Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie

PRACA MAGISTERSKA„Re-performance ensemble. Zagadnienia teoretyczne”

Grzegorz MartNr albumu: 9112Wydział IntermediaStudia: stacjonarnePoziom studiów : IIPromotor: prof. Artur Tajber

Kraków, 2014

I. Intermedia ≠ multimedia.

Czy istnieje różnica pomiędzy intermediami a multimediami? To pytanie dzieli teoretyków

sztuki oraz artystów na dwie grupy. Pierwsza uważa, że nie ma żadnej różnicy pomiędzy

wspomnianymi terminami, druga natomiast wskazuje na znaczne zróżnicowanie. Osobiście

uważam, że różnica jest i w niniejszej pracy będę się starał to wykazać.

Co sprawia, że dzieło możemy nazwać intermedialnym? W tekście pt. Intermedia

w Krakowie: tekst ideologiczny, Artur Tajber pisze: „Dzieło staje się intermedialne nie tylko wtedy,

gdy łączy w sobie i asymiluje, syntetyzuje różne środki, osiągając tą drogą stan niezależności

i autonomii, lecz gdy proponuje własne, niepowtarzalne ich połączenie1.” Można zatem stwierdzić,

że to nie mnogość mediów lecz to co pomiędzy nimi zachodzi świadczy o intermedialności danej

pracy. Następuje pewien rodzaj interferencji, poszczególne media wpływają na siebie, wzmacniają

się wzajemnie tworząc zupełnie nowe jakości. „Nie chodzi o scalanie, raczej o wzajemne

oddziaływanie, uzupełnianie się, wymienianie znacznikami, transformowanie się wzajemne przez

kontekst lub technologiczne możliwości przenikania. (…) Intermedialna percepcja opiera się raczej

na kontekstach zawieszonych między punktami stałymi niż na punktach stałych2.” Również

wykorzystywanie mediów w niestandardowy sposób sprawia, że powstają zupełnie nowe

możliwości, które skupiają uwagę odbiorcy na tym, o czym pisze Antoni Porczak: „Intermedialność

jest nie tyle interdyscyplinarnością, choć może z niej wynikać, co raczej potencją między mediami.

(…) Natomiast INTER wobec mediów oznacza po prostu swobodę w korzystaniu ze środków –

oraz intencję łączenia ich w samodzielną całość.”3 Warto zwrócić uwagę na słowa Allana Kaprowa,

który pisze o płynności i jednoczesności ról4. Malarstwo nie pełni roli malarstwa, a muzyka nie

musi być muzyką. Artysta malując może tworzyć film lub np. generować muzykę. Z kolei muzyk

grając może np. malować. Dobrym przykładem jest np. Yves Klein5, którego obrazy powstawały

bez użycia pędzla, z wykorzystaniem ciała ludzkiego lub ognia.

Kontynuując formalne aspekty intermedialności należy odnieść się do twórcy terminu

1 A. Tajber; Intermedia w Krakowie: tekst ideologiczny;; http://clonesystem.art.pl/aspimedia/p=214

2 A. Porczak; Intermedialność. Między-medialna interferencja; www.porczak.art.pl

3 Tamże.4 A. Kaprow, Education of the Un-artist, 19715 Yves Klein (1928-1962), francuski artysta intermedialny, malarz i rzeźbiarz. Oboje rodzice byli malarzami.Pomimo krótkiej – trwającej zaledwie osiem lat (1954 do 1962) – kariery artystycznej, należy dziś do najważniejszychprotagonistów powojennej awangardy. Tworzył obrazy, rzeźby, instalacje , fotografie, scenografie teatralne i filmowe,napisał kilka ważnych tekstów, w których zakwestionował tradycyjną koncepcję sztuki, jej tworzenia i prezentacji.Międzynarodowe uznanie zdobył jako pierwszy twórca monochromów. Klein swój ulubiony malarski kolor -ultramarynę opatentował pod nazwą International Klein Blue. IKB to niezwykle intensywny, jaśniejący błękit,uzyskany według receptury, którą Klein opracował samodzielnie.

intermedia, Dicka Higginsa6. „Nowatorski charakter tego manifestu nie wynika z wprowadzenia

nowej formy, lecz z uwolnieniem sztuki od formalizmu oraz nadaniem jej roli cywilizacyjnej 7”

Podstawowa różnica pomiędzy dziełem intermedialnym a multimedialnym to fakt, że dzieło

multimedialne składa się z kilku mediów np.: dźwięk, film, taniec, szeroko rozumiany obraz,

wszystkie te elementy znajdują się razem w jednej przestrzeni i nie wpływają na siebie w większym

stopniu. Można by napisać - towarzyszą sobie. „Multimedialna składanka podporządkowana jest

wspólnej narracji8.” Niektórzy praktycy i teoretycy9 uważają multimedia za konstatację

osiągniętego stanu, gdzie występują obok siebie i współdziałają różne media, podczas gdy

intermedia uznawane są częściej za hipotezę, hipotezę stawianą jako cel (roszczenie), który

powinno się osiągnąć poprzez współdziałanie mediów. Eric Anderson uważa, że w dziele

multimedialnym składowe media zachowują swój status i kryteria wartościowania. Liczą się ich

wartości takie jak: dobry obraz, świetna fotografia, poprawnie skomponowana i profesjonalnie

wykonana muzyka, itd., podczas gdy w dziele intermedialnym ustępują one statusowi dzieła innego

rodzaju i tworzą własne kryteria wartościowania (zmiana genere'u).

6 Intermedia; D. Higgins; przeł. M. i T. Zielińscy, w: D. Higgins, Intermedia, Akademia Ruchu, Warszawa 1985

7 B. Achimescu; Materiał do konferencji Program, metodyka i przestrzeń dla Intermediów.8 A. Porczak; Intermedialność. Między-medialna interferencja...

9 Higgins, Hans Breder, Ken Friedman

II. Przykłady działań intermedialnych

Sztuka połowy XX wieku charakteryzuje się wzmożoną aktywnością ruchów

awangardowych. To właśnie w tym czasie mamy do czynienia z pierwszymi akcjami, które

możemy określić jako intermedialne. Powstają grupy artystyczne w skład których wchodzą

malarze, kompozytorzy, muzycy i inni, którzy wspólnie tworzą prace artystyczne, happeningi,

koncerty, instalacje, itp.

W 1954 roku w Osace zostaje utworzona Grupa Gutai, której lider Jirō Yoshihara10, malarz,

głosi hasło: „nie imitujcie innych i twórzcie to, czego nikt nie zna”. Założeniem Grupy Gutai była

kreacja nowej koncepcji sztuki, która miała być wolna od wszelkiej tradycji, co miało się

urzeczywistniać chociażby w wystawianiu nie tylko w galeriach, lecz również

w przestrzeni otwartej oraz na scenie. Pierwsze wystawy Gutai w 1955 i 1956 zawierały serie prac

łączonych później z happeningiem, performance i sztuką konceptualną11.

Na początku lat sześćdziesiątych w USA i Europie formuje się międzynarodowy ruch artystyczny

FLUXUS. Nazwa została wymyślona przez amerykańskiego artystę George'a Maciunasa i pochodzi

od łacińskiego słowa oznaczającego „płynąć”. Działania grupy wykorzystywały m.in. sztuki

wizualne, poezję, muzykę, a główną inspiracją byli artyści tacy jak Marcel Duchamp12 i John

Cage13.

Pierwszy międzynarodowy festiwal Fluxus International Festspiele, odbył się w Wiesbaden, brali w

nim udział m.in. Nam June Paik14, Joseph Beuys15, John Cage i inni. Wykonano na nim trzy

Bagatele Györgya Ligetiego (pierwsza zawierała 1 dźwięk, w dwóch następnych panowała cisza –

różniły się tylko opisem). Piłowano fortepian, a w utworze Nam June Paika One for Violin solo

zniszczono skrzypce. Podobne festiwale miały miejsce w Düsseldorfie, Wuppertal, Paryżu,

Kopenhadze, Amsterdamie, Nicei, Sztokholmie i Oslo w latach 1962 i 1963. W 1966 festiwal odbył

10 Jirō Yoshihara (1905-1972). Malarz japoński. W młodości interesował się twórczością Van Gogha i Cezanne’a. Od1934r. do 1965r. brał udział w wystawach salonu Nika-kai. W 1938 r. został członkiem awangardowego stowarzyszeniamalarzy Kyushitsukai. Pierwsze prace tworzył w duchu surrealizmu, potem był pod wpływem sztuki Mondriana. W drugiej połowie lat 50-ch malował w nurcie informel. W 1954 r. zawiązał stowarzyszenie młodych artystów Gutai. W 1960 r. otworzył w Osace Pinakotekę Gutai - miejsce międzynarodowych spotkań dyskusyjnych artystów. W 1952,1958 i 1961r. wystawiał na Salon de Mai w Paryżu oraz w 1961r. na International Carnegie Exhibition w NowymYorku. W ostatnim okresie życia, zainspirowany chińskim malarstwem tuszem, tworzył cykle obrazów na temat koła.11 http://pl.wikipedia.org/wiki/Grupa_Gutai12 Marcel Duchamp, właśc. Henri-Robert-Marcel Duchamp (1887 - 1968) – francuski malarz i szachista.współzałożyciel dadaizmu, sympatyk surrealizmu.

13 John Cage (1912 - 1992) ameryka � ski kompozytor wspó �czesny. Jedna z najbardziej kontrowersyjnychpostaci wspó �czesnej kultury.

14 Nam June Paik (1932 - 2006) – amerykański artysta pochodzenia koreańskiego, zajmował się komponowaniem,sztuką performance. Jedna z czołowych postaci Fluxus.15 Joseph Beuys (1921- 1986) – niemiecki artysta, teoretyk sztuki, pedagog, działacz i reformator społeczny

i polityczny. W swojej twórczości zajmował się głównie rzeźbą, rozszerzając formułę tego medium aż po działaniaw czasie i procesy społeczne.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Happening

się w Pradze16.

Wśród reprezentantów FLUXUSu interesuje mnie szczególnie twórczość Nam June Paika, który

jako jeden z pierwszych artystów wykorzystał dla potrzeb sztuki media elektroniczne, w wyniku

czego powstawały prace wideo oraz instalacje. „...dokonał ingerencji w elektronikę odbiornika, aby

kształtować obraz już na etapie jego powstawania. Swoją wizję sformułował następująco: Tak, jak

technika kolażu zastępuje obraz olejny, tak kineskop zastąpi płótno17.” Jednym z bardziej znanych

dzieł Nam June Paika jest stworzona w latach siedemdziesiątych instalacja TV-Buddha polegająca

na przekształceniu obrazu w obiegu zamkniętym. Podobny zabieg artysta zastosował w pracy TV-

Rodin i wielu ich wariantach.

W Polsce w roku 1978 do pracy Paika nawiązał Paweł Kwiek, który w pracy pt. Oddech siedzi

przed telewizorem, gdy pomiędzy jego klatką piersiową a wyłącznikiem telewizora jest

zamocowany pręt; autor oddychając powoduje włączenie i wyłączenie telewizora. Telewizor

wyświetla obraz z kamery filmującej całą akcję.

Zmiany następowały nie tylko w relacjach pomiędzy mediami, również same media

dopasowywały się do ówczesnych realiów w świecie sztuki. W 1977 roku Karlheinz Stockhausen18

używa określenia muzyka sceniczna. Zauważa, że utwory komponuje się dla uszu ale również dla

oczu. „Muzyka ewokuje zdarzenia w czasie i przestrzeni. Punktem wyjścia jest więc dźwięk,

konstrukcja dźwiękowa, kompozycja muzyczna, która ma swoją własną, wewnętrzną teatralność.

Muzyka sceniczna to próba przetłumaczenia języka muzycznego na język sceniczny, przełożenia

parametrów dźwiękowych, elementów muzycznych (rytm, dynamika, barwa, gest rotacji, itp.)

i procesów kompozycyjnych na taniec, kostium światło19.”

W latach sześćdziesiątych w filmie pojawia się idea „rozszerzenia” kina. Polegała ona na

tworzeniu niestandardowych projekcji filmowych, podczas których np. multiplikowano ekrany,

różnicowano ich kształty. Wykonywano również eksperymenty z taśmą filmową, po której

malowano. Tego typu ingerencje w konwencję filmu miały na celu uaktywnienie odbioru, które

16 http://pl.wikipedia.org/wiki/Fluxus17 Nami June Paik. Driving media; red. A. Kubicka-Dzieduszycka, K. Dobrowolski; WRO ART CENTER, str. 95

18 Karlheinz Stockhausen (1928 – 2007) – niemiecki kompozytor, jedna z najbardziej prominentnych postaciwspółczesnej awangardy muzycznej. W swych kompozycjach Stockhausen starał się dotrzeć do fundamentalnychkwestii akustyki i psychologii odbioru dźwięku i dzieła muzycznego. W swojej twórczości nie dążył do wypracowaniawłasnego, rozpoznawalnego stylu, lecz w każdym utworze starał się wkraczać w nieznany obszar, tworzyć muzykęwedług nowych reguł. Z jego nazwiskiem wiąże się wiele kluczowych dla sztuki muzycznej XX w. pojęć i idei, takichjak serializm, punktualizm, nowa muzyka elektroniczna (wraz z live electronic music), muzyka przestrzenna,statystyczna, rytualna, intuitywna, kompozycja grupowa, momentowa, „formula composition” i „multi-formulacomposition”, muzyka świata (integracja „obiektów znalezionych”, m.in. hymnów narodowych i muzyki etnicznejnajrozmaitszych krajów), „telemusic” (synteza muzyki różnych kontynentów), wreszcie wertykalna „muzykaoktofoniczna”.19 Rytuał superformuły. Karlheinz Stockhausen: Licht. Die Sieben Tage der Woche; M. Pasiecznik; Wydawnictwo

Krytyki Politycznej; Warszawa 2011

było główną cechą kina rozszerzonego (expanded cinema)20. W książce Expanded Cinema, jej

autor, Gene Youngblood opisuje różne przykłady filmu wykorzystujące nowe technologie, różne

media. W rozdziale szóstym zatytułowanym Intermedia przedstawione zostają przykłady łączenia

projekcji filmowych z koncertami. Wykorzystując projekcje artyści, jak np. Carolee Schneemann21,

Robert Whitman22 tworzą swojego rodzaju nowe środowiska medialne, w których lokują swoje

utwory muzyczne.

W Polsce idea kina rozszerzonego widoczna była w pracach Warsztatu Formy Filmowej,

awangardowej grupy filmowej działającej przy szkole filmowej w Łodzi w latach 1970 – 1977.

W jej skład wchodzili studenci oraz absolwenci szkoły, m.in. Józef Robakowski23, Zbigniew

Rybczyński24, Paweł Kwiek25, Wojciech Bruszewski26, Antoni Mikołajczyk27. W manifeście

ideowym artyści deklarowali realizację filmów, zapisów i transmisji telewizyjnych, a także audycji

dźwiękowych, wystaw plastycznych, zdarzeń i interwencji artystycznych28.

Wspominając działania z pogranicza filmu i malarstwa warto wspomnieć o filmie pt. Uwaga! …

malarstwo. Zrealizowany w 1957 roku przez dwóch studentów szkoły filmowej w Łodzi:

Mieczysława Waśkowskiego i Antoniego Nurzyńskiego, którzy współpracowali z Tadeuszem

Kantorem. Ówczesna prasa pisała m.in. „Na ekranie kłębią się barwne plamy, walczą ze sobą,

wybuchają i giną, by znów z zupełnej szarości wytrysnąć wspaniałą gamą kolorów. Zafascynowani

widzowie przeżywają barwne stwarzanie świata. (...) Mieczysław Waśkowski i Antoni Nurzyński

postanowili ożywić taszyzm, dać mu czwarty wymiar: czas i ruch.(...) Coraz jaśniej widać było, że

możliwości kombinacji barwnych są nieskończone. Szczególnie kiedy przyjechał z Krakowa

zaproszony do współpracy Tadeusz Kantor, papież ruchu taszystowskiego w Polsce. (…) Jak

ogólnie zaklasyfikować ten arcyciekawy eksperyment z punktu widzenia estetyki? Faktem jest, że

20 EXPANDED CINEMA 40 LAT PÓŹNIEJ. Kino rozszerzone jako kontekst sztuki nowych mediów; M. Ożóg21 Carolee Schneemann (1939), intermedialna amerykańska artystka, zajmuje się głównie malarstwem, fotografią, performance i instalacją oraz wideo. Twórczość artystki reprezentuje rozwój sztuki XX wieku, początkowo zajmująca się malarstwem wprowadza do swoich prac dodatkowe obiekty, jak również swoje ciało jako element kompozycji. Tworzy w ten sposób kolaże, instalacje i autorskie assemblage.

22 Robert Whitman (1935), amerykański artysta znany z nowatorskich sztuk teatralnych tworzonych na początku 1960, łączy obrazy wizualne i dźwiękowe,oraz sugestywne rekwizyty w środowiskach będących jego własnym wytworem.

23 Józef Robakowski (1939); polski artysta współczesny, artysta multimedialny, fotograf, autor filmów, obrazów,instalacji, cyklów fotografii i działań akcyjnych; uczestnik niezależnego ruchu artystycznego w Polsce; pedagog,profesor PWSFTViT w Łodzi.

24 Zbigniew Rybczyński (1949); polski reżyser, operator filmowy, artysta multimedialny, laureat Oscara, programista komputerowy.

25 Paweł Kwiek (1951) polski artysta współczesny, fotograf, operator filmowy, realizator światła. Autor filmów,obrazów, cyklów fotografii i akcji artystycznych. Brał udział w wielu prezentacjach Sztuki Polskiej w kraju i za granicą,jest autorem tekstów teoretycznych o sztuce neoawangardy, zajmuje się również działalnością poetycką i performance.

26 Wojciech Bruszewski (1947 - 2009); polski reżyser, operator filmowy, artysta współczesny, artysta multimedialnywykładowca. Prekursor sztuki wideo w Polsce.27 Antoni Mikołajczyk (1939 – 2000); polski artysta multimedialny, fotograf, autor instalacji, cyklów fotografii

i działań akcyjnych.28 http://pl.wikipedia.org/wiki/Warsztat_Formy_Filmowej

w dotychczasowych kryteriach patrzenia na obraz nie mieści się zupełnie29”.

Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego stulecia Milan Grygar30

tworzył rysunki zwracając szczególną uwagę na dźwięk, który powstawał podczas rysowania.

Grygar obok Johna Cage'a, był jednym z pierwszych artystów, którzy wykorzystywali dźwięk

w sztuce. Często w mechaniczny sposób tworzył rysunki, nagrywając dźwięk, który powstawał. Na

wystawach eksponował rysunki, obok których często zawieszone były słuchawki w których

usłyszeć było można dźwięk procesu powstawania danej pracy.

Powyższe przykłady to mały procent wszystkich działań artystycznych, które w dużym

stopniu determinowane były przez czas, w którym były tworzone. Chodzi mi głównie o rozwój

techniki i dostępność tzw. nowych mediów. Pojawienie się telewizji, możliwość wykorzystywania

kamer oraz rejestracji dźwięku o bardzo dobrej jakości, sprawiały że artyści wkraczali na

nieodkryte wcześniej obszary raz po raz zaskakując odbiorców wyglądem, wydźwiękiem, a także

prezentacją własnych dzieł.

29 K. Malkiewicz, Kolorowy eksperyment, „Ekran”, 1957, nr 5; za http://kultura.wp.pl/title,Uwaga-

malarstwo,wid,12180521,wiadomosc.html

30 Milan Grygar (1926); W latach 1945-1950 studiował na Akademii Sztuki, Architektury i Designu (VŠUP) w Pradze u profesorów Josefa Nováka i Emila Filla, słynnego czeskiego kubisty. Mieszka i pracuje w Pradze. Głównądomeną jego twórczości Milana Grygara jest rysunek. Dla niego linia na papierze jest równocześnie linią w przestrzeni.W połowie lat 60-tych odkrył, że linia mając kierunek i energię nabywa dodatkowych możliwości przestrzennychpodobnie jak dźwięk. Około 1965 roku zaprzestał pracy nad swoim malarstwem abstrakcyjnym i zaczął tworzyćakustyczne rysunki oraz tzw. wydarzenia rysunkowe, w których zapisane dźwięki stanowiły równie ważną część jakelementy wizualne. Spędził wiele lat badając to odkrycie w pracach, które sam określał mianem partytur, które zostałynastępnie przekazane do wykonania profesjonalnym muzykom na koncertach w Europie oraz w StanachZjednoczonych.

III. Intermedia wiek XXI.

Czytając i oglądając dokumentację wcześniejszych prac intermedialnych możemy tylko

próbować sobie wyobrazić jakie odczucia towarzyszyły uczestniczącej w nich publiczności. Ciężko

jest oddać słowem efemeryczność dzieł, których niejednokrotnie nie da się udokumentować

w sposób oddający ich charakter. Najnowsze dzieła intermedialne opiszę na kilku przykładach,

w których miałem okazję uczestniczyć dokumentując je.

Utwór pt. Luna Park Georges'a Aperghis'a wykonywany był podczas 55-tej Warszawskiej

Jesieni w 2012 roku. Czterech wykonawców znajduje się obok siebie, kontaktując się ze sobą

wyłącznie wirtualnie, przez sieć kamer, mikrofonów, ekranów oraz głośników. Wykonawcy sami

stają się kamerami, mikrofonami; zaczynają przemawiać w ich imieniu. W zależności od

wyświetlanego obrazu i tego co działo się na scenie publiczność mogła obserwować zbliżenia,

nakładania się obrazu, miksowanie dźwięku. Autor porównuje całość do zabawnego, a czasem

przerażającego diabelskiego młyna w lunaparku. Poza elektroniką instrumentarium utworu składa

się z dwóch fletów (basowy i kontrabasowy), które zapewniają bogatą paletę dźwięków. Źródłem

pozostałych dźwięków były głosy aktorów oraz instrumentalistów.

Fot.1 Luna Park, Georges Aperghis, Warszawska Jesień 2012

W utworze A Laugh to Cry, Miguela Azguime, poety i kompozytora, za cel postawiono

sobie uchwycenie równowagi pomiędzy językiem i muzyką, „scalić semantycznie i metaforycznie

elementy języka z jego walorami brzmieniowymi, aż do osiągnięcia idei mowy jako muzyki

i muzyki jako mowy31” Opera składa się z projekcji wideo tworzących wideo-scenografię, muzyki

(siedem instrumentów akustycznych: flet, klarnet, skrzypce, altówka, wiolonczela, fortepian

i perkusja, oraz live-electronics), oraz tekstów recytowanych przez aktorów. Ważnym elementem

jest również choreografia sceniczna. Utwór wykonuje pięć osób: dwa soprany, bas oraz dwójka

narratorów.

Fot.2 A Laugh to Cry, Miguel Azguime, Warszawska Jesień 2013

Oratorium na orkiestrę i chór mieszkańców Warszawy, Zorka Wollny zaprezentowała

podczas Warszawskiej Jesieni w 2011 roku. Miejscem prezentacji utworu była ulica Chmielna

w Warszawie. Muzyka wykonywana przez profesjonalistów wzbogacona była wielogłosem

mieszkańców miasta. Do współpracy zostały zaproszone wybrane organizacje pozarządowe oraz

pojedynczy mieszkańcy, którzy czuli potrzebę zabrania głosu w sprawach ważnych dla społecznej

polityki miasta i kraju. Powstał zatem rodzaj zakomponowanej manifestacji. Muzykę skomponował

Artur Zagajewski. „Tekst i muzyka przeplatają się swobodnie, uzupełniając i podkreślając

wzajemnie kluczowe momenty, by chwilami gubić zależną relację i niknąć w hałasie ulicy 32.”

31 http://warszawska-jesien.art.pl/wj2013/program-i-bilety/utwory/117089903732 http://warszawska-jesien.art.pl/11/#/program/utwory/1467176664/

Fot.3 Oratorium na orkiestrę i chór mieszkańców Warszawy, Zorka Wollny, Warszawska Jesień 2011

IV. Specyfikacja techniczna pracy dyplomowej.

Głównym celem praktycznej części pracy magisterskiej było stworzenie dzieła

intermedialnego, które będzie zgodne z mymi zainteresowaniami i dotychczas zrealizowaną pracą.

Po zapoznaniu się z wyżej wymienionymi przykładami oraz tekstami dotyczącymi zagadnień

intermediów postanowiłem ukierunkować swoje dotychczasowe doświadczenia artystyczne w te

właśnie obszary sztuki. Punktem wyjścia w mojej pracy był cykl ostatnio wykonywanych przeze

mnie performance pt. Obrazy filmowe, polegający na przemalowywaniu lub przerysowywaniu filmu

wyświetlanego na płótnie (fot.4).

Fot.4 Grzegorz Mart Painting!Action. Galeria Bunkier Sztuki; Kraków 2013

Wykorzystywane media filmu, wideo oraz malarstwa uzupełniłem dźwiękiem i muzyką. Ma

to bezpośredni związek z moim zainteresowaniem współczesną muzyką klasyczną, a także

z jednym z moich projektów artystycznych, w którym do współpracy zaprosiłem dyrygenta.

Zamiast batuty dyrygował flamastrami, w wyniku czego powstał rysunek abstrakcyjny, który był

„przepisem” utworu Witolda Lutosławskiego Koncert na orkiestrę (fot.5).

Fot.5 Maciej Koczur, Grzegorz Mart W.Lutosławski Koncert na orkiestrę. Solvay 2013

Re-performance ensemble to performance, składający się w równej mierze z wyliczonych

mediów, które podczas trwania akcji będą przenikały się wzajemnie, i w zależności od sytuacji

przejmowały rolę „pierwszych skrzypiec”. Wszystkie elementy będą tworzyły rodzaj pętli, w której

wszystko jest wzajemnie uzależnione od siebie (fot.6).

Fot.6 Re-performance ensemble, szkic.

Oprócz mnie na scenie znajdować się będą jeszcze dwie osoby. Pierwsza z nich będzie

odpowiedzialna za przetwarzanie elektroakustyczne dźwięku rysowania. Drugą będzie gitarzysta,

który na gitarze elektrycznej (Fender Telecaster + soft Line 6 GearBox) będzie improwizował do

przetworzonych dźwięków.

Impulsem rozpoczynającym proces będzie moja, rysunkowa interpretacja filmu - czynność

rysowania, w wyniku której powstanie dźwięk. Za pośrednictwem mikrofonów kontaktowych

przyczepionych od tyłu płótna dźwięk dotrze do komputera, który oprogramowaniem takim jak

Ableton Live, Reactor, Max/MSP będzie je przetwarzał.

Po krótkim czasie do przetwarzanych dźwięków dołączy linia gitary elektrycznej. Gitarzysta będzie

„połączony” ze mną (rysującym) w pętli, jako że filmem, który będę rysował, będzie transmitowany

obraz kadru, obejmującego gryf gitary wraz z jego dłońmi. Dodatkowo, dźwięk gitary będzie

ingerował w emisję obrazu, stanowiącego kanwę tworzonego przeze mnie rysunku. Postęp procesu

będzie uwidaczniał się w postępie zamalowywania płótna. Aby ułatwić orientację w tym procesie

towarzyszącym mi artystom, postanowiłem umieścić ekran z projekcją postępu aktu rysowania na

wprost przed sceną (za widownią). Umieszczenie ekranu za publicznością ma też na celu

odwrócenie sytuacji kinowej, gdzie projekcja jest frontalna, a projektor znajduje się za plecami

publiczności (fot.7).

Fot.7 Re-performance ensemble, widok ogólny, szkic.

Re-performance ensemble należy traktować jako działanie formalne, które wykorzystując

różne media eksploruje przestrzenie powstające między nimi. Efektem pracy jest utwór dźwiękowy

oraz obraz, który powstaje w trakcie performance'u. Powstaje również zapis wideo będący

dokumentacją powstawania rysunku. Obraz i dźwięk są ze sobą skorelowane, a akt ich powstawania

ma aspekt wydarzenia publicznego.

Re-performance ensemble odbędzie się 23go maja w sali kameralnej Akademii Muzycznej

w Krakowie.

Bibliografia:

1. Media i ludzie; Reeves Byron; PIW, 2000

2. Kolor i kultura. Teoria i znaczenie koloru od antyku do abstrakcji; John Gage; Universitas

3. Performance art: From Futurism to the Present; RoseLee Goldberg; Thames&Hudson; 2011

4. Mała historia muzyki; J.W. Reiss; PWM; 1987

5. Sztuka po końcu sztuki. Sztuka początku XXI wieku; Grzegorz Dziamski; Arsenał, Poznań 2009

6. Sztuka interaktywna. Od dzieła – instrumentu do interaktywnego spektaklu; Ryszard

Kluszczyński; WaiP, Warszawa 2010

7. Warszawska Jesień w tekstach Andrzeja Chłopeckiego; red. M. Długosz, K. Naliwajek, M.

Szoka; Warszawa 2013

8. Intermedialność w kulturze końca XX wieku; red. A. Gwóźdź, S. Krzemień-Ojak; Trans Humana;

Białystok 1998

9. Zrozumieć media. Przedłużenia człowieka.; M. McLuhan; WNT, 2004

10. Intermedia; D. Higgins; przeł. M. i T. Zielińscy, w: D. Higgins, Intermedia, Akademia

Ruchu, Warszawa 1985

11. Teoria i estetyka awangardy muzycznej drugiej połowy XX wieku; Z. Skowron; Wydawnictwo

Uniwersytetu Warszawskiego; 2013

12. Nami June Paik. Driving media; red. A. Kubicka-Dzieduszycka, K. Dobrowolski; WRO ART

CENTER

13. Język nowych mediów; Lev Manovich, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa

14. Reszta jest hałasem. Słuchając dwudziestego wieku; A. Ross, PIW, Warszawa 2011

15. O muzyce. Pisma i wypowiedzi; W. Lutosławski; słowo/obraz terytoria; 2011

16. Rytuał superformuły. Karlheinz Stockhausen: Licht. Die Sieben Tage der Woche; M. Pasiecznik;

Wydawnictwo Krytyki Politycznej; Warszawa 2011

Internet:

www.porczak.art.pl

http://culture.pl/pl/artykul/muzyka-elektroakustyczna-w-polsce

http://clonesystem.art.pl/aspimedia/?p=214

www.wikipedia.pl

www.http://warszawska-jesien.art.pl/

Inne:

Bogdan Achimescu; Materiał do konferencji Program, metodyka i przestrzeń dla Intermediów

http://clonesystem.art.pl/aspimedia/?p=214http://culture.pl/pl/artykul/muzyka-elektroakustyczna-w-polsce

Lista autorów i tytułów prac:

1. Yves Klein Antropometrie (1960 , ADAGP, Paryż)

2. György Ligeti Bagatele (1962, Fluxus International Festspiele, Muzeum Wiesbaden)

3. Nam June Paik One for Violin solo (1962, Fluxus International Festspiele, Muzeum Wiesbaden)

4. Nam June Paik TV-Buddha (1976 , John Kaldor Family Collection at the Art Gallery of NSW)

5. Nam June Paik TV-Rodin (1974, A. W. Mellon Acquisition Endowment Fund © Carnegie

Museum of Art)

6. Paweł Kwiek Oddech (1978, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa 2010)

7. Tadeusz Kantor Uwaga!...Malarstwo (1957, Cricoteka, Kraków)

8. Milan Grygar Acoustic Drawings (1965)

9. Georges Aperghis Luna Park (Warszawska Jesień 2012)

10. Miguela Azguime A Laugh to Cry (Warszawska Jesień 2013)

11. Zorka Wollny Oratorium na orkiestrę i chór mieszkańców Warszawy (Warszawska Jesień 2011)

A. Tajber; Intermedia w Krakowie: tekst ideologiczny;; http://clonesystem.art.pl/aspimedia/p=214John Cage (1912 - 1992) amerykański kompozytor współczesny. Jedna z najbardziej kontrowersyjnych postaci współczesnej kultury.