Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o...
Transcript of Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o...
INFORMACJA
Podlaskiego Wojewódzkiego
Inspektora Ochrony Środowiska
o stanie środowiska na terenie
powiatu monieckiego
WIOŚ BIAŁYSTOK, grudzień 2018
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku
15-264 Białystok, ul. Ciołkowskiego 2/3 tel. 85 742-53-78 fax 85 742-21-04
e-mail: [email protected]
spis treści
2
WSTĘP ............................................................................................................................................................. 3
PODSTAWOWE INFORMACJE O POWIECIE ........................................................................................................ 3
DZIAŁALNOŚĆ INSPEKCYJNO–KONTROLNA I BADAWCZA .................................................................................. 4
POWIETRZE ..................................................................................................................................................... 5
Presje – Emisja zanieczyszczeń do powietrza ..................................................................................................... 5
STAN – OCENA JAKOŚCI POWIETRZA ........................................................................................................ 6
PRZECIWDZIAŁANIA – DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA ................................................................................ 6
STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH ................................................................................................ 7
Presje – źródła zanieczyszczeń wód ................................................................................................................... 7
STAN – OCENA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH ........................................................................... 8
Przeciwdziałania – działalność kontrolna ......................................................................................................... 11
WODY PODZIEMNE ....................................................................................................................................... 12
STAN - OCENA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH ....................................................................................... 13
GOSPODARKA ODPADAMI ............................................................................................................................ 14
Presje ................................................................................................................................................................ 14
PRZECIWDZIAŁANIA – KONTROLE SKŁADOWISK I ZAKŁADÓW PRZEMYSŁOWYCH ....................... 18
HAŁAS KOMUNIKACYJNY I PRZEMYSŁOWY ................................................................................................... 20
Presje – Źródła hałasu ...................................................................................................................................... 20
STAN – POMIARY HAŁASU ......................................................................................................................... 21
PRZECIWDZIAŁANIA ..................................................................................................................................... 21
PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE ....................................................................................... 23
PRESJE – ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO ................................................. 23
STAN – POMIARY MONITORINGOWE ...................................................................................................... 24
OCHRONA ŚRODOWISKA PRZED AWARIAMI................................................................................................. 25
NIEBEZPIECZNE SUBSTANCJE CHEMICZNE W ZAKŁADACH PRZEMYSŁOWYCH .............................. 25
TRANSPORT ................................................................................................................................................... 26
ZDARZENIA AWARYJNE ............................................................................................................................... 26
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
3
WSTĘP
PODSTAWOWE INFORMACJE O POWIECIE
Położenie
Powiat moniecki leży w centralnej części województwa
podlaskiego, wśród bardzo cennych pod względem
przyrodniczym obszarów. Powierzchnia powiatu wynosi
138,2 km², co stanowi 6,8% powierzchni województwa.
Od zachodu znaczną cześć powiatu obejmuje Biebrzański
Park Narodowy, część wschodnia wchodzi w skład Parku
Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej, krańce południowe
stanowią natomiast fragment Obszaru Chronionego
Krajobrazu „Dolina Narwi” i stykają się z otuliną
Narwiańskiego Parku Narodowego. Obiekty o szczególnym
znaczeniu przyrodniczym zajmują ponad 32,1% ogólnej
powierzchni.
Struktura administracyjna i ludność
W skład powiatu wchodzi 7 gmin: miejsko-wiejskie (Goniądz, Knyszyn, Mońki) i wiejskie (Jasionówka, Jaświły,
Krypno, Trzcianne). Powiat zamieszkuje 41 254 osób (3,5 % ludności województwa). Gęstość zaludnienia
wynosi 30 os./km2.
Gospodarka
Obszar powiatu jest typowo rolniczy. Około 60% powierzchni stanowią użytki rolne. Blisko 21% pokrywają lasy.
Rozwojowi rolnictwa sprzyja nieznacznie zanieczyszczone środowisko i warunki glebowe. Działalność rolnicza
ukierunkowana jest na uprawę zbóż i ziemniaków oraz hodowlę drobiu i bydła mlecznego.
Na terenie powiatu zarejestrowanych było 2 392 podmiotów gospodarczych w tym 128 z publicznego sektora
własności i 2 246 z sektora prywatnego. Największe zakłady należą do branży przetwórstwa rolno-
spożywczego.
Walory przyrodnicze
Szczególnie cenne obszary są objęte siecią Natura 2000, za które uznaje się tereny najważniejsze dla
zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich gatunków roślin, zwierząt czy charakterystycznych siedlisk
przyrodniczych, mających znaczenie dla ochrony wartości przyrodniczych Europy. Podstawą utworzenia sieci są
2 dyrektywy unijne tzw. „Dyrektywa Ptasia” i „Dyrektywa Siedliskowa. Na terenie powiatu obszary chronione
zajmują 32,1% powierzchni. Są to:
Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO): Ostoja Biebrzańska (149929 ha), Puszcza Knyszyńska (136145 ha), Bagienna Dolina Narwi (23471 ha);
Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SOO) to: Dolina Biebrzy (121 003 ha), Narwiańskie Bagna (6823 ha), Ostoja Knyszyńska (136084 ha).
Na terenie powiatu znajdują się:
Biebrzański Park Narodowy - jedyny w tej części kontynentu naturalny obszar bagienny, z unikalną, charakterystyczną dla tego typu terenów florą i fauną. Największy w Polsce park narodowy leży w dorzeczu Biebrzy, drugim pod względem wielkości po Bugu dopływu Narwi. Obszar ma rekomendacje do uznania go za obiekt Światowego Dziedzictwa Ludzkości wydany przez Komisję Parków Narodowych i Obszarów Chronionych IUCON.
Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej - wielki kompleks leśny, stanowiący pozostałość rozległych puszcz oddzielających niegdyś Koronę Polską od Wielkiego Księstwa Litewskiego. Posiada wiele gatunków borealnych. Na uwagę zasługuje „Wielki Las” - rezerwat przyrody utworzony w roku 1990 w celu
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
4
zachowania fragmentów Puszczy Knyszyńskiej charakteryzującej się dużym stopniem naturalności z roślinnością o charakterze borowym.
DZIAŁALNOŚĆ INSPEKCYJNO–KONTROLNA I BADAWCZA
Prawne podstawy funkcjonowania Inspekcji Ochrony Środowiska określono w ustawie z dnia 20 lipca 1991 r.,
która nałożyła na nią obowiązek:
kontrolowania przestrzegania przepisów prawa o ochronie środowiska przez podmioty gospodarcze,
prowadzenia badania stanu środowiska,
informowania społeczeństwa o wynikach tych badań.
Szczegółowe cele działalności inspekcyjno–kontrolnej WIOŚ są corocznie ustalane w planach pracy,
tworzonych na podstawie wytycznych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, analizy wyników
dotychczasowej działalności, propozycji przekazanych przez Marszałka, Wojewodę oraz przez organy
samorządowe.
ZAKRES DZIAŁALNOŚCI INSPEKCYJNO-KONTROLNEJ
Podstawowym celem kontroli jest wymuszenie na kontrolowanym podjęcie działań, które w konsekwencji
spowodują zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko. Inspekcja Ochrony Środowiska zgodnie
z kompetencjami może zastosować następujące środki dyscyplinujące:
wydanie zarządzeń pokontrolnych,
wydanie decyzji z wyznaczeniem terminu usunięcia zaniedbań, a w przypadku stwierdzenia zagrożenia
życia lub zdrowia czy znacznych szkód w środowisku, w porozumieniu z Wojewodą, decyzji wstrzymującej
działalność,
wymierzenie kary pieniężnej za naruszanie warunków korzystania ze środowiska,
skierowanie wystąpienia do innych organów administracji państwowej, rządowej i samorządu
terytorialnego z wnioskiem o podjęcie działań zgodnie z ich właściwościami,
nałożenie kary grzywny w postaci mandatu karnego,
skierowanie wniosku do organów ścigania.
W tym miejscu należy zwrócić uwagę na duże możliwości prawne działań własnych samorządów, zbieżnych
z kompetencjami lub celami działań przypisanymi Inspekcji Ochrony Środowiska, które pozwalają
przeciwdziałać negatywnemu oddziaływaniu na środowisko, a także minimalizować problemy środowiskowe.
Od stycznia 2018 roku na terenie powiatu przeprowadzono łącznie 24 kontrole w najbardziej uciążliwych
podmiotach i obiektach. W przypadkach stwierdzanych przekroczeń, wymierzono kary pieniężne za naruszenie
warunków korzystania ze środowiska.
MONITORING ŚRODOWISKA
W ramach działalności badawczej, główny zakres prac Inspekcji Ochrony Środowiska prowadzony jest
w oparciu o Program Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ), którego koordynatorem jest Główny
Inspektorat Ochrony Środowiska. System PMŚ składa się z 3 głównych bloków - zagadnień: jakość środowiska,
emisja oraz oceny i prognozy.
Zadania PMŚ realizowane są przez różnorodne instytucje w kraju, a w znacznym zakresie przez Wojewódzkie
Inspektoraty Ochrony Środowiska. Dane uzyskiwane w Programie PMŚ tworzą wojewódzką bazę informacji
o stanie środowiska.
Program badawczy realizowany przez WIOŚ obejmuje następujące komponenty środowiska:
monitoring powierza atmosferycznego,
monitoring wód powierzchniowych płynących i stojących,
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
5
monitoring hałasu,
monitoring pól elektromagnetycznych.
W każdym podsystemie badawczym, na potrzeby wykonywanych ocen, wyszczególnia się 3 elementy: presje,
stan i przeciwdziałanie. Aktualne wyniki kontroli i badań stanu środowiska przedstawiono poniżej.
POWIETRZE
PRESJE – EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA
Substancjami zanieczyszczającymi, mającymi największy udział w emisji zanieczyszczeń, pochodzącymi głównie
z procesów spalania energetycznego są: tlenki azotu (NO-NO2), dwutlenek siarki (SO2), tlenek węgla (CO) i pyły.
Od środków transportu największy udział w emisji zanieczyszczeń mają: tlenek węgla (CO), tlenki azotu (NO-
NO2) i benzen (C6H6).
Głównymi źródłami zanieczyszczeń
atmosfery na terenie powiatu są
rozproszone źródła emisji z sektora
komunalno – bytowego, a także
zanieczyszczenia komunikacyjne
związane z ruchem pojazdów, głównie
na trasie samochodowej Białystok –
Mońki – Grajewo (DK65).
Według danych Głównego Urzędu
Statystycznego w 2017 r. emisja
zanieczyszczeń pyłowych ogółem z
terenu powiatu monieckiego wyniosła
9 ton (spadek emisji zanieczyszczeń o
ok 40 % w porównaniu z rokiem
ubiegłym).
Emisja zanieczyszczeń gazowych
ogółem w 2017 r. wynosiła 30 175 ton
(wzrost o ok 3 % w porównaniu z
rokiem ubiegłym). W ostatnim roku zanotowano wzrost emisji, a na przestrzeni ostatnich kilku lat utrzymuje
się trend rosnący.
Wielkości emisji podstawowych zanieczyszczeń z powiatu na tle województwa przedstawiono w tabeli.
EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA Z ZAKŁADÓW SZCZEGÓLNIE UCIĄŻLIWYCH
J. m.
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Emisja zanieczyszczeń pyłowych
woj. podlaskie ogółem
t/r 1 324 1 146 1 096 977 919 874 934 921 815 701
Powiat moniecki ogółem
t/r 42 40 18 15 20 19 19 16 15 9
ze spalania paliw t/r 41 39 17 15 19 18 18 15 14 8
Emisja zanieczyszczeń gazowych
woj. podlaskie ogółem
t/r 1 602 796 1 597 587 1 616 560 1 646 078 1 480 002 1 974 984 2 014 565 1 978 194 2 208 086 2 065 193
Powiat moniecki ogółem
t/r 26 858 28 647 25 564 20 295 25 590 23 313 27 767 27 044 29 290 30 175
ogółem (bez dwutlenku węgla)
t/r 206 211 101 100 177 130 139 209 277 285
dwutlenek siarki t/r 69 71 20 22 47 36 36 32 33 41
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
6
tlenki azotu t/r 48 47 27 22 34 32 32 24 23 29
tlenek węgla t/r 89 93 54 56 96 62 71 153 221 215
dwutlenek węgla t/r 26 858 28 436 25 463 20 195 25413 23183 27 628 26 835 29 013 29 890
Zanieczyszczenia zatrzymane lub zneutralizowane w urządzeniach do redukcji
woj. podlaskie ogółem
t/r 83 472 68 884 86 589 98 981 84 857 85 518 84 926 88 011 88 588 80 940
Powiat moniecki pyłowe
t/r 225 224 78 60 94 96 96 63 71 84
dane: GUS (na dzień 11.09.2018 )
STAN – OCENA JAKOŚCI POWIETRZA
Ocena stopnia zanieczyszczenia powietrza na terenie woj. podlaskiego dokonywana jest w oparciu o pomiary
kontrolne głównych zanieczyszczeń bezpośrednio emitowanych do atmosfery (emisja) oraz badania
monitoringowe substancji powstających w atmosferze (imisja).
Na terenie „Strefy Podlaskiej”, która obejmuje wszystkie, za wyjątkiem Aglomeracji Białostockiej, powiaty
województwa podlaskiego, wykonywana corocznie (zgodnie art. 89 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska)
„Ocena poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref województwa podlaskiego” wykazała za rok 2017
przekroczenia normy pyłu PM2,5 dla kryterium oceny - ochrona zdrowia.
Do oceny jakości powietrza na terenie całego województwa służą również pomiary na potrzeby oceny
narażenia ekosystemów (kryterium oceny - ochrona roślin). Badania prowadzone są na stacji tła wiejskiego w
m. Borsukowizna (gm. Krynki) gdzie wykonuje się automatyczne pomiary dwutlenku siarki, tlenków azotu oraz
ozonu. W ocenie za 2017 r. stwierdzono niedotrzymanie celu długoterminowego ozonu.
PRZECIWDZIAŁANIA – DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA
Na terenie powiatu największymi źródłami zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego są ciepłownie miejskie
i osiedlowe oraz zakłady przemysłowe zlokalizowane w Mońkach. Wyniki ostatnich kontroli opisano poniżej:
Moniecka Spółdzielnia Mleczarska (kontrola: lipiec – sierpień 2017 r.) Źródłem emisji zanieczyszczeń jest kotłownia zakładowa wyposażona w trzy kotły o łącznej moc nominalnej 11,2 MW. Zakład posiada pozwolenie zintegrowane na eksploatację instalacji - przetwórstwa mleka i produkcji wyrobów mleczarskich. Wywiązuje się z obowiązku prowadzenia, dwukrotnie w ciągu roku, pomiarów stężeń substancji zanieczyszczających w gazach odlotowych z eksploatowanych kotłów. Badania wykonane w dniach: 07.06.2016 r., 20.12.2016 r., 23.05.2017 r., wykazały przekroczenia wartości dopuszczalnych emisji pyłu. Przeprowadzone w trakcie kontroli pomiary emisji nie wykazały przekroczeń wartości dopuszczalnych określonych w pozwoleniu zintegrowanym. W efekcie kontroli, ze względu na przekroczenia poprzednich pomiarach wydano decyzję o karze.
Pozostałe skontrolowane zakłady, w których nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie emisji zanieczyszczeń to: Ferma Drobiu w m. Kołodzież (kontrola: czerwiec – lipiec 2017 r.), AGROHURT Sp. z o.o. w Mońkach (kontrola: lipiec – sierpień 2017 r.), Piaskowanie M. Waszkiewicz (kontrola: sierpień – wrzesień 2017 r.), Meble Płachciński w Knyszynie (kontrola styczeń 2018r.), Ferma Drobiu w m. Świerzbienie (kontrola luty-marzec 2018 r.), Ferma Drobiu Wiesław Żmiejko w m. Ruda (Krypno) (kontrola marzec-kwiecień 2018 r.), Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Mońkach (kontrola lipiec 2018 r.), Ferma Drobiu w m. Wojszki (kontrola listopad 2018 r.).
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
7
STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH
PRESJE – ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ WÓD
Wielkość presji na wody prezentuje stopień wyposażenia w infrastrukturę wodno-ściekową.
Długość czynnej sieci wodociągowej w 2017 roku w powiecie monieckim wynosiła 734,6 km. W 2017 roku
80,7 % ludności powiatu korzystało z sieci wodociągowej, najwięcej w gminie Knyszyn – 91,5%, najmniej
w gminie Trzcianne – 68,2%.
Korzystający z sieci wodociągowej w % ogółu ludności
Jednostka terytorialna 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Powiat moniecki 78,3 78,4 78,6 79,2 79,1 79,3 80,4 80,6 80,8 80,7
Mońki 82,5 82,6 82,7 82,9 83,0 83,2 83,7 83,9 84,1 83,9
Goniądz 72,0 72,1 72,2 72,2 72,9 73,5 74,7 75,3 75,4 75,6
Jasionówka 68,4 68,5 68,9 71,8 69,5 69,6 70,9 71,0 71,1 71,2
Jaświły 74,9 75,0 75,4 78,4 77,1 77,1 77,9 78,0 78,1 78,2
Knyszyn 86,1 86,3 86,4 86,5 86,6 86,7 91,2 91,3 91,6 91,5
Krypno 84,5 84,9 85,0 85,2 85,4 85,6 85,9 86,1 86,2 85,7
Trzcianne 67,5 67,6 67,7 67,8 67,9 68,2 68,2 68,2 68,2 68,2
Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w 2017 roku wynosiła 185,7km. Korzystało z niej 45,2% ludności powiatu,
najwięcej w gminie Knyszyn – 61,9%, natomiast najmniej w gminie Jasionówka – 21,7%.
Korzystający z sieci kanalizacyjnej w % ogółu ludności
Jednostka terytorialna 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Powiat moniecki 38,0 38,8 39,7 42,0 42,7 43,2 45,6 45,3 45,4 45,2
Mońki 60,6 60,6 60,7 61,0 61,1 61,3 61,1 61,1 61,1 60,6
Goniądz 20,7 20,9 22,9 25,8 26,8 27,1 27,9 27,7 27,6 28,0
Jasionówka 15,1 15,1 15,8 20,9 21,4 21,6 21,7 21,7 21,7 21,7
Jaświły 20,3 20,3 21,1 26,8 29,6 29,8 30,0 30,0 30,1 30,1
Knyszyn 46,0 46,2 46,4 46,7 47,0 47,4 61,5 61,7 62,0 61,9
Krypno 32,9 33,6 34,5 37,1 37,8 40,3 47,0 47,6 47,9 48,3
Trzcianne 12,7 18,7 21,0 27,2 27,2 27,3 27,6 23,5 23,6 23,6
W 2017 roku na obszarze powiatu funkcjonowało 11 oczyszczalni ścieków. Dwie oczyszczalnie komunalne
i jedna przemysłowa były wyposażone w system podwyższonego usuwania biogenów.
Komunalne i przemysłowe oczyszczalnie ścieków - ogółem ilość obiektów
Jednostka terytorialna 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Powiat moniecki 10 10 10 10 10 12 12 11 11 11
Mońki 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Goniądz 2 2 2 2 2 3 3 2 2 2
Jasionówka 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
Jaświły 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Knyszyn 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
Krypno 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2
Trzcianne 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
W 2017 roku 47,1% mieszkańców powiatu korzystało z oczyszczalni ścieków.
Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w % ogólnej liczby ludności
Jednostka terytorialna 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Powiat moniecki 40,72 41,90 42,2 43,2 44,5 45,6 46,2 46,5 47,1 47,2
Ogólna liczba mieszkańców obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków - dane GUS
Jednostka terytorialna 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Powiat moniecki 17334 17687 17735 18460 18877 19206 19326 19322 19441 19343
Mońki 8000 8000 8000 8304 8400 8450 8492 8537 8 577 8 642
Goniądz 1924 1924 1910 1922 2100 2088 2069 2045 2032 2031
Jasionówka 473 473 473 473 530 550 550 550 550 550
Jaświły 1066 1066 1066 1126 1148 1188 1188 1188 1 188 1 188
Knyszyn 3058 2980 2990 2995 2995 3020 3035 3060 3 084 3 060
Krypno 1920 1971 2023 2140 2183 2389 2451 2401 2 469 2 324
Trzcianne 893 1273 1273 1500 1521 1521 1541 1541 1 541 1 548
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
8
STAN – OCENA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH
Podstawą programu badań monitoringowych wód powierzchniowych płynących, zrealizowanych przez
Inspektorat w latach 2016-2017 był Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2016-2020,
opracowany przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska i zatwierdzony przez Ministra Środowiska oraz
opracowany na tej podstawie przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku i
zatwierdzony przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska „Program monitoringu środowiska
województwa podlaskiego w latach 2016-2020”. Rok 2016 rozpoczął kolejny cykl badań monitoringowych wód
powierzchniowych. Poprzedni cykl obejmował lata 2010-2015. Do roku 2016 do czasu zbadania rzek w nowym
cyklu pomiarowym, obowiązywała ocena z poprzedniego programu badawczego, było to zgodne z zasadą
dziedziczenia oceny. Od roku 2017 za obowiązującą ocenę stanu wód uznaje się wyłącznie ocenę
przeprowadzoną na podstawie tegorocznych wyników badań. Program monitoringu wód w 2017 roku
zrealizowano zgodnie z warunkami Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 19 lipca 2016 r. w sprawie form
i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U. 2016 poz.
1178). Podstawą ocen jakości wód było Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie
sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla
substancji priorytetowych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1187). Punkty monitoringowe ustanawiane są na odcinkach
reprezentatywnych jednostek, wyznaczonych przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, zwanych Jednolitymi
Częściami Wód Powierzchniowych (JCWP), najczęściej na zamknięciach zlewni. Monitoring JCWP prowadzi się
w sposób umożliwiający ocenę ich stanu oraz ilościowe ujęcie czasowej i przestrzennej zmienności elementów
jakości i parametrów wskaźnikowych dla elementów biologicznych, hydromorfologicznych, fizykochemicznych i
chemicznych.
KLASYFIKACJE WÓD
Zakres, częstotliwość i sposób prowadzenia badań monitoringowych wód powierzchniowych oraz sposób oceny wód zależy od sposobu ich użytkowania i charakterystyki zagrożenia. Ocen jakości wód dokonuje się w tzw. Jednolitej Części Wód Powierzchniowych1. Rodzaje sporządzanych ocen to:
• Ocena stanu wód. Stan wód jest definiowany jako dobry lub zły. Aby stan wód uznano za dobry musi być spełniony warunek, iż oceniony stan ekologiczny (lub potencjał ekologiczny w przypadku wód sztucznych
lub silnie zmienionych2) jest dobry lub powyżej dobrego oraz stan chemiczny wód oceniono jako dobry.
- Stan ekologiczny określa się w ciekach naturalnych, jeziorach lub innych zbiornikach naturalnych, wodach przejściowych oraz przybrzeżnych. Ocena dokonywana jest na podstawie wyników klasyfikacji
elementów fizykochemicznych, biologicznych i hydromorfologicznych. Stan ekologiczny jest
definiowany jako: bardzo bobry, dobry, umiarkowany, słaby i zły.
- Potencjał ekologiczny określa się dla wód sztucznych lub silnie zmienionych. Ocena dokonywana jest na podstawie wyników klasyfikacji zbadanych elementów biologicznych, fizykochemicznych i hydromorfologicznych. Potencjał ekologiczny jest definiowany jako: maksymalny, dobry, umiarkowany, słaby, zły.
- Stan chemiczny wód klasyfikuje się na podstawie chemicznych wskaźników jakości wód. Stan chemiczny jest definiowany jako dobry oraz poniżej dobrego.
OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ RZEK
Badania jakości wód w systemie Państwowego Monitoringu Środowiska są realizowane w 6-cio letnich cyklach
pomiarowych. Aktualnie realizowany jest program badań w latach 2016-2021, w ramach opracowanego
1Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) - oznacza oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych, taki jak: jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny, sztuczny zbiornik wodny, struga, strumień, potok, rzeka, kanał, lub ich części, morskie wody wewnętrzne, wody przejściowe lub przybrzeżne. 2wody te zostały tak przekształcone przez człowieka, że niemożliwe jest przywrócenie im stanu naturalnego.
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
9
Programu Państwowego Monitoringu Środowiska województwa podlaskiego na lata 2016-2020. Punkty
monitoringowe ustanawiane są na odcinkach reprezentatywnych dla Jednolitych Części Wód
Powierzchniowych (JCWP), wyznaczonych przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. Monitoring JCWP
prowadzi się w sposób umożliwiający ocenę ich stanu oraz ilościowe ujęcie czasowej i przestrzennej
zmienności elementów jakości i parametrów wskaźnikowych dla elementów biologicznych,
hydromorfologicznych, fizykochemicznych i chemicznych.
W 2017 roku na terenie powiatu monieckiego w ramach programu monitoringu wód płynących prowadzono
badania w wybranych JCWP następujących rzek: Narwi, Nereśli, Ełku, Czarnej Strugi, Kanału Łęg, Biebły
i Dopływu z Długołęki. Wyniki klasyfikacji i oceny stanu wód przedstawia tabela poniżej.
Ocena JCWP płynących badanych w 2017 roku
Lp. Nazwa ocenianej JCWP Kod JCWP STAN / POTENCJAŁ
EKOLOGICZNY STAN
CHEMICZNY STAN wód
1 Narew od Lizy do Biebrzy PLRW20002426199 UMIARKOWANY PONIŻEJ
DOBREGO ZŁY
2 Nereśl od źródeł do Rumejki PLRW200017261889 - PONIŻEJ
DOBREGO ZŁY
3 Ełk od wypływu z jeziora Ełckiego do ujścia PLRW2000192628999 UMIARKOWANY PONIŻEJ
DOBREGO ZŁY
4 Czarna Struga PLRW20001726276 UMIARKOWANY - ZŁY
5 Kanał Łęg PLRW2000026289969 DOBRY PONIŻEJ
DOBREGO ZŁY
6 Biebła PLRW200017262469 UMIARKOWANY PONIŻEJ
DOBREGO ZŁY
7 Dopływ z Długołęki PLRW200017261892 UMIARKOWANY PONIŻEJ
DOBREGO ZŁY
Poniżej omówiono szczegółowo klasyfikację jakości wód w poszczególnych jednolitych częściach wód (JCWP) na terenie powiatu.
NAREW jest prawostronnym dopływem Wisły I rzędu o powierzchni zlewni 75175,2 km2. Długość całkowita
rzeki wynosi 484 km, w tym długość odcinka płynącego na terenie Polski 455 km. Rzeka bierze początek na terenie Białorusi w bagnach wschodniego skraju Puszczy Białowieskiej. Zlewnię górnej Narwi stanowią tereny stosunkowo słabo uprzemysłowione o charakterze typowo rolniczym oraz duże obszary leśne. Przy granicy białoruskiej zlokalizowano zbiornik zaporowy Siemianówka, pełniący obecnie funkcje rekreacyjne.
Ocena JCWP Narew od Lizy do Biebrzy (kod: PLRW20002426199),
Ocena stanu ekologicznego - wody zakwalifikowano do III klasy – stan umiarkowany. O klasyfikacji zadecydowały wskaźniki biologiczne: makrobezkręgowce bentosowe (indeks MMI) oraz ponadnormatywne stężenia wskażników fizykochemicznych.
Ocena stanu chemicznego - wskazała stan poniżej dobrego ze względu na ponadnormatywne stężenia substancji z grupy 4.1. tj. substancji priorytetowych.
Stan wód ze względu na uzyskaną klasyfikację stanu ekologicznego i stanu chemicznego określono jako zły.
NEREŚL jest prawobrzeżnym dopływem Narwi, o całkowitej długości 40,4km i powierzchni zlewni 291 km
2.
Zlewnia rzeki jest typowo rolniczą: 60% stanowią grunty orne i 22% pastwiska. Zalesienie sięga 10%, a powierzchnia zurbanizowana – 10%. Nereśl przepływa przez jezioro Zygmunta Augusta. Poniżej jeziora do rzeki uchodzi dopływ Tyrgonka będący odbiornikiem ścieków z Moniek.
Ocena JCWP Nereśl od źródeł do Rumejki (kod: PLRW200017261889),
Ocena potencjału ekologicznego – w 2017 roku nie planowano badań elementów biologicznych będących podstawą wykonania oceny stanu ekologicznego oraz wskaźników fizykochemicznych z grupy 3.5. Badano wybrane wskaźniki z grupy 3.6. tj. specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne. Na podstawie uzyskanych wyników nie stwierdzono przekroczeń wartości granicznych określonych w rozporządzeniu klasyfikacyjnym.
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
10
Ocena stanu chemicznego - wskazała stan poniżej dobrego ze względu na ponadnormatywne stężenia substancji z grupy 4.1. tj. substancji priorytetowych.
Stan wód -ze względu nauzyskaną klasyfikację stanu ekologicznego i stanu chemicznego określono jako zły.
EŁK jest prawobrzeżnym dopływem Biebrzy o długości 113,6 km i powierzchni zlewni 1524,5 km2. Swój
początek bierze w okolicach miasta Gołdap, a uchodzi do Biebrzy w okolicach miejscowości Osowiec. Do głównych lewobrzeżnych dopływów Ełku należą: Mazurka, Połomska Młynówka, Karmelówka, Kanał Kuwasy, a prawobrzeżnych: Gawlik, Różanica i Binduga. W strukturze użytkowania zlewni największy udział mają lasy oraz grunty orne.
Ocena JCWP Ełk od wypływu z jeziora Ełckiego do ujścia (kod: PLRW2000192628999),
Ocena stanu ekologicznego – wody zakwalifikowano do III klasy – stan umiarkowany. O klasyfikacji zadecydowały wskaźniki biologiczne - makrofity oraz ponadnormatywne stężenia wskażników fizykochemicznych.
Ocena stanu chemicznego - wskazała stan poniżej dobrego ze względu na ponadnormatywne wartości substancji z grupy 4.1. tj. substancji priorytetowych.
Stan wód- będący wypadkową stanu ekologicznego i stanu chemicznego oceniono jako zły.
CZARNA STRUGA jest lewobrzeżnym dopływem Biebrzy, której zlewnia jest położona na terenach Biebrzańskiego Parku Narodowego. Rzeka jest odbiornikiem ścieków z m. Goniądz.
Ocena JCWP Czarna Struga (kod: PLRW20001726276),
Ocena stanu ekologicznego – wody zakwalifikowano do III klasy – stan umiarkowany. O klasyfikacji zadecydował wskaźnik biologiczny: ichtiofauna.
Ocena stanu chemicznego - BRAK OCENY - ze względu na brak punktowych źródeł zrzutu substancji priorytetowych, szkodliwych dla środowiska wodnego, nie prowadzono badań wskaźników służących do oceny stanu chemicznego.
Stan wód - oceniono jako zły.
Kanał Łęg jest prawobrzeżnym dopływem rzeki Ełk o długości 11,3 km, położonym w zlewni rzeki Biebrzy.
Ocena JCWP Kanał Łęg (kod: PLRW2000026289969),
Ocena potencjału ekologicznego – wody zakwalifikowano do II klasy – potencjał dobry.
Ocena stanu chemicznego - wskazała stan poniżej dobrego ze względu na ponadnormatywne stężenia
substancji z grupy 4.1. tj. substancji priorytetowych.
Stan wód - będący wypadkową stanu ekologicznego i stanu chemicznego oceniono jako zły.
BIEBŁA jest lewobrzeżnym dopływem Biebrzy o długości 16,00 km i powierzchni zlewni 36,57 km2, której
zlewnia jest położona na terenach Biebrzańskiego Parku Narodowego.
Ocena JCWP Biebła (kod: PLRW200017262469),
Ocena stanu ekologicznego – wody zakwalifikowano do III klasy – stan umiarkowany. O klasyfikacji zadecydowały wskaźniki biologiczne: fitobentos oraz ponadnormatywne stężenia wskaźników fizykochemicznych.
Ocena stanu chemicznego - wskazała stan poniżej dobrego ze względu na ponadnormatywną wartość benzo(a)pirenu.
Stan wód - oceniono jako zły. Dopływ z Długołęki jest dopływem Neresli o długości 6,3 km i powierzchni zlewni 10,0 km
2, położonym w
zewni rzeki Narwi. Ocena JCWP Dopływ z Długołęki (kod: PLRW200017261892),
Ocena stanu ekologicznego – wody zakwalifikowano do III klasy – stan umiarkowany. Ponadnormatywne stężenia wskaźników fizykochemicznych.
Ocena stanu chemicznego -wskazałastan poniżej dobrego ze względu na ponadnormatywną wartość benzo(a)pirenu.
Stan wód - oceniono jako zły.
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
11
PRZECIWDZIAŁANIA – DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA
Poniżej opisano ostatnie wyniki kontroli podmiotów na terenie powiatu w zakresie gospodarki wodno-ściekowej:
Gmina Mońki (kontrola interwencyjna: listopad-grudzień 2017 r., wrzesień-październik 2018 r.). Kontrolę przeprowadzono w zwiazku z wnioskiem, który dotyczył odprowadzania ścieków opadowych zanieczyszczonych substancjami ropopochodnymi z miasta Mońki do cieku Tyrgonka. Ścieki deszczowe z ulic miasta Mońki (ul. Mickiewicza, Białostocka, Wyzwolenia, Kolejowa, Lotnicza, Planetarna, Kochanowskiego, Reja, Słowackiego, Kosciuszki, Zielona, Wojska Polskiego, Sikorskiego, Armii Krajowej, Norwida, Leśnej, 1000-Lecia, Jagodowa, Gajowa), odprowadzano do istniejącej kanalizacji deszczowej. Sieć deszczowa uzbrojona była w studzienki rewizyjne i wpusty deszczowe z osadnikami. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych był ciek Tyrgonka. Gmina Mońki była w trakcie kontroi była na etapie uzyskiwania pozwolenie wodnoprawnego na szczególne korzystanie z wód w zakresie odprowadzania ścieków opadowych do wód. Przedstawione podczas kontroli sprawozdania z badań ścieków deszczowych odprowadzanych z miasta nie wykazały przekroczeń . W trakcie kontroli pobrano do badań próbę ścieków opadowych, odprowadzanych z wylotu kolektora deszczowego do cieku Tyrgonka. Wyniki badań nie wykazały przekroczeń badanych wskaźników zanieczyszczeń względem obowiązujących przepisów. W wyniku kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Ponowna kontrola przeprowadzona w IX-X 2018 r, również nie wykazała nieprawidłowości w powyższym zakresie.
Ferma Drobiu Wiesław Żmiejko (kontrola: marzec-kwiecień 2018 r.). Wodę pobierano z sieci wodociągowej i zużywano do pojenia drobiu, na cele porządkowe i na potrzeby socjalne. Na fermie powstawały ścieki socjalno-bytowe oraz ścieki z mycia kurników. Ścieki powstające podczas mycia hal hodowlanych za pomocą myjki ciśnieniowej gromadzono w zbiornikach bezodpływowych. Ścieki socjalno-bytowe odprowadzano do przydomowej oczyszczalni ścieków. Ścieki technologiczne (które nie zawierały żadnych dodatków chemicznych) używane były przez rolników do nawożenia. Wody opadowe i roztopowe nie były ujęte w system kanalizacji.W wyniku kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości.
Urząd Gminy Jasionówka - oczyszczalnia ścieków w Jasionówce (kontrola: lmarzec-kwiecień 2018 r.). Stan formalnoprawny w zakresie eksploatacji oczyszczalni został uregulowany. W dniu kontroli urządzenia oczyszczające ścieki pracowały sprawnie. Pomiary jakości ścieków były prowadzone z częstotliwością określoną w pozwoleniu wodnoprawnym. Przedstawione podczas kontroli wyniki badań ścieków oczyszczonych, nie wykazywały przekroczeń dopuszczalnych wartości stężeń zanieczyszczeń. Nie stwierdzono nieprawidłowości.
Urząd Gminy Jaświły - Oczyszczalnia ścieków w Jaświłach (kontrola: marzec 2018 r.). Stan formalnoprawny w zakresie poboru wód podziemnych na potrzeby wodociągu zbiorczego w Jaświłach i odprowadzanie ścieków oczyszczonych do rowu melioracyjnego został uregulowany. Ujęcie wód podziemnych składało się z dwóch studni. Ilości pobieranej wody nie przekraczały wartości dopuszczalnych określonych w pozwoleniu. Oczyszczone ścieki odprowadzano do rowu melioracyjnego, a następnie do rzeki Biebły. W dniu kontroli urządzenia oczyszczające ścieki pracowały prawidłowo. Podczas zrzutu ścieków oczyszczonych z komory B reaktora dokonano poboru prób. Wyniki badań nie przekroczyły wartości dopuszczalnych. Podmiot przedstawił wyniki badań automonitoringowych odprowadzanych ścieków, które także nie wykazały przekroczeń.Średnia ilość odprowadzanych ścieków nie przekroczyła wartości dopuszczalnych. W wyniku kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej.
Ferma Drobiu Leszek Prończuk w Wojszkach gm. Mońki (kontrola: listopad 2018 r.). Gospodarstwo pobierało wodę z wodociągu gminnego. Wodę zużywano do pojenia drobiu, celów porządkowych oraz nawilżania pomieszczeń podczas upałów. Ilość pobieranej wody mierzono łącznie z wodą doprowadzaną do ubojni drobiu. W fermie nie były wytwarzane ścieki z czyszczenia kurników (czyszczenie odbywało się za pomocą myjki wysokociśnieniowej z zastosowaniem preparatów dezynfekcyjnych ulegających odparowaniu). Na fermie powstawały jedynie ścieki socjalno-bytowe, które gromadzono w osobnym zbiorniku bezodpływowym i wywożono na oczyszczalnię biologiczną. Wody opadowe i roztopowe spływały na powierzchnie nieutwardzone i wsiąkały w grunt. W wyniku kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej.
P.U.P.H. "MONROL", gm. Mońki (kontrola: marzec-kwiecień 2018 r.). Stan formalnoprawny w zakresie gospodarki wodno-sciekowej został uregulowany. Wodę na potrzeby Zakładu pobierano z własnej studni
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
12
wierconej zlokalizowanej na terenie Przedsiębiorstwa – Usługowo – Produkcyjno – Handlowego Monrol Sp. z o. o.w Mońkach. Zakład prowadził raz w roku pomiary zwierciadła wody i wydajności studni. W Zakładzie powstawały ścieki bytowe, odprowadzane do zbiorników bezodpływowych (szamba). Wywozem nieczystości płynnych zajmował się Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Mońkach Sp. z o. o.. W trakcie kontroli stwierdzono, iż Zakład nieterminowo złożył wyniki pomiarów ilosci pobieranej wody w zakresie określonym w pozwoleniu wodnoprawnym albo pozwoleniu zintegrowanym. W związku z powyższym wydano zarządzenie pokontrolne obligujące podmiot do usunięcia nieprawidłowości.
Gmina Krypno - oczyszczalnia ścieków w Krypnie (kontrola: maj-czerwiec 2018 r.).Stan formalno-prawny w zakresie eksploatacji oczyszczalni został uregulowany. W dniu kontroli urządzenia oczyszczające ścieki były technicznie pracowały prawidłowo. Ścieki oczyszczone były odprowadzane do rowu melioracyjnego, a następnie do rzeki Jaskranka. Prowadzonoksiążkę eksploatacjizawirającą informacje o codziennej ilości odprowadzanych ścieków oczyszczonych. Średnia ilość odprowadzonych ścieków nie przekraczała wartości dopuszczalnych. Jakość odprowadzonych ścieków spełniała minimalne wielkości redukcji zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach okreśone w pozwoleniu. W dniu kontroli dokonano poboru prób ścieków oczyszczonych. Wyniki nie wykazały przekroczeń wartości dopuszczalnych. Podmiot przekazywał do WIOŚ wyniki pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją oczyszczalni. Wwyniku kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości.
Moniecka Spółdzielnia Mleczarska w Mońkach (kontrola: marzec-kwiecień 2018 r., czerwiec-lipiec 2018 r., sierpień 2018 r.). Kontrolę interwencyjną przeprowadzono w zwiazku z zawiadomieniem telefonicznym dotyczącym wylewania do cieku Tyrgonka ścieków zanieczyszczonych przez Moniecką Spółdzielnię Mleczarską. Pracownicy WIOŚ przeprowadzili wizję lokalną cieku Tyrgonka, w wyniku której stwierdzono, iż z wylotu ścieków z MSM Mońki płynęły ścieki o mętnej barwie. Na brzegach cieku w pobliżu wylotu stwierdzono resztki osadu ściekowego. W trakcie wizji lokalnej pobrano do badań ścieki z wylotu mleczarni oraz wodę z cieku powyżej i poniżej wylotu. Ponowna wizja lokalna przedmiotowego terenu, pozwoliła ustalić, iż woda w cieku za wylotem ścieków z mleczarni miała barwę lekko mętną, na brzegach i dnie zalegały osady o biało-szarym zabarwieniu. Woda w cieku w okolicy przepustu drogowego tworzyła liczne rozlewiska o szarej barwie i nieprzyjemnym zapachu. Podczas ponownej kontroli interwencyjnej ponownie pobrano do badań ścieki z wylotu i wodę poniżej i powyżej wylotu ścieków z MSM. Na podstawie ustaleń kontroli przeprowadzonej w marcu bieżączego roku stwierdzono nieprawidłowości w zakresie przestrzegania wymagań ochrony środowiska. Badania scieków odprowadzanych z oczyszczalni ścieków przy MSM Mońki wykazały znaczne przekroczenie wszystkich wskaźników zanieczyszczeń określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. Było to spowodowane awarią na oczyszczalni ścieków. W związku z powyższym wydano zarządzenie pokontrolne obligujące podmiot do usunięcia nieprawidłowości w powyższym zakresie. Kolejne kontrole przeprowadzone VI-VII i VIII 2018 roku, również wykazały nieprawidłowości z zakresu gospodarki wodno-ściekowej. W związku z powyższym ponownie zostały wydane zarządzenia pokontrolne.
WODY PODZIEMNE
PRESJE
Wody podziemne należące do zasobów naturalnych, coraz bardziej zagrożone są zanieczyszczeniami z powierzchni ziemi. Konieczna jest ich szczególna ochrona, gdyż są to zasoby nieodnawialne. W szczególności niezbędna jest ochrona obszarów, pod którymi znajdują się Główne Zbiorniki Wód Podziemnych. W Polsce jest ich około 180, a obszar obejmuje ponad 52 % powierzchni naszego kraju.
Wody podziemne zanieczyszczone są rozmaitymi substancjami chemicznymi, najczęściej są to: substancje ropopochodne azotany, fosforany, chlorki, siarczany i inne. Najpowszechniej występującymi przyczynami zanieczyszczeń wód podziemnych są wycieki z nieizolowanych składowisk odpadów, z baz magazynowania i dystrybucji paliwowych do pojazdów samochodowych. Zanieczyszczenia azotanami i fosforanami występują przede wszystkim na terenach rolniczych (związki te są także przyczyną eutrofizacji wód powierzchniowych.
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
13
STAN - OCENA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH
KLASYFIKACJA WÓD PODZIEMNYCH3
Klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje pięć klas jakości:
Klasa I – wody bardzo dobrej jakości, w których:
wartości elementów fizykochemicznych są kształtowane wyłącznie w efekcie naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych i mieszczą się w zakresie tła hydrogeochemicznego;
wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka;
Klasa II – wody dobrej jakości, w których:
wartości niektórych elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych;
wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka albo jest to wpływ bardzo słaby;
Klasa III –wody zadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych lub słabego wpływu działalności człowieka;
Klasa IV –wody niezadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych oraz wyraźnego wpływu działalności człowieka;
Klasa V –wody złej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych potwierdzają znaczący wpływ działalności człowieka
Ocenę stanu chemicznego wód podziemnych w punkcie pomiarowym przeprowadza się, ustalając klasę
jakości wód podziemnych przez porównanie wartości badanych elementów fizykochemicznych z wartościami
granicznymi elementów fizykochemicznych określonymi w załączniku do rozporządzenia.
Klasy jakości wód podziemnych I, II, III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy jakości wód podziemnych IV, V oznaczają słaby stan chemiczny.
Oceny stanu chemicznego wód podziemnych w Jednolitej Części Wód Podziemnych (JCWPd) dokonuje się porównując wartości średnich arytmetycznych stężeń badanych elementów fizykochemicznych ze zbadanych punktów pomiarowych, które są reprezentatywne dla jednolitej części wód podziemnych, z wartościami granicznymi elementów fizykochemicznych określonych w załączniku do rozporządzenia.
Monitoring jakości wód podziemnych prowadzi Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy w sieci otworów badawczych obejmujących wszystkie JCWPd na obszarze kraju.
Ostatnie badania stanu chemicznego, w ramach monitoringu diagnostycznego, PIG przeprowadził w 2016 roku. Wyniki badań prezentuje tabela poniżej.
Klasyfikacja stanu chemicznego wód podziemnych w powiecie monieckimwg badań PIG
Numer otworu
Miejscowość Gmina JCWPd
Głębokość do stropu warstwy wodonośnej [m]
Użytkowanie
Klasa jakości wody w punkcie
wskaźniki w granicach stężeń II klasy jakości
wskaźniki w granicach stężeń III klasy jakości
wskaźniki w granicach stężeń IV klasy jakości
wskaźniki w granicach stężeń V klasy jakości
1827 Gugny Trzcianne 32 20 Lasy I Mn - - -
1828 Gugny Trzcianne 32 1,6 Lasy I Fe, Mn - - -
1693 Zajki Trzcianne 52
1,3 Grunty orne IV SO4, HCO3, Ca
NH4, Mn Fe TOC
126 Mońki Mońki (gm. miejsko-wiejska)
32 5,0 Tereny przemysłowe III PEW NO3, HCO3, Ca
3na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych
(Dz. U. 2016nr 0 poz. 85).
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
14
1577 Knyszyn
Knyszyn (gm. miejsko-wiejska)
52 56,2 Zabudowa miejska luzna III
NH4, temp, HCO3, Mn, O2, Ca
Fe
Klasyfikacja wskaźników fizykochemicznych wód podziemnych z otworu pomiarowego w Zajkach odpowiadała
IV klasie - wody o niezadowalającej jakości. Na wynik miały wpływ podwyższona zawartość ogólnego węgla
organicznego i żelaza. Wody w Mońkach i Knyszynie sklasyfikowano jako wody o zadowalającej jakości ze
względu na podwyższoną zawartość: NO3, HCO3, Ca i Fe. Natomiast wody podziemne badane w m. Gugny
oceniono jako wody bardzo dobrej jakości.
Należy podkreślić, że przedstawiona klasyfikacja wód podziemnych skierowana jest na ocenę stopnia
zanieczyszczenia wód i nie obejmuje oceny stanu sanitarnego oraz badań pod kątem przydatności wody do
picia (po uzdatnieniu). Oceny te wykonuje Państwowa Inspekcja Sanitarna.
GOSPODARKA ODPADAMI
PRESJE
ODPADY PRZEMYSŁOWE
Ilość oraz rodzaj wytwarzanych odpadów przemysłowych zależy od:
• typu surowców i stosowanej technologii produkcji,
• postępu technicznego,
• konsumpcji dóbr materialnych,
• kultury i etyki ekologicznej.
Odpadami przemysłowymi mogą być: odpady metaliczne, mineralne, opakowania, smary, oleje, popioły, żużle
hutnicze oraz odpady niebezpieczne, takie jak: kwas siarkowy, koncentraty ołowiowe z pieca konwertorowego
czy odpady z hutnictwa ołowiu.
Ilość odpadów wytworzonych (z wyłączeniem odpadów komunalnych), na terenie powiatu monieckiego
w 2017r. wyniosła 147,6 tys. ton co stanowiło 13,7 % odpadów powstałych na terenie całego województwa.
Odpady wytworzone (z wyłączeniem odpadów komunalnych) w ciągu roku (tys. ton). źródło: GUS
0
20
40
60
80
100
120
140
160
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
20
16
20
17
[tys/t]
Jednostka terytorialna
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
powiat moniecki 106,2 118,2 112,2 112,5 123,1 127,2 119,3 125,1 126,1 147,6
woj. podlaskie 838,3 737,9 713,5 707,6 1467,5 1827,5 1266,7 871,1 662 1 076,0
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
15
W 2017 r. ilość odpadów przemysłowych poddanych procesom odzysku wyniosła 99,4%.
ODPADY KOMUNALNE
Odpady komunalne, zwane bytowymi są związane z nieprzemysłową działalnością człowieka.
Źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są:
• gospodarstwa domowe,
• obiekty infrastruktury takie jak: handel, usługi i rzemiosło, szkolnictwo, przemysł w części „socjalnej”, obiekty
turystyczne, targowiska i inne.
W 2017 r. zebrano na terenie powiatu 6 314,63 ton zmieszanych odpadów komunalnych, co w przeliczeniu na
jednego mieszkańca wyniosło 153,7 kg/rok .
źródło: GUS.
Odpady komunalne zmieszane muszą być poddawane przetworzeniu w instalacjach do mechaniczno-
biologicznego przetwarzania odpadów. W wyniku mechanicznego przetwarzania zmieszanych odpadów
komunalnych wydziela się frakcje dające się wykorzystać materiałowo lub energetycznie. Po procesie
mechanicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych powstaje frakcja, która wymaga dalszego
biologicznego przetworzenia. Pozostałości z sortowania po przetworzeniu, w postaci stabilizatu, mogą być
kierowane na składowiska odpadów spełniające określone wymagania.
Od 1 stycznia 2012 r. obowiązuje ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Gmina ma za zadanie
zapewnić odbieranie i właściwe - ekologicznie bezpieczne zagospodarowanie wszystkich odpadów
komunalnych powstających na jej terenie. Obowiązkiem Gminy jest zorganizowanie i nadzorowanie sprawnego
systemu selektywnej zbiórki odpadów, które powinny zostać poddane odzyskowi lub recyklingowi.
Zgodnie z głównymi założeniami nowelizacji przepisów ustawy, zmieszane odpady komunalne oraz odpady
zielone (z pielęgnacji terenów zielonych oraz targowisk) należy kierować do regionalnych instalacji do
przetwarzania odpadów komunalnych (tzw. RIPOK). Odpady te muszą zostać zagospodarowane w regionie
gospodarki odpadami, na którym zostały wytworzone. Wyjątek stanowi sytuacja, kiedy instalacja w regionie
uległa awarii lub nie może przyjmować odpadów z innych przyczyn. Wówczas odpady należy skierować do
instalacji zastępczej wyznaczonej w uchwale sejmiku województwa w sprawie wykonania Planu Gospodarki
Odpadami.
W wyniku zmian ustawy Prawo zamówień publicznych, zgodnie z nową treścią art. 6d ust.1 i art. 6g u.c.p.g.
gminy są obowiązane do tego, aby "udzielić zamówienia publicznego" na odbiór i zagospodarowanie odpadów
komunalnych. Włodarze gmin mają do wyboru ogłosić przetarg albo udzielić zamówienia z wolnej ręki
("in-house") spółce gminnej. Odpady z nieruchomości niezamieszkałych mogą być odbierane przez
przedsiębiorcę wpisanego do rejestru działalności regulowanej w danej gminie i spełniającego określone
wymagania. Istnieją dwa modele wyboru przez gminę instalacji przetwarzania ze względu na rodzaj
ogłoszonego przetargu. przypadku przetargu na odbieranie odpadów podmiot odbierający będzie przewoził je
do instalacji wskazanych przez gminę. Gmina ma obowiązek zawrzeć w SIWZ wymóg dotyczący przekazywania
odpadów komunalnych zmieszanych oraz odpadów zielonych do regionalnych instalacji do przetwarzania
odpadów komunalnych wskazanych w uchwale sejmiku województwa w sprawie wykonania planu gospodarki
odpadami. W przypadku przetargu na odbieranie i zagospodarowanie podmiot odbierający będzie wybierał i
wskazywał w ofercie instalację, do której przekazywał będzie odebrane odpady komunalne (akceptacja
Jednostka terytorialna
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
powiat moniecki 4 472,73 4 375,82 4 273,63 4 965,64 5 071,16 5 369,52 5 357,68 6 283,33 6 443,87 6 314,63
woj. podlaskie 235 946,09 235 887,60 232 576,08 236 957,61 229 048,12 233 299,65 236 648,95 233 302,91 235 137,78 208 100,72
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
16
instalacji poprzez wybór oferty przez gminę). Za odbiór odpadów wszyscy mieszkańcy gminy uiszczają jedną
podstawową stawkę, dzięki czemu nikomu nie powinno „opłacać się” wyrzucanie odpadów do lasu. Ponadto
osoby, które nie będą segregowały odpadów będą płacić więcej.
Gminy miały termin do połowy 2013 r. na wprowadzenie na swoim terenie nowego systemu gospodarowania
odpadami. Do zadań gmin należała edukacja mieszkańców oraz przekazanie im informacji na temat
obowiązujących zasad. Dzięki nowej ustawie gminy zyskały nowe obowiązki, kompetencje i narzędzia do
działania. Dysponując środkami z opłat od mieszkańców, pokrywają z nich koszty obsługi całego systemu
gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym np. tworzenie i utrzymanie punktów selektywnego zbierania
odpadów komunalnych oraz edukację ekologiczną w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami
komunalnymi.
Od 1 lipca 2017 roku weszły w życie nowe zasady segregacji odpadów komunalnych, które od tego czasu
obowiązują na terenie całego kraju. Odpady są dzielone na cztery części (na podstawie Rozporządzenia
Ministra Środowiska z dnia 29 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania
wybranych frakcji odpadów (Dz. U. z 2017 poz. 19):
niebieska – papier,
zielona – szkło,
żółta – metale i tworzywa sztuczne,
pojemniki 120 l – w okresie od maja do września odpady ulegające biodegradacji, w pozostałe miesiące popioły.
Wśród metod unieszkodliwiania odpadów komunalnych nadal dominującą forma jest składowanie na
składowiskach w sposób celowo zaprojektowany (np. umieszczanie w uszczelnionych oddzielnych komorach
przykrytych i izolowanych od siebie wzajemnie i od środowiska itd.).
SKŁADOWISKA
Monitoring składowisk
Składowiska odpadów komunalnych są obiektami, których istnienie wiąże się ściśle z bytowaniem ludzi i
gromadzeniem na ich terenie odpadów o różnym składzie oraz czasie ich rozkładu. Potencjalne zagrożenie
środowiska wodnego w otoczeniu eksploatowanych składowisk wynika z biochemicznego rozkładu odpadów, a
także różnego stopnia ich zorganizowania.
Zasady prowadzenia monitoringu składowisk określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 30 kwietnia
2013 r. w sprawie składowisk odpadów (Dz. U. z 2013 r.poz.523).
Na terenie powiatu monieckiego jak również całego województwa prowadzony jest monitoring wód
podziemnych w obszarze bezpośrednio zagrożonym zanieczyszczeniami pochodzącymi ze składowisk.
Odzwierciedla on stan oddziaływania odpadów na środowisko gruntowo-wodne. Badania wykonywane są
przez zarządzających składowiskami, a wyniki raportowane do WIOŚ, który dokonuje ich oceny.
Monitoringiem objęte są zarówno składowiska czynne, jak i zamknięte na terenie całego województwa.
Większość obiektów posiada sieć piezometrów (na dopływie wód do składowiska oraz odpływie), skąd
pobierane są próbki przeznaczone do badań. Piezometr usytuowany na dopływie wód podziemnych jest
uznawany za punkt odniesienia w stosunku do pozostałych piezometrów zlokalizowanych na odpływie.
Wyniki badań wód podziemnych przy składowiskach znajdujących się na terenie powiatu monieckiego, przekazane do WIOŚ w Białymstoku za 2017 rok.
Lp. Nazwa składowiska
Data pobrań prób do badań
Monitoring wód podziemnych
1 SOK w Jasionówce kwiecień, październik 2017 r.
Wody podziemne w najbliższym otoczeniu składowiska monitorowane były za pomocą piezometrów:
P1, P2 i P3 w dwóch seriach badań. Analizy laboratoryjne próbek przeprowadzono w zakresie: pH,
ogólnego węgla organicznego (OWO), zawartości metali ciężkich (Cu, Zn, Pb, Cd, Cr (VI), Hg), sumy
wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) oraz przewodności elektrolitycznej
właściwej (PEW). W P2 wartość OWO w II serii badań odpowiadała V klasie jakości wód. Pozostałe
parametry w P2 oraz wszystkie w P1 oraz P3 posiadały wartości mieszczące się w granicach I klasy
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
17
jakości wód.*
2 SOK w Jaświłach maj, październik 2017 r.
Wody podziemne w najbliższym otoczeniu składowiska odpadów monitorowane były za pomocą 3
piezometrów: P1, P2 oraz P3 w dwóch seriach badań. Analizy laboratoryjne próbek przeprowadzono
w zakresie: pH, ogólnego węgla organicznego (OWO), zawartości metali ciężkich (Cu, Zn, Pb, Cd, Cr (VI),
Hg), sumy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) oraz przewodności
elektrolitycznej właściwej (PEW). W ocenie nie brano pod uwagę wyników kadmu (Cd), ponieważ
granica oznaczalności tego pierwiastka była zbyt wysoka w odniesieniu do granic oznaczalności klas
jakości wód. Wody podziemne ujmowane piezometrami P1, P2 oraz P3 posiadały parametry o
wartościach mieszczących się w granicach klas I-III.*
3 SOK w Knyszynie maj, listopad 2017 r.
Wody podziemne w najbliższym otoczeniu składowiska odpadów monitorowane były za pomocą 3
piezometrów: P1, P2 oraz P3 w dwóch seriach badań. Analizy laboratoryjne próbek przeprowadzono
w zakresie: pH, ogólnego węgla organicznego (OWO), zawartości metali ciężkich (Cu, Zn, Pb, Cd, Cr (VI),
Hg), sumy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) oraz przewodności
elektrolitycznej właściwej (PEW). W piezometrze P1 w II serii badań wartość OWO odpowiadała V
klasie jakości wód. Pozostałe parametry posiadały wartości mieszczące się w granicach klas I-II. W
piezometrze P2 w I serii badań wartość cynku (Zn) odpowiadała III klasie jakości wód. Pozostałe
parametry posiadały wartości mieszczące się w granicach klas I-II. W piezometrze P3 w I serii badań
wartość OWO odpowiadała V klasie jakości wód. Pozostałe parametry posiadały wartości mieszczące
się w granicach klas I-III. *
4 SOK w m. Śierzbienie
maj, listopad 2017 r.
Wody podziemne w najbliższym otoczeniu składowiska odpadów monitorowane były za pomocą 3
piezometrów: P1, P2 oraz P3 w dwóch seriach badań. Analizy laboratoryjne próbek przeprowadzono
w zakresie: pH, ogólnego węgla organicznego (OWO), zawartości metali ciężkich (Cu, Zn, Pb, Cd, Cr (VI),
Hg), sumy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) oraz przewodności
elektrolitycznej właściwej (PEW). W piezometrze P1 wartości OWO odpowiadały IV klasie jakości wód.
Pozostałe parametry posiadały wartości mieszczące się w granicach klas I-II. W piezometrach P2 i P3
analizowane parametry posiadały wartości mieszczące się w granicach klas I-II.*
5 SOK w Zastoczu maj, listopad 2017 r.
Wody podziemne w najbliższym otoczeniu składowiska odpadów monitorowane były za pomocą
piezometrów: P1, P2 w dwóch seriach badań. Z piezometru P3 nie pobrano wody, gdyż był suchy.
Analizy laboratoryjne próbek przeprowadzono w zakresie: pH, ogólnego węgla organicznego (OWO),
zawartości metali ciężkich (Cu, Zn, Pb, Cd, Cr (VI), Hg), sumy wielopierścieniowych węglowodorów
aromatycznych (WWA) oraz przewodności elektrolitycznej właściwej (PEW). W P1 wartości OWO
odpowiadały V klasie jakości wód.. Pozostałe parametry posiadały wartości kształtujące się na
poziomie klasy I. W P2 analizowane parametry posiadały wartości mieszczące się w granicach klasy I.*
* Na podstawie klasyfikacji wg RMŚ z dnia 21 grudnia 2015 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny jednolitych części wód podziemnych (Dz.U. z dnia 19
stycznia 2016 r.poz.85)., opracowanie: WIOŚ Białystok.
ODPADY NIEBEZPIECZNE
Są to odpady stanowiące szczególne zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska naturalnego. Ich
składowanie i unieszkodliwianie odbywać się może jedynie w specjalnie do tego przystosowanych zakładach
oraz pod restrykcyjną kontrolą. Odpady niebezpieczne kojarzone są głównie z przemysłem, jednak
gospodarstwa domowe mogą być również źródłem ich wytwarzania.
Odpady niebezpieczne ze względu na swoją toksyczność, zakaźny charakter, radioaktywność, łatwopalność lub
inne cechy (zgodnie z definicją podaną w aneksie III do Dyrektywy Rady 91/689 - EU) stanowią zasadnicze
aktualne lub potencjalne niebezpieczeństwo dla zdrowia ludzkiego lub dla żywych organizmów. Odpady nie-
bezpieczne mogą niszczyć środowisko i z tego względu muszą być kontrolowane. Mogą one stanowić duże
niebezpieczeństwo o okres ich negatywnego oddziaływania w środowisku może być różny. Odpady, które mają
takie cechy, mogą powstawać jako produkty uboczne, pozostałości procesów technologicznych, zużyte czynniki
reakcji, skażone urządzenie lub sprzęt pozostałe po działalności wytwórczej lub po unieszkodliwianiu substancji
toksycznych. Z tego względu szczególna uwaga Inspekcji Ochrony Środowiska zwrócona jest na odpady
niebezpieczne.
Liczną grupę tego rodzaju odpadów stanowią pozostałości medyczne i weterynaryjne. Powstają w związku z
udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań, doświadczeń naukowych w zakresie
medycyny. W przypadku odpadów medycznych i weterynaryjnych możliwości zapobiegania ich powstawaniu
jest bardzo ograniczone ze względu na obowiązujące przepisy sanitarno-epidemiologiczne i konieczność
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
18
stosowania wyposażenia jednorazowego użytku. Ponadto, zgodnie z obowiązującymi przepisami zakazuje się
poddawania odzyskowi określonych rodzajów odpadów medycznych i weterynaryjnych.
W 2016 roku (brak dostępu do danych z 2017 roku) dane bilansowe uzyskano na podstawie informacji
zgromadzonych w bazie WSO4.
Na terenie powiatu wytworzono w 2016 roku 213,9 ton odpadów niebezpiecznych, zebrano 259,5 ton,
natomiast odzyskano w instalacji 288,3 ton. Zbieraniem zajmowały się 4 specjalistyczne firmy posiadające
odpowiednie zezwolenia, a unieszkodliwianiem w instalacjach – 1 firma. Największą grupę stanowiły materiały
izolacyjne oraz materiały konstrukcyjne zawierające azbest– 147,5 ton.
PRZECIWDZIAŁANIA – KONTROLE SKŁADOWISK I ZAKŁADÓW PRZEMYSŁOWYCH
Od pierwszego stycznia 2017 roku Inspektorat przeprowadził następujące kontrole podmiotów pod kątem
gospodarki odpadami.
Oczyszczalnia ścieków w Kruszynie (kontrola: kwiecień-maj 2017 r.). Stan formalno-prawny jest uregulowany decyzją Starostwa Powiatowego w Mońkach z dnia 26 października 2011 r. W wyniku procesów oczyszczania ścieków na oczyszczalni powstają następujące odpady: - skratki, - zawartość piaskowników, - ustabilizowane komunalne osady ściekowe. Powstające na oczyszczalni osady ściekowe, skratki oraz zawartość piaskowników odbierane są przez firmę MPO Sp. z o. o, na podstawie umowy zawartej z gminą Krypno. Ewidencja odpadów prowadzona była zgodnie z obowiązującymi wzorami dokumentów w tym zakresie. Zbiorcze zestawienie danych o odpadach za rok 2016 zostało złożone w terminie do Urzędu Marszałkowskiego woj. Podlaskiego. W zestawieniu ujęto wszystkie odpady wytwarzane na oczyszczalni. W trakcie kontroli wykazano, iż sprawozdanie z odpadów za rok 2015 nie zostało sporządzone i złożone do Urzędu Marszałkowskiego, w wyniku czego pouczono kontrolowanego oraz wydano zarządzenie pokontrolne.
AGROHURT Sp. z o.o. w Mońkach (kontrola: lipiec-sierpień 2017 r.). Ze względu na ilość wytwarzanych odpadów Zakład zwolniony jest z obowiązku posiadania jakichkolwiek decyzji w zakresie gospodarki odpadami. W wyniku prowadzonej działalności powstają następujące odpady: - osady z zakładowych oczyszczalni ścieków, - żużle, popioły paleniskowe i pyły z kotłów, (z wyłączeniem pyłów z kotłów wymienionych w 10 01 04) - opakowania z papieru i tektury, - opakowania z tworzyw sztucznych, - zmieszane odpady opakowaniowe, - zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy inne niż wymienione w 16 02 09 do 16 02 12 (16 02 13*), - elementy usunięte z zużytych urządzeń inne niż wymienione w 16 02 15 (16 02 16), - produkty spożywcze przeterminowane lub nieprzydatne do spożycia. Ewidencję ilościową i jakościową wytwarzanych odpadów prowadzono w sposób prawidłowy, z wykorzystaniem kart ewidencji i kart przekazania opadów. W wyniku prowadzonej działalności na rynek wprowadzane są opakowania: - z papieru i tektury, - z tworzyw sztucznych Wypełniano obowiązek przestrzegania przepisów dotyczących opłaty produktowej i depozytowej. Zakład wypełnił obowiązek przedkładania do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania nimi za lata: 2013, 2015 i 2016. Sprawozdanie za rok 2014 zostało złożone nieterminowo, w wyniku czego wydano decyzję wymierzającą administracyjną karę pieniężną.
4 Wojewódzki System Odpadowy; Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
19
Piaskowanie Dolistowo Stare, gm. Jaświły (kontrola interwencyjna: sierpień-wrzesień 2017 r.). W zakładzie nie była prowadzona ilościowa i jakościowa ewidencja wytwarzanych odpadów, zgodnie z przyjętym katalogiem odpadów i wzorami dokumentów, przy zastosowaniu kart ewidencji odpadów i kart przekazania odpadów, w związku z czym określenie rodzajów oraz rzeczywistej ilości wytwarzanych odpadów nie było możliwe. Kontrolowana jednostka nie sporządziła zbiorczego zestawienia danych o wytworzonych odpadach i sposobach gospodarowania nimi za rok 2016 oraz nie przedłożyła go do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego. Wydano zarządzenia pokontrolne oraz dokonano pouczenia.
P. U. P. H. MONROL Sp. z o. o. w Mońkach (kontrola: marzec-kwiecień 2018). Podmiot zajmuje się produkcją zrębków wędzarniczych (olszynowych, bukowych, olszynowo – bukowych, dębowych) oraz klocków wędzarniczych (olchowych, bukowych). Na podstawie analizy przedstawionych w czasie kontroli dokumentów stwierdzono nieterminowe złożenie zbiorczego zestawienia danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów za 2017 r. Dokonano pouczenia.
TOMY Sp. z o.o. Rybaki (kontrola: maj-lipiec 2018). Kontrolę przeprowadzono po zgłoszeniu od lokalnego dziennikarza dotyczące transportu tirami odpadów komunalnych na działkę w miejscowości Rybaki, gm. Mońki. Wstępne ustalenia wykazały, iż firma posiada zezwolenie na zbieranie odpadów wydane przez Starostę Monieckiego. Wobec powyższego skontaktowano się ze Starostą (jako organu, który wydał decyzję) celem podjęcia wspólnych działań. W toku kontroli stwierdzono, iż kontrolowana jednostka narusza warunki magazynowania odpadów poprzez: - brak zabezpieczenia ogrodzenia szczelną siatką maskującą i utrudniającą przedostawanie się odpadów poza teren przeznaczony pod zbieranie odpadów - magazynowanie odpadów w pryzmach bez zadaszenia w żaden sposób nie zabezpieczony przed negatywnym wpływem warunków atmosferycznych - w miejscach gromadzenia odpadów brak oznakowania w postaci kodów odpadów - część odpadów znajdowała się na nieutwardzonej części placu. Stwierdzono magazynowanie odpadów o kodzie 19 12 12 (inne odpady z mechanicznej obróbki odpadów inne niż wymienione w 19 12 11). W związku z powyższym, wojewódzki Inspektor ochrony środowiska w Białymstoku pismem z dnia 18.05.2018 r. zawiadomił firmę TOMY Sp. z o.o. o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wymierzania administracyjnej kary pieniężnej. W toku kontroli Starosta Moniecki decyzją z dn. 21.05.2018 r., cofnął z urzędu decyzję Starosty Monieckiego z dn. 03.04.2018 r., zezwalająca na zbieranie odpadów. Decyzja stała się ostateczna dn. 08.06.2018 r. Decyzja wpłynęła do tut. Inspektoratu dn. 21.06.2018 r. W związku ze stwierdzonymi naruszeniami decyzją z dnia 20.07.2018 roku wymierzona została biegnąca kara pieniężna liczona za każdą dobę od dnia 15.05.2018 roku.
Moniecka Spółdzielnia Mleczarska (kontrola: czerwiec, sierpień 2018). Stan formalny w zakresie gospodarki odpadami uregulowany jest decyzją Starosty Monieckiego wydaną na czas nieoznaczony. Kontrola wykazała magazynowanie odpadów piasku z piaskownika i skratek na terenie oczyszczalni w okresie przekraczającym 3 lata. Wydano zarządzenie pokontrolne, dokonano pouczenia.
Składowisko odpadów w Knyszynie - BIOM Sp. z o.o., Dolistowo Stare (kontrola: wrzesień-październik 2018). Stan formalno-prawny uregulowany decyzją Marszałka Województwa Podlaskiego z dnia 30.08.2018 r. zatwierdzająca instrukcję prowadzenia składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Kontrolowany zarządzający składowiskiem posiada świadectwa kwalifikacji w zakresie gospodarowania odpadami. Przedmiotowe składowisko odpadów wyposażone jest obecnie w 3 piezometry umożliwiające badania kontrolno-pomiarowe wód gruntowych. W celu kontrolowania odprowadzania biogazu do atmosfery wykonano studnie biogazowe. Na składowisku odpadów w Knyszynie nie ma instalacji umożliwiającej oczyszczanie i wykorzystanie gazu składowiskowego do celów energetycznych lub spalenia w pochodni. W trakcie kontroli, na podstawie analizy przedstawionych dokumentów wykazano brak legalizacji wagi oraz nie pełen zakres badań monitoringowych: - objętości wód odciekowych, - struktury i składu masy odpadów. Obecnie na przedmiotowe składowisko nie są dowożone odpady. Obiekt przeznaczony jest do zamknięcia i rekultywacji. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami dokonano pouczenia oraz dokonano instruktażu.
Pozostałe skontrolowane zakłady, w których nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki odpadami to:, Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej im. dr E. Jelskiego w Knyszynie (kontrola:
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
20
luty 2017), Markel Sp. z o.o. - zakład przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektrycznego (kontrola: marzec-kwiecień, sierpień 2017). Markel Sp. z o.o. - stacja demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji w Krypnie Kościelnym (kontrola interwencyjna: marzec-kwiecień 2017, kontrola: sierpień 2017), Ubojnia Drobiu Sp. J. w Wojszkach (kontrola: kwiecień, 2017), Ferma Drobiu w m. Kołodzież (kontrola: czerwiec-lipiec 2017), Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Mońkach – oczyszczalnia ścieków w Mońkach (kontrola: lipiec-sierpień 2017, wrzesień-październik 2018), Gospodarstwo Ogrodnicze we wsi Jasionóweczka (kontrola: lipiec-sierpień 2017); Moniecka Spółdzielnia Mleczarska (kontrola: lipiec-sierpień 2017), Meble Płachciński w Knyszynie (kontrola: styczeń 2018), Ferma Drobiu w Świerzbienie (kontrola: luty 2018), Zakład Produkcji Spożywczej BETEX, Knyszyn (kontrola: marzec 2018), Gmina Jaświły (kontrola: marzec 2018), Ferma Drobiu Krypno (kontrola: marzec-kwiecień 2018), Gmina Jasionówka (kontrola: marzec-kwiecień 2018).
HAŁAS KOMUNIKACYJNY I PRZEMYSŁOWY
PRESJE – ŹRÓDŁA HAŁASU
Hałas jest powszechnie występującym zanieczyszczeniem środowiska i jednym z poważniejszych problemów
obniżających jakość życia. Są to wszelkiego rodzaju niepożądane, nieprzyjemne i uciążliwe dźwięki w danym
miejscu i czasie. Hałas w środowisku powodowany jest głównie przez ruch transportowy (drogowy, kolejowy,
lotniczy), działalność przemysłową oraz aktywność związaną z rekreacją.
Na terenie województwa najistotniejsze źródła hałasu to transport drogowy oraz w niedużym stopniu zakłady
przemysłowe. Także na terenie powiatu monieckiego wpływ na klimat akustyczny ma dynamiczny rozwój
motoryzacji.
Źródło: Główny Urząd Statystyczny; opracowanie WIOŚ w Białymstoku
Wraz ze wzrostem ilości pojazdów wzrasta znacznie natężenie ruchu drogowego, a tym samym wzrasta
uciążliwość hałasowa.
Hałas przemysłowy obejmuje dźwięki emitowane przez różnego rodzaju maszyny i urządzenia oraz procesy
technologiczne, instalacje i wyposażenie zakładów przemysłowych i usługowych. Do hałasu przemysłowego
zalicza się również dźwięki emitowane z obiektów handlowych takie jak: urządzenia klimatyzacyjne,
wentylatory itp., a także urządzenia nagłaśniające w lokalach rozrywkowych i gastronomicznych. W
odróżnieniu od hałasu komunikacyjnego, hałas przemysłowy ma na ogół zasięg lokalny i często w bardzo
ograniczonym stopniu kształtuje klimat akustyczny środowiska.
Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska, ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego
stanu akustycznego środowiska poprzez utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub, co najmniej
27 305
28 390 28 521
29 234
29 928
30 447
31 417
27 000
28 000
29 000
30 000
31 000
32 000
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
szt.
liczba pojazdów samochodowych i ciągników w powiecie monieckim w latach 2010-2016
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
21
na tym poziomie oraz zmniejszenie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on
dotrzymany.
W październiku 2012 roku weszło w życie nowe rozporządzenie Ministra Środowiska5 podwyższające
dopuszczalne poziomy hałasu, które uzależnione są od funkcji urbanistycznej, jaką spełnia dany teren oraz od
pory doby (pora dzienna i pora nocna).
STAN – POMIARY HAŁASU
Na terenie powiatu monieckiego w roku 2016 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska przeprowadził
pomiary hałasu komunikacyjnego w Mońkach. Pomiary zaplanowano w „Programie Państwowego Monitoringu
Środowiska Województwa podlaskiego na lata 2016 – 2020”. Wykonane badania6 umożliwiły sporządzenie
mapy akustycznej, której przedmiotem mapowania był odcinek drogi krajowej Nr 65 przebiegającej przez
miasto Mońki. Badania na potrzeby sporządzenia mapy obejmowały przeprowadzenie, w jednym punkcie
pomiarowym długookresowych pomiarów poziomu hałasu (LDWN/LN) oraz przeprowadzenie, w czterech
punktach krótkookresowych pomiarów poziomu hałasu (LAeqD/LAeqN).
Wykonane mapy imisyjne hałasu w Mońkach umożliwiły określenie liczby mieszkańców narażonych na hałas
drogowy. Z map wynika, że 2,8 % ogólnej liczby mieszkańców eksponowanych jest na hałas dla wskaźnika
LDWN >55dB, a 2,2% ogólnej liczby mieszkańców eksponowanych jest na hałas dla wskaźnika LN >50dB.
Prezentowana mapa jest fragmentem całościowego opracowania pt. „Mapa akustyczna odcinka drogi
krajowej Nr 65 przebiegającej przez m. Mońki, wykonana na podstawie pomiarów WIOŚ” dostępnego na
stronie internetowej Inspektoratu www.wios.bialystok.pl w dziale: Publikacje.
W roku 2017 na terenie powiatu monieckiego nie prowadzono pomiarów hałasu komunikacyjnego.
PRZECIWDZIAŁANIA
HAŁAS KOMUNIKACYJNY
Największy wpływ na kształtowanie poziomu hałasu przy drogach mają parametry źródła, tzn. parametry ruchu
drogowego, do których należą: natężenie ruchu, udział pojazdów ciężkich i motocykli oraz prędkość potoku
pojazdów. Bardzo duży wpływ odgrywa stan techniczny pojazdów. Poza wymienionymi czynnikami dodatkowy
wpływ na poziom emitowanego hałasu w warunkach miejskich ma też płynność ruchu, a także styl jazdy.
O wielkości natężenia hałasu decydują również: pochylenie odcinka, wysokość odbiorcy nad jezdnią, odległość
5 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2012 Nr 0, poz. 1109).
6 Pomiary hałasu i natężenia ruchu wykonano w terenie zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 roku w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku
substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz. U. Nr 140, poz. 824).
Mapa imisyjna dla wskaźnika LDWN (pora
dzienno-wieczorno-nocna)
Mapa imisyjna dla wskaźnika LN (pora nocna)
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
22
odbiorcy od jezdni, kształt i sposób pokrycia terenu (asfalt, beton, trawa itp.), ukształtowanie terenu i sposób
jego zagospodarowania oraz ewentualne przeszkody.
Ochrona przed hałasem drogowym dotyczy metod i sposobów zarówno w strefie emisji (powstawania) jak
i imisji (odbioru) hałasu.
EFEKTYWNE METODY OCHRONY PRZED HAŁASEM (tzw. metody ograniczające hałas u źródła)
Działania w strefie emisji dotyczą zmniejszenia efektu generowania hałasu przez pojazdy u źródła, czyli
w przekroju drogi.
Metody i środki związane z pojazdem i kierowcą,
Metody i środki związane ze sposobem projektowania dróg i doborem poszczególnych elementów drogi (lokalizacja drogi i jej otoczenie, pochylenie drogi, przekrój poprzeczny drogi, nawierzchnia),
Metody i środki związane z organizacją ruchu (natężenie ruchu pojazdów, struktura pojazdów, płynność ruchu z najmniejszą liczbą zatrzymań, koncentracja ruchu na określonych drogach – obwodnice, uspokojenie ruchu, utrzymanie prędkości w zakresie 30-50 km/h).
OCHRONA PRZED HAŁASEM W STREFIE IMISJI (tzw. ograniczanie hałasu u odbiorcy)
Działania w strefie imisji dotyczą stosowania odpowiednich środków ochrony odbiorcy i powinny mieć na celu
ograniczenie hałasu do wartości dopuszczalnych.
Metody i środki związane z ograniczeniem hałasu za pomocą urządzeń zlokalizowanych na drodze fali dźwiękowej pomiędzy źródłem hałasu a odbiorcą (ekrany akustyczne, wały ziemne, kombinacje ekranu ziemnego z ekranem akustycznym, pasy zieleni izolacyjnej),
Metody i środki związane z lokalizacją i odpowiednim ukształtowaniem budynku oraz jego izolacją przed oddziaływaniami akustycznymi (lokalizowanie budynków mieszkalnych w odpowiedniej odległości od tras komunikacyjnych),
Wymiana stolarki okiennej i izolacja ścian budynków – metody te ograniczają jedynie hałas wewnątrz budynku.
HAŁAS PRZEMYSŁOWY – DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA
Zagrożenie hałasem przemysłowym jest związane głównie z niekorzystną lokalizacją zabudowy mieszkaniowej,
w pobliżu zakładów. Emisja hałasu przemysłowego jest uzależniona w dużym stopniu od procesu
technologicznego i wykorzystywanych w nim maszyn i urządzeń, których ilość, stan techniczny, poziom
nowoczesności, a także izolacyjność akustyczna i lokalizacja są czynnikami decydującymi o stopniu uciążliwości.
Od stycznia 2017 r. na terenie powiatu Inspektorat przeprowadził kontrole 8 podmiotów, w których nie stwierdzono nieprawidłowości:
Ferma drobiu w Krypnie - 16 styczeń 2017
Ferma Drobiu w Krypnie Wielkim - 30 styczeń 2017
Firma Przeładunkowa „ELTRAS” w Mońkach - 31 styczeń 2017
Ferma Drobiu w Kołodzieżu - 14 czerwiec 2017
Zakład PIASKOWANIE MARCIN WASZKIEWICZ w Jaświłach - 11 sierpień 2017
Ferma Drobiu w Świerzbienie - 30 sierpień 2017
Ferma Drobiu w Świerzbienie – 22 marzec 2018
Ferma Drobiu w Rudzie – 6 kwiecień 2018
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
23
PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE
PRESJE – ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO
Pole elektromagnetyczne (PEM) jest zjawiskiem fizycznym złożonym z układu dwóch pól: elektrycznego
i magnetycznego. Zmiany pola elektrycznego i magnetycznego rozchodzą się w przestrzeni w postaci fal
elektromagnetycznych.
W środowisku występują dwa rodzaje źródeł PEM: naturalne (pole magnetyczne Ziemi, pole wytwarzane przez
wyładowania atmosferyczne, promieniowanie kosmiczne i promieniowanie Słońca) oraz sztuczne (powstające
wokół radiolinii i wytwarzane przez instalacje służące do komunikacji za pomocą fal, np.: stacje radarowe,
anteny nadawcze radiowo–telewizyjne, aparaty CB-radio, stacje telefonii komórkowej, napowietrzne linie
przesyłowe wysokiego napięcia, stacje elektroenergetyczne; jak również urządzenia elektryczne codziennego
użytku takie jak: telefony, kuchenki mikrofalowe, telewizory itp.).
Niewątpliwie najistotniejszymi źródłami PEM oddziałującymi negatywnie na środowisko i zdrowie są stacje
radiowe i telewizyjne, nadajniki GSM, linie wysokiego napięcia.
W Polsce obowiązują niezależne przepisy ochronne związane z narażeniem na promieniowanie
elektromagnetyczne dotyczące ochrony środowiska. Wartości dopuszczalne zostały określone
w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku7. Dopuszczalne poziomy PEM
wyznaczone zostały dla terenów przeznaczonych pod zabudowę oraz miejsc dostępnych dla ludności i odnoszą
się do różnych zakresów częstotliwości. Parametry PEM określa się zależnie od częstotliwości. Dla małych
częstotliwości rzędu kilku – kilkuset herców można zmierzyć zarówno wielkości składowej elektrycznej
(natężenie określane w woltach na metr – V/m) jak i składowej magnetycznej (natężenie określane w
amperach na metr – A/m). Dla wyższych częstotliwości (np. radiowych) jako parametr podaje się gęstość mocy
wyrażaną w watach na metr kwadratowy – W/m2. W każdym z dwóch przypadków można wyliczyć wielkość
składowej elektrycznej i magnetycznej.
Zakres częstotliwości pól elektromagnetycznych, dla których określa się parametry fizyczne charakteryzujące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko, dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową
Zakres częstotliwości pola elektromagnetycznego
Parametr fizyczny
Składowa elektryczna Składowa magnetyczna Gęstość mocy
Lp. 1 2 3 4
1 50 Hz 1 kV/m 60 A/m -
Zakres częstotliwości pól elektromagnetycznych, dla których określa się parametry fizyczne charakteryzujące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko, dla miejsc dostępnych dla ludności.
Parametr fizyczny Zakres częstotliwości pola elektromagnetycznego
Składowa
elektryczna
Składowa
magnetyczna
Gęstość mocy
Lp. 1 2 3 4
1 0 Hz 10 kV/m 2.500 A/m -
2 od 0 Hz do 0,5 Hz - 2.500 A/m -
3 od 0,5 Hz do 50 Hz 10 kV/m 60 A/m -
4 od 0,05 kHz do 1 kHz - 3/f A/m -
5 od 0,001 MHz do 3 MHz 20 V/m 3 A/m -
6 od 3 MHz do 300 MHz 7 V/m - -
7 od 300 MHz do 300 GHz 7 V/m - 0,1 W/m2
7 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U Nr 192,
poz. 1883).
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
24
Objaśnienia: Podane w kolumnach 2 i 3 tabeli wartości graniczne parametrów fizycznych charakteryzujących oddziaływanie pól elektromagnetycznych odpowiadają: a) wartościom skutecznym natężeń pól elektrycznych i magnetycznych o częstotliwości do 3 MHz, podanym z dokładnością do jednego miejsca znaczącego, b) wartościom skutecznym natężeń pól elektrycznych o częstotliwości od 3 MHz do 300 MHz, podanym z dokładnością do jednego miejsca znaczącego, c) wartości średniej gęstości mocy dla pól elektromagnetycznych o częstotliwości od 300 MHz do 300 GHz lub wartościom skutecznym dla pól elektrycznych o częstotliwościach z tego zakresu częstotliwości, podanej z dokładnością do jednego miejsca znaczącego po przecinku, d) f – częstotliwość w jednostkach podanych w kolumnie 1, e) 50 Hz – częstotliwość sieci elektroenergetycznej
STAN – POMIARY MONITORINGOWE
Od roku 2008 WIOŚ w Białymstoku realizuje program badań pól elektromagnetycznych opracowany zgodnie
z Rozporządzeniem Ministra Środowiska8. Program zakłada skoncentrowanie pomiarów na obszarach
dostępnych dla ludności tj. w centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszkańców
przekraczającej 50 tys. Oraz w pozostałych miastach i na terenach wiejskich. Zakres badań obejmuje pomiary
natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości, co najmniej od 3
MHz do
3000 MHz.
W ramach wieloletniego programu pomiarowego, Inspektorat corocznie przeprowadza pomiary w 45 punktach
pomiarowych rozmieszczonych na terenie całego województwa. W 2017 roku, na terenie powiatu monieckiego
pomiary przeprowadzono w 2 miejscowościach: Mońki i Jasionówka.
Wyniki pomiarów pól elektromagnetycznych wykonanych na terenie powiatu od stycznia 2017 roku.
Lp. Lokalizacja punktu Współrzędne
Średnia arytmetyczna zmierzonych wartości
skutecznych natężeń pól elektrycznych promieniowania
elektromagnetycznego
[V/m]
Wartość niepewności
pomiaru [V/m]
Procent wartości
dopuszczalnej [%]
1 Mońki N 53º24’14,1’’
E 22º47’60,0’’ ≤ 0,2* - -
2 Jasionówka N 53º23’43,3’’
E 23º02’14,8’’ ≤ 0,2* - -
3 Stacja bazowa telefonii komórkowej
w Krypnie - ≤ 0,2* - -
4 Stacja bazowa telefonii komórkowej
w Krasnych Folwarcznych -
≤ 1,0*
- -
5 Stacja bazowa telefonii komórkowej
w Knyszynie -
≤0,7 - -
6 Stacja bazowa telefonii komórkowej
w Mońkach -
≤1,3 - -
7 Stacja bazowa telefonii komórkowej
w Knyszynie -
1,61 +/-0,57 23
8 Stacja bazowa systemu TETRA w
Mońkach -
≤1,0* - -
*wartość poniżej dolnego progu oznaczalności sondy pomiarowej źródło: WIOŚ
8 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr221, poz. 1645).
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
25
Z przeprowadzonych pomiarów wynika, że w żadnym z punktów nie odnotowano przekroczeń wartości
dopuszczalnych. Urządzenia nadawcze oraz obszary wokół stacji bazowych oznaczono symbolami zgodnymi
z PN-74/T – 06260 źródła promieniowania elektromagnetycznego (znaki ostrzegawcze).
Należy podkreślić, że przeprowadzone pomiary na terenie całego województwa podlaskiego, również nie
wykazały występowania przekroczeń w żadnym z punktów pomiarowych (norma składowej
elektrycznej - 7 V/m).
OCHRONA ŚRODOWISKA PRZED AWARIAMI
Pod pojęciem poważnej awarii rozumie się zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe
w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej
niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi
lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem.
Poważne awarie mogą powstawać w przypadku awarii i katastrof w obiektach przemysłowych zlokalizowanych
na terenach powiatu oraz w wyniku wypadków kolejowych i drogowych z udziałem cystern i autocystern
przewożących materiały niebezpieczne. Zdarzenia te charakteryzują się specyficznymi cechami takimi jak
niepewność ich wystąpienia, złożoność przyczyn, różnorodność bezpośrednich skutków oraz indywidualnym,
niepowtarzalnym przebiegiem.
NIEBEZPIECZNE SUBSTANCJE CHEMICZNE W ZAKŁADACH PRZEMYSŁOWYCH
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku prowadzi rejestr i kontrole obiektów mogących
spowodować poważne awarie w środowisku (zakłady dużego i zwiększonego ryzyka powstania poważnej
awarii oraz inni wytypowani potencjalni sprawcy), a także kontroluje te obiekty. Na terenie powiatu nie
występują zakłady dużego ryzyka powstania poważnej awarii przemysłowej9, jak również zakłady zwiększonego
ryzyka powstania poważnej awarii przemysłowej.
Jedynym dotychczas zakładem, który był brany pod uwagę w zakresie poważnych awarii, na terenie powiatu
monieckiego, poza stacjami paliw płynnych, jest Moniecka Spółdzielnia Mleczarska, ul. A. Mickiewicza 62.
Głównym źródłem zagrożenia na terenie zakładu jest instalacja chłodnicza, w której stosowanym czynnikiem
jest amoniak. Maksymalna pojemność instalacji amoniakalnej to ok. 10 Mg amoniaku. Instalacja posiada
całodobową obsługę maszynistów chłodniczych. Na bieżąco prowadzone są badania zaworów bezpieczeństwa
instalacji amoniakalnej. Na terenie zakładu zainstalowano stacjonarny system kontroli stężenia oparów
amoniaku. Detektory sygnalizują dwa poziomy stężenia amoniaku: 20 mg NH3/m3 i 100 mg NH3/m
3.
Pomieszczenia maszynowni chłodniczej wyposażone zostały w oświetlenie awaryjne oraz zasilane bateryjnie.
Ponadto w zakładzie do celów mycia i dezynfekcji stosowane są substancje niebezpieczne. Substancje
magazynowane są w sposób prawidłowy, w oznakowanych pojemnikach. Kontrolowana jednostka posiadała
wymagane karty charakterystyk substancji niebezpiecznych.
Obecnie na terenie Moniek, przy ul. Mickiewicza w sąsiedztwie w/w zakładu mleczarskiego Polska Spółka
Gazownicza Sp. o.o. Oddział Zakład Gazowniczy w Białymstoku ul. Gen St. Sosabowskiego 24, 15-182 Białystok
oddaje do użytkowania stację regazyfikacji skroplonego gazu ziemnego LNG wraz z infrastrukturą
towarzyszącą. Po nadaniu właściwych parametrów gaz wprowadzany jest miejskiej sieci gazowej. Możliwości
magazynowe umożliwiają jednoczesne magazynowanie ok. 50 Mg gazu. Instalacja została wyposażona
w szereg zabezpieczeń pozwalających na jej sprawne i bezpieczne funkcjonowanie.
9 kryteria zakwalifikowania zakładu zawarte w Rozporządzeniu Ministra Rozwoju z dnia 29 stycznia 2016 r. w sprawie
rodzajów i ilości znajdujących się w zakładzie substancji niebezpiecznych, decydujących o zaliczeniu zakładu do zakładu o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej; Dz.U. z 2016 r. poz. 138.
Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu monieckiego WIOŚ Białystok
26
W trakcie przeprowadzonych kontroli, w zakresie przeciwdziałania poważnym awariom, nie stwierdzono
uchybień mających wpływ na bezpieczeństwo jak i zagrożenie skażeniem środowiska. Przedmiotowa instalacja
wyposażona jest w systemy alarmowe, zawory bezpieczeństwa i innego rodzaju zabezpieczenia, reagujące na
zaistniałe sytuacje awaryjne w trakcie jej eksploatacji, zabezpieczające przed wystąpieniem poważnej awarii.
Na terenie powiatu monieckiego znajduje się kilkanaście stacji paliw. Eksploatacja ich stwarza lokalne
zagrożenie dla środowiska np. możliwości awarii czy pożary. Według danych posiadanych przez WIOŚ
w rozpatrywanym okresie na terenie powiatu została zrealizowana inwestycja, w wyniku której wybudowano
nową stację paliw płynnych (pierwsze półrocze 2018 r.):
PLUS Diagnostyka Jan Jurkiewicz ul. Szosa Baranowicka 58/1, 15-521 Białystok-Zaścianki; stacja paliw
płynnych, zlokalizowana w Mońkach, przy ul. Ełckiej 30.
Przedmiotowa stacja paliw została wyposażona w nowoczesną infrastrukturę i zabezpieczenia chroniące
środowisko, spełniające wymagania wynikające z przepisów prawa.
Główne jednak zagrożenie wypadkami o znamionach poważnych awarii wynika z transportu paliw płynnych
i gazowych do zaopatrzenia tych obiektów.
TRANSPORT
Poważne źródło zagrożenia na terenie powiatu, oceniane nawet na większe niż pochodzące od obiektów
stacjonarnych, mogą stwarzać katastrofy kolejowe oraz wypadki drogowe środków transportu, przewożących
materiały niebezpieczne. Szczególnie groźne są awarie w rejonach przepraw mostowych na tych trasach,
grożące bezpośrednim skażeniem wód płynących.
ZDARZENIA AWARYJNE
W rozpatrywanym okresie na terenie powiatu monieckiego nie odnotowano poważnych awarii jak również zdarzeń o znamionach poważnych awarii, zarówno na terenie zakładów będących potencjalnymi sprawcami jak i w transporcie drogowym i kolejowym towarów niebezpiecznych.
Opracował:
Wydział Monitoringu Środowiska
Akceptował