Polityka gospodarcza

Polityka gospodarcza

Wykład 2: Model IS-LM

Wprowadzenie

• Zadaniem polityki makroekonomicznej jest łagodzenie skutków wahań cyklicznych i szoków jednorazowych => stabilizacja produkcji i zatrudnienia;

• Skuteczna stabilizacja wymaga rozpoznania zależności makroekonomicznych w gospodarce, aby stosowane instrumenty polityki były skuteczne;

• Model IS-LM pokazuje główne zależności;• Założenia:

– Krótki okres (2-3 lata) i stałe zdolności produkcyjne;– Sztywne ceny (P = const);– Wolne moce produkcyjne (produkcja dostosowuje się do popytu);

2Dariusz K. Rosati, 2010/2011

Podstawowe zależności makroekonomiczneZmienne endogeniczne: dochód (= produkcja, podaż) Y, wydatki (= popyt) D,

konsumpcja C, inwestycje I, eksport netto (eksport – import) X, podatki T, stopa procentowa r.

Zmienne egzogeniczne – zmienne polityki gospodarczej: wydatki rządowe G, stopa podatkowa t, podaż pieniądza M

Zmienna z góry ustalona: Poziom cen PZależności między zmiennymi (funkcje);Dwa rynki: rynek produktów (towarów) i rynek pieniądza (krajowego);

Y ≡ C + S + T tożsamość dochodu (produkcji) (1)D ≡ C + I + G + X tożsamość wydatków (popytu) (2)Y = D równość podaży i popytu (ex post) (3)C = a + c(1- t)Y funkcja konsumpcji (4)a, c – stałe współczynnikiI = b + d (r) funkcja inwestycji (5)b, d - stałe współczynnikiX = g – mY + n (r) funkcja eksportu netto (6)L = (kY – h r) P funkcja popytu na pieniądz (7)M = L równość podaży i popytu na pieniądz (8)

Y = C + I + G + X = [a+c(1-t)Y] + [b+d(r)] + G + [g-mY+n(r)]Y = f(r, Y) 3

Dariusz K. Rosati, 2010/2011

Podstawowe zależności makroekonomiczne

Y ≡ C + S + T tożsamość dochodu (produkcji) (1)D ≡ C + I + G + X tożsamość wydatków (popytu) (2)Y = D równość podaży i popytu (ex post) (3)C = a + c(1- t)Y funkcja konsumpcji (4)a, c – stałe współczynnikiI = b + d (r) funkcja inwestycji (5)b, d - stałe współczynnikiI = e – d rX = g – mY + n (r) funkcja eksportu netto (6)m – krańcowa skłonność do importun – spadek eksportu netto spowodowany wzrostem stopy procentowej o 1 pp.X = g – m Y – n RL = (kY – h r) P funkcja popytu na pieniądz (7)M/P = kY – h R (realnie)M = L równość podaży i popytu na pieniądz (8)

Y = C + I + G + X = [a+c(1-t)Y] + [b+d(r)] + G + [g-mY+n(r)]Y = f(r, Y)

4

Tożsamości makroekonomiczne

• Wielkość produktu krajowego brutto (PKB) jest równa sumie wszystkich dochodów uzyskanych przez przedsiębiorców i pracowników w procesie wytwórczym (zyski brutto i płace) w danym okresie (z reguły jeden rok).

• Wszystkie uzyskane dochody są w ostatecznym rachunku rozdysponowane na trzy możliwe sposoby - na konsumpcję, podatki i oszczędności. Suma tych trzech strumieni jest równa wielkości PKB (z definicji);

• Ten sam PKB jest jednocześnie równy wszystkim wydatkom na różne dobra i usługi poniesionym przez wszystkie podmioty gospodarcze – przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe oraz instytucje sektora rządowego.

• Dochód = wydatki, czyli: C+S+T = C+I+G+X, • Stad równość źródeł i przedmiotów finansowania: S + X = I + (G-T)

– jest to tzw. podstawowa tożsamość makroekonomiczna;

Dariusz K. Rosati, 2010/2011 5

Zależność między popytem na towary, popytem na pieniądz, produkcją i stopą procentową

• Gdy stopa procentowa r rośnie, popyt na towary spada;• Gdy stopa procentowa r spada, popyt na towary rośnie;• Gdy stopa procentowa r rośnie, popyt na pieniądz spada;• Gdy stopa procentowa r spada, popyt na pieniądz rośnie;• Gdy produkcja Y rośnie, popyt na pieniądz rośnie;• Gdy produkcja Y spada, popyt na pieniądz spada;


Krzywa IS

a) Pokazuje wszystkie kombinacje r i Y, które zapewniają równowagę na rynku produktów, czyli spełniają warunek Y = D, (dla danych równań konsumpcji, inwestycji i eksportu netto (4), (5) i (6)).

b) Na podstawie (1) i (2) mamy warunek równowagi: IS

C + S + T = C + I + G + XS - X = I + (G-T), lubS = I + (G-T) + X, lubS = I Y

c) Nachylenie (znak, stopień)d) Przesunięcie krzywej: zmiana G,

popytu D lub cen P;


Krzywa IS

a) Pokazuje wszystkie kombinacje r i Y, które zapewniają równowagę na rynku produktów, czyli spełniają warunek Y = D, (dla danych równań konsumpcji, inwestycji i eksportu netto (4), (5) i (6)).

a+b+g 1-c(1-t)+m 1 r = -------- - --------------- Y + ------- G r

d+n d+n d+n

b) Na podstawie (1) i (2) mamy warunek równowagi: IS

C + S + T = C + I + G + XS - X = I + (G-T), lubS = I + (G-T) + X, lubS = I

Y8

Krzywa IS

r

c) Nachylenie = - D r/ D Y D r IS

- D Y

Y9Dariusz K. Rosati, 2010/2011

Krzywa IS

d) Przesunięcie krzywej: zmiana G, popytu D lub cen P; 1 ------------- D G1-c(1-t)+m r

I’S’

IS

Y

10

Krzywa LM

a) Wszystkie kombinacje r i Y, które zapewniają równowagę na rynku pieniądza przy danej podaży pieniądza M i przy danym poziomie cen P, czyli L = M.

rb) Nachylenie: znak i stopień;

LM

c) Równanie popytu na pieniądz: nominalny: L = (kY – h (r))P, realny: L/P = kY – h(r)

d) Przesunięcie krzywej: zmiana Y

podaży pieniądza lub zmiana cen;11Dariusz K. Rosati, 2010/2011

Krzywa LM

a) Wszystkie kombinacje r i Y, które zapewniają równowagę na rynku pieniądza przy danej podaży pieniądza M i przy danym poziomie cen P, czyli L = M.

k 1 M

r = --- Y - --- --- r h h P b) Nachylenie: znak i stopień; LM

c) Równanie popytu na pieniądz: nominalny: L = (kY – h (r))P, realny: L/P = kY – h(r)

d) Przesunięcie krzywej: zmiana Y

podaży pieniądza lub zmiana cen;12Dariusz K. Rosati, 2010/2011

Krzywa LM

k 1 M

r = --- Y - --- ---

h h P b) Nachylenie: znak i stopień;

r

d) Przesunięcie krzywej: zmiana LM

podaży pieniądza lub zmiana cen; L’M’Przesunięcie o (1/k) D M


Równowaga ogólna i obszary nierównowagi

• I i II – za dużo towarów,• III i IV – za mało towarów,• I i IV – za dużo pieniądza,• II i III – za mało pieniądza

r

IS LM

I

IV A II

III


Typy nierównowagi w modelu IS-LM

Obszar nierównowagi

Rynek produktów

Rynek pieniądza

Stan gospodarki

I Podaż > popyt Podaż > popyt Recesja, wzrost cen aktywów

II Podaż > popyt Podaż < popyt Recesja, spadek cen aktywów

III Podaż < popyt Podaż < popyt Inflacja, spadek cen aktywów

IV Podaż < popyt Podaż > popyt Inflacja, wzrost cen aktywów


Przywracanie równowagi przy cenach giętkich (flexible prices) i cenach sztywnych (sticky prices)

• Nierównowaga na rynku dóbr, czyli: popyt ≠ podaż;• Mechanizm przywracania równowagi zależy od mechanizmu zmian

cen: założenie klasyczne vs założenie keynesowskie;• Założenie klasyczne: „Ceny są giętkie”. Przy cenach giętkich

dostosowanie następuje poprzez zmiany cen (P), które powodują zmiany realnej ilości pieniądza (M) i natychmiastowe przesuwanie się krzywej LM;

• Założenie keynesowskie: „Ceny są sztywne”. Przy cenach sztywnych dostosowanie następuje poprzez stopniowe zmiany produkcji Y i powolne przesuwanie się krzywej IS;

• Przyczyny “lepkości” (stickiness) cen: a) koszt “menu”, b) stosunki z klientami, c) wiążące kontrakty (płacowe, cenowe)

• Pojęcie neutralności pieniądza: czy zmiany ilości pieniądza wpływają na zmiany poziomu produkcji (i zatrudnienia)?

• Odpowiedź: uznaje się, że w krótkim okresie zmiany ilości pieniądza mają wpływ na zmienne realne, a w długim okresie nie mają wpływu;


Polityka makroekonomiczna w modelu IS-LM

• Polityka fiskalna: przesuwanie krzywej IS poprzez zmiany G; efekt „wypierania” (crowding out);

• Polityka pieniężna: przesuwanie krzywej LM poprzez zmiany M;

• Definicja skuteczności polityki: zdolność do wywołania pożądanego wzrostu produkcji i zatrudnienia.


Kiedy polityka fiskalna jest skuteczna?

• Skuteczność polityki fiskalnej = zdolność do pobudzania produkcji i zatrudnienia przy pomocy wzrostu wydatków budżetowych;

• Skuteczność polityki fiskalnej zależy od skali wzrostu wydatków oraz od wpływu wzrostu wydatków na stopy % i wpływu stóp % na I i X;

• Polityka fiskalna (czyli wzrost wydatków) jest skuteczna, gdy:

– mnożnik wydatków jest duży (istnieją wolne moce produkcyjne);– wrażliwość popytu na pieniądz na wzrost stóp % jest duża

(wzrost L nie spowoduje dużego wzrostu stóp %);– wrażliwość I i X na dany wzrost stopy % jest mała;


Kiedy polityka pieniężna jest skuteczna?

• Skuteczność polityki pieniężnej = zdolność do pobudzania produkcji i zatrudnienia przy pomocy zwiększenia podaży pieniądza;

• Skuteczność polityki pieniężnej zależy od skali wzrostu podaży pieniądza, wpływu tego wzrostu na stopy % oraz wpływu stóp % na I i X;

• Polityka pieniężna (wzrost podaży pieniądza) jest skuteczna gdy:

– mnożnik wydatków jest duży (istnieją wolne moce produkcyjne);– popyt na pieniądz jest niewrażliwy na stopy % (wzrost M

powoduje znaczną obniżkę stóp %);– wrażliwość I i X na spadek stóp jest duża;


Skuteczność polityki fiskalnej: ilustracja graficzna

r r

Y Y

Wniosek: Polityka fiskalna tym skuteczniejsza, im bardziej stroma IS i im bardziej płaska LM


Skuteczność polityki pieniężnej: ilustracja graficzna

r r

Y Y

Wniosek: Polityka pieniężna tym skuteczniejsza, imbardziej stroma jest krzywa LM i im bardziej płaska jestkrzywa IS. 21Dariusz K. Rosati, 2010/2011

Uzupełnienie modelu IS-LM o rynek pracy i rynek walutowy: model Mundella-Fleminga

Równowaga rynku pracy: • funkcja zatrudnienia E = f(W) • funkcja produkcji Y = k(E)• Y = Y(F) (przy danych płacach realnych)gdzie W – płace, E – zatrudnienie, F – pełne zatrudnienie;

Równowaga rynku pieniądza zagranicznego (równowaga bilansu płatniczego - model Mundella-Fleminga):

• Funkcja FB = EX – IM(Y) + B(r)• (δFB/FB)/(δr/r) = γ (elastyczność przepływów

kapitałowych względem stopy %)gdzie EX – eksport, IM – import, B – bilans obrotów

kapitałowych;


Model Mundella-Fleminga: ilustracja graficzna

r r γ=0 Y(F)

0<γ<∞ FB

LM

γ=∞ A

IS

Y Y

Krzywa FB dla różnych wartościelastyczności kapitału Równowaga ogólna23Dariusz K. Rosati, 2010/2011

Polityka gospodarcza

Documents

Transcript of Polityka gospodarcza