji społecznych 

i obywatelskich

Doktor socjologii. Autorka badań i artykułów z dziedziny edukacji obywatel-

skiej  i  dialogu  obywatelskiego.  Absolwentka  Szkoły  Praw  Człowieka 

Fundacji  Helsińskiej.  Związana  z  sektorem  pozarządowym  od  ponad  16 

lat.  W  Fundacji  Civis  Polonus  rozwija  projekty  umożliwiające  wpływanie 

obywatelom na sprawy, które ich dotyczą. Najważniejszy z nich to „Młodzie-

żowe Rady Dzielnic  i Gmin”. Jest twórczynią projektów wprowadzających 

standardy dobrego rządzenia w gminach wiejskich. Zajmuje się  rozwojem 

samorządności uczniowskiej, poprzez wspieranie kompetencji opiekunów 

samorządów uczniowskich.

Fundacja Partnerstwo dla Środowiska

Agnieszka Pabis Asystentka 

(od marca 2012 do października 2013 roku)

Adriana Starowicz  Specjalistka ds. rozliczeń 

(od kwietnia 2011 do października 2013 roku)

Od 2012 roku pracuje w zespole programu „Szkoły dla Ekorozwoju”. Wcze-

śniej: m.in. nauczycielka w szkole podstawowej i trenerka grup partnerskich, 

specjalistka ds. promocji i projektów wydawniczych. Jako absolwentka Kra-

kowskiej Akademii Wychowania Fizycznego (kierunek: turystyka i rekreacja) 

propaguje aktywność na co dzień. Zainteresowania: ekoturystyka i zrówno-

ważony rozwój.

Ekonomistka, wiedzę z zakresu liczenia i księgowania zdobywała na ówcze-

snej Akademii Ekonomicznej oraz w Stowarzyszeniu Księgowych w Krako-

wie.  Z  Fundacją  Partnerstwo  dla  Środowiska  związana  jest  od  2005  roku, 

obecnie zajmuje stanowisko specjalisty finansowego, rozliczając środki fi-

nansowe uzyskane od krajowych oraz zagranicznych donatorów. 

Andrzej W. Biderman Specjalista ds. kompetencji matematycznych i na-

ukowo-technicznych, autor scenariuszy projektów 

matematyczno-przyrodniczych, moderator forum 

dyskusyjnego dla nauczycieli realizujących projek-

ty matematyczno-przyrodnicze

Beata KuncKoordynatorka  wdrażania projektów matema-

tyczno-przyrodniczych, członkini Zespołu Zarzą-

dzającego (od marca 2012 do października 2013 

roku); asystentka koordynatora (od lipca 2010 do 

lutego 2012 roku), autorka scenariuszy projek-

tów matematyczno-przyrodniczych, moderatorka 

forum dyskusyjnego nauczycieli realizujących 

projekty matematyczno-przyrodnicze

 

Biolog,  trener  zarządzania,  animator  partnerstwa  lokalnego,  przewodnik 

jurajski. Specjalizuje się w interpretacji przyrody i edukacji przez doświad-

czenie. W 1990 roku założył Ośrodek Edukacyjny Ojcowskiego Parku Na-

rodowego. Autor wielu scenariuszy edukacyjnych, opierających się na kre-

owaniu doświadczenia ucznia i jego interpretacji. W latach 90-tych na ba-

zie  tych scenariuszy systematycznie prowadził w  terenie zajęcia dla dzie-

ci oraz szkolenia dla nauczycieli. Twórca programu „Szkoły dla Ekorozwo-

ju” (w 1999 roku). Współtwórca raportu na temat zagrożeń ekologicznych 

w Karpatach dla WWF

Z zamiłowania  i wykształcenia: pedagożka  i edukatorka, entuzjastka dzia-

łań na  rzecz zrównoważonego  rozwoju. Wierzy w zaangażowanie  i  zdol-

ności dzieci  i młodzieży. Od 2007 roku współpracuje  jako wolontariuszka 

z Polską Akcją Humanitarną, prowadziła warsztaty edukacji ekologicznej dla 

Centrum Edukacji Obywatelskiej, a od 2010 roku jest związana z Fundacją 

Partnerstwo dla Środowiska, gdzie zajmuje się Programem Szkoły dla Eko-

rozwoju.

236

Małgorzata Łuszczek  Koordynatorka wdrażania projektów matema-

tyczno-przyrodniczych i członkini Zespołu Zarzą-

dzającego (od kwietnia 2010 do grudnia 2011 

roku), współautorka scenariuszy projektów 

matematyczno-przyrodniczych

Urszula Ptasińska-Wardyga  Koordynatorka wdrażania projektów matema-

tyczno-przyrodniczych (od grudnia 2011 do marca 

2012 roku), współautorka scenariuszy projektów 

matematyczno-przyrodniczych

Inżynier środowiska. Przez 12 lat związana z Fundacją Partnerstwo dla Śro-

dowiska, gdzie od 2001 roku rozwijała rozwija program „Szkoły dla Ekoro-

zwoju”. W tym czasie do programu udało się zaangażować ponad 600 szkół 

i 7 stałych partnerów – organizacji pozarządowych z innych regionów Pol-

ski,  licznych  partnerów  biznesowych.  Obecnie:  członkini  zarządu  własnej 

organizacji – Fundacji Miejsc i Ludzi Aktywnych MILA.

Dla Fundacji Partnerstwo dla Środowiska pracuje od 2007 roku. W ramach 

Programu  „Szkoły  dla  Ekorozwoju”  wprowadza  innowacyjne  działania 

w szkołach, wpływające na poprawę ich funkcjonowania, organizując i ini-

cjując konkursy, kampanie edukacyjne  i system certyfikacji środowiskowej 

dla szkół. Ma wieloletnie doświadczenie we wspieraniu działań związanych 

z  rozwojem szkół  i edukacją ekologiczną w całej Polsce. Jest absolwent-

ką inżynierii środowiska, studium przygotowania pedagogicznego i studiów 

podyplomowych (kierunek: zarządzanie funduszami unijnymi).

Teresa Stankiewicz  Koordynatorka ruchu naukowego, członkini 

Zespołu Zarządzającego

Jarosław Jordan   Asystent

Jarosław Domański  Specjalista ds. rozliczeń

Absolwentka  Uniwersytetu  Kardynała  Stefana  Wyszyńskiego,  doktor  nauk 

humanistycznych z zakresu filozofii (rozprawa interdyscyplinarna z obsza-

ru filozofii i psychiatrii, prezentująca problem wolności człowieka w spotka-

niu terapeutycznym). Od 2009 roku: wykładowca w Szkole Wyższej Przy-

mierza Rodzin w Warszawie, od 2010 roku: dziekan Wydziału Nauk społecz-

nych tejże uczelni. Zainteresowania naukowe: antropologia filozoficzna i fi-

lozofia wychowania. Jej działalność pozanaukowa związana jest pedagogi-

ką i wychowaniem przedszkolnym. Posiada ponaddwudziestoletnią prakty-

kę w tej dziedzinie jako nauczycielka, założycielka i dyrektorka przedszkola. 

Opracowała autorski program filozofii dla przedszkolaków

Pedagog specjalny, asystent w Szkole Wyższej Przymierza Rodzin. Kierownik 

studiów  podyplomowych  z  zakresu:  pedagogika  Montessori.  Wykładowca 

pedagogiki Montessori (dyplom kursu pedagogiki Montessori, akredytowany 

przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Montessori AMI). Inicjator powołania 

Polskiego Stowarzyszenia Montessori (1994 rok), założyciel pierwszego pry-

watnego przedszkola Montessori w Warszawie (1994 rok). Nauczyciel mon-

tessoriański.  Autor  artykułów  naukowych  z  zakresu  pedagogiki,  pedagogiki 

Montessori i metodyki. Moderator strony internetowej www.montessori.pl.

Pracownik naukowo-dydaktyczny, a od 2008 roku: prodziekan ds. studenc-

kich  Wydziału  Zarządzania  Politechniki  Warszawskiej.  Od  2001  roku: 

pracownik  Szkoły  Wyższej  Przymierza  Rodzin  w  Warszawie.  Początkowo 

dyrektor  administracyjno-finansowy  SWPR,  a  od  2005  roku  –  kanclerz. 

W  atach 2002–2005: członek zarządu Stowarzyszenia Przymierze Rodzin. 

Od  1992  roku  prowadzi  działalność  gospodarczą  w  zakresie  zarządzania. 

Obecnie  jego  zainteresowania  naukowe  koncentrują  się  na  specyfice 

zarządzania  strategicznego  i  zarządzania  ryzykiem  w  sektorze  organizacji 

non-profit. Jest autorem szeregu publikacji obejmujących wyniki własnych 

badań dotyczących zarządzania organizacjami trzeciego sektora w Polsce.

Szkoła Wyższa Przymierza Rodzin 

237

Kadra Projektu

Jolanta CzereśniowskaSpecjalistka ds. monitoringu szkół w wojewódz-

twie wielkopolskim, współautorka scenariuszy 

projektów matematyczno-przyrodniczych, 

trenerka

Dyrektorka  szkoły  podstawowej  w  Poznaniu,  nauczycielka  nauczania 

początkowego  z  wieloletnim  stażem,  logopedka.  W  latach  2004–2009: 

doradczyni metodyczna w Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu. 

Autorka książki „Piszę bezbłędnie. Gry i zabawy ortograficzne dla uczniów 

pierwszej, drugiej i trzeciej klasy szkoły podstawowej” i artykułów w czaso-

pismach edukacyjnych. Prowadzi  szkolenia z zakresu metodyki nauczania 

początkowego i wychowania. Ekspertka komisji egzaminacyjnych i kwalifi-

kacyjnych dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień zawodowy.

Współpracownicy

Barbara BenyskiewiczSpecjalistka ds. monitoringu szkół w wojewódz-

twie lubuskim, współautorka scenariuszy projek-

tów społeczno-obywatelskich, moderatorka forum 

dyskusyjnego dla nauczycieli prowadzących pro-

jekty społeczno-obywatelskie w klasach IV–VI, 

trenerka

Nauczycielka konsultantka w Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli w Zielonej 

Górze, gdzie wspiera nauczycieli w kształtowaniu kompetencji kluczowych. 

W ostatnich latach zajmuje się projektami, w których pisze wnioski o dofi-

nansowanie, koordynuje działania i szkoli nauczycieli.

Aleksandra GołębiewskaSpecjalistka ds. monitoringu szkół w wojewódz-

twie wielkopolskim, współautorka scenariuszy 

projektów matematyczno-przyrodniczych, mode-

ratorka forum dyskusyjnego dla dyrektorów szkół, 

trenerka

Ukończyła biologię na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu, pra-

cowała na stanowiskach: nauczycielki, doradczyni metodycznej, dyrektor-

ki  i wizytatorki. W latach 1996–2007 była dyrektorką Ośrodka Doskonale-

nia  Nauczycieli  w  Poznaniu.  Aktywna  uczestniczka  procesu  transformacji 

oświaty.

Anna DereńSpecjalistka ds. monitoringu szkół w województwie 

pomorskim,  współautorka  scenariuszy  projektów 

społeczno-obywatelskich, trenerka

Pedagożka, dyrektorka Centrum Inicjatyw Edukacyjnych w Kartuzach, reali-

zatorka  wielu  projektów  artystycznych,  społeczno-obywatelskich,  patrio-

tycznych,  teatralnych,  happeningów  edukacyjnych,  społecznych,  autorka 

w module społeczno-obywatelskim. Prowadziła autorską szkołę w malbor-

skim zamku, pracującą wyłącznie metodą projektów.

Maria FurtakSpecjalistka ds. monitoringu szkół w wojewódz-

twie lubuskim, współautorka scenariuszy projek-

tów społeczno-obywatelskich, moderatorka fo-

rum dyskusyjnego dla nauczycieli prowadzących 

te projekty w klasach I–III, trenerka

Nauczycielka konsultantka w Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli w Zielonej 

Górze, gdzie wspiera nauczycieli w kształtowaniu kompetencji kluczowych. 

W ostatnich latach zajmuje się projektami, w których pisze wnioski o dofi-

nansowanie, koordynuje działania i szkoli nauczycieli.

Marzanna Doering Webmasterka strony www.malszkola.pl

Dziennikarka. Pracowała jako reporterka polityczna m.in. w PAP i BBC, i jako 

project manager w agencji public relations. Od 2006 roku projektuje, tworzy 

i prowadzi strony internetowe – także dla Federacji  Inicjatyw Oświatowych. 

Absolwentka  Uniwersytetu  Warszawskiego,  stypendystka  National  Forum 

Foundation (USA), rządów Holandii i Katalonii. Pracowała jako copywriter-

ka dla premier Hanny Suchockiej. Współpracowała z rządowym Biurem Re-

formy Administracji Publicznej prof. Michała Kuleszy i z wieloma organiza-

cjami pozarządowymi – m.in. z Fundacją Batorego,  Instytutem Spraw Pu-

blicznych,  Instytutem Badań nad Gospodarką Rynkową, Fundacją Rozwo-

ju Demokracji Lokalnej  i Małopolskim Instytutem Samorządu Terytorialne-

go i Administracji.

238

Anna JurewiczSpecjalistka ds. monitoringu szkół w województwie 

kujawsko-pomorskim,  współautorka  scenariuszy 

projektów społeczno-obywatelskich, trenerka

Absolwentka  polonistyki,  nauczycielka  dyplomowana,  ekspertka  Minister-

stwa Edukacji Narodowej. Mistrz Praktyk NLP – Certyfikat Polskiego Insty-

tutu NLP, edukatorka m.in. programów „Nowa Szkoła”  i  „Ekspert”,  specja-

listka  z  zakresu  zarządzania  i  pomocy  psychologicznej.  Autorka  progra-

mów, materiałów edukacyjnych i realizatorka licznych kursów i warsztatów 

dla  nauczycieli,  m.in.  na  temat  aktywizujących  metod  nauczania,  rozwią-

zywania konfliktów za pomocą negocjacji i mediacji, pracy z grupą, stylów 

uczenia się, kształtowania umiejętności uczenia się, pracy wychowawczej 

nauczyciela, motywacji, oceniania kształtującego.

Ewa KędrackaSpecjalistka ds. jakości w ruchu naukowym Małych 

Szkół, moderatorka forum dyskusyjnego dla 

nauczycieli na ten temat

Beata KossakowskaRedaktorka metodyczna scenariuszy projektów 

matematyczno-przyrodniczych, moderatorka fo-

rum dla nauczycieli prowadzących te projekty, 

trenerka, konsultantka ds. oceniania kształtują-

cego i  badań kompetencji

Bogusława Malinowska-RutkowskaSpecjalistka ds. monitoringu szkół w wojewódz-

twie opolskim, współautorka scenariuszy projek-

tów matematyczno-przyrodniczych, trenerka

Nauczycielka  konsultantka,  edukatorka  kształcenia  zawodowego  i  kadry 

kierowniczej oświaty. Najważniejsze zainteresowania zawodowe to wszelkie 

aspekty zapewniania jakości w edukacji: od „doktryny jakości” (według prof. 

Bliklego),  przez  efektywne  zarządzanie,  po  narzędzia,  w  tym  –  certyfi-

kacje,  znaki  jakości  itp.  (na  każdym  poziomie  –  od  klasy  przez  szkołę  po 

system edukacji lokalny i/lub globalny). Pomagają jej w tym prace nad ewa-

luacją w oświacie oraz edukacyjną wartością dodaną (szkolenia, publikacje). 

Współpracuje z Federacją  Inicjatyw Oświatowych od 2007 roku w kwestii 

zagadnień dotyczących jakości.

Nauczycielka  konsultantka  z  doświadczeniem  pracy  w  wojewódzkich 

placówkach doskonalenia nauczycieli  (Łomża, Warszawa) oraz w Central-

nym Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie. Brała udział w ogól-

nopolskim programie „Ocenianie w nowej szkole” i w programie pilotażo-

wym „Ocenianie kształtujące” prowadzonym przez CODN i Centrum Eduka-

cji Obywatelskiej na zlecenie Ministerstwa Edukacji Narodowej jako koordy-

natorka ewaluacji. Autorka i redaktorka licznych materiałów metodycznych 

i  pomocniczych  dla  nauczycieli  matematyki.  Obecnie  koordynuje  realiza-

cję projektu systemowego realizowanego przez Mazowieckie Samorządo-

we Centrum Doskonalenia Nauczycieli.

Absolwentka  pedagogiki  opiekuńczej  w  Wyższej  Szkole  Pedagogiki 

w  Opolu, ukończyła studia podyplomowe z logopedii, nauczania początko-

wego i kurs kwalifikacyjny z oligofrenopedagogiki. Edukatorka kadry kierow-

niczej oświaty programów: TERM-IAE, „Nowa Szkoła” i „Lider edukacji ele-

mentarnej”, ekspertka komisji ds. awansu zawodowego. Nauczycielka kon-

sultantka ds. organizacji i zarządzania w Wojewódzkim Ośrodku Metodycz-

nym  w  Opolu.  Uczestniczyła  w  wielu  programach  edukacyjnych:  „Szkoła 

Marzeń” (jako koordynatorka regionalna i konsultantka merytoryczna), „Sys-

temy zapewniania jakości pracy szkoły”, „Szkoła z klasą”, „Ocenianie kształ-

tujące” (jako koordynatorka regionalna).

239

Kadra Projektu

Wojciech PapajWspółautor scenariuszy projektów społeczno-

obywatelskich, trener

Lidia PasichWspółautorka scenariuszy projektów społeczno-

obywatelskich, moderatorka forum dyskusyjnego 

dotyczącego oceniania kształtującego, trenerka

Henryk Sienkiewicz Specjalista ds. monitoringu szkół w województwie 

warmińsko-mazurskim, współautor scenariuszy 

projektów matematyczno-przyrodniczych, trener

Nauczyciel  języka polskiego w szkołach podstawowych i średnich, dorad-

ca metodyczny, a od 2001 roku: konsultant Ośrodka Doskonalenia Nauczy-

cieli  w  Nowym  Sączu.  Uczestnik  realizowanego  przez  CODN  (we  współ-

pracy z Centrum Edukacji Obywatelskiej) programu pilotażowego „Ocenia-

nie  kształtujące”,  w  którym  pełnił  funkcję  koordynatora  regionalnego  dla 

szkół  w  Zakopanem.  Autor  programów  i  scenariuszy  licznych  szkoleń  dla 

nauczycieli, w tym dotyczących oceniania kształtującego, metody projektu 

i nowych technologii w dydaktyce.

Absolwentka  polonistyki  Uniwersytetu  Jagiellońskiego,  nauczycielka  kon-

sultantka w Świętokrzyskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach, 

doświadczona edukatorka. Współautorka podręczników kształcenia literac-

kiego dla  szkół podstawowych  i publikacji metodycznych  i psychologicz-

nych dla nauczycieli. Inicjatorka działań związanych ze wspieraniem i roz-

wijaniem uzdolnień w województwie świętokrzyskim (projekt „Taki jak Mo-

zart”,  certyfikat  „Szkoła  Pięknych  Umysłów”,  projekt  „Tydzień  Kultury  Ję-

zyka”).  Promotorka  w  zakresie  oceniania  kształtującego,  ściśle  współpra-

cuje z wiodącymi placówkami edukacyjnymi w Polsce  i za granicą w pro-

mowaniu nowatorskich idei dydaktycznych.

Pedagog  z  wieloletnim  doświadczeniem  w  pracy  nauczyciela  i  dyrekto-

ra  małych,  wiejskich  szkół,  były  doradca  metodyczny  matematyki  w  Wo-

jewódzkim  Ośrodku  Metodycznym  w  Suwałkach.  Od  2000  roku:  nauczy-

ciel konsultant w Warmińsko-Mazurskim Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli 

w Olsztynie. Wspiera nauczycieli matematyki poprzez organizowanie szko-

leń, warsztatów, konferencji i konsultacji indywidualnych. Przez 10 lat zwią-

zany  z  projektem  „Matematyka  2001”  jako  współautor  podręczników,  ze-

szytów ćwiczeń, poradników dla nauczycieli szkół podstawowych i gimna-

zjów.  Aktywnie  działał  w  Stowarzyszeniu  Nauczycieli  Matematyki,  prowa-

dząc między innymi warsztaty podczas dorocznych krajowych konferencji.

Elżbieta MichalakSpecjalistka ds. monitoringu szkół w wojewódz-

twie mazowieckim, współautorka scenariuszy pro-

jektów społeczno-obywatelskich, trenerka

Absolwentka  pedagogiki  na  Uniwersytecie  Marii  Curie-Skłodowskiej 

w Lublinie oraz studiów podyplomowych w zakresie nauczania początko-

wego w Wyższej Szkole Pedagogiki w Częstochowie i kształcenia zintegro-

wanego  na  Uniwersytecie  Warszawskim.  Była  nauczycielką  i  doradczynią 

metodyczną, obecnie pracuje jako nauczycielka konsultantka w Mazowiec-

kim Samorządowym Centrum Doskonalenia Nauczycieli. Ekspertka komisji 

w  systemie awansu zawodowego nauczycieli, rzeczoznawca podręczników 

szkolnych dla I etapu edukacyjnego, edukatorka. Uczestniczyła w wielu pro-

gramach edukacyjnych: jako trenerka w programie „Klucz do uczenia się”, 

jako  koordynatorka  w  programie  Ministerstwa  Edukacji  Narodowej  „Edu-

kacja  skuteczna przyjazna  i nowoczesna od przedszkola do matury”,  jako 

koordynatorka  w  projektach  „Wdrażanie  podstawy  programowej  wycho-

wania  przedszkolnego  i  kształcenia  ogólnego  w  poszczególnych  typach 

szkół”  i    „Podnoszenie  efektywności  kształcenia  uczniów  o  specjalnych 

potrzebach edukacyjnych”.

240

Aleksander SuhakWspółautor scenariuszy projektów społeczno-

obywatelskich, moderator forum dla nauczycieli 

realizujących je  w klasach IV–VI, trener

Były nauczyciel konsultant w Warmińsko-Mazurskim Ośrodku Doskonale-

nia Nauczycieli w Olsztynie. Jako trener i edukator zajmuje się szeroko ro-

zumianą  edukacją  obywatelską,  międzykulturową,  wiedzą  o  Holocauście, 

a  także zarządzaniem i pracą zespołową. Jest autorem i realizatorem wie-

lu projektów edukacyjnych dla różnych grup odbiorców (szkoły, samorzą-

dy lokalne, NGO, firmy), dotyczących m.in. tworzenia programów wyrówny-

wania szans edukacyjnych uczniów, polityki oświatowej samorządu teryto-

rialnego, szkolnictwa zawodowego, rozwoju oświaty w gminie. Współpra-

cując ze Stowarzyszeniem Wspólnota Kulturowa Borussia z Olsztyna, przy-

gotował i prowadził wiele warsztatów z zakresu edukacji międzykulturowej. 

Autor publikacji o tematyce historycznej i edukacyjnej, uczestnik wielu kra-

jowych i zagranicznych programów edukacyjnych.

Mariusz Zasadziński Współautor scenariuszy projektów matematycz-

no-przyrodniczych, trener

Nauczyciel  przyrody,  techniki,  wychowania  fizycznego  i  informaty-

ki  w    Szkole  Podstawowej  nr  4  w  Zawoi,  członek  zarządu  Stowarzysze-

nia na rzecz Zrównoważonego Rozwoju „Przysłop”, inicjator udziału szko-

ły w   programie „Szkoły dla Ekorozwoju”, w którym uzyskała  (jako pierw-

sza w  Polsce) międzynarodowe wyróżnienie Zielonej Flagi. Z wykształcenia: 

inż. leśnik, z  zamiłowania: ekolog i przewodnik beskidzki. Autor wielu pro-

jektów realizowanych na terenie Zawoi Przysłop, związanych z ekorozwo-

jem, produktem lokalnym, ochroną środowiska, edukacją ekologiczną, pro-

mocją turystyczną.

Absolwent filologii angielskiej.  E-learningiem zajmuje się od 1999 roku, kie-

dy rozpoczął wdrażanie e-nauczania (w oparciu o system LMS WebCT, a na-

stępnie Moodle) w Wyższej Szkole Lingwistycznej w Częstochowie. Następ-

nie w latach 2004-2008 kierował pracami Centrum e-Learningu w Szkole 

Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. Prowadzi szkolenia i zajmu-

je się wdrażaniem rozwiązań e-learningowych w szkołach wyższych, szko-

łach  językowych,  firmach  szkoleniowych  i  organizacjach  pozarządowych. 

Jest  przedstawicielem  na  Polskę  stowarzyszenia  EuroCALL  (European  As-

sociation for Computer-Assisted Language Learning), członkiem - założy-

cielem Stowarzyszenia E-learningu Akademickiego, członkiem EDEN (Euro-

pean Distance and E-learning Network) oraz Seminarium Praktyków e-Edu-

kacji. Aktywnie uczestniczy w konferencjach e-learningowych. Szczególnie 

interesuje się zagadnieniami związanymi z dydaktyką e-learningu, przygo-

towaniem kadry akademickiej do prowadzenia e-learningowych zajęć dy-

daktycznych, systemami LMS, oraz wykorzystaniem e-learningu w naucza-

niu języków obcych.

Janina Ziętek Specjalistka ds. monitoringu szkół w wojewódz-

twie mazowieckim, trenerka

Absolwentka  filologii  polskiej,  nauczycielka  konsultantka  ds.  informacji 

pedagogicznej,  wydawnictw  i  promocji  w  Mazowieckim  Samorządowym 

Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Radomiu. Nauczycielka dyplomowa-

na, moderatorka Wewnątrzszkolnego Doskonalenia Nauczycieli. Jest redak-

torką naczelną Mazowieckiego Kwartalnika Edukacyjnego  „Meritum”, eks-

pertką  ds.  awansu  zawodowego  nauczycieli,  autorką  programów  szkoleń 

w zakresie budowania jakości pracy szkoły i działań promocyjnych oraz kre-

owania wizerunku.

Ewa TaszarekSpecjalistka ds. monitoringu szkół w wojewódz-

twie zachodniopomorskim, współautorka scena-

riuszy projektów społeczno-obywatelskich, tre-

nerka

Prowadzi centrum psychoedukacji. Jest nauczycielką, pedagogżką, media-

torką, pracuje jako terapeutka uzależnień, prowadzi kolejne edycje Treningu 

Zastępowania Agresji dla osób wychodzących z bezdomności. Realizowa-

ła między innymi programy: „Szkoła bez przemocy”, „Wolontariat studenc-

ki”,  „Szkoła  marzeń”.  Jest  autorką  opracowań:  „Baśń  i  metafora  –  Atelier 

aktywności”  i  (w ramach programu „WoS – nieWiedza o Społeczeństwie”) 

„Aktywizacja liderów i społeczności klasowych – wykorzystanie gier i ćwi-

czeń w   edukacji społecznej i politycznej” oraz „Praca metodą projektu”. Ma 

certyfikaty trenerskie Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Stowarzy-

szenia Trenerów Organizacji Pozarządowych i stowarzyszenia Klanza.

Przemysław Stencel Administrator platformy edukacyjnej Moodle 

FIO_okladkakwadrat.indd 2 9/17/13 1:51 PM

Federacja Inicjatyw Oświatowyche-mail: [email protected]

Fundacja Wspierania Aktywności Lokalnej e-mail: [email protected] www.fala.edu.pl

Fundacja Civis Polonuse-mail: [email protected] www.civispolonus.org.pl

Szkoła Wyższa Przymierza Rodzin e-mail: [email protected] www.swpr.edu.pl

Lider:

Partnerzy:

Fundacja Partnerstwo dla Środowiska e-mail: [email protected] www.fpds.pl

www.malaszkola.pl

Projekt objęty patronatem Marszałków Województw:

DOLNOŚLĄSKIEGO KUJAWSKO-POMORSKIEGO

LUBUSKIEGO MAZOWIECKIEGO

OPOLSKIEGO POMORSKIEGO WIELKOPOLSKIEGO ZACHODNIOPOMORSKIEGO

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

raport

Realizacja projektu i jego efekty

raport

Realizacja projektu i jego efekty

Documents

Transcript of Realizacja projektu i jego efekty