EDUCATION AGAINST DISCRIMINATION - raa-brandenburg.de · Przeciwdziałanie dyskryminacji i...

Przeciwdziałanie dyskryminacji i empowermentna Dolnym Śląsku, w Andaluzji i Brandenburgii

Doświadczenia z międzynarodowej pracy projektowej oraz działań na płaszczyźnie lokalnej

> 1.1.2011–31.12.2012

EDUCATION AGAINST DISCRIMINATION

Impressum:

Wydawca:

RAA BrandenburgStowarzyszenie na rzecz Demokracji i Integracji w Brandenburgii e.V. (Demokratie und Integration Brandenburg e.V.)Benzstraße 11-12, 14482 Poczdam (Potsdam)www.raa-brandenburg.de

wspólnie ze:

Stowarzyszeniem Intercultural life – Aktywna Edukacja na Rzecz Międzykulturowego Światawww.intercultural-life.com

oraz:

Szkołą Wyższą Psychologii Społecznej, Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu www.swps.pl/wroclaw

Redakcja: Silke van Kempen

Layout i skład:VorSprung Design & Kommunikation, www.werbe-vorsprung.de

Tłumaczenie: Katrin Alban, Magdalena Stojer-Brudnicka, Susana Gómez, Aleksandra Lipczak, Claudia Tribin, Regina Wendenburg

Korekta:Marta M. Fernández, Maria Jarmoszuk, Silke van Kempen

Druk:Reprotechnik Berlin/RT Reprotechnik.de GmbH, www.rt-reprotechnik.de, [email protected]

Ilustracje:Grafika na str. 8: Stephan Ulrich, www.malmann.comGrafika na str. 11 & 13: Regina Wendenburg

Grudzień 2012

Niniejsza publikacja powstała w ramach projektu „Education against Discrimination“ – Antydyskryminacja i empowerment na Dolnym Śląsku, w Brandenburgii oraz Andaluzji. Projekt jest dofinansowany przez Komisję Europejską w ramach programu „Prawa podstawowe i obywatelstwo“, a także przez Pełnomocnika Kraju Brandenburgii ds. Integracji.

Opinie zawarte w niniejszym dokumencie odzwierciedlają jedynie stanowisko ich autorów. Komisja Europejska nie gwarantuje poprawności informacji umieszczonych w niniejszej broszurze oraz nie ponosi odpowiedzialności za ich wykorzystywanie.

| 1

Koncepcje metodyczne w projekcie

CreaVídeo – film krótkometrażowy jako sposób na wzmocnienie i refleksję procesów grupowych > 10Katrin Alban & Regina Wendenburg

Betzavta > 13Manuela Pliżga-Jonarska

Koncepcja Anti-Bias > 14Dina Ulrich

Edukacja przeciwko dyskryminacji > 3Alfred Roos

Trzy organizacje partnerskie > 4

Praca na rzecz przeciwdziałania dyskryminacji w europejskim porównaniu – retrospekcja projektu > 6Dina Ulrich & Julia Vollmer

Działania lokalne w ramach projektu

Praca przeciwko dyskryminacji w kontekście kryzysu ekonomicznego w Andaluzji > 16Katrin Alban

Ucząc się tolerancji: wartość, którą przekazuje się w praktyce > 22Noemí González Carballés

Działania lokalne na Dolnym Śląsku na płaszczyźnie regionalnej i międzynarodowej > 24Manuela Pliżga-Jonarska

Feedback i podziękowania > 35Obiri Mokini

Wspieranie kultury przeciwdziałania dyskryminacji w BrandenburgiiDoświadczenia z pracy lokalnej w Brandenburgii > 29Dina Ulrich

Spis treści

Czy zmieniać dyskryminującą większość czy dyskryminowaną mniejszość? > 36Dr. hab. Barbara Weigl, prof. APS

Autorki/Autorzy tekstów oraz współpracownicy projektu > 40

| 3

PRZEDMOWA

Wśród niemieckiego społeczeństwa powszechnieobowiązuje opinia, że „podróże kształcą“. Kolejny,równie powszechny, przesąd mówi, że „edukacja pomaga przeciwdziałać dyskryminacji i uprzedze-niom“. Ani pierwsza, ani druga wypowiedź nieobowiązuje jednak bezwarunkowo. To, że Niemcy są„mistrzami świata w podróżowaniu“ niestety wcale nieoznacza, że Niemcy równocześnie są „mistrzamiświata w edukacji“ albo, że są „mistrzami świata w ak-ceptacji różnorodności“. Historia obala równieżprzesąd o edukacji. Większość elity rządzącej w naro-dowosocjalistycznych Niemczech była dobrzewykształcona. Jednak ich „edukacja“ nie uchroniłapoczątkowo dyskryminowanych, a następnieprześladowanych ludzi. Wręcz przeciwnie.

Nasz projekt, opracowany i zrealizowany wspólnie z polskimi i hiszpańskimi partnerami, traktował o założeniach, które muszą zostać spełnione w ra-mach procesu edukacyjnego, by faktycznie udało sięosiągnąć upragnione cele: edukację przeciwko dys-kryminacji – albo – wyrażając tę myśl w sposób pozy-tywny – edukację na rzecz akceptacji różnorodnościoraz jako empowerment dla ludzi, których dotyka dys-kryminacja i którzy zostają wyłączeni z udziału w życiuspołecznym.

I tak w ramach projektu wspólnie udaliśmy się w „edukacyjną podróż“, która pozwoliła organizacjompartnerskim oraz uczestnikom sformułowaćnastępujące wnioski:

Warto (także dla własnej pracy u siebie w domu) dostrzec, jak w regionach partnerskich wygląda problem dyskryminacji: szczególnie które grupy są dotknięte dyskryminacją oraz jakie środki zostają przedsięwzięte, by walczyć z dyskryminacją i by stworzyć atmosferę otwartości na świat.Warto (także dla własnej pracy u siebie w domu) zaprezentować w regionach partnerskich własne strategie edukacyjne i metody, poddać je wspólnie krytycznej analizie i wspólnie zastanowić się nad możliwościami ich adaptacji.Wspólne opisywanie i refleksja nad sytuacją w regionach partnerskich umożliwia autorefleksję nad własną rzeczywistością i nad odpowiedziami, których udzielamy w celu jej zmiany.W końcu w ten sposób rozszerza się również i nasz zasób metod w walce ze społeczną dyskryminacją.

Wszystkie te działania można było zrealizować dziękidofinansowaniu projektu ze środków Komisji Euro-pejskiej i regionalnych podmiotów wspierających,dzięki gotowości do kooperacji organizacji partners-kich, dzięki zaangażowaniu w projekt naszychwspółpracowników oraz dzięki uczestnikom, którzy udzielali się w tym projekcie. Za to wszystkim bardzoserdecznie dziękujemy!

A czytelnikom życzę ciekawej lektury oraz motywacjido dalszej pracy w przeciwdziałaniu dyskryminacji.

Alfred Roos

Edukacja przeciwko dyskryminacji>

i Katowicach. Od15 lat uczelniajest jednym z najważniejszych

4 |

TRZY ORGANIZACJE PARTNERSKIE

„Intercultural Life“ jest stowarzyszeniem działającymna polu edukacji nieformalnej. Zajmuje się wzmacnia-niem partycypacji obywatelskiej i uwrażliwianiem nakwestie różnorodności kulturowej jako narzędziarozwoju osobistego i grupowego.

Naszymi głównymi grupami docelowymi są: defawo-ryzowana młodzież i dorośli, ale także pracownicysocjalni, animatorzy społeczni i nauczyciele.Współpracujemy z ośrodkami edukacyjnymi, organi-zacjami pozarządowymi i administracją publiczną.W naszej pracy tworzymy warunki dla kreatywnegoi długotrwałego procesu uczenia się, umożliwiającegojednostce rozwój umiejętności interpersonalnych,refleksję oraz działania prospołeczne.

W naszych działaniach opieramy się na edukacji inter-aktywnej, sprzyjającej współpracy oraz partycypacjii używamy metod ekspresji artystycznej – jak film, mu-zyka, teatr. Oferujemy warsztaty i seminaria szkole-niowe na poziomie lokalnym i międzynarodowym,

wsparcie dla inicja-tyw i wymianmłodzieżowych,a także doradztwo w dziedzinie pracy z młodzieżą naarenie międzynarodowej. Jesteśmy organizacjąkoordynującą, goszczącą oraz wysyłającą w programieWolontariatu Europejskiego (EVS). Należymy równieżdo międzynarodowej sieci organizacji młodzieżowych i pracujących z młodzieżą, a także do sieci powstałej w ramach projektu Redes Interculturales (SieciMiędzykulturowe) w Andaluzji i Platformy Wolontariatu(Plataforma del Voluntariado) w Granadzie.

Stowarzyszenie Intercultural life –Aktywna Edukacja na Rzecz MiędzykulturowegoŚwiata (Intercultural life)www.intercultural-life.comE-Mail: [email protected]/Barrio bajo 16, 18328 Trasmulas/Granada, HiszpaniaTelefon i faks: +34 – 958 51 86 81

Trzy organizacje partnerskie>

Stowarzyszenie „Intercultural Life“ – Aktywna Edukacja na Rzecz Międzykulturowego Świata

Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej (SWPS) WZ Wrocław

Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej to no-woczesne centrum naukowo-dydaktyczne, które ofe-ruje interdyscyplinarne studia społeczno-humanist-yczne w Warszawie, Wrocławiu, Sopocie, Poznaniu

Te trzy organizacje współdziałały w ramach projektu:

| 5

TRZY ORGANIZACJE PARTNERSKIE

Biura organizacji RAA Brandenburg działają od 1992roku i od tego czasu udało im się zdobyć obszernedoświadczenie z zakresu szkoleń oraz doradztwa w szkołach oraz innych instytucjach działających narzecz pomocy dzieciom i młodzieży, jak również w pracy z osobami zaangażowanymi w działania narzecz integracji oraz w strukturach samorządowych.Stąd też biura agencji RAA Brandenburg proponująszeroki wachlarz ofert z zakresu działań na rzecz edu-kacji oraz integracji. Za pomocą regionalnych i ponadregionalnych projektów biura te wspierająintegrację imigrantów i działają na rzeczspołeczeństwa charakteryzującego się wzajemnymszacunkiem i akceptacją oraz stawiającego sobie zacel równoprawne uczestnictwo w życiu społecznymwszystkich ludzi. Mając na uwadze powyższe idee,biura te współpracują z państwowymi instytucjami, sieciami kontaktów, fundacjami oraz stowarzyszeniamiw celu przezwyciężenia dyskryminacji i walki z uprzed-zeniami, wspierają międzykulturowe orazmiędzynarodowe spotkania i programy edukacyjne,jak również opracowują projekty

i materiały w dziedzinie edukacji narzecz demokracji orazmiędzykulturowego i globalnegouczenia się oraz edukacji histo-rycznej i politycznej.Praca biur RAA Brandenburg jest długofalowo finanso-wana ze środków: Biura Rzecznika ds. Integracji KrajuZwiązkowego Brandenburgii, Ministerstwa Edukacji,Młodzieży oraz Sportu kraju związkowego Branden-burgia, inicjatywy „Tolerancyjna Brandenburgia“, fun-dacji Freudenberg Stiftung oraz innych narodowychoraz międzynarodowych programów wspierających.

RAA Brandenburg/ Stowarzyszenie na rzeczDemo-kracji i Integracji w Brandenburgii e.V.(RAA Brandenburg/ Demokratie und Integration Bran-denburg e.V.)www.raa-brandenburg.deE-Mail: [email protected]ße 11-12, 14482 Poczdam, NiemcyTelefon: +49 – 331 747 80 - 0

RAA Brandenburg (Regionalna Agencja ds. Edukacji, Integracji oraz Demokracji)

ośrodków studiów psychologicznych w kraju. Obecniekształci około 13,5 tys. studentów. Uczelnia posiadauprawnienia do nadawania stopnia naukowego dok-tora w dyscyplinach: psychologia, kulturoznawstwo,socjologia i prawo oraz doktora habilitowanego w dys-cyplinach psychologia i kulturoznawstwo. SWPS jestorganizacją społecznie odpowiedzialną, m.in. realizujeprojekty edukacyjne, w tym otwarte konferencje z za-kresu przeciwdziałania dyskryminacji, nauczania tole-rancji i pokojowego rozwiązywania konfliktów (me-diacje). Wydział Zamiejscowy SWPS we Wrocławiupowstał w 2004 r. W jego ofercie znajdują się studiana kierunkach: psychologia, psychologia dla magis-trów, dziennikarstwo i komunikacja społeczna, grafika

oraz kilkanaście kierunków studiów podyplomowych.Zgodnie z oceną parametryczną dokonaną w 2010 r.przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego jestnajlepszą jednostką naukową w grupie naukspołecznych w Polsce.

Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej Wydział Zamiejscowy Wrocław www.swps.pl/wroclawE-Mail: [email protected]. Ostrowskiego 3053-238 Wrocław, PolskaTelefon: + 48 -71 750 72 60

6 |

PRACA NA RZECZ PRZECIWDZIAŁANIA DYSKRYMINACJI W EUROPEJSKIM PORÓWNANIU –RETROSPEKCJA PROJEKTU

Sytuacja wyjściowaOk. 6% osób żyjących w Brandenburgii wywodzi sięze środowisk migracyjnych. Większość z nich po-chodzi z różnych państw Europy Wschodniej, z Fede-racji Rosyjskiej oraz z Wietnamu. Dla wielu imigrantówżyjących w Brandenburgii ksenofobia oraz dyskrymi-nacja należą do codziennej rzeczywistości.

W Hiszpanii od 2000 roku znacząco wzrósł odsetekspołeczeństwa imigrującego, do ponad 8% w Anda-luzji w styczniu 2012 roku. Pochodzenie tych imigran-tów jest bardzo zróżnicowane, przy czym największegrupy przyjezdnych pochodzą z Rumunii oraz Maroka.Wielu z nich znajduje się w bardzo ciężkiej sytuacjiżyciowej oraz zawodowej. Poza tym w Andaluzji, re-gionie na pograniczu Europy, mieszka wielu imigran-tów, którzy przybyli do Europy z Afryki przepływającMorze Śródziemne w łodziach, ryzykując przy tymżycie. Kolejną mniejszość etniczną w Andaluzjistanowią od stuleci osiadli tam Romowie, którzy to podzień dzisiejszy dobrze się nie zintegrowali i częstodoświadczają dyskryminacji oraz wykluczeniaspołecznego.

Polska uchodzi za relatywnie homogeniczne państwopod względem etnicznym, z bardzo małym odsetkiemimigrantów (poniżej 2 %). Dyskryminacja ze względuna pochodzenie dotyka na Dolnym Śląsku głównieRomów. Jednak także dyskryminacja kobiet na rynkupracy, społeczna dyskryminacja homoseksualistów

oraz antysemityzm są często spotykane w życiu codziennym w Polsce – jak również w pozostałych regionach biorących udział w projekcie.

Wraz z rozpoczęciem implementacji dyrektywy unijnejdotyczącej równego traktowania, praca na rzeczprzeciwdziałania dyskryminacji nabrała nowegoznaczenia w publicznej przestrzeni. Obok świadczeniapomocy i wsparcia dla osób poszkodowanych, ko-nieczne jest uwrażliwienie obywateli oraz różnych or-ganizacji i instytucji na problematykę dyskryminacji.

Grupy docelowe oraz celeProjekt niniejszy był kierowany do osób pracujących w obszarze integracji imigrantów, w organizacjachdziałających na rzecz imigrantów oraz/lub w obszarzepracy antydyskryminacyjnej. Łącznie w całym projek-cie wzięło udział po pięciu uczestników z każdegokraju.

Pierwszym celem projektu była zawodowa wymianamyśli na temat założeń i koncepcji pracy antydyskry-minacyjnej oraz strategii empowermentu (wzmocnie-nia społecznego) praktykowanych w krajach biorącychudział w tym przedsięwzięciu oraz podniesienie kwali-fikacji jego uczestników w zakresie tych założeń i metod. By móc osiągnąć te cele, w każdym z trzechkrajów partnerskich odbyło się spotkanie projektowe w postaci kilkudniowego seminarium. Spotkania te

Julia Vollmer & Dina Ulrich

Praca na rzecz przeciwdziałania

dyskryminacji w europejskim

porównaniu – retrospekcja projektu

>

| 7

służyły również budowie międzynarodowych i lokal-nych struktur kooperacyjnych oraz ich wzmocnieniu,co także stanowiło kolejny ważny cel projektu.

Czwartym celem było wypróbowywanie każdorazowow swoim kraju poznanych podczasmiędzynarodowych spotkań koncepcji, metod i strate-gii empowermentu i przeciwdziałania dyskryminacjioraz w razie konieczności dopasowywanie ich do spe-cyficznych warunków lokalnych. Dlatego też pomiędzymiędzynarodowymi seminariami we wszystkich trzechregionach biorących udział w projekcie odbywały sięszkolenia oraz treningi dla kolejnych osób zaangażo-wanych w lokalną pracę antydyskryminacyjną. Szkole-nia te, przy wsparciu ze strony osób pracujących przyprojekcie, były samodzielnie inicjowane orazczęściowo także samodzielne realizowane przezuczestników projektu.

Dodatkowo uczestnicy projektu mogli korzystać zespotkań zrzeszających, doradztwa oraz coachingu 1.

Inicjatywy międzynarodoweWszystkie trzy międzynarodowe spotkania projektowetrwały każdorazowo pięć dni i były za każdym razemprzygotowywane przez biorącą udział w projekcieorganizację kraju goszczącego. Składały się one z in-tensywnego szkolenia oraz zwiedzaniu projektów lo-kalnych organizacji i działaczy angażujących się

w obszarze pracy antydyskryminacyjnej i integra-cyjnej. Wszystkie międzynarodowe seminaria byłykażdorazowo prowadzone w języku gospodarzai tłumaczone na pozostałe dwa języki (polski/niemiec-ki/hiszpański).

I. Międzynarodowe seminarium (Seddi-ner See, Brandenburgia / maj 2011)

Podczas trzydniowego szkolenia zaprezentowano 15uczestnikom projektu koncepcję Anti-Bias 3. W ramachtego seminarium uczestnicy pochylili się (w oparciu o własne doświadczenia) nad uprzedzeniami,dyskryminacją i społecznymi strukturami władzy.Podczas dwóch kolejnych dni miała miejsce prezen-tacja różnych projektów, które zajmują się tematykądyskryminacji. Więcej na temat aktualnej pracy anty-dyskryminacyjnej w Brandenburgii uczestnicy projektui osoby przy nim pracujące dowiedzieli się w Branden-burskim Biurze ds. Wyrównywania Szans przy Minis-terstwie Pracy, Spraw Społecznych, Kobiet i Rodzin.Jedna z uczestniczek projektu, Astrid Tautz,przedstawiła pozostałej grupie jej działalnośćdoradczą w Stowarzyszeniu Opferperspektive e.V. dlaofiar dyskryminacji o podłożu rasistowskim. Kolejny z uczestników, Obiri Mokini, zaprosił pozostałychuczestników do ośrodka dla osób ubiegających się o azyl w Belzig, gdzie mieli oni możliwość porozma-


1 Szczegółowe opisy lokalnych działań w poszczególnych regionach znajdą Państwo w artykułach: „Wspieranie kultury przeciwdziałania dyskryminacji w Brandenburgii“, „Praca antydyskryminacyjna w kontekście kryzysu ekonomicznego w Andaluzji“ oraz „Działania lo-kalne na Dolnym Śląsku na płaszczyźnie regionalnej i międzynarodowej“.

2 P. artykuł „Trzy organizacje partnerskie“.3 P. artykuł „Koncepcja Anti-Bias“ .

Międzynarodowe seminarium w Hiszpanii/Almeria

Międzynarodowe seminarium w Niemczech – uczestnik ObiriMokini opowiada o projekcie „Drzewko Równości“

8 |


wiania z uchodźcami z różnych krajów świata. RAABerlin zaprezentowała swój projekt „Mediacje szkolnedla Romów“, który spotkał się ze szczególnym zainte-resowaniem ze strony uczestników z Polski i Hiszpanii.

II. Międzynarodowe seminarium (Alme-ría, Andaluzja / październik 2011)

Podczas 2-go międzynarodowego seminarium w Anda-luzji uczestnicy projektu poznali metodę CreaVídeo 4

jako koncepcję pracy antydyskryminacyjnej oraz empo-wermentu. Koncepcja ta dała uczestnikom projektudużo przestrzeni do eksperymentowania oraz pozwoliłaim wyrazić swoje uczucia i przemyślenia, dla większościw nowy i nietypowy sposób. Odwiedziny w Ośrodku dlaNieletnich Stowarzyszenia Mujeres Progresistas oraz wZwiązku Zawodowym Rolników SOC, jak również pre-zentacja Fundacji Secretariado Gitano poświęconapracy z dziećmi romskimi, prezentacja StowarzyszeniaRed Utopía y Educación na temat pracymiędzykulturowej w szkołach oraz marokańskiego Sto-warzyszenia Asociación Marroquí para la Integración delos Inmigrantes, jak również wykład adwokat Alicii Te-ruel poświęcony ustawodawstwu antydyskrymina-cyjnemu dały uczestnikom projektu ogólny wgląd wproblematykę obecnej sytuacji w Hiszpanii, a wszczególności w Andaluzji, jak również w koncepcję lo-kalnych działań na rzecz integracji.

III.Międzynarodowe seminarium (Krzyżowa/Wrocław, Dolny Śląsk / marzec 2012)

Na Dolnym Śląsku uczestnicy projektu mieli okazjępoznać koncepcję Betzavta 5. „Razem“ lub„współistnienie“ – polskie tłumaczenie hebrajskiegosłowa »betzavta« – bardzo dokładnie opisuje cel tegoszkolenia. Podczas seminarium uczestnicy projektustawiali czoła szansom oraz trudnościom związanym

z demokratycznym podejmowaniem decyzji,następnie odwiedzili we Wrocławiu Dzielnicę Wzajem-nego Szacunku oraz Centrum Kultury i EdukacjiŻydowskiej. Jedna z uczestniczek projektu, Maria Łój,zaprezentowała Integracyjną Świetlicę Środowiskowądla dzieci polskich i romskich oraz Centrum KulturyRomskiej na Brochowie. O tematyce edukacji dzieci i młodzieży bliżej rozmawiano w Młodzieżowym Cen-trum Informacji i Rozwoju. Zaraz po zakończeniu IIImiędzynarodowego seminarium odbyła się dwudniowakonferencja pt. „Razem silniejsi wobecdyskryminacji“ 6, w ramach której odbyły się równieżwarsztaty poświęcone metodom CreaVídeo i Anti-Bias.

4 P. artykuł „CreaVídeo – film krótkometrażowy jako sposób na wzmocnienie i refleksję procesów grupowych“.5 P. artykuł „Betzavta“.6 Bardziej szczegółowe informacje poświęcone konferencji znajdą Państwo w artykule „Działania lokalne na Dolnym Śląsku na

płaszczyźnie regionalnej i międzynarodowej.

Przebieg polsko-niemiecko-hiszpańskiej konferencji „Razem silniejsi wobec dyskryminacji“ we Wrocławiu widziany oczami Stephana Ulricha

| 9

Doświadczenia i wnioskiJak pokazują opinie uczestników tego przedsięwzięcia zawarte w trzech artykułach koordynatorek projektu natemat działań lokalnych, wielu z nich uważało zawodową wymianę oraz poznanie nowych koncepcji i metod w zakresie empowermentu a także pracy antydyskryminacyjnej za ciekawe i wzbogacające. Krytyka dotyczyłaprzede wszystkim czasu, który uczestnicy mieli do dyspozycji i który uniemożliwiał pogłębioną konfrontację i pewne przyswojenie sobie poznanych metod. By w oparciu o te koncepcje móc solidnie pracować w roli multipli-katora w obszarze edukacji, należałoby w ramach kolejnego kroku, wziąć udział w bardziej obszernym cykluszkoleń, niż było to możliwe i zaplanowane w ramach tego projektu 7. Za korzystną dla osiągnięcia głębszegowglądu w różne przedstawiane koncepcje, uznano możliwość zaproszenia w ramach projektu „ekspertów“ w dziedzinie poszczególnych metod z państw partnerskich, w celu wspólnego przygotowania i przeprowadzeniaszkolenia we własnym kraju. Stwarzało to dobrą okazję do zdobycia, pod fachowym okiem prowadzących,większego doświadczenia z nowopoznanymi koncepcjami oraz metodami i do ich rozpowszechniania w ramachkolejnych inicjatyw.

Lokalne i międzynarodowe zrzeszenie się, jak i powstanie nowych sieci współpracy stanowiło ważne aspekty,które miały zostać wsparte poprzez projekt. Właśnie w tej kwestii pomiędzy poszczególnymi regionami biorącymiudział w projekcie istniały spore różnice. Podczas gdy na Dolnym Śląsku wszyscy uczestnicy pochodzili z jed-nego miasta i mogli się czasami nawet co tydzień spotykać, w Andaluzji oraz przede wszystkim w Brandenburgiiodbywało się znacznie mniej lokalnych spotkań zrzeszających, jako że odległości pomiędzy miejscami zamiesz-kania uczestników były po prostu zbyt duże, by móc się regularnie spotykać. W jaki sposób kontynuowana jestpraca po zakończeniu projektu w dobrze działającej sieci kontaktów polskich uczestników, także wspólnie z in-nymi lokalnymi działaczami, opisuje polska koordynatorka projektu Manuela Pliżga-Jonarska w swoim artykule„Praca lokalna na Dolnym Śląsku na płaszczyźnie regionalnej i międzynarodowej“. Także w Andaluzji powstałykolejne sieci współpracy, które są kontynuowane po zakończeniu projektu, jak np. współpraca pomiędzy SzkołąWyższą Psychologii Społecznej we Wrocławiu i Uniwersytetem w Almeríi.

Cel polegający na wypróbowaniu nowo poznanych koncepcji i metod we własnym kraju został osiągnięty poprzezorganizację licznych inicjatyw na płaszczyźnie lokalnej. Próba łączenia prezentowanych koncepcji była częściowopodejmowana w ramach projektu: połączenie metod Anti-Bias i CreaVídeo stworzyło dobrą okazję do rozmowy zmłodzieżą na temat dyskryminacji 8. Fakt, że zarówno metody Anti-Bias, jak i Betzavta, opierające się nadoświadczaniu i skupiające się na zachodzącym procesie grupowym, dobrze ze sobą funkcjonują, potwierdziłjuż berliński projekt „Silne dzieci tworzą szkołę“ [niem. „Starke Kinder machen Schule”]. 9

Dopasowanie prezentowanych koncepcji do realiów poszczególnych krajów nie miało miejsca w ramach projektu.Pomimo tego uczestnicy projektu podejmują różnego rodzaju wysiłki w celu zintegrowania poznanych ćwiczeń i metod oraz doświadczeń z projektu z obszarem ich pracy, by w ten sposób móc wyostrzyć wzrok na zachowa-nia dyskryminujące i by móc wspierać rozwój pełnego szacunku współistnienia oraz wyrównywania szans wewłasnym środowisku.


7 P. również wnioski hiszpańskiej Koordynatorki projektu (Artykuł: „Praca antydyskryminacyjna w kontekście kryzysu finansowego w An-daluzji“).

8 P. artykuł „Wspieranie kultury antydyskryminacji w Brandenburgii“, fragment „CreaVídeo + Anti-Bias– Doświadczenie w Brandenburgii“.9 W ramach projektu „Silne dzieci tworzą szkołę” (niem.„Starke Kinder machen Schule“) Stowarzyszenia FIPP e.V. (Instytut Szkoleniowy

ds. Praktyk Pedagogicznych [niem. Fortbildungsinstituts für die pädagogische Praxis) wsparcie otrzymało kilka berlińskich szkół. Osoby pracujące nad tym projektem stworzyły koncepcję łączącą metody Anti-Bias i Betzavta (p. www.fippev.de).

10 |

CREAVÍDEO – FILM KRÓTKOMETRAŻOWY JAKO SPOSÓB NA WZMOCNIENIE I REFLEKSJĘ PROCESÓW GRUPOWYCH

Koncepcja CreaVídeo stanowi specyficzną formęużycia filmu krótkometrażowego jako narzędzia pracyw procesach edukacyjnych z grupami, którąopracowaliśmy w Stowarzyszeniu Intercultural Life.Opiera się ona na doświadczeniach zdobytych przeznas w ramach społecznych programów edukacyjnychz grupami defaworyzowanymi oraz z multiplikatoramina płaszczyźnie lokalnej oraz międzynarodowej.

Ważnym celem naszej pracy jest pomoc grupomznajdującym się w trudnym położeniu społecznym w zapewnieniu im dostępu do nowych mediów infor-macyjnych i komunikacyjnych, po to by ich głos byłsłyszalny w naszym społeczeństwie. Internet jestbardzo istotnym środkiem przekazu do walki z dyskryminacją oraz walki na rzecz wyrównywaniaszans. Podczas warsztatów i seminariów CreaVídeonie koncentrujemy się jednak tylko na produkcjitwórczej filmów i ich późniejszemu rozpowszechnia-niu. Zachodzące procesy grupowe są dla nas równieważne.

CreaVídeo wyznacza sobiepodwójny celZ jednej strony celem tej metody jest empowerment 1

grup znajdujących się w niekorzystnym położeniuspołecznym, tzn. „samouzdolnienie“ i wzmocnienie sięna poziomie indywidualnym i kolektywnym. Proces tenpolega na uświadamianiu sobie własnej sytuacji,własnych umiejętności oraz zainteresowań, jakoosoba oraz jako grupa społeczna, co pomaga danejjednostce wziąć własne życie w swoje ręce i miećwpływ na to, co się dzieje w jej własnej społeczności i w społeczeństwie. Dzięki wspólnej produkcji twórczejgrupy mogą wyrazić siebie, wymieniać sięspostrzeżeniami w ramach swojej grupy i wspólniestworzyć własny film i w ten sposób rozpowszechnićswoje przesłanie.

Metoda CreaVídeo daje Tobie możliwość byciawidzianą/-ym oraz słyszaną/-ym, gdy chcesz cośpowiedzieć w naszym społeczeństwie.

Katrin Alban & Regina Wendenburg

CreaVídeo – film krótkometrażowy jako

sposób na wzmocnienie i refleksję procesów

grupowych

>

Koncepcje metodyczne w projekcie

1 Zgodnie ze słownikiem Akcji Humanitarnych i Współpracy dla Rozwoju (Diccionario de Acción Humanitaria y Cooperación al Desar-rollo) słowo „empowerment“ można zdefiniować jako „proces, w ramach którego dane osoby umacniają swoje umiejętności, zaufanie, wizję oraz protagonizm jako grupa społeczna, by w ten sposób zainicjować pozytywne zmiany w swoim życiu, poprawić swoją sytuację.“ Filozofia empowermentu wywodzi się z teorii „educación popular“ (edukacji powszechnej), która rozwinęła się w latach 60-tych na podstawie pracy Paulo Freire. (…)”: www.dicc.hegoa.ehu.es/listar/mostrar/86

| 11

Z drugiej zaś strony w centrum uwagi znajduje się as-pekt współpracy w grupie oraz refleksji nad sposobamipodejmowania decyzji: podczas każdego seminariumCreaVídeo dąży się do osiągnięcia demokratycznego,niedyskryminującego i pełnego szacunku sposobu po-dejmowania decyzji. Każda osoba ma swojąprzestrzeń oraz rolę do spełnienia w danej grupie pro-dukcyjnej pracującej nad audiowizualnym dziełem,każda osoba jest potrzebna. W celu osiągnięciamożliwie największej równowagi, inkluzji oraz ak-tywnego zaangażowania wszystkich osób, omówionezostają układy sił w ramach własnej grupy orazszanse na zaangażowanie się każdej osoby.

Produkcja dzieła w grupie w ograniczonym czasiestwarza możliwość powstania konfliktów, jak równieżpojawienia się zachowań dyskryminujących i wykluczających. A to znowu powoduje pojawienie sięszansy na zastanowienie się nad własnym zachowa-niem, uświadomienie go sobie, popracowanie nad nimi szansę na jego zmianę.

Grupy docelowe Koncepcja CreaVídeo nadaje się do zastosowania z różnymi grupami młodzieży i dorosłych. W przy-padku pracy z grupami znajdującymi się w trudnympołożeniu społecznym, główna uwaga w procesiebardziej skupia się na wspólnej produkcji filmukrótkometrażowego niż na możliwości wyrażeniasobie czy na rozpowszechnianiu danego przesłania.Jeśli pracuje się z grupą o silniejszej pozycjispołecznej i z większą ilością przywilejów w społeczeństwie, proces jest wtedy w większym stop-niu nastawiony na dokonywanie refleksji nad demo-kratycznym i niedyskryminującym sposobem podejmo-wania decyzji. Niezależnie od tego, w obuprzypadkach zachodzący proces ma podwójny cel i kształtuje się zgodnie z konkretnymi potrzebamigrupy.

Jak można pracować za pomocą metody CreaVídeo?By stworzyć audiowizualne dzieło za pomocą metodyCreaVídeo nie jest potrzebna żadna wiedza wstępna.Powinno być wyraźnie widać, że nowe technologie in-formacyjne i komunikacyjne są dostępne dla wszyst-kich. Z tego też względu pracujemy bardzo prostyminarzędziami, takimi jak aparat fotograficzny czy aparatw telefonie komórkowym oraz komputerem z bezpłatnym programem do montażu filmu.

Do zadań trenerów należy zapewnienie przestrzenipełnej zaufania, po to, by uczestnicy mogli się uczyć i swobodnie nawiązać ze sobą dialog. Powinni onitakże wspierać grupę zarówno w kontekście pracygrupowej, jak również w kontekście produkcji audiowi-zualnego dzieła i to z zachowaniem celu, że wszystkieetapy procesu produkcji twórczej leżą w gestii samejgrupy, czyli pomysły oraz przesłanie, scenariusz,samo kręcenie filmu, jego montaż i rozpowszechnia-nie. Trenerzy w poważny sposób powinni traktowaćgrupę, jej potrzeby, pomysły oraz kreacje.Najważniejszą umiejętnością trenerów powinna być


CreaVídeo w akcji – rysunek Regina Wendenburg

12 |


zdolność do obdarzenia zaufaniem całej grupy orazkażdego z osobna wraz z jego umiejętnościami.

Podczas seminarium CreaVídeo produkcja twórczastanowi tylko jedną część zachodzącego procesu.Więcej niż połowa czasu przeznaczona jest na inneaktywności związane z kształtowaniem dynamikigrupy:

Na początku seminarium realizowane są ćwiczenia z zakresu pedagogiki aktywnej, metod Anti-Bias 2 orazTeatru Uciśnionych 3 w celu stworzenia dobrej atmos-fery w grupie oraz dobrej komunikacji pomiędzyuczestnikami oraz w celu rozwinięcia świadomości dlawłasnej sytuacji, równości szans oraz współudziału.

Następnie uczestnicy proponują tematy dla swoich fil-mów video oraz tworzą grupy robocze zgodnie zeswoimi zainteresowaniami. Każda grupa formułujeswoje przesłanie i wyjaśnia, do kogo ma ono być skie-rowane. Trenerzy pozostawiają ten temat otwartympozwalają grupie decydować. Może się zdarzyć, żepojawią się tematy, które nie będą się pokrywaćpomysłami i oczekiwaniami trenerów. Muszą oni jed-nak wziąć na siebie to ryzyko i zaufać grupie, by fak-tycznie zostały opracowane te tematy, które najbar-dziej zajmują uczestników oraz najbardziej ichporuszają.

Jeśli w trakcie produkcji filmu w danej grupiepowstaną konflikty, proces pracy zostaje wstrzymany,by móc wkroczyć w fazę refleksji oraz konstruk-tywnego poszukiwania rozwiązań dla tych konfliktów.

Dlatego konieczne jest, by trenerzy posiadali odpo-wiednie umiejętności.

W momencie ukończenia filmów video, jeszcze przedich zaprezentowaniem, CreaVídeo przewiduje fazę re-fleksji nad procesem produkcji w ramach samych gruproboczych. Służy ona ocenie kooperacji oraz rólkażdej pojedynczej osoby w ramach całej grupy orazma za cel uświadomienie sobie możliwychnierówności w podziale władzy w kontekście procesupodejmowania decyzji. W ramach przeprowadzanejrównież tematycznej ewaluacji zostaje omówioneznaczenie tematu filmu dla osobistego życia uczestni-ków, jak również pomysły, w jaki sposób mogą onisobie w przyszłości z podobnymi sytuacjami radzić.Poza tym zostaje również zaplanowany sposóbrozpowszechniania filmów, po to, by ich przesłaniafaktycznie zostały usłyszane.

Bardzo ważne jest, by pod koniec seminarium, po pre-zentacji filmów, przeznaczyć czas oraz stworzyćprzestrzeń, po to, by uczestnicy mogli opowiedzieć o swoich uczuciach oraz z własnej perspektywyocenić zdobyte doświadczenie. Produkcja dzieła au-diowizualnego w grupie w celu zyskania posłuchu w społeczeństwie, jest często szczególnymdoświadczeniem, które w wieloraki sposób poruszazaangażowaną osobę.

Seminarium CreaVídeo w idealnym przypadku po-winno trwać od trzech do pięciu dni, a przynajmniejdwa pełne dni.

2 P. artykuł „Koncepcja Anti-Bias“ w tej dokumentacji.3 Teatr Uciśnionych powstał w roku 1971 w Brazylii i miał do spełnienia konkretny cel, a mianowicie poruszyć kwestie lokalnych proble-

mów.„Teatr Uciśnionych to gra dialogu: wspólnie gramy i uczymy się. Każdy rodzaj gry musi mieć swoją dyscyplinę – jasne reguły gry, któ-rych musimy się trzymać. Jednocześnie w grach konieczna jest także kreatywność i wolność.Teatr Uciśnionych stanowi idealną syntezę pomiędzy antytezą dyscypliny a wolnością. Nie ma życia społecznego bez dyscypliny; nie ma życia bez wolności. (...) Dyscypliną naszych gier jest nasza wiara w to, że musimy każdej żywej istocie przywrócić prawo do życia w godności. Wierzymy, że wspólnie stanowimy więcej i jesteśmy lepsi, niż nam się wydaje. Wierzymy w solidarność.“ (Augusto Boal, założyciel Teatru Uciśnionych, Rio de Janeiro 2004): http://www.theatreoftheoppressed.org (International Theatre of the Oppressed Organisation).

| 13

Program Betzavta został opracowany w Izraelu w la-tach 1987–1988 przez Uki Maroshek-Klarman z Insty-tutu ADAM – Institute for Democracy and Peace w Je-rozolimie. Następnie rozpowszechnił się na inne kraje.Próba rozpropagowania metody także w Polscezostała podjęta na początki lat 90-tych, niestety nieprzyniosła zakładanych efektów z powodu zbyt małejwtedy jeszcze w Polsce otwartości na konfrontację z konfliktami. Do dziś metoda ta nie jest znana sze-roko w Polsce. W Niemczech koncepcja została adap-towana w 1995 roku przez Centrum für angewandtePolitikforschung (C•A•P) przy Uniwersytecie w Mo-nachium we wsparciu z Fundacją Bertelsmann.

Celem programu jest umożliwienie zrozumienia sys-temu demokratycznego, jego sposobu działania, zaletoraz do nauki postaw demokratycznych. Można gowykorzystać nie tylko do pokazania politycznych, aletakże psychologicznych aspektów podejmowania de-mokratycznych decyzji - w rodzinie, w pracy, w społeczności lokalnej lub innej grupie.

Uczestnicy szkolenia Betzavta mają okazję przyjrzeniasię narzędziom pomagającym zauważyć własne za-chowania, zrozumieć, ocenić je krytycznie, a następnie ulepszyć. Jest to nauka poprzez gry(games based learning), gdzie teoria dot. psycholo-gicznych aspektów konfliktu jest prezentowana jakoodpowiedź na pojawiające się w grze konflikty. Kon-flikty te są zatem wywoływane specjalnie, aby daćuczestnikom okazję do przyjrzenia się sobie w kon-kretnej sytuacji, pełnej prawdziwych emocji i potrzeb.Uczestnictwo w takich grach nie jest łatwe i wymagaotwartości. Jednakże pod okiem moderatoradoświadczonego w pracy z grupami daje możliwośćzrozumienia jak działają konflikty, a także nauczeniasię kultury długotrwałego bycia ze sobą bez przemocy,pełnego szacunku i demokracji.

BETZAVTA

Manuela Pliżga-Jonarska

Betzavta>

Podczas szkolenia Betzavta w ramach międzynarodowego semi-narium w Polsce - rysunek Reginy Wendenburg

14 |

KONCEPCJA ANTI-BIAS

Anti-Bias to opracowana w USA koncepcja pracy anty-dyskryminacyjnej oraz edukacji międzykulturowej.Została opracowana na początku lat 80-tych XX wiekuprzez Louise Derman-Sparks oraz Carol Brunson-Philipsdla edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Dalszyrozwój tej koncepcji, również w kontekście edukacjidorosłych, miał miejsce szczególnie w RepublicePołudniowej Afryki po ustawowym zniesieniu apartheidu.Dopiero na początku lat 90-tych XX wieku, poprzezzainicjowaną przez Stowarzyszenie Inkota e.V. wymianęspecjalistów z RPA, koncepcja Anti-Bias stała się znanarównież w Niemczech i od tego czasu jest tam stoso-wana w różnych obszarach pracy pedagogicznej (w edu-kacji przedszkolnej, w szkole, w ramach pozaszkolnejpracy z młodzieżą czy edukacji dorosłych).

Angielskie słowo „bias“ oznacza uprzedzenie, brakrównowagi lub stronniczość. Koncepcja Anti-Biaswychodzi z założenia, że każdy posiada uprzedzenia.Wiele osób w spontaniczny sposób utożsamia „uprze-dzenia“ i „dyskryminację“ ze złośliwymi i moralnie nie-godziwymi, a nawet skrajnie prawicowymi wypowie-dziami lub sposobami postępowania kierowanymiprzeciwko ludziom innego pochodzenia lub koloruskóry. Koncepcja Anti-Bias skupia się jednak także na„subtelnych“ uprzedzeniach, oznakach stronniczościoraz brakach równowagi. Wszystkie formach dyskrymi-nacji, czyli złego traktowania są brane pod uwagę, czyto ze względu na pochodzenie, kolor skóry, czy też zewzględu na płeć, wiek, przynależność do danej klasy

społecznej, niepełnosprawność, religię bądź orientacjęseksualną.

Cele oraz założenia pracy Anti-BiasAnti-Bias ma na celu dążenie do takich społecznychrelacji, w których wszyscy ludzie – niezależnie od ichpochodzenia, koloru skóry lub innych znaków charak-terystycznych ludzkiego ciała, religii, płci, orientacjiseksualnej czy statusu społecznego – w równy sposóbzasługują na uznanie, uczestnictwo w życiuspołecznym oraz indywidualny rozwój. Podstawąwartości jest uznanie równości wszystkich ludzi w ichróżnorodności. W ten sposób koncepcja Anti-Bias po-rusza się w obszarze pomiędzy respektowaniemistniejących różnic a nieakceptowaniem niesprawied-liwych zachowań.

Jednym z przyjmowanych przez Anti-Bias założeń jestprzekonanie, że uprzedzenia oraz dyskryminacja niestanowią (tylko) indywidualnego błędnego osądu, leczsą zakorzenione w społeczeństwie jako obrazy i ideo-logie i że w ten sposób są przyswajane. W ramachpracy Anti-Bias dochodzi do intensywnej, zorientowa-nej na doświadczanie, konfrontacji z władzą orazdyskryminacją i to zarówno na płaszczyźnie indywi-dualnej, jak i społecznej. W ramach tej konfrontacjizostają opracowywane alternatywne sposoby po-dejmowania działań. 1

Dina Ulrich w oparciu o prace Rainera Spangenberga

Koncepcja Anti-Bias>

1 Informacje poświęcone wprowadzeniu do historii oraz podstawowym założeniom koncepcji Anti-Bias znajdą Państwo np. w pozycji Shantala Herdel (2007): Was ist Anti-Bias? Ein Beitrag zur Methodenbox der Anti-Bias-Werkstatt; można ją pobrać pod adresem: http://www.anti-bias-werkstatt.de/resources/3+Was+ist+AB.pdf.

| 15

Pola działania dla koncepcji Anti-BiasBerliński projekt „Światy Dzieci“ (niem. „Kinderwelten“)przyswoił w Niemczech koncepcję Anti-Bias do celówpracy pedagogicznej z małymi dziećmi i rozwinął jąjako metodę świadomej istniejących uprzedzeń edu-kacji i wychowania. 2 Świadoma istniejących uprzedzeńedukacja oraz wychowanie zwraca uwagę nastronniczość i mechanizmy, jakimi rządzi się wyklucze-nie społeczne, które to wstrzymują indywidualny rozwójdzieci i ich uczestnictwo w procesie kształcenia. Pro-jekt „Światy Dzieci“ wraz ze swoją koncepcjąświadomej istniejących uprzedzeń edukacji i wychowa-nia oferuje wypróbowane i dopracowane praktycznemetody inkluzyjnej edukacji w różnych placówkachdziennej opieki nad dziećmi.

Berlińskie Stowarzyszenie FiPP e.V. wraz ze swoimfolderem Anti-Bias-Ordner (FiPP e.V. 2004)opracowało zbiór metod do pracy z dziećmi do wyko-rzystania w polu działania, jakim jest szkoła, oraz odroku 2004 do 2007 zgodnie z przyjętymi modelamitestowało pracę Anti-Bias z uczniami szkół podstawo-wych w berlińskiej dzielnicy Marzahn-Hellersdorf.Praca ta była kontynuowana w latach 2007–2010 napodstawie projektu Stowarzyszenia FiPP e.V. „Silnedzieci tworzą szkołę“ (niem. „Starke Kinder machenSchule“) w czterech berlińskich szkołach podstawo-wych, przy czym praca z dziećmi – na podstawie kon-cepcji Anti-Bias i programu Betzavta, jak również napodstawie praw dziecka sformułowanych w KonwencjiPraw Dziecka ONZ – znajdowała się w centrum uwagi(FiPP e.V. 2010).

Wiele różnych podmiotów (nie tylko RAA Brandenburg)oferuje szkolenia z zakresu Anti-Bias dla nauczycielioraz multiplikatorów pracujących z młodzieżą. Szkole-nia różnego typu dla specjalistów w dziecinie pedago-giki mają na celu „zmianę postawy“ lub „uwrażliwienie“pojedynczych zaangażowanych osób, by mogły one

dostrzec istniejące braki równowagi oraz trudne sytu-acje i by w ramach kolejnych kroków mogływypracować strategie działania i poradzenia sobie z tym brakiem równowagi.

Zgodnie z koncepcją Anti-Bias można równieżorganizować szkolenia, które będą wspieraćmiędzykulturowe kompetencje oraz te, dotycząceróżnorodności pracowników organów administracji pu-blicznej w ramach ich rozwoju osobistego podczas pro-cesu międzykulturowego otwierania się tych instytucji,jak również omawiać dyskryminację oraz sytuację grupmniejszościowych, zepchniętych na marginesspołeczny. 3

Regionalne Biura Agencji na rzecz Edukacji, Integracjioraz Demokracji (RAA Brandenburg) od 2005 rokupracują za pomocą metod Anti-Bias w brandenburskichszkołach oraz placówkach świadczących dziennąopiekę nad dziećmi, jak również w obszarze pozaszkol-nej edukacji młodzieży i dorosłych, jako że naszymzdaniem nadają się one idealnie, by przyczynić się dootwartego i pełnego szacunku obchodzenia się ze społeczną różnorodnością oraz lepszego uczest-nictwa w życiu społecznym wszystkich ludzi w Bran-denburgii (Spangenberg 2010: 221-225).

Literatura:Spangenberg, Rainer (2012): Anti-Bias-Arbeit und Schulentwicklung – „Vorurteilsbewusste Pädagogik“ als Bezugspunkt inklusiver Schulent-wicklung. In: RAA Brandenburg (Hg.): Demokratische Schulentwicklung begleiten. Erfahrungen, Anregungen, Herausforderungen. Potsdam. S. 48-58.Spangenberg, Rainer (2010): Vorurteilsbewusste Bildung und Erziehung – Erfahrungen aus der Arbeit mit dem Anti-Bias-Ansatz in Brandenbur-ger Kindertageseinrichtungen und Schulen. In: Weiss, Karin/Roos, Alfred (Hg.): Neue Bildungsansätze für die Einwanderungsgesellschaft. Erfahrungen und Perspektiven aus Ostdeutschland. Freiburg im Breis-gau. S. 221-234.

Pogłębiającą literaturę oraz strony internetowe poświęcone pracyAnti-Bias znajdą Państwo również pod:

http://www.anti-bias-werkstatt.de/resources/Literaturliste_Anti-Bias.pdfwww.kinderwelten.net

KONCEPCJA ANTI-BIAS

2 Światy Dzieci (niem. „Kinderwelten“), to projekt Instytutu ds. Wychowania Sytuacyjnego (niem. Institut für den Situationsansatz (ISTA)) realizowany przy pomocy Międzynarodowej Akademii ds. Innowacyjnej Pedagogiki, Psychologii i Ekonomii gGmbH na Wolnym Uniwersytecie w Berlinie (niem. Internationalen Akademie für innovative Pädagogik, Psychologie und Ökonomie (INA) gGmbH an der Freien Universität Berlin), będący kontynuowany po zakończeniu tzw. projektu modelowego 2010 w postaci specjalistycznego Biura ds. świadomej istniejących uprzedzeń edukacji oraz wychowania. Bardziej szczegółowe informacje oraz liczne materiały do pobrania znajdą Państwo pod http://www.kinderwelten.net.

3 O międzykulturowym otwieraniu się organów administracji publicznej traktuje następująca pozycja: Fleischer-Wetzel, Angela (2010): Interkulturelle Öffnung von Verwaltungen. Eine (An-)Forderung für die Zukunftsfähigkeit märkischer Landschaften. W: RAA Branden-burg (Wyd.): Interkulturelle Beiträge 41. Potsdam. Str. 20-26.

1. Kontekst pracy antydys-kryminacyjnej w Andaluzji

Aktualna sytuacja społeczno-ekonomiczna w Andaluzjimiała ogromny wpływ na rozwój lokalnego wymiaruprojektu. Poniżej skupię się na jej dwóchnajważniejszych aspektach.

16 |

PRACA PRZECIWKO DYSKRYMINACJI W KONTEKŚCIE KRYZYSU EKONOMICZNEGO W ANDALUZJI

1.1. Imigracja

W przeciwieństwie do innych krajów europejskich, jakNiemcy lub Francja, masowa imigracja to stosunkowonowy fenomen w Hiszpanii. Liczba imigrantów rosła tuw szybkim tempie od 2000 roku, dochodząc do 12,1%populacji w Hiszpanii 1 i 8,63% w Andaluzji w styczniu

Katrin Alban

Praca przeciwko dyskryminacji

w kontekście kryzysu ekonomicznego

w Andaluzji

>

1 Wikipedia: Inmigración en España (Imigracja w Hiszpanii), według danych Instituto Nacional de Estadística (Narodowego Instytutu Statystyki).

Uczestnicy projektu z Andaluzji:

Pani Karima Ouald Alí i pani Sonia Expósito Mar-chal – wolontariuszka i prezeska Marokańskiego Stowarzyszenia na Rzecz Integracji Imigrantów (Asociación Marroquí para la integración de los inmigrantes) z Malagi. Pani Daniela Padua Arcos – profesorka na Uniwer-sytecie w Almerii i współzałożycielka Sieci Utopia i Edukacja (Red Utopía y Educación) w Almerii.Pani María Jesús Santos Morales – psycholożka i koordynatorka Federacji Kobiet na rzecz Postępu (oddział w Granadzie, do czerwca 2012), założycielka Stowarzyszenia Kobiety na rzecz Różnorodności (Mujeres por la Diversidad) w GrenadziePani Noemí González Carballés –antropolożka kultury i pracownica socjalna

z doświadczeniem w pracy z imigrantami i więźniami w wielu organizacjach w Andaluzji, stażystka w dziale polityki migracyjnej rządu Anda-luzji z siedzibą w Grenadzie (do listopada 2009) Pani Regina Wendenburg – prezeska Stowarzy-szenie „Intercultural life – educación activa por un mundo intercultural“ (Intercultural Life – aktywna edukacja na rzecz wielokulturowego świata) w Trasmulas (Grenada).

W projekcie wzięli też częściowo udział:Pan Fernando Checa – edukator społeczny w ośrodku opiekuńczym dla młodzieży w Madrycie (do czerwca 2012)Pan Vincent Voisin – edukator społeczny i wolonta-riusz europejski (EVS) w Stowarzyszeniu Intercultu-ral Life (do czerwca 2012).

Działania lokalne w ramach projektu

| 17


2012. Prawie połowę z nich stanowią obywatele kra-jów spoza Unii Europejskiej 2.

Według corocznego raportu Andaluzja i imigracja („Andalucía e inmigración“) z 2010 roku, opracowa-nego przez Andaluzyjskie Obserwatorium Migracji(Observatorio Permanente Andaluz de las Migracio-nes), odsetek mieszkańców Andaluzji negatywnieoceniających zjawisko imigracji wzrósł z 34% w 2005do 58% w 2011 roku.

1.2. Kryzys ekonomiczny

W ciągu ostatnich dwóch lat, kryzys w Hiszpaniiosiągnął alarmujące rozmiary. Poziom bezrobociawzrósł do 25%, a wśród młodzieży przekracza on50%. 3 Narasta społeczny niepokój, młodzi ludziezmuszeni są emigrować w poszukiwaniu pracy, awiele rodzin traci dach nad głową, ponieważ nie są w stanie spłacać kredytów za mieszkanie.

Społeczność imigrantów odczuwa skutki kryzysujeszcze dotkliwiej. Poziom bezrobocia w tej grupie wy-nosi 36,95% (kwiecień 2012 4). Badania przeprowa-dzone przez Fundację Sektretariat Romski (FundaciónSecretariado Gitano) w 2011 roku pokazują, że z po-wodu kryzysu cierpi również szczególnie społecznośćromska. Podczas gdy ogólny poziom bezrobocia w Hiszpanii podwoił się w ciągu ostatnich dwóch lat, w przypadku Romów jest ono prawie trzy razy wyższeniż przed dwoma laty (36% w 2011 roku).

Kryzys ma również negatywny wpływ na pracę organi-zacji pozarządowych, które zajmują się integracją imi-grantów i przeciwdziałaniem dyskryminacji. Wiele z nich nie jest w stanie kontynuować działalności z po-

wodu cięć budżetowych, inne nie są w stanie płacićpensji swoim pracownikom z powodu znacznychopóźnień w wypłatach subwencji. Wiele osób ak-tywnych na polu przeciwdziałania dyskryminacjistraciło pracę, inne oczekują na wypłatę pensji z ostat-nich miesięcy, nie wiedząc, czy i kiedy to nastąpi.Wśród stowarzyszeń, które były zmuszone zakończyćswoją działalność, znajduje się Andaluzyjska Fede-racja Kobiet na rzecz Postępu (Federación de MujeresProgresistas de Andalucía), czyli jedna z organizacjibiorących udział w naszym projekcie, która zajmowałasię pracą na rzecz integracji kobiet (ofiar przemocy natle płciowym, więźniarek i byłych więźniarek, kobietuprawiających prostytucję itd.) oraz imigrantów.

1.3. Imigracja, kryzys i nasz projekt

Dla trójki naszych uczestników, opisana wyżej sytuacja wiąże się z brakiem bezpieczeństwai stabilności ekonomicznej w wymiarze osobistym.Jedna z uczestniczek projektu z Grenady straciłapracę na początku projektu, a następnie wykonywałaprace tymczasowe w Algeciras i Rondzie (Andaluzja).Dwoje innych zostało bez pracy w ciągu dwóch lattrwania projektu.

Z jednej strony kryzys i trudna sytuacja, w którejznajdują się uczestnicy i organizacje, utrudniają pro-ces popularyzacji i implementacji nowych metod pracyantydyskryminacyjnej oraz wzmacniania społecznego(empowerment), poznanych podczas projektu. Z dru-giej jednak strony, temat przeciwdziałania dykryminacjijest dziś bardziej aktualny niż kiedykolwiek wcześniej,bo kryzys prowadzi do wzmożenia zachowań dyskry-minacyjnych. Wiele organizacji społecznych wzywaobecnie do zwiększonych wysiłków na rzecz walki

2 Według danych rządu Andaluzji dostępnych w raporcie: Compromisos 2008–2012, Seguimiento de los compromisos de Investidura: www.juntadeandalucia.es/compromisos20082012/principal_medida.php?id_medida=92.

3 Zobacz: wiadomości na stronie Radiotelevisión Española www.rtve.es/noticias/el-paro-espana/ z dnia 22/10/2012.4 Desempleo e inmigración en España (29 kwietnia 2012) na stronie: El Mundo.com.

z dyskryminacją. 5 Kryzys to również okazja do refleksji i zmian. Podczas naszych seminariów w ramach pro-jektu „Education Against Discrimination“zauważyłyśmy istniejącą wśród uczestników energię,wolę i gotowość do szukania nowych dróg i rozwiązań.

W kolejnej części zastanowimy się nad tym, do ja-kiego stopnia projekt stał się ważną inspiracją w walcez dyskryminacją w Andaluzji na dłuższą metę.

2. Wpływ międzynarodowegoszkolenia na uczestników z Andaluzji

Szkolenie, jakie otrzymali w ramach projektu, wywarłoznaczący wpływ na uczestników projektu. Wszyscypotwierdzają, że dowiedzieli się czegoś ważnego natemat koncepcji i metod pracy antydyskryminacyjnejoraz że zdobyta wiedza przyda im się w kontekściezawodowym i osobistym, choć każdy ujmuje to w nieco inny sposób.

To od uczestników projektu zależy upowszechnianiezdobytej wiedzy i inspiracji. Na przykład DanielaPadua Arcos korzystała z ćwiczeń z koncepcji Anti-Bias i Betzavta podczas zajęć, które prowadzi na uni-

18 |


wersytecie oraz w czasie kongresu na temat edukacji,w którym wzięli udział multiplikatorzy z różnych środowisk edukacyjnych (muzeów, szkół, uni-wersytetów). W tym przypadku, jedno z ćwiczeń Betz-avta zostało wykorzystane, by poddać analizie kulturędemokracji. Uczestnicy przyjęli je z entuzjazmem.

Uczestnicy projektu z Andaluzji ocenili wszystkie za-prezentowane podczas międzynarodowych szkoleńmetody i koncepcje jako bardzo interesujące i cenne w pracy na rzecz walki z dyskryminacją. Nie obyło sięjednak bez krytycznych uwag, dotyczących naprzykład braku fundamentów teoretycznych podczasszkolenia z metod Anti-Bias, trudności wynikających z zastosowania metody pracy z filmemkrótkometrażowym w przypadku braku umiejętnościtechnicznych oraz pytania, czy rzeczywiście rozsądnejest prowokowanie konfliktów podczas seminariumBetzavta, czy może to zahaczać o manipulację. Jeślichodzi o wartość powyższych metod, oddajmy jednakgłos samym uczestnikom:

Widzę możliwość zastosowania trzech metod,które poznaliśmy, na dwa sposoby. Można jeużyć, by wzmocnić poczucie własnej wartości(empowerment) u indywidualnych osób, poprzezuświadomienie im istnienia słabych punktów

Metodologia pomaga mi poddać transformacjimoje otoczenie w stowarzyszeniu Utopía & Edu-cación, a także na uniwersytecie.(Daniela Padua Arcos)

Projekt dostarczył mi bardziej globalnej wizji fe-nomenu migracji i dyskryminacji oraz podejściado nich w różnych krajach. Było dla mnie ważne,że mogłam zobaczyć te problemy z różnych per-spektyw.(María Jesús Santos Morales)

5 Wiele organizacji pozarządowych domaga się nowej ustawy o antydyskryminacji, bardziej kompletnej niż istniejąca, która koncentruje się przede wszystkim na środowisku pracy i dyskryminacji na tle płciowym. Prace nad nowym, szerszym projektem Ustawy o Równym Traktowaniu i Niedyskryminacji, podjęte przez socjalistyczny rząd w 2011 roku we współpracy z organizacjami pozarządowymi, zostały jednak zablokowane przez opozycję.

Warsztaty CreaVideo dla kobiet – Grenada/Hiszpania

| 19


3. Lokalne seminaria i ich efekty

3.1. Koncepcja Anti-Bias

Pragnąc upowszechnić metodę Anti-Bias 6 w Andaluzji,zorganizowaliśmy dwudniowe warsztaty wewspółpracy z wszystkimi organizacjami, które brałyudział w naszym projekcie, a także w organizowanym

przez Rząd Andaluzji projekcie Redes Interculturales(Międzykulturowe Sieci), promującym współpracęmiędzy organizacjami trzeciego sektora. Zajmują sięone tematem migracji i wielokulturowości. W warszta-tach wzięło udział 27 reprezentantów organizacjipozarządowych z całej Andaluzji.

Idea Anti-Bias wzbudziła duże zainteresowanie wśróduczestników szkolenia. Podobał im się zwłaszcza fakt,że to praktyczna i dynamiczna metoda oparta nadoświadczeniu oraz to, że jest w niej miejsce na(auto)refleksję. Dla wielu istotne było jednak, aby me-toda nie sprowadzała się jedynie do autorefleksji, alemiała też zastosowanie praktyczne, na przykładdotyczące przemian w organizacjach w kierunku ot-warcia na wielokulturowość. Uczestnicy wyrazili prag-nienie kontynuacji szkolenia, zwłaszcza w zakresieszkolenia multiplikatorów.

Seminarium szkoleniowe w Andaluzji było prowadzoneprzez panią Angelę Fleischer-Wetzel i panią Dinę Ul-rich z RAA Brandenburg z Niemiec.

3.2. CreaVídeo

Zastosowałyśmy metodę CreaVídeo [pracę z filmemkrótkometrażowym – przyp.] podczas cyklu warsztatówpod tytułem „Mujer 2.0 – el vídeo como herramienta deempoderamiento para las mujeres“ (Kobieta 2.0 – filmjako narzędzie wzmocnienia kobiet). W grupie znalazłysię kobiety mieszkające z małymi dziećmi w mieszka-

w samych sobie i uwrażliwieniu na szacunek dlasłabości innych. Z drugiej strony, mogą być wy-korzystane do pracy w grupie w celu rozwiązaniakonfliktu, gdzie punktem wyjścia jestuświadomienie uczestnikom istniejącego brakurównowagi sił.

Tym, co najbardziej robi wrażenie w tych meto-dach jest fakt, że pozwalają dowiedzieć sięwięcej na swój własny temat. Dostarczająrównież narzędzi do diagnozy, jak działa grupa ijak pracować nad wyrównaniem układu sił – napoziomie bardziej indywidualnym w przypadkuAnti-Bias oraz na poziomie grupy w przypadkuBetzavta i pracy z filmem.(Noemí González Carballés)

Anti-Bias to bardzo interesujące narzędzie pracyantydyskryminacyjnej. Na początku miałamwątpliwości co do metody pracy z filmem, aleteraz myślę, że idealnie wpasowuje się ona w szerszą strategię dotyczącą przeciwdziałaniadyskryminacji i rozwiązywania konfliktów. To, cowizualne, jest atrakcyjne. Betzavta to z kolei stra-tegia oparta na refleksji, analizie i rozwoju oso-bistym oraz grupowym. Dotyka tego, co tkwi w nas najgłębiej i bardzo mocno porusza.(Daniela Padua Arcos)

Metoda Anti-Bias nie jest niczym nowym, ale jestbardzo interesująca, bo łączy i zestawia ze sobąto, co jednostkowe, aby uzyskać pełny obraz.(uczestnik szkolenia w Andaluzji)

6 Zobacz: artykuł o koncepcji Anti-Bias w tej publikacji.

20 |


niach należących do Fundacji Szkoła Solidarności Si-erra Elvira (Escuela de Solidaridad de Sierra Elvira) w Grenadzie, dotknięte wykluczeniem społecznym lubnim zagrożone, zarówno imigrantki, jak i Hiszpanki.Fundacja była partnerem projektu, a finansował goWydział Zatrudnienia Rządu Andaluzji. Z pomocy fun-dacji korzystają młode matki, które straciły pracę,mieszkanie, partnera i rodzinę a w niektórych przypad-kach, były również ofiarami przemocy. Warsztatstworzył możliwość wymiany między uczestniczkami i dał im szansę zaprezentować wizję swojego życia w fundacji w formie wideoklipu. Wybrały właśnie tentemat, bo w przeszłości były ofiarami odrzucenia i dys-kryminacji w swoim otoczeniu. Chciały pokazać innym,co oznacza dla nich życie w fundacji, wywołać zrozu-mienie i zaufanie. Praca nad filmem dostarczyła imwięcej wiary w siebie, poczucia jedności w grupie i mo-tywacji do stworzenia czegoś razem. Koordynatorkagrupy uznała, że:

Seminarium poprowadziły pani Regina Wendenburg i pani Katrin Alban ze Stowarzyszenia InterculturalLife, a jedną z uczestniczek była Noemí GonzálezCarballés.

3.3. Betzavta

Prof. Daniela Padua Arcos zorganizowała wraz z pro-fesorkami Maríą Jesús Márquez i Esther Pradosdwudniowe seminarium na Universytecie w Almerii natemat kompetencji związanych z kreatywnym

rozwiązywaniem konfliktów, oparte na metodzie Betzavta. Wzięło w nim udział 19 studentów, 3 pra-cownice socjalne z organizacji pozarządowych w Al-merii, 2 uczestników programu Europejski Wolontariat(EVS) z Intercultural Life oraz jeden pracownikniezależny.

Doświadczenie okazało się bardzo ciekawe dla uczest-ników, otwierając przed nimi nowe perspektywy. Szcze-gólnie pozytywnie ocenili możliwość zapoznania się z innowacyjną metodą, która pozwala na poznanie sa-mego siebie i analizę własnego zachowania w sytuacjikonfliktu, rozwój osobisty oraz dialog z innymi w atmos-ferze wzajemnego zaufania. Większość uczestników i uczestniczek orzekła, że ten sposób nauczania iuczenia się powinien być obecny na uniwersytecie i w szkole.

Seminarium było prowadzone przez Manuelę Pliżgę-Jonarską, polską koordynatorkę projektu i wykładowczynię Szkoły Wyższej PsychologiiSpołecznej we Wrocławiu. W najbliższych tygodniachwspółpraca między uczelniami będzie kontynuowanaw formie wymiany online między studentami z Polski i Hiszpanii na temat tolerancji i demokracji.

Oprócz tego, Red Utopía y Educación (Sieć Utopia iEdukacja) jest w trakcie przygotowywania publikacji,przy wsparciu Uniwersytetu w Almerii, na temat inno-wacyjnych koncepcji edukacyjnych, zatytułowanej„Educar con co-razón“ (Edukować z sercem i rozu-mem – gra słów trudna do przetłumaczenia: corazónto serce, razón – umysł – przyp.), w której znajdą sięartykuły poświęcone CreaVídeo i Betzavta.

Najważniejszą częścią projektu była aktywizacjamatek, pobudzenie ich do działania. Ruch gene-ruje ruch i sprawia, że wszystko widzi się w jaśniejszych barwach. (María Ángeles de la Torre Moreno)

To seminarium jest bardzo ważne zarówno dlakształcenia profesjonalistów, jak i ludzi.(uczestnik szkolenia Betzavta w Almerii)

| 21


3.4. Inne rezultaty

Oprócz upowszechniania trzech wymienionych metod,Anti-Bias, CreaVídeo i Betzavta, międzynarodowy pro-jekt stał się inspiracją dla innych ważnych inicjatyw napolu przeciwdziałania dyskryminacji. Zaprosiłyśmy doTrasmulas niemieckiego uczestnika projektu i eks-perta, Stephana Ulricha, aby przeprowadził szkoleniena temat graficznej wizualizacji procesów, a takżepolską uczestniczkę i ekspertkę, Małgorzatę Smolik-Wyczałkowską, by wygłosiła w Almerii wykład„Społeczność romska i edukacja – polskiedoświadczenia“.

WnioskiBiorąc pod uwagę aktualną sytuację w Andaluzji, znaczenie projektu i jego efektów dla lokalnej pracy na rzeczprzeciwdziałania dyskryminacji, wydaje nam się bardzo duże. Równocześnie trudności związane ze skutecznąimplementacją jego rezultatów są ogromne.Zaskoczyło nas to, że zaprezentowane koncepcje edukacyjne, nakierowane bardziej na refleksję niż na działanie,spotkały się z tak ogromnym zainteresowaniem, bo w gruncie rzeczy nie są pomyślane jako odpowiedź nanaglące problemy społeczne i nie służą udzielaniu pomocy w sytuacjach wyjątkowych. Niemniej jednak, do głosudoszła potrzeba (auto)refleksji i pracy przy wykorzystaniu kreatywnych i aktywizujących metod, aby dotrzeć doludzi i zmotywować ich do walki na rzecz współżycia bez dyskryminacji, poczynając od najbliższego otoczenia.

Być może to uświadamiana sobie niemożność wpływaniana politykę sprawia, że uczestnicy poszukują dróg i metod,które podkreślają znaczenie określonych zachowań w gru-pie. Ważnym odkryciem, którego dokonali nasi uczestnicy

i uczestniczki, jest to, że w pierwszej kolejności musimy sięnauczyć podejmować decyzje w grupie w sposób prawdziwie demokratyczny oraz rozwiązywać konflikty w kreatywnyi konstruktywny sposób, nie dyskryminując nikogo.Jeśli chodzi o impuls metodologiczny, jaki zapewniły międzynarodowe szkolenia, zasiane nasiona przyniosły owoce.Otwartym pozostaje jednak pytanie, do jakiego stopnia jesteśmy w stanie zastosować zdobytą wiedzę w lokalnejpracy na dłuższą metę. Trudność polega na tym, że międzynarodowe szkolenia umożliwiają jedynie pierwszy kontaktz nowymi metodami. Kolejnym krokiem powinno być zorganizowanie cyklu szkoleń w każdym z krajów, abyprzekazać wiedzę na ich temat w bardziej wyczerpujący sposób. Jeśli tak się nie stanie, efekty będą powierzchowne.W ramach naszej regionalnej sieci istnieje ogromne zainteresowanie szkoleniami dla multiplikatorów wszystkich trzechmetod, ale spodziewamy się, że, w związku z kryzysem, nie będzie nam łatwo otrzymać lokalne lub regionalne sub-wencje na tego typu projekty. Najważniejszym wyzwaniem jest więc znalezienie kreatywnych rozwiązań, którepozwolą wykorzystać w długofalowy sposób energię i synergie, które powstały w ramach naszej sieci, zarówno na po-ziomie regionalnym, jaki międzynarodowym.

Co znaczy dla mnie ten projekt? To jak dostać wędkę zamiast ryby.(Fernando Checa)

Ćwiczenie podczas szkolenia Betzavta – Uniwersytet Almeria w Hiszpanii

22 |

UCZĄC SIĘ TOLERANCJI: WARTOŚĆ, KTÓRĄ PRZEKAZUJE SIĘ W PRAKTYCE

Projekt „Education Against Discrimination“ dobiegłkońca po całej serii emocji, wyjątkowych wrażeń i niezapomnianych przeżyć.

Na początku chciałam podkreślić bogactwodoświadczeń, wynikające ze zróżnicowania grupy, jeśli chodzi o pochodzenie, korzenie kulturowe,przynależność pokoleniową, reprezentowanądziedzinę. Sprawiło ono, że każda aktywność miałapodwójny wymiar: obiektywną naukę z jednej stronyoraz unikalne doświadczenia związane z każdym kon-tekstem historycznym i sytuacją osobistą. Szczególnieciekawie było usłyszeć coś pozornie oczywistego, jakwyznania w pierwszej osobie na temat konsekwencjidrugiej wojny światowej czy transformacjispołeczeństwa komunistycznego w kapitalistyczne …Choć wydaje nam się, że to rzeczywistość, którąznamy, nie przestaje ona być kulturowo odległa izaczynamy rozumieć, że także nasza historia icodzienność mogą być odległe dla innych.Oprócz bogactwa w wymiarze międzyludzkim, bardzocenne wydają mi się też narzędzia, które mieliśmyokazję poznać i które, na szczęście, nie mają terminuważności, więc zostaną ze mną na zawsze.Identyfikuję te narzędzia na dwa sposoby:

1. Pierwsze to rezultat zastosowania ćwiczeń na mnie samej, czyli część doświadczalna. Dzięki udziałowi w grach i ćwiczeniach uświadomiłam

sobie, w jaki sposób postrzegam to, co zewnętrzne. Dzięki metodzie Ant-Bias zrozumiałam, że dyskryminujemy, mimo że uważamy samych siebie za tolerancyjnych. Ta wiedza na własny temat sprawia, że analizuję bardziej uważnie swoje zachowania, a także rozu-miem to, w jaki sposób dyskryminują inni, nie będąc tego świadomymi. W przypadku pracy z fil-mem krótkometrażowym jako narzędziem wzmocnienia, dzięki pracy w grupie i ocenie istniejącej nierównowagi sił, zrozumiałam, że niezależnie od tego, jak dobre mamy intencje, nie wszyscy mamy taką samą pozycję i władzę w gru-pie, w związku z czym nie mamy takiego samego wpływu na efekt końcowy, nad którym wspólnie pracujemy.Podczas pracy z metodą Betzavta uświadomiłam sobie natomiast, że kiedy pracuje się w grupie, mając do dyspozycji ograniczone środki (na przykład czas), podejmowane decyzje stają się mniej demokratyczne i pojawia się większa nie-równowaga sił. Gdyby nie te metody i związane z nimi ćwiczenia, negatywne zjawiska pojawiające się w grupach byłyby trudne do zidentyfikowania, a tym bardziej do skorygowania mimo zastosowania tych samych teorii, mających na celu uczenie i poszerzanie gra-nic tolerancji.

Noemí González Carballés

Ucząc się tolerancji: wartość, którą

przekazuje się w praktyce >

| 23

2. Drugie to narzędzia do diagnozy sytuacji w grupie. Pozwalają poddać analizie wizję i poziom tole-rancji, jaki posiada grupa oraz to, w jakie role wchodzą jej członkowie, kiedy pracują i podejmują decyzje, aby następnie przepracować negatywne skrzywienia, poszerzyć zakres tolerancji wobec In-nego i wyeliminować:a) zachowania i postawy dyskryminująceb) nierównowagę sił podczas podejmowania

decyzji

Podsumowując, potencjał, jaki dostrzegam w tych metodach, polega na tym, że uczymy się, pracującprzede wszystkim nad samoświadomością i samowiedzą. Popełniając błędy, możemy je naprawić

– najpierw w samych sobie, a później również w in-nych, korzystając z tych samych aktywności opartychna doświadczeniu.

Bardzo chciałabym kontynuować nasząmiędzynarodową współpracę, bo uważam, że nie malepszego sposobu, by stać się lepszymi pracownikamii osobami, niż dzielenie się doświadczeniami w grupie.Międzynarodowy wymiar to bardzo ważny czynnik:wiadomości, które przyswajamy są nowe, a wymianazawiera element różnicy kulturowej, co czyni jąniezwykle stymulującą i wzbogacającą.

Dziękuję.

UCZĄC SIĘ TOLERANCJI: WARTOŚĆ, KTÓRĄ PRZEKAZUJE SIĘ W PRAKTYCE

24 |

DZIAŁANIA LOKALNE NA DOLNYM ŚLĄSKU NA PŁASZCZYŹNIE REGIONALNEJ I MIĘDZYNARODOWEJ

Polscy uczestnicy projektu to trenerzy lub/i działaczew dziedzinie przeciwdziałania dyskryminacji na Dol-nym Śląsku. Ich praca związana z tą tematykąobejmuje od 20% do 100% czasu pracy. Są w wiekuod 33 do 56 lat, 4 kobiety i 1 mężczyzna:

1) Maria Łój – nauczycielka wspomagająca edukację uczniów romskich we wrocławskich szkołach; trenerka wrażliwości kulturowej, antydyskryminacji i kultury romskiej; kierowniczka integracyjnej świetlicy środowiskowej w dzielnicy Brochów we Wrocławiu; założycielka i kierowniczka Międzyszkolnego Integracyjnego Zespołu Ta-necznego „TERNI ROMANI BACHT“ oraz koordy-natorka projektów unijnych POKL „Romano drom pe fedyr dzipen“ i „Phagieras bariera“, realizowa-nych we Wrocławiu.

2) Małgorzata Smolik-Wyczałkowska – trenerka an-tydyskryminacyjna, inicjatorka projektów antydys-kryminacyjnych dla młodzieży, nauczycielka w świetlicy integracyjnej dla uczniów romskich, pe-dagog szkolna w Liceum Ogólnokształcącym nr XII im. Bolesława Chrobrego we Wrocławiu z ponad 700 uczniami w wieku 16-19 lat.

3) Dorota Kozak-Rybska – główna specjalistka ds. współpracy insytucjonalnej w Centrum Informacji i Rozwoju Społecznego (jest to jednostka Urzędu Miasta Wrocław). Jej działania to budowanie part-nerstw do realizacji zadań publicznych oraz wdrażanie zasady subsydiarności. Jej działalność

z zakresu przeciwdziałania dyskryminacji to od-najdowanie i wzmacnianie partnerów w realizacji wspólnych zadań.

4) Sławomir Prusakowski – trener w zakresie rozwiązywania konfliktów i przeciwdziałania ste-reotypom oraz uprzedzeniom, jak również instruk-tor trenerów oraz grup; z wykształcenia psycholog, nauczyciel akademicki (pomoc psychologiczna).

5) Sylwia Jeziorska oraz Anna Galik – ze Stowarzy-szenia na Rzecz Integracji Społeczeństwa Wielo-kulturowego NOMADA, które angażuje się m.in. w przeciwdziałanie dyskryminacji oraz prowadze-nie prac badawczych mających na celu określenie skali zjawisk ksenofobii i rasizmu występujących we Wrocławiu.Sylwia Jeziorska – prezeska i założycielka Stowa-rzyszenia NOMADA oraz koordynatorka grupy ba-dawczej projektu przeciwko przemocy motywowa-nej nienawiścią SUKURS. W projekcie EAD do lipca 2011, następnie zastąpiła ją inna członkini stowarzyszenia, Anna Galik.Anna Galik – politolożka, streetworkerka i członkini Stowarzyszenia NOMADA. Od 2 lat realizuje pro-jekt SUKURS. Zajmuje się edukacją dotyczącą praw cudzoziemców w Polsce oraz wspiera jako asystentka rodzinna społeczność Romów rumuńskich koczujących we Wrocławiu.

Podsumowując – polscy uczestnicy projektu to osobybardzo zaangażowane – wprost lub pośrednio –

Manuela Pliżga-Jonarska

Działania lokalne na Dolnym Śląsku

na płaszczyźnie regionalnej

i międzynarodowej

>

| 25

w działalność antydyskryminacyjną na Dolnym Śląsku,głównie w stolicy regionu, we Wrocławiu. Grupa byłabardzo urozmaicona, zarówno pod względem wie-kowym i zawodowym (trenerzy, nauczycielki, street-workerka, urzędniczka). Wszyscy mocno angażowalisię w projekt i wspierali się nawzajem w zespole.

Krótkie podsumowanie działań lokalnych Jednym z najważniejszych wspólnych wydarzeń or-ganizowanych przez polskich uczestników była dwud-niowa konferencja p.t. „Razem silniejsi wobec dyskry-minacji“ z udziałem ok. 80 osób, w tym gości z Niemiec i Hiszpanii. Celem konferencji była m.in.promocja idei Education Against Discrimination –przeciwdziałania dyskryminacji poprzez edukację, pre-zentacja partnerów i metod poznanych w Niemczech i Hiszpanii, przekazanie wiedzy dalej innym specjalis-tom z tego zakresu, wymiana doświadczeń osób i ins-tytucji zajmujących się już przeciwdziałaniem dyskry-minacji, podniesienie kompetencji specjalistówzajmujących się przeciwdziałaniem dyskryminacji orazpracowników instytucji mających styczność z osobamidyskryminowanymi. Ponadtow ramach targów celem kon-ferencji było wzmocnienie lo-kalnych działań w myśl za-sady „razem silniejsi wobecdyskryminacji“. Z tej okazji za-projektowane zostałospecjalne logo konferencji.

Konferencja została uznana przez jej uczestników i or-ganizatorów za sukces – głównie dzięki ciekawymwykładom i warsztatom specjalistów z Niemiec i Hisz-panii oraz dzięki możliwości spotkania osób, którezajmują się tą samą tematyką. W konferencji udziałwzięły organizacje i instytucje zajmujące sięprzeciwdziałaniem dyskryminacji na Dolnym Śląsku,

m.in. Związek Karaimów Polskich (jakowspółorganizator), Centrum Informacji i RozwojuSpołecznego (jako współorganizator), Komenda Woje-wódzka Policji i inne.

Konferencja zawierała wykłady specjalistów – prof. drhab. Barbara Weigl, „Dyskryminacja – czy zmieniaćjednostkę/grupę dyskryminowaną, czy większośćdyskryminującą?“, p. str. 36 w tej broszurze; drElżbieta Chromiec, „Polskie organizacje pozarządowewobec problemu dyskryminacji“. Ponadto sesjęposterową czyli prezentację projektów i partnerów,wymianę doświadczeń w formacie Open Space i giełdę kontaktów. W drugim dniu odbyły się czteryspecjalistyczne warsztaty prowadzone przez naszychekspertów z Polski, Niemiec i Hiszpanii, w tym z zastosowaniem metod Anti-Bias i CreaVideo.Konferencja została objęta patronatem PełnomocnikaWojewody Dolnośląskiego ds. Mniejszości Narodo-wych i Etnicznych, Pana Dariusza Tokarza.

Ponadto, oprócz konferencji, nowo poznane metodypracy były wykorzystywane przez polskich uczestni-ków w warsztatach, seminariach, wykładach z udziałem grup docelowych, takich jak: studenci psy-chologii, studenci studiów podyplomowych z ne-gocjacji i mediacji, społeczność romska, dzieci,młodzież ze szkół średnich, trenerzy, policjanci, se-niorzy, urzędnicy. W organizowanych przez nas wy-darzeniach w ramach projektu na Dolnym Śląsku z zastosowaniem nowo poznanych metod udział


Warsztaty ze studentami psychologii podczaszajęć „Ambasadorzy Tolerancji” we Wrocławiu

wzięło ponad 190 osób. Ponadto wiele metodprzejętych zostało niejako przy okazji do codziennejpracy zawodowej, o czym świadczy wypowiedź jednejz uczestniczek:

26 |


Ocena projektuPolscy uczestnicy – jak sami podkreślają – zyskali wiele dzięki udziałowi w projekcie EAD. Najlepiej ich ocenyopisują wybrane przez nich skojarzenia i metafory tego, czym był dla nich projekt EAD:Polscy uczestnicy oceniają merytoryczną zawartość projektu jako interesującą, ponieważ w większości przedsta-wione metody były im nieznane (dotyczy to przede wszystkim metody CreaVideo oraz Betzavta) i w ten sposóbmieli oni możliwość nauczenia się czegoś nowego.

Zastosowałam tę wiedzę w ramach rozwoju or-ganizacji naszego stowarzyszenia. Po każdymseminarium opowiadałam moim koleżankom o moich doświadczeniach, np. jak ważne jest, bypoprosić o więcej czasu podczas procesu po-dejmowania decyzji lub by podejmować decyzjew sposób demokratyczny. Mam wrażenie, żeteraz bardziej zwracamy na to uwagę, żebypoświęcać więcej czasu na dochodzenie do konsensusu.(Anna Galik)

Dla mnie projekt ten jest tożsamy z takimi pojęciami jak „różnorodność pomysłów i ludzi“ i pojęciem „wspar-cie“. Bardzo dużo zyskałam dzięki temu, że Was poznałam, tutaj lokalnie. Również patrząc, jak wy pracuje-cie. Także, jak myślą inne osoby, z którymi nie jestem tego samego zdania (np. urzędnicy). Było dla mniebardzo ciekawe i ważne móc spojrzeć na pewne problemy z innej perspektywy. Wcześniej Was nie znałam,a teraz mam więcej wsparcia na płaszczyźnie lokalnej. Dodaliście mi w ten sposób więcej poczuciabezpieczeństwa. Chciałabym się również zwrócić do Katrin i Nani, by nawiązać kontakt z organizacjamiromskimi w Hiszpanii. Więc WSPARCIE i RÓŻNORODNOŚĆ!(Ania)

Projekt ten bardzo wiele dla mnie znaczył prywatnie. Już bardzo dawno nie przebywałam w międzynarodowym towarzystwie. Dzięki temu projektowi poczułam się jak Europejka. Było to fantastycznewrażenie i ważna motywacja, by odświeżyć moje kompetencje językowe i by otrzymać nowe bodźce domojej pracy. Mój udział w projekcie mogłabym porównać do takiego obrazu, na którym to wchodzę do ka-lejdoskopu, jako kamyczek, i wspólnie z innymi kawałkami tworzymy kolorowe i stale zmieniające się wzory.(Małgorzata)

Warsztaty wrażliwości kulturowej i tolerancji w muzeum,Wrocław

| 27

Jako koordynatorka projektu uważam przede wszystkim następujące aspekty za sukcesy lokalnych działań naDolnym Śląsku:

Z wyjątkiem dwóch osób przed projektem EAD osoby te nie współpracowały ze sobą. Dzięki wspólnym wyjaz-dom na trzy międzynarodowe seminaria, lokalnym spotkaniom oraz przygotowaniom do wspólnych lokalnych przedsięwzięć w ramach projektu współpraca ta rozwinęła się i jest kontynuowana.

Wszyscy uczestnicy stosują nowopoznane metody i inspiracje w swojej pracy oraz rozpowszechniają te me-tody dalej. Dwóch uczestników pisze m.in. wspólnie z innymi autorami podręcznik poświęcony pracy antydys-kryminacyjnej w szkołach i poleca w nim ćwiczenia z nowo poznanych metod.


Te metody pracy oraz postawy były mi bardzobliskie. Projekt był do mnie idealnie przystoso-wany i ja również idealnie pasowałam do pro-jektu. Dlatego też tak mocno się angażowałam.Uczestnictwo w projekcie otworzyło mnie pozatym także na języki. Dużo lepiej teraz rozumiemniemiecki i uczę się prywatnie hiszpańskiego. Z pomocą mojej nauczycieli języka piszę mailepo hiszpańsku do dwóch hiszpańskich uczestni-ków. Obraz: Projekt był dla mnie jak trąba po-wietrzna, który ciągnie mnie w górę i pomaga miotworzyć ramiona. Wokół jest dużo słońca, babielato, fruwające liście oraz taniec radości.(Dorota)

Widzę tęczę, dużo radości oraz ciekawości.(Sławek)

Poprzez ten projekt dowiedziałam się, że problemy wszędzie są takie same. I każde doświadczenie, i każdeuczestnictwo w takich projektach utwierdza mnie stale w przekonaniu, że nie wszystko naraz możnazdziałać. Że wszystko jest procesem. Nie możemy jednak po prostu bezczynnie stać, musimy działać, gdykomuś dzieje się krzywda z powodu jego przynależności etnicznej. I im więcej osób zostanie do tego przy-gotowanych poprzez udział w takich warsztatach, tym lepiej, gdyż wtedy będą one działać i reagować. Byłoto dla mnie zaskoczeniem, że inne osoby za granicą robią to samo, co ja i że można to robić na różne spo-soby i w różnych miejscach. Był to jeden z najlepszych projektów, w których kiedykolwiek brałam udział. Obraz: Kwiatek z projektu w Niemczech – każdy z nas jest jednym płatkiem, każdy jest inny, kolorowy, alejest nas dużo i wspólnie tworzymy jedną całość. Nie możemy również dopuścić do tego, by odpadł jakiśpłatek, trzymamy się razem. A im bardziej kolorowy kwiatek, tym jest ładniejszy.(Maria)

28 |


Dzięki otwartości, zaangażowaniu oraz wiedzy uczestników projektu, jak również logistycznej bliskości, grupie udało się bardzo mocno rozwinąć jej współpracę na płaszczyźnie lokalnej. Na nowe wspólne projekty oraz szersze zastosowanie metod Anti-Bias, CreaVídeo i Betzavta brakuje obecnie jednak środków finansowych.

| 29

WSPIERANIE KULTURY PRZECIWDZIAŁANIA DYSKRYMINACJI W BRANDENBURGII

Dina Ulrich

Wspieranie kultury przeciwdziałania dyskryminacji w Brandenburgii

>

Doświadczenia z pracy lokal-nej w BrandenburgiiW projekcie w Brandenburgii wzięło udział pięć osób.Osoby te pracują z różnymi grupami docelowymi orazw różnych obszarach tematycznych: z młodzieżą z lubbez doświadczenia migracyjnego, w obszarze edu-kacji dorosłych, w zakresie integracji oraz w porad-niach antydyskryminacyjnych:

1) Pani Solveig Reichwald – Kierownik Młodzieżowej Poradni Migracyjnej [niem. Jugendmigrations-dienst] w regionie Niederlausitz

2) Pani Irina Tschajkowskaja – Kierownik Młodzieżowej Poradni Migracyjnej [niem. Jugend-migrationsdienst] w regionie Oderland-SpreeDziałalność Młodzieżowej Poradni Migracyjnej obejmuje przede wszystkim różne formy porad, pomoc indywidualną oraz skierowaną do całych grup dla młodych ludzi ze środowisk migracyjnych (www.jmd-portal.de).

3) Pani Astrid Tautz – Stowarzyszenie Opferperspek-tive e.V. – Doradca ds. dyskryminacji o podłożu rasistowskim w Brandenburgii (www.opferperspektive.de)

4) Pan Stephan Ulrich – niezależny mediator i trener w obszarze wizualizacji, zarządzania konfliktami, Anti-Bias oraz programu szkoleniowego dla młodzieży szkolnej z zakresu rozwiązywania kon-fliktów [niem. Konfliktlotsenausbildung] w szkołach w Brandenburgii (www.malmann.com)

5) Pan Obiri Mokini – dziennikarz oraz honorowy Przewodniczący Stowarzyszenia Campaign for Government of International Unity in Africa (Cagin-tua) e.V., działającego na rzecz szeroko rozumia-nego przeciwdziałania ucieczkom oraz zapobiega-nia ich przyczynom w Afryce (www.cagintua.de)

Posiadanie doświadczenia w pracy antydyskrymina-cyjnej nie stanowiło warunku koniecznego do udziałuw niniejszym projekcie, jednakże niektórzy z uczestni-ków mieli już wcześniej, przed projektem, zawodowodo czynienia z tematyką dyskryminacji.

Naszym celem było podniesienie kwalifikacji i za-pewnienie wsparcia osobom zaangażowanym w pracęantydyskryminacyjną. Następnie mieli oni za zadanie– jako multiplikatorzy – sami zaplanować i zorganizować konkretne inicjatywy. Realizacja dwu-do trzydniowych szkoleń pogłębiających wiedzę i świadomość okazała się pomocna przy planowaniuaktywności na płaszczyźnie lokalnej, pozwoliła kon-cepcyjnie wesprzeć naszych uczestników w roli multi-plikatorów w trakcie realizacji kursów doszkalającychoraz innych inicjatyw w Brandenburgii.

W pierwszej części niniejszego artykułu krótkonaszkicuję odbywające się w Brandenburgii kursydoszkalające, a w drugiej bardziej szczegółowoomówię jedno z wydarzeń, a mianowicie warsztaty dlamłodzieży poświęcone filmom video.

Wydarzenia z wykorzystaniemmetod Anti-Bias Większość kursów doszkalających, które zostaływspólnie z uczestnikami projektu opracowane orazprzeprowadzone w Brandenburgii w ramach pracy lo-kalnej, dotyczyła szkoleń przygotowanych na baziemetod Anti-Bias. Fakt ten wynika z tego, że to właśniepierwsze seminarium kwalifikujące zostałopoświęcone metodom Anti-Bias oraz z okoliczności,że koordynatorka projektu oraz pozostałe osobypracujące nad tym projektem posiadały już wcześniejdoświadczenia w pracy z metodami Anti-Bias i w tensposób mogły lepiej koncepcyjnie wesprzeć uczestni-ków projektu.

Seminaria pogłębiające wiedzę i świadomość

Pierwszym krokiem w celu zwalczenia dyskryminacjijest rozwinięcie świadomości co do najróżniejszychform dyskryminacji oraz nierównego traktowaniamających miejsce na różnych poziomach. I tak w Brandenburgii odbyło się kilka szkoleń z metod Anti-Bias dla różnych grup docelowych: dwudniowe semi-narium dla młodych dorosłych pracujących z młodzieżą w kontekście międzynarodowym, trzy-

dniowe szkolenie dla współpracowników jednego zestowarzyszeń działających na rzecz integracji orazpracowników ośrodka dla osób ubiegających się o azyl, trzydniowe szkolenie dla pracowników PoradniMigracyjnej oraz czterodniowe seminarium dla pra-cowników administracji miejskiej. Administracja pu-bliczna będąca również częścią społeczeństwa niejest wolna od nierównego traktowania – poprzez swojestruktury, sposoby myślenia oraz działania. Konstruk-tywne stawianie czoła temu fenomenowi stanowi is-totny wkład w zakorzenienie kultury przeciwdziałaniadyskryminacji w naszym społeczeństwie. Czterod-niowe szkolenie pt. „Kompetencje międzykulturowe“dla pracowników administracji miejskiej dwóchsąsiadujących ze sobą miast przygranicznych: Gubina(PL) i Guben (DE) stanowiło pierwszy impuls dladłuższego procesu międzykulturowego otwierania siętychże organów administracji publicznej, który ma byćkontynuowany nawet po zakończeniu niniejszego pro-jektu.

Wydarzenia z zastosowaniem metod empowermentu czyli metod wzmocnie-nia społecznego grup dotkniętychmarginalizacją

Dla członków organizacji zrzeszających migrantóworaz działających na ich rzecz, jak również dla innychzainteresowanych obywateli odbyło się w ramachrealizacji niniejszego projektu osiem spotkań informa-cyjnych pt. „Dyskryminacja – rozpoznać ją i się jej

30 |


Takie spotkania powinno się organizować takżedla miejscowej ludności.(Uczestniczka spotkania informacyjnego „Dyskryminacja – rozpoznać ją i się jejprzeciwstawić“)

Seminarium Anti-Bias, Strausberg/Niemcy

| 31


przeciwstawić“, w trakcie których m.in. przedstawiononiemiecką ustawę o równym traktowaniu [niem. Allge-meines Gleichbehandlungsgesetz] oraz wspólniez uczestnikami omówiono różne strategie działaniaprzeciwko dyskryminacji.

We współpracy z Rzecznikiem ds. Integracji MiastaFrankfurt n. Odrą zorganizowano spotkanie pt.„Międzykulturowy dialog jako warunek dla osiągnięciaowocnej integracji“, którego celem było zarównomiędzykulturowe otwarcie się organów administracjimiejskiej, jak również wzmocnienie społeczne dlabiorących udział w tym spotkaniu migrantów.

Kolejnym przykładem pracy za pomocą metod empo-wermentu w ramach naszego projektu jest zorganizo-wanie seminarium „CreaVideo – film video jakomożliwość wyrażenia siebie“ dla młodych uchodźców.Inicjatywa ta została bardziej szczegółowo opisana w akapicie „CreaVideo + metody Anti-Bias“.

Ewaluacja – jakie długofalowe skutki przyniosła praca napłaszczyźnie lokalnej?Wszyscy uczestnicy kończący projekt czują sięwzmocnieni:

Uczestnikom projektu udało się osiągnąć zamierzonecele i za pośrednictwem swoich propozycji szkole-niowych przyczynić się do rozwoju kulturyprzeciwdziałania dyskryminacji w Brandenburgii. Po-nadto tematyka dyskryminacji pozostanie obecna wich pracy zawodowej: obie kierowniczkiMłodzieżowych Poradni Migracyjnych, Solveig i Irina,planują w przyszłym roku zorganizować seminaria dlamłodzieży zajmującej się tematyką dyskryminacji.Uwrażliwianie na uprzedzenia oraz dyskryminacjęstrukturalną stało się dla Stephana ważnym elemen-tem prowadzonych przez niego w różnych sektorach gospodarki kursówdoszkalających z kompetencji społecznych. Obecniewbudowuje on także w koncepcję swoich programówszkoleniowych dla młodzieży szkolnej z zakresurozwiązywania konfliktów pojedyncze ćwiczenia z metod Anti-Bias, by zwrócić młodzieży uwagę naproblemy związane z wykluczeniem oraz mobbingiem.

Z mojego punktu widzenia jest to absolutnie ko-nieczne, by w najbliższym czasie praca na rzeczprzeciwdziałania dyskryminacji na dobrezakorzeniła się w całej Europie (a jeszcze lepiejna całym świecie) i stworzyła możliwości orazdziałania już wśród dzieci, tak aby wspieraćświadome myślenie o istniejących uprzedze-niach. W zgodnej opinii z czołowymi badaczamizajmującymi się tematyką pokoju to właśnie tostanowi główny klucz do osiągnięcia pozbawio-nego przemocy wychowania.(Stephan)

Uczestnictwo w tym projekcie poszerzyło nasząwiedzę oraz zwiększyło naszą siłę.Poza tym w ten sposób nasza organizacjazaprezentowała się światu zewnętrznemu.(Obiri)

Poprzez ten projekt praca antydyskryminacyjnastała się mocnym fundamentem mojej postawyżyciowej, która ma wpływ na wszystkie dziedzinymojego życia.(Stephan)

Wartościowym celem stowarzyszenia Cagintua e.V.jest przekazanie afrykańskim uchodźcomprzebywającym w Niemczech wiedzy na tematobowiązujących w Niemczech zasad demokracji. Obiriorganizuje spotkania poświęcone wzmocnieniu dlauchodźców, w których również tematyka dyskryminacjiznalazła swoje stałe miejsce.

CreaVideo + metody Anti-Bias– doświadczenie w Branden-burgiiNie tylko w ramach edukacji dorosłych, lecz także w pracy z dziećmi i młodzieżą założenia metod Anti-Bias bardzo dobrze się do tego nadają, by zająć siętematem wykluczeń oraz dyskryminacji, pomóc w (lepszym) uświadomieniu sobie istniejącychuprzedzeń i dokonać refleksji nad własnymidoświadczeniami z dyskryminacją, czyli by, ogólnierzecz ujmując, wspierać kulturę przeciwdziałania dys-kryminacji 1. Anti-Bias to metody skupiające się napraktycznych doświadczeniach oraz wymagającedużej refleksji. W przypadku wielodniowych semina-riów dla grup młodzieży „długie siedzenie“ oraz„słuchanie“ były często wymieniane jako głównepunkty krytyki.

CreaVideo 2 zapewnia natomiast dużo swobody, bymóc pracować w ruchu i przestrzeni – o tymwiedziałam już z własnego doświadczenia zmiędzynarodowego seminarium w Hiszpanii. Z tegoteż powodu byłam bardzo ciekawa warsztatów „Crea-Video – film video jako możliwość wyrażenia siebie“,które to odbyły się w terminie 28-30.09.2012 w ośrodku spotkań młodzieży Jugendbegegnungs-stätte Blossin. Warsztaty były realizowane przez dwieekspertki z Hiszpanii, panią Reginę Wendenburg orazpanią Katrin Alban, które w ramach projektuprzedstawiły pracę z filmem video jako metodę pracyantydyskryminacyjnej oraz metodę empowermentu.Warsztaty te były skierowane do 15 osób (młodzieżyoraz młodych dorosłych z sponad dziesięciu krajów)ubiegających się o azyl i były prowadzone w trzechjęzykach – w języku niemieckim, angielskim orazczęściowo także w języku suahili. Jako że naszewarsztaty mogliśmy rozpocząć dopiero w piątekpóźnym popołudniem, do dyspozycji mieliśmy w sumiedwa pełne dni seminaryjne.

Młodzież przyjęła wyzwanie i udała się na poszukiwa-nia interesującego dla nich tematu na film video.Najpierw powstała lista z dziesięcioma najróżniejszymitematami, o których następnie wspólnie rozmawiano w małych grupach oraz które kolejno skonkretyzo-wano. W drodze trzystopniowego procesu wyborumłodzież zdecydowała się na cztery tematy i stworzyładla nich cztery małe grupy, które zajęły się produkcjąfilmów video:1) Rasizm 2) Samobójstwo 3) Religia i 4) Korupcja 3.

Przed rozpoczęciem produkcji filmów poruszonojeszcze temat władzy. Podczas ćwiczenia „Władzanad Tobą“, które zapewniało, również w ramachwarsztatów pogłębiających lub uświadamiających,dobre wprowadzenie do tematyki władzy za pomocą

32 |


Warsztaty CreaVideo dla młodych uchodźców, Blossin/Niemcy

1 Projekt „Kinderwelten/ Świat dzieci“- INA gGmbH/ ISTA (Institut für den Situationsansatz/ Instytut ds. wychowania sytuacyjnego) – www.kinderwelten.net.Projekt „Starke Kinder machen Schule / Silne dzieci tworzą szkołę“ – FIPP e.V. – Fortbildungsinstitut für die pädagogische Praxis/ Instytut szkoleniowy ds. praktyk pedagogicznych – www.fippev.de.

2 P. artykuł Katrin Alban „CreaVideo - film video jako sposób na empowerment oraz refleksję partycypacyjnych procesów grupowych“.3 Nazwy opracowywanych przez poszczególne grupy tematów.

punktualnie o 07:30 kontynuowała jego kręcenie, agodzinę przez rozpoczęciem seminarium jeszcze gomontowała. Praca nad filmem stanowiła dla nichnajwidoczniej bardzo istotną kwestię.

Mimo tak krótkiego czasu, jaki mieliśmy do dyspozycjiwszystkim uczestnikom udało się zrealizować swojepomysły oraz przedstawić swoje tematy w sposóbporuszający i obrazowy. Przeważająca większośćuczestników wypowiadała się bardzo pozytywnie natemat tego seminarium, oto kilka ich wypowiedzi:

Bez narzucania młodzieży tematów dla tego semina-rium, trzy z czterech małych grup pracowały zapomocą swoich filmów nad tematami, które mająbezpośredni związek z tematem dyskryminacji („Ra-sizm“, „Z religii nie robi się żartów – ona jest prawdą“,„Samobójstwo“ 4). Czwarty film „Corruption“ – po pol-sku: Korupcja – kończy się słowami „Power ofmoney“ – po polsku: Siła pieniądza – i demonstruje wpośredni sposób społeczne struktury, któredyskryminują w kwestii dostępu do rynku pracy daneosoby ze względu na ich status społeczny (Kończącefilm sformułowanie brzmiało „We should stop corrup-tion, because corruption oppresses the poor!“ –„Powinniśmy zatrzymać korupcję, bo korupcja uciskabiednych!“). Również inne seminaria i warsztaty dlamłodzieży z wcześniejszych projektów stalepotwierdzają, że tematyka wykluczenia i dyskryminacjijest zagadnieniem zajmującym i poruszającymmłodzież, która jednak często nie znajduje miejsca narefleksję, czy to w szkole, w domu albo w swoimnajbliższym otoczeniu.

metod Anti-Bias, młodzież wspólnie dyskutowała, czywładza jest czymś dobrym czy złym. W zadziwiającysposób w tej grupie młodzi ludzie stwierdzili, że po-mimo wszystko władza jest czymś pozytywnym, gdyżmożna z jej pomocą wiele osiągnąć i spowodowaćwiele zmian.

Później, po prezentacji filmów, podczas rundy ewalua-cyjnej wróciliśmy do tematu władzy: przez kogo, w jakisposób i dlaczego były podejmowane decyzje w wa-szych małych grupach? Jedna z grup, składająca się z dwóch chłopaków i jednej dziewczyny, podała w tymmomencie przykład świadomego oraz znowu pozy-tywnego obchodzenia się z władzą, jako że podczastworzenia ich filmu rolę dyrektora przejęła należąca doich grupy dziewczyna: „Ona była wśród nas sama i niechcieliśmy, żeby czuła się samotna“ – w ten sposóbchłopcy argumentowali podział ról w ich grupce.

Gdy zakończyła się faza przygotowawcza i młodzieżrozpoczęła pracę nad produkcją swoich filmów video,uczestnicy dosłownie „odżyli“. Pomysły wręcz z nichtryskały, młodzież śmiała się i żartowała. Wracającjeszcze raz do samodzielnie przez młodzież wybra-nych tematów, następująca kwestia wydawała nam siępoczątkowo paradoksalna: jak można podczas twor-zenia filmów video dotyczących tych przecieżnieśmiesznych tematów tak dużo się śmiać? Młodzieżbez wątpienia dobrze się bawiła podczas seminarium.

Gdy jedna z grupek 20 minut przed kolacją niechcącyskasowała na komputerze i tym samym zniszczyłapołowę swojego filmu, myśleliśmy, że jutrzejszegodnia podczas prezentacji będziemy mieli tylko trzyfilmy do obejrzenia. „Nie, ja w sumie nie muszę dziśjeść kolacji“ powiedział wtedy jeden z młodychmężczyzn z tej grupki, po czym drugi zapytał, czy mogliby zatrzymać klucze do sali seminaryjnej donastępnego dnia. Grupa ta nie grała tego wieczora w piłkę, tylko dobrowolnie do godziny 23:00 pracowaładalej nad swoim filmem, następnie wcześnie rano

| 33


4 Film ten traktuje o młodym uchodźcy, którego ojciec został zamordowany w trakcie wojny domowej, a który to sam próbuje popełnićsamobójstwo, gdy jego wniosek o azyl zostaje odrzucony. Młodzież wyjaśnia: samotność w tej sytuacji może doprowadzić do myślisamobójczych.

W każdym z tych filmów jest ukryty jakiś morał.Jestem dumny. Myślę, że dobrze byłoby

pokazać te filmy innym.(Uczestnicy warsztatów pt. „CreaVideo – filmvideo jako możliwość wyrażenia siebie“)

34 |


CreaVideo + metody Anti-Bias? – Podsumowanie i przemyśleniado zastosowania podczas kolejnych seminariów z młodzieżą

Patrząc teraz już z perspektywy czasu na to (niestety) do tej pory tylko raz przeprowadzone seminarium, myślę,że połączenie tych dwóch metod – CreaVideo oraz metod Anti-Bias – stanowi dobrą podstawę do pracy z młodzieżą nad tematem dyskryminacji na płaszczyźnie emocjonalnej i poznawczej oraz do wzmocnienia ichdziałań w razie doświadczeń z dyskryminacją w przyszłości.

Wstęp do tych warsztatów realizowany za pomocą metod Anti-Bias może uwrażliwić młodzież na różne formyuprzedzeń, na wynikające z nich wzorce zachowań oraz różne wskaźniki dyskryminacji. Poza tym w pracy z gru-pami młodzieży ze środowisk migracyjnych byłoby jeszcze wskazane uświadomienie oraz uwrażliwienie ich takżena inne wskaźniki dyskryminacji, czyli nie tylko na dyskryminację ze względu na pochodzenie, kolor skóry, czyjęzyk, po to, aby młodzież mogła wykształcić w sobie zrozumienie oraz empatię również dla innych form dyskry-minacji.

Praca nad filmami oraz następująca po niej ewaluacjabędą stanowić w seminariach tego typu fazę konfron-tacji z faktycznymi sytuacjami dyskryminowania. Nazakończenie warto by także wprowadzić fazępoświęconą możliwym opcjom co do podjęcia konkret-nych działań w zaprezentowanych na filmach przypad-kach dyskryminacji. Można by posłużyć się następującymipytaniami: W jaki sposób ja reaguję na dyskryminację? Do kogo mogę się zwrócić? W jaki sposób mogęinterweniować, gdy jestem świadkiem nierównego traktowania?

W zależności od składu oraz wielkości grupy warsztaty dla młodzieży tego typu powinny trwać przynajmniej trzy,a najlepiej od czterech do pięciu dni po sześć godzin. Tym samym dobrze nadają się one jako temat dla całegotygodnia projektowego dla grup szkolnych albo jako propozycja dla pozaszkolnej pracy z młodzieżą.

W przypadku takich warsztatów nie należy jednak bagatelizować wymagań technicznych, jakie one ze sobąniosą: każda mała grupa składająca się z trzech lub czterech uczestników musi mieć do dyspozycji komputer lubnotebooka, jak również kamerę video, wzgl. aparat fotograficzny z funkcją video, koniecznie z opcją zapisywanianagrania w formacie avi. Niezbędne są również głośniki, statywy, reflektory, przedłużacze oraz ewent. przebraniadla aktorów.

Trud ten jednak zdecydowanie się opłaca: połączenie tych dwóch metod w jedną wspólną koncepcję jest bezwątpienia godne polecenia, by w ten sposób zabrać młodzież w kreatywną i pełną emocji podróż do utopijnegoświata wolnego od dyskryminacji i by niniejszym przyczynić się w pewien sposób do kształtowania ich kulturyprzeciwdziałania dyskryminacji.

Dostrzegłam, że mamy w sobie bardzo dużopotencjału. Jesteśmy kreatywni. W ten sposóbmożemy stworzyć lepszy świat.(Uczestnik warsztatów pt. „CreaVideo – filmvideo jako możliwość wyrażenia siebie“)

| 35

FEEDBACK I PODZIĘKOWANIA

Obiri Mokini (w imieniu Stowarzyszenia Cangintua e.V.)

Feedback i podziękowania>

Stowarzyszenie Cagintua e.V. jest bardzo wdzięczneza to, że RAA Brandenburg umożliwiła jegowspółpracownikowi Obiriemu Mokini wzięcie udziału w unijnym projekcie „Education against Discrimina-tion“. Fakt ten uważamy za akt docenienia naszejpracy.

W ramach tego projektu udało mi się nie tylkoosobiście zdobyć wartościowe doświadczenie i wielesię nauczyć, lecz także przekazać pozyskane infor-macje, kontakty, itp. dalej do naszego Stowarzyszenia,wzgl. rozpowszechnić je także w regionie. Pomogłonam to w naszych kampaniach i inicjatywach zarównona płaszczyźnie lokalnej, jak i ponadregionalnej. Jestto dla nas szczególnie ważne, jako że StowarzyszenieCagintua e.V., jako mała organizacja pozarządowa,prawie w ogóle nie może pozwolić sobie na promocję,a jeżeli już, to tylko poprzez nasze seminaria, konfe-rencje i ulotki. Dlatego też tak istotne były dla nas owemiędzynarodowe konferencje, kontakty i spotkania,które otworzyły przed naszym Stowarzyszeniem noweperspektywy.

Również na płaszczyźnie lokalnej cały kontekst pro-jektu miał pozytywny wydźwięk. W ramach organizo-wanej i realizowanej przez nas konferencji „Migranci i miasto Hennigsdorf“ mogliśmy polegać na wsparciu i pomocy doradczej ze strony organizatora projektuRAA Brandenburg, a w szczególności dziękujemyPanu Steffenowi Kanis, pracującemu przy realizacjiprojektu, za jego cierpliwość, nawet w nieprzewidywal-nie trudnych sytuacjach życiowych. Nasz udział w pro-jekcie zarówno poszerzył naszą wiedzę i wzmocniłnaszą siłę, jak również rozpowszechnił nasząorganizację w Europie. Życzylibyśmy sobie, by pro-jekty tego rodzaju były kontynuowane.

Chciałbym także przekazać serdeczne podziękowaniadla wszystkich uczestników za to, że odwiedzilimiejsce inicjatywy „Drzewka Równości" w Bad Belzig.

36 |

CZY ZMIENIAĆ DYSKRYMINUJĄCĄ WIĘKSZOŚĆ CZY DYSKRYMINOWANĄ MNIEJSZOŚĆ? PSYCHOLOGICZNE PRZESŁANKI ZMIANY POSTAW SPOŁECZNYCH

Przyglądając się zjawisku dyskryminacji, jakkolwiekrozumianej, warto zastanowić się nad pytaniem, którestawia mi wielu praktyków chcących muprzeciwdziałać – czy należy skupić swoją energię nadyskryminującej większości czy dyskryminowanejmniejszości? Który kierunek obrać? Co należyuwzględnić planując strategie działań anty-dyskrymi-nacyjnych i anty-uprzedzeniowych?

Psychologowie często dyskutują o prawie dowpływania na postawy innych ludzi i o etycznych gra-nicach zmiany, którą można wywołać w człowieku przyużyciu procedur psychologicznych. Oddziaływaniepsychologiczne jako leczenie odczuwanego subiek-tywnie dyskomfortu czyli psychoterapia nie budząniczyich zastrzeżeń. Inaczej rzecz się ma z używaniem psychologicznej wiedzy dla wywołaniawpływu społecznego. Tu wątpliwości budzi cel i in-tencja: czy oddziaływanie zakłada szacunek dla auto-nomii jednostki czy jest manipulacją?

Mniejszość, wyodrębniona wedle jakiegoś kryterium(najczęściej liczebnego, chociaż niekoniecznie) jest

zwykle znacząco słabsza od większości, a więc jestłatwym obiektem trwałego złego traktowania.

Asymetria postaw

Ciekawą obserwacją potwierdzoną wynikami badańspołecznych jest szczególny związek pomiędzywykształceniem a otwartością wobec grup obcych. W grupach większościowych wykształcenie korelujedodatnio z poziomem otwartości i deklaracjami o ak-ceptacji mniejszości. Im bardziej wykształceni liderzygrup większościowych, tym większa jest ich gotowośćdo kontaktu i współpracy z przedstawicielamimniejszości.

Inna prawidłowość rysuje się w grupachmniejszościowych. Tam wykształcenie nie powodujeznaczącego wzrostu otwartości liderów na kontakt z dominującą większością. Wykształceni przedstawi-ciele mniejszości stają się często zdeterminowanymiobrońcami praw swojej wspólnoty. Budując pozycjęswojej grupy świadomie podkreślają jej specyficzną

Dr hab. Barbara Weigl, prof. APSAkademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie

Czy zmieniać dyskryminującą

większość czy dyskryminowaną

mniejszość?

>

Psychologiczne przesłanki zmiany postaw społecznych

– Wyciąg z oryginalnego wystąpienia* –

* Wyciąg z wykładu specjalisty wygłoszonego na konferencji „Razem silniejsi wobec dyskryminacji“ (p. wyjaśnienia na str. 25)..

| 37

tożsamość i poczucie odrębności. Skutkuje to niekiedy„syndromem oblężonej twierdzy“, utrudniającymnawiązanie kooperatywnego kontaktu w sytuacji nie-wielkiego nawet konfliktu obydwu grup.

Psychologiczne reguły modyfikacji postaw społecznych

Planując strategie działań anty-dyskryminacyjnych i anty-uprzedzeniowych można oprzeć się na kilkumechanizmach psychologicznych użytecznych przypróbach modyfikacji postaw.

Najbardziej znanym sposobem zmiany negatywnegostereotypu w kierunku obrazu bardziej neutralnegojest poszerzanie wiedzy o grupie obcej. Często (choćnie zawsze) negatywne postawy wobec innych sąefektem braku informacji, nieznajomości, nierozumie-nia. Obrazowe stwierdzenie „stereotypy tworzą się w pustce poznawczej“ ma swoje ugruntowane pods-tawy. Stopniowe dostarczanie nowych, pozytywnych(niezgodnych z treścią negatywnego stereotypu) bądźneutralnych (obocznych, nie dotykających istoty ste-reotypu) informacji poszerza i różnicuje obraz grupyobcej. Pozwala na bardziej wielowymiarowe myślenieo przedstawicielach obcej grupy, umożliwia (choć niegwarantuje!) indywidualizację ocen i opinii. Stereotypinnej grupy można poprzez nowe informacje„rozcieńczyć“ bądź osłabić zgodnie z regułą „kropladrąży skałę“.

Innym, poznawczym zabiegiem jest powodowaniezmian w postrzeganiu relacji między grupami – własnąi obcą. Poprzez różne zabiegi edukacyjne możnazmniejszać wyrazistość różnic międzygrupowych, a także użyteczność negatywnych aspektów ocenygrupy obcej. Komplementarnym zabiegiemangażującym zarówno mechanizmy poznawcze, jakemocjonalne jest podkreślanie podobieństwmiędzygrupowych oraz zwiększanie użyteczności wy-

branych, pozytywnych własności grupy mieszczącychsię w jej stereotypie (np. umiłowanie wolności – ważnew stereotypie Romów, a także innych narodowości).Opierając się na uwypuklaniu pozytywnych wymiarówlub cech można próbować też tworzyć poczucie nowej,wspólnej tożsamości grupowej.

Trzecią grupą strategii polepszających relacjemiędzygrupowe jest odwołanie się do pozytywnegokontaktu. Nie każdy kontakt między zwaśnionymi stro-nami może polepszyć relacje. Kontakt taki musi byćstarannie przygotowany. Czasami faza przygoto-wawcza trwa wiele tygodni i musi spełniać kilka,niezbędnych warunków. Powinno to być spotkanieodwołujące się do nadrzędnego celu lub zadania. Po-winno zapewniać pozytywne konsekwencje emocjo-nalne wszystkim uczestnikom. Dobrze jest, gdyuczestnicy świadomie godzą się na spotkanie. Szcze-gólnie ciekawe są konsekwencje kontaktu„personalizującego“, indywidualnego. Może sięzdarzyć, że spotkanie osobiste przynosi uczestnikomsatysfakcję, ale traktowane jest jako zdarzenie szcze-gólne, wyjątek. Pozytywne przeżycie nie przynosiwtedy efektu międzygrupowego. Innym interesującymsposobem zastosowania „hipotezy kontaktu“ dla pol-epszenia obrazu obcej grupy jest kontakt symboliczny,wyobrażeniowy. Zamiast aranżować rzeczywiste spot-kania międzygrupowe, które często nie są możliwe lubbardzo trudne oraz kosztowne – można odwołać siędo procedury wizualizacji i mechanizmu dostępnościpsychicznej. Doświadczenia edukacyjne autorki tekstu i wyniki eksperymentów laboratoryjnych potwierdziłyskuteczność takich symbolicznych zabiegów dla po-lepszenia obrazu grup spostrzeganych uprzednio jakowrogie lub nieatrakcyjne.

Akcje afirmacyjne

W niniejszym fragmencie zajmę się ryzykiemzwiązanym z tzw. akcjami afirmacyjnymi, tworzonymi


38 |


z myślą polepszania warunków życia grup o gorszymstatusie. Idea działań systemowych, nastawionych nawyrównywanie szans rozwojowych lub zmniejszaniedyskryminacji wybranych grup społecznych jestoczywiście słuszna. Akcje afirmacyjne (przywilejeprzyznawane grupie dyskryminowanej lub jednostkomz powodu przynależności do tej grupy) wiążą się jed-nak z ryzykiem małej skuteczności, a nawet pogorsze-nia pozycji grupy lub jednostek, których dotyczą. Coniebezpiecznego może się zdarzyć? Po pierwsze, us-talona struktura społeczna i struktura władzy danejwspólnoty zostaje zewnętrznie, odgórnie naruszona,co może wywołać nowe napięcia wewnątrzgrupowe.Po drugie, grupa większościowa może potraktowaćakcje jako uzasadnienie i upewnienie się w postrzega-nej dotychczas nierówności i „dowiedzionej“niepełnowartościowości grupy będącej podmiotemakcji afirmacyjnej. Kolejno, grupa mniejszościowamoże obniżyć ocenę własnej wspólnoty, a nawetdeprecjonować swoją grupę jako potrzebującązewnętrznego wsparcia i pomocy. Silniejsi, dobrzefunkcjonujący przedstawiciele grupy mniejszościowejmogą chcieć „wyprzeć się“ własnej grupy, próbowaćodejść ze swojej społeczności. Tak więc, planując iwdrażając akcje afirmacyjne powinniśmy byćświadomi powyższych zagrożeń.

Strategie pomocne mniejszościom w relacjach z przedstawicielamiwiększościMożna sformułować kilka wskazówek pomocnychprzedstawicielom i liderom dyskryminowanychmniejszości w rozmowach, negocjacjach, dochodzeniuswoich praw podczas kontaktów z przedstawicielamidominującej większości. Najważniejsze „sposoby“, to:

uwypuklanie wyrazistości akceptowanej społecznie i kulturowo, pożądanej kategorii obrazu grupy własnej (przykładowo umiłowanie wolności u Romów)podkreślanie przez przedstawiciela mniejszości współzależności pomiędzy grupami mniejszościową i większościową („aby zmniejszyć napięcia musimy działać razem“)zachęcanie życzliwych przedstawicieli większości do utożsamiania się z grupą mniejszościową (odwoływanie się do empatii rozmówcy, do prób „wejścia w cudzą skórę“)odwoływanie się do pozytywnego autowizerunku grupy większościowej („taka jest Pani życzliwa“, „jest Pan naprawdę bezstronnym urzędnikiem“)aktywizowanie uniwersalnych, uznanych wartości, np. poczucia sprawiedliwości, obowiązkuasertywność, akcentowanie konieczności uzasad-niania podejmowanych i dyskutowanych decyzji.

| 39


KonkluzjeDyskryminacja napiętnowanych, wybranych jednostek i grup jest złem społecznym. Przeciwdziałanie różnym for-mom dyskryminacji może i powinno się odbywać na wielu płaszczyznach: politycznej, medialnej, edukacyjnej,duszpasterskiej, artystycznej i innych. Istnieje psychologiczna wiedza pozwalająca planować skuteczne działaniaanty-dyskryminacyjne. Działania te muszą się odwoływać do obydwu grup, dyskryminującej i dyskryminowanej.Przedstawiciele grupy skłonnej do uprzedzeń powinni uczyć się uwewnętrzniania norm nakazujących szacunekdla innych, empatii, zauważania podobieństwa innych ludzi do siebie, przyjmowania perspektywy grup odmien-nych, negocjowania interesów i wartości, poszerzania wiedzy na temat różnorodności kultur, w tym grup stereo-typizowanych. Grupy dyskryminowane muszą wypracowywać strategie utrwalania i pokazywania własnejwartości i siły, uznawać i ćwiczyć umiejętności komunikacyjne i mediacyjne, szukać sprzymierzeńców wśródprzedstawicieli większości, znać i rozumieć normy oraz styl zachowania grupy większościowej.

Próby zmiany relacji pomiędzy zantagonizowanymi i nie ufającymi sobie grupami, bez udziału tych grup musząbyć skazane na niepowodzenie.

40 |

AUTORKI/AUTORZY TEKSTÓW ORAZ WSPÓŁPRACOWNICY PROJEKTU

Autorki/Autorzy tekstów w niniejszej publikacji:Katrin AlbanDyplomowana politolog specjalizująca się w politycznej edukacji dorosłych oraz pracy nad rozwojem zespołów,coach. Od 1995 roku niezależna trenerka i doradca w zakresie politycznej i międzynarodowej edukacji młodzieżyi dorosłych, główne pola jej działalności to interkulturowe uczenie się, inkluzja, wsparcie procesów partycypa-cyjnych, komunikacja, jak również międzynarodowe zarządzanie projektami. Rozwinęła koncepcję „CreaVídeo –film video jako sposób na empowerment oraz refleksję nad partycypacyjnymi procesami grupowymi“, wspólnie z R. Wendenburg. Koordynatorka projektu „Education against Discrimination“ w Andaluzji (Hiszpania) z ramieniaStowarzyszenia Intercultural life.

Manuela Pliżga-Jonarska LLBTrenerka mediacji, kompetencji międzykulturowych, mediatorka. Z wykształcenia prawniczka – studiowała w Pol-sce, Niemczech i Australii. Specjalizacja w rozwiązywaniu konfliktów, w tym rodzinnych i międzykulturowych, oraznauczaniu tolerancji (m.in. ukończyła szkolenia dla trenerów Betzavta organizowane przez Centrum für ange-wandte Politikforschung przy Uniwersytecie w Monachium). Od 2007 nauczyciel akademicki w Szkole WyższejPsychologii Społecznej, gdzie prowadzi m.in. autorskie zajęcia „Ambasadorzy Tolerancji“, moduł „Mediacjemiędzykulturowe“ oraz zajęcia na studiach podyplomowych z mediacji. Koordynatorka projektu „EducationAgainst Discrimination” na Dolnym Śląsku (Polska) z ramienia SWPS.

Obiri MokiniDziennikarz, uchodźca polityczny z Afryki (Nigerii), obecnie honorowy Przewodniczący Stowarzyszenia Cagintuae.V. (Campaign for Government of International Unity in Africa) w Bad Belzig/Powiat Potsdam-Mittelmark,działającego na rzecz przeciwdziałania ucieczkom oraz zapobiegania ich przyczynom w Afryce(www.cagintua.de). Obiri Mokini od lat broni interesów i angażuje się w sprawy uchodźców oraz migrantów wBrandenburgii. Między innymi zainicjował posadzenie „Drzewka Równości“ w Bad Belzig (p. sprawozdanie nastronie internetowej Stowarzyszenia Rady ds. Migracji i Integracji Kraju Związkowego Brandenburgii e.V.:www.migranten-in-brandenburg.de > Organisationen [Organizacje] > Cagintua e.V. > Aktivitäten [Działania] Uczestnik projektu „Education against Discrimination“ 2010.

Autorki/Autorzy tekstów oraz

współpracownicy projektu>

| 41

Noemí González CarballésAbsolwentka antropologii społecznej i kulturoznawstwa, pracownica socjalna, zajmowała się pracą z imigrantamiw różnych instytucjach, między innymi: Instituto Municipal para la Formación y el Empleo (Miejskim InstytucieKształcenia i Zatrudnienia) przy Urzędzie Miasta Grenady, przedstawicielstwie rządu Hiszpanii w Kadyksie, sto-warzyszeniu Almería Acoge i ambasadzie Hiszpanii w Urugwaju. Specjalistka w zakresie gender i rozwoju na te-renach wiejskich. Jest w trakcie pisania pracy doktorskiej, poświęconej gender, pokrewieństwu społecznemu i globalizacji. Uczestniczka projektu „Education against Discrimination”.

Alfred RoosDyplomowany politolog i teolog, od 2001 kierownik RAA Brandenburg, jak również od czasu jego powstania w 1997 roku przez 15 lat członek Zarządu i zastępca Przewodniczącego brandenburskiego Sojuszu Akcji Prze-ciwko Przemocy, Skrajnej Prawicy i Wrogości Wobec Obcych (Brandenburgisches Aktionsbündnis gegen Gewalt,Rechtsextremismus und Fremdenfeindlichkeit).

Dina UlrichDyplomowana ekonomistka, ukończyła także studia podyplomowe Master of European Studies, mediatorka i trenerka Anti-Bias. Od 2006 pracuje w RAA Brandenburg; m.in. obecnie kierowniczka projektu „Empowermenti wsparcie partycypacji obywateli państw trzecich w niemieckich nowych krajach związkowych“ („Empowermentund Partizipationsförderung für Drittstaatenangehörige in den neuen Bundesländern II - EmPa II“). Główne dzie-dziny jej merytorycznej pracy to praca antydyskryminacyjna, doradztwo i wsparcie projektów integracyjnych orazkursy doszkalające z zakresu „Anti-Bias“, komunikacji międzykulturowej i konstruktywnego rozwiązywania konflik-tów. Koordynatorka projektu „Education against Discrimination“ w Brandenburgii (Niemcy) z ramienia RAA Bran-denburg, jak również zastępca kierowniczki projektu Julii Vollmer, podczas jej urlopu wychowawczego.

Julia VollmerDyplomowana pedagog, specjalizująca się w dziedzinie edukacji dorosłych i edukacji międzykulturowej, od 2009roku pracuje w RAA Brandenburg przy różnych projektach na stanowisku kierownika projektów. Obszary jej mery-torycznej pracy to międzykulturowe procesy edukacyjne i procesy integracyjne, współpraca z rodzicami w przedszkolach i żłobkach oraz praca antydyskryminacyjna. Posiada także dodatkowe kwalifikacje jako trenerkaAnti-Bias. Kierowniczka projektu „Education against Discrimination“. Pomiędzy 10.2011 a 10.2012 na urlopiewychowawczym.

Dr hab. Barbara Weigl, prof. APSPsycholog, naukowiec, działaczka społeczna, autorka licznych publikacji dotyczących przeciwdziałania dyskrymi-nacji, w szczególności wobec Romów. Zainteresowania zawodowe: społeczna psychologia rozwoju; psycholo-giczne prawidłowości modyfikacji uprzedzeń i konfliktów międzygrupowych; psychoedukacja. Dyrektor Instytutu


42 |


Psychologii Stosowanej w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. Redaktornaczelna czasopisma „Psychologia Wychowawcza”. Wielokrotnie wyróżniona, m.in. Wyróżnienie NiezależnejFundacji Popierania Kultury Polskiej POLCUL za pracę na rzecz tolerancji w środowiskach edukacyjnych i wielo-kulturowych, Medal Zasłużony dla Tolerancji przyznany przez Fundację Ekumeniczną TOLERANCJA. Referentkapodczas polsko-niemiecko-hiszpańskiej konferencji projektowej „Razem silniejsi wobec dyskryminacji“ w dniach15.-16.03.2012 we Wrocławiu.

Regina WendenburgNauczycielka w dziedzinie środowiska i alternatywnej turystyki, od 1998 niezależna trenerka w zakresie interkul-turowej i politycznej edukacji młodzieży, jak również kierowniczka międzynarodowych projektów edukacyjnych,Prezes Zarządu Stowarzyszenia Intercultural life w Grenadzie (Hiszpania). Główne obszary jej pracy meryto-rycznej to partycypacja młodzieży, empowerment grup znajdujących się w trudnych sytuacjach społecznych,rozwój terenów wiejskich i nowe media. Rozwinęła koncepcję „CreaVídeo - film video jako sposób na empower-ment oraz refleksję nad partycypacyjnymi procesami grupowymi“, wspólnie z K. Alban. Wsparcie koordynacji pro-jektu „Education against Discrimination“ w Andaluzji w Stowarzyszeniu Intercultural life.

Dalsi współpracownicy projektuAxel Bremermann, dypl. politolog, RAA Brandenburg. Wspierał projekt poprzez współorganizację i współrealizację wydarzeń na płaszczyźnie lokalnej w Brandenburgii.

Angela Fleischer-Wetzel, pedagog społeczna, posiada dodatkowe kwalifikacje jako mediatorka, trenerka w zakresie edukacji dorosłych oraz trenerka Anti-Bias, RAA Brandenburg. Wspierała projekt poprzez współorganizację i współrealizację wydarzeń na płaszczyźnie lokalnej w Brandenburgii, jak również w zakre-sie redagowania sprawozdania ewaluacyjnego.

Steffen Kanis, dypl. politolog, dypl. pedagog, referent ds. edukacji oraz prowadzący podczas międzynarodowych seminariów/spotkań oraz mediator. W okresie od 10.2011 do 08.2012 koordynator w Brandenburgii (Niemcy).

Silke van Kempen, pedagog M.A., RAA Brandenburg. Wspierała projekt poprzez redakcję niniejszej broszury oraz współorganizację i współrealizację wydarzeń/inicjatyw.

Daniela Ibsch, dypl. specjalistka ds. administracji publicznej, RAA Brandenburg. Wspierała projekt w zakresie zarządzania finansami oraz w sprawach personalnych.

EDUCATION AGAINST DISCRIMINATION - raa-brandenburg.de · Przeciwdziałanie dyskryminacji i...

Documents

Transcript of EDUCATION AGAINST DISCRIMINATION - raa-brandenburg.de · Przeciwdziałanie dyskryminacji i...