RAPORT Z MONITORINGU

DOSTĘPU DO INFORMACJI PUBLICZNEJ

NA DOLNYM ŚLĄSKU 2012

Projekt Profesjonalizacja polityki równościowej na Dolnym Śląsku został wsparty finansowo przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego oraz Fundację Grejpfrut.

REDAKCJA

Wiktor Pietrzak

ZESPÓŁ BADAWCZY

Wiktor Pietrzak, Małgorzata Płonczkier, Grażyna Rojek, Łukasz Wołodzko

Fundacja Grejpfrut

Wrocław 2012

ISBN 978-83-934767-2-5

Projekt Profesjonalizacja polityki równościowej na Dolnym Śląsku został wsparty finansowo przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego oraz Fundację Grejpfrut.

WPROWADZENIE

Prawo do informacji publicznej przysługuje każdemu/każdej z nas. Dostęp do informacji

publicznej zagwarantowany jest ustawą o dostępie do informacji publicznej oraz Konstytucją RP.

W 2011 roku Fundacja Grejpfrut przeprowadziła po raz pierwszy kontrolę dostępu do

informacji publicznej na Dolnym Śląsku. Badaniem objęto wszystkie samorządy dolnośląskie oraz

wybraną grupę organizacji pozarządowych. Prace były prowadzone z zastosowaniem dwóch

technik: niejawnej i jawnej. Wyniki pracy strażniczej zostały opisane w raporcie Raport do

informacji publicznej na Dolnym Śląsku.

W 2012 roku badanie zostało powtórzone na próbie wybranych samorządów dolnośląskich

(starostwa powiatowe i wybrana grupa urzędów gmin). W badaniu zastosowano technikę jawną.

Szczegółowe wyniki kontroli zostały zamieszczone w Raporcie z monitoringu działań

równościowych dolnośląskich samorządów.

W niniejszej publikacji prezentujemy opracowanie danych za lata 2011 i 2012. Porównanie

wyników badań pozwoliło określić zmianę w udostępnianiu informacji publicznej przez dolnośląskie

starostwa powiatowe. Zapraszamy do zapoznania się z efektami pracy obywatelskiej.

Projekt Profesjonalizacja polityki równościowej na Dolnym Śląsku został wsparty finansowo przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego oraz Fundację Grejpfrut.

RAPORT Z DOSTĘPU DO INFORMACJI PUBLICZNEJ NA DOLNYM ŚLĄSKU 2011

Czas badania: czerwiec – październik 2011

Badaniem objęto: samorządy powiatowe z Dolnego Śląska

Etapy badawcze:

1) badanie nr 1 techniką niejawną (wnioski o informację publiczną nie były podpisywane przez

osobę wnioskującą,

2) badanie nr 2 techniką jawną (Wnioski o informację publiczną były podpisane przez osobę

wnioskującą)

Tabela zestawienia wyników

Numer badania Udostępnienie dokumentów

Nieudostępnienie dokumentów

Badanie nr 1 9,61% 90,39%

Badanie nr 2 67,30% 32,70%

Uwagi: Starostwa powiatowe, które dwukrotnie nie udzieliły odpowiedzi na wiadomość i/lub nie

udostępniły informacji publicznej (w tym na wniosek spersonalizowany): bolesławieckie,

jeleniogórskie, lwóweckie, polkowickie, średzkie, złotoryjskie.

Podsumowanie badania

Wystąpiły problemy z uzyskaniem informacji publicznej od Starostw Powiatowych. Wniosek

spersonalizowany wprawdzie zwiększa trzykrotnie szansę na otrzymanie dokumentów. Jednak

urzędy powinny każdy rodzaj wniosku rozpatrywać tak samo! Udzielenie informacji jest

obowiązkiem nałożonym m. in. na urzędy ustawą o dostępie do informacji publicznej!

Projekt Profesjonalizacja polityki równościowej na Dolnym Śląsku został wsparty finansowo przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego oraz Fundację Grejpfrut.

Złe praktyki

Główne problemy w uzyskaniu informacji publicznej na Dolnym Śląsku:

– „zmuszanie” do wypełnienia wniosków urzędowych z podaniem wszystkich danych (łącznie z

adresem domowym i numerem telefonu), pod rygorem nieudostępnienia informacji,

– niedotrzymanie terminu 14 dni,

– „schowany” adres e-amil na BIP-e,

– brak odpowiedzi na wiadomość elektroniczną,

– przygotowanie informacji publicznej traktowane jako przetworzenie informacji i naliczenie opłaty,

– pobieranie opłat za uzyskanie dokumentów w formie skanów, PDF itp.,

– naliczanie opłat za przygotowanie przez urzędnika/urzędniczkę informacji publicznej, mimo że

stanowi to zakres ich obowiązków.

Szczegółowe opracowanie Raport z dostępu do informacji publicznej na Dolnym Śląsku 2011

znajdziesz na stronie Fundacji Grejpfrut.

Projekt Profesjonalizacja polityki równościowej na Dolnym Śląsku został wsparty finansowo przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego oraz Fundację Grejpfrut.

RAPORT Z DOSTĘPU DO INFORMACJI PUBLICZNEJ NA DOLNYM ŚLĄSKU 2011

Czas badania: czerwiec – listopad 2012

Badaniem objęto: samorządy powiatowe z Dolnego Śląska

Etapy badawcze: w każdym z poniżej wymienionych etapów zastosowano technikę jawną (wnioski

o informację publiczną były podpisane przez osobę wnioskującą)

1) badanie nr 1 przeprowadziła Grażyna Rojek, monitorując działania równościowe

dolnośląskich starostw (cechy chronione: wiek, światopogląd, religia, wyznanie),

2) badanie nr 2 przeprowadził Łukasz Wołodzko, monitorując działania równościowe

dolnośląskich starostw (cechy chronione: pochodzenie etniczne, narodowość, rasa; a także

ochronę danych osobowych),

3) badanie nr 3 przeprowadziła Małgorzata Płonczkier, monitorując działania równościowe

dolnośląskich starostw (cechy chronione: płeć, orientacja seksualna, niepełnosprawność).

Tabela zestawienia wyników

Numer badania Udostępnienie dokumentów

Nieudostępnienie dokumentów

Badanie nr 1 81,00% 19,00%

Badanie nr 2 69,20% 30,80%

Badanie nr 3 75,86% 24,14%

Średnia wartość 75,35% 24,65%

Projekt Profesjonalizacja polityki równościowej na Dolnym Śląsku został wsparty finansowo przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego oraz Fundację Grejpfrut.

Uwagi:

• W badaniu nr 1 odpowiedzi nie udzieliły Starostwa Powiatowe w:

Jaworze, Miliczu, Polkowicach, Trzebnicy, Lubinie.

• W badaniu nr 2 odpowiedzi nie udzieliły Starostwa Powiatowe w:

Lubinie, Lwówku Śląskim, Miliczu, Polkowicach, Wałbrzychu, Ząbkowicach Śląskich, Złotoryi,

Zgorzelcu.

• W badaniu nr 3 odpowiedzi nie udzieliły Starostwa Powiatowe w:

Legnicy, Trzebnicy, Kłodzku, Ząbkowicach Śląskich, Złotoryi, Lubinie.

Podsumowanie

Badanie było prowadzone niezależnie przez trzy osoby. Wyniki różnią się między sobą w

związku z czym wartość ogólna została uśredniona dla trzech składowych. Starostwo powiatowe w

Lubinie nie udzieliło informacji publicznej osobom prowadzącym badania (dopiero po

korespondencji z osobą prowadzącą badanie nr 1, żądane informacje zostały Jej udostępnione).

Złe praktyki

Główne problemy w uzyskaniu informacji publicznej na Dolnym Śląsku:

− nieżyczliwość urzędników,

− brak odpowiedzi (bezczynność organu),

− domaganie się danych osobowych, żądanie złożenia wniosku w formie papierowej,

− domaganie się odpowiedzi na formularzach,

− odpowiedzi zbywające,

− rozmaitość sposobu zapisu plików (rozszerzeń),

− odsyłanie do całych stron internetowych lub obszernych dokumentów (bez wskazania kon-

kretnego usytuowania informacji),

− odsyłanie do Biuletynu Informacji Publicznej bez wskazania konkretnego odnośnika (hiper-

łącza lub zakładki w której żądana informacja się znajduje)

Projekt Profesjonalizacja polityki równościowej na Dolnym Śląsku został wsparty finansowo przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego oraz Fundację Grejpfrut.

− zasłanianie się prawem autorskim, uregulowań dotyczących ochrony danych osobowych w

urzędzie

− żądanie podpisu elektronicznego,

− samowolne ustalanie terminów odpowiedzi przez urzędników,

− brak odpowiedzi na niektóre pytania (niepełna realizacja wniosku),

− lakoniczne odpowiedzi, brak szerszych informacji, o które zawnioskowano,

Projekt Profesjonalizacja polityki równościowej na Dolnym Śląsku został wsparty finansowo przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego oraz Fundację Grejpfrut.

WNIOSKI

Z przeprowadzonych badań wynika, że w 2011 roku na spersonalizowane wnioski o

informację publiczną odpowiedziało średnio 67,30% starostw powiatowych, bezczynność lub

odmowę udzielenia informacji publicznej odnotowano w 32,70%.

Z kontroli przeprowadzonej w 2012 roku wynika, że na wnioski spersonalizowane

odpowiedzi udzieliło średnio 75,35% dolnośląskich starostw powiatowych, średnio 24,65%

wniosków pozostało bez odpowiedzi lub dostępu do informacji odmówiono.

Z powyższych danych można zauważyć wzrost udostępnienia informacji publicznej wśród jednostek

objętych badaniem (w 2012 roku w stosunku do 2011 roku średnio o 8,05%).

Wynik nadal pozostaje niezadowalający, ponieważ wskaźnik udostępnia informacji

publicznej podniósł się do 75,35% (wartość uśredniona), jednak powinien wynosić 100%. Powyższy

stan rzeczy może wiązać się bezpośrednio z niską świadomością prawa dostępu do informacji

publicznej wśród podmiotów obowiązanych ustawą lub postawą motywowaną innymi względami

(np. niechęć udostępnienia informacji).

Zaleca się popularyzowanie wiedzy na temat form udostępniania i uzyskiwania informacji

publiczne zarówno wśród urzędów, jak i społeczności lokalnych. Podniesienie świadomości

powinno przełożyć się na inicjatywy obywatelskie (działania kontrolne samorządów lokalnych), te z

kolei mogą przyczynić się do podniesienie transparentności pracy urzędów. Ponadto egzekwowanie

prawa do informacji publicznej, zagwarantowanego ustawą o dostępie do informacji publicznych

oraz Konstytucją RP, wzmocni przejrzystość pracy urzędów.

Projekt Profesjonalizacja polityki równościowej na Dolnym Śląsku został wsparty finansowo przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego oraz Fundację Grejpfrut.

Na uwagę zasługuje sposób i forma udzielania odpowiedzi na obywatelski wniosek. Należy

pamiętać, że osoba wnioskująca o informację publiczną sama określa sposób i formę

udostępnienia. Osoba udzielająca informacji powinna zastosować się do wskazówek

przedstawionych we wniosku, a w przypadku braku możliwości udostępnienia w żądanej formie,

zobowiązana jest poinformować o tym osobę wnioskującą i przedstawić inne możliwości

udostępnienia danych.

Zaleca się także aktualizowanie i rzetelne prowadzenia Biuletynu Informacji

Publicznej, tak aby informacje byłby dostępne na bieżąco, a struktury BIP-u były przejrzyste i

czytelne (wg wskazówek z ustawy). Dzięki temu obsługa zainteresowanych klientów/klientek

będzie sprawniejsza, np. w odpowiedzi na wniosek via e-mail wystarczy zamieścić właściwe linki do

dokumentów w BIP-ie.

Projekt Profesjonalizacja polityki równościowej na Dolnym Śląsku został wsparty finansowo przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego oraz Fundację Grejpfrut.

Fundacja Grejpfrut

Wrocław 2012

ISBN 978-83-934767-2-5

Projekt Profesjonalizacja polityki równościowej na Dolnym Śląsku został wsparty finansowo przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego oraz Fundację Grejpfrut.