Polityka wsparcia – kierunki zmian legislacyjnych

Rafał BakalarczykInstytut Polityki Społecznej, Uniwersytet Warszawski

Warszawa, 02.04.2014Patronat honorowy

Świadczenie pielęgnacyjne – dotychczasowy kierunek zmian Dotychczasowa ewolucja świadczenia

początkowo dla rodziców dzieci z niepełnosprawnościami, spełniających kryterium dochodowe,

rozszerzenie uprawnionych o opiekunów osób dorosłych,

drugie rozszerzenie uprawnionych za sprawą zniesienia kryterium dochodowego,

gwałtowny wzrost liczby wypłacanych świadczeń.

Stan obecny

Podział: opiekunowie osób, których niepełnosprawność powstała w okresie

dzieciństwa zachowują prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, opiekunowie osób, których niepełnosprawność powstała w późniejszej fazie

życia mogą starać się o specjalny zasiłek opiekuńczy, obwarowany szeregiem kryteriów.

Zmiana zakresu podmiotowego uprawnionych do świadczenia w wysokości świadczenia pielęgnacyjnego : początkowo 420 złotych – obecnie 620 złotych + rządowy program ( 200 złotych).

Bez zmian pozostaje świadczenie dla podopiecznego - 153 złotych.

Projekt ustawy o zmianie ustawyo świadczeniach rodzinnych z 31 października 2013 roku  

Najważniejsze postanowienia:  ujednolicenie zasad dla wszystkich opiekunów bez względu na wiek

powstania niepełnosprawności podopiecznego, zróżnicowanie wysokości świadczeń według 5-stopniowej skali, która

miałaby wyznaczać poziom potrzeb opiekuńczych osoby niesamodzielnej,

dochodzenie do wysokości płacy minimalnej (dla opiekunów o najwyższym stopniu niesamodzielności) do 2017 roku, zaś dla opiekunów osób z najniższym stopniem niepełnosprawności – 620 złotych.

Projekt ustawy z 31 października 2013 roku – wybrane zastrzeżenia i obawy rodzin osób niepełnosprawnych Uznanie, że świadczenie dla opiekuna nie powinno być skalowane,

gdyż rezygnacja z pracy lub jej niepodejmowanie nie jest stopniowalne, a zero-jedynkowe w kontekście nabywania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego.

Niepewność wobec skali i możliwości sprawiedliwego określenia potrzeb opiekuńczych.

Niska wysokość świadczeń dla opiekunów osób o najniższym stopniu niesamodzielności.

Brak możliwości podniesienia dochodu w gospodarstwie domowym w związku z brakiem możliwości łączenia pobierania świadczenia z wszelką aktywnością zawodową.

Obietnice złożone przez Premiera RP protestującym rodzicom dzieciz niepełnosprawnościami

Dojście do płacy minimalnej dla wszystkich obecnie otrzymujących świadczenie pielęgnacyjne, a więc i opiekunów osób, których niepełnosprawność powstała w okresie dzieciństwa.

Przyspieszenie tempa dochodzenia do płacy minimalnej.

Projekt nie przewiduje skali ani ujednolicenia zasad nabywania uprawnień dla opiekunów osób niesamodzielnych bez względu na wiek, w którym powstała niepełnosprawność podopiecznego.

Dylematy i pułapki towarzyszące podnoszeniu świadczeń Ryzyko przekraczania progów dochodowych Ryzyko konserwowania intensywnej opieki domowej Opiekunowie dzieci z niepełnosprawnościami/ opiekunowie osób

niesamodzielnych Świadczenie dla podopiecznego czy dla opiekuna? Zwiększenie świadczeń – dla podopiecznego czy opiekuna?

Uzawodowienie – jedyna możliwość czy jedna z opcji? Pełne uzawodowienie opieki nie musi być jedyna alternatywą dla

rodzin,w których pojawia się konieczność długoterminowej opieki ze względu na niezdolność do samodzielnej egzystencji jednego z członków gospodarstwa domowego.

Możliwe i w opinii autora pożądane jest tworzenie systemu, w którym konieczność rezygnacji z pracy i intensywnego oddania się opiece byłoby ograniczone do poszczególnych przypadków, ale dla wielu rodzin obecność dziecka/podopiecznego z niepełnosprawnością nie oznaczałaby konieczności wycofania się opiekuna z innych pełnionych ról społecznych, w tym zawodowej.

Jednocześnie względem pracujących i nie w pełni uzawodowionych opiekunów również należy rozważyć wsparcie pieniężne.

Alternatywny scenariusz zmian względem obecnie procedowanych Uzawodowienie dla części opiekunów, którzy oddają się intensywnej

opiecei nie są w stanie łączyć jej z pracą.

Dla pozostałych stworzenie świadczenia godziwego, ale w mniejszej wysokości, którego pobieranie nie kolidowałoby z możliwością wykonywania pracy przynajmniej w pewnym wymiarze i/lub do określonej wysokości.

Wzmocnienie systemu wsparcia zewnętrznego i regulacji w polityce rynku pracy, pozwalających na faktyczne godzenie pracy z opieką, a nie tylko formalną możliwość.

Zwiększanie wsparcia pieniężnego dla podopiecznego, z możliwością jego różnicowania względem odpowiednio wyskalowanego zakresu potrzeb opiekuńczych.

Dziękuję za uwagę

Rafał Bakalarczyk