Praça

i polityka

spoteczna

Wspótczesne

tendencje

i wyzwania

Redakcja naukowa

Bozena Balcerzak-Paradowska

Warszawa 2013

Spis tresci

Bozena Balcenak-Paradowska WPROW ADZENIE 21 Z perspektywy 50-letniej tradycji IPiSS-u 21

Czçsc I Polityka spoteczna wczoraj, dzis i jutro

Stanislawa Golinowska POLSKIE PANSTWO OPIEKUNCZE. NARODZINY I ZMIERZCH? 39 Wprowadzenie 39 1. Podstawy rozwoju polskiej polityki spolecznej 42 2. Pierwsze instytucje polityki spolecznej w niepodleglej Polsce 44 3. Pod okupacj^ 1939-1945 45 4. Socjalistyczne welfare state 46 5. Polityka spoleczna i budowanie gospodarki rynkowej 50 6. Jaki model polityki spolccznej ksztaltujc siç w Polsce? 60 Literatura 63 Streszczenie 68 Summary 69

Kazimierz W. Frieske O LICZENIU N1EPOL1CZALNEGO: 1LUZJE „DUCHA EPOK1". O ROL1 KULTURY W POLITYCE SPOLECZNEJ 70 1. Rynkowy mit wspólnego dcnominatora 70 2. Pochwala pryncypializmu: dobra i towary 74 3. Kultura, glupcze: Douglas, Elias i Polanyi 77 Literatura 81 Streszczenie 82 Summary 82

Czçsc II Problemy rynku pracy

Elzbieta Krynska POLSKI RYNEK PRACY - MITY I RZECZYWISTOSC, CZYLI PRZECIW STEREOTYPOM 85 1. Mit pierwszy - pracownik jest slabsz^ strong umowy o pracç 85

6 Spis tresci

2. Mit drugi - istnieje i rosnie nadwyzka kwalifikacji (overeducaíion), czyli ksztatcenie, zwlaszcza na poziomie wyzszym, nie przynosi korzysci 88

3. Mit trzeci - zla pozycja mlodziezy na rynku pracy jest stabo u/asadnion;} polskq specyfik^ 92 4. Konkluzje 95 Literatura 96 Streszczenie 97 Summary 97

Irena Lichniak PRAÇA W GOSPODARCE USJtUG 98 1. Ku gospodarce usJug 98 2. Wplyw serwicyzacji polskiej gospodarki na zmiany struktury zatrudnienia.

Kontekst europejski 100 3. Znaczenie zasobów pracy dia rozwoju nowoczesnych usiug 104 4. Serwicyzacja a rynek pracy 106 Literatura 109 Streszczenie 110 Summary 110

Pawel Polawski RYNEK PRACY, EDUKACYJNE ASPIRACJE I PROBLEM NADWYZKI WYKSZTALCENIA 112 Wprowadzenie - konteksty debat nad wyksztatceniem 112 1. Edukacyjne aspiracje Polaków 115 2. Korzysci z ksztaicenia 118 3. Sytuacja absolwentów na rynku pracy 120 4. Niedopasowania kwalifíkacyjne 123 Literatura 127 Streszczenie 130 Summary 130

Joanna Miroslaw PRZEDSIÇBIORCZOSC KOBIET W KONTEKSCIE ROSN^CEGO ZNACZENIA MSP WE WSPÓLCZESNEJ GOSPODARCE 131 Wprowadzenie 131 1. Miejsce i rolamafych i srcdnich przedsiçbiorstw w gospodarce 132

1.1. Zmiana warunków gospodarowania 132 1.2. Znaczenie MSP dia gospodarki 134

2. Uwarunkowania rozwoju rriatych i srednich przedsiçbiorstw w Polsce 136 2.1. Bariery funkcjonowania i rozwoju MSP w Polsce 136 2.2. Polityka wspierania rozwoju sektora MSP 137

3. Determinanty rozwoju przedsiçbiorczosci kobiet 138 3.1. Motywy podejmowania dzialalnosci gospodarczej przez kobiety 140 3.2. Bariery rozwoju przedsiçbiorczosci kobiet 141 3.3. Dlaczego rozwijanie przedsiçbiorczosci kobiet jest wazne? 143 3.4. Instrumenty wspierania przedsiçbiorczosci kobiet 144

4. Podsumowanie 145

Spis tresci 7

Literatura 146 Streszczenie 148 Summaiy 149

Czçsc III Zarz^dzanie zasobami ludzkimi

Stanislawa Borkowska PRACODAWCY O NARZÇDZIACH WYRÓWNYWANIA SZANS OSÓB W WIEKU 45+ NA RYNKU PRACY. OPINIE I WNIOSKI 153 1. Ocena skutecznosci wsparcia narzçdzi aktywnosci zawodowej osób w wieku 45+

w przekroju sektorów 155 2. Ocena skutecznosci narzçdzi wyrównywania szans osób w wieku 45+ 156

2.1. Analiza skutecznosci narzçdzi wyrównywania szans osób w wieku 45+ a rodzaj sektora 156

2.2. Ocena skutecznosci narzçdzi wyrównywania szans osób w wieku 45+ na rynku pracy a wielkosc firm 159

2.3. Rodzaj rynku a ocena skutecznosci narzçdzi wyrównywania szans osób w wieku 45+ 163

3. Wnioski i rekomendacje 165 Streszczenie 169 Summary 169

Anna Rogozinska-Pawelczyk OSOBY W WIEKU 50+ (45+) NA RYNKU PRACY, CZYLI CO SIÇ DZIEJE W POLSKIEJ NAUCE? 170 Wprowadzenie 170 1. Wnioski z prowadzonych przez polskgnaukç badan w latach 2004-2010 172 2. Rekomendacje od polskiej nauki 176 3. Sugestie dotyczgce kierunków przeprowadzania dalszych badan 177 4. Zakonczenie 178 Literatura 178 Streszczenie 179 Summary 179

Marta Juchnowicz WYNAGRODZENIA W POLSCE NA TLE UNII EUROPEJSKIEJ - WSPÓLCZESNE TENDENCJE 180 Wprowadzenie 180 1. Relacje produktywnosci i kosztów pracy w latach 2000-2010 180 2. Realne koszty pracy i wynagrodzenia w latach 2000-2010 189 3. Zmiany rozpiçtosci wynagrodzen a spójnosc spoleczna 192 4. Podsumowanie 195 Literatura 196 Streszczenie 196 Summary 196

8 Spis tresci

Zdzislaw Czajka WPLYW SAMODZIELNOSCI URZIjDÓW GMINNYCH NA ZMIANY W ICH SYSTEMACH W YNAGRADZANIA 197 Wprowadzenie 197 1. Przepisy okrcslajijce kompetencje urzçdów w zakresie wynagradzania 198 2. Ocena zakresu wykorzystania samodzielnosci w wynagradzaniu 200 3. Podsumowanie 209 Literatura 210 Streszczenie 211 Summary 211

Anna Jawor-Joniewicz, Barbara Sajkiewicz CZY WARTO ZARZ4DZAC KOMPETENCJAMI? 213 Wstçp 213 1. Wplyw ZZL opartego na kompetencjach na wyniki przedsiçbiorstw 214 2. Czynniki wptywajqce na skutecznosc ZZL opartego na kompetencjach 217 3. Podsumowanie 222 Literatura 223 Streszczenie 225 Summary 225

Czçsc IV Czas pracy

Lucyna Machol-Zajda WSPÓLCZESNE WYZWANIA ROZWOJOWE A CZAS PRACY 229 1. Wyzwania demograficzne i zdrowotne 231 2. Wysoka aktywnosc zawodowa ora/ adaptacyjnosc zasobów pracy 235 3. Problemy i d/iatania promocyjne na rzecz upowszechniania elastycznego

czasu pracy 240 4. Podsumowanie 243 Literatura 244 Streszczenie 245 Summary 246

Czçsc V Zabezpieczenie spoleczne

Gertruda Uscinska AKTUALNE PROBLEMY DC)'[ YCZ/\CE ZABEZPIECZENIA SPOLECZNEGO W POLSCE 249 Wstçp 249 1. Polski system emerytalny a standardy miçdzynarodowe 249 2. System emerytalny 251

2.1. Wiek emerytalny w Polsce. Jak powinien byc ustalony? 251

Spis tresci 9

3. Potrzeba reformy systemu rentowego 253 3.1. Renty z tytulu niezdolnosci do pracy 253 3.2. Renty rodzinne 255

4. Problemy do rozwigzania w najblizszej przysztosci 256 Literatura 257 Streszczenie 258 Summary 258

Zofia Czepulis-Rutkowska SYSTEMY EMERYTALNE I OPIEKI DLUGOTERMINOWEJ KDERUNKI REFORM A ZMIANA SPOLECZNA I STARZENIE SIE LUDNOSCI 259 Wprowadzenie 259 1. Zloty Wiek Zabezpieczenia Spolecznego (trente glorieuses) 260 2. Zmiana spoleczna i starzenie siç spoleczenstw 261 3. Zmiana spoleczna i starzenie siç a systemy zabezpieczenia spolecznego 262 4. OECD i Bank Swiatowy o systemach emerytalnych i opieki diugoterminowej 263 5. Unia Europejska a systemy emerytalne i systemy opieki diugoterminowej 265 6. Systemy emerytalne i opieki diugoterminowej w wybranych krajach 266

6.1. Niemcy 267 6.2. Wielka Brytania 269 6.3. Polska 270

7. Podsumowanie 271 Literatura 272 Streszczenie 273 Summary 273

Bozena Kolaczek ZASADY WSPÓLCZESNEJ POLITYKI SPOLECZNEJ WOBEC OSÓB NIEPELNOSPRAWNYCH 274 1. Ceie a wartosci i zasady w polityce spolecznej 274 2. Dojakich zasad odwolujemy siç w opisie i kreowaniu polityki spolecznej? 278 3. Polityka spoleczna wobec osób niepelnosprawnych - ceie, zakres i zasady 280 4. Odzwierciedlenie zasad w rozwi^zaniach realnej polityki spolecznej wobec

osób niepelnosprawnych 284 5. Zasady polityki spójnosci spolecznej a polityka spoleczna wobec niepelnosprawnych 286 Literatura 289 Streszczenie 291 Summary 291

Piotr Broda-Wysocki, Lucyna Deniszczuk, Piotr Kurowski, Agnieszka Sowa MIARY UBÓSTWA W BADANIACH INSTYTUTU PRACY I SPRAW SOCJALNYCH ORAZ ICH ZASTOSOWANIE W POLSKIEJ POLITYCE POMOCY SPOLECZNEJ 292 Wprowadzenie 292 1. Linie minimalnej konsumpcji w okresie powojennym 293 2. Rozwój badan w okresie transformacji 295

10 Spis tresci

3. Metody opracowania progów konsumpcji 296 4. Progi minimalnej konsumpcji 299 5. Proba zastosowarí progów minimalnej konsumpcji w pomocy spolecznej

i swiadczeniach rodzinnych 300 6. Bieda a zdrowie 305 7. Bieda mieszkaniowa 307 8. Zakonczenie 307 Literatura 308 Streszczenie 310 Summary 310

Czçsá VI Problemy rodziny i polityka rodzinna

Danuta Graniewska SYTUACJA ZAWODOWA KOBIET W POLSCE. UWARUNKOWANIA SPOLECZNO-EKONOMICZNE I RODZINNE 313 1. Kobiety na rynku pracy - uwarunkowania spoleczno-ekonomiczne i rodzinne 313 2. Poziom aktywnosci zawodowej kobiet w swietle statystyki 316 Literatura 319 Streszczenie 320 Summary 320

Dorota Glogosz POZARODZINNA OPIEKA NAD DZIECMI JAKO INSTRUMENT STYMULOWANIA WZROSTU ZATRU DNI EN IA KOBIET (WYBRANE PROBLEMY) 321 Wprowadzenie 321 1. Pozarodzinna opieka nad dziecmi w polityce Unii Europejskiej 322 2. Dostçpnosc opieki nad dziecmi a wzrost aktywnosci zawodowej kobiet - rezultaty

podejmowanych dzialan 325 3. Opieka nad dziecmi w wybranych rz^dowych program ach zatrudnienia w Polsce 329 4. Bariery dostçpnosci pozarodzinnej opieki nad dziecmi i zatrudnienia kobiet w Polsce 332 5. Jak zwiçkszac dostçp do ustug opieki nad dziecmi i zatrudnienia kobiet?

- Propozycje dia Polski 333 Literatura 336 Streszczenie 337 Summary 338

Agnieszka Smoder L4CZENIE PRACY Z ZYCIEM POZAZAWODOWYM W KONTEKSCIE PRZEMIAN RODZINY 339 Wprowadzenie 339 1. Ekonomiczne modele rodziny 340 2. Podzial obowi^zków w polskiej rodzinie - preference a praktyka zycia codziennego 342 3. Dlaczego partnerski model rodziny jest optymalny dia h|czenia pracy

z zyciem pozazawodowym? 349

Spis tresci 11

4. Na czym powinien polegac partnerski model rodziny? 352 5. Zakonczenie 355 Literatura 356 Streszczenie 358 Summary 359

Czçsc VII Prawo pracy

Jerzy Wratny NIEKTÓRE PROBLEMY REGULACJIWYNAGRODZEN W PERSPEKTYW1E ZMIAN KODEKSU PRACY 363 Wprowadzenie 363 1. Przegl^d zródel wynagrodzenia za pracç 363 2. Formuta prawa do wynagrodzenia za pracç 364 3. Kodeks pracy a pozakodeksowe przepisy placowe w ustawodawstwie pracy 368 4. Wynagrodzenie gwarancyjne 369 5. Wynagrodzenie chorobowe 370 6. Wynagrodzenie za pracç w godzinach nadliczbowych 372 7. Godziny ponadwymiarowe pracowników w niepelnym wymiarze czasu pracy 373 Literatura 376 Streszczenie 376 Summary 377

Marta Derlacz- fVawro wska PRAWO ZWI4ZKÓW ZAWODOWYCH DO INFORMACJI. STAN OBECNY I PROPOZYCJE ZMIAN 378 Wprowadzenie 378 1. Prawo uzyskania informacji niezbçdnych do wykonywania dzialalnosci

zwi^zku zawodowego 379 2. Prawo do informacji w trakcie rokowan nad ukiadem zbiorowym pracy 382 3. Inne uprawnienia informacyjne zwiqzków zawodowych 385 4. Podsumowanie 389 Literatura 389 Streszczenie 390 Summary 390

Czçsó VIII Lokalny wymiar polityki spolecznej i rynku pracy. Dialog spoleczny

Stanislawa Golinowska, Marek Bednarski, Zofla Morecka POLITYKA SPOLECZNA I RYNKU PRACY NA ZDECENTRALIZOWANYCH SZCZEBLACH WLADZY. PROBLEMY I POTRZEBA PRZEMYSLENIA 393 Wprowadzenie 393 1. Czym jest decentralizacja? 394

12 Spis tresci

2. Ceie decentralizacji 396 3. Polityka spoieczna w Polsce w zdecentralizowanych strukturach wtadzy 398 4. Zdecentralizowane dziafania pomocy spolecznej 401 5. Podzielona ochrona zdrowia 403 6. Administracja pracy i instytucje rynku pracy w procesie decentralizacji 404 7. Problemy z decentralizacji w polityce spolecznej i rynku pracy 407

7.1. Transfer odpowiedzialnosci za sprawy spoJeczne; spychotechnika czy intencjonalne ograniczanie panstwa opiekuriczego 407

7.2. Problemy z koordynacj^ 408 7.3. Problemy z poda/íi i jakosci^ kadr w strukturach zdecentralizowanych 411 7.4. Niepo/í)dane cechy r/^dzcnia na szczeblach zdecentralizowanych 412

8. Niepoz^dane skutki decentralizacji w doswiadczeniu swiatowym 413 9. Wnioski 414 Literatura 416 Streszczenie 419 Summary 420

Daríusz Zalewski MIÇDZY FASADA A PROTESTEM. DIALOG SPOLECZNY AD ACTA 421 1. Uwagi wstçpne 421 2. Funkcje dialogu spoiecznego 422 3. Dialog spoleczny a konflikty w stosunkach pracy 427 4. Dialog spofeczny w systemie politycznym 435 5. Zakonczenie 438 Literatura 439 Streszczenie 441 Summary 441

Table of contents

Botem Balcerzak-Paradowska INTRODUCTION 21 From the perspective of 50-year-long tradition of the Institute of Labour and Social Studies (ILSS) 21

Section I Social policy - yesterday, today and tomorrow

Stanislawa Golinowska POLISH WELFARE STATE. BIRTH AND DECLINE? 39 Introduction 39 1. Development foundations for the Polish social policy 42 2. First social policy institutions in the independent Poland 44 3. Under the Nazi occupation in 1939-1945 45 4. Socialist welfare state 46 5. Social policy and building of market-driven economy 50 6. What social policy model is emerging in Poland? 60 Bibliography 63 Summary 68

Kaiimerz W. Frieske COUNTING THE UNCOUTABLE: ILLUSIONS OF THE "SPIRIT OF THE ERA". THE ROLE OF CULTURE IN SOCIAL POLICY 70 1. Market myth of common denominator 70 2. The praise of high principles: goods and commodities 74 3. It's the culture, stupid: Douglas, Elias and Polanyi 77 Bibliography 81 Summary 82

Section II Labour market issues

Elzbieta Krynska POLISH LABOUR MARKET - MYTHS AND REALITY - AGAINST STEREOTYPES 85 1. Myth One - the worker is a weaker party to the employment contract 85

14 Table of contents

2. Second myth - in the labour market there is a still growing surplus of qualifications 0jvereducation), especially at the university level, which is not beneficial 88

3. Third myth - bad position of the young people in the labour market is poorly justified by the Polish specific nature 92

4. Conclusions 95 Bibliography 96 Summary 97

Irena Lichnlak LABOUR IN THE SERVICE-DRIVEN ECONOMY 98 1. Towards service-driven economy 98 2. Impact of the servicitization of Polish economy on changes in employment structure.

The European context 100 3. Significance of labour resources for the development of modern services 104 4. Servicitization vs. labour market 106 Bibliography 109 Summary 110

Pawel Polawski LABOUR MARKET, EDUCATIONAL ASPIRATIONS AND PROBLEM OF OVEREDUCATION 112 Introduction - contexts of debates on education 112 1. Educational aspirations of the Poles 115 2. Education-related benefits 118 3. Position of graduates in the labour market 120 4. Qualification mismatch 123 Bibliography 127 Summary 130

Joanna Miroslaw ENTREPRENEURIAL SPIRIT OF WOMEN IN THE CONTEXT OF GROWING SIGNIFICANCE OF SMALL AND MEDIUM ENTERPRISES (SMES) IN CONTEMPORARY ECONOMY 131 Introduction 131 1. Position and role played by small and medium-sized enterprerises in the cconomy 132

1.1. Change of business environment 132 1.2. Significance of Small and Medium Enterprises (SMEs) for the economy 134

2. Growth drivers for the Small and Medium Enterprises (SMEs) in Poland 136 2.1. Operational and growth barriers for the Small and Medium Enterprises (SMEs) in Poland 136 2.2. Policy supporting development of the Small and Medium Enterprises (SMEs) sector 137

3. Determinants of the development of enterpreneurial spirit in the women population 138 3.1. Women motivation for starting up their own businesses 140 3.2. Barriers for development of women entrepreneurship 141 3.3. Why is the development of women entrepreneurship so important? 143 3.4. Instruments used to support women entrepreneurship 144

Table of contents 15

4. Summing up 145 Bibliography 146 Summary 148

Section III Human resources management

Stanislawa Borkowska EMPLOYERS ABOUT OPPORTUNITY EQUALISATION TOOLS FOR THE POPULATION FALLING INTO 45+ AGE BRACKET IN THE LABOUR MARKET. OPINIONS AND CONCLUSIONS 153 1. Evaluation of the effectiveness of occupational activity support tools for the population

falling into 45+ age bracket by sectors 155 2. Evaluation of the effectiveness of opportunity equalization tools for the population falling

into 45+ age bracket 156 2.1. Analysis of effectiveness of the opportunity equalization tools for hte population

falling into 45+ age bracket vs. type of sector 156 2.2. Evaluation of the effectiveness of opportunity equalization tools for the population

falling into 45+ age bracket in the labour market vs. size of companies 159 2.3. Type of market vs. evaluation of the effectiveness of opportunity equalization tools

for the population falling into 45+ age bracket 163 3. Conclusions and recommendations 165 Summary 169

Anna Rogozinska-Pawelczyk POPULATION FALLING INTO 50+ (45+) AGE BRACKET IN THE LABOUR MARKET. IN OTHER WORDS WHAT IS GOING ON IN THE POLISH SCIENCE? 170 Introduction 170 1. Conclusions from the research projects carried out by the Polish science

in the 2004-2010 period 172 2. Recommendations made by the Polish scientists 176 3. Suggested directions for the conduct of further research 177 4. Concluding remarks 178 Bibliography 178 Summary 179

Marta Juchnowicz WAGES AND SALARIES IN POLAND AT THE BACKGROUND OF THE EUROPEAN UNION COUNTRIES - CURRENT TRENDS 180 Introduction 180 1. Productivity to labour costs ratios in the 2000-2010 period 180 2. Actual labour costs and wage costs in the 2000-2010 period 189 3. Changes in the remuneration range vs. social cohesion 192 4. Summing up 195 Bibliography 196 Summary 196

16 Table of contents

Zdzislaw Czajka IMPACT OF THE INDEPENDENCE OF MUNICIPAL OFFICES ON THE CHANGES IN THEIR REMUNERATION SYSTEMS 197 Introduction 197 1. Legislation regulating remuneration-related competencies of offices 198 2. Evaluation of the degree of using independence in the field of remuneration 200 3. Summing up 209 Bibliography 210 Summary 211

Anna Jawor-Joniewicz, Barbara Sajkiewicz IS COMPETENCE MANAGEMENT A WORTHWHILE EFFORT? 213 Introduction 213 1. Impact of competence-based human resources management on enteprises'

performance 214 2. Drivers of the effectiveness of competence-based human resources management 217 3. Summing up 222 Bibliography 223 Summary 225

Section IV Working time

Lucyna Machol-Zajda CONTEMPORARY DEVELOPMENT CHALLENGES VS. WORKING TIME 229 1. Demographic and health challenges 231 2. High level of economic activity and adaptability of human resources 235 3. Problems and promotion of flexibility of working time 240 4. Summing up 243 Bibliography 244 Summary 245

Section V Social security

Gertruda Uscinska CURRENT SOCIAL SECURITY ISSUES IN POLAND 249 Introduction 249 1. Polish pension system vs. international standards 249 2. Pension system 251

2.1. Retirement age in Poland. How should it be determined? 251 3. A need to reform disability pension system 253

3.1. Disability pensions 253

Table of contents 17

3.2. Survivor's benefits 255 4. Issues to be addressed in the nearest future 256 Bibliography 257 Summary 258

Zofia Czepulis-Rutkowska PENSION AND LONG-TERM CARE SYSTEMS REFORM DIRECTIONS VS. SOCIAL CHANGE AND AGEING POPULATION 259 Introduction 259 1. Golden age of social security (The Glorious Thirty, "Trente Glorieuses") 260 2. Social change and ageing of societies 261 3. Social change and ageing vs. social security systems 262 4. OECD and the World Bank about pension systems and long-term care systems 263 5. The European Union vs. pension systems and long-term care systems 265 6. Pension systems and long-term care systems in selected countries 266

6.1. Germany 267 6.2. Great Britain 269 6.3. Poland 270

7. Summing up 271 Bibliography 272 Summary 273

Bozena Kolaczek PRINCIPLES OF CONTEMPORARY SOCIAL POLICY ON THE DISABLED 274 1. Objectives vs. values and principles of the social policy 274 2. To what principles do we refer in the description and development

of social policy? 278 3. Social policy towards the disabled - objectives, scope and principles 280 4. Reflection of principles in the solutions of real social policy towards the disabled 284 5. Principles of the social cohesion policy vs. social policy on the disabled 286 Bibliography 289 Summary 291

Piotr Broda~Wysocki, Lucyna Deniszczuk, Piotr Kurowski, Agnieszka Sowa MEASURES OF POVERTY IN THE RESEARCH OF THE INSTITUTE OF LABOUR AND SOCIAL STUDIES (1LSS) AND THEIR USE IN THE POLISH SOCIAL ASSISTANCE POLICY 292 Introduction 292 1. Minimum consumption lines in the post-war period 293 2. Development of research activities in the transformation period 295 3. Methods for development of consumption threshold 296 4. Minimum consumption thresholds 299 5. An attempt of application of minimum consumption thresholds to the social assistance

and to the family benefits 300 6. Poverty vs. health 305

18 Table of contents

7. Housing poverty 307 8. Closing remarks 307 Bibliography 308 Summary 310

Section VI Family problems and family policy

Danuta Graniewska OCCUPATIONAL POSITION OF WOMEN IN POLAND. SOCIO-ECONOMIC AND FAMILY DRIVERS 313 1. Women in the labour market - socio-economic and family drivers 313 2. Women's occupational activity level - in the light of the statistics 316 Bibliography 319 Summary 320

Dorota Glogosz NON-FAMILY CHILD AS A DRIVER SIMULATING WOMEN EMPLOYMENT GROWTH (SELECTED ISSUES) 321 Introduction 321 1. Non-family child-care in the European Union policy 322 2. Availability of child care vs. an increase of women occupational activity

- results of measures taken 325 3. Child care in selected government employment schemes in Poland 329 4. Barriers for availability of non-family child care and women employment

in Poland 332 5. How to enhance availability of child care services and women employment?

- Proposals for Poland 333 Bibliography 336 Summary 337

Agnieszka Smoder RECONCILIATION OF WORK WITH NON-PROFESSIONAL LIFE IN THE CONTEXT OF FAMILY CHANGES 339 Introduction 339 1. Economic models of the family 340 2. Division of duties in the Polish family - preferences vs. everyday life practica 342 3. Why partnership family model is optimum for the reconciliation of work with

non-professional life? 349 4. What should be major determinants of the partnership family model? 352 5. Closing remarks 355 Bibliography 356 Summary 358

Table of contents 19

Section Vir Labour law

Jerzy Wratny SOME ISSUES OF WAGE REGULATION FROM THE LABOUR CODE CHANGE PERSPECTIVE 363 Introduction 363 1. Review of paid work sources 363 2. Legal formula for paid work 364 3. Labour code vs. non-code wage regulations in the labour legislation 368 4. Guaranteed remuneration 369 5. Sick pay 370 6. Overtime pay 372 7. Extra working hours of the part-time workers 373 Bibliography 376 Summary 376

Marta Derlacz-Wawrowska THE RIGHT OF TRADE UNIONS TO BE CONSULTED WITH. CURRENT STATUS AND PROPOSED CHANGES 378 Introduction 378 1. The right to obtain information vital to perform the activities of the trade union 379 2. The right to be informed during negotiations of the collective labour agreement 382 3. Other informational rights of the trade unions 385 4. Summing up 389 Bibliography 389 Summary 390

Section VIII Local dimension of social policy in the labour market. Social dialogue

Stanislawa Golinowska, Marek Bednarski, Zofia Morecka SOCIAL AND LABOUR MARKET POLICIES AT DECENTRALIZED GOVERNMENT LEVELS. PROBLEMS AND A NEED TO THINK THEM OVER 393 Introduction 393 1. What is decentralisation all about? 394 2. Decentralisation objectives 396 3. Social policy in Poland in decentralised government structures 398 4. Decentralised activities of social assistance 401 5. Divided health care 403 6. Labour administration and labour market institutions in the decentralisation process 404 7. Problems with decentralisation in the social and labour market policies 407

7.1. Transfer of responsibility for social issues; buck-passing or intentional limitation of the role of welfare state 407

20 Table of contents

7.2. Co-ordination problems 408 7.3. Problems with the supply and quality of human resources in the decentralised

structures 411 7.4. Undesirable characteristics of management at decentralised levels 412

8. Global experiences related to the undesirable decentralisation impacts 413 9. Conclusions 414 Bibliography 416 Summary 420

Dariusz Zalewski BETWEEN FACADE AND PROTEST. SOCIAL DIALOGUE PUT ON HOLD 421 1. Opening remarks 421 2. Social dialogue functions 422 3. Social dialogue vs. conflicts in industrial relations 427 4. Social dialogue in the political system 435 5. Closing remarks 438 Bibliography 439 Summary 441