�

INFORMATORTURYSTYCZNYwojewództwa podlaskiego

Białystok 2011

�

SpiS treści

HISTORIA W ZARYSIE 5BIAŁYSTOK – STOLICA WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO 7

Spacer po Białymstoku 7Białystok − kolebka esperanto �3Gościnny Białystok �4Rowerowy Białystok �6Podlaskie z nieba �7

RÓŻNORODNOŚĆ NARODOWOŚCIOWA, RELIGIJNA I KULTUROWA �0KUCHNIA REGIONALNA − ZAPRASZAMY DO STOŁU!!! ��SUWALSZCZYZNA I ZIEMIA SEJNEŃSKA �6

Wigierski Park Narodowy �6Ścieżki edukacyjne �6Muzeum Wigier batyskafem w ciemne głębiny �8Klasztor w Wigrach �9Punkty i wieże widokowe 30Wigierska Kolej Wąskotorowa i Statek „Kameduła” - z lądu i wody 30W zgodzie z naturą i przepisami WPN - raj dla wodniaków 3�Imprezowe Suwałki blues i nie tylko 3�Zima: białe szaleństwa - nie tylko na stoku 33Sposób na LATO 34Zaginiony świat Jaćwingów 34Litewska stolica Polski Połączeni ponownie przez Unię 36Sejny miasteczko na pograniczu 36Transgraniczny Szlak Dominikański 38Spływy i regaty okrągłych żaglówek meandry leniwej Marychy 38Najdłuższe szlaki rowerowe w regionie 39Dolina Rospudy – przyrodniczo i historycznie 40

AUGUSTÓW – MIASTO KRÓLEWSKIE 4�Mistrzostwa Polski w Pływaniu Na Byle Czym – „Co ma pływać nie utonie” 43Z perspektywy roweru 45Szlak Konny Puszczy Augustowskiej i Mazur 46Rajgród – lato na żaglach 47

DOLINA BIEBRZY 48Wieże i punkty widokowe 49Muzeum i trasy turystyczne Twierdzy Osowiec 50Na wybranych szlakach turystycznych 5�Tratwa biebrzańska 53Spływ kajakowy rzeką Biebrzą 53Szlaki piesze 54Szlaki rowerowe 54Kultura i natura 55

RADZIŁÓW 56NAREW – „POLSKA AMAZONIA” 57

Kładka przyrodnicza Śliwno–Waniewo (w wieku XV Korona–Litwa) 58Szlaki wokół parku narodowego 58Ciekawe Miejsca 6�

TYKOCIN – PODLASKA PERŁA BAROKU 6�ZIEMIA ŁOMŻYŃSKA 64

Pierwszy skansen niepodległej Polski 65ŁOMŻYŃSKI PARK KRAJOBRAZOWY DOLINY NARWI 66PUSZCZA KNYSZYŃSKA 68

Dwa ogrody leśne...Kopna Góra – Aboretum z klimatem 69Silvarium 70Supraśl – sztuka, kultura i ... zdrowie 7� Krynki – miasto z historią 74Szlak Tatarski – Polski Orient 75

3

Kuchnia tatarska 77Szlak Rękodzieła Ludowego 78

PUSZCZA BIAŁOWIESKA – KRÓLESTWO ŻUBRA 79Wokół Narewki 89

PODLASKI SZLAK BOCIANI 90KRAINA BUGU – DROHICZYN, SIEMIATYCZE, MIELNIK 95

Bunkry nad Bugiem - Linia Mołotowa 99CIECHANOWIEC I JEGO MUZEUM �00CZŁONKOWIE PODLASKIEJ REGIONALNEJ ORGANIZACJI TURYSTYCZNEJ �0�ZABYTKI �06PRZYRODA ��0

Parki Narodowe ��0Parki Krajobrazowe ��0Ogrody leśne ���

KULTURA ���Muzea, skanseny ���Teatry, filharmonie ��7Wybrane Ośrodki Kultury i Izby Regionalne ��7Galerie �30Pracownie na Szlaku Rękodzieła Ludowego �33

KALENDARZ CYKLICZNYCH IMPREZ KULTURALNO-TURYSTYCZNYCH �33OBSŁUGA RUCHU TURYSTYCZNEGO �4�

Punkty informacji turystycznej �4�Stowarzyszenia turystyczne �45Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze �46Polska Izba Turystyki Oddział podlaski �46Biura podróży �46

TURYSTYKA WODNA �50Żegluga �50Wypożyczalnie jachtów i łodzi żaglowych �5�Kajaki, sprzęt wodny �5�Spływy tratwami i pychówkami �57Gondole i katamarany �58Nurkowanie �58Kryte pływalnie �59Wodne ochotnicze pogotowia ratunkowe �59Inne atrakcje wodne �60

TURYSTYKA ROWEROWA - WYPOŻYCZALNIE �60TURYSTYKA ZIMOWA �63

Wyciągi narciarskie �63Sprzęt zimowy �63Lodowiska �64

TURYSTYKA KONNA �64BALONIARSTWO I LOTY SPADOCHRONOWE �67KOLEJKI WĄSKOTOROWE �67WIEŻE I PLATFORMY WIDOKOWE �68OŚRODKI SPORTU I REKREACJI �69INNE ATRAKCJE TURYSTYCZNE �69BAZA NOCLEGOWA �70

Obiekty skategoryzowane �70Wybrane Obiekty Nieskategoryzowane �7�

KOMUNIKACJA �86PKP �86PKS �86 TAXI �86Wypożyczalnie samochodów �86Pomoc drogowa �87Numery alarmowe w Polsce �88

4

Marta Cywińska – poetka, pisarka:

Białystok jest miejscem moich nieustannych

powrotów (...). W archiwum moich białostockich wspomnień zachowałam nieistniejący, odebrany mojej rodzinie już Stary Dom z Ogrodem, opowieści mojej Babci o niezwykłych ludziach, którzy odeszli, szkolneprzyjaźnie, które przetrwały do dziś, pracowite praczki na Plantach, ostatni odpust pod kościołem Rocha, dzielnicę Mickiewicza, w której spędziłam całe dzieciństwo. Dokonałam selekcji wspomnień zachowując w myślach tylko portrety szlachetnych ludzi i emocjonalnych miejsc Podlasia. W snach widzę lot stęsknionego bociana, ścieżkiwiodące do Białowieży, Muzeum Kresowego Domuw Białostoczku, Festiwal Celtycki w Dowspudzie. Nieustannie tęsknię, wspominam, powracam.

5

Historia w zarysieObszar dzisiejszego województwa podlaskiego to historyczna – niegdyś kraina graniczna – położo-na wzdłuż środkowego Bugu i górnej Narwi. To tu przenikały i ścierały się wpływy polskie, ruskie, jaćwieskie i krzyżackie. Później także litewskie. Ziemie te w XI w. należały w przeważającej części do Rusinów, a w pozostałej do książąt mazowieckich i Jaćwingów. W wieku XIII głównym ośrodkiem był Drohiczyn. Dopiero w XV w. ustalona została granica między Litwą i Mazowszem, którą wyznaczały rzeki: Ełk, Biebrza, Narew, Ślina i dalej Bug u ujścia Nurca.Województwo podlaskie utworzono w �5�7 r., a jego stolicą został Drohiczyn. Wiek XV to czas kolonizacji mazowieckiej, ruskiej i litewskiej. Dzięki rozwojowi osadnictwa prawa miej-skie uzyskały wówczas m.in.: Łomża, Tykocin, Nowogród, Radziłów, Ciechanowiec, Wąsosz, Kolno, Zambrów, Bielsk Podlaski, Mielnik, Drohiczyn, Brańsk. W owym czasie istniał też podział na miasta królewskie (Berżniki, Kleszczele, Narew, Knyszyn, Augustów, Krynki) oraz prywatne miasta magnatów (Choroszcz, Siemiatycze, Goniądz, Sejny, Grajewo, Raczki, Rajgród).Wiek XVII zapisał się w historii tego obszaru jako czas wojennej pożogi i wielkich zniszczeń („potop szwedzki”, wojny kozackie, wojny z Rosją), które doprowadziły do upadku wielu miast. Wiele dobrze prosperujących ośrodków produkcji przemysłowej i rzemieślniczej przestało istnieć. Inne musiały się przekształcić w osady typowo rolnicze.Pod koniec XVII i w XVIII w. na mapie pojawiły się nowe miasta, takie jak: Szczuczyn, Jedwabne, Czy-żewo, Śniadowo, Suwałki i Białystok. Ale tylko Białystok, pozostający na pograniczu Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego, rozwijał się dynamicznie stając się ważnym centrum kulturalnym.Po rozbiorach Polski województwo podzielono wzdłuż Bugu pomiędzy Prusy i Austrię. W roku �807 i �809 weszło w skład Księstwa Warszawskiego. Jedynie tzw. obwód białostocki został wówczas przy-łączony do Rosji. W �8�5 r. utworzono Królestwo Polskie (kongresowe), które na przełomie �9�8/�9 r. powróciło do Polski.I wojna światowa – to kolejne, ogromne zniszczenia i upadek wielu miast, a także niepowetowane straty w kulturze. Bezpośrednie, militarne operacje II wojny światowej zarówno ze strony okupanta niemieckiego, a później sowieckiego też zebrały krwawe żniwo. Było to pasmo zsyłek na Sybir, ekster-minacji, rusyfikacji i germanizacji.Województwo podlaskie w dzisiejszym kształcie administracyjnym powstało � stycznia �999 roku.Dzisiaj to obszar w którym znajdują się wielkie kompleksy leśne, cztery parki narodowe, trzy parki krajobrazowe, czyste rzeki i jeziora. Wielkie obszary bagienne w dorzeczach Biebrzy i Narwi sąsiadują z kuszącą do pieszych wędrówek Puszczą Augustowską, a bardziej na wschód – Puszczą Białowieską. Spływ kajakowy Czarną Hańczą, Narwią, czy tratwami po Biebrzy – to niekwestionowana atrakcja tego regionu.Zapraszamy więc do wędrówki po Podlaskiem, bo jest to piękne miej-sce dla wszystkich, którzy chcą odpocząć, wyciszyć się i zwolnić tempo. Zasłuchać się w odgłosy przyjaznej przyrody. Poczuć zapach puszczy i doświadczyć gościnność ludzi, niezależnie od ich narodowo-ści i wyznania.

His

toria

w z

arys

ie

6

„Polska stolica tańca”, „Polski Broadway” - od kilku lat Białystok skutecznie pracuje na te tytuły. Finaliści popularnego programu YOU CAN DANCE i tancerze prezentujący się w programie MAM TALENT sprawili, że na Białystok zwróciły się oczy wszystkich miłośników nowoczesnego tańca.Miasto stało się areną odbywających się regularnie prestiżowych festiwali i konkursów tanecz-nych. Festiwal Kalejdoskop, Hip Hop Groove Festival, Międzynarodowy Festiwal Tańca Złote Pantofelki i Over The Top każdego roku przyciągają tu światową elitę tańca. Miasto włącza się w promocję tej aktywności. Imprezom nieodmiennie towarzyszy charakte-rystyczne logo Wschodzącego Białegostoku.

7

Białystok – stolica województwa podlaskiegoSłowo „stok” oznaczało niegdyś strumień. W miejscu, w którym dziś tętni życiem kolorowe centrum miasta, przed wiekami rosła puszcza. Sześćset lat temu było to miejsce łowów księcia litewskiego Gedymina. Legenda mówi, że pewnego dnia ścigał on pięknego jelenia tak długo, aż zapadła noc. Ciemność otulała las. Było zbyt późno, by szukać drogi powrot-nej. Postanowił więc spać pod gwiazdami. Rano, gdy opadła mleczna mgła, ujrzał niezwykły widok. Przed nim lśniła w słońcu rzeka o krystalicznie czystej wodzie. Biała rzeka. Biały stok.Samorząd Miasta Białystok (członek prOt) ul. Słonimska 1, 15-950 Białystoktel. 85 869 60 00www.bialystok.pl

Spacer po Białymstoku Jednym z najbardziej urokliwych miejsc w Białymstoku jest pałac i okalający go ogród – pa-miątka po kimś, kto kochał to miasto. Człowiek ten, wielki miłośnik piękna i natury, żył w XVIII wieku. Jego dzieło istnieje do dziś. Jan Klemens Branicki, bo o nim mowa, obejmując w posiadanie Białystok, postanowił zmienić surowy charakter siedziby poprzednich właści-cieli miasta. Właściwie swój obecny kształt pałac zawdzięcza dwóm pokoleniom Branickich. Przebudowę pod nadzorem holenderskiego mistrza Tylmana z Gameren rozpoczął Mikołaj, a zakończył w I połowie XVIII wieku jego syn - Jan Klemens. On też zatrudnił wybitnych archi-tektów baroku: Jana Zygmunta Deybla, Jakuba Fontanę i Jana Henryka Klemma, by na fun-damentach XVI-wiecznego zamku powstała rezydencja magnacka. Powstał prawdziwy Wersal półno-cy. Najbardziej eleganckie komnaty pałacu, nazywano królewskimi, bo iście królewski panował tu przepych. pałacu istniał pokój „chiński”, „zło-ty”, biblioteka, kaplica modlitewna, sala balowa, jadalnia, akwarium, pokoje „paradne”, „paryskie”, „ła-zienkowe”. Wszystkie były staran-nie dekorowane najmodniejszymi pięknymi meblami, dziełami sztuki i cennymi bibelotami.Dziś w budynku pałacu ma siedzi-bę Uniwersytet Medyczny. Budynek jest częściowo udostępniony zwie-dzającym. Pałac Branickich

Biał

ysto

k - s

tolic

a W

ojew

ództ

wa

Podl

aski

ego

8

Tuż za nim stworzono dwa ogrody. Pierwszy, w stylu angielskim, sprawia wrażenie niewiel-kiego lasu kipiącego zielenią. W drugim, w stylu francuskim, wszystkie krzewy są starannie przycięte i tworzą zielone labirynty i geometryczne wzory. Warto wejść do pałacu, by zoba-czyć, jak wygląda to z tarasu. Za ogrodem pałacowym rozciągają się Planty, (prawidłowa na-zwa to Bulwary im. M. Zyndrama-Kościałkowskiego, wojewody białostockiego �934-�939), park w centrum miasta, ze słynną Aleją Zakochanych, rzeźbą psa Kawelina i tańczącymi fontannami.

Najprawdopodobniej z myślą o swojej żo-nie – Izabeli z Ponia-towskich – Branicki zbudował w �77� r. Pałacyk Gościnny. Dziś w pięknie odre-staurowanym budynku znajduje się reprezen-tacyjna siedziba prezy-denta miasta. Często też z ogrodowych po-koi na parterze słychać marsz Mendelssohna i huk otwieranego szampana. Mieszkań-cy miasta zawierają tu związki małżeńskie.

Planty

Pałacyk Gościnny

9

Więcej o dokonaniach znakomitego rodu znajdziemy na nowym Szlaku rodu Branickich.To jeden z pięciu szlaków kluczowego produktu turystycznego pn. Białystok wielu kultur, do którego zaliczają się także: Szlak białostockich świątyń, Szlak architektury drewnia-nej, Szlak białostockich fabrykantów, Szlak esperanto i wielu kultur.

Szczegóły na www.odkryj.bialystok.pl. Strona całościowo odnosi się do tego produktu, opisując poszczególne szlaki.Ze wspomnianego pałacyku blisko już do najstarszego kościoła w mieście, zbudowanego w latach �6�7-�6��. Stary Kościół Farny tzw. biały koś-ciółek urządzony jest w stylu baroko-wym. W podziemnej krypcie pocho-wana jest żona Branickiego, Izabela. W połowie XIX wieku, gdy liczba miesz-kańców Białegostoku znacznie się zwięk-szyła, świątynia nie mogła pomieścić wszystkich wiernych. Zwrócono się więc do władz carskich z prośbą o zgodę na zbudowanie nowego kościoła. Uzyskano ją ...po czterdziestu latach! Niestety, jedy-nie na stworzenie przybudówki. W �900 r. ruszyły prace. Dziś „przybudówka” jest wielokrotnie większa od samego kościo-ła. Piękna i dumna, pełni rolę bazyliki katedralnej.

Biał

ysto

k - s

tolic

a W

ojew

ództ

wa

Podl

aski

ego

Na szlaku architektury drewnianej Magazyn fabryki E. Beckera

Kościół pw. Wniebowzięcia NMP

�0

Stojąc u stóp katedry widzimy ratusz wzniesiony dzięki J. K. Branickiemu w �745 roku. Pełnił on funkcję dzisiejszej galerii handlowej. Mieścił w sobie kramy kupieckie, często nale-żące do Żydów, którzy w tamtych latach stanowili niemal połowę mieszkańców miasta. Dziś w budynku ratusza mieści się siedziba Muzeum Podlaskiego.W ostatnich latach Rynek Kościuszki przeszedł transformację i jest wizytówką Białegostoku. Zniknął zadrzewiony skwer, przesunięto fontannę dzięki czemu plac aż do kościoła farnego zmienił się w deptak. Rynek zachował jednocześnie swój nietypowy, trójkątny kształt, jaki nadało mu rozwidlenie dróg traktów do Suraża i Choroszczy w XVII wieku. Białostocki Rynek Kościuszki urbaniści z całej Polski w �0�0 roku uznali za najlepiej odno-wioną przestrzeń miejską w kraju.

Rynek Kościusz-ki ożył na nowo. Prawie w każdy weekend coś się tu dzieje. Zimą monto-wane jest lodowisko pod zadaszeniem, a latem instytu-cje kultury oferują szeroki zakres te-matów dla białosto-czan i turystów.

Ratusz siedziba Muzeum Podlaskiego

��

Tu też zaczyna się najpopularniejsza ulica Białegostoku, Lipowa, którą niegdyś Branicki polecił wysadzić lipami. To pasmo kafejek, restauracji, butików, pizzerii, ogródków kawiar-nianych. Przed świętami Bożego Narodzenia ulica dekorowana kolorowymi światłami, zielo-nymi gałązkami wygląda bajkowo.Przeszłość Białegostoku cechowała różnorodność narodowościowa, kulturowa i religijna jego mieszkańców. W XVIII i XIX wieku mieszkali tu obok siebie Polacy, Żydzi, Rosjanie i Niemcy. Sąsiadowały ze sobą kościoły katolickie, synagogi, cerkwie prawosławne i świą-tynie ewangelickie. Różnorodne kultury współistniały na jednym obszarze, a wielojęzyczny gwar unosił się nad Białymstokiem tworząc niezwykły klimat miasta. Społeczność żydowska, która do II wojny światowej stanowiła połowę mieszkańców miasta, dziś praktycznie nie istnieje. Nie słychać już jidisz, nie ma czynnych synagog, żydowskich kupców w ratuszu, dzielnicy Chanajki. Pozostał jeden cmentarz żydowski - kirkut, tablice pamiątkowe i kamienice żydowskie. W jednej z nich, przy ulicy Warszawskiej mieści się Mu-zeum Historyczne. W dawnej bożnicy ma swą siedzibę Galeria im. Sleńdzińskich, a nazwi-skiem żydowskiego bohatera z czasów wojny – Icchoka Malmeda nazwano ulicę w centrum miasta, przy której znajduje się siedziba Centrum Informacji Turystycznej.Pięknie i wnikliwie o społeczności żydowskiej opowiada pieszy, znakowany Szlak Dziedzi-ctwa Żydowskiego. Ukazuje ponad 50 miejsc związanych z białostockimi Żydami. www.szlak.uwb.edu.pl Obecnie o wielokulturowości miasta świadczą cerkwie prawosławne, istniejące w niedalekim sąsiedztwie kościołów katolickich. Przy ulicy Lipowej, vis-à-vis najstarszego hotelu w mieście Cristalu, bieli się cerkiew św. Mikołaja z 1846 roku. Charakterystyczna budowla na pla-nie krzyża greckiego zwieńczona jest kopułą. Warto tu wejść. Wewnątrz feeria barw malowa-nych ikon - błękity, czerwienie, biel i złoto, blask świec i niezwykła, pełna dostojeństwa cisza. W prawym skrzydle świątyni relikwie świętego Gabriela – dziecka urodzonego we wsi Zwierki za Białymstokiem. Jak mówi historia, kilkuletni święty leczył chorych samą swą obecnością. Nie ma tu organów, jedyna muzyka to śpiew chóralny. Nabożeństwa wypełnione pieśniami

przy blasku zapalo-nych świec i woni kadzideł mają w so-bie magię i urok obrazów Rembrand-ta. W �99� roku zło-żył tu wizytę papież Jan Paweł II mówiąc do wiernych pra-wosławnych: „Dziś widzimy jaśniej i le-piej rozumiemy, że nasze Kościoły są Kościołami siostrza-nymi”.www.cerkiew.pl

Cerkiew św. Mikołaja

Biał

ysto

k - s

tolic

a W

ojew

ództ

wa

Podl

aski

ego

��

W Białymstoku i całym województwie podlaskim mieszka największa grupa wyznawców pra-wosławia w Polsce. Nikogo nie dziwią małżeństwa mieszane. Katolik zakochuje się w dziew-czynie wyznania prawosławnego, pobierają się w wybranej przez siebie świątyni i wycho-

wują dzieci w poszanowaniu różnic kulturowych i religijnych. Przyjaciele różnych wyznań składają sobie życzenia przy okazji świąt katolickich i prawosławnych, katolicy są zapraszani na śluby prawosławne i vice versa. W województwie podlaskim dwie religie: katolicka i prawosławna, jak dwie komory serca, istnieją tuż obok siebie. Na wylocie ulicy Lipowej, na wzgórzu wznosi się kościół katolicki św. Rocha zbudowany w pierwszej połowie XX wieku. Modernistyczny, o po-

tężnej bryle nie ma wielu sobie podobnych w Europie. Jasne, ascetyczne wnętrze mieści osiem tysięcy wiernych. Ze wzgórza można podziwiać panoramę miasta. Gorąco polecamy, wspomniany wyżej Szlak białostockich świątyń – tu obok siebie pro-mowane są kościoły, cerkwie, dawne synagogi, kircha i ... muzułmański dom modlitwy (w Białymstoku mieszka ok.�800 Tatarów).Drewnianą architekturę miasta z jej unikatowymi konstrukcjami, na Bojarach, Młynowej, Mazowieckiej przybliży nam Szlak architektury drewnianej. Ciekawą ofertą proponowa-ną turystom jest też Szlak białostockich fabrykantów. Poprowadzony został między za-chowanymi do dziś reliktami zakładów świadczących o Manchesterze Północy i pałacami fabrykantów. Stąd są tu obok siebie np. Magazyny Steina na Poleskiej, stara elektrownia, fa-bryka Nowika i Beckera w Dojlidach oraz mało znany dwór Weltera przy ulicy Mickiewicza.O niedalekiej przeszłości miasta opowiada unikatowy w skali kraju Szlak Architektury prL.

Składa się z dwóch ścieżek na których umieszczono łącznie 7� istotnych punktów związanych z architekturą okresu PRL w Białymstoku.www.fundacja.uwb.edu.plOd �0�0 roku turyści mają możliwość wędrówki Białostockim Szlakiem pielgrzymkowo-turystycznym „śladami Błogosławionego Ks. Mi-chała Sopoćki”.Ks. Michał Sopoćko ostatnie lata swe-go życia, obejmujące okres od �947 do �975 roku spędził w Białymstoku. Pozostały tu ślady jego apostolskiej obecności, które wyznaczają nam szlak pielgrzymi. Szczątki kapłana spoczęły w specjalnej urnie w Sanktu-arium Miłosierdzia Bożego w dzielnicy Białostoczek. Więcej na www.sopocko.pl

Kościół św. Rocha

�3

Białystok − kolebka esperantoW plebiscycie na białostoczanina XX wieku wygrał lekarz, twórca sztucznego międzynaro-dowego języka esperanto, Ludwik Zamenhof. Urodził się w stolicy regionu - Białymstoku �5 grudnia �859 r. w rodzinie żydowskiej. W jego domu rodzinnym mówiono w jidisz oraz prawdopodobnie po polsku. Mały Ludwik słyszał więc różne języki – był częstym bywalcem

Rynku Kościuszki, gdzie mieszały się i plątały różne języki żyjących razem narodów, nakładały na sie-bie odmienne zwyczaje i religie, różnorodne kultury istniejące obok siebie.Jako dziesięcioletni chłopiec stwier-

dził, że prawdopodobnie głównym powodem ludzkich nieporozumień jest bariera językowa. Wielki mały marzyciel, pragnący zjednoczenia

ludzkości w duchu przyjaźni i pokoju, postanowił zatem wynaleźć język łączący narody. Wierny swym dziecięcym pragnieniom w �885 roku stworzył język esperanto, logiczny i prosty. Dziś w Białymstoku istnieje szkoła, w któ-rej Ludwik Zamenhof przygotowywał się do nauki w gimna-zjum. Od �9�9 roku jego imię nosi jedna z miejskich ulic, a w centrum miasta, tuż obok centrum informacji tu-rystycznej przy podlaskiej regio-nalnej Organizacji turtstycznej, stoi pomnik poświęcony jego pamięci. Działa też Białostockie To-warzystwo Esperan-tystów (BTE).Białostockie towarzystwo esperantystów i centrum im. Ludwika Zamenhofa orga-nizuje co roku w grudniu obchody rocznicy urodzin twórcy esperanto Ludwika Zamenhofa w Białymstoku. W rodzinnym mieście Zamenhofa można się uczyć esperanto m.in. na kursach organizo-wanych przez BTE, a także na Politechnice Białostockiej. Grono aktywnych esperantystów liczy około pięćdziesięciu osób.

Biał

ysto

k - s

tolic

a W

ojew

ództ

wa

Podl

aski

ego

�4

W roku �009, dokładnie w �50. rocznicę urodzin twórcy esperanto odbył się w Białymstoku Światowy Kongres Esperanto z udziałem kilku tysięcy gości ze wszystkich kontynentów. Dużym zainteresowaniem cieszył się powołany do życia Szlak Esperanto i Wielu Kultur, (produkt nagrodzony wyróżnieniem Podlaskiej Marki Roku w �009), którego trasa skupia się na miejscach związanych z esperanto w tle wielokulturowej mozaiki zabytków miasta. Miejsca, którymi prowadzi, wiążą się przede wszystkim z twórcą esperanto – Ludwikiem Zamenhofem – a także z materialnymi świadectwami wielokulturowej i wieloreligijnej tra-dycji miasta.Także w �009 roku powstało Centrum Ludwika Zamenhofa. Poza stałą ekspozycją zaprasza na często zmieniające się różnorodne tematycznie i stylistycznie wystawy czasowe. Posiada szereg pozycji wydawniczych związanych z życiem i twórczością Patrona. Proponuje też szereg działań edukacyjnych adresowanych do różnych grup wiekowych.www.centrumzamenhofa.pl www.esperanto.pl www.odkryj.bialystok.pl

Gościnny Białystok Dobrą ofertą na weekend w Białymstoku i okolicach jest nagrodzony Certyfikatem POT „Goś-cinny Białystok”, uznany za Najlepszy Produkt Turystyczny �007. Oferta nawiązuje do goś-cinności mieszkańców miasta, a jej symbolem pozostaje osoba J. Klemensa Branickiego.Tak więc pobyt rozpoczyna się od hotelu Branicki.To obiekt klasy boutique z aurą przedwo-jennego eleganckiego hotelu Ritz. Hotel położony w zacisznej części centrum miasta, ma stylowy wizerunek, kameralną atmosferę i wysoki poziom usług.Po południu - spacer w Białymstoku. Chwila relaksu w jednej z licznych kawiarni lub w pijal-ni czekolady Wedla. Pijalnia jest miejscem z duszą - niebanalna, artystyczna, inspirująca. W eleganckich salach w kolorach czerwonej róży i wanilii są organizowane koncerty, wysta-wy, projekcje, stoi biblioteczka z ciekawymi książkami i prasą.Vis-a-Vis – Esperanto Cafe. To wyjątkowa restauracja położona w sercu Białegostoku, przy Placu Miejskim. Mieści się w zabytkowych wnętrzach Ratusza, co jest nie lada atrakcją dla odwiedzających nas turystów. W Esperanto Cafe będziecie Państwo obcować z ekspozy-cjami i wystawami nawiązującymi do życia i dorobku twórcy języka esperanto – Ludwika Zamenhofa, wyglądu starego Białegostoku oraz z wieloma innymi prezentacjami dorobku artystów sztuki współczesnej i dawnej. Tu skosztować można przedwojennych białostockich przysmaków, takich jak buza i bialys.casablanca catering Sp. z o.O (członek prOt)rynek Kościuszki, 10 15-426 Białystoktel./fax 85 742 60 31www.esperanto-cafe.pl

BiałysBuza

�5

Na kolację i relaks w biesiadnej atmosferze uczestnicy przenoszą się do Folwarku Nadaw-ki, położonego na obrzeżach miasta, na skraju Puszczy Knyszyńskiej, kilka kilometrów od centrum Białegostoku w kierunku Augustowa. Jest to kompleks wiejskich budynków z kli-matem w cichej okolicy nad rzeką Supraśl, królestwo dobrego, kresowego jadła. W ofercie: konferencje, spotkania biznesowe (dla �00 osób); imprezy także w plenerze, Ruska Ba-nia (sauna), nocleg w Domku Baniowym. Z myślą o najmłodszych stworzono plac zabaw z huśtawkami. Obok Folwarku „tuż za płotem” znajduje się Skansen Muzeum Wsi, otwarty do zwiedzania przez cały rok. Folwark Nadawki (członek prOt)ul. Nadawki 23, 16-010 Wasilkówtel. 85 743 88 33www.folwarknadawki.pl

Tu nawiązujemy do kluczowego produktu turystycznego, jakim jest Białostocki Szlak Ku-linarny. Szlak tworzy �9 wyspecjalizowanych restauracji , które w większości zlokalizowane są w centrum miasta! Jest jeden wyjątek - to Folwark Nadawki, który mimo, że oddalony o 5,5 km od centrum, ze względu na regionalny charakter wystroju i menu nie mógł zostać pominięty. Restauracje, które tworzą szlak są różnorodne. Są wśród nich zarówno te serwujące kuch-nię regionalną i polską, a także europejską i światową. Wszystkie lokale są autorskimi po-mysłami na świetną kuchnię i niepowtarzalny wystrój, a ich właścicieli łączy jedna idea - fascynacja kulinariami! Szlak Kulinarny to fascynująca podróż po smakach Podlasia, kresów i świata. W tutejszej kuchni spotykają się wpływy białoruskie, litewskie, tatarskie i polskie. Białysy, buza, bliny, kartacze, sękacze, kiszki i babki ziemniaczane, wyborny kindziuk i kumpiak – tradycyjne i smaczne. A dla szukających światowych smaków... przysmaki kuchni europejskiej, azja-tyckiej i amerykańskiej.Więcej na www.bialostockiszlakkulinarny.plNastępnego dnia wędrówka Szlakiem rodu Branickich (wyróżnienie w �006 r w Podla-skiej Marce Roku, w kategorii Miejsce). Przejazd do Supraśla. Zwiedzanie miasteczka le-żącego pośród zielonych borów Puszczy Knyszyńskiej. Wizyta w niezwykłym Muzeum Ikon, które w �006 r. zdobyło nagrodę w Podlaskiej Marce Roku w kategorii Miejsce. Po południu przejazd do miejsca niezwykłego, pełnego bajkowych atrakcji. To Lipowy Most Golf Park. Wtopione w krajobraz Puszczy Knyszyńskiej stanowi jej nierozerwalną część, two-rząc urokliwą całość. Pomimo, że jest to obiekt nowy już teraz przyciąga turystów krajowych

Biał

ysto

k - s

tolic

a W

ojew

ództ

wa

Podl

aski

ego

�6

i zagranicznych. Nieopodal bowiem znajdują się osobliwe atrakcje krajoznawcze przyciąga-jące zarówno miłośników sztuki sakralnej jak i pasjonatów osobliwości przyrody. Sam obiekt to 4� pokoje, stylowa restauracja, staropolski dworek oraz pole golfowe. Zapraszamy Lipowy Most Golf park & SpA (członek prOt) Borki 29, 16-030 Supraślgsm. 693 632 407,693 931 944, 502 023 868www.lipowymost.pl

Ostatniego dnia zapraszamy do Białostockiego Muzeum Wsi. Odtwarza ono zabudowę wsi, charakterystyczną dla części Wschodniego Podlasia i Mazowsza. Zebrano w nim ok 4 tys. eksponatów: krzyże, kapliczki, budynki i dwór przeniesiony z Bobry Wielkiej.

rowerowy Białystok.Miłośnicy dwóch kółek – a jest ich w Białymstoku liczne i aktywne grono – twierdzą, że z roweru więcej widać. Aby ich głos był lepiej słyszalny powołali Stowarzyszenie „Rowero-wy Białystok”, które zgłasza uwagi do inwestycji rowerowych od projektu po oddanie ich do użytku. W �009 r. Podlaska Regionalna Organizacja Turystyczna wydała przewodnik „Rowerem przez Podlaskie”, w którym znajduje się �� tras rowerowych o różnym stopniu trudności. Najwięcej z nich prowadzi przez pobliskie okolice Białegostoku. Na wycieczkę do Białostockiego Muzeum Wsi i Jurajskiego Parku Dinozaurów w Nadawkach można się wy-brać nawet z dziećmi. Podobnie na przejażdżkę po miejskim lasku Pietrasze. Ale już wypra-wę na wzgórza Puszczy Knyszyńskiej można polecić tylko bardzo wytrawnym rowerzystom, fanom kolarstwa górskiego. Trasa wiedzie przez rezerwat „Krzemienne Góry” pomiędzy rzekami Supraśl i Sokołda. Podjazdy i zjazdy mają tu miejscami od 40 do 50 metrów róż-nicy poziomu wysokości.Ulubiona weekendowa trasa białostoczan wiedzie z Białegostoku do Supraśla (�8 km w jedną stronę). Jedziemy bezpieczną ścieżką rowerową wzdłuż szosy, mijając po drodze urozmaicony krajobraz: las, stawy, kilka wzniesień. W Supraślu jest co zwiedzać i co zjeść po ciężkim wysiłku – miasteczko słynie ze znakomitej babki i kiszki ziemniaczanej.W miejscowości Nowodworce, � km od szosy ścieżki rowerowej do Supraśla znajduje się Davis & Kryjan-Gardens ART GALLERY. Galeria mieści się przy centrum ogrodniczym, jej ideą jest zintegrowanie piękna natury ze sztuką. Prezentowane są w niej prace regionalnych

�7

artystów: malarstwo, rysunek, grafika, fotografia, rzeźba, sztuka witrażowa. Turyści mogą kupić tu ciekawe i oryginalne upominki. W tym samym miejscu znajduje się także wypo-życzalnia rowerów. W ofercie rowery turystyczne oraz górskie dla całych rodzin. Możliwość dowozu rowerów na wskazane miejsce.Davis&Kryjan-Gardens (członek prOt)ul. Kwiatowa 7, 16-010 Nowodworce tel. 85 744 15 95, gsm. 695 389 080www.dkgardens.pl

podlaskie z niebaFirma Benkowski Balloons Team Poland organizuje różne formy lotów balonowych i ste-rowcem - indywidualne, jak i dla firm (m.in. reklamowe). Ta interesująca forma zwiedzania regionu jest aktywną formą spędzania urlopu, wakacji. Województwo podlaskie jest jednym z najpiękniejszych i najdzikszych regionów Polski. Ale by zobaczyć tak dużą przestrzeń regio-nu należy wzbić się w powietrze. Bez dwóch zdań widok z lotu ptaka na podlaską i mazur-ską ziemię zapiera dech. Lasy, zielone łąki, błękitne jeziora, rzeki i dzika przyroda stwarzają wspaniałe doznania, napawają najlepszymi wspomnieniami, siłą do dalszych działań.Grupy od jednej do kilkuset osób.Firma Benkowski Balloons team poland (członek prOt)ul. Kombatantów 4/114, 15-102 Białystoktel. 85 745 52 45 gsm. 603 70 23 23www.benkowski.pl

Biał

ysto

k - s

tolic

a W

ojew

ództ

wa

Podl

aski

ego

�8

Atrakcyjną gotową ofertę pobytową w rejonie podlaskim oraz w krajach ościennych: na Litwie, Ukrainie, Białorusi oferuje Polska Izba Turystyki Oddział Podlaski w Białymstoku.Biura podróży oraz obiekty hotelarskie zrzeszone w PIT działają na rynku turystycznym od wielu lat. Mają ustaloną markę i pozycję; gwarantują klientom wysoki poziom usług.polska izba turystyki Oddział podlaski w Białymstoku (członek prOt)ul. Jana pawła ii 77, 15-950 Białystoktel./fax 85 651 99 03, 85 653 76 87www.pit.org.plUsługowo na rzecz turystyki działa Regionalny Oddział PTTK w Białymstoku – organizator imprez turystycznych po regionie oraz wycieczek objazdowych po Polsce i krajach sąsied-nich. Grupa wykwalifikowanych pilotów i przewodników jest gwarantem jakości i niesztam-powego świadczenia usługi.regionalny Oddział pttK w Białymstoku (członek prOt) ul. Waryńskiego 30, 15-461 Białystoktel./fax 85 745 56 50www.bialystok.pttk.plA gdy na koniec dnia, pod ciężarem wrażeń, dojdą do głosu zmęczenie i senność – serdecz-nie zapraszamy do nowoczesnego i komfortowego Hotelu 3 Trio w Białymstoku. Doskonale zlokalizowany, zaledwie 5 minut od centrum w cichej i spokojnej dzielnicy miasta. Polecamy szczególnie w podróżach służbowych, gwarantując wygodę, subtelny wystrój wnętrz, bez-płatny parking oraz profesjonalną obsługę. Hotel 3 trio*** (członek prOt)ul. Hurtowa 3, 15-399 Białystoktel. 85 745 40 50, 85 745 54 22www.hotel3trio.pl

Alternatywą może być Hotel Podlasie. Dogodne położenie sprawia, że jest to idealne miej-sce zarówno do wypoczynku, ale i prowadzenia szkoleń. Profesjonalna obsługa, doskonała kuchnia i niezwykła atmosfera Hotelu sprawi, że znajdą tu Państwo wygodę i komfort do-mowego zacisza. Oferujemy szereg usług dodatkowych: bezpłatny parking strzeżony, prasa, bezprzewodowy Internet, pralnia i prasowalnia. Na terenie obiektu znajduje się restauracja „Lipcowy Ogród”, oferująca dania kuchni regionalnej.

�9

Hotel podlasie ** 27 lipca 24/1, 15-182 Białystoktel. 85 67 56 600, 85 67 56 606www.hotelpodlasie.pl, www.lipcowyogrod.pl

Gościnna Kamienicaul. Sienkiewicza 24, 15-090 Białystoktel. 85 831 15 55, fax 85 674 92 97 gsm. 504 035 885www.goscinnakamienica.plTo kultowy obiekt hotelarski w centrum Białegostoku. Swoim wystrojem nawiązuje do ducha wielokulturowości miasta, sta-wia przy tym na nowoczesność i komfort. Oprócz miejsc noclego-wych dysponuje wypożyczalnią rowerów oraz bogata ofertą spe-cjalną: Majówka, Babskie wieczory, konferencje, szkolenia, wieczory kawalerskie i rabaty podczas weekendów. Pracownicy sugerują gościom trasy i obiekty godne uwagi oraz lokale gastronomiczne i ogródki letnie, letnie kino. Tu zaczyna się wiele szlaków rowerowych. Dla osób korzystających z tej formy zwiedzania Kamienica oferuje zniżki do muzeów, Skansenu Wsi Białostockiej, wybranych lokali gastronomicznych oraz przewodnika na życzenie.punkt informacji turystycznej * Szkolne Schronisko Młodzieżowe „podlasie” Al. J. piłsudskiego 7B, 15-443 Białystok tel. 85 876 78 60 www.ssm.bialystok.ids.plProfesjonalną obsługę ruchu turystycznego w regionie prowadzicentrum informacji turystycznej***podlaska regionalna Organizacja turystycznaul. Malmeda 6, 15-440 Białystoktel./fax 85 732 68 31, tel. 85 653 77 97www.podlaskieit.pl www.odkryjpodlaskie.pl

Biał

ysto

k - s

tolic

a W

ojew

ództ

wa

Podl

aski

ego

�0

różnorodność narodowościowa, religijna i kulturowa

Polacy znani są z gościnności, którą odzwier-ciedlają nawet przysłowia: „Czym chata boga-ta, tym rada”, „Gość w dom, Bóg w dom”. Zaproszeni do domu goście mogą się spo-dziewać poczęstunku i przyjaznej atmosfery. Chcąc zaprzyjaźnić się z Polakami, należy pamiętać, że przyjaźnie dla nas są ważne, i jeśli rodzą się czasem powoli, to często trwa-ją latami.Mieszkańcami województwa podlaskiego są oczywiście Polacy, ale także Białorusini, Litwi-ni (raczej na północy regionu), Ukraińcy, Ro-sjanie, czasem Muzułmanie i Żydzi. Żyją więc obok siebie ludzie różnych wyznań: katolicy, prawosławni, staroobrzędowcy oraz wyznawcy judaizmu i islamu. Różnorodność narodowoś-ciowa i religijna wynikająca z położenia i histo-rii regionu była i jest jego piękną cechą.Współistnienie narodów, kultur i religii na ob-szarze Regionu ma wpływ na wyższy poziom tolerancji i otwarcie na dialog.I tak, najwięcej jest wyznawców religii ka-tolickiej. W regionie, istnieją sanktuaria przyjmujące przez cały rok pielgrzymów: w Różanymstoku, Hodyszewie, Sanktuarium w Studzienicznej. Wiele kościołów to cenne zabytki pamiętające dawne losy lokalnej spo-łeczności.Podlaskie, to największe w Polsce skupisko wyznawców prawosławia. W samym Białym-stoku – stanowią około �/3 jego miesz-kańców. Największe skupisko społeczności białoruskiej – to okolice Hajnówki i Bielska Podlaskiego. Jej przedstawiciele wydają książ-ki w języku białoruskim, organizują chóry – często cerkiewne, mają swych przedstawicieli w życiu politycznym regionu. W Białymstoku funkcjonuje Ambasada Republiki Białoruś. Studenci z Białorusi studiują w Białymstoku.

Sanktuarium w Hodyszewie

Grabarka

��

W województwie podlaskim jest około �50 cerkwi, w tym najważniejsze sanktuarium pra-wosławne na terenie Polski - Święta Góra Grabarka. W maju każdego roku odbywają się tu spotkania prawosławnej młodzieży z całego świata.Mniejszość litewska w Polsce zamieszkuje północny wschód kraju. Najwięcej Litwinów mieszka w gminie Puńsk i stanowią około 80 % jego mieszkańców.Radio i Telewizja Białystok w wydzielonych pasmach emitują audycje w językach mniejszo-ści, w tym także w języku litewskim.W Tykocinie, niedaleko Białegostoku jest synagoga – pamiątka po społeczności żydowskiej regionu, która do II wojny światowej stanowiła połowę mieszkańców tego miasta oraz zna-czącą część wielu innych. W zabytkowych wnętrzach Wielkiej Synagogi z �64� r. i Domu Talmudycznego z końca XVIII mieści się Muzeum. Prezentuje pamiątki bogatej historii Tykocina, a także zabytki kultury żydowskiej.W regionie zachowały się cmentarze żydowskie - kirkuty, tablice pamiątkowe po jego daw-nych mieszkańcach, a jedną z ulic w centrum Białegostoku nazwano nazwiskiem żydow-skiego bohatera z czasów II wojny światowej – Icchoka Malmeda.Ciekawostką regionu jest szczególne przenikanie się kultury polskiej i tatarskiej. Dbając o pamiątki osadnictwa tatarskiego został stworzony Szlak Tatarski, dzięki któremu turyści mogą poznać tradycje i zwyczaje polskich Tatarów, a także spróbować tradycyjnej kuchni tatarskiej. Północ regionu zamieszkują także staroob-rzędowcy, zwani starowierami. Są potomkami Rosjan, którzy w XVII wieku nie uznali reform w tamtejszej Cerkwi i uciekając przed prześla-dowaniami osiedlili się m.in. w Polsce i Prusach Wschodnich. Staroobrzędowcy nie uznają du-chownych, zastępują ich osobami świeckimi, tzw. nastawnikami. Z sakramentów respektują tylko chrzest dokonywany przez trzykrotne za-nurzenie w wodzie, pokutę i od niedawna mał-żeństwo. Nie wolno im pić alkoholu i herbaty ani palić papierosów. Zmarłych chowają w białych strojach. W Polsce mieszka około półtora tysią-ca staroobrzędowców. Na Suwalszczyźnie są trzy świątynie, zwane molennami: w Gabowych Grądach k. Augustowa, Suwałkach i Wodziłkach w Suwalskim Parku Krajobrazowym.Województwo podlaskie to przestrzeń otwartego dialogu i twórczej współpracy pomiędzy naroda-mi, grupami etnicznymi i wyznaniowymi zamiesz-kującymi poszczególne części regionu. Tradycje pogranicza, współistnienia i harmonijnego przeni-kania się kultur od stuleci stanowią o tożsamości i wyjątkowości tej ziemi.

Różn

orod

ność

nar

odow

ości

owa,

relig

ijna

i kul

turo

wa

Synagoga w Tykocinie

Molenna w Wodziłkach

��

Kuchnia regionalna − zapraszamy do stołu!!!Niepowtarzalny smak tutejszej kuchni wynika ze swoistej mieszanki kultur oraz różnorodno-ści tradycji kulinarnych skupionych w województwie podlaskim. Próżno by szukać drugiego takiego regionu w Polsce, w którym mieszkałoby tyle różnych narodów. Sam Białystok, aż do II wojny światowej był mozaiką kultur. W mieście i regionie oprócz Polaków zamieszkiwali Żydzi, Rosjanie, Litwini, Białorusini, Ukraińcy, Tatarzy, Niemcy, Romowie oraz Macedoń-czycy. Każda nacja wzbogacała lokalną kuchnię o swoje przysmaki. W regionalnym menu pojawiły się potrawy, które na trwałe zapisały się jako charakterystyczne dla tego obszaru i dziś są symbolem regionu.Podobnie jak w stolicy województwa – także w regionie – nie ma już tamtej społeczności, a przynajmniej nie w takiej ilości jak kiedyś, która tworzyła ów wielokulturowy kalejdoskop narodów. Na szczęście powstała po nich bogata spuścizna kulinarna w postaci przepisów.I tak w spadku po Litwinach, a także dzięki dobrodziejstwu sąsiedztwa, Podlaskie ma karta-cze (po stronie litewskiej – cepeliny), chłodnik po litewsku, soczewiaki, kindziuk, kumpiak, a także oryginalny sękacz (ciasto przypominające kształtem niewielki pień drzewa pełen sęków) – symbol kuchni pogranicza polsko-litewskiego. Dzięki Rosjanom w naszej kuchni są bliny i kwas chlebowy. Potrawy kuchni tatarskiej zadomowione w naszym regionie to: pie-rekaczewnik, czebureki i kołduny – czyli pierożki nadziewane mięsem z dodatkiem cebuli, czosnku, pachnącego majeranku, soli oraz odrobiny cukru. Podane w rosole na długo zo-stają w pamięci. Kiszkę ziemniaczaną „otrzymaliśmy” od Niemców, a babkę od Żydów (do startych ziemniaków dodajemy drobne kawałki ulubionej kiełbasy, szynki i cebuli oraz przy-prawy i pieczemy; najlepiej smakuje podawana na gorąco). Do łask wrócił także wypiekany przez Żydów białas – drożdżówka z cebulką posypana makiem – dawniej hit obnośnych handlarzy. Kaloryczną kuchnię mamy od Białorusinów – to wszelkiego rodzaju pierogi (po-pularne są pierożki: z serem, z grzybami, z mięsem i na słodko z jagodami. Farsz mięsny

– mięso z dziczyzny, cebula, przy-prawy; farsz grzybowy – kapusta kiszona, grzyby suszone, cebula, przyprawy; pierogi ruskie – ziem-niaki gotowane, twaróg, cebula, masło, sól i pieprz. Ciasto: � kg mąki, � jajko, 600 ml ciepłej wody, szczypta soli, trochę ole-ju.), także wareniki oraz potrawy gdzie bazą pozostają ziemniaki – tu królują placki ziemniaczane. Biały, musujący (bezalkoholowy) napój z kaszy jaglanej zwany białysem – pozostawili nam Ma-cedończycy.

�3

Kuchnia podlaska – to także wyśmienite dania z ryb. Polecamy szczególnie wędzoną sieję i sielawę z dodatkiem soku z cytryny, czy lina w sosie śmietankowym (rybę oczyścić, usma-żyć. Podawać ze śmietaną zmieszaną z sosem koperkowym i ziemniakami opiekanymi w ziołach). Tu trzeba też wspomnieć o białostockim śledziku, który wyszedł już poza ramy

kulinarne i stał się gadżetem promującym Podlaskie. Kulinarną wizytówką regionu jest także ciem-ny, pachnący, przygotowany na zakwasie chleb pieczony na liściu chrzanu. Specjałem są także leśne skarby, przetwory z grzybów no i wyśmienite miody.A w upalne dni po obiedzie polecamy Pań-stwu chłodne piwo „Żubr” lub „Łomża”, które są nasycone słońcem, jasne pełne, pastery-zowane, warzone na skraju dzisiejszych tere-

nów Puszczy Białowieskiej, biebrzańskich łąk i doliny Narwi.Podlaskie smaki wybierane są i nagradzane w presti-żowym plebiscycie − Podlaskiej Marki Roku i konkursie „Teraz Polska”. Zwycięskie potrawy wyłonione w kon-kursie to m.in. kiełbasa biebrzańska, kindziuk, kum-piak podlaski, miód Lipiec Białowieski, karp pieczony z borowikami, szynka puńska, kołduny tatarskie, kwas chlebowy, twaróg hajnowski, ser koryciński, a nawet na-lewka “biebrznięta”. Warsztaty kulturalne organizuje Wigierski Park Narodo-wy. www.wigry.win.pl.Warsztaty przetwórstwa mleka tradycyjnymi metodami, wypieku chleba, przyrządzania kartaczy oraz biesiady z

potrawami regionalnymi można zamówić w wie-lu gospodarstwach agroturystycznych regionu.Każdego roku przybywa też imprez kulinarnch z poważnym programem i ogromną frekwencją zainteresowanych konsumentów. Organizowane w okresie letnim w całym województwie, w du-żych i małych miejscowościach. Niektóre już na stałe wpisały się w rytm życia tychże miejsc.W �0�0 roku zadebiutował Białostocki Szlak Kulinarny. To inicjatywa Urzędu Miejskiego w Białymstoku oparta na kilku filarach, wydarze-niach i imprezach, stronie internetowej, Klubie białostockiego smakosza i wydawnictwach.

Kuch

nia

regi

onal

na -

zapr

asza

my

do s

tołu

!

www.bialostockiszlakkulinarny.pl

�4

Do Kurowa serdecznie zapraszamy Państwa szczególnie latem. W ostatni weekend sierp-nia każdego roku na terenie Siedziby Narwiańskiego Parku Narodowego organizowana jest Biesiada Miodowa. To świetna okazja, by zaopatrzyć się w zapasy miodów, które nas do-skonale rozgrzeją w długie, zimowe wieczory, inne lokalne przysmaki – narwiańskie ogórki, kapusta, wyborne sery i pieczywo, ale też zrelaksować nad brzegiem rzeki Narew. W ciągu dwóch dni przybywa tu �5-�0 tysięcy osób. www.biesiadamiodowa.pl

Jarmark Żubra w Hajnówce organizowany już od kilku lat na przełomie lipca i sierpnia jest do-brą okazją by poznać wielokulturowość i tradycje regionu Puszczy Białowieskiej. Swoje stoiska mają też goście zza wschodniej granicy. Prezentacje odbywają się w ramach obchodów Dni Hajnówki. www.hdk.hajnowka.pl Kuchnia pachnąca tradycją to projekt realizo-wany przez Urząd Miejski w Augustowie oraz Cen-trum Informacji Turystycznej i Biznesowej w Dru-skiennikach. Działania przewidziane w ramach projektu to m.in.: certyfikacja obiektów gastrono-

micznych serwujących dania regionalne w Augustowie i Druskiennikach, warsztaty i festyn kulinarny w Augustowie oraz promocja obu miast i kuchni regionalnej. www.augustow.euSmaki podlasia – Uczestnicy imprezy mogą posmakować tradycyjnych potraw regional-nych oraz wziąć udział np. w: pokazach tłoczenia oleju w prasie, wypieku sękacza czy też wędzenia wędlin. www.bialostockiemuzeumwsi.pl Międzynarodowy Festiwal Kuchni nawiązuje do dziedzictwa kulturowego Białegostoku oraz wielokulturowości północno-wschodniej Polski, znajdującej swe odbicie w kuchni regio-nu Podlasia. www.podlaskieit.pl

Mistrzostwa świata w pieczeniu Kiszki i Babki Ziemniaczanej w Supraślu – to jedna z głównych atrakcji Spotkania z Natura i Sztuką “Uroczysko”. Każdego roku wyłania się Mistrza Pieczenia, a do-datkowo ma tu miejsce organizowany od kilku lat Konkurs Nalewek Puszczańskich. www.uroczysko.plOgólnopolski Dzień Ogórka w Kruszewie – do-roczna impreza tematyczna promująca kruszewskie ogórki herbowe – regionalny produkt zyskujący co-raz większa popularność w regionie i całej Polsce. www.kultura.choroszcz.plOgólnopolskie Dni truskawki w Korycinie – or-ganizowane od �995 roku - jedna z konkurencji to: „Najsmaczniejsze ciasto truskawkowe “– wystawa

dzieł sztuki domowego wyrobu i uczta dla smakoszy. www.goksitkorycin.plW Tykocinie organizowana jest Biesiada Miodowa. W programie: Konkurs na Najsmacz-niejszy Miód Podlasia, Turniej Nalewek Miodowych, prezentacja i sprzedaż miodów z najlep-

�5

szych pasiek, Aleja Produktów tradycyjnych i Regionalnych Podlasia, Kurpi, Litwy i Białorusi. www.biesiadamiodowa.orgKażdego roku, w lipcu zapraszamy na Suwalski Jarmark Folkloru podczas którego goś-ciom proponuje się specjały kuchni pogranicza polsko-litewskiego i polsko-białoruskiego. Jest to święto kultury ludowej sąsiadujących ze sobą kresów trzech państw i narodów: Pol-ski, Litwy i Białorusi. Program obejmuje m. in.: Kiermasz potraw regionalnych Suwalszczy-zny, Podlasia, Białorusi i Litwy, rękodzieła i sztuki ludowej polskiej, białoruskiej i litewskiej, oraz pokazy warsztatowe (tkactwo, kowalstwo, garncarstwo, plecionka ze słomy) twórców z Polski i Białorusiwww.rokis.suwalki.pl

podlaskie święto chleba obchodzone jest w drugą niedzielę sierpnia. Na tere-nie skansenu w Ciechanowcu ustawiają się stoiska z wyrobami piekarniczymi. Wybierany jest najładniejszy chleb oko-licznościowy. Posmakować też można innych regionalnych potraw. To wyjątkowa uroczystość, bo związana ze specyfiką i rolniczym charakterem powiatu wysoko-mazowieckiego.www.muzeumrolnictwa.pl

święto Sera to impreza plenerowa nad zalewem w Korycinie. Impreza jest zaproszeniem do prezentacji i degustacji produktów ekologicznych wytwarzanych wg tradycyjnej receptury, w tym sera korycińskiego swojskiego, który jest wizytówką gminy i regionu. Warto wiedzieć, że trwa procedura rejestracji tego sera w UE.www.goksitkorycin.plświęto Ziemniaka – Jarmark Kresowy w Mońkach (reaktywowane po prawie �0 latach) przyjęło formułę Kresowego Jarmarku Produktów. Duże zainteresowanie wzbudzają m.in. Konkurs w jedzeniu babki ziemniaczanej oraz pokazy gotowania na żywo. www.swietoziemniaka.pl

Kuchnia, to nie tylko zbiorek, menu, to także poezja dnia codziennego. Pani B. Wiatr z Tar-nowa wśród starych przepisów babci wygrzebała i taki dla humoru:Weź pół kopy spojrzeń, a samych czułych! Dwie kopy westchnień najgłębszych i łut rozumu! Mendel uśmiechów serdecznych! Uformuj serce, polukruj słodkim słówkiem! Przybierz nie-bieskimi migdałami, ustaw Gwiazdkę z nieba, dla ozdoby. I dawaj póki świeże!

Kuch

nia

regi

onal

na -

zapr

asza

my

do s

tołu

!

�6

Suwalszczyzna i Ziemia Sejneńska „Kraina jak baśń” to aktualne hasło promocyjne Suwalszczyzny. Krajobraz łączy tu ce-chy terenów podgórskich z nizinnymi pojezierzami. Wyjątkowo urozmaiconą rzeźbę terenu mamy w północnej części, ukształtowanej przez najmłodsze zlodowacenie – głębokie ryn-ny lodowcowe, kręte wały ozów i wysokie pasma wzgórz morenowych, czy też największe w Polsce nagromadzenie głazów narzutowych. Właśnie tutaj w �976 r. powstał pierwszy park krajobrazowy w Polsce (Suwalski Park Krajobrazowy). Pośród tej bogatej rzeźby polo-dowcowej jest wielka osobliwość – najgłębsze w Polsce jezioro – Hańcza.

Wigierski park Narodowy Z kolei największe w województwie jezioro Wigry wraz z przyległymi, mniejszymi (łącznie 4�) jest chronione przez park narodowy. Jest to jedyne w Polsce tak duże jezioro o krętej linii brzegowej, urozma-icone wyspami, zatokami, głębinami, śródjeziornymi górkami i przy-brzeżnymi obszarami płycizn. Wigierski Park Narodowy położony jest na północnym skraju Puszczy Augustowskiej, największego zwartego

kompleksu leśnego na Niżu Środkowoeuropejskim. Suwalszczyzna to kraina bogata również pod względem historycznym. Znaleźć tu można pojaćwieskie kurhany i grodziska, a także ślady krzyżackiej działalności. Perłą w koronie jest klasztor Kamedułów na jeziorze Wigry. „Zespół jezior wigierskich stanowi jeden z najciekawszych krajobrazów naszego kraju. Kra-jobraz ten niepowtarzalny i bezcenny uznaje się za konieczne objąć szczególną ochroną dla potrzeb dydaktyczno-naukowych i krajobrazowych” – tak uzasadniano utworzenie Wigier-skiego Parku Krajobrazowego w połowie lat 70. XX w. Po kilkunastu latach, w �989 roku, postanowiono zwiększyć ochronę Wigier, drugiego co do głębokości jeziora w Polsce (73 m) i utworzono Wigierski Park Narodowy. W północnej części WPN krajobraz jest pagórkowaty, z licznymi formami polodowcowej rzeźby terenu. Południowa część jest bardziej płaska, położona na piaszczystych glebach sandru augustowskiego, porośniętego rozległymi bora-mi i borami mieszanymi. W otaczających Wigry lasach kryje się jedna z głównych atrakcji Parku: �0 śródleśnych jezior dystroficznych, zwanych sucharami. Herbaciany kolor wody nadają im kwasy humusowe. Park leży w północnej części Puszczy Augustowskiej, porośniętej przeważnie sosną i świer-kiem. Występują tu rzadkie i chronione gatunki storczyków. Różnorodność porostów świad-czy o czystości powietrza. Równie bogaty jest świat zwierząt. W WPN ponad �000 gatun-ków, ale „rządzi” bóbr - herbowe zwierzę parku.Przez Wigry przepływa Czarna Hańcza, najdłuższa rzeka w Parku i jedna z najpopularniej-szych tras kajakowych w Polsce.

ścieżki edukacyjneBy lepiej poznać WPN warto wybrać się na przynajmniej jedną ze ścieżek edukacyjnych: „Las” (�,5 km), „Suchary” (�,5 km), „Płazy” (0,5 km), „Jeziora” (6,� km), „Puszcza” (3,3 km). Wiodą one przez tereny bardzo atrakcyjne przyrodniczo i kulturowo, łączą się ze szlakami tury-

�7

stycznymi, prowadzącymi w różne rejony Parku, dlatego też zwiedzanie powinniśmy zacząć właśnie od nich. Wzdłuż ścieżek umieszczone zostały tablice informacyjne, kładki, platformy widokowe i miejsca odpoczynku. Sieć ścieżek edukacyjnych WPN otrzymało Wyróżnienie Prezesa PROT w konkursie „Najlepszy produkt turystyczny – Certyfikat POT �0�0”.Zanocować w parkuOprócz kilkudziesięciu gospodarstw agroturystycznych i małych pensjonatów, położonych w otulinie WPN, zwracamy uwagę na możliwość zakwaterowania na terenie Parku w obiek-tach pozostających w zarządzie WPN.Czynne w dni robocze od 700 do �500, w sezonie od � maja do 3� sierpnia, także w soboty i niedziele w godz. 9:00-�6:00.centrum informacji turystycznej **** Wigierski park Narodowy Krzywe 82, 16-400 Suwałktel. 87 56 32 562, gsm. 510 992 672 www.wigry.win.pl

Suw

alsz

czyz

na i

Ziem

ia S

ejne

ńska

�8

Muzeum Wigier batyskafem w ciemne głębinyMuzeum Wigier mieści się w dawnej stacji hydrobiologicznej, w Starym Folwarku. W okresie międzywojennym, dzięki jej twórcy dr. Alfredowi Lityńskiemu, stała się ona silnym ośrod-kiem naukowym, a jezioro Wigry najlepiej poznanym akwenem w Polsce. Muzeum stanowi świetną kontynuację jego pracy – udostępnia jedną z najciekawszych ekspozycji w regionie dotyczącą przyrody i historii Wigier. Zwiedzanie Muzeum jest wycieczką w czasie i przestrzeni. Zwiedzanie rozpoczyna się od wystawy poświęconej działalności Stacji Hydrobiologicznej przed wybuchem II wojny świa-towej. Potem „przeskakujemy” w epokę lodowcową na Suwalszczyźnie, by obejrzeć makietę fragmentu lodowca z trójwymiarowymi zdjęciami śnieżnych pustyń. Następnie czeka nas skok na głęboką wodę – wirtualna podróż batyskafem na dno je-ziora Wigry. Najpierw na monitorach widzimy życie na powierzchni, później zanurzamy się w ciemne i zimne głębiny – mijamy rośliny, ryby. Przez „peryskop” można podglądać wigierskie pejzaże z różnych okresów historycznych. Z pomostu w kolejnej sali widać pa-noramę jeziora, słychać ptaki. Kontynuując wirtualną wędrówkę możemy wejść na miękkie torfowisko otaczające leśne jeziorko, zajrzeć do dziupli drzewa, poczuć się odkrywcą...

punkt informacji turystycznej ***Muzeum Wigier WpN Stary Folwark 50, 16-402 Suwałki tel. 87 563 01 52 www.wigry.win.pl/mw

�9

Klasztor w WigrachMało jest osób niewrażliwych na widok barokowych wież kościoła Niepokalanego Poczęcia NMP i czerwonych dachów klasztoru Kamedułów, majestatycznie wznoszących się nad je-ziorem Wigry. Zespół klasztorny położony na wigierskim półwyspie to najcenniejszy zabytek Suwalszczyzny. Kameduli przybyli tu w �667 r. i przez pół wieku wznosili klasztor, który stał się jednym z największych i najbogatszych w Polsce. To zakonnicy założyli miasto Suwałki. Po kasacji zakonu w �800 r. władze pruskie wysiedliły mnichów na podwarszawskie Bie-lany, a obiekt ulegał stopniowej dewastacji. Dopiero powojenna rekonstrukcja przywróciła mu dawny blask. W skład zespołu wchodzą m.in.: dom furtiana, bra-my na taras dolny i górny, eremy, dom królewski, pałac biskupi, kościół, dawny refektarz i wieża ze-garowa. Dla wielu to duże zaskoczenie, że eremy, czyli domki mnichów, to nie ponure pustelnie, ale ukwiecone malutkie, ozdobne kamieniczki, w któ-rych można zatrzymać się na nocleg. Przełomo-wym momentem w powojennej historii klasztoru była wizyta Jana Pawła II w �999 roku. Papież

znał tutejsze okolice z młodzieńczych wypraw. Tak je wspominał po latach: „Ta ziemia była dla mnie zawsze bardzo gościnna, kiedy tu przybywałem, szukając tu także odpoczynku, zwłaszcza na wspaniałych jeziorach (....)”. Dzisiaj można zwiedzać apartamenty, w których gościł Papież podczas swojej najdłuższej pielgrzymki po Polsce.www.wigry.pro

Klasztor pokamedulski w Wigrach

Suw

alsz

czyz

na i

Ziem

ia S

ejne

ńska

30

punkty i wieże widokoweDostępna dla turystów wieża klasztoru w Wigrach to najlepszy punkt widokowy w całym Wigierskim Parku Narodowym. Z kolei na jezioro z klasztorem w tle warto popatrzeć z plat-formy w Starym Folwarku i Leszczewie (dojazd od drogi Suwałki– Sejny) lub po południu przy spokojnej powierzchni jeziora uchwycić w Cimochowiźnie lustrzane odbicie klasztoru w wodzie. Jednak najlepszą panoramę klasztoru wraz z jeziorem Wigry zobaczymy z wieży widokowej na Łysej Górze w Starym Folwarku, na terenie suwalskiego Ośrodka PTTK. Roz-winiętą, pełną zatok linię brzegową Wigier najlepiej podziwiać w Bryzglu z wieży widokowej przy leśniczówce lub gospodarstwa agroturystycznego Widok.

Wigierska Kolej Wąskotorowa i Statek „Kameduła” - z lądu i wodyWigierska Kolej Wąskotorowa to kontynuacja leśnej wąskotorówki w Puszczy Augustowskiej z czasów I wojny światowej, rozbudowanej w latach �9�3-�6. Kolejka, której trasa biegła z Płociczna w okolice Zelwy, stanowiła uzupełnienie powstałego w latach �8�4-39 Kana-łu Augustowskiego, głównego środka transportu drewna do Europy i tartaków położonych wzdłuż tego szlaku wodnego. W latach 80. XX w. kolejka uległa likwidacji i dopiero kil-ka lat temu wznowiła przewozy już jako kolejna atrakcja turystyczna Wigierskiego Parku Narodowego. Na trasie kolejka zatrzymuje się na tzw. fotostopy. Na głównej stacji kolejki w Płocicznie znajduje się Muzeum-Galeria Fotografii Kolejowej.

3�

Statek „Kameduła”, którego nazwa nawiązuje do klasztoru wigierskiego, pływa trasą papie-ską – szlakiem, którym w �999 roku płynął podczas swojej pielgrzymki papież Jan Paweł II. Żegluga na jeziorze Wigry rozpoczyna się � maja i trwa do 3� października. Główna przystań znajduje się przy zespole poklasztornym w Wigrach. Rejs trwa około � godziny i �0 minut. Statki odpływają codziennie o godz. �000 ��00, �300, �430 i �600. Bilety w cenie �0 zł – osoby dorosłe i �5 zł – dzieci do lat �4 (dzieci do lat 5 bezpłatnie) są do nabycia po uprzedniej rezerwacji lub bezpośrednio na statku. Rejs odbywa się przy minimum 5 doro-słych pasażerach.Wigierska Kolej Wąskotorowawww.augustowska.plDojazd od drogi Augustów–Suwałki w kierunku na Płociczno. Statek „Kameduła” www.statekwigry.pl

W zgodzie z naturą i przepisami WpN - raj dla wodniakówTurystyka wodna na Suwalszczyźnie ma wspaniałe tradycje. W �9�8 roku suwalscy harce-rze na własnoręcznie wykonanych kajakach dopłynęli do Poznania na Powszechną Wystawę Krajową. Jan Paweł II jako młody kapłan brał udział w spływach kajakowych Czarną Hańczą. Już w �938 roku zorganizowano nad Wigrami pierwsze kursy żeglarskie, zaś Regaty o Błę-kitną Wstęgę Jeziora Wigry odbywają się od ponad 50 lat.Czym Zakopane było dla turystyki górskiej, tym szlak kajakowy z Wigier przez Czarną Hań-czę i Kanał Augustowski dla rozwoju turystyki na nizinach. Spływ poniżej Wigier to zapewne najbardziej znany kajakowy szlak w Polsce. Klasyka to tzw. mała i duża pętla. Pierwsza (6 dni) prowadzi przez jeziora Białe, Studzieniczne i Kanał Augustowski do jeziora Serwy, stamtąd trzeba przewieźć kajaki do Bryzgla, dalej jeziorem, Czarną Hańczą i od Rygola po-wrót Kanałem. Duża pętla (8-9 dni) wypływa z Augustowa w rzekę Rospudę, dalej pod prąd w rzeczkę Bliznę do jeziora Blizno (przy niskim stanie wody odcinek Powstańce - jezioro Bli-zno często nie do przepłynięcia!), kajaki przewozimy na Wigry i dalej tak przy małej pętli.Od wiosny �0�� roku w Wigierskim Parku Narodowym czeka na turystów nowa atrakcja – rejsy po jeziorze Wigry specjalną łodzią. „Leptodora ii”, bo tak nazywa się łódź, któ-ra służy do obserwacji życia w wodzie przez szklane okna w dnie łodzi. Łódź wyposażona jest w nowoczesny sprzęt badawczy – zestawy do pomiaru chemizmu wody oraz sondę termiczno-tlenową.

imprezowe Suwałki blues i nie tylkoSuwałki tętnią życiem, szczególnie latem, kiedy zjawia się tu więcej turystów. Dlatego mia-sto dba o ciekawą ofertę imprez kulturalnych.Suwałki Blues Festival to jeden z największych festiwali bluesowych w kraju, który wpisał się już w kalendarz imprez odbywających się cyklicznie w połowie lipca w Suwałkach. Z roku na rok przyciąga coraz większą liczbę miłośników bluesa. Podczas dotychczasowych edycji festiwal gościł znanych artystów z kraju i świata. Ich nazwiska mówią same za siebie: Joe Bonamassa, Jemery Spencer & Trond Ytterbø Band, Nina van Horn, Sławek Wierzcholski i Nocna Zmiana Bluesa, Ten Years After, Canned Heat, Mick Taylor Band, Jan Błędowski

Suw

alsz

czyz

na i

Ziem

ia S

ejne

ńska

3�

i wielu innych. Festiwal co roku jest prowadzony przez uznanych w środowisku bluesowym ekspertów. Dotychczas był to Sławek Wierzcholski, Jan Chojnacki oraz Andrzej Jerzyk.Na czas trwania festiwalu Suwałki zmieniają się w stolicę bluesa. W centrum miasta stoją dwie duże sceny, na których odbywają się koncerty główne oraz kilka mniejszych scen – gdzie prezentują się młodzi artyści. Festiwalowi towarzyszą seminaria, warsztaty mu-zyczne, pokazy sprzętu muzycznego połączone z prezentacją wydawnictw bluesowych oraz śniadania bluesowe i wieczorne koncerty akustyczne w restauracjach i barach, które koń-czą się wspólnym muzykowaniem – jam session.Suwałki Blues Festival został odznaczony wieloma nagrodami: dwukrotnie zyskał miano Najlepszego Produktu Turystycznego Województwa Podlaskiego �009 i �0�0 r., Wyróżnie-nie prezesa prOt, w �0�0 r. Wyróżnienie pOt. Fesival otrzymał też główną nagrodę w kategorii Wydarzenie Roku �008 podczas Gali Blues Top �008 oraz wyróżnienie w kate-gorii Przedsięwzięcie Roku �008 w konkursie Podlaska Marka Roku.

W wakacje odbywają się suwalskie Teatr-Akcje. Można na nich zobaczyć znakomite spekta-kle z Polski i z zagranicy. W Suwałkach na uwagę zasługuje suwalskie Muzeum Okręgowe – od kilku lat organizuje dwie letnie imprezy plenerowe: Jaćwieski Festyn Archeologiczny w Szwajcarii i Piknik Kawaleryjski. Suwalskie Muzeum posiada dwa oddziały: Muzeum im. Marii Konopnickiej (pisarka urodziła się w Suwałkach) oraz Centrum Sztuki Współczesnej – Galeria Andrzeja Strumiłły (artysta mieszka nieopodal Suwałk – w Maćkowej Rudzie).

33

centrum Międzynarodowej informacji Kulturalno-turystycznej ***ul. Ks. K. Hamerszmita 16, 16-400 Suwałkitel. 87 563 05 38www.cmikt.plwww.suwalkiblues.com

ZiMA: białe szaleństwa - nie tylko na stokuNa Suwalszczyźnie świetnie spędza się czas także zimą. Kuligi ośnieżonymi leśnymi trak-tami ciągle mają tu coś z klimatu Rzeczpospolitej szlacheckiej. Z drugiej strony - wyciągi narciarskie nie ustępują nowoczesnym ośrodkom w górach. Od ponad 40 lat suwalski Oddział PTTK organizuje Ogólnopolski Rajd Narciarski „Wędrówki Północy” – to gratka dla miłośników narciarskiego włóczęgowania. Dodatkowo od 3 lat podczas Rajdu, dzięki współpracy z powiatem suwalskim, można pod okiem instruktorów skorzystać z nauki narciarstwa klasycznego. Przy siedzibie dyrekcji Wigierskiego Parku Narodowego w Krzywem wyznaczono turystyczne trasy narciarskie. Prowadzą po pagórkowatym terenie pośród lasów Obwodu Ochronnego Krzywe i tworzą sieć o łącznej długości 8 km. W trzynastu węzłowych punktach ustawiono tablice informacyjne z numerem miejsca, trasy oznakowane są też specjalnymi drogowska-zami, by ułatwić orientację w terenie. Ze względu na uwarunkowania terenu trasy przezna-czone są głównie dla średniozaawansowanych narciarzy. Poza leśnymi trasami dla biegających na nartach znajduje się tu profesjonalny Wojewódz-ki Ośrodek Sportu i Rekreacji „Szelment”w Szelmencie k. Jeleniewa i wyciąg narciarski

Suw

alsz

czyz

na i

Ziem

ia S

ejne

ńska

34

w Dąbrówce. W „Szelmencie” na miłośni-ków „białego szaleństwa” czeka 6 tras zjaz-dowych. Stoki są sztucznie dośnieżane i ra-trakowane. Lampy pozwalają na bezpieczną jazdę po zmroku. Goście mogą skorzystać z pięciu wyciągów narciarskich o długości 300-400 m, stumetrowego wyciągu dla dzieci oraz z wyciągu taśmowego. Trasy narciarskie mają różny stopień trudności. Doświadczeni instruktorzy prowadzą szkole-nia narciarskie i snowboardowe dla dzieci i dorosłych oraz kursy jazdy sportowej na tyczkach i bojach carvingowych. Każdego roku organizowany jest też snowpark. Na polu treningowym można konkurować w slalomie, slalomie gigancie i slalomie carvingowym. Rodzice mogą bez obaw posłać pociechy do narciarskiego przedszkola. Na terenie ośrodka znajduje się też krótka trasa biegowa.Wojewódzki Ośrodek Sportu i rekreacji Szelment Szelment 2, 16 - 404 Jeleniewotel./fax 87 568 30 07 www.wosir.home.plWyciąg narciarski w miejscowości Dąbrówka położony jest 5 km od centrum Suwałk, na łagodnym wzgórzu nad jeziorem o tej samej nazwie. Stok jest sztucznie naśnieżany, ratra-kowany i oświetlony. Długość zjazdu wynosi 300 m. Do dyspozycji narciarzy i snowboardzi-stów dostępni są instruktorzy jazdy. Na miejscu można skorzystać z wypożyczalni sprzętu narciarskiego.

Sposób na LAtONiespełna po półtora roku od otwarcia, WOSiR „Szelment” odwiedziło ok. �80 tysięcy osób, w tym wielu z państw ościennych: Litwy, Rosji i Białorusi. Wielu zachęca możliwość wyku-pienia noclegów i wyżywienia przy samym stoku.Równolegle z rozwojem bazy zimowej ośrodek wzbogaca ofertę na lato. W lipcu �0�0 r. zostało otwarte minipole golfowe o powierzchni 3 tys. m² z �8 dołkami z wypożyczalnią sprzętu (kije i piłeczki golfowe). Jest też pole i sprzęty do paintballa. W planach: park linowo-wspinaczkowy – 5 tras o różnych skalach trudności, budowa wyciągu wodnego o długości �500 m wraz z nowoczesną plażą o stumetrowej linii brzegowej oraz windą dla niepełnosprawnych. www.wosir-szelment.pl

Zaginiony świat JaćwingówSuwalski Park Krajobrazowy jest najstarszym parkiem w Polsce, a przyrodnicy i lokalni pa-trioci uważają, że także najpiękniejszym. Warto go zobaczyć w trzech szatach: wiosennej, zimowej, a przede wszystkim najbogatszej – jesiennej.

35

Najlepiej jego walory docenimy spoglądając nań z Cisowej Góry, zwanej „suwalską Fudżija-mą”. Widać stamtąd zagłębienie rzeki Szeszupy i kilkanaście malowniczych jezior. Punkt wi-dokowy w Smolnikach wziął swoją nazwę od Mickiewiczowskiej epopei „Pan Tadeusz”, którą kręcił w tym miejscu znakomity polski reżyser Andrzej Wajda. Niezliczone głazy (rezerwaty: „Głazowisko Bachanowo” oraz „Głazowisko Łopuchowskie”, „Rutka”) i srebrzące się „ocz-ka” uzupełniają polodowcowy krajobraz, który jest żywą ilustracją podręcznika geografii.W Parku znajduje się ciekawy kompleks (zespół) archeologiczny – wczesnośredniowieczne grodzisko w Szurpiłach, zwane Górą Zamkową, a w jej sąsiedztwie Góra Kościelna i Cmen-tarna. Na przełomie V i VI w. zamieszkujący te ziemie Jaćwingowie zbudowali tu warownię, umocnioną w XI wieku. Do dziś – przyglądając się zboczom Zamkowej Góry – dostrzec można trzy pierścienie ziemnych wałów obronnych, umocnionych głazami.punkt informacji turystycznej **Suwalski park Krajobrazowy Malesowizna 24, 16-404 Jeleniewo tel. 87 569 18 01 www.spk.org.plNajczystsza, najgłębsza jest Hańcza polska stolica płetwonurków.O walorach Suwalszczyzny można opowiadać długo, i to używając samych „naj”. Są tu najgłębsze i najczystsze jeziora, a także największy na całym Niżu Środkowoeuropejskim kompleks leśny, najpiękniejsze księżycowe krajobrazy polodowcowe z największym nagro-madzeniem głazów narzutowych, najsurowszy w kraju klimat, przez który okolice te zyskały przydomek „polskiego bieguna zimna”.Unikatem na skalę światową jest jezioro Hańcza, najgłębsze w Polsce, a nawet w środkowej części kontynentu. Powstało z roztopu wód polodowcowych w głębokiej rynnie, stworzonej przez lodowiec. Do tej pory podawało się, że jego maksymalna głębokość to �08,5 m, ale ostatnie badania wykazały, że ma o trzy metry więcej – ���,5 m. Akwen ma cechy jeziora

Suw

alsz

czyz

na i

Ziem

ia S

ejne

ńska

36

wysokogórskiego z bardzo czystymi, przejrzystymi, dobrze natlenionymi wodami. Od wielu lat jest ono modne wśród płetwonurków, którzy w Błaskowiźnie mają swoją stałą bazę. Na brzegach Hańczy rozrzucone są liczne głazy, niektóre nawet kilkumetrowej szerokości. Nagromadzenie głazów jest tak duże, że sprawiają wrażenie, jakby ktoś je „specjalnie” po-układał. Jezioro Hańcza jest rezerwatem przyrody, w �974 zostało wpisane na listę Projektu Aqua UNESCO z powodu swojej głębokości i podwodnych ścian, utworzonych ze zwięzłych osadów polodowcowych.

Litewska stolica polski połączeni ponownie przez UnięDo XII wielu okolice Puńska zamieszkiwali Jaćwingowie. Potem na długo wszystko zagłu-szyła puszcza, zwana później Puszczą Merecką. Dopiero w XV wieku obszary te zaczęli zaludniać Litwini z Merecza oraz Polacy z Mazowsza. Obie nacje współistniały przez wiele stuleci. Dziś Litwini stanowią w Puńsku kilkutysięczną większość i dbają o kultywowanie tradycji. Na ulicach miasteczka, w urzędach, słychać język litewski. A na stołach – ku uciesze tury-stów – serwowane są litewskie potrawy. Goście opuszczają Puńsk z zapasem znakomitego ciemnego chleba na kalmusie.W Domu Kultury Litewskiej można zwiedzić Muzeum Etnograficzne. Jedną z bardziej oryginalnych nowych propozycji jest szlak konny wokół jeziora Gaładuś: Lazdijai (Łoździeje)-Puńsk-Lazdijai. W ciągu dwóch dni pokonujemy 64 km po drogach asfal-towych, gościńcach i ścieżkach leśnych.Doskonałe warunki dla rozwoju turystki stwarza Stowarzyszenie „Euroregion Niemen”. To forma organizacji współpracy transgranicznej Polski, Rosji, Litwy i Białorusi. Obejmuje więc obszary o unikatowych walorach przyrodniczych, urozmaiconych krajobrazowo. Atrakcyj-ność turystyczną Euroregionu podnoszą też imprezy kulturalne o zasięgu międzynarodo-wym.Stowarzyszenie „euroregion Niemen” (członek prOt)ul. Wesoła 22, 16-400 Suwałkitel. 87 565 36 71, fax 87 565 36 72www.niemen.org.pl

Sejny miasteczko na pograniczuSejny – ciche miasteczko, które wita nas klasztornym zespołem podominikańskim o kształ-cie czworoboku, z narożnymi basztami zwieńczonymi hełmami oraz późnorenesansową Bazyliką Nawiedzenia NMP z lat �6�0-�6�9, zwróconą szczytem do głównej ulicy. Najcen-niejszym zabytkiem bazyliki jest słynąca z cudów drewniana gotycka figurka Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Na drugim końcu ulicy znajduje się Biała Synagoga, zbudowana przez osad-ników żydowskich, którzy napłynęli tutaj pod koniec XVII wieku.Ochroną zabytków i krajobrazu kulturowego Sejneńszczyzny oraz upowszechnianiem wiedzy o regionie zajmuje się Sejneńskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami. Powsta-ło w �004 roku z inicjatywy lokalnych historyków i społeczników zainteresowanych

37

ochroną dziedzictwa kulturowego tej ziemi. W maju �005 roku, po kilkumiesięcznym re-moncie pomieszczeń zabytkowego Pałacu Biskupiego, działalność rozpoczęło Muzeum Ziemi Sejneńskiej. Wkrótce również klasztor podominikański został udostępniony zwiedza-jącym. Te dwa wydarzenia określiły główne kierunki działalności stowarzyszenia na kolejne lata. Towarzystwo jest kontynuatorem tradycji i ideałów, przyświecających przedwojennemu Towarzystwu Opieki nad Zabytkami Przeszłości (założonego �7 czerwca �906 roku).punkt informacji turystycznej Sejneńskie towarzystwo Opieki nad Zabytkami (członek prOt)ul. J. piłsudskiego 28, 16-500 Sejny (pałac Biskupi - parter) tel. 87 652 17 55 www.muzeum.sejny.pl

Sejny pięknie upominają się o swoją historię. Dzieci skupione wokół Ośrodka „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów”, który zajmuje teraz tzw. Białą Synagogę (jeden z najlepiej tego typu zachowanych obiektów w regionie) i dawną szkołę talmudyczną, zbierały od sąsia-dów i rodzin tutejsze historie. Na tej podstawie stworzyły makietę dawnych Sejn sprzed wojennych kataklizmów, w których są jeszcze Żydzi, Litwini, Białorusini i Cyganie. Spisały te historie jako „Kroniki Sejneńskie” i zagrały na scenie.centrum informacji turystycznej**Stowarzyszenie „Ziemia Sejneńska” (członek prOt)ul. Wojska polskiego 60B, 16-500 Sejny tel./fax 87 516 34 00 www.ziemia-sejnenska.pl

Klasztor podominikański w Sejnach

Suw

alsz

czyz

na i

Ziem

ia S

ejne

ńska

38

transgraniczny Szlak DominikańskiChoroszcz-Różanystok-Krasnybór-Sejny-Wilno-Liszkowo-Aglona (Łotwa)Obejmuje najcenniejsze obiekty kultury sakralnej z XVI-XVII w., zbudowane przez zakon Dominikanów na trasie od Choroszczy do Aglony na Łotwie. Dominikanie swą działalnością duszpasterską, oświatową i gospodarczą wywarli znaczący wpływ na rozwój społeczności lokalnych polsko-litewskiego pogranicza. Pierwsi misjonarze dominikańscy w latach 40. XIII w. objęli swą działalnością ziemie Jaćwingów. W połowie XV w. powstał pierwszy klasztor w Wilnie. W XVII w. na terenie obecnego województwa podlaskiego powstały kolejno klasz-tory: w Sejnach, Krasnymborze, Różanymstoku i Choroszczy.

Spływy i regaty okrągłych żaglówek meandry leniwej MarychyBrak formalnej granicy między Polską i Litwą wydłużył możliwość spływu Marychą – najdłuż-szą rzeką Sejneńszczyzny. Jest to rzeka spokojna, doskonała na rodzinne wyprawy z dzieć-mi i w przeciwieństwie do inny szlaków niezatłoczona. Spływ Marychą najlepiej rozpoczynać z jeziora Pomorze, w okolicy którego możemy znaleźć niedrogie noclegi w kwaterach agrotu-rystycznych lub ośrodkach wypoczynkowych. Biorąc pod uwagę, że przy zmiennej pogodzie na jeziorze powstają duże fale, najlepiej wybrać obiekt we wschodniej jego części, jak np. Ośrodek Turystyczny „Kukle”.

Chociaż spływ w najkrótszej wersji z jeziora Pomorze trwa od 4 do 5 godzin, warto impre-zę przedłużyć o krótki pobyt w rezerwacie przyrody „Tobo-linka” ze śródleśnym jeziorem dystroficznym i pływającymi wyspami – płatami torfowców oraz zwiedzanie prywatne-go skansenu „Dawna wieś” w Zelwie. Rodzinny charakter mają również Integracyjne Regaty Żaglowych Łodzi Okrągłych organizowane na jeziorze Po-morze przez ośrodek „Kukle”. Podczas zawodów uczestnicy żeglują na okrągłych łodziach, które nie wymagają posiadania uprawnień żeglarskich. Impre-za trwa trzy dni i skierowana jest także do osób niepełno-sprawnych. www.kukle.pl

39

Najdłuższe szlaki rowerowe w regionieWzgórza oraz kręte drogi Suwalszczyzny to nie lada gratka dla rowerzystów. Prowadzi tutaj Międzynarodowa Trasa Rowerowa Euro Velo R��, która łączy Ateny z północnym przyląd-kiem Norwegii. Przez podlaskie biegnie blisko trzystukilometrowy odcinek szlaku m.in. przez parki narodowe Wigierski i Biebrzański, Puszczę Augustowską, Dolinę Narwi. Na całej trasie na rowerzystów czekają gospodarstwa agroturystyczne i niewielkie pensjonaty, proponujące noclegi w dobrym standardzie oraz wyżywienie oparte na lokalnej kuchni.Fani dwóch kółek mogą się też wybrać na krajoznawczy objazd „Pierścieniem Rowerowym Suwalszczyzny” (3�6,3 km). Początkiem jest węzeł szlaków w Żegarach, gdzie Pierścień krzyżuje się z innym międzynarodowym szlakiem R��, potem prowadzi przez pojaćwieskie ziemie, na północy dociera do Gór Sudawskich (polskiego bieguna zimna) i mostów w Stań-czykach u podnóża Puszczy Rominckiej, a dalej idzie malowniczą doliną Rospudy przez Przerośl, Filipów, Bakałarzewo i Raczki (dzisiaj wsie, dawniej miasta pogranicza polsko-pruskiego) do Dowspudy (kolejny węzeł szlaków turystycznych). A stąd prowadzi śladami działalności trzech wielkich Polaków: hr. Ludwika Paca (pałac w Dowspudzie), hr. Karola Brzostowskiego (Rzeczpospolita Sztabińska) i gen. Karola Prądzyńskiego (Kanał Augustow-ski). Wszyscy żyli w XIX wieku i mimo że działali w zaborowej rzeczywistości, zasłynęli jako reformatorzy, racjonalizatorzy, ludzie oddani idei i rozsądni.

Międzynarodowa Trasa Rowerowa Euro Velo R�� (w województwie podlaskim – 303 km)Prowadzi od dawnego przejścia granicznego z Litwą - Ogrodniki (0,0 km), przez Sejny (�3,5), Wigry (44,6), Stary Folwark (47,9), Studzieniczna (94,0), Augustów (�05,0), Gabowe Grądy (��6,0), Woźnawieś (�43,5), Brzostowo (��5,4), Wizna (�3�,5), Piątnica (�59,0), Łomża (�6�,0), Nowogród (�80,0), Miastkowo (�95,0) do miejscowości Tarnowo (300,5) na gra-nicy z woj. mazowieckim.

Wiele interesujących propozycji pobytów w kwaterach i ośrodkach oraz aktywnego wypo-czynku na lato i zimę (m.in. rajdy rowerowe, spływy kajakowe Czarną Hańczą i Rospudą, rajdy narciarskie) znajduje się w katalogu ofert wypoczynku na Suwalszczyźnie przygoto-wanych przez członków Suwalskiej Organizacji Turystycznej. Z racji sąsiedztwa z Litwą- proponujemy zwiedzanie atrakcji tego kraju (m.in. Wilno, Druskienniki) i innych państw nadbałtyckich (także sanatoria).Suwalska Organizacja turystyczna (członek prOt) ul. Ks. K. Hamerszmita 16, 16-400 Suwałkitel./fax 87 566 20 79www.sot.suwalszczyzna.euwww.suwalszczyzna-jakbasn.plwww.bajkowasuwalszczyzna.pl

Suw

alsz

czyz

na i

Ziem

ia S

ejne

ńska

40

Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna świadczy usługi wypoczynkowo-zdrowotne w oparciu o własny Ośrodek „Maniówka”, promuje i organizuje wczasy rodzinne na wsi z zakwate-rowaniem w obiektach wiejskiej bazy noclegowej o zróżnicowanym standardzie, prowadzi wypożyczalnię rowerów.Suwalska izba rolniczo-turystyczna (członek prOt)ul. Kościuszki 82 lok. 7, 16-400 Suwałkitel./fax 87 566 58 72www.suwalki-turystyka.info.pl

Dolina rospudy – przyrodniczo i historycznie Dolina Rospudy to długa rynna rzeki ciągnąca się od jez. Rospuda Filipowska do jez. Ro-spuda Augustowska. Na tym odcinku rzeka przepływa przez siedem innych jezior tworząc urokliwy szlak kajakowy. Prawie cały obszar doliny rzecznej, ze względu na przyrodnicze uwarunkowania został objęty ochroną w ramach obszarów Natura �000. Nie jest więc to tylko słynne, z batalii o obwodnicę Augustowa, torfowisko. Dolina rzeki jest miejscem wystę-powania rzadkich odmian storczyków, siedliskiem wielu gatunków ptaków oraz naturalnym korytarzem corocznych wędrówek ssaków. Poza niepodważalnymi walorami przyrodniczymi, są tu też i rozmaite ciekawostki histo-ryczne. Jedną z nich jest fragment, dobrze zachowanej, poniemieckiej linii obronnej z II wojny, której początku trzeba szukać już w ok. Łomży, a końca na Litwie nad Morzem Bałtyckim. Wykorzystując część tej linii Powiat Suwalski oznakował pierwszy w tym regionie szlak samochodowy oraz transgraniczny szlak rowerowych (R8). Oba noszą nazwę „Szlak Fortyfikacji Pozycji Granicznej”. Na szlakach tych można zobaczyć trzy główne węzły obron-ne (Raczki, Bakałarzewo i Filipów) wyposażone w schrony bojowe i bierne, a poza nimi wiele pojedynczych obiektów militarnych (m.in. bardzo ciekawy w m. Prawy Las). Po środku szlaku, w Bakałarzewie, każdego sezonu (od czerwca do października), jest otwarty skan-sen militarny. Szlaki kończą się przy trójstyku granic państwowych (Polski, Litwy i Rosji) w Bolciach k. Wiżajn, a rozpoczynają w Dowspudzie, gdzie do dziś zachowały się pozostało-ści magnackiej rezydencji rodu Paców.

4�

Augustów – Miasto KrólewskieAugustów – stolica sportów wodnych i turystyki aktywnej, ukochane miasto miłośników żeglarstwa, kajakarstwa, wioślarstwa, narciarstwa wodnego i motorowodniaków. To także nieoficjalna, letnia stolica województwa podlaskiego. To Mekka amatorów zabawy, ale także ciszy, natury i piękna, zapachu sosen, błękitu nieba i jezior. Miasto otula ciemnozielona Puszcza Augustowska wraz z jeziorami: Sajno, Necko, Białe, Rospuda, Studzieniczne oraz kilkunastoma mniejszymi.Wielką atrakcją Augustowszczyzny jest Kanał Augustowski, zbudowany na początku XIX wieku. W XIX wieku, w dobie dynamizacji przemysłu, kiedy transport kolejowy i samochodo-wy były jeszcze w powijakach, należało zorganizować połączenia śródlądowe. Ponieważ był to czas rozwoju inżynierii światowej pojawiła się koncepcja budowy kanałów, czyli sztucznych korytarzy między istniejącym jeziorami i rzekami. Kanał żeglowny zaprojektowany w �8�4 r. przez gen. Ignacego Prądzyńskiego łączy dorzecze Biebrzy z Niemnem. Leży więc na obsza-rze dwóch państw - Polski i Białorusi. Całkowita jego długość to �0�,� km. Na tym odcinku, wybudowano �8 śluz, z czego �4 znajduje się po polskiej stronie. Do dzisiaj wygląd zbli-żony do pierwotnego zachowało 9 śluz. Tak jak w XIX wieku śluzo-wi otwierają luki wrót, podnosząc zastawki ręcznymi lewarkami. Kanał Augustowski w połączeniu z Czarną Hańczą jest jednym

Augu

stów

- m

iast

o kr

ólew

skie

www.augustow.eu

4�

z najbardziej znanych szlaków kajakowych w Polsce. To jedy-ne miejsce, gdzie granice Unii Europejskiej z Białorusią można przekroczyć kajakiem, rowerem wodnym czy łódką. „Kanał Augustowski – Szlak Papieski” został wyznaczony na pamiątkę wizyty Ojca Świętego Jana Pawła II na Ziemi Augu-stowskiej. To trasa, którą Papież odbył na pokładzie statku “Ser-wy”. Podczas rejsu (ogląda się trzy śluzy) pasażerowie zwiedza-ją Sanktuarium Maryjne w Stu-dzienicznej – gdzie Jan Paweł II modlił się w kaplicy na wyspie. W �009 roku produkt ten został wyróżniony Złotym certyfika-tem polskiej Organizacji tu-rystycznej.Kolejną atrakcją Augustowa jest elektryczny wyciąg nart wodnych na jeziorze Necko. Narciarze w różnym wieku, za-opatrzeni w kolorowe nieprze-makalne kombinezony i narty wodne pokonują fale z prędkoś-

cią 58 km/h na odcinku 740 m. Każdego roku w lipcu odbywa się tu Międzynarodo-wy Konkurs Skoków na Nartach Wodnych, największa impreza sportowa tej dyscy-pliny w Polsce. W zawodach uczestniczą zawodnicy czołówki europejskiej i uzyskują bardzo dobre wyniki sportowe.Magiczna aura miasta sprzyja organizowa-niu romantycznych wieczorów na gondoli, katamaranach, kajakach lub statkach (Bia-ła Flota) pływających po Kanale Augustow-skim: „Serwy”, „Sajno” i „Perkoz”. Kursują od wiosny do jesieni.Można też aktywnie spędzić czas na ba-senie, całorocznym lodowisku, skuterach

Sanktuarium w Studzienicznej

43

wodnych, uprawiając windsurfing lub nurkując. Ponadto w ofercie: quady, paintball, tor kar-tingowy, kręgielnia, korty tenisowe. Jak widać wachlarz augustowskich atrakcji jest szeroki, dzięki czemu spełni oczekiwania najbardziej wymagających turystów.Bogaty kalendarz imprez sportowo - kulturalnych zapewnia turystom i mieszkańcom Augu-stowa mnóstwo wrażeń.

Mistrzostwa polski w pływaniu Na Byle czym – „co ma pływać nie utonie”.To zdecydowanie najbardziej widowiskowa impreza augustowskiego lata. Organizowane od kilku lat w ostatnią niedzielę lipca nad Nettą jest okazją do spotkania miłośników i konstruk-torów fantastycznych pojazdów wodnych. To dzień, w którym okazuje się, że wyobraźnia ludzka nie zna granic, a dobry humor i emocje sięgają zenitu! Rzeką płyną łodzie z plastiko-wych butelek, statki kosmiczne, tarcze antyrakietowe, podtopiona tratwa ze służbą zdrowia.Chodzi o to by pojazd utrzymał się na wodzie. Zapraszamy na duuużą porcję zabawy i śmiechu!!!Impreza otrzymała wyróżnienie pOt za Najlepszy produkt turystyczny 2007.Augustowska Organizacja Turystyczna powstała w �003 roku. Skupia samorządy i przedsię-biorców branży turystycznej. W ramach działań statutowych zajmuje się promocją regionu. Uczestniczy w targach turystycznych i akcjach promocyjnych w mediach. Inicjuje, opiniuje i wspiera projekty inwestycyjne istotne dla Ziemi Augustowskiej. Prowadzi działalność na-ukową, oświatową, kulturalną oraz w zakresie kultury fizycznej.

Augustowska Organizacja turystyczna (członek prOt)ul. rynek Zygmunta Augusta 44, 16-300 Augustówgsm. 728 755 936www.augustow.pl

Augu

stów

- m

iast

o kr

ólew

skie

44

Duży rozmach mają Dni Augustowa, obchodzone tradycyjnie w połowie maja. W lipcu od-bywa się Festiwal Jazzu Tradycyjnego „Augustowskie Spotkania z Louisem Armstrongiem” w sierpniu .„Augustowski Weekend z Trójką”, organizowany przez III Program PR. Latem posłuchać można muzyki podczas „Balladowych Nocek Nad Neckiem”, Reggae Netta Festi-wal i wiele innych. Nocami, nad jeziorami grane są także sztuki teatralne pod gwiazdami. Latem rozpoczyna się zabawa na jeziorach, zimą – w nowoczesnym kompleksie rekreacyj-no-sportowym, w którym są baseny, urządzenia do masażu, wanny z hydro-masażem, zjeż-dżalnia wodna o długości 9� metrów, sauna, siłownia, solarium. Jest to doskonałe miejsce do zabawy dla rodzin z dziećmi. Ośrodek przystosowany dla niepełnosprawnych ruchowo, zapewnia profesjonalną obsługę i bezpieczeństwo, działa przez cały rok.

Wieczorami ogromną popularnością cieszy się centrum Augustowa, czyli Rynek Zygmunta Augusta. To serce miasta. Po dniu spędzonym na jeziorach przenosi się tu życie towarzy-skie, czemu sprzyja atmosfera licznych ogródków kawiarnianych, pubów, restauracji, barów karaoke. Pięknie odnowiona ulica Mostowa wiodąca z centrum na bulwary nad rzeką Nettą to idealna trasa na wieczorny spacer we dwoje czy w gronie rodziny lub przyjaciół.W samym sercu miasta, na Rynku Zygmunta Augusta ma swą siedzibę Centrum Informacji Turystycznej w Augustowie, które zostało w �005 roku nagrodzone przez Polską Organiza-cję Turystyczną jako jedne z najlepszych CIT w Polsce. Gratulujemy!centrum informacji turystycznej ****rynek Zygmunta Augusta 44, 16-300 Augustów tel. 87 643 28 83 www.augustow.eu

Samorząd Miasta Augustów (członek prOt)ul. 3 Maja 60, 16-300 Augustów tel. 87 643 42 10 www.urzad.augustow.pl

45

Augu

stów

- m

iast

o kr

ólew

skie

Noclegi w Augustowie oferują: Zespół placówek Młodzieżowych tel./fax 87 643 �5 40www.zpm_augustow.republika.ploraz Międzyszkolny Ośrodek Sportowy tel./fax 87 643 3� 04www.mos-augustow.cba.pl

Z perspektywy roweru Coraz więcej turystów po przyjeździe do Augustowa rezygnuje z samochodów i przesiada się na rowery.I tak, trasa szlaku niebieskiego – rowerem wokół Augustowa ma ��,� km – rozpoczy-na się przy skrzyżowaniu ulic Turystycznej i Leśnej (obok stacji PKP), a kończy się w miejscowości Klonownica koło Augu-stowa (przed przejazdem kolejowym). Przebiega po terenie miasta i gminy Au-gustów. Łączy się z międzynarodowym szlakiem Euro Velo ��R. Na trasie szla-ku zobaczymy m.in.: Kanał Augustowski (śluzy Przewięź i Swoboda), sanktuarium w Studzienicznej, kapliczka nad brzegiem jeziora, pomnik papieża Jana Pawła II, pomnik ku czci leśników, mały drewniany kościółek, ścieżki edukacyjne Nadleśni-ctwa Augustów i Szczebra, Rezerwat Sta-ra Ruda, Rezerwat Jez. Kalejty.

Most na Nettcie

46

Przez Ziemię Augustowską biegną dwa duże szlaki rowerowe: międzynarodowy Eurovelo R�� i południowa część „Pierścienia Rowerowego Suwalszczyzny”. Spotykają się w Tajnie Starym i łączą się na odcinku �5 km. Biegną wzdłuż Kanału Augustowskiego i brzegami malowniczej rzeki Rospudy. Eurovelo zahacza o wieś Gabowe Grądy, gdzie mieszkają staroobrzędowcy.

Szlak Konny puszczy Augustowskiej i Mazur (350 km, oznaczenie: ułański proporzec w kolorze zielonym)Utworzony w �00� roku, drugi pod względem długości szlak konny w Polsce, biegnie przez Biebrzański Park Narodowy, Puszczę Augustowską, Wigierski Park Narodowy, a od �005 roku także przez część Mazur. Szlak stanowi ciąg dróg i ścieżek przeznaczonych do jazdy konnej. Jego powstanie stworzyło możliwości prawne do poruszania się koni wierzchowych po tere-nach Lasów Państwowych oraz parków narodowych. Noclegi zorganizowane są w stadninach prowadzonych przez nadleśnictwa oraz w gospodarstwach agroturystycznych. Organizowane są rajdy Szlakiem Konnym Puszczy Augustowskiej. To �46 km dróg i ścieżek prowadzących przez najciekawsze przyrodniczo miejsca. Trasa rozpoczyna się od leśni-czówki Grzędy, biegnie przez Puszczę Augustowską do Wigierskiego Parku Narodowego. Wiele odcinków to piaszczyste dukty leśne pozwalające na cwał. W Nadleśnictwie Szczerba przez cały dzień jazdy można nie spotkać człowieka. Od września niektóre stadniny or-ganizują 3-, 5- i 7-dniowe rajdy, gdzie każdy uczestnik ma szansę zdobycia odznaki tzw. Kamienia Milowego Puszczy Augustowskiej w różnych kolorach, w zależności od stopnia trudności trasy. Najtrudniejszy jest pięciodniowy dniowy Rajd Zimowy organizowany między Bożym Narodzeniem i Nowym Rokiem.

Samorząd powiatu Augustowskiego (członek prOt)ul. 3 Maja 29, 16-300 Augustów tel. 87 643 96 50www.augustowski.home.pl

47

Rajg

ród

- lat

o na

żag

lachrajgród – lato na żaglach

www.um.rajgrod.plWzmianki o grodzie Raj zbudowanym na wyspie, na wzniesieniu na-zywanym dzisiaj Górą Zamkową, pochodzą z X wieku. Był on siedzibą plemienia jaćwieskiego – Zlinców, strzegącego szlaku handlowego pro-wadzącego z Mazowsza w głąb ziem jaćwieskich. W XVI wieku Rajgród otrzymał prawa miejskie, a w XVII król Jan III Sobieski poszerzył je tak-że o prawa magdeburskie. Został poważnie zniszczony przez Szwedów (�656), a później Tatarów. Do rozbiorów – było to miasto królewskie.Rajgród leży nad jeziorem Rajgrodzkim. Oddalone niespełna 30 km od Augustowa – to drugie co do wielkości jezioro w województwie. Wyróż-nia się rozbudowaną linią brzegową, ciekawie ukształtowanymi, wydłużonymi odnogami. Na jeziorze znajduje się kilka podmokłych wysepek. Cały kompleks jezior rajgrodzkich objęty jest strefą ciszy, co czyni go idealnym do uprawiania żeglarstwa. Jest też chętnie odwiedza-ny przez wędkarzy, a to za sprawą okoni, szczupaków, leszczy, a nawet węgorzy, które kryją się w jego toniach. Nic więc dziwnego, że powstały tutaj liczne ośrodki wczasowe, gospodarstwa agroturystycz-ne, pensjonaty oraz przystanie żeglarskie. Przystań w Rajgrodzie dostosowana jest dla osób niepełnosprawnych jeżdżących na wózkach inwalidzkich. W połączeniu z odpowiednimi jachtami (jedynymi tego typu w Europie) umożliwia to ludziom na wózkach nie tylko rekre-acyjne uprawianie żeglarstwa, ale i organizowanie regat.W lipcu każdego roku zapraszamy wszystkich żeglarzy, także niepełnosprawnych, na Regaty o Błękitną Wstęgę Jeziora Rajgrodzkiego.

Rajgród. Góra Zamkowa

48

Dolina BiebrzyBiebrza jest rzeką niepokorną. Czasem wychodzi z siebie. Właściwie co roku – wiosną. Rozlewa wtedy swe wody daleko poza koryto, podpływa pod domy, zakrywa fragmenty dróg, straszy. Ale mieszkańcy doliny Biebrzy znają jej naturę. Spokojnie, to minie. Na linii horyzontu błękit rozlewisk jednoczy się z niebem. Słońce i białe, śmietankowe chmury przeglądają się w mokradłach.Biebrzański park Narodowy chroni rozległe i prawie niezmienione dolinowe torfowiska z unikalną różnorodnością gatunków roślin, ptaków i innych zwierząt oraz naturalnych eko-

systemów. Jeszcze w latach 70. istniały pomysły, by dolinę Biebrzy przynaj-mniej w części zmeliorować. Plany upadły i w �993 roku utworzono tutaj największy polski park narodowy, który dwa lata później wpisano na listę mię-dzynarodowej konwencji Ramsar. Chroniona dolina rzeki ma długość ponad �00 km, a jej szerokość w południowym basenie osiąga ponad 30 km.Wiosną rozlewiska Biebrzy gromadzą więcej wody niż największe zapory na

Wiśle! Malownicze tereny bagienne, wielobarwny dywan roślin oraz bogactwo świata roślin, zwierząt i grzybów stanowią jego niepodważalną wartość. Wiosną, gdy rzeka występuje z brzegów, na rozlewiskach pojawiają się ptaki powracające ze swych dalekich wędrówek. Na terenie bagien biebrzańskich jest ich – bagatela! – około �70 gatunków. Ponadto dolina Biebrzy jest największą ostoją łosia w Polsce, którego można spotkać jadąc „Carskim Trak-tem”. Zadomowiły się także wilki, bobry i wydry.

49

Dol

ina

Bieb

rzy„carski trakt” (niegdyś strategiczna droga-grobla przecinająca dolny basen Biebrzy) jest

znakomitym miejscem, z którego można rozpocząć podglądanie biebrzańskiej przyrody. Szczególnie polecanym miejscem jest wieża widokowa i kładka na „Bagnie Ławki”. Tu można zobaczyć i usłyszeć wodniczkę, rzadkiego ptaka torfowisk niskich. To tu, pod koniec sierpnia, rozgrywane są Mistrzostwa Europy w Koszeniu Bagiennych Łąk „Biebrzańskie Sianokosy”. W parku udostępnianych jest aż 600 km szlaków pieszych i rowerowych oraz �4 ścieżek przyrodniczych. Udostępniony również jest szlak wodny Biebrzą i jej dopływami, jednak należy przestrzegać ograniczeń wynikających z zasad ochrony przyrody. Obowiązuje m.in. zakaz płoszenia zwierząt, a biwakowanie na „Białym Grądzie” dozwolone jest od �4 czerwca. Zakochani w Biebrzy – zarówno mieszkający tu z dziada pradziada, jak i ci, którzy spędzają tu każdą wolną chwilę podglądając przyrodę, czy fotografując, nazywają siebie „biebrzniętymi”.Jak bardzo rozległy jest Biebrzański Park Narodowy świadczy jego położenie na terenie �4 gmin i 5 powiatów. Będąc w pobliżu parku nie sposób ominąć takich miejsc jak geometrycz-ny środek Europy w Suchowoli, Muzeum Pisanki w Lipsku, czy leżący kilka kilometrów od źródeł Biebrzy Różanystok – jedno z najważniejszych sanktuariów maryjnych w wojewódz-twie. Burzliwą historię tych ziem można poznać zwiedzając Muzeum twierdzy Osowiec. Sztabin to z kolei wspaniała historia hrabiego Karola Brzostowskiego, który wyprzedził swoją epokę o kilkadziesiąt lat. Burzliwą, ponad 400-letnią historię mają takie miejscowości, jak: Nowy Dwór, Kamienna, Goniądz, Trzcianne czy Radziłów, gdzie przenikają się wypływy kul-tury polskiej, litewskiej, ruskiej, pruskiej i żydowskiej.Batalion – symbol Biebrzańskiego parku NarodowegoFlagowym ptakiem Biebrzańskiego Parku Narodowego jest batalion. Podczas wiosennych przelotów liczące setki osobników stada tych ptaków odbywają tu nad Biebrzą swoiste mi-sterium przyrody. Pozorne walki samców przystrojonych w niepowtarzalne wzory różnoko-lorowych piór wokół głowy zwanych kryzą przyciągają nad Biebrzę wielu miłośników ptaków z całej Europy. Nad Biebrzą można tez zobaczyć inne rzadkie gatunki ptaków m.in.: cie-trzewia, dubelta, podróżniczka, a z ptaków szponiastych: błotniaka stawowego i łąkowego, bielika, czy orlika krzykliwego lub grubodziobego.punkt informacji turystycznej ****Biebrzański park Narodowy Osowiec-twierdza 8, 19-110 Goniądz tel. 85 738 30 35, 738 06 20 w. 243 www.biebrza.org.pl

Wieże i punkty widokowe. W najciekawszych miejscach parku ustawiono ponad dwadzieścia wież i platform widoko-wych. Godne polecenia dla zwiedzających są drewniane kładki poprowadzone przez mo-kradła i torfowiska. Są one zlokalizowane w okolicy Osowca, na Grzędach oraz na Bagnie Ławki. Wiosenne rozlewiska oraz przyloty setek ptaków najlepiej oglądać z wież w Brzo-stowie i Burzynie oraz naturalnych punktów widokowych: grodziska w Samborach (ujście Biebrzy do Narwi, polecamy zwłaszcza o wschodzie słońca) i na Górze Strękowej (wspaniałe zachody).

50

Muzeum i trasy turystyczne twierdzy OsowiecTwierdza Osowiec – rosyjska twierdza z II połowy XIX wieku, usytuowana na jedynej prze-prawie przez bagna biebrzańskie, w zwężeniu doliny Biebrzy. Znana jest z 6,5-miesięcznej obrony podczas I wojny światowej. Nigdy nie została zdobyta – stąd jej późniejsze obiegowe określenie rosyjskie” Verdun”. Twierdza to najcenniejszy, obok Kanału Augustowskiego, obiekt zabytkowy na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego. Muzeum Twierdzy Osowiec

oraz trasy turystyczne For-tu I znajdują się na terenie jednostki Wojska Polskie-go. Zwiedzanie tych obiek-tów może odbywać w zor-ganizowanych grupach, wyłącznie z przewodnikiem Osowieckiego Towarzystwa Fortyfikacyjnego. Na Forcie I (Centralnym) udostępnione są trasy tury-styczne, których przejście zajmuje od � do 9 godzin. Zwiedzanie odbywa się

wyłącznie z przewodnikiem. Na trasie można obejrzeć: Muzeum Twierdzy Osowiec, pod-ziemia, budowle fortyfikacyjne oraz wiele ciekawostek przyrodniczych. Muzeum Twierdzy Osowiec posiada zbiór militariów od czasów carskich do współczesnych. Eksponowane są one wewnątrz historycznych koszar oraz na pobliskim placu

Osowieckie towarzystwo Fortyfikacyjne (członek prOt)Osowiec-twierdza, 19-110 Goniądzgsm. 600 941 954www.biebrza.org.pl

5�

Sercem Biebrzy jest położone na wysokiej skarpie miasto Goniądz wzmiankowane już w �358 r. Ze względu na strategiczne położenie był przedmiotem licznych sporów i walk po-między książętami mazowieckimi a Litwą (XIV/XV w.) Przyległe, bogate puszcze sprowadza-ły na łowy króla Jagiełłę i wielu innych monarchów. Prawa miejskie magdeburskie Goniądz uzyskał w �547 r. Przez długi czas miasto pełniło rolę portu rzecznego. Z północnego Pod-lasia spławiano produkty leśne i rolne do Gdańska. Po wojnach szwedzkich miasto bardzo podupadło i dopiero budowa linii kolejowej Brześć–Grajewo ożywiła jego gospodarkę.Warto tu zobaczyć: pierwotny układ urbanistyczny – czworoboczny rynek z odchodzącymi sześcioma ulicami, kościól parafialny (powstał z fundacji księcia Witolda przed �430 r.,- zniszczony podczas potopu szwedzkiego i wielokrotnie odbudowywany), neogotycką kaplicę cmentarną i kapliczkę z �864 r. zbudowaną na najwyższym wzniesieniu Goniądza.Samorząd Miasta Goniądz (członek prOt)pl. 11-go Listopada 38, 19-110 Goniądztel. 85 738 00 43, fax 738 03 07www.goniadz.pl

W Goniądzu malowniczo nad rzeką Biebrzą położony jest obiekt noclegowo-gastronomicz-ny „Zbyszko”. Oferuje 50 miejsc noclegowych w pokojach �,�,3,4-osobowych. Wszystkie pokoje z TV Sat, bezpłatnym internetem bezprzewodowym WI-FI. ”Zbyszko” w Goniądzu to znakomite miejsce wypadowe na biebrzańskie bagna do rezerwatu fauny i flory. Tu zacho-wały się trudno dostępne uroczyska z niespotykaną ilością zwierzyny i ptactwa. To raj dla żądnych przygód turystów, przyrodników i ornitologów.

Zbyszko w Goniądzu (członek prOt)ul. św. rozalii 13, 19-110 Goniądztel./fax 85 738-00-74www.zbyszko.com

Dol

ina

Bieb

rzy

5�

Będąc nad Biebrzą dobrze jest poznać mieszkańców doliny zakochanych w rzece, ich życz-liwość dla turystów i szacunek dla natury. Wystarczy zatrzymać się w gospodarstwie agro-turystycznym. W wyborze kwatery pomogą Biebrzańsko-Narwiańskie Towarzystwo Agrotu-rystyczne „Łoś” oraz Stowarzyszenie Agroturystyczne „Raj Bobra”.Gospodarze kwater współorganizują wycieczki piesze, rowerowe, konne, kajakowe oraz bryczkami. Wskazują najciekawsze trasy, udostępniają mapy oraz udzielają informacji na temat najpiękniejszych miejsc i obiektów do zwiedzania. Gospodynie rozpieszczają gości smacznymi posiłkami. W wielu kwaterach mówi się po angielsku. Biebrzańsko-Narwiańskie towarzystwo Agroturystyczne „Łoś” (czonek prOt) ul. czarnieckiego 191, 18-430 Wiznatel. 86 219 64 89, gsm. 668 819 508www.los.bramanabagna.pl

Stowarzyszenie Agroturystyczne „raj Bobra” (członek prOt)ul. tysiąclecia 23B, 19-100 Mońkitel. 85 716 23 01 www.rajbobra.pl

Na wybranych szlakach turystycznych Na obszarze BPN i jego otuliny istnieje ponad 600 km szlaków turystycznych – pieszych, rowerowych i kajakowych. Nad Biebrzę przyjeżdża się, by być bliżej natury, spędzić czas w ciszy przerywanej jedynie ptasim śpiewem. Z myślą o ekoturystach opracowano tu znakomite trasy kajakowe, ścieżki dla rowerzystów oraz piechurów, utworzono specjalne ścieżki edukacyjne. Biebrzański Park Narodowy proponuje np. spacer kładkami wśród bagien w Osowcu (�,� km.), wycieczkę po Grobli Honczarowskiej (3,3 km.) lub w Brzeziny Kapickie (4,� km.) Przy szlakach wybudo-wano wieże i pomosty widokowe oraz położono kładki, ułatwiające przejście przez grząskie tereny.Biebrza to raj dla podglądaczy ptaków. Z myślą o nich przygotowana została np. wyprawa „Tropem bataliona” połączona z obserwacją i poznaniem tej najważniejszej osobliwości ornitologicznej bagien biebrzańskich. Ptaki świetnie się też tropi, sunąc wolno kajakiem, tradycyjną pychówką lub... tratwą. Z tej perspektywy rozciągają się doskonałe widoki na dzi-ki krajobraz BPN. W ciągu kilku godzin można przepłynąć z nurtem rzeki około 6 km, jeśli na pokładzie jest przynajmniej dwóch mężczyzn zdolnych do manewrowania tratwą. Szlak „Okółkiem wokół Żarowia” to wycieczka po rzece łodzią-pychówką z flisakiem.Ci, którzy chcą ogarnąć cały bezmiar wody, mogą skorzystać z oferty przelotu nad Biebrzą balonem.www.benkowski.pl

53

tratwa biebrzańska ...To platforma o powierzchni �8 m², na której ustawiony jest domek z pryczą (�-3 osobową). Przed domkiem mamy stół z ławkami, który po rozłożeniu i spuszczeniu rolet tworzy kolejne �-3 miejsca do spania. Całość wykończona płaskim dachem, który tworzy taras widokowy, miejsce do opalania i leniuchowania. Chcąc się przemieszczać, należy używać wioseł lub pychów (długich drągów), którymi odbijamy się od dna lub brzegów. Na wyposażeniu tratwy turyści otrzymują m.in.: stół, taras obserwacyjny, grill, �-os. namiot. Spływ daje możliwość całkowitego relaksu – goście sami narzucają tempo, organizują postoje i noclegi. Pierw-szym organizatorem spływów tratwami po Biebrzy było Gospodarstwo „DOLINA BIEBRZY”. www.turystyka-biebrza.pl, www.tratwy.plOparta na tratwach biebrzańskich propozycja Biura turystyki Aktywnej La-Ventura „Dolina i Bagna Biebrzy – Ostoja Dzikiej przyrody” (www.la-ventura.pl) została uznana przez Polską Organizację Turystyczną za Najlepszą Europej-ską Destynację Turystyczną EDEN �0�0.punkt informacji turystycznej**Ośrodek Wypoczynkowy „Biebrza”ul. polna 50, 16-310 Sztabin tel. 87 641 21 79, gsm. 603 225 100 www.turystyka-biebrza.pl www.tratwy.pl

Spływ kajakowy rzeką Biebrzą To najbardziej naturalny szlak turystyczny regionu. Możemy go rozpocząć w Lipsku, a skoń-czyć w Wiźnie nad Narwią. Jego �40-kilometrową trasę da się pokonać w ciągu 7 dni. Spływ można rozpocząć także w Augustowie – kontynuując wyprawę kajakową Kanałem Augustowskim. Płynąc z biegiem rzeki można zaobserwować, jak się zmienia Biebrza. Na północy – od źródeł do przewężenia w rejonie Sztabina – płyniemy kotliną o wysokich brzegach, praktycznie bez lasów, z użytkowanymi rolniczo łąkami. Szuwary porastają tylko bezpośrednią okolicę rzeki.Basen środkowy, położony między Sztabinem, a twierdzą w Osowcu, to rozległy bagnisty i łaski obszar pokryty grubą warstwą torfu. Rzeka płynie bliżej południowej, wyraźnej kra-wędzi basenu tworzonej przez wysoczyznę, na której rozłożyły się nadrzeczne miejscowości – największa z nich to Goniądz.Basen południowy zaczyna się od twierdzy w Osowcu i sięga po ujście Biebrzy do Narwi. Za-chodnie brzegi basenu są wysokie, miejscami wręcz strome, wschodnie zaś niskie i płaskie. Ta część Kotliny Biebrzańskiej najpełniej zachowała swój pierwotny dziki charakter, ślady in-gerencji człowieka są tu niemal niewidoczne. Szczególnie liczne są tu meandry starorzeczy, przecinające podmokłe torfowiska, z których wyłaniają się porośnięte lasem piaszczyste wzniesienia zwane grądami.Warto też, podczas kolejnej wizyty w dolinie Biebrzy przepłynąć kajakiem jej dopływy. Też mogą dostarczyć równie dużych wrażeń.

Dol

ina

Bieb

rzy

54

Szlaki pieszeSzlaki piesze często w okresie wiosennych rozlewisk są trudne do przebycia, jednak niezwy-kle interesujące dla miłośników ptaków. W kilkunastu miejscach przy szlakach ustawione są wieże obserwacyjne, z których można podziwiać wspaniałe i niezapomniane krajobrazy do-liny Biebrzy oraz dostrzec wiele osobliwości świata zwierząt, w tym rzadkie gatunki ptaków

i oczywiście łosie. Atrakcją Biebrzańskiego Parku Narodowego są szlaki turystyczne w basenie środ-kowym, rozpoczynające się przy leśniczówce Grzę-dy (�5 km od miejscowości Tama usytuowanej przy drodze krajowej Grajewo – Augustów). Szlak czerwony (obwodnica) liczy �8 km. Grupy zorga-nizowane pod opieką przewodnika mogą dojechać do uroczyska Nowy Świat. Do platformy widokowej i wieży widokowej na Wilczej Górze prowadzi ścież-ka dydaktyczna „Wydmy” z rozległą panoramą na bagna basenu środkowego oraz możliwością obserwacji łosi.

Szlaki roweroweEfektem współpracy i gospodarności pięciu bie-brzańskich gospodarstw agroturystycznych jest produkt pn. „Piątka znad Biebrzy”. Jedną z ich propozycji jest szlak rowerowy „Dookoła centrum Europy” w 5 dni. Trasa wynosi od 87 do �9� km (kilka wariantów do wyboru). „Piątka znad Bie-brzy” opracowała i wydała mapki z opisem � tras rowerowych, zapewniając również przewodnika tu-rystycznego, bazę żywieniowo-noclegową i szereg atrakcji turystycznych. Wśród wielu tras rowerowych na szczególną uwa-gę zasługuje „Podlaski Szlak Bociani”. Rozpoczy-

nający się w Białowieży szlak łączy cztery parki narodowe i kończy się w Stańczykach.Szlak rowerowy R -�� EURO Velo (zielony).Odcinek: WIZNA Burzyn -Brzostowo -Radziłów - Klimaszewnica - Białaszewo - Okół - Ruda - Modzelówka - Pieńczykówek - Stoczek - Ciszewo -Kuligi - „Las Grzędy” - Woznawieś - Orze-chówka - Tajenko - ŚLUZA SOSNOWO – �06,4 kmAby ułatwić turystom, rodzinom z dziećmi oraz młodzieży szkolnej poznanie walorów przy-rodniczych oraz różnych gatunków roślin i zwierząt, na terenie parku utworzono sieć ścieżek edukacyjnych zagospodarowanych w wieże, pomosty widokowe oraz kładki. Polska Organizacja Turystyczna przyznała Biebrzańskiemu Parkowi Narodowemu za sieć ścieżek edukacyjnych Certyfikat „Najlepszy Produkt Turystyczny �005”.Niewielki odcinek Szlaku Konnego puszczy Augustowskiej i Mazur przebiega przez te-reny Biebrzańskiego Parku Narodowego do leśniczówki Grzędy i nosi imię Leśnika Kawale-

55

rzysty Nadleśniczego Antoniego Puszeta. To obecnie najdłuższy w Polsce szlak do turystyki jeździeckiej. Ponad 400 km ścieżek konnych prowadzi od Wigierskiego PN, przez lasy Nad-leśnictw Suwałki, Szczebra, Płaska, Augustów, Rajgród, Ełk i Drygały do okolic Orzysza.

Kultura i naturaW maju i sierpniu nad Biebrzą organizowane są Biebrzańskie Targi Wytwórczości i Sztuki Ludowej. Jest to okazja, by zobaczyć i kupić wyroby lokalnych artystów. W trakcie Targów ogłaszany jest konkurs na wyroby regionalne, występy zespołów artystycznych, można zwie-dzić Muzeum Twierdzy Osowiec i spróbować potraw regionalnych. We wrześniu zapraszamy na „Biebrzańskie Sianokosy” w Biebrzańskim Parku Narodowym. Zawody polegają na koszeniu łąk kosami, jak to za dawnych lat robili rolnicy nad Biebrzą. Zarastanie łąk krzewami i trzciną spowodowałoby wycofywanie się ptaków typowych dla terenów otwartych oraz utratę cennych i rzadkich roślin. Nad Biebrzą ludzie żyją w zgodzie z naturą i rytmem wyznaczonym przez pory roku. Wy-pasają bydło, uprawiają tytoń, w czerwcu koszą podmokłe łąki, niedostępne w innych mie-siącach, łowią ryby, zbierają żurawiny i grzyby. Panuje spokój. Dlatego coraz więcej osób ucieka z gwarnych miast do tego zakątka Polski. Między innymi z myślą o nich stworzono Zagrodę Kuwasy.Jest to idealne miejsce dla osób kochających przyrodę i aktywny wypoczynek, a jednocześ-nie oczekujących wysokiego standardu pobytu. To stylowy pensjonat na 60 miejsc, usytu-owany tuż przy najcenniejszych obszarach Biebrzańskiego Parku Narodowego. Ze względu na smaczną kuchnię i oferowane atrakcje pensjonat jest chętnie odwiedzany przez gości indywidualnych, w tym przez rodziny z dziećmi, jak i stanowi ulubiony cel wyjazdów integra-cyjnych i szkoleń dla firm. Zagroda Kuwasy (członek prOt)Woźnawieś 30 A, 19-206 rajgródtel. 86 273 35 20www.zagrodakuwasy.pl

W miejscu, w którym Biebrza wpada do Narwi tworząc malownicze rozlewiska, Lokalna Organizacja Turystyczna „Brama na Bagna” oferuje gościom wypoczynek na łonie natury i w zgodzie z jej naturalnym rytmem. Ośrodek „Brama na Bagna” w Strękowej Górze nad Narwią zaprasza do izby regionalnej, Punktu Informacji Turystycznej oraz wypożyczalni kajaków i rowerów. Stąd początek bierze ścieżka przyrodnicza „Meandrami Narwi” oraz szlak rowerowy i kajakowy. Na miejscu szczegółowe mapy terenu i szlaków turystycznych,

Dol

ina

Bieb

rzy

56

pole namiotowe i dostęp do Internetu. Dla grup zorganizowanych – „zielone szkoły” i zajęcia edukacji ekologicznej. Więcej na stronie www.bramanabagna.pl. Do Państwa dyspozycji pozostaje grupa znawców Biebrzy:Lokalna Organizacja turystyczna „Brama na Bagna” (członek prOt) Strękowa Góra 24, 16-075 Zawadytel. 85 738 43 33www.bramanabagna.pl

radziłów To dawne miasto książęce, a później kró-lewskie. Pierwsze wzmianki o miejscowo-ści pochodzą z �444 roku. Nadania praw miejskich dokonali książęta mazowieccy w �466 roku. Po III rozbiorze miasto prze-szło w ręce Prus, a po traktacie w Tylży znalazło się w granicach Cesarstwa Rosyj-skiego. W �870 roku Radziłów utracił pra-wa miejskie.Dziś to miejscowość gminna, położona przy ujściu Słuczy do Kubry, na dużej wy-spie otoczonej bagnami Wissy i Słuczy, w pobliżu średniowiecznego grodu (obec-nie grodzisko przy wsi Pieńki -Grodzisko), który strzegł przeprawy na Kubrę i Wissę, na historycznym trakcie handlowym z Ma-zowsza do Prus i Grodna. Gmina Radziłów to między innymi: zabytki, cykliczna regionalna impreza folklorystycz-na – „Zapusty Radziłowskie” oraz najwięk-szy w Polsce Biebrzański Park Narodowy. Wyjątkowe walory krajobrazowe gminy oraz niespotykana flora i fauna czynią to miejsce rajem dla przyrodników oraz osób szukających spokoju. Inne atrakcje, to m.in.: kościół w Kramarzewie zbudowany z drewna, wykonany w stylu późnobarokowym - we wnętrzu - osiemnastowieczna ambona w kształcie łodzi, kościół w Słuczu - trójnawowy z czworo-boczną wieżą; kryje w sobie wyposażenie neogotyckie z elementami neoromańskimi oraz zespół dworsko-pałacowy w Słuczu - murowany dwór z �894 roku zbudowany w stylu kla-sycznym.Samorząd Gminy radziłów (członek prOt)plac 500 lecia 14, 19-213 radziłówtel. 86 273 60 01www.gminaradzilow.pl

57

Narew – „polska Amazonia”Około cztery tysiące lat temu Narew wystąpiła z brzegów zalewając całą dolinę. Zaczęła płynąć wieloma drogami jednocześnie tworząc skomplikowany system rzeczny, prawdziwy wodny labirynt. Dziś, patrząc na rzekę z lotu ptaka, widzimy układ splątanych koryt, na przemian łączących się i rozdzielających, przypominających nieco pajęczynę. W trosce o ochronę naturalnej bagiennej doliny rzecznej i procesów w niej zachodzących w �996 roku stworzono w województwie podlaskim Narwiański Park Narodowy o powierzch-ni 6 8�0 ha i otulinie (strefie ochronnej) na obszarze �5 408 ha. Płynąc wieloma korytami Narew tworzy w granicach Parku niepowtarzalną sieć. Jest to prawdziwy ptasi raj, na co wskazuje występowanie �03 gatunków, wśród nich �8 zagrożonych w skali światowej lub europejskiej.Dobrą okazją do obserwacji ptaków w ich naturalnym środowisku są spływy kajakowe i łodziami na terenie Parku. Pośród malowniczych szlaków wodnych proponujemy między innymi ��,5-kilometrowy „Kajakiem wokół Kurowa”, który prowadzi przez jeden z najcie-kawszych fragmentów Parku, obok reduty „Koziołek” z XVI w., położonej na bagnach oraz „zerwanego mostu” pod Kruszewem. Na okolicznych łąkach, pod koniec lata, widzimy wznoszące się wysokie kopce siana, jakby wyjęte z obrazów Moneta. Wokół – cisza i sielski spokój. Osoby, które mają więcej czasu wolnego i lubią wyzwania zapraszamy do „Narwiańskiego Labiryntu” – szlaku wodnego o długości 45 km. Prowadzi on przez cały Narwiański Park Narodowy i zazwyczaj potrzeba �-3 dni by go pokonać. Po drodze mijamy wsie i miasteczka: Suraż, Uhowo, Bokiny, Topilec, Izbiszcze, Waniewo, Kurowo. W wielu z nich pozostały trady-cyjne drewniane zagrody i budynki wiejskie kryte strzechą, studnie z żurawiem, drewniane wiatraki, stare krzyże przydrożne i bielone kapliczki z kolorowymi kwiatami – dziedzictwo historyczne.

Nar

ew -

“Pol

ska

Amaz

onia

”

58

Siedziba NPN mieści się w zabytkowym dworku w Kurowie, położonym w pięknym parku, przez który przebiega ścieżka przyrodnicza „Kładka wśród bagien”. Symbol Parku to błot-niak stawowy. Narwiański park NarodowyKurowo 10, 18 - 204 Kobylin Borzymy tel./fax 85 718 14 17 www.npn.pl

Kładka przyrodnicza śliwno–Waniewo (w wieku XV Korona–Litwa)Pomiędzy miejscowościami Waniewo i Śliwno zbudowano kładkę przyrodniczą o długości �0�5 m, która pozwala wielu odwiedzającym na dotarcie do serca Parku bez konieczności korzystania z łodzi lub kajaka. Niewątpliwą atrakcją tej ścieżki jest przeprawa przez liczne w tym miejscu koryta rzeczne przy pomocy pływających pomostów umocowanych na li-nach. Gdzieś pośrodku trasy, w miejscu dawnego zamczyska, znajduje się wieża widokowa, z której można podziwiać panoramę doliny Narwi.

Szlaki wokół parku narodowego Nad Narwią krzyżują się różne szlaki przyrodnicze i histo-ryczne. To zdumiewające, że na tak niewielkim obszarze skumulowało się tak wiele atrakcji. Wędrując z biegiem rzeki możemy przebyć kilka stuleci, spotkać różne narody,

59

zobaczyć cuda natury. Szczególnie polecamy przejażdżki tradycyjnymi łodziami „pychów-kami”, które były używane przez mieszkańców regionu do prac gospodarczych. Obrzeża Parku są zagospodarowane w postaci pól biwakowych, kwater agroturystycznych i pensjo-natów.

Warto się wybrać na Spływ Kajakowy „pograniczem kultur”. Siedmiodnio-wy spływ rzeką połączony jest pozna-waniem walorów przyrodniczych i kultu-rowych. Na trasie można odwiedzić trzy parki narodowe: Białowieski, Narwiań-ski i Biebrzański, a także zapoznać się z kulturami: białoruską, ukraińską, polską i żydowską. Spływ z pewnością trafi w gusta wszystkich interesujących się reliktami starych miast i wsi oraz ich wielokulturowością, a także tury-stów wyspecjalizowanych w turystyce aktywnej.Jest to projekt Stowarzyszenia Gmin Górnej Narwi, który w �0�0 roku otrzymał Wyróżnienie Prezesa PROT w etapie regionalnym konkursu „Naj-lepszy Produkt Turystyczny – Certyfikat POT”.

Szlak rowerowy to m.in. Obwodnica turystyczna Narwiańskiego parku Narodowego. Trasa w formie zamkniętej pętli o długości 90 km prowadzi wokół NPN i umożliwia aktyw-ny wypoczynek połączony z możliwością zwiedzenia miejscowości na szlaku: Choroszczy, Suraża, Łap, Kurowa i Tykocina, w których znajduje się szereg zabytków, muzeów i innych atrakcji. Obszar Obwodnicy Turystycznej dysponuje dobrze rozwiniętą bazą noclegową i gastronomiczną, jak np. Alumnat w Tykocinie, Dworek Pentowo. Baza jest przygotowana do indywidualnych potrzeb turysty – są hotele, motele, ośrodki wypoczynkowe i schroniska oraz kwatery agroturystyczne, gdzie można skosztować lokalnych specjałów. Szlak świa-towida to kolejny szlak rowerowy – zielony, �0 km: Starosielce – Krupniki – Barszczewo – „Szubienica” – Babia Góra – Konowały – Kruszewo (zerwany most).Szlaki piesze: �/ Zygmunta Glogera – zielony ok. 45 km; �/ Nadnarwiański – żółty, 30 km; 3/ Włodzimierza Puchalskiego – czerwony, 53 km; 4/ Włókniarzy – niebieski, 75 km.Niedawno opracowany został Szlak Konopielki, nawiązujący do twórczości E. Redlińskiego - tak dla kontrastu z oddalonym od cywilizacji światem Konopielki. Ten szlak samochodo-wy prowadzi przez Kowale, Zawyki, Doktorce, Lesznię, Zimnochy, Rynki, Średzińskie, Suraż. Po drodze - zagrody z XIX wieku, świątynie i kapliczki, stanowiska archeologiczne.W Surażu, małym miasteczku nad Narwią, w osadzie wczesnośredniowiecznej „Na-rwia” organizowane są festyny historyczne „Grodzisko” z widowiskowymi pokazami walk wojów, występami zespołu muzyki dawnej, pokazami rzemiosła, jak robienie podpło-

Nar

ew -

“Pol

ska

Amaz

onia

”

60

myków, tkactwo, kowalstwo, garncarstwo, bicie monet, obróbka drewna. W programie fe-stynu jest także konkurs łucznictwa, rzut oszczepem, przeciąganie liny. Impreza kończy się zabawą przy ognisku. Aktywny dzień w Dolinie Narwi proponuje Regionalny Oddział PTTK w Białymstoku (Czło-nek PROT) . To jeden z trudniej dostępnych zakątków województwa podlaskiego. Przejazd do Kurowa – tam wszystko się zaczyna. Na wycieczkę składa się spływ kajakowy, który trwa około godziny meandrami „Polskiej Amazonii”. Następnie spacer ścieżką edukacyjną, pik-nik z degustacją lokalnych produktów, a na koniec zwiedzanie Tykocina nazywanego „Perłą baroku” kryjącego ślady kultury żydowskiej (synagoga).Będąc nad Narwią warto zajrzeć do byłej letniej rezydencji hetmana J. K. Branickiego znajdującej się w choroszczy, na trasie Warszawa - Białystok. Mały pałacyk bieli się pośród zieleni okalającego go parku z fosami, kanałami wodnymi, romantycznymi alejkami i most-kami. Miejsce to urocze, spokojne, doskonałe na spacer we dwoje.

6�

W miasteczku jest też piękny kościół katolicki z relikwiami świętego Kandyda i cerkiew prawosławna. Zwiedzenie najciekawszych miejsc tej okolicy umożliwiają szlaki turystyczne: piesze, rowerowe, kajakowe lub narciarskie.Gmina Choroszcz otrzymała polskie nagrody i wyróżnienia: Najtańszy Urząd �006, Gmina Fair Play �006/7/8/9, Najlepsza Gmina Miejska �005/6/7/8/9, Podlaska Gmina Marzeń �004, Teraz Polska �008/9, Samorząd Przyjazny Przedsiębiorczości �008, prestiżowe wy-różnienie Razem Budujemy Sukces �0��.W sierpniu każdego roku organizowany jest tu Jarmark Dominikański – chociaż dziś w Choroszczy Dominikanów już nie ma, to coroczny jarmark nawiązuje właśnie do tra-dycji tego zakonu. Dominikanie byli w Choroszczy od XVII wieku, a w XIX zostali usunięci z miasteczka przez cara. Tradycja dominikańska wróciła tu w �989 r. Prezentacja wyrobów ludowych, swojskie jadło huczne imprezy z muzyką, koncertami, wyborami najpiękniejszej kobiety i tańcami pod gołym niebem – to obowiązujący każdego roku program jarmarku.Urząd Miejski w choroszczy (czonek prOt)ul. Dominikańska 2, 16-070 choroszcztel. 85 713 22 00www.choroszcz.pl www.kultura.choroszcz.pl

ciekawe MiejscaPtasia Osada – położona jest w malowniczej dolinie Narwi, nieopodal wsi Ploski, w lesie, 30 km na południe od Białegostoku. Tutaj las spotyka się z piękną i dziką rzeką Narew. Cisza, spokój, szelest traw. Gości rozpieszcza się smaczną kuchnią: babką ziemniaczaną, sękaczami, pierogami.W sezonie letnim organizowane są: jazda konna, przejażdżki rowerowe, spływy kajakowe, gra w badmintona, siatkówkę plażową, a jesienią wyprawy do lasu na grzyby. Wieczorami można korzystać z tarasu z widokiem na rzekę, sali biesiadnej z restauracją i barem, ru-skiej bani, sauny, sali bilardowej. Kameralne, komfortowe miejsce, jakim jest Ptasia Osada położona na styku lasu i rzeki, stwarza doskonałe warunki do relaksu i rekreacji, ale też do pracy twórczej, integracji grup i budowania zespołu.„ptasia Osada” (członek prOt)17-130 ploskitel. 85 731 73 99, gsm. 691 112 391www.ptasiaosada.pl

Nar

ew -

“Pol

ska

Amaz

onia

”

6�

tykocin – podlaska perła barokuwww.um.tykocin.wrotapodlasia.plTykocin leży nad rzeką Narew, trzydzieści kilometrów od Białegostoku, na szlaku Podlaskie-go Szlaku Bocianiego. Dziś cichy i spokojny, przed wiekami tętnił życiem.Tykocin założył w �4�5 r. książę Janusz Mazowiecki. Malownicze starorzecze Narwi, roz-lewiska Biebrzy, Puszcza Knyszyńska jako doskonałe miejsce polowań urzekły króla Polski Zygmunta Augusta, który w XVI wieku zbudował tu zamek.Powstała twierdza na planie zbliżonym do trapezu z dziedzińcem i czterema wieżami w na-rożach. W XVI i XVII wieku była to jedna z najpotężniejszych twierdz nizinnych w Polsce. Król przeniósł do zamku tykocińskiego główny arsenał koronny, skarbiec i bibliotekę.Właśnie tu w �705 r. kolejny władca August II Mocny ustanowił Order Orła Białego – naj-starsze i najwyższe odznaczenie państwowe Rzeczypospolitej Polskiej.Na przestrzeni wieków zamek w tykocinie ucierpiał z powodu pożarów i powodzi. W czasie pierwszej wojny światowej twierdzę królewską ostatecznie zburzono, przez wiele lat widać było jedynie ruiny bastionów i fortyfikacji. Teraźniejszość przyniosła jednak pozytywne zmia-ny. Zgodnie z duchem czasów prywatny przedsiębiorca przekształcił nieistniejący zamek w hotel i centrum konferencyjne. Gotowa jest część warowni, zachodnie skrzydło kamienicy zamkowej w stylu późnego gotyku. Ma �000 m² i mury grubości ��0 cm. Na prawym brzegu Narwi ożywa twierdza królewska. Patrząc na nową bryłę z czerwonej cegły łatwo zobaczyć oczyma wyobraźni króla ze świtą, usłyszeć tętent pędzących koni. A ponieważ historia lubi się powtarzać, mamy nadzieję, że znów nastała epoka świetności zamku, jego pełnego rozkwitu. Miłośnicy historii chętnie zjeżdżają do Tykocina na rekonstrukcję bitwy o zamek tykociński z �657 roku, kiedy to wojska polsko-litewskie odbiły go Szwedom. Impreza odbywa się w maju.W połowie XVIII wieku Tykocin kwitł. Miasteczko przeszło w posiadanie Branickich, właś-cicieli Białegostoku i wkrótce, dzięki nowym inwestycjom zostało nazwane perłą baroku. W kościele św. trójcy w Tykocinie zbudowanym w latach �74�-�750 lśnią do dziś ba-rokowo-rokokowe złote ozdoby, pozłacany ołtarz, ambona i organy z �760 r., zdumiewa malarstwo iluzjonistyczne, na ścianach łudzą wzrok reliefy postaci apostołów. Na ścianach po obu stronach wejścia widnieją dwa portrety małżonków Branickich – Jana Klemensa

i Izabeli, autorstwa Antoniego Tallmana. Obok mieści się Alumnat – dawny szpital dla inwalidów wojennych, w okresie mię-dzywojennym dom dla najuboższych. Wy-budowany w latach �633-�639 jest jedy-nym takim zabytkiem w Polsce. Można tu przenocować i zjeść mając spokojne wody Narwi za oknem niemal na wyciągnięcie dłoni.Vis-à-vis kościoła, na rozległym rynku widzimy drugi świecki pomnik w Polsce

63

Tyko

cin-

pod

lask

a pe

rła b

arok

uz �763 roku, dłuta francuskiego rzeźbiarza Pierre de Coudray. Dwumetrowa rzeźba, umieszczona na cokole, przedstawia het-mana Stefana czarnieckiego w stroju szlacheckim, ze złotą buławą w podniesionej ręce. Łacińskie napisy poświęcone są Czarnieckiemu i fundatorowi pomnika Janowi Klemensowi Bra-nickiemu.Stąd już tylko kilka kroków do jednego z najciekawszych miejsc w Tykocinie – synagogi żydowskiej z �64� roku. Żydzi, sta-nowiący niemal połowę mieszkańców Tykocina, mieli tu swoje apteki, sklepy, słynęli z produkcji tałesów - szali modlitewnych. Katoliccy chłopi mieszkali obok, zajmując się rolnictwem. Różne religie, różne kultury, jedno miasto – dawniej obraz typowy dla

regionu. Dziś po społeczności żydowskiej pozostała świątynia, pamiątki religijne i świeckie, Dom Talmudyczny.Dziś, to siedziba Muzeum. Prezentuje ono pamiątki historii Tykocina, w tym zabytki kultury żydowskiej, która rozwijała się tutaj przez ponad czterysta lat. www.muzeum.bialystok.plW byłym Domu Talmudycznym otwarta jest także galeria malarska lokalnego twórcy Zyg-munta Bujnowskiego, Gabinet Zygmunta Glogera – autora Encyklopedii staropolskiej ilu-strowanej (�900-�903), cennego przewodnika po kulturze staropolskiej. W suterenie Domu Talmudycznego znajduje się restauracja żydowska „Tejsza”.Tejsza w języku jidysz znaczy koza. Zwierzę to było w tradycji Żydów podla-skich uważane za symbol szczęścia i dobrobytu.Zabytkowa synagoga w Tykocinie od kilku lat przybliża charakter wielu żydow-skich świąt, m.in. purim, Sukot, chanuka.Spacerując po Tykocinie warto zajrzeć także do Zespołu Klasztornego Ber-nardynów powstałego w latach �77�-�790 dzięki inicjatywie Jana Klemensa Branickiego. Dziś zanurzony w ciszy i spokoju mieści w sobie Dom Pomocy Społecznej.Chlubą Tykocina jest Tykociński Teatr Amatorski działający od początku XX w. Spektakle pielęgnujące tradycje żydowskie grane są w synagodze, domu kultury, na ulicach, na rynku. Najmłodszy aktor ma �0 lat, najstarszy... ponad 80! W ramach Nocy Muzeów Teatr przywołuje duchy Żydów. W synagodze żegna szabat - modlitwami, obrzędami, bułkami i winem.Obok Tykocina, przy starorzeczu Narwi znajdują się gościnne Kiermusy stworzone na wzór polskiego domu otwartego. To Jantarowy Kasztel – średniowieczna warownia z salą ry-cerska komnatami i kapliczką. W ofercie: przejazdy konne, spływy kajakowe, pokazy walk rycerskich itp. W każda pierwszą niedziele miesiąca na Czarciej Polanie swoje rękodzieło prezentują artyści ludowi Podlasia. Jantarowy Kasztel został wyróżniony przez Polska Orga-nizację Turystyczną Certyfikatem w konkursie „Najlepszy Produkt Turystyczny �008 r.”We wsi Morusy, � km od Tykocina, jest pamiątkowa drewniana chata, w której mieszkał Włodzimierz puchalski (�909-�979), polski reżyser filmów dokumentalnych i oświato-wych, pionier filmu przyrodniczego w Polsce. Tytuł jego albumu „Bezkrwawe łowy” wszedł do języka polskiego jako określenie fotografowania ptaków i zwierząt.

64

Ziemia ŁomżyńskaŁomża to jedno z najstarszych miast w regionie. Los ułożył je na pięknej skarpie, na brzegu Narwi. Wiosną trzeba przejechać do pobliskiej Starej Łomży, gdzie już w X wieku istniał gród. Pamiątką po tamtych czasach jest olbrzymie grodzisko nazwane Górą Królowej Bony. Po drodze możemy podziwiać szerokie na kilka kilometrów rozlewiska Narwi. Na sąsiednim wzgórzu św. Wawrzyńca powstał w XI wieku pierwszy kościół w północno-wschodnim Ma-zowszu wybudowany staraniem św. Brunona z Kwerfurtu, skąd wyruszył na wyprawę chry-stianizacyjną do Prus i tamże zginął w ok. Giżycka. W samej Łomży warto zwiedzić za-bytkową katedrę (�504-�5�5), Klasztor i Kościoły panien Benedyktynek, Klasztor i Kościól Ojców Kapicynów (�78�-�798); w czasie Świąt Bożego Narodzenia podziwiać tu można najstarszą w regionie ruchomą

szopkę), cerkiew z �877 r. przekształconą na kościół katolicki, rynek wraz z ratuszem, cmentarz – nekropolię trzech różnych religii (rzymskokatolickiej, ewangelicko-augsburskiej i prawosławnej) oraz Muzeum północno-Ma-zowieckie z pierwszą w polsce wystawą bursztynu. Warto też przejść się ulicą Dworną – jedną z piękniejszych w mieście.W promieniu 30 km od Łomży znajdują się zespoły obronne czterech szkół fortecznych: polskiej (Nowogród, Wizna), rosyjskiej (Piąt-nica – tu forty okazały się szczególnie ważne w �9�0 roku podczas obrony Łomży przed bolszewikami oraz w �939 r.), radzieckiej (Kol-no-Nowogród- Zambrów) i niemieckiej (Pisa). Miłośnicy tzw. turystyki pola bitwy mają tu w jednym miejscu ponad �50 schronów. Do legendy przeszła obrona Wizny. Starcie tysiąca obrońców z 40-tysięcznymi wojskami niemie-ckimi nazywane jest „polskimi Termopilami”. Dowódca – kpt. Raginis wysadził się w bunkrze na Strękowej Górze. Zespół obronny w Piątnicy to forty połączone systemem wałów i fos, ukła-dających się w formę amfiteatru.

Łomżyńska Katedra

65

pierwszy skansen niepodległej polskiSkansen Kurpiowski w Nowogrodzie, najstarszy z powstałych w wolnej Polsce, został za-łożony w �9�7 roku. Zbiory to około 3 tys. eksponatów, które pochodzą głównie z pry-watnych zasobów Adama Chętnika, słynnego muzealnika. Ekspozycja plenerowa, jedna z największych w Europie, nawiązuje do historii kurpiowskiej Puszczy Zielonej. Składa się z dwóch działów: bartniczo-pszczelarskiego i rolniczego. Dział rolniczy tworzą cztery zagro-dy kurpiowskie (z czasów od schyłku XVII w. do końca XX w.). Wśród nich są: wiatrak, młyn wodny, kuźnia i olejarnia.

Na skraju Puszczy Kurpiowskiej nad rzeką Narew, w sąsiedztwie największego w Polsce Skansenu Kurpiowskiego położony jest Hotel Zbyszko. Hotel oferuje �00 miejsc noclego-wych w pokojach �, �, 3, i wieloosobowych oraz apartamentach. Wszystkie pokoje z TV Sat i bezpłatnym Internetem bezprzewodowym WI-FI. Doskonała restauracja ze specjałami kuchni kurpiowskiej. Obiekt dysponuje największą we wschodniej Polsce wiatą plenerową (�000 miejsc siedzących!). W okresie letnim czynny jest basen, karczma, boiska do gry w piłkę nożną, siatkówkę plażową i koszykówkę.Zbyszko w Nowogrodzie (członek prOt) ul .Obrońców Nowogrodu 2, 18-414 Nowogródtel./fax 86 217-55-18www.zbyszko.com

Skansen w Nowogrodzie

Ziem

ia Ł

omży

ńska

66

Łomżyński park Krajobrazowy Doliny NarwiŁomzyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi leży w zachodniej części województwa podla-skiego, w powiecie łomżyńskim wokół rzeki Narew i jej meandrów. W niektórych jej zaułkach mieszkają bobry i wydry. W lasach można spotkać łosie. W Parku występuje 6 gatunków nietoperzy i �78 gatunków ptaków: bociany, bataliony, czajki, gęsi, żurawie. Warto zwrócić uwagę na bogatą i cenną roślinność – 37 gatunków roślin chronionych. Perełka Parku – Re-zerwat Kalinowo, na prawym zboczu doliny Narwi, 5 km na wschód od Łomży chroni wielo-

gatunkowy las liściasty o naturalnym charakte-rze. Zapraszamy na ścieżki przyrodnicze oznaczone tablicami informacyjny-mi i poglądowymi, by zobaczyć florę i faunę Parku. Najmłodszych zachęcamy do udzia-łu w wyjątkowych lekcjach biologii na świeżym powietrzu, z dala od sal lekcyj-nych.

Do atrakcji turystycznych Parku należy także zabytkowy dwór drewniano-murowany rodziny Lutosławskich w Drozdowie z XVIII wieku, w którym dziś mieści się Muzeum Przyrody. Prezentowane są tu ekspozycje z zakresu natury, ale także dawnego życia dworskiego. Muzeum organizuje koncerty muzyki poważnej, a w lipcu każdego roku zaprasza na festiwal „Muzyczne Dni Drozdowo – Łomża”.Łomżyński park Krajobrazowy Doliny NarwiDrozdowo, ul. Główna 52 tel. 86 219 21 75, gsm 606 420 429 www.4lomza.pl

Szlak Najdzikszej rzeki europy. Żegluga Narwiańska – Wyróżnienie prezesa prOt w etapie regionalnym konkursu „Najlepszy produkt turystyczny – certyfikat pOt” 2010.Szlak obejmuje całą długość żeglowną Narwi. Z poziomu rzeki można podziwiać histo-ryczne grody Mazowsza. Trasa wiedzie na styku Narwiańskiego i Biebrzańskiego Parku Narodowego oraz Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi. Połączenie szlakiem wodnym dwóch województw: mazowieckiego i podlaskiego daje perspektywę działań pro-mocyjnych naszego województwa. Trasa rozpoczyna się w Wiźnie, a kończy w Warszawie. Tę malowniczą trasę można przepłynąć pięknymi gondolami, które od kilku lat na dobre zadomowiły się na Narwi lub yachtami motorowymi typu houseboat z wszelkimi wygodami i możliwością czarteru (bez uprawnień). www.zegluganarwianska.pl

67

Żegluga Łomżyńska W �009 r. w Łomży, po blisko 30 latach przerwy, ruszyły rej-sy statkiem „Bona”. Pod pokładem w razie deszczu czeka na pasażerów elegancka kabina z siedzeniami, ekra-

nem plazmowym, kuchenką i toaletą. Na pokładzie można skosztować specjałów kuchni regionalnej. W ofercie są rejsy na odcinku między Łomżą, a Wizną.

By tworzyć spójny produkt turystyczny Ziemi Łomżyńskiej powołano Lokalną Organizację Turystyczną – Ziemia Łomżyńska. Powstała, by tworzyć i koordynować sieć punktów infor-macji turystycznej, a także propagować i podejmować działania zmierzające do ochrony środowiska naturalnego i kulturowego regionu.Lokalna Organizacja turystyczna Ziemia Łomżyńska (członek prOt)ul. Główna 38, 18-421 piątnicatel. 86 215 69 17, gsm. 601 392 688www.lotzl.vot.pl

Ziem

ia Ł

omży

ńska

68

puszcza KnyszyńskaBiałystok, stolica województwa podlaskiego, od północy i wschodu otoczony jest szerokim na �0-40 km pasem lasu. To Puszcza Knyszyńska, zaledwie �0 km od centrum, kraina ci-szy i zieleni, zabawy i relaksu. W przeważających tu borach króluje sosna supraska, smukła i strzelista, jak maszty okrętów.W Puszczy mieszka ponad �50 gatunków ptaków, między innymi bociany czarne, żurawie, dzięcioły, orliki krzykliwe. Są drobne ssaki o zabawnych nazwach m.in.: ryjówki (ryjówka) aksamitna i malutka, badylarka, smużka. Są i większe: jelenie, dziki, sarny, wilki, lisy, jeno-ty, borsuki, kuny, łasice. Są nawet rysie i ... gronostaje! Nad brzegami rzek i strumieni żyją piżmaki i bobry, na polach – zające. Mamy tu także jedno z pięciu stad żubrów w Polsce, żyjących na wolności. W �988 r. zapadła decyzja, by chroniąc Puszczę Knyszyńską utworzyć park Krajobrazowy. Obejmuje on lasy i doliny rzeczne, a wraz z otuliną zajął niemal całą Puszczę Knyszyńską.

Do dziś jest drugim, największym parkiem krajobrazowym w Polsce – łącznie z otuliną to ponad ��6 tys. ha. Jest to park typowo leśny – lasy i zadrzewienia zajmują po-nad 8�% jego powierzchni.Najcenniejsze fragmenty pusz-czy chronione są w �� rezerwa-tach przyrody. Gęsta sieć rzek i strumyczków z setkami leśnych źródlisk wzbogaca dodatkowo puszczę, tworząc bajeczny krajo-braz niczym egzotyczny bór ba-gienny porastający te podmokłe tereny.Supraśl jest główną rzeka Parku, która spina wszystkie drobne cie-ki, tworząc raj dla kajakarzy. Park to ochrona przyrody, działal-ność dydaktyczna i naukowa, ale także turystyka, rekreacja, zaba-wa i relaks! Służą temu ścieżki edukacyjne i szlaki turystyczne: rowerowe, konne, kajakowe rze-ką Supraśl i Sokołdą. Na 600 kilometrach szlaków tu-rystycznych pojawiają się kolejne parkingi i wiaty, a na brzegach rzek plaże i pomosty.

69

punkt informacji turystycznej**park Krajobrazowy puszczy Knyszyńskiejul. chodakowskiego 6, 16-030 Suprasl tel./fax 85 718 37 85 www.pkpk.pl

Lokalna Grupa Działaniapuszcza Knyszyńskaul. piłsudskiego 64, 16-300 Supraśltel. 85 710 88 50, gsm. 504 288 464www.puszczaknyszynska.org

Dwa ogrody leśne... Kopna Góra – Aboretum z klimatem

W samym sercu Puszczy Knyszyńskiej istnieje park leśny i ogród botaniczny w jednym. To świat kolorów, zapachów, pięciuset różnorodnych odmian drzew i krzewów. Miejsce z klimatem - Arboretum w Kopnej Górze (arboretum to ogród dendrologiczny, szczególna odmiana ogrodu bota-nicznego, poświęcona drzewom i krzewom. Idealny cel spacerów i rajdów po Puszczy. W założonym i prowa-dzonym przez Nadleśnictwo Supraśl Arboretum można zobaczyć różne rodzaje lasów typowych dla Puszczy Kny-szyńskiej, kolekcje krzewów m.in. jałowców, cyprysików, żywotników, rododendronów. Rześkie, wilgotne powietrze, przyjemny chłód, uroda roślin i sąsiedztwo rzeki Sokołdy sprawiają, że jest to wspaniałe miejsce rekreacji i wypo-czynku, szczególna atrakcja, a także przyrodnicza lekcja.

Trzy krzyże, wzniesione obok starych dębów (pomników przyrody) w południowo-zachodniej części upamiętniają walki powstańców styczniowych z oddziałami kozackimi nad Sokołdą. Tuż za bramą Arboretum został umieszczony duży głaz z pamiątkową tablicą poświęconą powstańcom z �863 roku. Prowadzone w okolicy poszukiwania odsłaniają coraz więcej szczegółów i pamiątek z okresu powstania styczniowego.Serdecznie zapraszamy dzieci i młodzież na niezwykłą lekcje przyrody, a także wszystkich zmęczonych, szukających spokoju i piękna.

Pusz

cza

Knys

zyńs

ka

70

SilvariumDrugi ogród leśny w Puszczy Knyszyńskiej powstał w �005 roku w Nadleśnictwie Krynki w Poczopku, by w unikalny, interesujący sposób przedstawić tajemnice lasu, jego rytm życia. Silvarium bywa nazywane leśną apteką przez wzgląd na obfitość ziół leczniczych, które przed wiekami ratowały ludziom zdrowie i życie. Dziś z bogactwa „naturalnej apteki” korzysta współczesna farmakologia i kosmetologia. Możemy tu zobaczyć wyjątkowy słonecz-ny poromierz fenologiczny, czyli zegar pokazujący pory dnia (godziny) oraz pory roku wyni-

kające z cykliczności zjawisk zachodzących w przyrodzie. Ułatwiał on zielarzom wybór najwłaściwszego terminu zbioru roślin leczniczych – optymalną porę dnia, mie-siąca i roku. Współczesne badania, podobnie jak nie-gdyś medycyna ludowa po-twierdzają związek między stężeniem substancji aktyw-nych w roślinach, a cyklem ich rozwoju i zjawiskami as-tronomicznymi.

Można tu spotkać wszystkie drzewa występujące w Puszczy Knyszyńskiej, przy ziołach podano opisy i „uproszczone re-cepty” używane w medycynie ludowej. Idąc bobrową kładką i wzdłuż rzeczki Poczopówki aż do Pierekału dochodzi się do widokowej wieży, skąd widać całą bobrzą inżynierię. Mając szczęście, można podglądać jedyne na nizinach prawdziwie wolne stado żubrów.Silvarium otrzymało tytuł podlaskiej Marki roku 2005.W �0�0 r. Nadleśnictwo Krynki otrzymało Wyróżnienie pre-zesa prOt w konkursie „Najlepszy produkt turystyczny – certyfikat pOt 2010” za ofertę „Las Przyjazny Turystom”.Ten niepowtarzalny ogród obejmuje obszar prawie �0 ha la-sów, łąk i cieków wodnych, na który składają się: Galeria „Na Skraju Puszcz”, „Ziołowa tryba” – ścieżka, wzdłuż której po-sadzono i opisano prawie sto ziół, Szlak „Tropinka” - jedyna w kraju trasa, wzdłuż której odnajdziemy utrwalone tropy zwie-rząt leśnych, „Ptasia chata”- domek ze szklanymi budkami lęgowymi, Słoneczne zegary, Park megalitowy - kolekcja skał i głazów narzutowych przywleczonych przez lodowiec, „Ksylo-teka”- prezentująca drewno puszczańskich gatunków drzew, rzeźby pszczół i plastrów miodu, nowoczesna sala konferen-cyjna i kiosk multimedialny.

7�

„Kresowe Wędrówki” – system szlaków turystycznych. Zwią-zek Gmin Puszczy Knyszyńskiej Dorzecza Rzeki Supraśl opraco-wał i wyznaczył blisko 400 km szlaków, umożliwiających tury-stom dotarcie do najciekawszych i najcenniejszych miejsc regionu. Wśród nich jest 120-kilometro-

wy szlak konny. W Supraślu od wielu lat działa klub sportowy „Sprząśla”, gdzie można nauczyć się jeździć konno. W Centrum Edukacji dostępna jest kryta ujeż-dżalnia, z której można skorzystać bez obawy o pogo-dę przez cały rok. Prowadzone są też turnusy hipote-rapii. W pobliskim Surażkowie znajduje się największa w Polsce hodowla kladrubów –czeskiej rasy koni nie mających sobie równych w powożeniu, świetnie spra-wujących się w rekreacyjnej jeździe wierzchem.

Urokliwy jest też 150-kilometrowy szlak rowerowy. Rozpoczyna się na rondzie w Kryn-kach. Po drodze zobaczyć można omówione wcześniej Silvarium i Arboretum, zwiedzić Supraśl, odwiedzić pracownie w Czarnej Wsi Kościelnej na Szlaku Rękodzieła Ludowego. Turyści bardzo sobie cenią tutejsze szlaki kajakowe: 77-kilometrowy rzeką Supraśl i dla mniej wytrwałych – 24-kilometrowy rzeką Sokołdą. Prawie cały szlak kajakowy na Supra-śli przebiega przez teren parku krajobrazowego.Jedną z atrakcji turystycznych tego regionu jest kolejka wąskotorowa w Puszczy Knyszyń-skiej. Została wybudowana w �9�6 r. i służyła do wywozu drewna z Puszczy Knyszyńskiej. Obecnie turyści po zamówieniu kursu mogą korzystać z kolejki na ośmiokilometrowym jej odcinku.W sercu Puszczy Knyszyńskiej, z dala od miejskiego zgiełku położone jest centrum Kon-ferencyjno Bankietowe rozłogi. Jest to doskonałe miejsce na zorganizowanie szkoleń, konferencji, wesel oraz spotkań integracyjnych. Do dyspozycji gości jest sala konferencyjna wyposażona w sprzęt audio-wizualny oraz salę bankietową. Znajduje się tam również re-stauracja, PUB, duże miejsce ogniskowo-grillowe, kort tenisowy ze sztuczną nawierzchnią oraz boisko wielofunkcyjne, w sezonie letnim – basen.centrum Konferencyjno Bankietowe rozłogi (członek prOt)Waliły, 16-040 Gródekgsm 516 237 158, 516 315 010 www.ckbrozlogi.pl

Pusz

cza

Knys

zyńs

ka

7�

centrum informacji turystycznej *Urząd Miejski w Knyszynie ul. rynek 39, 19-120 Knyszyn tel. 85 727 99 88 www.knyszyn.plpodlaskie Stowarzyszenie Agroturystyczne za cel swego działania wyznaczyło podej-mowanie inicjatyw społecznych, kulturalnych i ekologicznych mających na celu rozwój ob-szarów wiejskich, zwłaszcza przez agroturystykę. Realizacja odbywa się poprzez promocję gospodarstw, współdziałanie z innymi organizacjami i samorządami zainteresowanymi roz-wojem turystyki na wsi. Stowarzyszenie inicjuje działania na rzecz ochrony i zachowania naturalnego środowiska i dziedzictwa kulturowego, organizuje szkolenia z zakresu agrotury-styki dla rolników i usługodawców z terenów wiejskich.podlaskie Stowarzyszenie Agroturystyczne (członek prOt) Kuryły 3, 16-100 Sokółka tel. 85 711 20 49www.psa.org.pl

SUprAśL – sztuka, kultura i ... zdrowie www.um.suprasl.pl

Supraśl, miasteczko istniejące od ponad 500 lat nad rzeką o tej samej nazwie, w otoczeniu Puszczy Knyszyńskiej od wieków łączy w sobie naturę, kulturę, historię i sztukę.Jednym z najważniejszych zabytków Supraśla jest monaster prawosławny. Legenda mówi, że na początku XVI wieku mnisi mieszkający w niedalekiej osadzie Gródek, pozbawieni ci-

73

szy niezbędnej do modlitwy i kontem-placji z powodu organizowanych tam targów, puścili z nurtem rzeki Su-praśl drewniany krzyż, prosząc Bożą Opatrzność, aby zatrzymał się on w miejscu sprzyjającym modłom. Proś-bom stało się zadość. Krzyż wskazał braciom nowe miejsce: Supraśl. W �50� r. powstała tu drewniana cer-kiew, później ogrody, sady, stawy ryb-ne, katakumby i murowana cerkiew obronna łącząca gotyk ze stylem bi-zantyjskim.Zakonnicy zgromadzili m.in. bogatą bibliotekę z cennymi drukami i rę-kopisami, uruchomili przyklasztor-ną drukarnię, a także pierwszą we wschodniej Polsce papiernię. Tłoczo-no książki świeckie po łacinie i po pol-sku oraz religijne w języku cerkiewno-słowiańskim. W XVI wieku powstają prawosławne freski, a klasztor staje się prężnym ośrodkiem kulturalnym.Świątynia zamieniona w gruzy w

�944 roku dziś pięknie odbudowana lśni w słońcu. W części budynków klasztornych znaj-duje się jedyne w swoim rodzaju Muzeum ikon, które w konkursie Podlaska Marka Roku otrzymało pierwszą nagrodę w kategorii Miejsce roku 2006 oraz Sybillę – i Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za „Dokonania z zakresu zarządzania i organizacji”. Multimedialna ekspozycja muzealna jest opowieścią o ikonie, jej znaczeniu w aspekcie religijnym, historycznym i obyczajowym. Harmonia obrazu, światła i dźwięku sprawia, że ikony wydają się być wrotami do baśniowego świata przeszłości. Aura Supraśla wyjątkowo sprzyja kulturze i sztuce. W miasteczku ma swą siedzibę Liceum Sztuk plastycznych. Liceum mieści się w Pałacu z lat �89�-�903. Przed laty należał on do rodziny Buchholtzów, którzy w XIX wieku zakładali w miasteczku pierwsze manufaktury sukiennicze, następnie warsztaty tkackie, produkujące głównie na rynek rosyjski. Nieopodal pałacu nadal tkwią, przytulone do ziemi, dawne domy tkaczy. Dziś zamiast przemysłu rozwija się tu sztuka. Każdego roku organizowane są w mieście spotkania z naturą i sztuką Uroczysko. Zaproszeni goście: naukowcy, artyści, działacze kultury i sztuki prezentują swój dorobek naukowy i artystyczny, biorą udział w twórczej wymianie myśli. Klimat Supraśla sprzyja temu wyjątkowo. Potwierdza to także teatr Wier-szalin, który ma swą siedzibę w Supraślu. Twórcy Wierszalina nawiązują do mitów, wierzeń tradycji i folkloru, przetwarzając je w nowatorski teatr. Oblicze teatru cechuje niezwykła prostota, spektakle nasycone są muzyką i śpiewem, a drewniane rzeźby, figury i maski

Pusz

cza

Knys

zyńs

ka

74

współistnieją z żywymi aktorami. Od roku �006 teatr działa jako wojewódzka samorządowa instytucja kultury, współprowadzona przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jest trzykrotnym laureatem prestiżowej nagrody Fringe First przyznawanej na światowym festiwalu teatralnym w Edynburgu. Otrzymał Nagrodę Krytyków Międzynarodowego Insty-tutu Teatralnego w uznaniu wartości wnoszonych do teatru światowego. W �0�0 nagroda w Podlaskiej Marce Roku, w kategorii Miejsce.Odkryte w Supraślu złoża borowin, jedne z najlepszych pokładów w Polsce, mają charakter leczniczy. W �00� roku przyznano miastu status uzdrowiska. Doskonałym miejscem wypoczynku są zagospodarowane bulwary nad rzeką Supraśl.

Krynki – miasto z historią www.krynki.pl

Trzydzieści dwa kilometry od Supraśla, na terenie Puszczy Knyszyńskiej, tuż przy granicy z Białorusią leży miasteczko o blisko sześćsetletniej historii – Krynki. Na tym terenie pogra-nicza, od wieków krzyżowały się fale osadnictwa polskiego, ruskiego i litewskiego. Z historią Krynek nierozerwalnie związani są Tatarzy i Żydzi. Społeczność żydowska osiedliła się tutaj

już na początku XVI wieku i dzięki otrzymanym od króla polskiego przywilejom dokonała gospodarczego ożywienia Krynek. W połowie XIX wieku pojawił się w Krynkach przemysł. Za sprawą Żydów i Niemców powstały tu liczne manufaktury i fabryczki włókienni-cze. Miasto otrzymało wówczas promieniste rozpla-nowanie, jego centrum stanowił regularny, sześcio-boczny rynek, z którego wychodziło �� ulic. Układ

75

ten w znacznym stopniu zachował się. Warto zobaczyć dzwonnicę z XVIII wieku i budynki byłych synagog. Duża tablica w centrum parku informuje o proponowanej trasie spaceru i 9 interesujących przystankach przy zabytkach.Po wycieczce zapraszamy na degustację dań do gospody „Pod Modrzewiem”, w której serwowane są dania polskie, białoruskie, żydowskie i tatarskie. W weekendy i święta można pobawić się na dyskotece. Gospoda organizuje również corocznie obchody Dni Krynek.

W Krynkach od �945 roku produkowana jest popularna woda mineralna KRYNKA. W upal-ne letnie dni, podczas wędrówek po regionie doskonale smakuje także kwas chlebowy i podpiwek – napoje nawiązujące do tradycji kresów wschodnich. Na etykietach wód i napo-jów można znaleźć wizerunki najpiękniejszych miejsc Regionu.Spółdzielnia produkcyjno-Handlowa KrYNKA (członek prOt)plac Jagielloński 6, 16-120 Krynkitel. 85 722 84 53www.krynka.pl

Szlak tatarski – polski Orient Podlaski Szlak Tatarski prowadzi ziemiami zamieszkałymi przez potomków dość licznych nie-gdyś polskich Tatarów. Kruszyniany to wieś nadana Tatarom przez króla Jana III Sobieskiego

Pusz

cza

Knys

zyńs

ka

Meczet w Kruszynianach

76

w XVII w. w zamian za niewypłacone żołdy w wojsku. Pozostali tu nieliczni Tatarzy nadal są wierni islamowi. Kontynuują oni tradycje swoich przodków oraz odprawiają religijne ceremo-nie w najstarszych polskich meczetach w Bohonikach i Kruszynianach (XVIII-XIX w.).Meczet można zwiedzić po umówieniu się z przewodnikiem. Co roku organizowany jest tu w sierpniu Festiwal Kultury i Tradycji Tatarów Polskich. Można wtedy skorzystać z warszta-tów kulinarnych, tanecznych, spróbować jazdy konnej oraz łucznictwa.Szlak „tatarski mały” (kolor niebieski, długość �9 km) szlak dostępny rowerzystom: Kru-szyniany – Józefowo – leśniczówka Józefowo – Słuczanka – Waliły Stacja.Szlak „tatarski Duży” (kolor zielony, długość 57 km) szlak dostępny rowerzystom: Sokół-ka – Szyszki – Malawicze Górne – Bohonik – Stara Kamionka – Wierzchlesie – Talkowszczy-zna – Sosnowik – Nowa Świdziałówka – Górany – Nietupa – Sannik – Kruszyniany.

Meczet w Bohonikach

W Muzeum Ziemi Sokólskiej

77

Kuchnia tatarskaAby poznać niepowtarzalny smak kuchni polskiego Orientu, warto zatrzymać się w Kruszy-nianach w „Tatarskiej Jurcie” u prawdziwych Tatarów i skosztować oryginalnych tatarskich-potraw. Gospodyni – Dżenneta Bogdanowicz zdobyła wiele nagród kulinarnych za typowo tatarskie potrawy: pierekaczewnik, trybuszok, kibiny, pieremiacze, cebulniki. Meczet w Kru-szynianach i wizyta z poczęstunkiem w „Tatarskiej Jurcie” znalazły się w programie wizyty w Polsce księcia Karola, brytyjskiego następcy tronu.

Dania kuchni tatarskiej są często tłuste i ostre. Popularne są kołduny tatarskie - potrawa mięsno-mączna, pilaw z mię-sem baranim z bukietem świeżych wa-rzyw, bielusz – na cieście drożdżowym i pierekaczewnik na cieście - makarono-wym, oba z farszem gęsim lub baranim z dodatkiem cebuli i przypraw spiralnie zawijane. Do dań słodkich należy dżajma nasyco-ną miodem, czak czak, chałwa mączna słodkość z domieszką masła, miodu i orzechów.Do posiłków podaje się czystą wodę syconą miodem, dzisiaj do smaku do-dawany jest też sok z cytryny. Desery popija się kawą „turecką” gęstą i słodką oraz herbatą.Szczególnie polecamy „pierekaczewnik” – wielowarstwowe ciasto z mięsem, serem, jabłkami lub grzybami. Tatarzy przygotowują go na swoje święta. Pie-

rekaczewnik został wpisany jako pierwszy w Polsce na Listę Produktów Tradycyjnych Mini-sterstwa Rolnictwa RP. W �004 roku zdobył wyróżnienie w konkursie Podlaska Marka Roku organizowanym przez Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego.

Gospodarstwo Agroturystyczne „tatarska Jurta”Kruszyniany 58, 16-120 Krynkitel. 85 749 40 52, gsm. 606 603 760www.kruszyniany.plZupełnie inny charakter i wystrój ma uroczy „Dworek Pod lipami” Dobra kuchnia i ele-ganckie pokoje – to atut tego miejsca. Wokół dworku jest dużo przestrzeni do rekreacji i wypoczynku, a pobliskie lasy są nie tylko rajem dla grzybiarzy, zbieraczy jagód, ale również obserwatorów przyrody.

Pusz

cza

Knys

zyńs

ka

78

Szlak rękodzieła LudowegoJeszcze sto lat temu emaliowane naczynia były rzadkością. Na wsi ludzie chodzili do pobliskiego garncarza po gliniane miski, jadło się drewnianymi łyżkami, spało w ręcznie tkanej bieliźnie. Dziś wielu tęskni za tymi prostymi rzeczami, ale tylko w Podlaskim zachowało się tak wiele dawnych warsztatów rzemieślniczych i pracowni ludo-wego rękodzieła. Aby je ocalić od zapomnienia, w �994 roku Dział etnografii Muzeum podlaskiego w Białymstoku opracował Szlak Rękodzieła Ludowego.Pięćdziesięciokilometrowa trasa wiedzie przez pracownie garncar-skie i kuźnię w Czarnej Wsi Kościelnej, warsztat tradycyjnego wyrobu drewnianych łyżek w Zamczysku, pracownie unikatowego tkactwa

dwuosnowowego w Jano-wie i okolicznych wsiach: Wasilówce i Nowokolnie, pracownię rzeźbiarza lu-dowego w Sokółce oraz pracownie pisankarskie, plastyki obrzędowej i tkaniny dwuosnowowej w Lipsku nad Biebrzą. Można je zwiedzać w dni powszednie lub po wcześniejszym umówie-niu się na wizytę.Program wycieczki moż-na urozmaicić pobytem nad zalewami w Czarnej Białostockiej, Janowie lub Sokółce. Warto zwiedzić Sanktuarium w Różanym-stoku oraz leśno-archeo-logiczny rezerwat „Krze-mianka” nad zabagnioną doliną strumienia o tej nazwie. Z atrakcji poza-przyrodniczych można tu zobaczyć również skan-sen pszczelarski i drzewa bartne oraz kopalnię krze-mienia z epoki brązu.

79

puszcza Białowieska – Królestwo Żubra We wschodniej części Polski, tuż przy granicy z Białorusią, leży Puszcza Białowieska – je-den z najcenniejszych kompleksów leśnych w Europie, ostatni naturalny las niżowy oraz królestwo największego europejskiego ssaka – żubra.Prawie wszyscy polscy królowie, od Władysława Jagiełły poczynając, uważali Puszczę Biało-wieską za najbogatsze w zwierza łowiska. Niestety na skutek niekontrolowanej eksploatacji Puszczy (szczególnie w czasie I wojny światowej) w �9�9 roku padł ostatni białowieski żubr.

Już w �9�� roku powstało tu leśnictwo „Rezerwat”, przekształcone następnie w pierwszy w Polsce park narodowy. Udało się odtworzyć hodowlę żubrów. Dzisiaj żyje w Puszczy ok. 450 osobników – czyli co dziesiąty żubr na świecie. W �979 r. Park został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO. Białowieski park Narodowy chroni ostatnią na niżu Europy pier-wotną puszczę, jaka przed wiekami rozciągała się w strefie lasów liściastych i mieszanych. Park zajmuje powierzchnię �0 5�7 ha, co stanowi �/6 polskiej części Puszczy Białowieskiej. W skład BPN wchodzą dwa obręby ochronne: Hwoźna i Orłówka oraz Ośrodek Hodowali Żubrów wraz z Rezerwatem Pokazowym, w któ-rym można zobaczyć zwierzęta występujące w puszczy oraz tarpany i żubronie.

Pusz

cza

Biał

owie

ska

- kró

lest

wo

żubr

a

80

Puszcza Białowieska od wieków emanuje spokojem. Ludzie poszukujący wypoczynku, wyci-szenia, kontaktu z naturą i relaksu przyjeżdżają tu o każdej porze roku. Wyjątkowy las roz-pościera się na obszarze dwóch państw: Polski i Białorusi tworząc polsko-białoruski obiekt Dziedzictwa Światowego. Zwiedzanie Parku warto zacząć od miejsca, w którym serce Puszczy tętni najwyraźniej, miejsca wyjątkowego w skali światowej. To Obszar Ochrony ścisłej, najcenniejszy obiekt parku, królestwo natury, katedra bez sklepienia. Dęby, lipy, wiązy mające �50 czy 400 lat są tu tak wysokie i ogromne, że potrzeba trzech osób, by je objąć. Dech zapierają świerki, przewrócone przez wiatr jak zapałki, które leżąc na ziemi ukazują swe ogromne, choć płyt-kie korzenie, niczym kilkunastometrowy wachlarz. Las żyje swoim rytmem, wiosną słychać zewsząd ptaki. Latem w rezerwacie panuje bardzo przyjemny chłód, nawet jeśli w innych miejscach Parku jest gorąco. Obszar Ochrony Ścisłej można zwiedzać jedynie z licencjonowanym przewodnikiem. Takie usługi świadczy m.in.:punkt informacji turystycznej**pttK Oddział im. J. J. Karpińskiego w Białowieży (członek prOt)ul. Kolejowa 17, 17-230 Białowieżatel. 85 681 22 95, fax 85 681 26 24www.pttk.bialowieza.pl

Kto przemierzając puszczańskie szlaki nie miał szczęścia spotkać żubra, może go zobaczyć w rezerwacie pokazowym Żubrów BpN. Żyje tu pokaźne stadko z młodymi. W innych zagrodach można obejrzeć łosie, jelenie, sarny, dziki, wilki i rysia. W rezerwacie prezento-wana jest także grupa małych koni – tarpanów. Ciekawostką są żubronie – krzyżówki żubra

8�

z krową. Jak się okazuje, ich potomstwo jest niepłodne. Natura jest ciągle od nas mądrzej-sza... Dojazd zgodnie z oznakowaniem, jadąc szosą Hajnówka-Białowieża skręcamy w lewo 3 km przed Białowieżą.

Będąc w Białowieży łatwo trafić do parku pałacowego, który otaczał nieistniejący już pałac cara Aleksandra III. Dziś rośnie tu około 90 gatunków drzew i krzewów z Europy, a także z Ameryki Północnej i Azji. Przy alejce dzielącej stawy znajduje się obelisk upamięt-niający łowy Augusta III Sasa z dnia �7 września �75� roku. Ma tu swą siedzibę Dyrekcja BPN i Ośrodek Edukacji Przy-rodniczej mieszczący się w pięknym drewnianym budyn-ku – Dworku Gubernatora Grodzieńskiego z �845 roku. O czasach carskich świad-czą dziś pozostałe elementy zabudowań np. brama pała-cowa z �894 roku, budynek dawnej stajni carskiej, Dom Marszałkowski z �904 roku, Dom Myśliwski. Przy bramie wjazdowej do Parku Pałaco-wego mieści się punkt Infor-macji Turystycznej. Na terenie Parku Pałacowe-go znajduje się również Mu-zeum przyrodniczo-Leśne BpN – jedno z najnowocześniejszych w Polsce. Prezentowana jest tu przyroda i historia Puszczy oraz wielowiekowa działalność człowieka na jej terenie. Zagadnienia przyrodniczo-kulturowe przedstawione są w postaci bloków tematycznych. Wystawa ma formę dioram, co pozwala wykorzystać środki ekspresyjnego przekazu - światło, dźwięk i przestrzeń. Do dyspozycji zwiedzających są również kioski multimedialne, które zapewniają szybki dostęp do informacji. Muzeum można zwiedzać z przewodnikiem lub samodzielnie przy wykorzy-staniu audio-przewodnika.

BPN

Ośrodek Edukacji Przyrodnicze BPN

Pusz

cza

Biał

owie

ska

- kró

lest

wo

żubr

a

8�

Niedaleko głównej bramy BPN znajduje się cerkiew pw. św. Mikołaja cudotwórcy. W charakterystycznym budynku z czerwonej cegły zbudowanym w �895 roku znajduje się unikatowy ceramiczny ikonostas.

Samorząd Gminy Białowieża (członek prOt)ul. Sportowa 1, 17-230 Białowieża tel. 85 681 24 87 www.bialowieza.gmina.pl

83

Radiesteci znaleźli wokół Białowieży bardzo wiele tzw. miejsc mocy – nagromadzenia ładun-ków dodatnich, korzystnie wpływających na organizmy żywe. Interesujące Miejsce Mocy znajduje się niedaleko Białowieży (skręcamy z drogi Białowieża-Hajnówka). Jest to miejsce kultu dawnych mieszkańców Puszczy – prasłowian bądź kultur pogańskich. Rosną tu cie-

kawe drzewa o nietypowych kształtach, leżą głazy i kamienie tworzące kamienny krąg.Oryginalną formą poznania piękna przy-rody puszczy Białowieskiej jest podróż kolejką wąskotorową. Na terenie Puszczy Białowieskiej istnieje sieć kolejek wą-skotorowych, które do końca lat 80-tych XX wieku służyły do wywozu drewna z puszczy. Kolejka kursuje trasą Hajnówka-Topiło (�� km) oraz Hajnówka-Postołowo (6 km). W dawnej osadzie Topiło można wybrać się na spacer ścieżką edukacyj-ną „Puszczańskie drzewa”, zwiedzić miniskansen o kolejkach puszczańskich, odpocząć przy wiatach z widokiem na stawy, urządzić ognisko. Kolejka kursu-je przez cały rok na zamówienie grup, a latem mogą korzystać z niej również osoby indywidualne.Wycieczki kolejką (zwiedzanie ciuchcią) oferuje Białowieski Express Echo. Są to przejazdy na dwóch trasach historyczno-przyrodniczych po Białowieży i okolicach (dolina rzeki Narewka, zabytkowy budy-nek stacji towarowej, Podolany).

echo Sp. z o.o - kolejka Białowieski express (członek prOt)teremiski 7, 17 23- Białowieżagsm. 692 558 843www.bialowieskiexpress.wizytowka.plMiejsce odjazdu: parking przy budynku PTTK

Pusz

cza

Biał

owie

ska

- kró

lest

wo

żubr

a

84

Amatorom wędrówek „z kijkami” proponujemy Nordic Walking park – Kraina puszczy i Żubra – to 7 tras zlokalizowanych w przepięknej scenerii Puszczy Białowieskiej. Trasy o różnej długości i stopniu trudności, oznakowano czytelnymi tablicami, które zawierają szczegółowe mapy, ogólne informacje na temat techniki, doboru sprzętu i walorów zdrowot-nych Nordic Walking. Trasy szlaków biegną w większości leśnymi drogami żwirowymi, obok rezerwatów przyrody i przez śródleśne osady. Więcej informacji na temat atrakcji turystycz-nych w rejonie Puszczy Białowieskiej można uzyskać:punkt informacji turystycznej***centrum turystyki regionu puszcza Białowieskaul. 3 - Maja 45, 17-200 Hajnówkatel. 85 682 43 81, fax 85 682 51 41

Starostwo powiatowe w Hajnówce (członek prOt) ul. A. Zina 1, 17-200 Hajnówkatel. 85 682 27 18 www.powiat.hajnowka.plWarto wybrać się na Szlak Dębów Królewskich (dł. 500 m), gdzie wielowiekowe dęby no-szą imiona królów polskich i książąt litewskich, czy też na Szlak Żebra Żubra – to pierwsza ścieżka przyrodnicza w Polsce (dł. 4 km).

Prawdziwą perłą pośród ofert dla aktywnego turysty jest Białowieski Szlak transgranicz-ny wyróżniony w �008 r. Certyfikatem Polskiej Organizacji Turystycznej. To szlak rowerowy prowadzący po obu stronach granicy. Trasa polska ma ok. 58 km i ok. �46 km jest do pokonania po stronie białoruskiej. Prowadzi drogami dobrze oznakowanymi – drewnianymi, stylizowanymi drogowskazami, nawiązującymi do architektury regionu i tablicami informa-cyjnymi. Na trasie zlokalizowane są kioski multimedialne z funkcją informacji turystycznej.W �003 r. Certyfikat Polskiej Organizacji Turystycznej otrzymała inicjatywa Biura Turystycz-nego „Nature Travel” pt. Wśród żubrów – 7 dniowa wycieczka po puszczy Białowie-skiej. Istotą oferty są wycieczki rowerowe trasą ukazującą najciekawsze zakątki Puszczy: rezerwaty przyrody, szlaki i ścieżki edukacyjno-przyrodnicze, wizyta u przedstawicieli „pusz-czańskich” zawodów - leśniczego i pszczelarza.

85

Lata doświadczeń w organizowaniu szeroko rozumianej turystyki pozwoliły firmie na specjali-zację. Dziś Nature Travel to jedno z najbardziej znanych biur rowerowych w Polsce północno-wschodniej„Nature travel” (członek prOt)ul. Wyszyńskiego 2/1 lok 204, 15-888 Białystoktel. 85 744 45 62, fax 85 744 45 34www.masuren.travel.plHotel Białowieski w Białowieży oferuje przestronne pokoje z bezprzewodowym Internetem, radiem i telewizją satelitarną. Śniadanie w formie bufetu serwowane jest w hotelowej re-stauracji, która specjalizuje się w daniach regionalnych i potrawach z dziczyzny. Hotel Biało-wieski to doskonałe miejsce do wypoczynku jak również konferencji oraz imprez integracyjnych.Hotel Białowieski ***(członek prOt)ul. Waszkiewicza 218 B, 17-230 Białowieżatel. 85 681 20 22 (recepcja)fax 85 744 43 80 (dz. marketingu, rezerwacje grupowe)www.hotel.bialowieza.pl

Best Western Hotel Żubrówka to obiekt mieszczący się w sercu Puszczy Białowieskiej - Bia-łowieży. Hotel zapewnia Gościom pełny komfort. Jest to obiekt z kompleksem basenowym idealnie nadający się do wypoczynku rodzinnego. ��� komfortowych pokoi, nowoczesne Centrum Spa i przepyszna kuchnia uczynią Państwa pobyt niezapomnianym. Hotel posiada również kompleksowo wyposażone sale konferencyjne.Best Western Hotel Żubrówka**** (członek prOt) ul. Olgi Gabiec 6, 17-230 Białowieżatel. 85 68 12 303, 85 68 29 400 gsm. 601 213 812 fax 85 68 12 570www.hotel-zubrowka.pl

Pusz

cza

Biał

owie

ska

- kró

lest

wo

żubr

a

86

Warto też wybrać się do restauracji carskiej w Białowieży - wspaniały wystrój w klima-tach carskich, herbata z samowaru, a w tle nastrojowa muzyka rosyjskich romansówwww.restauracjacarska.plBędąc w Puszczy Białowieskiej warto zatrzymać się w pensjonacie „Sioło Budy”, który proponuje: piesze wycieczki przyrodnicze po Puszczy Białowieskiej, rajdy rowerowe, impre-zy przy ognisku i występy kapeli ludowych, koncerty folkowe, przejażdżki bryczką, latem wycieczki leśną kolejką wąskotorową, zimą wycieczki saniami, także nocą, przy zapalonych pochodniach, warsztaty rękodzieła ludowego, pobyty integracyjne, szkolenia i konferencje.Warto spróbować wareników z różnorakim nadzieniem, czyli wielkich pierogów przygoto-wanych wg miejscowych receptur, prawdziwej rosyjskiej zupy solianki i zupy opieńkowej, wiejskego chleba razowego, specjałów kuchni białoruskiej i ukraińskiej, pieczonej na rożnie dziczyzny.Sioło Budy (członek prOt)Budy 41, 17-230 Białowieżatel. 85 681 29 78 gsm.698 664 496www.siolobudy.pl

Szukając noclegu warto skontaktować się z Białowieskim Stowarzyszeniem Agrotury-stycznym ŻUBr, które zaprasza do spędzenia urlopu w gospodarstwach agroturystycz-nych położonych w najbardziej urokliwych zakątkach regionu Puszczy Białowieskiej.Białowieskie Stowarzyszenie Agroturystyczne „ŻUBr”(członek prOt) ul. południowa 4, 17-200 Hajnówka, gsm. 607 319 760 www.agrobialowieza.pl

87

Na skraju Puszczy Białowieskiej leży miasto Hajnówka, siedziba powiatu, zwana „Bramą do puszczy”. Warto odwiedzić Sobór pw. Świętej Trójcy (�983). Budowla z charaktery-stycznymi cebulastymi kopułami z zewnątrz. Wnętrze świątyni jest dekorowane wielobar-wnymi scenami biblijnymi. W trakcie nabożeństw wierni zapalają świece, roznosi się za-pach kadzideł, rozlega się śpiew. Kopuła cerkwi jest wysoka tak, by zapewnić jak najlepszą akustykę. W świątyniach prawosławnych nie ma sprzętów grających, oprawę muzyczną zapewnia chór. W Soborze każdego roku w maju już od 30 lat odbywa się Międzynarodo-wy Festiwal „Hajnowskie Dni Muzyki cerkiewnej” z udziałem chórów z wielu państw reprezentujących muzykę chrześcijańską różnych tradycji. Festiwal otrzymał miano najlep-

szego produktu turystycznego województwa podlaskiego w �0�0 r. Dużą popularnością cieszy się letni wędrowny Międzynarodo-wy Festiwal teatralny „Wertep”. Dociera do miejsc, gdzie teatr nie bywa. W Hajnówce działa również Muzeum Kul-tury Białoruskiej.Warto również skorzystać z atrakcji w nowo-czesnym parku Wodnym.punkt informacji turystycznej **park Wodny w Hajnówce ul. 3 Maja 50, 17-200 Hajnówka tel. 85 876 78 60 www.parkwodny.hajnowka.plAtrakcją Hajnówki jest także park Minia-tur Zabytków podlasia. Powstał z myślą ukazania piękna zabytkowej architektury województwa podlaskiego. W Parku podzi-wiać można tak charakterystyczną dla tego regionu kolorową architekturę drewnianą, obiekty sakralne, pałace, itp. Wszystkie miniatury zostały wykonane w skali �:�5, przez co łatwo porównać różnice w wielko-ści poszczególnych zabytków, a informacje umieszczone przy miniaturkach dają moż-liwość poznania historii danej budowli oraz ciekawostek z nią związanych.

park Miniatur Zabytków podlasia ul. t. Sołoniewicz 4, 17-200 Hajnówka gsm. 664 055 586www.parkminiatur-hajnowka.pl

Pusz

cza

Biał

owie

ska

- kró

lest

wo

żubr

a

88

Powiat hajnowski jest największym w Polsce skupiskiem ludności wyznania prawosławne-go i narodowości białoruskiej. Warto więc wybrać się na Szlak prawosławnych świątyń. Wiedzie on przez niezwykle wartościowe obszary przyrodnicze: lasy Puszczy Białowieskiej, Puszczy Ladzkiej oraz dolinę Narwi. Inny podlaski Szlak Kulturowy „Drzewo i Sacrum” przedstawia bogactwo drewnianej architektury województwa podlaskiego. Podczas wędrówki można obejrzeć wiele imponujących obiektów oraz zapoznać się z ich historią. Zachowała się tu piękna drewniana architektura wiejska, świątynie, kaplice, przydrożne krzyże i kapliczki, warsztaty rzemieślnicze, dworce, zabytki techniki jakimi są drewniane wiatraki oraz młyny wodne, a także zabytki przyrody oraz zabytki archeologiczne. Na szlaku można zetknąć się z wieloma przykładami fascynującej tradycji rękodzieła i rzemiosła ludowego.W ramach Europejskich Dni Dziedzictwa we wrześniu organizowany jest Festyn Archeolo-giczny Zbucz-Grodzisko. Plenerowa impreza promuje wczesnośredniowieczne grodzisko w Zbuczu, którego powstanie szacuje się na drugą poł. IX w. Można tu zobaczyć walki wojów czy pokazy średniowiecznego rzemiosła. Ze Zbucza (gm. Czyże) tylko kilka kilometrów do Orli, miejscowości której rozkwit datuje się na wiek XVII. Tu Radziwiłłowie wznieśli zamek oraz kompleks dworski z pałacem, folwarkiem, ogrodem włoskim, obiektami sakralnymi i zborem kalwińskim. Orla otrzymała też prawa miejskie. Niestety, podczas wojen szwedz-kich miasto zniszczono, wyginęli wyznawcy kalwinizmu, a zbór został sprzedany Żydom i zamieniony w synagogę. Dziś to jeden z najokazalszych zabytków Orli. Zachowała się też XVII- wieczna cerkiew (później przebudowana), pierwotnie unicka, drewniana oraz trzykon-dygnacyjna dzwonnica. W pobliżu Bielsk podlaski – miasto z historią, które w �0�0 roku

święciło jubileusz 5�0 lat nadania praw miejskich magdeburskich. Malownicze kopuły cerkwi (jest ich siedem, a każda z nich to odrębna opowieść i historia burzliwa – jak i dzieje tego miasta), wieże kościołów, ratusz – dzieło Iza-beli Branickiej i nowoczesna pływalnia „Wodnik” - to dzisiejszy pejzaż Bielska. Wiele drewnianych domów, zbudo-wanych jeszcze w XIX wieku dopełnia bogactwa architektury i zaświadcza o kunszcie dawnych rzemieślników.

89

Wokół Narewki Największą puszczańską rzeką jest Narewka, która – mimo kilkukrotnych regulacji zacho-wała swój naturalny charakter z meandrami i starorzeczami. Właściciele kwater agrotury-stycznych proponują spływy kajakami. W Narewce można zobaczyć dom-galerię Tamary Sołoniewicz, znakomitej reporterki narodowości białoruskiej oraz żydowski kirkut, gdzie na powierzchni � ha znajduje się ok. �50 macew oraz fragment ogrodzenia. Krzyżuje się tutaj pięć szlaków rowerowych.Jeden z nich prowadzi nad zalew Siemianówka – trzeci co do wielkości sztuczny zbiornik w Polsce. Już dawno został on odkryty przez wędkarzy, później żeglarzy i miłośników żeglo-wania na desce, a ostatnio kitesurferów. Doskonałym miejscem do aktywnego wypoczynku nad wodą, znanym jako baza dla miłoś-ników sportów wodnych jest Stary Dwór na zalewie Siemianówka. Dostępna jest tu plaża, obiekty socjalno-sanitarne, trzy rekreacyjne pomosty, korty tenisowe, plac zabaw dla dzieci parkingi oraz pole namiotowo-campingowe wraz z niezbędną infrastrukturą.W amfiteatrze w okresie letnim odbywają się imprezy kulturalne.Urząd Gminy Narewka (członek prOt)ul. Białowieska 117-220 Narewkatel. 85 682 98 80, fax 85 682 98 85www.narewka.pl

Pusz

cza

Biał

owie

ska

- kró

lest

wo

żubr

a

90

podlaski Szlak BocianiPodlaski Szlak Bociani jest pierwszym produktem turystycznym woj. podlaskiego, który otrzymał certyfikat polskiej Organizacji turystycznej „Najlepszy produkt turystycz-ny” w 2003 roku.

Na stronie internetowej www.odkryjpodlaskie.pl można odbyć wirtualną wycieczkę Podlaskim Szlakiem Bocianim. W �009 roku szlak został odnowiony i oznakowany nowymi tablicami infor-macyjnymi.Szlak przebiega przez najcenniejsze pod względem przyrodniczym tereny nie tylko w Polsce, ale i w Europie. Łączy najpiękniejsze miejsca województwa podlaskiego, w tym 4 parki narodowe: Białowieski – najstarszy polski park narodowy, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości - ostoja żu-bra, Narwiański - nazywany polską Amazonią, Biebrzański - największy park narodowy w Polsce - ostoja łosia oraz raj dla ornitologów, Wigierski – zespól jezior stanowiący jeden z najciekawszych i bezcennych krajobrazów naszego kraju. Podlaski Szlak Bociani jest najdłuższym znakowanym szlakiem rowero-wym województwa podlaskiego liczącym 4��,5 km. Dzięki tablicom informa-

cyjnym można poznać życie i zwyczaje Bociana Białego oraz dowiedzieć się o miejscowoś-ciach i atrakcjach turystycznych na szlaku.Trasa szlaku prowadzi przez następujące miejscowości: Białowieża – Pogorzelce – Narewka – Stare Lewkowo – Odrynki – Narew – Trześcianka – Kaniuki – Wojszki – Doktorce – Suraż – Turośń Dolna – Baciuty – Bokiny – Pajewo – Tykocin – Piaski – Łaziuki – Łazy Duże – Zajki – Laskowiec – Strękowa Góra – Dobarz – Osowiec-Twierdza – Goniądz – Dawidowizna – Klewianka – Białosuknia – Gurbisz – Mo-ciesze – Dolistowo Stare – Jasionowo – Sztabin – Wilkownia – Starożyńce – Rudawka – Mikaszówka – Strzelcowizna – Czerwony Folwark – Stary Folwark – Nowa Wieś – Dębowo – Wołownia – Gulbieniszki – Błaskowizna – Maciejowięta – Stańczyki. Turysta może wybrać dowolny fragment szlaku i ulubioną formę aktywnego wypoczynku poruszając się np.: rowerem, kajakiem czy łodzią pychówką po Narwi.

9�

Szlak rozpoczyna się od Biało-wieży czyli od Białowieskiego parku Narodowego, który chroni najlepiej zachowaną, naturalną część ekosystemów lasów porastających niegdyś niż Europy. Uroku obrazo-wi pierwotnego lasy dodaje królujący tam żubr. Warto tu zobaczyć: Park Pałacowy, Mu-zeum Przyrodniczo – Leśne, Rezerwat Pokazowy, obszar ochrony ścisłej Orłówka. W sa-mej Białowieży jest cerkiew pw. Św. Mikołaja Cudotwórcy z unikatowym porcelanowym ikonostasem oraz kościół pw. Teresy od Dzieciątka Jezus z �935 roku. Dalsza część Podlaskiego Szlaku Bocianiego biegnie przez Krainę Otwartych Okiennic. Krainę stanowią wsie charakteryzujące się tradycyjnym układem prze-strzennym i typową dla regio-

nu drewniana zabudową mieszkalną. Prawie każdy dom zachował do dziś bogate zdobienia okiennic, narożników , pod i nadokienników. Są to prawdziwe dowody sztuki snycerskiej. Na około 86 kilometrze szlaku jest miejscowość letniskowa położona nad Narwią – Dok-torce. Zachęcamy do skorzystania z nowoczesnego Parku Linowego przy Ośrodku Wypoczynko-wym Zacisze. park linowy to specjalnie przygotowany teren do zabaw z użyciem lin. Bawić się w nim mogą zarówno dzieci, młodzież jak i osoby starsze. Zapewniają niezapomniane wrażenia, adrenalinę i wysiłek na świeżym powietrzu. Będąc w Surażu i jego okolicach warto zwiedzić: Średniowieczne grodzisko - Góra Królowej Bony w Surażu, Kościół p.w. Bo-żega Ciała z lat �873 – �876, Muzea: Archeologiczne i Etnograficzne, Dziedzictwa Pokoleń, Krzyży i kapliczek, Wczesnośredniowieczną Osadę słowiańską „Nawia”, która organizuje średniowieczne festyny „Grodzisko” oraz Kurhany z IV w. w Surażu, Zawykach, Doktorcach i Śledzińskich. Za Surażem zaczyna się Narwiański park Narodowy chroniący unikalny system rzeki wielokorytowej (anastomozującej) – Narwi.Jednym z najpiękniejszych przystanków na szlaku jest barokowy tykocin. Znajduje się tu ufundowany przez ród Branickich Kościół pw. Św. Trójcy przy barokowym rynku w kształ-cie trapezu z pomnikiem Stefana Czarnieckiego z lat �76� – �763. Szczególną uwagę

Podl

aski

Szl

ak B

ocia

ni

9�

turystów przykuwa zrekon-struowany zamek wcześ-niej wzniesiony przez Zygmunta Augusta oraz Wielka Synagoga z �64� roku, pełniąca obecnie funkcję muzeum. Kilka kilometrów od Tykocina leży pentowo „Vii euro-pejska Wieś Bociania”. W jednym z gospodarstw zamieszkały bociany na

�6 gniazdach. Bocianie życie najlepiej oglądać z wież widokowych wybudowanych pomię-dzy bocianimi gniazdami i starorzeczami rzeki Narew. W zabytkowym Dworze Szlacheckim rodziny Toczydłowskich oprócz Stadniny Koni jest utrzymana hodowla koników polskich. Można tu wynająć konie lub przejechać się bryczką.

Podążając dalej wzdłuż Podlaskiego Szla-ku Bocianiego dojeżdżamy do Strękowej Góry, gdzie mieści się Ośrodek edukacji ekologicznej „Brama na Bagna, który prowadzi Informację Turystyczną, dzia-łalność edukacyjną oraz wypożyczalnię rowerów. Od Strękowej Góry do Osowca prowadzi odcinek historycznej drogi zwanej „Carską Drogą” zbudowaną pod koniec XIX wieku na potrzeby carskiej armii. Dalszy ciąg szlaku będzie prowadził przez Biebrzański park Narodowy, który

chroni najważniejsze na świecie mokradła będące miejscem istnienia ponad 900 gatunków roślin, około �70 gatunków ptaków i 48 gatunków ssaków. „Sztandarowymi” zwierzętami parku są bataliony oraz łosie – duma parku, które nad Biebrzą mają swoją największą ostoję w Polsce.

93

Podl

aski

Szl

ak B

ocia

niW miejscowości Osowiec twierdza mieści się siedziba Biebrzańskiego Parku Narodowego oraz Twierdza Osowiec z lat �88� – �89� z czteroma fortami: Centralnym (I – udostępnio-ny do zwiedzania), Zarzecznym (II), Szwedzkim (III) i Nowym (IV) oraz Muzeum Twierdzy Osowiec.

W Goniądzu warto zobaczyć: kościół pw. św. Agnieszki i św. Antoniego Padewskiego z lat �9�� – �9�4, kaplicę pw. św. Floriana z �864 r., kaplicę cmentarną pw. św. Ducha z �907 r oraz młyn wodny z końca XIX w. Kolejną ciekawą miejsco-wością na terenie Biebrzań-skiego Parku Narodowego jest Sztabin. Warto się tu zatrzymać się w Gospodar-stwie Agroturystycznym u Państwa Siebiedzińskich, którzy jednocześnie prowa-dzą informację turystycz-ną, wypożyczalnię sprzętu turystycznego, organizują wycieczki krajoznawcze oraz spływy kajakowe i tratwa-mi po Biebrzy. Na około 307 kilometrze Podlaskiego Szlaku Bocia-niego leży Mikaszówka. War-to tu zobaczyć jedną ze śluz Kanału Augustowskiego

oraz drewniany kościół urządzony w tradycyjnym puszczańskim stylu dzięki licznym rogom jeleni i łosi. Jest to miejscowość położona na szlaku kajakowym Czarnej Hańczy.Dalej zaczyna się Wigierski park Narodowy, który jako jedyny w Polsce obejmuje dobrze wykształcony i urozmaicony krajobraz pojezierny ostatniego zlodowacenia. Spośród innych parków narodowych wyróżnia się on zróżnicowaniem jezior i rzek, mozaikowym układem ekosystemów leśnych, wodnych i torfowiskowych, występowaniem ciekawych form polo-dowcowej rzeźby terenu. Jest to kraina 42 jezior, z których najgłębsze Wigry posiada krę-tą linię brzegową oraz wiele malowniczych wysp i zatok. W sercu Parku leży Stary Folwark, gdzie mieści się nowoczesne Muzeum Wigier. Dzieki unikatowym wystawom można poznać Wigierski Park Narodowy z okresu zlodowacenia, od strony głębin jeziora Wigry czy chodząc po bagnie i kładce podsłuchując śpiewu ptaków. Kilka kilometrów od Starego Folwarku w Szelmencie koło Jeleniewa warto zajechać do Wojewódzkiego Ośrodka Sportu i re-

94

kreacji Szelment oferu-jącego cały rok nocle-gi, pole do gry w mini golfa, wypożyczalnię rowerów, możliwość gry w paintball na specjal-nie przygotowanym polu bitewnym – planowana jest również budowa plaży oraz wyciągu nart wodnych na pobliskim jeziorze. W okresie zi-mowym staje się naj-większym ośrodkiem

uprawiania sportów zimowych dzięki trasom zjazdowym oraz wyciągom narciarskim. Symbolem Suwalskiego Parku Krajobrazowego jest Góra cisowa. Jest to doskonałe miej-sce gdzie roztaczają się piękne widoki na �� jeziora poprzedzielane wzgórzami oraz kolo-rowymi pasami pól i łąk.Jadąc dalej szlakiem dotrzemy do Błaskowizny – wsi nad najgłębszym jeziorem w Polsce – Hańczą. Jest to popularne miejsce wśród miłośników nurkowania oraz wędkarstwa. Podla-ski Szlak Bociani kończy się w Stańczykach – miejscowości leżącej na granicy województwa podlaskiego i warmińsko – mazurskiego. Znajdują się tu jedne z najwyższych w Polsce mo-stów kolejowych, ze zdobionymi filarami wzorowanymi na rzymskich akweduktach.Właściciel produktu: centrum informacji turystycznej***podlaska regionalna Organizacja turystyczna ul. Malmeda 6, 15-674 Białystok tel. 85 653 77 97www.podlaskieit.pl, www.odkryjpodlaskie.pl

95

Kraina Bugu – Drohiczyn, Siemiatycze, Mielnik Południowa część naszego województwa leży dziś poza tranzytowymi trasami, ale to tu tworzyła się historia regionu i rzeczpospolitej szlacheckiej, przeważnie tej zaściankowej, ale dumnej i patriotycznej. Drohiczyn nad Bugiem to miasto koronacyjne i pierwsza stolica wo-jewództwa podlaskiego. Każdy kamień nosi tu pamięć wielkiej historii. Dawniej potężny gród na pograniczu polsko-ruskim, dzisiaj senne, urokliwe miasteczko. Podziwiając z Góry Zamko-wej piękne położenie miasta, należy pamiętać, że patrzymy na stary gród, jeden z czterech w Polsce - po Gnieźnie, a przed Krakowem i Warszawą. W ��53 roku koronowano tu króla Rusi - Daniela Romanowicza, prawnuka Bolesława Krzywoustego. W �498 roku Drohiczyn

otrzymał prawa miejskie, sto-licą województwa podlaskiego został w �5�0 roku i był nią przez ponad �00 lat. W XVII w. dzięki powstałemu kole-gium jezuickiemu, a później kolegium pijarskiemu miasto stało się uznanym ośrodkiem szkolnictwa. Dzisiaj w zespo-le poklasztornym mieści się siedziba kurii diecezjalnej i seminarium duchownego.Malownicze okolice miasta

były wielokrotnie opisywane, m.in. przez Sienkiewicza, Kraszewskiego, Żeromskiego i wy-korzystywane jako plenery polskich filmów - „Kronika wypadków miłosnych”, „Nad Nie-mnem”, „Panny z Wilka”.Naturalny punkt widokowy stanowi Góra Zamkowa z wczesnośredniowiecznym grodzi-

skiem. Zabytki, które warto w Drohiczynie obejrzeć to kościół pw. św. Trójcy z przełomu XVII i XVIII w; zespół klasztorny franciszkanów z trójnawowym późnobaroko-wym kościołem pw. Wniebowzięcia NMP oraz klasztor benedyktynek z kościołem z XVIII w. z piękną rokokową fasadą. W miasteczku jest też cerkiew, początkowo uni-cka, po �848 przebudowana na prawosławną pw. św. Mikołaja Cudotwórcy. punkt informacji turystycznej *Miejsko-Gminny Ośrodek Kulturyul. Kraszewskiego 13, 17-312 Drohiczyn tel./fax 85 655 70 69www.drohiczyn.pl

www.drohiczyn.pl www.siemiatycze.pl www.mielnik.com.pl

Krai

na B

ugu

96

Obecne pokolenie mieszkańców tego regionu w swojej aktywności gospo-darczej nawiązuje też do czasów naj-większej świetności Siemiatycz w II. połowie XVIII w., kiedy właścicielką miasta była księżna Anna Paulina Sapiehów Jabłonowska. Przeprowa-dzone reformy przyniosły jej sławę w Europie. W dziele „Ustawy dla dóbr moich rządców” opisała zasady or-ganizacji dworu, kancelarii, podała przepisy dotyczące uprawy pól, leś-nictwa, bartnictwa i łowiectwa. Od-

wiedzał ją król Stanisław August i inni wielcy tamtej epoki - Krasicki, Naruszewicz, Kołłątaj, Staszic. Warto tu obejrzeć kościół pw. Wniebowzięcia NMP, ufundowany przez Sapiehów, konsekrowany w �638; pozostałości po rezydencji księżnej Jabłonowskiej m.in: oranżerię, mury kamienne okalające teren pałacu ze sfinksami zdobiącymi niegdyś bramę; cerkiew z �866 r., neobarokowy Dom Talmudyczny i XVIII-wieczną synagogę.Stowarzyszenie Agroturystyczne „puszcza Mielnicka” (członek prOt)ul. Zaszkolna 1, 17-303 Mielniktel. 85 657 70 15, gsm. 513 300 794www.puszczamielnicka.ovh.orgSwą historię ma także Mielnik. To gród i port zlokalizowany na skrzyżowaniu dwóch szla-ków handlowych rzeki Bug łączącej Gdańsk ze Lwowem i drogi lądowej z Wilna do Krakowa. Prawa miejskie otrzymał w �50� roku i stał się siedzibą sejmików szlacheckich oraz sądu ziemskiego i grodzkiego. Tu także w �50� r. podpisano dokumenty wyrażające gotowość ściślejszego połączenia Korony z Wielkim Księstwem Litewskim (Unia Mielnicka). Do rozbio-

97

Krai

na B

ugurów był stolicą Ziemi Mielnickiej,

a tutejszy port – jednym z więk-szych punktów handlowych nad Bugiem. Mielnik do dzisiaj nosi ślady dawnej świetności, dlatego warto niektórym miejscom przyj-rzeć się z bliska. Największym zabytkiem jest Góra Zamkowa (�80 m) z grodziskiem z XI-XII w. wraz z pozostałościami później-szego zamku, z dobrze widocz-ną fosą; ze szczytu rozciąga się rozległy widok na Bug. Na uwa-gę zasługuje też klasycystyczna murowana cerkiew z pięcioma

kształtnymi kopułami – wewnątrz drewniany ikonostas (�776), neobarokowy kościół, dzie-więtnastowieczna synagoga w której mieści się galeria (można tu obejrzeć dzieła T. Kanto-ra, J. Nowosielskiego, W. Kunza).Tylko kilka kilometrów na północ... i jesteśmy w najważniejszym sanktuarium prawosław-nym w Polsce. święta Góra Grabarka, bo o niej mowa, zasłynęła w �7�0 roku, kiedy kilka tysięcy ludzi, którzy schronili się tu i modlili do cudownej ikony Spasa Izbawnika, ocalało z pustoszącej okolicę zarazy. Jeszcze w tym samym roku wierni wybudowali tu drewnianą kapliczkę, z czasem stanęła cerkiew. Po pożarze w �990 roku ocalały jedynie dwie nadpa-lone ikony: Zbawiciela i św. Mikołaja oraz fragmenty ewangelii. Cerkiew odbudowano.Na górze działa też jedyny w Polsce żeński monastyr św. św. Marty i Marii.Dziś wielu pielgrzymów przynosi tu krzyże wotywne - jest już ich ponad dziesięć tysięcy! U stóp góry bije uzdrawiające źródełko. Wierni obmywają się namoczonymi chusteczkami, aby oczyścić się z chorób. Chusteczki rozwieszają na gałęziach drzew i brzegu. �8 i �9 sierpnia, w Święto Przemienienia Pańskiego, Grabarkę odwiedzają tysiące pielgrzymów.Nadbużańska okolica podlaska nie jest ani piękna ani wesoła, ale tęsknie poważna i zako-chać sie w niej można pisał Józef Ignacy Kraszewski.Bug, to jedna z najpiękniejszych i najdzikszych rzek w Polsce. To najdłuższa rzeka woje-wództwa podlaskiego. Płynie najpiękniej między Niemirowem i Drohiczynem. Odcinek ten

98

nazywa się podlaskim przełomem Bugu i prowadzi nim trasa każdego spływu kajakowe-go. Bug to rzeka o wartkim nurcie, niekiedy kapryśna, ma liczne zakola i meandry. Trzeba uważać na mielizny (oznaczone są biało-czerwonymi tyczkami) i wysepki. Na trasie spływu znajduje się wiele ciekawych miasteczek m.in. Niemirów o bogatej historii, zabytkowy Miel-nik i Drohiczyn – historyczna stolica regionu. Aby zrobić zdjęcia Drohiczyna trzeba wejść na wysoki lewy brzeg rzeki. Także rezerwaty „Wydma Mołożewska” i „Skarpa Mołożewska” ze stadami ptaków oraz pocztówkowymi widokami, wprawiają w zachwyt.Wysoką renomę zyskał promocyjny Spływ Kajakowy rzeką Bug na trasie Mielnik-Dro-hiczyn-Brok. Spływ organizowany jest rokrocznie w czerwcu od roku �00�. Zaczyna się w Mielniku i kończy – po sześciu dniach w Broku. Oprócz bliskiego kontaktu z rzeką Bug i nadbużańską przyrodą, uczestnicy zwiedzają najciekawsze miejsca położone w Dolinie Bugu w towarzystwie przewodników, którzy w interesujący sposób przybliżą historię tych terenów. Po całodniowych zmaganiach z rzeką, przy wieczornym ognisku istnieje możliwość spróbowania smaków lokalnej kuchni przy granej na żywo muzyce. Można wybrać skróconą dwudniową wersję spływu z zakończeniem w Drohiczynie. Organizatorzy gwarantują wraże-nia, których nie zapomina się nigdy!W XVII i XVIII w. Bug był głównym traktem handlowym pomiędzy Wołyniem i Europą. Dzisiaj, o niewykorzystanym potencjale podlaskich rzek (oprócz Bugu dotyczy to również Narwi) świadczy spontanicznie odradzająca się żegluga pasażerska. Na podlaskim odcinku Bugu kursują dwa statki, pływające na zamówienie trasami: Drohiczyn i okolice oraz Niemirów – Mielnik. Zapomniane dziedzictwo, jakim są grodziska, w połączeniu z malowniczym otoczeniem, czystym środowiskiem, bogatym krajobrazem kulturowym, przenoszą w odległe czasy do miejsc nieodkrytych. Przygoda odkrywania może się zdarzyć na Szlaku Nadbużańskich Grodzisk. Produkt otrzymał Wyróżnienie prOt w etapie regionalnym konkursu na „Najlepszy produkt turystyczny 2009 i 2010”. Jest to nowy szlak turystyczny w dolinie Bugu, popularyzujący najstarsze wytworzone przez człowieka formy terenu: grodziska, kur-hany i cmentarzyska kurhanowe. Kształtowane przez wieki przetrwały do współczesności i nierzadko ukryte są wśród pól i gęstych lasów, z dala od obecnych siedzib ludzkich. Tak duże skupiska tych ciekawych zabytków archeologicznych są wyjątkowe w skali kraju. Czę-sto nie zdajemy sobie sprawy z ich istnienia. Szlak ma długość blisko 4� km. Wiedzie przez nadbużańskie miejscowości, zlokalizowane w gminach Drohiczyn i Siemiatycze.

99

Nadbużański Produkt Turystyczny Bugiem z Bogiem to kolejny produkt turystyczny który otrzymał Wyróżnienie prezesa prOt w etapie regionalnym konkursu „Najlepszy pro-dukt turystyczny 2008” certyfikat pOt. To gotowa, zorganizowana oferta, dzięki której można poznać największe atrakcje Podlasia Nadbużańskiego. I tak:Dzień �. zwiedzanie Mielnika, później wycieczka rowerowa na Świętą Górę Grabarkę z moż-liwością udziału w prawosławnym nabożeństwie, następnie biesiada nadbużańska z lokal-nymi przysmakami, przy regionalnej muzyce ludowej.Dzień �. spływ kajakowy na trasie Mielnik-Drohiczyn; wieczorem biesiada słowiańska.Dzień 3. Zwiedzanie Drohiczyna w tym Muzeum Diecezjalnego.Właściciel produktu:punkt informacji turystycznej** Starostwo powiatowe w Siemiatyczach ul. Legionów piłsudskiego 3, 17-300 Siemiatycze tel. 85 655 58 56, www.siemiatycze.pl

Bunkry nad Bugiem - Linia MołotowaUmocnienia radzieckie powstałe po �7 września �939 r. na nowej granicy między Trzecią Rzeszą a Związkiem Radzieckim nazywano także” zębami Stalina”. Pomimo zaangażowania wielkich środków, względnie dobrego wyposażenia oraz informacji wywiadu – atak �� czerwca �94� r. spowodował opuszczenie fortyfikacji bez poważniej-szego, zorganizowanego oporu. Część z bunkrów została zniszczona przez Niemców, któ-rzy sprawdzali na nich skuteczność swojej artylerii i czołgów. Pozostałe bunkry, niektóre w nadspodziewanie dobrym stanie, usytuowane są wzdłuż Bugu. Szlak bunkrów nad Bugiem (niebieski �3 km) Wólka Nadbużańska - Mielnik.Podlaski przełom Bugu jest bogatą w walory przyrodniczo-krajobrazowe, malowniczo po-łożoną krainą. W ostatnich latach tereny te odkrywają amatorzy survivalu oraz sportów niekonwencjonalnych, jak baloniarze czy lotniarze, którzy chcą zobaczyć rzekę z lotu ptaka. Na obszarze całej krainy Bugu zostały wytyczone szlaki turystyczne po najpiękniejszych zakątkach regionu. Ciekawostką południowej części woj. podlaskiego są złoża kredy. W Mielniku eksploatację rozpoczęto w okresie międzywojennym. To jedyna w Polsce odkrywkowa kopalnia kredy.

Dodatkowa ciekawostka: Góra Uszeście - znajdu-jący się w Mielniku rezerwat roślinności kseroter-micznej (ciepłolubnej). Obejmuje dwa najwyższe wzniesienia morenowe na Wysoczyźnie Drohickiej: Duże Uszeście (�04 m n.p.m.) i Małe Uszeście (�74 m n.p.m.). Na stokach południowych w miej-scach otwartych, przy słonecznej pogodzie tempe-ratura powierzchni gleby osiąga niekiedy 78° C, co sprzyja występowaniu roślinności stepowej.

Krai

na B

ugu

�00

ciechanowiec i jego muzeumBug przestaje być rzeką graniczną województwa podlaskiego na wysokości ujścia rzeki Nu-rzec. Kilka kilometrów w górę Nurca położony jest Ciechanowiec, jedno z najstarszych miast w regionie, z Muzeum rolnictwa, które w ilości odwiedzanych turystów ustępuje tylko obiektom Białowieskiego Parku Narodowego i Kanałowi Augustowskiemu.Muzeum powstało w �96� roku. Nosi imię księdza Krzysztofa Kluka, zasłu-żonego w dziejach miasta XVIII-wiecz-nego przyrodnika, jednego z pionie-rów nauk przyrodniczych w Polsce. W skansenie prezentowane są m.in. wschodnio-podlaskie zagrody szlache-ckie. W pierwszej części skansenu bu-dynki ustawiono tak, aby pokazywały przekrój całego społeczeństwa: od chłopskich jednokomorowych chałup po drewniane, ozdobne dworki drob-nej podlaskiej szlachty, na neoklasy-cystycznym Pałacu Starzeńskich koń-cząc. Na drugiej polanie ulokowano kilka spichlerzy i kuźnię. Integralną częścią skansenu stał się XIX-wieczny młyn wodny. W pałacu Starzeńskich z XIX wieku znajduje się wystawa po-święcona historii Ciechanowca i Fun-dacji Ciechanowieckich oraz ekspozy-cja wnętrz pałacowych. Obok znajduje się jedyne w swoim rodzaju Muzeum Weterynarii. Niewątpliwą atrakcją jest otwarte w �004 roku pierwsze w Polsce Muzeum Pisanki, powsta-łe z liczącej ok. �,5 tys. eksponatów prywatnej kolekcji.ciechanowiec – jubileusz – 580 lecie nadania praw miejskich obchodził w �009 roku.W XIII wieku był własnością książąt mazowieckich, w XV w. pozostawał w granicach Li-twy, a po �569 powrócił do Korony. Prawa miejskie magdeburskie otrzymał w �4�9 roku. Miasto usytuowane na trasie jednej z najważniejszych dróg wiodących z Mazowsza na Litwę (Warszawa-ciechanowiec-Bielsk podlaski-Grodno-Wilno) przeżywało swój rozkwit. Należało do rodu Kiszków. Funkcjonowała tu świątynia i drukarnia. W wieku XVI podzielony został na dwie części: lewobrzeżną zwaną „Starym Miastem” - tu zbudowano zamek obronny w którym gościł m.in. Stefan Batory i prawobrzeżna zwana „Nowym Mia-stem”. Zniszczony podczas potopu szwedzkiego, do swej świetności Ciechanowiec wrócił pod rządami rodziny Ossolińskich. W XIX wieku wzdłuż rzeki Nurzec przebiegała granica Rosji z Księstwem Warszawskim. Stary Ciechanowiec pozostający w granicach Rosji rozwi-jał się jako ośrodek handlu. Zbudowano fabryki włókiennicze, młyny, cegielnie. Nowy zaś Ciechanowiec pozostał miastem o charakterze rolniczym. Obie części zostały połączone

�0�

po odzyskaniu niepodległości. Dziś zwiedzając miasto warto zatrzymać się przy kościele Trójcy Przenajświętszej wzniesionym ze środków funda-cji Ossolińskich, obiekty poklasztorne, pozostało-ści zamku z XVI w. tzw. Zamczysko, XIX-wieczną cerkiew i synagogę z przełomu XVIII i XIX w.W Gminie Ciechanowiec, w miejscowości Win-na-Poświętna warto zwiedzić zespół kościoła pa-rafialnego z drewnianym kościołem i dzwonnicą z �696 r, a w Pobikrach neogotycki kościół, ze-spół dworski i park z poł. XIX w.Wjeżdżając głębiej w powiat wysokomazowiecki zanurzamy się w świat dawnych szlacheckich przysiółków, z taką sympatią opisywanych choćby w sienkiewiczowskiej trylogii. Jadąc od strony Bia-łegostoku warto obejrzeć zabytkowy dwór Stefanii Karpowicz w Krzyżewie, pałac Kołodziejskiego w Kurowie, dwór Glogerów w Tyborach-Kamian-ce czy Sanktuarium w Hodyszewie z barokowym obrazem z ok �630 r., uznawanego za cudowny.

W niedalekiej Rudce – (Powiat Bielsk Podlaski) urzeka wspaniały zespół pałacowy wraz z przylegającym parkiem z XVIII w. (dawna siedziba Ossolińskich i Potockich).Urząd Miejski w ciechanowcu (członek prOt)ul. Mickiewicza 1, 18-230 ciechanowiectel. 86 277 11 45/ fax 86 277 10 66www.ciechanowiec.pl

punkt informacji turystycznej w ciechanowcu***plac 3 Maja 31, 18-230 ciechanowiecgsm. 507 793 404

Ciec

hano

wie

c i j

ego

muz

eum

�0�

Samorząd MiastaCiechanowiec

Samorząd WojewództwaPodlaskiego

Samorząd MiastaBiałystok

Samorząd GminyNarewka

Samorząd GminyBiałowieża

Samorząd MiastaAugustów

Samorząd Miasta Goniądz

Stowarzyszenie Agroturystyczne

„Raj Bobra”

Samorząd GminyChoroszcz

Samorząd GminyRadziłów

Samorząd powiatuaugustowskiego

Samorząd powiatuhajnowskiego

Lokalna Organizacja Turystyczna Ziemia Łomżyńska

Polska Izba TurystykiOddział Podlaski

Hotel ”Zbyszko” Hotel 3 TrioSuwalska Izba

Rolniczo-Turystyczna

Hotel ŻubrówkaSuwalska Organizacja

TurystycznaRegionalny Oddział

PTTK w BiałymstokuAugustowska Organizacja

Turystyczna

Białowieskie Stowarzyszenie

Agroturystyczne „Żubr”

Ośrodek Szkoleniowo - Wypoczynkowy „Ptasia Osada”

Stowarzyszenie Agroturystyczne „Puszcza

Mielnicka

Członkowie Podlaskiej Regionalnej oRganizaCji TuRysTyCznej

�03

Davis & Kryjan – Gardens

Stowarzyszenie „Euroregion Niemen”

Biebrzańsko-NarwiańskieStowarzyszenie

Agroturystyczne „Łoś”

Centrum Konferencyjno-Bankietowe ROZŁOGI

Stowarzyszenie Ziemia Sejneńska

Golf-Park Lipowy Most

Podlaskie Stowarzyszenie Agroturystyczne

Spółdzielnia Produkcyjno-Handlowa „Krynka”

Nature Travel

Casablanca Catering „ECHO”

LOT „Brama na Bagna” Agencja „Benkowski” „Sioło Budy”

„Zagroda Kuwasy”Hotel Białowieski

Towarzystwo „Amicus”

LGD Puszcza Knyszyńska

PTTK Białowieża

Osowieckie Towarzystwo Fortyfikacyjne

Wyższa Szkoła Menedzerska

Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

w Szepietowie

Podlaska FundacjaRozwoju Regionalnego

Stowarzyszenie Agroturystyczne „Agrokresy”

�04

�05

BAZA ADreSOWAwojewództwa podlaskiego

Vademecum turysty

�06

ZabytkiPograniczny charakter dzisiejszego woj. podlaskiego zaowocował mozaiką kulturową, et-niczną, religijną jego mieszkańców. Od wieków region zamieszkiwali: Polacy, Białorusini, Litwini, Żydzi, Rosjanie, Niemcy, Ukraińcy, Tatarzy, którzy byli katolikami, wyznawcami pra-wosławia, unitami, ewangelikami i muzułmanami. Specyficzny krajobraz kulturowy Polski północno-wschodniej, zróżnicowanie narodowościowe i wyznaniowe, bogactwo obrzędowo-ści i obyczajów nadal pozostaje cechą charakterystyczną tego obszaru. Wspomniana róż-norodność widoczna była i jest obecna także w architekturze regionu, m.in. w drewnianym budownictwie wiejskim. Zabudowa drewniana typowa jest dla wielu wsi woj. podlaskiego, które niejednokrotnie przy-pominają „żywe” muzea na wolnym powietrzu. Ciekawostką jest, że do dnia dzisiejszego w północno-wschodniej Polsce można zobaczyć zwarte zespoły starej drewnianej zabudowy wsi, zachowane w całości - rzadkość na skalę europejską. W małych miasteczkach regionu i wioskach występują też ciekawe drewniane budynki użyteczności publicznej np. urzędy i szkoły, dworce kolejowe. Podróżując po województwie podlaskim zobaczą Państwo w wiej-skim krajobrazie drewniane wiatraki, młyny wodne, kuźnie, kapliczki, krzyże przydrożne, tradycyjne ogrodzenia.Cenne zabytki budownictwa wiejskiego gromadzone są w ekspozycjach skansenowskich w Białostockim Muzeum Wsi (Oddział Muzeum Podlaskiego) Muzeum Rolnictwa w Ciecha-nowcu, Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie, Skansenie w Puńsku. W muzeach tych oraz innych tego typu placówkach (np. Muzeum Regionalne w Lipsku) zgromadzono też unikatowe kolekcje ruchomych zabytków kultury ludowej.Ochronie budownictwa drewnianego służy organizowany od �005 r. Konkurs na Najlepiej Zachowany Zabytek Budownictwa Wiejskiego.

�07

Powiat augustowski

AugustówRynek Zygmunta Augusta stanowi centralny punkt miasta, wykładany granitową kostką, wytyczony w �550 r. przez kuratora Joba Preytfusa. Najstarszy drzewostan zabytkowego parku zwanego Ogrodem Saskim, pamięta zapewne czasy jego założenia (�847 r.). Kamienice wokół rynku pochodzą głównie z XIX wieku. W centrum parku fontanna. Na placu kolumna Króla Zygmunta II Augusta, to druga ko-lumna królewska w Polsce, po warszawskiej. Pierze-je zabudowane XIX-wiecznymi kamienicami.Restauracja „Albatros” z �96� r., wg projektu Hen-ryka Gomółki, rozsławiona przez piosenkę Janusza Laskowskiego „Siedem dziewcząt z Albatrosa”.Nagrobki na cmentarzu parafialnym z �800 r. Najstarsze i najbardziej okazałe pomniki nagrobne skupiają się wokół kaplicy cmentarnej, ufundowa-nej przez rodzinę Truszkowskich w �8�0 r. Kilka odlewów żeliwnych wykonanych zostało w Hucie Sztabińskiej. Nieopodal pomnik żydowski z �98� r., poświęcony tysiącom mieszkańców miasta naro-dowości żydowskiej. Ufundowany przez kilka rodzin Żydowskich z Nowego Jorku.Dom Turysty PTTK nad j. Necko (�938) wg projektu M. Nowickiego, obecnie Zajazd Hetman.Oficerski Yacht Club Pacyfik, zaprojektowany przez Juliusza Nagórskiego w �935 r., po wojnie (do nie-dawna) funkcjonował w nim renomowany Wojskowy Dom Wypoczynkowy (WDW). Pomnik w postaci fote-la i pamiątkowego kamienia upamiętniający wizytę Ojca Świętego Jana Pawła II, na którym oczekiwał na rejs statkiem. Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej, pierwotnie rosyjska cerkiew wojskowa powstała w �896 r. od �9�� r. kościół garnizonu augustowskiego Wojska Polskiego. W wieży izba pamięci I Pułku Ułanów Krechowieckich.Ruiny polskiego schronu bojowego linii obronnej „Augustów” z �939 r. Dziś pomnik z hasłem „Nigdy więcej wojny”. „Bunkier” nie był wykorzystany bojo-wo. Został wysadzony przez Niemców �944 roku. Zespół Zarządu Wodnego, eklektyczny pałacyk z ok. �903 r. przed I wojną siedziba kierownictwa Wiśla-no – Niemieckiej Drogi Wodnej, w okresie okupacji radzieckiej placówka straży granicznej i komórki NKWD.Muzeum Kanału Augustowskiego – w tzw. Dworku Prądzyńskiego, filia mieszcząca dział historii Kanału. Budynek Dworku pochodzi z połowy XIX w. Przy furt-ce znajduje się pomnik upamiętniający ofiary mordu więźniów aresztu NKWD z �� czerwca �94� r.Kanał Augustowski jest najbardziej atrakcyjnym szlakiem wodnym województwa podlaskiego oraz

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

wiedzie prym wśród najatrakcyjniejszych szlaków wodnych w Polsce. Został wybudowany w latach �8�3-�839 wg projektu polskiego inżyniera gen. Ignacego Prądzyńskiego. Pierwsze plany dotyczą-ce połączenia wodnego Wisły z Niemnem powstały u schyłku niepodległej Rzeczypospolitej w latach �8��-�8�3. Jego długość �0� km, z tego 80 km znajduje się na terenie Polski i �� km na terenie Białorusi. Na całym odcinku Kanału powstało �8 śluz, z czego �4 obecnie znajduje się po stronie polskiej, jedna w pasie granicznym i trzy po stronie białoruskiej. Stara Poczta wraz z parkiem według typowego projektu H. Marconiego z �8�9 r. Była tu stacja przeprzęgowa na szesnaście koni, ekspedycja i po-koiki hotelowe. Obecnie Szkoła Muzyczna I stopnia. Widoczny w parku głaz upamiętnia budowniczych Kanału Augustowskiego. Osadzony został w �973 roku, w �50 rocznicę rozpoczęcia jego realizacji.Muzeum Ziemi Augustowskiej. Przybliża zwiedza-jącym warsztat i produkty rękodzieła wiejskiego (tkactwa, garncarstwa, plecionkarstwa) jak również sprzęty używane w domostwach regionu Puszczy Augustowskiej. Stała ekspozycja ukazuje również sprzęty związane z rolnictwem i rybołówstwem.Bazylika Mniejsza Najświętszego Serca Jezusowego �905-�9��. Budowniczym kościoła był ks. Win-centy Nowicki (proboszcz w latach �899-�9�4). W kościele znajduje się pięć ołtarzy, wszystkie wyko-nane w dębie. W ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, zasłaniany obrazem Serca Jezusowego. Ołtarze zostały wykonane w la-tach dwudziestych. Zniszczony w czasie II wojny światowej kościół odbudował ks. Wojciech Chojnow-ski, proboszcz parafii w latach �9�5-�947. Obok ołtarza św. Antoniego stanął ołtarzyk Miłosierdzia Bożego z relikwiami św. Faustyny Kowalskiej. �� czerwca �00� roku kościół obchodził uroczystość ogłoszenia papieskiego dekretu o nadaniu świątyni tytułu Bazyliki Mniejszej.

Augustów - StudzienicznaZespół kościoła parafialnego pw. MB Szkaplerznej-rewniany kościół z �847 roku i wcześniejszą jeszcze dzwonnicą. Wieżę ozdabia piękny krzyż kowalskiej roboty. Wnętrze świątyni zostało urządzone przez lu-dowych artystów, wykorzystujących drewno i jelenie rogi. Znajdują się tu trzy ołtarze – główny Świętej Rodziny i boczne: św. Tekli i św Jana Nepomucena. Na sztucznie usypanej grobli wzdłuż drogi krzyżo-wej mieści się główne sanktuarium – na grądziku (wysepce) neorenesansowa kapliczka Najświętszej Marii Panny, mieszcząca obraz Matki Boskiej Stu-dzieniczańskiej (XVIII wieczna kopia obrazu jasno-górskiego). Obok pod gontowym daszkiem znajduje

•

•

•

•

�08

się studzienka z cudowną wodą. Jest tu również kamienny posąg św. Jana Nepomucena. Nad brze-giem jeziora stoi pomnik Jana Pawła II na pamiątkę wizyty w czerwcu �999 roku. Kanał Augustowski z zespołem budowli i urządzeń �8�5-�839.

Gabowe GrądyDrewniana zbudowana na osi wschód – zachód mo-lenna staroobrzędowców.

KrasnybórKościół pw. Zwiastowania NMP, niegdyś cerkiew uni-cka wybudowana około �6�4 r.Wieża wzmiankowana w poł. XIX w., prawdopodob-nie wybudowana przez dominikanów w XVIII w., we wnętrzu freski, obraz MB z Dzieciątkiem z pocz. XVII w., rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego z przełomu XVII i XVIII w.Plebania w stylu dworkowym, murowana z �939 r., wzniesiona na miejscu dawnego klasztoru.Kościół pw. św. Rocha z �870 r.Pomnik nagrobny Wiktorii Rymaszewskiej z 4 kolum-nami z lanego żelaza z XIX w.

LipskUkład urbanistyczny z � poł. XVI w., z rozplanowa-niem ulic opartym na siatce prętowej,Kościół neogotycki pw. Matki Bożej Anielskiej z lat �906-�9�4, wewnątrz cenna ikona Matki Boskiej „Bazylianki” z Dzieciątkiem z przeł. XVI i XVII w.Dom katolicki z lat �0. XX w.Kopiec Wolności usypany jako wotum za odzyskanie niepodległości w �9�8 r.Zabudowa mieszkalna z pocz. XX w.Schrony tzw. linii Mołotowa z lat �940-�94�.Pomnik „Zginęli za Polskę” w parku miejskim, po-święcony 50 zakładnikom zamordowanym przez hitlerowców �3 lipca �943 r. w Naumowiczach.Kopiec Wolności usypany jako wotum za odzyska-nie niepodległości w �9�8 r.Schrony tzw. linii Mołotowa z lat �940-�94�.

MikaszówkaDrewniany jednonawowy kościół pw. św. Marii Mag-daleny z �907 r. z dwiema wieżami i oryginalnym wystrojem wewnętrznym z porożami. Obok drewnia-na dzwonnica i żeliwny pomnik z huty sztabińskiej.Mikaszówka - jedna ze śluz Kanału Augustowskiego z �8�8 r.

RudawkaKudrynki i Kurzyniec – śluzy na Kanale Augustow-skim wybudowane z �8�9 r. Przez śluzę Kurzyniec przebiega granica pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Republiką Białoruś.

•

•

•

•

•

••

•

•

••

•••

•

•

•

•

•

SztabinUkład urbanistyczny z XVIII w., zaprojektowany przez Joachima Chreptowicza.Neogotycki kościół pw. św. Jakuba Apostoła z lat �905-�9�0.Zegar słoneczny i żeliwne popiersie Joachima Chreptowicza z XIX w.

Święte MiejsceUroczysko nad rzeką Rospudą, w okolicy wsi Jaśki, miejsce starodawnego kultu pogańskiego, później przejęte przez kościół katolicki. Odbywają się tu uro-czystości na św. Jana (�4 czerwca).

Powiat białostocki

BiałystokZespół pałacowo-parkowy Branickich z I poł. XVIII w. Barokowy pałac wzniesiony w miejscu XVI-wiecznej rezydencji Wiesiołowskich, której mury zachowały się w centralnej części budowli. Rozbudowany na początku XVII w. i ponownie w latach �69�-�697 wg projektu Tylmana z Gameren, gruntownie przebu-dowany i rozbudowany w latach �7�0-�77� przez architektów: Jana Zygmunta Deybla, Jana Henryka Klemma i Józefa Sękowskiego. Zniszczony w czasie wojen napoleońskich, odbudowany w uproszczonej formie i przystosowany w końcu lat 30. XIX w. do potrzeb Instytutu Panien Szlacheckich. W czasie I wojny w pałacu mieścił się wojenny szpital niemie-cki, w okresie międzywojennym Urząd Wojewódzki. Spalony przez wycofujące się oddziały niemieckie w �944 r. Odbudowany po zniszczeniach wojennych przez Stanisława Bukowskiego w latach �945-�96�. Obecnie mieści Akademię Medyczną. Składa się z trójkondygnacyjnego korpusu głównego i dwóch skrzydeł w układzie zbliżonym do podkowy. Dzie-dziniec honorowy pałacu oddzielony od dziedzińca wstępnego dekoracyjnym murem z tzw. Sfinksami dłuta J. Chr. Redlera. W murze ogrodzeniowym dzie-dzińca wstępnego dwie dekoracyjne studnie, zaś na osi założenia główna brama wjazdowa „Gryf”, wzniesiona ok. �745 r. Po stronie południowej pa-łacu park francuski, z ogrodem górnym i dolnym: w ogrodzie górnym na osi założenia główna aleja parkowa, w której pierwotnie ustawione były rzeźby, obecnie stopniowo po pracach konserwatorskich wprowadzane z powrotem. Po jej obu stronach tzw. haftowane partery bukszpanowe. W ogrodzie dolnym, głównym akcentem kompozycyjnym jest dekoracyjnie potraktowana fosa, w której przegląda się pałac. Przy południowej granicy parku pawilon włoski, od strony północnej pawilon toskański. Przy pd.-wsch. skrzydle pałacu budynek arsenału z �755 r. Obok niego zachowane wschodnie skrzydło oran-żerii z �763 r. W kompleksie zabudowań pałaco-

•

•

•

•

•

�09

wych znajdują się także budynki dydaktyczne Insty-tutu Panien Szlacheckich, wzniesione w końcu XIX w., mieszczące obecnie różne zakłady dydaktyczne Akademii Medycznej i przedszkole.Barokowy pałac gościnny Branickich (obecnie Pałac Ślubów) z �77� r. Dawna loża masońska (obecnie Książnica Podla-ska) z lat �803-�806. Zespół kościoła katedralnego pw. Wniebowzięcia NMP. Późnorenesansowy kościół z lat �6�7-�6�6 ufundowany przez Wiesiołowskich, przebudowany w latach �750-5� przez J. K. Branickiego. W pod-ziemiach krypta z XVIII-wiecznymi pochówkami, przebudowana i powiększona w końcu lat 80. XX w., spoczywają tu doczesne szczątki biskupów bia-łostockich.Barokowa plebania z lat �760-6� (obecnie kuria bi-skupia). Neogotycki kościół katedralny wybudowany w latach �900-05 wg projektu Józefa Piusa Dziekoń-skiego, jako „dobudówka” do istniejącej wcześniej świątyni, kościoła ufundowanego przez Wiesiołow-skich, w którym zostało wówczas rozebrane prezbi-terium. W pobliżu świątyni – na skwerze pomiędzy katedrą i parkiem pałacowym pomniki – Jana Pawła II z �994 r. i ks. Jerzego Popiełuszki z �990 r. Kościół pw. Chrystusa Króla i św. Rocha z lat �9�6-�947 zbudowany wg Projektu Oskara Sosnowskiego na planie ośmioboku zbliżonego do gwiazdy, z wie-żą o wysokości 83 m.Cerkiew pw. św. Mikołaja Cudotwórcy wybudowany na planie krzyża greckiego w latach �843-�846 na miejscu drewnianej świątyni unickiej, wewnątrz fre-ski z �9�0 r., w ikonostasie ikony z �844 r.Kaplica cmentarna pw. św. Marii Magdaleny z �758 r.Układ urbanistyczny centrum z XVIII w., obecny Ry-nek Kościuszki z Ratuszem z lat �745-6�, zrekon-struowanym w latach �954-58 z wieżą zegarową (obecnie siedziba Muzeum Podlaskiego) Kamienice z końca XIX i początku XX w przy ul. Ki-lińskiego, Rynek Kościuszki, Lipowej, Nowy Świat, Krakowskiej, Sienkiewicza, Warszawskiej.Dworzec kolejowy z �86� r.Szpital z �76� r. (obecnie kino „Ton”).Dawna zbrojownia z XVIII w. (obecnie Archiwum Państwowe.Kamienica z �77� r. (dawna austeria), (ul. Sienkie-wicza �).Kościół (pierwotnie ewangelicko-augsburski) pw. św. Wojciecha z lat �906-�9��.Zespół fabryki Beckera z przełomu XIX i XX w. skła-dający się z hali fabrycznej, budynku zarządu i willi (obecnie Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego).Zespół pałacowy Kruzenszternów (Rüdygierów, Lu-bomirskich) z II połowy XIX w. (obecnie WSAP) wraz z parkiem.

•

•

•

•

•

•

••

•

•••

•

•

•

•

Eklektyczny pałac Hasbacha z końca XIX w.(obecnie siedziba Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków).Zabudowania browaru „Dojlidy” z XIX-XX w.Budynki dawnych bóżnic z XIX i XX w. przy ulicy Bra-nickiego (Szmuel Beth Midrasz), Pięknej (Bóżnica „Piaskower”) i ul. Waryńskiego (bóżnica Cytrona). Miejsce po Synagodze Głównej, spalonej przez Niemców w �94� r., obecnie pomnik z �995 r. ufundowany przez białostockich Żydów z całego świata.Park miejski Planty założony w latach 30. XX w. z inicjatywy wojewody Kościałkowskiego wg projek-tu St. Gralli. Od wschodu do Plant przylega Park Stary, założony po �895 r. wg projektu Waleriana Kronenberga, na miejscu osuszonego wielkiego sta-wu pałacowego. Od strony pd.-zach. Planty łączą się z parkiem leśnym Zwierzyniec.Park Zwierzyniecki – w czasach Branickich mieścił się tu zwierzyniec dworski, obecnie w jego pd.-zach. części urządzono rezerwat przyrodniczy. Na skraju parki znajduje się cmentarz wojskowy z grobami żołnierzy z lat �9�9-�0 oraz z okresu II wojny świa-towej, z obeliskiem w kształcie równoramiennego krzyża, poświęconym Nieznanemu Żołnierzowi.

Choroszcz Barokowy zespół klasztorny Dominikanów z XVIII w., w skład którego wchodzą: kościół pw. św. Jana Chrzciciela i św. Szczepana Męczennika.Barokowy Letni pałac Branickich z lat �75�-759 (obecnie Muzeum Wnętrz Pałacowych) z założe-niem parkowym z lat �7�5-�763.Zabudowania dawnej fabryki sukna i kortów Ferdy-nanda Moesa z II połowy XIX w. i początku XX w., od �930 r. szpital psychiatryczny.

Cibory-KołaczkiDrewniany, barokowy kościół. pw. Narodzenia NMP z �74� r. o konstrukcji zrębowej z polichromią neo-klasycystyczną z �839 r. wewnątrz, obok znajduje się drewniana dzwonnica z XVIII w.

Gródek Układ urbanistyczny z XV w. Drewniana cerkiew cmentarna pw. Opieki Matki Bo-skiej z �86� r. Murowana cerkiew pw. Narodzenia NMP z lat �946-�970.Murowany kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa z lat �934-�936. Murowany budynek dawnej karczmy z II połowy XIX w. Drewniane domy z końca XIX w. i pocz. XX w.

Łapy Murowany kościół pw. św. św. Piotra i Pawła z lat �9�8-�9�7.

•

••

•

•

•

•

•

•

•

••

•

•

••

•

��0

Osiedle kolejarskie „Wygwizdowo” z �9�4 r. Osiedle kolejarskie „Łapy-Osse” z lat �9��-�9�6.Wieża ciśnień z początku XX w. Domy murowane i drewniane z końca XIX i początku XX w.

Michałowo Drewniana cerkiew pw. św. Mikołaja z lat �906-�9�0 oraz plebania z początku XX w.Murowany budynek dawnej fabryki włókienniczej z początku XX w.

Supraśl Zespół klasztorny Bazylianów, XVI-XVIII w skład którego wchodzą ruiny cerkwi p.w. Zwiastowania NMP z lat �503-�5��, dawna cerkiew pw. św. Jana Ewangelisty, klasztor, brama oraz pałac archiman-drytów (Chodkiewiczów). Zespół pałacowy Buchholza z przełomu XIX i XX w skład którego wchodzą pałac, ogród, koniusznia -wozownia i stróżówka, obecnie Liceum Plastyczne.Cmentarz ewangelicki z kaplicami grobowymi – klasycystyczną Zachertów z �885 r. i neogotycką Buchholzów z �904 r.Cerkiew pw. św. Jana Teologa z lat �889-�89�.Kościół pw. św. Trójcy wybudowany �86�-�865.Kościół ewangelicko-augsburski z �870 r., obecnie katolicki.Drewniany budynek „Stara Poczta” z XVIII w. Dwór z �8�� r., obecnie siedziba Parku Krajobrazo-wego Puszczy Knyszyńskiej. Drewniane domy tkaczy z połowy XIX w.

Suraż Grodzisko wczesnośredniowieczne „Góra królowej Bony”.Układ urbanistyczny z XV-XVI w. z dwoma rynkam.Murowany kościół pw. Bożego Ciała z lat �873-�876. Kirkut założony po �865 r.

TykocinRozplanowanie przestrzenne miasta z XV-XVIII w.Rynek barokowy w kształcie trapezu, na którym znajduje się pomnik Stefana Czarnieckiego z lat �76�-�763 dłuta Piotra Coudray oraz murowane i drewniane domy z XVIII-XIX w. Zespół kościoła parafialnego: kościół pw. Świętej Trójcy z lat �74�-�750, trójnawowy, bazylikowy, z rozbudo-waną elewacją – frontowa ściana połączona arkadami z dwoma wieżami, wewnątrz polichromie ścienne z �749 r.; barokowa plebania (wcześniej klasztor Księ-ży Misjonarzy) z lat �748-�759 i �769-�77�.Budynki gospodarcze, oraz ogrodzenie z bramą na której umieszczono postaci ewangelistów.

••••

•

•

•

•

•

•••

••

•

•

••

•

••

•

•

Zespół klasztorny Bernardynów (obecnie Dom Po-mocy Społecznej) z lat �77�-�79� w skład którego wchodzą: trójskrzydłowy, piętrowy klasztor z dzie-dzińcem i bramą - dzwonnicą, kaplica pw. św. El-żbiety, zabudowania gospodarcze, ogród. Barokowa synagoga z �64� r. z mansardowym da-chem i wieżą XVIII w. (od �977 r. oddział Muzeum Podlaskiego).Dom Talmudyczny z XVIII w. (Beith Hamidrasz), wy-budowany w XVIII w., zniszczony w czasie ostatniej wojny, po odbudowie przeznaczony na Oddział Mu-zeum Podlaskiego, Kirkut - cmentarz żydowski z XVI w (najstarsze na-grobki z XVIII w.).Dworek administratora dóbr tykocińskich z XVIII w. (obecnie Dom Kultury). Alumnat wojskowy z lat �633-�645, późnorenesan-sowy, na planie kwadratu (obecnie obiekt noclego-

wo-gastronomiczny).

ZabłudówUkład urbanistyczny z XVI w.Klasycystyczna cerkiew Zaśnięcia NMP zbudowana w latach �847-�855 na rzucie krzyża greckiego, z wieżą frontową przykrytą kopułą Klasycystyczny murowany kościół pw. św. św. Piotra i Pawła z lat �805-�840.Kaplica cmentarna pw. św. Rocha z �850 r. Kaplica cmentarna pw. św. Marii Magdaleny z �848 r.Pozostałości pałacu Radziwiłłów: oficyna i park z II połowy XIX w. Drewniane domy z końca XIX i pocz. XX w.

Powiat bielski

Bielsk PodlaskiGrodzisko średniowieczne z XII-XIII w.Układ przestrzenny miasta z XV-XIX w.Ratusz miejski – późnobarokowy wzniesiony w la-tach �776-�779, na iglicy hełmu wieży sylwetka szarańczy, upamiętniająca nalot tych owadów w �779 r.Zespół kościoła parafialnego pw. Narodzenia NMP i św. Mikołaja z lat �783-�784, w skład którego wchodzą: murowany kościół z �873 r., murowana dzwonnica z �843 r., cmentarz oraz drewniana ple-bania z �900 r.Zespół klasztorny Karmelitów trzewiczkowych z połowy XVII w. w skład którego wchodzą: klasztor, kościół, oficyna, kapliczka, ogrodzenie z basztami i bramą (obecnie Państwowa Szkoła Muzyczna).Drewniana cerkiew pw. Narodzenia NMP „Preczy-stieńska” z końca XVII w.Drewniana (obmurowana) cerkiew pw. Zmartwychwsta-nia Pańskiego „Woskriesienska” z początku XVIII w.

•

•

•

•

•

•

••

•

•••

•

•••

•

•

•

•

���

Drewniana cerkiew pw. św. Michała „Michajłowska” z �789 r., przy cerkwi jedyna w Polsce Szkoła Iko-nograficzna. Drewniana cerkiew cmentarna pw. Świętej Trójcy z XVI w. (gruntownie odnowiona w XVIII w.)Drewniany dwór Smulskich z końca XIX w.

BoćkiUkład urbanistyczny z XVI-XVIII w. z prostokątnym rynkiem lokacyjnym.Klasztor Reformatorów z lat �730-�739 z kościołem pw. św. św. Józefa Oblubieńca i Antoniego Padew-skiego z dzwonnicą, ogrodzeniem z kapliczkami oraz cmentarz.Murowana cerkiew pw. Zaśnięcia NMP z �8�0 r. z murowaną dzwonnicą z I połowy XIX w.

BrańskGrodzisko wczesnośredniowieczne.Układ urbanistyczny z XV-XVIII w.Klasycystyczny kościół pw. Wniebowzięcia NMP z lat �86�-�863, spalony i odbudowany w latach �944-45, obok murowana dzwonnica.Cerkiew pw. św. Szymona Słupnika z przełomu XIX i XX w.Drewniane koszary carskie wybudowane w latach �875-�890 (obecnie Dom Pomocy Społecznej).Zabudowa miejska z XIX i XX w.

DomanowoDrewniany kościół parafialny pw. św. Doroty z lat �763-779 wraz z dzwonnicą z końca XVII w.Drewniana zabudowa z końca XIX i początku XX w.

OrlaDrewniana cerkiew pw. św. Michała Archanioła z �797 r. obok drewniana dzwonnica-wieża z �874 r.Dmentarz z XVIII w z drewnianą cerkwią cmentarną pw. św. św. Cyryla i Metodego z �870. Murowana synagoga z II połowy XVIII w., wewnątrz częściowo zachowana polichromia.Kirkut z XVIII w., z kilkunastoma zachowanymi ma-cewami.

RudkaMurowany kościół pw. Trójcy Świętej z lat �753-�759.Zespół pałacowy Ossolińskich: pałac z �763 r. prze-budowany w latach �9�3-�9�4, tzw. „nowy pałac” z około �930 r., murowana oranżeria z II połowy XVIII w., murowane i drewniane budynki gospo-darcze i czworaki z XIX i XX w, park krajobrazowy z �763 r. (obecnie Zespół Szkół Rolniczych im. Krzysztofa Kluka). Dwie murowane kapliczki z II połowy XVIII w.Murowany zajazd z XIX w.

•

•

•

•

•

•

•••

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

••

Układ przestrzenny z XVII w. Z drewnianą zabudową wsi z końca XIX i początku XX w.

Strabla Murowany kościół pw. Wniebowstąpienia Pańskiego z �6�7 r. oraz dzwonnica z �779r.Zespół pałacowo-parkowy z XVIII-XIX w., w skład któ-rego wchodzi: dwór, park, lamus, czworaki, stajnia, obora i kuźnia.

Szczyty-Dzięciołowo Drewniana cerkiew pw. Ścięcia Głowy św. Jana Chrzciciela z �785 r.Cmentarz przycerkiewny z II połowy XVIII w., Kamienna figura św. Jana Nepomucena z �758 r.

WyszkiMurowany neogotycki kościół pw. św. Andrzeja Apostoła z lat �90�-�905, z elementami w elewacji frontowej naśladującymi wystrój elewacji kościoła pw. św Anny w Wilnie.

Powiat grajewski

GrajewoMurowany neogotycki kościół pw. Świętej Trójcy z lat �879-�88�, trójnawowy, bazylikowy, obok murowana dzwonnica z �860 r.Kaplica cmentarna pw. św. Anny z �839 r., wewnątrz marmurowe epitafia Wilczewskich,Dworzec kolejowy z �873 r.

Kramarzewo Drewniany barokowy kościół pw. św. Barbary z �739 r., przeniesiony w latach 80-tych XX w. z Radziłowa.Drewniana dzwonnica z �778 r.

NiedźwiadnaMurowany późnogotycki kościół pw. św. Stanisława Bp. z I połowy XVI w., wewnątrz półkoliste zamknię-te portale, barokowe rzeźby z XVIII w.Drewniana dzwonnica z �760 r. Murowana plebania z lat �0-tych XX w., murowana kaplica cmentarna z końca XIX w.

RadziłówMurowana plebania z �88�-�883 (kościół z �98� r.)Drewniana i murowana zabudowa z końca XIX i po-czątku XX w.

RajgródGrodzisko średniowieczne (X-XIII w.), jeden z punk-tów systemu obronnego Jaćwingów.Trójkątny rynek z XVI w. z zabudową z końca XIX w.Murowany kościół pw. Narodzenia NMP z lat �906-�9��, w ołtarzu obraz MB Rajgrodzkiej z XVII w.

•

•

•

•

••

•

•

•

•

•

•

•

••

••

•

••

���

SzczuczynKlasztor Pijarów z lat �697-�700 z kościołem pw. Imienia Marii z lat �70�-�7�� trójnawowy, bazyliko-wy w nawie głównej barokowa dekoracja sztukator-ska i kolegium przylegające do kościoła.Pozostałości pałacu Szczuków z lat �705-�709.Rynek zabudowany parterowymi murowanymi doma-mi z II poł. XIX w., zespół dawnej poczty z �8�4 r.

WąsoszMurowany późnogotycki kościół pw. Przemienienia Pańskiego z lat �508-�534. Drewniana dzwonnica z XVIII w.Kościół Karmelitów pw. Nawiedzenia NMP z około �6�5 r.Murowana kaplica cmentarna z �9�3 r.Drewniane i murowane domy z XIX i XX w.drewniany młyn wodny z początku XX w., murowana kuźnia z lat �0-tych XX w.

Powiat hajnowski

BiałowieżaPark pałacowy, urządzony pod koniec XIX w. wg pro-jektu Waleriana Kronenberga, jest on jednocześnie ogrodem botanicznym o powierzchni 48 ha, rośnie tu ok. 90 gat. drzew i krzewów.Domek Gubernatora Grodzieńskiego z �845 r. 0belisk upamiętniający łowy króla Augusta III Sasa w �75� r.Murowana cerkiew pw. św. Mikołaja Cudotwórcy z lat �889-�893 z ceramicznym ikonostasem. Drewniana cerkiew cmentarna pw. św. św. Cyryla i Metodego z �873 r.Drewniana plebania prawosławna z końca XIX w.Murowany kościół pw. św. Teresy od Dzieciątka Jezusa wybudowany w latach �9�7-35, wewnątrz kaplica św. Huberta patrona leśników i myśliwychDrewniany dworzec kolejowy z końca XIX w. (obec-nie Restauracja Carska).Uroczysko Stara Białowieża z grupą pomnikowych dębów.Zabudowania carskie (z czerwonej cegły), m.in. Dom Marszałkowski, dawna Stajnia Carska z koń-ca XIX w.) oraz brama pałacowa, Dom Łaźni i Dom Szoferów. Park Dyrekcyjny założony po I wojnie światowej – rosną tu głównie rodzime gatunki drzew liściastych, w centrum Parku znajduje się cmentarz wojskowy.

Czeremcha drewniano-murowana nastawnia kolejowa i dróżni-czówka z początku XX w. drewniana i murowana zabudowa z końca XIX i po-czątku XX w.

•

••

•

••

•••

•

••

•

•

••

•

•

•

•

•

•

Czeremcha Wieś Cerkiew pw. św. św. Kosmy i Damiana z �8�6 r.

CzyżeUkład przestrzenny wsi z XVI w z okresu pomiary włóczonej, drewniana zabudowa z końca XIX i I po-łowy XX w.Drewniana cerkiew cmentarna pw. św. św. Kosmy i Damiana z �8�� r.Dwa cmentarze prawosławne z najstarszymi na-grobkami z �847 i �87� r.

Dubicze CerkiewneCerkiew pw. Opieki Matki Boskiej z �946 r.

HajnówkaNowoczesna murowana cerkiew pw. Świętej Trójcy z �98� r., projekt Jerzego Grygorowicza, wewnątrz ceramiczny ikonostas i polichromie Dymitrosa An-dropulasa.Murowany kościół pw. Podwyższenia Krzyża Święte-go i św. Stanisława Bp. z lat �957-�966.Drewniane domy z końca XIX w. i początku XX w. Oraz drewniane domy osiedla robotniczego z �934 r.Skansen Kolejki Leśnej.Park miniatur- zabytków podlasia.

Kleszczele Układ przestrzenny z XVI w., drewniana zabudowa z końca XIX i na początku XX w.Murowana cerkiew pw. Zaśnięcia NMP z około �870 r.Drewniana dzwonnica obecnie cerkiew pw. św. Mi-kołaja z �709 r.Murowany kościół pw. św. Zygmunta Burgundzkiego z lat �907-�9�0.Drewniany dworzec kolejowy z około �900 r.

Kuraszewo Kurhan z III w., Drewniana cerkiew pw. św. Antoniego Peczerskiego z �868 r.Święte źródło z kaplicą prawosławną pw. św. św. braci Machabeuszów z lat 30-tych XX w.

NarewZabytkowy układ przestrzenny z XVI-XIX w. z cen-tralnie usytuowanym rynkiem i nieregularną siatką ulic,Drewniana cerkiew pw. Podwyższenia Krzyża Świę-tego, wzniesiona w latach �88�-�885,Drewniany kościół pw. Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława Kostki z �775 r.

NarewkaUkład urbanistyczny z XVIII w., drewniana zabudowa z końca XIX w. i I połowy XX w.

•

•

•

•

•

•

•

•

••

•

••

•

•

••

•

•

•

•

•

��3

Murowana cerkiew pw. św. Mikołaja z II połowy XIX w.Cmentarz żydowski z I połowy XIX w.

NowoberezowoDrewniana cerkiew pw. św. Jana Teologa z około �77� r. Murowana cerkiew pw. Wniebowstąpienia Pańskie-go z lat �873-�876.Drewniana cerkiew cmentarna pw. Przemienienia Pańskiego z �840 r.Murowana kapliczka prawosławna pw. św. Aleksan-dra Newskiego z �868 r.Drewniana kapliczka prawosławna pw. św. Jerzego z �888 r.Drewniana zabudowa wsi z końca XIX i I połowy XX w.

Saki Cerkiew pw. św. Dymitra z końca XVIII w. wraz z drewnianą dzwonnicą z XIX w.Drewniana prawosławna kaplica z XIX w. nad źródeł-kiem „Krynoczka”.

SiemianówkaMurowana cerkiew pw. św .Jerzego z XVIII w. oraz drewniana plebania z początku XX w.Drewniana tradycyjna zabudowa wsi.

Stare LewkowoDrewniana cerkiew pw. św.Piotra i Pawła z XVIII w.Drewniana tradycyjna zabudowa wsi.

TrześciankaRozplanowanie wsi z okresu pomiary włóczonej w XVI w., tradycyjna drewniana zabudowa z końca XIX i I połowy XX w.Drewniana cerkiew pw. św Michała Archanioła z lat �864-�867.Drewniana cerkiew cmentarna pw. Ofiarowania NMP z I połowy XIX w.

Powiat kolneński

GrabowoMurowany kościół pw. św. Jana Chrzciciela z lat �84�-�845, półklasycystyczny, bazylikowy, pierwot-nie jednonawowy z wieżą w �937 r. powiększony o nawy boczne i przedłużenie prezbiterium.Klasycystyczna plebania murowana z �859 r.Zespół dworski z połowy XIX w., wybudowany dla Antoniego Wagi.

KolnoSynagoga z II połowy XVIII w. oraz cmentarz żydow-ski z ok. �8�7 r.Murowany trójnawowy kościół pw. św. Anny z lat �834-�835 r., rozbudowany w późniejszych latach

••

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

••

•

•

•

•

••

•

•

o neogotyckie kaplice, wewnątrz neorokokowy ołtarz główny z �893 r. i barokowe ołtarze boczne.Murowana dzwonnica z �86� r., Zbiorowa mogiła żołnierzy niemieckich i rosyjskich z I wojny światowej.Mogiła żołnierzy Wojska Polskiego z �9�0 r.

Mały PłockMurowany neobarokowy trójnawowy kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego z �88� r., w ołtarzu głównym obraz MB z Dzieciątkiem z datą �738 r.Murowany dwór (obecnie posterunek Policji) wznie-siony po �835 r.Grodzisko wczesnośredniowieczne z XII w.

StawiskiZespół klasztorny Franciszkanów z XVII-XIX w. z póź-nobarokowym murowanym trójnawowym bazyliko-wym kościołem pw. św. Antoniego.Gmach dawnej synagogi odbudowany w �963 r. obecnie siedziba straży pożarnej.Cmentarz żydowski z I połowy XIX w. oraz cmentarz żydowski z II wojny światowej.Poczta z I połowy XIX w.Park dworski z XIX w.

TuroślDrewniany kościół pw. św. Jana Chrzciciela z lat �87�-�873 z drewnianą dzwonnicą z lat 30-tych XX w. oraz drewniana plebania z �9�� r.Drewniana kaplica cmentarna z przełomu XVIII i XIX w.,Wiatrak koźlak drewniany z XIX w.

Powiat łoMŻYński

BartkowiznaMłyn wodny wł. Stanisław Łuba �8�5 r.

Drozdowo Zespół dworski, XVIII-XIX w, w skład którego wchodzą: dwór Lutosławskich z XIX w. (obecnie Muzeum Przy-rodnicze z dodatkową ekspozycją poświęconą Luto-sławskim i Romanowi Dmowskiemu), park dworski oraz kaplica grobowa Lutosławskich z �870 r.Murowany kościół pw. św. Jana z lat �868-�878.Plebania z �895 r., pierwotnie neoromańska.

Jedwabne Kościół pw. św. Jakuba z lat �9�6-�935, neobaroko-wy, trójnawowy z transeptem i dwuwieżową fasadą.Plebania z końca XIX w., neoklasycystyczna,Dwór klasycystyczny z II połowy XVIII w., przebudo-wany w �959 r. (obecnie Dom Kultury) z parkiem dworskim.Pomnik na miejscu kaźni Żydów w �94� r.

••

•

•

•

•

•

•

•

••

•

•

•

•

•

••

•

••

•

��4

Łomża Katedra pw. św. Michała Archanioła i Jana Chrzci-ciela, XV-XVI w., późnogotycka, pseudobazylikowa trójnawowa z lat �504-�6, z dzwonnicą. Przebudo-wana ok. �588 r. oraz w latach �69�-�69� w stylu barokowym. Odbudowana w latach �953-�956 ze zniszczeń wojennych. Sklepienia nawy gwiaździsto-sieciowe, w nawach bocznych i kaplicy kryształowe. W kaplicy MB Różańcowej ołtarz z poł. XVIII w. z obrazem MB z Dzieciątkiem z XVI w. Renesan-sowe grobowce starostów łomżyńskich. Rokokowe sztukaterie w nawie głównej. W nawie północnej ba-rokowy ołtarz z poł. XVIII w. Manierystyczne ołtarze z XVII w. Obrazy i rzeźby z XVI-XVIII w.Fort IV kompleks 5�6, (pozostałość fortyfikacji ziem-nych z XIX w.).Klasztor Kapucynów z lat �770-�77� z kościołem p.w. MB Bolesnej z lat �78�-�798, rozbudowanym w latach �856-58. Kościół jednonawowy, z dwoma kryptami w podziemiach. Ołtarze późnobarokowe z lat �790-94. Neogotyckie epitafia z I poł. XIX w. Klasztor piętrowy z budynkami gospodarczymi z przełomu XIX i XX w. oraz dobudowanym w �9�5 r. kolegium św. Fidelisa (po �945 r. szkoła państwowa). Zespół cmentarzy z XIX i pocz. XX w. wraz z ogro-dzeniem i bramami (cmentarz rzymsko-katolicki, ewangelicko-augsburski i prawosławny).Pałac biskupi z �9�5 r.Kościół i klasztor Benedyktynek z lat �857-�863, kościół murowany z lat �857-63, odbudowany w la-tach �946-53 po zniszczeniach wojennych, trójna-wowy, pseudohalowy. W ołtarzu bocznym obraz MB Śnieżna, barokowy z ok. �630 r. Klasztor częściowo murowany (skrzydło zachodnie) z �859 r., częścio-wo drewniany.Cerkiew, obecnie kościół p.w. Wniebowzięcia NMP z �877 r.Dawny pałac gubernatora z �866 r.Ratusz z lat �8��-�8�3.Budynek dawnej poczty z �843 r.Zespół koszarowy z końca XIX w.Kamienice oraz budynki użyteczności publicznej z XIX i początku XX w.Zespół budynków rzeźni miejskiej z �906 r.Polskie schrony bojowe z �939 r.

MiastkowoKaplica murowana grobowa rodziny Grochowskich (styl neogotycki) - �889 r. Dróżniczówka (obecnie budynek mieszkalny, styl klasycystyczny) - �8�5 r. Kościół parafialny pw. Matki Boskiej Różańcowej (styl klasycystyczny) - �86�-�863 r. Sąd (obecnie budynek mieszkalny - ul. Łomżyńska �6, wł. Spaliński i Ustaszewski) - ok. �870 r.

•

•

•

•

••

•

•••••

••

•

•

•

•

Zespół kościoła parafialnego pw. Matki Boskiej Ró-żańcowej - Plebania - początek XX w.

NowogródGgrodzisko ze śladami zamku książąt mazowieckich z XIV w.Rozplanowanie przestrzenne miasta z XVI w.Kościół pw. NMP z XV-XX w. i plebania z �88� r.Na miejscowym cmentarzu nagrobek Adama Chęt-nika w formie rzeźbionej kłody drewna.Polskie schrony bojowe z �939 r.

Piątnica Zespół forteczny przedmościa Łomża składający się z trzech fortów i wałów międzyfortecznych z lat �887-�908, oraz polskich schronów bojowych z �939 r.Murowany neogotycki kościół p.w. Przemienienia Pańskiego z lat �9�4-�938 oraz plebania z �880 r.

SzczepankowoMurowany kościół pw. św. Wojciecha z XVI w. Dwór z �8�5 r.

TarnowoKapliczka przydrożna św. Jana Nepomucena - rzeź-ba XVIII w.Zespół dworsko - ogrodowy, oficyna, obecnie szkoła - początek XIX w.Zespół dworsko - ogrodowy, dwór (styl klasycystycz-ny) - XVIII/XIX w.Zespół dworsko - ogrodowy, sześciorak - XIX/XX w.

WiznaŚredniowieczny układ przestrzenny, rynek zabudo-wany domami z XIX i XX w.Gotycki kościół pw. św. Jana Chrzciciela z lat �500-�509 z dzwonnicą z XVII w.Grodzisko „Zamczysko” z XI-XIV w., później zamek książąt mazowieckich.

Powiat Moniecki

Giełczyn Drewniany kościół pw. Narodzenia NMP z �777 r.

GoniądzMurowany kościół pw. św. Agnieszki i św. Antoniego Padewskiego z lat �9��-�9�4, neobarokowy, trójna-wowy, bazylikowy z transeptem, Kaplica pw. św. Floriana z �864 r., murowana, bez wyraźnych cech stylowych.Murowana neogotycka kaplica cmentarna pw. Świę-tego Ducha z �907 r.Drewniany młyn wodny z końca XIX w.Drewniane i murowane domy z początku XX w.

•

•

•••

•

•

•

••

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

••

��5

Ruiny polskich schronów bojowych z �939 r.

JasionówkaUkład przestrzenny z XVI-XVII w.Murowany kościół pw. Świętej Trójcy z poł. XVI w.Drewniana kaplica cmentarna z lat �83�-�833.Pozostałości cmentarza żydowskiego z �800 r.Zespół dworski Wołłowiczów.Drewniany dom z kuźnią z końca XIX w.

Kalinówka Kościelna Drewniany kościół pw. św. Anny z �774 r., trójnawo-wy z wieżyczkami.Budynki gospodarcze drewniane i murowano-drew-niane z początku XIX w., w tym lamus z �783 r.Brama i ogrodzenie cmentarza z �848 r.Wiatrak paltrak z �9�4 r.

KnyszynUkład przestrzenny z XVI w., w tym drewniany dom z � poł. XVIII w., przy ul. Kościelnej 6.Murowany kościół pw. św. św. Jana Apostoła i Jana Ewangelisty z �5�0 r., zniszczony przez pożar w �7�0 r., odbudowany i przebudowany w �77� r. Wyposażenie wnętrza klasycystyczne z XVIII i XIX w., barokowe rzeźby z XVII w.Dawna drewniana plebania z końca XIX w. z drew-nianym lamusem z lat �8�8-�8�0.Pozostałości parku dworskiego z XVI w, przekompo-nowanego w XVII-XIX w.Budynki szpitala z lat �9�0-�9��.Cztery stare cmentarze: katolicki, ewangelicki, pra-wosławny i żydowski na dawnych groblach nieistnie-jących szesnastowiecznych stawów.0k. 4 km na północ od miasta jez. Czechowizna (Zygmunta Augusta) – sztuczny zbiornik wybudowa-ny przed �559 r., jeden z najstarszych w Polsce.

Krypno KościelneMurowany kościół pw. Narodzenia NMP z lat �88�-�885, wewnątrz cudowny obraz (MB Krypniańskiej), barokowa rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego z XVII w., wyposażenie neoklasycystyczne.

Osowiec Twierdza Zespół fortyfikacji rosyjskiej Twierdzy Osowiec z koń-ca XIX i początku XX w. �. fort I – Centralny (Góra Skorbielewa), zwiedzanie wyłącznie z przewodnikiem�. fort II – Zarzeczny 3 .fort III – Szwedzki 4. fort IV – Nowy Polskie schrony bojowe z �939 r.

Stare Dolistowo Murowany późnoklasycystyczny kościół pw. św. Waw-

•

••••••

•

•

••

•

•

•

•

••

•

•

•

•

•

rzyńca �789-�79�, przebudowany w połowie XIX w.Murowany kościół cmentarny pw. św. Jerzego z około �8�0 r. Wiatrak z połowy XIX w. (obecnie młyn mechaniczny).

TrzcianneMurowany kościół pw. św. św. Piotra i Pawła z lat �846-�850, rozbudowany w latach �948-�949.Murowana dzwonnica z II poł. XIX w.Drewniane domy z początku XX w.

Powiat sejneński

Berżniki Zespół kościoła pw. Wniebowzięcia NMP: drewniany kościół z �8�9 r., odrestaurowany w �880 r., � mu-rowane kaplice z XVIII w., � drewniane dzwonnice z połowy XIX w., ogrodzenie z bramą z końca XIX w., drewniana plebania z początku XX w.Cmentarz wojenny z I wojny światowej.

KrasnopolMurowany klasycystyczny jednonawowy kościół pw. Przemienienia Pańskiego z �86� r.Drewniana kaplica pw. św. Agaty z lat 60-tych XIX w.Drewniana plebania z połowy XIX w.Drewniane domy z XIX w. i początku XX w.

PuńskMurowany kościół p.w. Wniebowzięcia NMP wznie-siony w latach �877-�88�.Drewniana synagoga ze szkołą talmudyczną z prze-łomu XIX i XX w. oraz cmentarz żydowski.Drewniana zabudowa z końca XIX i I połowy XX w.

SejnyZespół klasztorny Dominikanów z lat �6�0-�6�9 w skład którego wchodzą: kościół pw. Nawiedzenia NMP – trójnawowa bazylika, pierwotnie renesanso-wa, w �760 r. rozbudowana w stylu barokowym, wewnątrz �� ołtarzy barokowych i rokokowych z poł. XVIII w. Najcenniejszym zabytkiem jest goty-cka rzeźba szafkowa Matki Boskiej, sprowadzona na początku XVI w. z Królewca do Sejn; klasztor z lat �6�9-�706 przebudowany pod koniec XVIII i XIX w. oraz ogrodzenie z bramami.Synagoga z lat �860-�870 (obecnie galeria), oraz dom talmudyczny z II połowy XIX w., w którym obec-nie mieszczą się pracownie Ośrodka „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” i biblioteka publiczna.Neogotycki kościół ewangelicki, obecnie rzymsko-katolicki p.w. MB Częstochowskiej z połowy XIX w.Kaplica pw. św. Agaty z �789 r.Ratusz z �840.Poczta z końca XIX w.Drewniano-murowana karczma z końca XVIII w.

•

•

•

••

•

•

•

•••

•

•

•

•

•

•

••••

��6

Szejpiszki Zespół dworski z XVIII w.: dwór, spichlerz, kuźnia i park.

TrakiszkiDrewniany dworzec kolejowy z �896 r.

Powiat sieMiatYcki

DrohiczynZespół klasztorny Benedyktynek z lat �7�9-�744 z późnobarokowym kościołem p.w. Wszystkich Świę-tych, kościół ma piękną rokokową fasadę z dwoma wieżami i rozbudowanym szczytem, zabudowania klasztorne w �865 r. zostały skonfiskowane i zde-wastowane przez władze carskie, odbudowano je w okresie powojennym.Murowana cerkiew pw. św. Mikołaja Cudotwórcy z lat �763-�79�, klasycystyczna, wybudowana jako grekokatolicka, po �8�8 r. przejęta przez cer-kiew prawosławną po dwudziestu latach przebudo-wana. Wewnątrz ikonostas przeniesiony z cerkwi w Bielsku Podlaskim.Zespół klasztorny Jezuitów w skład którego wchodzą: kościół pw. Świętej Trójcy z �709r., dawny klasztor (�66�-�7�0 r.) obecnie kuria biskupia, dzwonnica-brama, dawne kolegium z �747 r., budynek gospo-darczy z XVIII w.Zespół klasztorny Franciszkanów z XVIII w. z kościo-łem p.w. Wniebowzięcia NMP, dzwonnica, dawny klasztor, stróżówka, dom przy ul. Kraszewskiego 4 (obecnie przystosowany jest do potrzeb diecezjal-nego domu księży emerytów i Mizeum Diecezjal-nego). Obecna fasada kościoła i ołtarz pochodzą z �730 r., kaplica MB Loretańskiej została dobu-dowana pod koniec XVIII w. Ok. �840 r. kościół zamieniono na cerkiew, a po �865 r. klasztor na koszary. Rekonstrukcja kościoła w latach �9�8-30 i �949-63.Góra Zamkowa z grodziskiem wczesnośredniowiecz-nym (IX-XII w.), na szczycie góry obelisk z �9�8 r. dla uczczenia �0. rocznicy odzyskania niepodległo-ści, rozciaga się stąd rozległy widok na dolinę Bugu i Drohiczyn.Pomniki – lotników polskich poległych w �939 r., grób nieznanego żołnierza, obelisk dla upamiętnie-nia 900-lecia miasta.

DziadkowiceZespół kościoła parafialnego pw. Świętej Trójcy w skład którego wchodzą: murowany klasycystyczny kościół z lat �80�-05, dzwonnica murowana z �849 r., drewniana plebania z � połowy XIX w.Drewniana kaplica cmentarna pw. św. Anny z �8�6 r.Drewniana zabudowa z I połowy XX w.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

••

Dołubowo Układ urbanistyczny z XVII w. Murowany kościół pw. św. św. Apostołów Piotra i Pawła.Drewniany dwór z �9�� z murowanymi budynkami gospodarczymi i parkiem z końca XIX w.Drewniana zabudowa z końca XIX w. i I połowy XX w.

Grabarka Zespół klasztorny prawosławny (teren wzgórza klasztornego z zespołem krzyży), XVIII – XX w., w skład którego wchodzą: drewniana cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego na miejscu dawnej cerkwi z XVIII w. spalonej w �990 r., klasztor pw. św. Marty, cmentarz grzebalny. Jest to najważniejsze miejsce kultowe polskiego prawosławia, główne uroczystości odbywają się tu na Spasa, �9 sierpnia.

GrodziskDrewniany kościół (pierwotnie cerkiew grekokatoli-cka) pw. Wniebowzięcia NMP z II połowy XVII w., przebudowany w XVIII w. i w �9�3 r.Układ przestrzenny z XVII w.Murowana cerkiew pw. św. Mikołaja z �864 r.Kapliczka murowana z XVIII w.Dwór murowany z �9�4 r.W parku podworskim grodzisko wczesnośrednio-wieczne.

Mielnik Ruiny gotyckiego kościoła pw. Trójcy Świętej z XVI w., spalonego w �9�5 r.Grodzisko wczesnośredniowieczne z XI-XII w. na Gó-rze Zamkowej, wspaniały widok na dolinę Bugu.Murowana plebania z XVIII w. Murowany kościół pw. Przemienienia Pańskiego z lat �9�3-�9�0.Murowana cerkiew pw. Matki Boskiej Przeczystej z �8�5 r., pierwotnie unicka obecnie prawosławna.Drewniana cerkiew cmentarna pw. Matki Boskiej Opiekuńczej z około �770 r.Murowana bożnica z I połowy XIX w., obecnie dom mieszkalny i galeria.

MilejczyceDrewniany zrębowy kościół pw. św. Stanisława z około �650 r., wewnątrz barokowe ołtarze, na cmentarzu przykościelnym drewniana dzwonnica z �740 r.Drewniana zrębowa trójdzielna cerkiew pw. św. Bar-bary z lat �899-�900.Drewniana zrębowa cerkiew cmentarna pw. św. Mi-kołaja Cudotwórcy z około �8�0 r.Murowana bożnica z �9�7 r.Drewniana zabudowa z II połowy XIX i I połowy XX w.

••

•

•

•

•

•••••

•

•

••

•

•

•

•

•

•

••

��7

Miłkowice Maćki Drewniany kościół pw. św. Rocha z �8�� r.Drewniana dzwonnica z II połowy XIX w.Drewniana kapliczka z obrazem św. Rocha wzniesio-na przy cudownym źródełku.

Niemirów Układ przestrzenny z XVII w.Kościół pw. św. Stanisława Bp z lat �780-�790, we-wnątrz stiukowe ołtarze i rzeźby.Murowana brama-dzwonnica i ogrodzenie z �8�3 r.Grodzisko na górze zamkowej, w okolicy kurhany.Schrony bojowe Brzeskiego Rejonu Umocnionego z lat �940-�94�.

OstrożanyDrewniany kościół pw. Narodzenia NMP z �758 r., wewnątrz cudowny obraz MB Ostrożańskiej, ambo-na w kształcie łodzi.Dzwonnica z �8�6 r.Murowana karczma z II połowy XIX w. Zespół podworski z zachowanymi budynkami gospo-darczymi i parkiem z parkiem krajobrazowym.

SiemiatyczeZespół klasztorny Misjonarzy (XVII-XIX w.) w skład którego wchodzą: renesansowo-barokowy kościół pw. Wniebowzięcia NMP z lat �6�5-�638, dzwon-nica, późnobarokowy budynek klasztoru Misjonarzy (obecnie Dom Pomocy Społecznej), ogrodzenie z bramą i stacjami Męki Pańskiej, galeria-brama.Zespół cerkwi prawosławnej: murowana cerkiew pw. św. Apostołów Piotra i Pawła z �866 r., cmentarz cer-kiewny, stróżówka, ogrodzenie z trzema bramami.Synagoga, �795 (obecnie Dom Kultury).Dawny dom talmudyczny z �893 r.Zespół cmentarzy: �/ Cmentarz rzymsko-katolicki, �/ drewniany kościół cmentarny pw. św. Anny z lat �8�6-�8�7, 3/ cmentarz ewangelicki z przeło-mu XVIII i XIX w. z kaplicą, obecnie prawosławny, 4/ kaplica cmentarna, 5/ ogrodzenie cmentarza.Drewniana plebania prawosławna z �835 r. Ruiny pałacu Anny Jabłonowskiej – oranżeria z II po-łowy XVIII w., rzeźby sfinksów i fragmenty kamien-nego ogrodzenia (obecnie Szkoła Muzyczna).Zespół zakładu kaflarskiego z końca XIX w.

Sobiatynodrewniana cerkiew cmentarna pw. św. Piotra i Pawła z XVII/XVIII w.

Powiat sokÓlski

Bohoniki Drewniany zrębowy meczet z � poł. XIX w., na planie centralnym z czterospadowym dachem i wieżyczką.

•••

••

•••

•

•••

•

•

•••

••

•

•

•

Mizar – cmentarz muzułmański z XVII i XIX w.Głaz upamiętniający 300-lecie osadnictwa tatarskiego.Drewniana zabudowa wsi z końca XIX i początku XX w.

Dąbrowa BiałostockaUkład przestrzenny miasteczka z XVIII w. z zachowany-mi śladami pierwotnego rozplanowania promienistego.Neoromański kościół pw. św. Stanisława bp. z lat �897-�905.

Janówmurowany kościół pw. św Jerzego z lat �899-�904.drewniana plebania (�905) i kaplica (�904).

Korycinmurowany Kościół pw. Podwyższenia i Znalezienia Krzyża Świętego z lat �899-�905, w fasadzie dwie wieże, kamienna dzwonnica, ogrodzenie z bramą i drewnianymi kapliczkami, pozostałości parku ple-bańskiego.

KruszynianyNajstarszy w Polsce drewniany meczet z końca XVIII w, z dwiema wieżami, wewnątrz wyposażenie charakterystyczne dla świątyń muzułmańskich, w pobliżu głaz upamiętniający 300-lecie osadnictwa tatarskiego na tym terenie.Mizar - cmentarz muzułmański z najstarszym na-grobkiem z końca XVII w.Rozplanowanie przestrzenne wsi z okresu pomiary włócznej w połowie XVI w.

KrynkiUkład przestrzenny z XVI - XVIII w.: z centralnie poło-żonego rynku wyprowadzono promieniście �� ulic.Murowana cerkiew pw. Narodzenia NMP z �864 r.Drewniana kaplica cmentarna prawosławna pw. św. Antoniego z połowy XVIII w.Dzwonnica z połowy XVIII w.Murowany kościół pw. św. Anny z lat �907-�9�3, barokowe wyposażenie, barokowa brama i dzwon-nica.Murowana synagoga z około �850 r.Ceglana synagoga z II połowy XIX w.Ruiny tzw. Wielkiej Synagogi z �756 r., z kamie-nia, wysadzona w �944 r., ostatecznie zniszczona w �97� r.Największy na Podlasiu cmentarz żydowski z �6�� r., na którym zachowało się około 3 tysięcy macew.Zespół dawnego szpitala a obecnie domu pomocy z około �880 r.

NietupaMłyn wodny drewniany z � połowy XIX w.

•••

•

•

••

•

•

•

•

•

••

••

•••

•

•

•

��8

Nowy DwórUkład przestrzenny z XVI w.Kościół pw. św. Jana Chrzciciela z �547 r. później wielokrotnie przebudowywany.Dzwonnica z II połowy XVIII w.Drewniane domy z końca XIX i pocz. XX w.

Pawłowicze Zespół pałacowy z murowanym pałacem Wołłowi-czów z �6�0 r.Dwie murowane oficyny z końca XVIII w.Murowana stodoła z I połowy XIX w.Park z końca XVIII w.

RóżanystokZespół poklasztorny, podominikański, obecnie księ-ży Salezjan i Zespół Szkół Rolniczych. Założony w połowie XVII w. przez Tyszkiewiczów, skasowany przez Rosjan w ramach represji po powstaniu stycz-niowym, w latach �90�-�9�5 żeński klasztor prawo-sławny. Kościół pw. Ofiarowania NMP, wybudowany w latach �759-85, największy kościół w diecezji bia-łostockiej, przebudowa wież w duchu bizantyjskim w �867 r. ponowna przebudowa wież i likwidacja naleciałości bizantyjskich w �9�� r., późnobaroko-wy, trójnawowy, na planie krzyża, z dwoma wieża-mi. Wewnątrz rokokowe ołtarze i kopia cudownego obrazu MB Różanostockiej wywiezionego w �9�5 r. w głąb Rosji. Klasztor Dominikanów murowany z lat �759-�794. Ogrodzenie kościoła z kapliczkami pro-cesyjnymi i bramą, z II połowy XVIII w. i lat �0. XX w. Murowana plebania wybudowana po �9�� r. wg projektu Oskara Sosnowskiego.Murowany prawosławny klasztor żeński z przełomu XIX i XX w.Dom gościnny z przełomu XIX i XX w.

SidraMurowany kościół pw. Świętej Trójcy z XVIII w. Murowana dzwonnica i ogrodzenie z końca XVIII w.Ruiny zamku (wzgórze zamkowe) XVI-XVII w.Dawny kościół kalwiński (fundamenty) z połowy XVI w.Układ przestrzenny z XVI w.Ruiny młyna wodnego z �890 r.Drewniane domy z końca XIX i początku XX w.

SokółkaMurowany neoklasycystyczny kościół pw. św. Anto-niego Padewskiego z �848, przebudowany gruntow-nie w latach �90�-�904., pięcionawowy z dwiema wieżami.Murowana cerkiew pw. św. Aleksandra Newskiego z lat �850-�853, wybudowana na planie kwadratu.Drewniana plebania prawosławna z przełomu XIX i XX w.

••

••

•

•••

•

•

•

•••••••

•

•

•

Murowane domy-warsztaty z końca XVIII w. przy Rynku Kościuszki.Cmentarz żydowski XVII-XX w.

Stara KamiennaDrewniany kościół pw. św. Anny z XVII w., pierwotnie ka-plica dworska Wiesiołowskich, właścicieli Białegostoku.Pozostałości założenia dworskiego XVII-XX w.

SuchowolaUkład przestrzenny z XVIII w., na którym do dziś od-bywają się tradycyjne targi.Murowany kościół pw. św. św. Apostołów Piotra i Pawła z lat �884-�885, wewnątrz wystrój z epoki budowy kościoła i malowidła ścienne Marka Karpa �999-�000.Drewniany szpital a obecnie dom parafialny z �850 r.Synagoga z przełomu XIX i XX w.Drewniany wiatrak holenderski z początku XX w.Drewniana zabudowa z końca XIX w.Na rynku kamień oznaczający geometryczny środek Europy.Fragmenty ołtarza papieskiego z �99� r. przeniesio-ne tu z Białegostoku.

Zalesiekościół pw. MB Pocieszenia z �6�� r.

Powiat suwalski

Dowspuda Pozostałości pałacu hr. Ludwika Michała Paca z lat �8�0-�8�7 (zachował się: portyk, wieża bociania, resztki piwnic, stajnie i park), ogród, kordegarda.

JeleniewoDrewniana świątynia z �878 r. położona przy rynku w Jeleniewie, z rokokowym wyposażeniem, pocho-dzącym z nieistniejącego już kościoła w Magdale-nowie koło Wigier.

Płociczno Zespół Leśnej Kolejki Wąskotorowej (od stacji Pło-ciczna do szosy Sejny – Augustów) z lat �9�3-�9�6, to: torowisko z postami i przepustami (prześwit - 600 mm), parowozownia, zakłady naprawcze, dyspozytornia.

RaczkiUkład urbanistyczny z XVI w. Kościół pw. Przenajświętszej Trójcy, wybudowany w latach �767-�8��, wewnątrz dwie płaskorzeźby alegoryczne z XIX w. z białego marmuru, poświęcone rodowi Paców (pochodzą z pałacu z Dowspudzie).Budynek manufaktury Paca z XIX w.

•

•

•

•

•

•

•••••

•

•

•

•

•

••

•

��9

SmolnikiDrewniana kapliczka cmentarna z końca XVIII w.

SuwałkiUkład urbanistyczny, XVIII – XIX w.Kościół pw. św. Aleksandra z lat �8�0-�8�9, Zespół ratusza, �84� – XX w., w skład którego wchodzą: ratusz, odwach, dom.Dawny Urząd Gubernialny z II połowy XIX w., „Dom Gubernatora” z XIX w. Gmach Komisji Wojewódzkiej.Resursa Obywatelska z lat �9��-�9�3 (obecnie muzeum).Budynek gimnazjum z lat �843-�845, obecnie LO im. Konopnickiej.Kasyno koszary żołnierskie z � poł. XIX w.,Kasyno koszary z przełomu XIX i XX w. przy ul. Woj-ska Polskiego. Drewniany budynek koszarowy z � połowy XIX w., przy ul. Wojska Polskiego.Zespół elektrowni miejskiej w skład którego wcho-dzą: budynek elektrowni, wieża ciśnień, budynek stacji pomp, kanał wodny.Kościół (pierwotnie cerkiew) p.w. Najświętszego ser-ca Jezusa z lat �840-�845.Kościół (pierwotnie cerkiew garnizonowa) pw. św. św. Piotra i Pawła z około �900 r., od �978 r. koś-ciół parafialny.Murowany kościół ewangelicki pw. Świętej Trójcy z �838 r.Drewniana molenna staroobrzędowców z �9�� r.Synagoga z �8�8 r.Dworzec kolejowy II połowy XIX w.Pomniki - Marii Konopnickiej z �963 r. i obelisk Knu-ta Olafa Falka z �99� r., Pomnik Jana Pawła II.

SzwajcariaStanowisko archeologiczne – rezerwat „cmentarzy-sko Jaćwingów”, ponad �00 kurhanów.

SzurpiłyStanowisko archeologiczne – kompleks osadniczy: grodzisko Zamkowa Góra (z pozostałością wczesno-średniowiecznych kamiennych wałów obronnych), stanowiska Góra Cmentarna i Kościelna, osada Targowisko.

WigryZespół klasztorny Kamedułów w skład którego wcho-dzą: kościół parafialny pw. Niepokalanego Poczę-cia NMP z lat �704 -�745 (zniszczony w �9�5 r. i ponownie �944 r. odbudowywany w latach �944-55 oraz 80-tych), dom furtiana, brama wjazdowa na taras dolny gdzie znajduje się 8 eremów, wieża schodowa, dom gościnny „królewski” gdzie w roku

•

•••

••••

•

••

•

•

•

•

•

••••

•

•

•

�999 przebywał Papież Jan Paweł II, brama na ta-ras górny z pałacem biskupim 8 eremami, dawnym refektarzem i wieżą zegarową, kaplica kanclerska, plebania i budynek gospodarczy.

Wodziłki Drewniana molenna staroobrzędowców z �885 r., w �9�8 r. do korpusu głównego dobudowano dzwonnicę.

Powiat wYsokoMaZowiecki

CiechanowiecZespół kościoła pw. Świętej Trójcy z XVIII w. w skład którego wchodzą: murowany kościół z lat �73�-�737, � dzwonnice, � kostnice i plebania z �887 r.; pomnik Jana Krzysztofa Kluka z �847 r.Pozostałości zamku z XVI w., tzw. Zamczysko, mur arkadowy. Szpital Sióstr Miłosierdzia z �733 r.Murowana cerkiew pw. Wniebowstąpienia z �864 r., z ośmioboczną wieżą.Synagoga z końca XIX w.

Ciechanowiec - NowodworyZespół pałacowo-parkowy z II połowy XIX w. i począt-ku XX w., (pałac i park). Obecnie Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka powstało w �96� r. z inicja-tywy Towarzystwa Miłośników Ciechanowca. Jest to dawna posiadłość rodziny Starzeńskich, odbudowa-nym ze zniszczeń wojennych w latach �966-�969.Zespół folwarczny (przy pałacu) z � poł XIX w. w skład którego wchodzą: oficyna, stajnia, wozow-nia, drewniany młyn wodny z początku XX w.

Czyżew-OsadaKościół pw. św. św. Piotra i Pawła z lat �869-�874 (wyposażenie z XVIII i XIX w.).Cmentarz katolicki założony około �860 r. z kaplica-mi i grobowcami z II połowy XIX w.Dworzec kolejowy z lat 60-tych XIX w.Synagoga z końca XIX w.Cmentarz wojenny z I wojny światowej.

HodyszewoMurowany kościół pw. Wniebowzięcia NMP z lat �933-�939, wewnątrz barokowy obraz MB z Dzie-ciątkiem z �630 r. i cenne wota z XVIII-XIX w.Drewniana zrębowa kaplica ze źródełkiem „Kryni-ca” z �884 r. (miejsce pielgrzymkowe).

Jabłonka KościelnaZespół kościoła parafialnego pw. św. Michała Archa-nioła zbudowany w stylu neoromańskim w latach �898-�905.

•

•

•

••

•

•

•

•

•

•••

•

•

•

��0

Jabłoń KościelnaNeogotycki kościół z �868 r.

KurowoZespół dworski i folwarczny z XIX – XX w. w skład którego wchodzą: dwór, park z cennym drzewosta-nem, ogrodzenie z bramą wjazdową, folwark: obora, stajnia z wozownią, chlew, stodoła, garaż. (obecnie siedziba Narwiańskiego Parku Narodowego i wysta-wa przyrodnicza).

Kurowo-KoloniaW widłach Narwi i Kurówki fort „Koziołek” z czasów potopu szwedzkiego z połowy XVII w.

MazuryZespół dworsko-ogrodowy z �860 r.

Rosochate KościelnePóźnogotycki kościół parafialny pw. św. Doroty z lat �5�7-�546, spalony podczas II wojny światowej, odbudowany w �950 r.

Winna-Poświętna Zespół kościoła parafialnego pw. św. Doroty, XVII- XVIII w., w skład którego wchodzą: drewniany kościół z �696 r., drewniana dzwonnica, cmentarz przykoś-cielny oraz ogrodzenie.

WaniewoUkład urbanistyczny XVI-wiecznego miasta.Kościół pw. Wniebowzięcia NMP z �887 r., neoro-mański, murowany, trójnawowy, częściowo znisz-czony w �944 r., odbudowany w �95� r. Obok dzwonnica z �887 r., drewniany dom parafialny z XIX w.Kaplica cmentarna, murowana z XIX w.

Powiat ZaMbrowski

Poryte Jabłoń Grodzisko z XII-XIII w. nad rzeką Dąb.Zespół dworski z przełomu XIX/XX w: dwór neore-nesansowy z elementami neogotyckimi z �860 r., stajnie i obory oraz park z II połowy XIX w.

Tabędź Drewniany zrębowy kościół pw. NMP Częstochow-skiej z �776 r. (przeniesiony z Puchał w �937 r.).

Wądołki Borowe Zespół dworski z �88� r.

ZambrówMurowany neoromański trójnawowy bazylikowy koś-

•

•

•

•

•

•

••

•

••

•

•

•

ciół pw. Świętej Trójcy z lat �874-�879, wewnątrz epitafia z XVII i XIX w., neoromańskie ołtarze z lat �88�-�885. Obok kapliczka z połowy XIX w.Kamienice z końca XIX i początku XX w. przy ul. Kościuszki, Mickiewicza, Sikorskiego.Zespół koszarowy z lat �885-�894.Na cmentarzu paraf. drewniana kaplica z �795 r.

prZYrODApArKi NArODOWebiebrzański Park narodowyCentrum Edukacji i ZarządzaniaOsowiec-Twierdza 8, �9-��0 Goniądztel./fax 85 738 06 �0www.biebrza.org.pl

białowieski Park narodowyPark Pałacowy ��, �7-�30 Białowieżatel./fax 85 68� �3 06, 68�-97-00www.bpn.com.pl

narwiański Park narodowyKurowo �0, �8-�04 Kobylin Borzymytel. 86 7�8 �4 �7tel./fax 86 476 48 ��, 86 476 48 �� www.npn.pl

wigierski Park narodowyKrzywe 8�, �6-40� Suwałkitel. 87 563 �5 40, fax 87 563 �5 4�www.wigry.win.pl

pArKi KrAJOBrAZOWełomżyński Park krajobrazowy Doliny narwiul. Główna 5�, �8-4�� Piątnica Poduchownagsm. 606 4�0 4�9tel./fax 86 ��9 �� 75www.lpkdn.4lomza.pl

Park krajobrazowy Puszczy knyszyńskiejul. Chodakowskiego 6, �6-030 Supraśltel. 85 7�8 37 85www.pkpk.pl

suwalski Park krajobrazowyMalesowizna – Turtul, �6-404 Jeleniewotel./fax 87 569 76 36, tel. 87 569 �8 0�www.spk.org.plwww.bialystok.lasy.gov.pl - strona Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w B-stoku

•

••

���

OGrODY LeśNearboretum w kopnej górzeNadleśnictwo Supraśltel. 85 7�3 �5 70 Kopna Góra, �6-030 Supraśl

silvarium w PoczopkuNadleśnictwo KrynkiPoczopek, �6-��3 Szudziałowotel. 85 7�� 96 40, 7�� 96 47www.nadlesnictwokrynki.pl

KULtUrAMUZeA, SKANSeNY

Powiat augustowski

AugustówMuzeum Ziemi augustowskiejDział Etnograficzny ul. Hoża 7, �6-300 Augustów tel. 87 643 �7 54www.e-muzeum.augustow.plCzynne: wt.-nd. w godz .9:00-�6:00 Stała ekspozycja etnograficznaDział Historii Kanału Augustowskiego ul. �9 Listopada 5 atel. 87 643 �3 60 (sezon) tel. 87 643 �7 54 (poza sezonem)Czynne: wt.-nd. w godz. 9:00-�6:00

izba pamięci 1. Pułku ułanów krechowieckich Al. Kard. Wyszyńskiego � atel./fax 87 643 37 5�Czynne: w wakacje w godz. 9:45-��:30lub po uzgodnieniu tel.Miejski Dom kulturyRynek Zygmunta Augusta 9, �6-300 Augustówtel. 87 643 36 59www.apk.home.pl Miejska Biblioteka Publiczna ul. Hoża 7, tel. 87 643 39 �� Osiedlowy DK, ul. Hoża � a, tel. 87 643 5� 83

JanówkaMuzeum armii krajowej przy SP im. Armii Krajowej w JanówceJanówka 45, �6-300 Augustów tel. 87 644 93 97Ekspozycja: AK Okręg Wileńsko-NowogródzkiZwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym

LipskMuzeum lipskiej Pisanki i tradycji ul. Rynek �, �6-3�5 Lipsk tel. 87 64� 35 86, gsm. 50� ��4 93�www.kultura.lipsk.pl Zwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym.Lipsk jest swoistym zagłębiem pisankarskim, gdzie tradycje sięgające XIX wieku nadal są kultywowane. Lipskie pisanki, wykonywane metodą batiku szpilkowe-go, zdobione charakterystycznym dla tego terenu or-namentem, stanowią ozdobę muzealnych i prywatnych kolekcji sztuki ludowej w kraju i na świecie. W budynku muzeum mieści się także sala historyczno-archeolo-giczna oraz sala stylizowana na izbę wiejską, w której znajdują się, m.in. krosna tkackie, szlabanek (łóżko) oraz zbiór żelazek z duszą.

Rutki NowePrywatne Muzeum rolnictwaRutki Nowe 56, �6-3�4 Janówka tel. 87 644 �� 65Zwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym

Powiat białostocki

Białostoczek (k. Kurian)Muzeum regionalne – kresowego Muzycznego DomuBiałostoczek �4, �5-59� Białystok tel. 85 73� �0 57, gsm. 666 709 485Zwiedzanie: od kwietnia do października w nd. w godz. �3:00-�6:30, w pozostałym okresie po uzgodnieniu telefonicznymEkspozycje stałe: �. Salon pradziadków pełen pamią-tek, �. Kobieta w grafice, ilustracji i dedykacji muzycz-nej, 3. Salonik muzyczny, 4. Pokój Babuni, 5. Salonik secesyjny. 6. Gabinet Pana.

BiałystokMuzeum Podlaskie (MP)Rynek Kościuszki �0, �5-4�6 Białystok tel. 85 74� �4 73, 85 74� �4 40 gsm. 509 336 930, fax 85 740 77 39 www.muzeum.bialystok.plCzynne: codziennie oprócz poniedziałków i dni świą-tecznych od � maja do 3� sierpnia w godz. �0:00-�7:00; w piątek w godz. �0:00-�8:00. Od � września do 30 kwietnia wtorek-niedziela �0:00-�7:00. Ostatnie wejście odbywa się na 45 min. przed zamknięciem.Niedziela – wstęp bezpłatny na wystawy stałe.Wystawa stała: Galeria malarstwa polskiego (od końca XVIII w. po �9�8 r.)

centrum im. ludwika Zamenhofaul. Warszawska �9, �5-06� Białystok

���

tel. 85 67 67 367, fax 85 67 67 369www.centrumzamenhofa.plPoza stałą ekspozycją Centrum zaprasza na często zmieniające się, różnorodne tematycznie i stylistycznie wystawy czasowe.

Muzeum historyczne, oddział MP ul. Warszawska 37, �5-06� Białystok tel. 85 748 �� �9, gsm. 509 336 878www.muzeum.bialystok.plCzynne: codziennie oprócz poniedziałków i dni świą-tecznych od � maja do 3� sierpnia w godz. �0:00-�7:00; w piątek w godz. �0:00-�8:00. Od � września do 30 kwietnia wtorek-niedziela �0:00-�7:00.Ostatnie wejście zwiedzających odbywa się na 45 min. przed zamknięciem.Sobota – wstęp bezpłatny na wystawy stałe.Wystawy stałe: Białystok – makieta barokowego mia-sta, Grób Księżniczki ekspozycja archeologiczna.

Muzeum rzeźby alfonsa karnego, oddział MP ul. Świętojańska �7, �5-�77 Białystok tel. 85 73� 73 9� gsm. 509 336 878www.muzeum.bialystok.plCzynne: codziennie oprócz poniedziałków i dni świą-tecznych od � maja do 3� sierpnia w godz. �0:00-�7:00; w piątek w godz. �0:00-�8:00. Od � września do 30 kwietnia wtorek-niedziela �0:00-�7:00. Ostatnie wejście odbywa się na 45 min. przed zamknięciem.Niedziela – wstęp bezpłatny.Ekspozycja stała poświęcona życiu i twórczości Alfonsa Karnego, składa się z części: �. Portrety wielkich Pola-ków, �. Pracownia rzeźbiarza, 3. Historia życia twórczego, 4. Sztuka dawna i współczesna z kolekcji artysty.

Muzeum wojska w białymstoku ul. Jana Kilińskiego 7, �5-089 Białystok tel./fax 85 74� 54 48 www.mwb.com.plCzynne codziennie oprócz poniedziałków w godz. 9:30-�7:00, niedziela - wstęp wolny. Ekspozycje stałe: �. Dawne Wojsko Polskie. �. Przeciw dwóm wrogom. Militarne dzieje Podlasia i jego miesz-kańców w latach �939-�956 3. Na okrutnej ziemi. Losy Polaków zesłanych na Sybir od XVIII w. do �956 r. 4. Wojsko Polskie w latach �956-�0�0 (otwarcie w listopadzie �0�� r.) 5. Ekspozycja plenerowa sprzętu wojskowego przy Podlaskim Oddziale Straży Granicz-nej, Białystok, ul. Bema �00 (po wcześniejszym umó-wieniu się).

Muzeum Motoryzacji i techniki – Muzeum na węglowejul. Węglowa 8, �5-��� Białystok

gsm. 504 386 774 www.motoretro.org.pl

Muzeum szkolnelo im. króla Zygmunta augusta ul. Warszawska 8, �5-06� Białystok tel. 85 743 54 85Zwiedzanie po uzgodnieniu tel. w roku szkolnym.

uniwersyteckie Muzeum Przyrodnicze im. prof. a. Myrchy ul. Świerkowa �0 B, �5-879 Białystok tel. 85 745 73 ��www.muzeum.uwb.edu.plEkspozycje stałe: Środowiska przyrodnicze Polski pół-nocno-wschodniej; Filogeneza tkankowców; Przyroda rejonów polarnych; Rafy koralowe; Życie na Ziemi – za-rys dziejów; Inkluzje bursztynu bałtyckiego.

ChoroszczMuzeum wnętrz Pałacowych w choroszczy oddział MP�6-070 Choroszcztel. 85 7�9 �� 33 gsm. 509 336 795www.muzeum.bialystok.plCzynne codziennie prócz poniedziałków i dni świą-tecznych.od � maja do 3� sierpnia w godz. �0:00 - �7:00 - wto-rek, środa, czwartek, sobota, niedziela w godz. �0:00 - �8:00 - piątek od � września do 30 kwietnia w godz. �0:00 - �7:00 - wtorek - niedziela.Środa - wstęp bezpłatny.Ostatnie wejście zwiedzających na wystawy odbywa się na 45 min. przed zamknięciem muzeum.Wystawa stała: ekspozycja wnętrz pałacowych XVIII-XIX w.

ŁapyMuzeum szkolne, liceum ogólnokształcące ul. Boh. Westerplatte �0, �8-�00 Łapy tel. 85 7�5 �7 0�www.lo-lapy.orgZwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym, w roku szkolnym (w wakacje przerwa)

Osowicze (k. Białegostoku)białostockie Muzeum wsi, oddział MPul. Nadawki ��, �6-0�0 Wasilkówtel. 85 743 60 8� gsm. 509 336 8�6 www.bialostockiemuzeumwsi.plWejście na teren Muzeum - przez cały rok w następu-jących godzinach:za opłatą od � do 30 kwietnia w godzinach od 9:00 - �8:00, od � maja do 3� sierpnia w godz. 9:00

��3

- �9:00, od � do 30 września w godz. 9:00 - �8:00 od � do 3� października w godz. 9:00 - �7:00oraz nieodpłatnie od � do 30 listopada w godz. 9:00 -�6:00 od � grudnia do 3� stycznia w godz. 9:00 -�5:00 od � do �8 lutego w godz. 9:00 - �6:00 od � do 3� marca w godz. 9:00 - �7:00Wystawy czynne od � kwietnia do 3� października:W dni powszednie: od � kwietnia do 3� października od 9:00 do �5:00W soboty i niedziele:od � do 30 kwietnia w godz. 9:00 - �7:00 od � maja do 3� sierpnia w godz. 9:00 - �8:00 od � września do 3� października w godz. 9:00 �6:00Zwiedzanie wystaw jest możliwe tylko z przewodni-kiem!Oprowadzanie odbywa się o pełnych godzinach.Grupy zorganizowane prosimy o wcześniejsze zgłasza-nie tel. 85 743 60 8�Wystawy stałe: Środki transportu wiejskiego; Sochy, sierpy, stępy … czyli o niegdysiejszym gospodarstwie; Dolinami rzek; O pożytkach z gliny płynących; Wnętrze wiatraka; Wnętrze chałupy ze Starej Grzybowszczyzny i Tymianek Buci, Pszczelarstwo w gospodarstwie wiej-skim na Podlasiu, Zdobnictwo architektury drewnianej na białostocczyźnie; Leśna bimbrownia.

SupraślMuzeum ikon, oddział MPul. Klasztorna �, �6-030 Supraśltel./fax 85 7�8 35 06 www.muzeum.bialystok.plCzynne: codziennie oprócz poniedziałków i dni świą-tecznych od � maja do 3� sierpnia w godz. �0:00-�7:00; w piątek w godz. �0:00-�8:00.Od � września do 30 kwietnia wtorek-niedziela �0:00-�7:00. Ostatnie wejście zwiedzających odbywa się na godzinę przed zamknięciem.Czwartek - wstęp bezpłatny.Wystawa stała prezentująca ikony i freski supraskie.

SurażMuzeum archeologiczne i etnograficzne ul. Białostocka 6, �8-�05 Suraż tel. 85 650 3� �6www.suraz.org.plCzynne codziennie w godz. 8:00-�0:00Ekspozycja stała: Kolekcja narzędzi krzemiennych, żelaznych i z kości, rękodzieło ludowe, płyty nagrob-kowe z XI w., numizmatyka, dokumenty, wydawnictwa, meble, lampy.

TykocinMuzeum w tykocinie, oddział MP ul. Kozia �, �6-080 Tykocin

tel. 85 7�8 �6 �3tel./fax 85 7�8 �6 �6 gsm. 506 336 597 www.muzeum.bialystok.plCzynne codziennie prócz poniedziałków i dni świątecz-nych od � maja do 3� sierpnia w godz. �0:00 - �7:00 - wtorek, środa, czwartek, sobota, niedziela w godz. �0:00 - �8:00 - piątek od � września do 30 kwietnia w godz. �0:00 - �7:00 - wtorek - niedziela.Sobota - wstęp bezpłatnyOstatnie wejście zwiedzających na wystawy odbywa się na 45 min. przed zamknięciem muzeum.Wystawy stałe: Wnętrze sali Wielkiej Synagogi; Seder Pesach (wieczerza paschalna); Pokój Rabina; Gabinet Glogerowski; Galeria malarstwa Zygmunta Bujnowskie-go wśród pamiątek po prowizorach farmacji.

Powiat bielski

Bielsk PodlaskiMuzeum w bielsku Podlaskimoddział MP Ratusz ul. Mickiewicza 45, �7-�00 Bielsk Podlaskitel. 85 730 �� 44, gsm. 509 336 84�www.muzeum.bialystok.plCzynne: codziennie oprócz poniedziałków i dni świą-tecznych od � maja do 3� sierpnia w godz. �0:00-�7:00; w piątek w godz. �0:00-�8:00. Od � września do 30 kwietnia wtorek-niedziela �0:00-�7:00. Ostatnie wejście zwiedzających odbywa się na 45 min. przed zamknięciem.Czwartek – wstęp bezpłatny na wystawy stałeZbiory etnograficzne, pamiątki historyczne

Muzeum MartyrologiiZespół szkół nr 4 im. Ziemi Podlaskiej ul. Hołowieska �8, �7-�00 Bielsk Podlaski tel. 85 730 �� 4�, 85 833 �7 37Czynne: pn.-pt. w godz. 9:00-�4:00

Prywatne Muzeumetnograficzno-historyczneMałej ojczyzny w studziwodachDoroteusz Fionik ul. Sosnowa 56, �7-�00 Bielsk Podlaski tel. 85 730 77 35Zwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym.Ekspozycja stała: Zagroda wiejska typu bielsko-hajnow-skiego i dom mieszczański.

Powiat hajnowski

BiałowieżaMuzeum Przyrodniczo-leśne białowieskiego Parku narodowegoPark Pałacowy ��, �7-�30 Białowieża tel. 85 68� 97 04

��4

www.bpn.com.plCzynne poza sezonem: od wtorku do niedzieli w godz. 9:00-�6:00w sezonie: od poniedziałku do piątku w godz. 9:00-�6:30; sobota- niedziela �0:00-�8:00Wystawa bartnictwa, flory i fauny Puszczy Białowieskiej oraz wystawy czasowe.

skansen architektury Drewnianej ludności ruskiej Podlasia w białowieży ul. Zastawa 66 B, �7-�30 Białowieżatel. 85 683 36 �8, kontakt: Michał BajkoZwiedzanie w grupach po wcześniejszym uzgodnieniu (drewniane chaty wraz z wyposażeniem, ule, wiatrak, kapliczka).

Budysioło budyBudy 4�, �7-�30 Białowieżatel. 85 68� �9 78 gsm. Sylwia 660789 603, gsm. Andrzej 66� 5�3 79� www.siolobudy.plZwiedzanie po wcześniejszym tel. uzgodnieniu.Prywatny skansen, dom wraz ze stodołą oraz oborą, brogiem i obowiązkowo studnią, otoczony przez rosną-cy płot wierzbowy zwany olenderskim – bardzo popu-larny w przeszłości.

Hajnówkastowarzyszenie Muzeumi ośrodek kultury białoruskiej ul. 3-go Maja 4�, �7-�00 Hajnówka tel./fax 85 68� �8 89, 85 68� 30 �6www.muzeumbialoruski.home.plCzynne: pn.-pt. w godz. 8:00-�6:00sb., nd. w godz.��:00-�6:00. Wystawy stałe i czasowe dotyczące kultury mniejszości białoruskiej oraz wystawy miejscowych artystów. Biblio-teka literatury białoruskiej: wtorek-piątek 8:00-�6:00 sobota ��:0 - �0:00.

Muzeum kowalstwa i Ślusarstwa ul. Lipowa � (róg 3-go Maja), �7-�00 Hajnówka tel. 85 68� �5 64, gsm. 60� 076 775Czynne: wt.-sb. w godz. 9:00-�8:00w nd. w godz. �0:00-�8:00.Wystawa narzędzi i wyrobów kowalskich i ślusarskich, a po wcześniejszym uzgodnieniu pokazy kowalstwa.

NarewPrywatne Muzeum wsi, Marian Święcki ul. Dąbrowskiego 8, �7-��0 Narew tel. 85 68� 60 50www.narew.gmina.plZwiedzanie po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicz-

nym. Prywatny skansen, w którym zgromadzono kolek-cję przedmiotów gospodarstwa domowego używanych przez mieszkańców podlaskiej wsi oraz maszyny rol-nicze.

Nowoberezowochata stefanaNowoberezowo 90, �7-50� Nowoberezowo tel. 85 873 �� �0, gsm. 60� 8�8 457Skansen czynny codziennie, zwiedzanie po wcześniej-szym uzgodnieniu.Skansen urządzony w starej podlaskiej chacie, gdzie zostały zebrane przedmioty codziennego użytku. Właś-ciciel prowadzi fermę strusi.

Skaryszewoizba regionalna „ruta”Skaryszewo �9, �7-��0 Narew tel. 85 68� 6� 76Zwiedzanie po wcześniejszym tel. uzgodnieniu.Zbiór starych przedmiotów gospodarstwa domowego (tkactwo, rybołóstwo, przedmioty kultu religijnego, książki i dokumenty z XIX w.).

Powiat łoMŻYński

DrozdowoMuzeum Przyrody w Drozdowie ul. Główna 38, �8-4�� Piątnica Poduchowna tel./fax 86 ��9 �0 8�www.muzeum-drozdowo.plGodziny otwarcia: od 5 maja do 3� sierpnia wtorek - piątek w godz. 8:30-�7:30, do �5:30 w pozostałej części roku.Ekspozycje stałe: �. Szata roślinna Kotliny Biebrzań-skiej, �. Ptaki Kotliny Biebrzańskiej, 3. Ssaki Kotliny Biebrzańskiej, 4. Łoś – król bagien, 5. Trofea łowieckie, 6. Salon dworski.Organizowane są tu koncerty i plenery malarskie.

ŁomżaMuzeum północno-Mazowieckieul. Dworna ��c, �8-400 Łomża tel./fax 86 ��6 64 87www.muzeum.4lomza.plCzynne: wtorek, czwartek, piątek: w godz. 9:00-�6:00, środa 9:00-�7:00sobota-niedziela �0:00-�6:00

NowogródSkansen Kurpiowski im. Adama chętnika, Od-dział Muzeum północno-Mazowieckiego w Łomży ul. Zamkowa �5, �8-4�4 Nowogród tel./fax 86 ��7 55 6�www.muzeum.4lomza.pl

��5

Czynny w okresie � kwietnia - 30 października/listopa-da (w zależności od pogody) w dni powszednie w godz. 8:00-�6:00, w sb.-nd. w godz. 9:00-�7:00Ekspozycja, działy: bartniczo-pszczelarski i rolniczy.Wystawa biogr. poświęcona A. Chętnikowi.

PiątnicaMuzeum Fort w Piątnicygsm. 600 039 53�

Powiat Moniecki

Osowiec-TwierdzaMuzeum twierdzy osowiec�9-�5� Osowiec Twierdza gsm. 600 93� 954www.monki.com.plZwiedzanie możliwe jest w każdy dzień tygodnia od godz. �0:00 do �5:30. Inne godziny - po uzgodnieniu telefonicznym.Ekspozycja stała: Militaria pochodzące głównie z Twier-dzy Osowiec.

centrum edukacji i Zarządzania biebrzańskiego Parku narodowego im. Prof. adama PałczyńskiegoOsowiec-Twierdza 8 tel. 85 738 30 35, 738 06 �0, wew. �43 www.biebrza.org.plczynne od poniedziałku do piątku, w godz. 7:30-�5:30, od �0 kwietnia do �0 września – codziennie, od 8:00 do �7:00Centrum dysponuje salami ekspozycyjnymi, z wysta-wą stałą, prezentującą zwierzęta i ptaki występujące w Biebrzańskim Parku Narodowym (wszystkie osobniki zginęły w wypadkach komunikacyjnych), ekspozycją poroży łosi, rzeźbami ptaków biebrzańskich bagien au-torstwa Bogdana Tuszyńskiego. Są tu także podświetla-ne zdjęcia krajobrazów biebrzańskich. Można obejrzeć wystawy czasowe, pokazy filmów i slajdów. Powiat sejneński

SejnyMuzeum Ziemi sejneńskiej Sejneńskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkamiul. J. Piłsudsiego �8, �6-Sejnytel. 87 5�6 �� ��www.muzeum.sejny.pl Godz. otwarcia: maj – wrzesień: codziennie w godz. 9:00-�7:00, październik – kwiecień: pon.-pt. w godz. 8:00-�6:00

klasztor Pokamedulski w sejnachul. Plac św. Agaty 6 �6-500 Sejnytel. 87 5�6 �9 33 (czynny kwiecień - wrzesień)

PuńskMuzeum etnograficzne józefa Vainy Dom kultury litewskiej ul. �� marca �7, �6-5�5 Puńsk tel./fax 87 5�6 �0 3�www.punsk.com.pl Zwiedzanie codziennie w dni robocze �0:00-�0:00Ekspozycje stałe: dzianiny, tkaniny, narzuty, narzędzia garbarskie i szewskie, narzędzia do kopania torfu, przy-bory myśliwskie i łowieckie, narzędzia rolnicze, pszcze-larskie i budowlane.

litewskie centrum kultury ludowejskansen/muzeum ul. Szkolna 67, �6-5�5 Puńsk tel. 87 5�6 �4 76Czynne: wt.-nd. w godz. �0:00-�7:00

Powiat sieMiatYcki

DrohiczynMuzeum regionalne w Drohiczynie ul. Kopernika 7 A, �7-3�� Drohiczyn tel./fax 85 655 70 69www.drohiczyn.plCzynne w sezonie letnim, pt.-sb. ��:30-�7:30, nd. �3:30-�7:30 lub na żądanie. Ekspozycja etnograficzna i archeologiczna. Malarstwo i rzeźba.

Muzeum Diecezjalne im. jana Pawła iiul. Kraszewskiego 4, �7-3�� Drohiczyn tel. 85 656 57 80www.drohiczyn.opoka.plW zbiorach posiada wiele cennych inkunabów i staro-druków. Kolekcja szat i sprzętów liturgicznych.

Siemiatyczegaleria przy siemiatyckim ośrodku kulturyul. Zaszkolna �, �7-300 Siemiatycze tel. 85 655 �5 54Czynne: wt.-pt. w godz. �0:00-�8:00 sb. w godz. �0:00-�6:00, nd. (czerwiec-sierpień) w godz. �4:00-�8:00narzędzia rolnicze, pszczelarskie i budowlane

Powiat sokÓlski

BohonikiMeczet tel. 85 7�� 9� 7� gsm. 69� 959 073 – przewodnik Zwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym

KruszynianyMeczetgsm. 50� 543 87� – przewodnik

��6

Czynne od � maja do 30 września od 9:00 do �9:00 Poza sezonem: po wcześniejszym uzgodnieniu telefo-nicznym.

Sokółkaspołeczne Muzeum Ziemi sokólskiej przy sokólskim ośrodku kultury ul. Piłsudskiego �, �6-�00 Sokółka tel./fax 85 7�� �4 35Czynne: wt.-pt. w godz. 8:00-�5:00, sb. w godz. 9:00-�5:00, latem: wt.-pt. w godz. 9:00-�7:00, sb. w godz. �0:00-�4:00Dział Tatarszczyzny, etnograficzny i historyczny.Wystawy czasowe. www.sokolka.pl

Powiat suwalski

Bakałarzewoskansen Fortyfikacyjny Prus wschodnich - andrzej stróżyk�6-4�3 Bakałarzewogsm. 693 085 �35czynne: codziennie sezonowo (VII – VIII)uzbrojenie, wyposażenie schronu bojowego, w otocze-niu schronu odtworzony fragment fortyfikacji polowych.

PłocicznoMuzeum kolejki wąskotorowejPłociczno Tartak 40, �6-40� Suwałkitel. 87 563 9� 63, gsm. 603 �65 390www.augustowska.pl

Stary FolwarkMuzeum wigierMuzeum Wigierskiego Parku NarodowegoStary Folwark 50, �6-40� Stary Folwarktel. 87 563 0� 5�www.wigry.win.pl/mw Czynne: codziennie w godz. �0:00-�5:00 w wakacje �0:00-�7:00Wystawa przyrodnicza, geologiczna i etnograficzna.

Suwałki Muzeum okręgoweul. Kościuszki 8�, �6-400 Suwałkitel. 87 566 57 50www.muzeum.suwalki.infoCzynne: wtorek-piątek 8.00-�6.00, sobota-niedziela 9.00-�7.00 Ekspozycje stałe: �. Pradzieje Suwalszczyzny i Mazur Wschodnich, �. Z przeszłości geologicznej Suwalszczy-zny, 3. Alfred Wierusz-Kowalski (�849-�9�5), 4. Ma-larstwo polskie w �. poł. XX w. ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Suwałkach.

Muzeum im. Marii konopnickiej oddział Muzeum okręgowego w suwałkachul. Kościuszki 3�, �6-400 Suwałkitel. 87 566 4� 33 www.muzeum.suwalki.infoCzynne: wtorek-piątek 8:00-�6:00, sobota-niedziela 9:00-�7:00.Ekspozycje stałe: �. Maria Konopnicka (�84�-�9�0), �. Za zamkniętymi drzwiami czasu, 3. Ilustracje Jana Marcina Szancera.

centrum sztuki współczesnej galeria andrzeja strumiłłyoddział Muzeum okręgowego w suwałkachul. Kościuszki 45, �6-400 Suwałki tel/fax 87 565 �� 30, 565 �� 3� www.csw-as.orgEkspozycje udostępniane są zwiedzającym od wtorku do niedzieli w godz. 9:00 – �7:00

Muzeum historii i tradycji Żołnierzy suwal-szczyzny ul. Wojska Polskiego ��, �6-400 Suwałkitel. 87 566 93 8�Czynne: 8:00-�5:00 (preferowane umawianie - najle-piej telefoniczne).Ekspozycja stała poświęcona Suwalskiej Brygadzie Ka-walerii oraz 4� Pułkowi Piechoty.

Szurpiływystawa militarna – jan MikielskiSzurpiły �6, �6-404 Jeleniewotel. 87 568 34 8�, gsm. 60� 8�8 896Uzbrojenie, wyposażenie, dokumenty historyczne.

Udziejekskansen przy gościńcu „Drumlin” Udziejek �� A, �6-404 Jeleniewotel. 87 568 3� 86, gsm. 796 530 476www.drumlin.plCzynne: sezonowo (VII – VIII). Wystawa etnograficzna.

WigryMuzeum jana Pawła iiPokamedulski Klasztor w WigrachWigierski Areopag Nowej EwangelizacjiWigry ��, �6-40� Suwałkitel. 87 563 70 �6www.wigry.pro

Powiat wYsokoMaZowiecki

CiechanowiecMuzeum rolnictwa im. ks. j. k. kluka w ciechanowcu ul. Pałacowa 5, �8-�30 Ciechanowiec

��7

tel. 86 �77 �3 �8www.muzeumrolnictwa.plGodzi otwarcia: w dni powszednie 8:00 - �6:00W niedziele i święta 9:00 - �6:00(W soboty, niedziele i święta - � maj- 30 wrzesień - 9:00 - �8:00)Zwiedzanie trwa ok. � godzinEkspozycja skansenowska, działy: Etnograficzny, budow-nictwa wiejskiego, historyczno-artystyczny, historii uprawy roślin gospodarskich, mechanizacji rolnictwa, historii ho-dowli zwierząt.Stałe wystawy: �. Przemiany w gospodarstwie domowym kobiety wiejskiej �. poł. XIX w., �. Tradycyjna obróbka drewna, 3. Muzeum weterynarii: Dział tradycji zielarskich.Imprezy cykliczne: konkurs otwarty kolęd i pastorałek, niedziele skansenowskie od czerwca do września, święto ziemniaka, ogólnopolski konkurs gry na instrumentach pasterskich (pierwsza niedziela grudnia).

teAtrY, FiLHArMONie

Białystokteatr Dramatyczny im. aleksandra węgierkiul. Elektryczna ��, �5-080 Białystok tel. 85 749 9� 96, fax 85 749 9� 83 www.dramatyczny.pl

białostocki teatr lalek ul. Kalinowskiego�, �5-875 Białystok tel.85 74� 50 3�, fax 85 74� 86 3�www.btl.bialystok.pl

opera i Filharmonia PodlaskaEuropejskie Centrum Sztuki ul. Podleśna �, �5-��7 Białystok tel. 85 73� �3 3�, 85 73� 73 43 tel./fax 85 74� 67 09www.filharmonia.bialystok.pl

Łomżateatr lalki i aktora w łomżyul. Niepodległości �4, �8-400 Łomża tel. 86 473 55 66, 86 ��6 59 55 tel./fax 86 ��6 59 55 www.teatrlomza.hi.pl

sivina ii czarny teatr tomasza brzezińskiegoul. Wojska Polskiego 3, �8-400 Łomża tel. 86 ��6 45 53, tel./fax 86 ��6 3� �6www.4lomza.pl

Filharmonia kameralna im. witolda lutosławskiego

Al. Legionów 30, �8-400 Łomża tel./fax 86 ��6 �4 8�, gsm. 50� 609 5�0 www.filharmonia.lomza.pl

Supraślteatr wiersZalin ul. Kościelna 4, �6-030 Supraśl tel./fax 85 7�0 88 45www.wierszalin.pl

Tykocintykociński teatr amatorskiul Kozia �, �6-080 Tykocin tel. 85 7�8 �6 �3, gsm. 509 885 �8�

WYBrANe OśrODKi KULtUrY i iZBY reGiONALNe

Powiat augustowski

Augustówaugustowskie Placówki kulturyMuzeum, Biblioteka, Dom KulturyRynek Zygmunta Augusta 9, �6-300 Augustówtel. 87 643 �� 33, tel./fax 87 643 36 59 www.apk.home.pl

LipskMiejsko-gminny ośrodek kulturyul. Rynek �3, �6-3�5 Lipsk tel./fax 87 64� 35 86www.kultura.lipsk.pl

Sztabinizba regionalna Ziemi sztabińskiej im. romana gębiczaul. Brzostowskiego 8, �6-3�0 Sztabintel. 87 64� �0 69Godziny otwarcia: wtorek – piątek: �0:00–�7:00, sobota: �0:00–�4:00.W Izbie eksponowane są proste narzędzia pracy rolnika, a także związane z prowadzeniem gospodarstwa wiej-skiego, wytwory rękodzielnicze i wyroby z dawnej Huty Sztabińskiej. Częścią Izby jest sala historyczna, prezen-tująca eksponaty związane z Karolem Brzostowskim, jednym z najwybitniejszych reformatorów społeczno-go-spodarczych, twórcą Rzeczpospolitej Sztabińskiej.

Powiat białostocki

Białystokbiałostocki ośrodek kultury ul. Legionowa 5, �5-�8� Białystok tel. 85 74� 48 �3, fax 85 744 70 �3www.bok.bialystok.pl

��8

wojewódzki ośrodek animacji kulturyul. Kilińskiego 8, �5-950 Białystok tel. 85 740 37 �0, fax 85 740 37 �9 www.woak.bialystok.pl

Dom kultury Śródmieścieul. Kilińskiego �3, �5-089 Białystoktel./fax 85 74� 65 �7www.dksbialystok.pl

Młodzieżowy Dom kulturyul. Warszawska 79 A, �5-�0� Białystoktel. 85 73� 79 49, fax 85 73� 90 49www.mdk.bialystok.pl

białostocki ośrodek tańcaSportowy Klub Taneczny RYTMul. Traugutta 3, �5-�45 Białystoktel. 85 675 0� 69, gsm. 604 785 676www.rytmbialystok.pl

ChoroszczMiejsko-gminne centrum kultury ul. Sienkiewicza �9, �6-070 Choroszcztel. 85 7�9 �4 3�www.kultura.choroszcz.pl

Supraślcentrum kultury i rekreacji w supraśluul. Cieliczańska �, �6-030 Supraśltel./fax 85 7�83–5�0www.ckirsuprasl.com

Tykocincentrum kultury, sportu i turystyki Ziemi tykocińskiej ul. ��-go Listopada 8, �6-080 Tykocin tel. 85 7�8 �7 �9, gsm. 506 054 �97www..tykocin.com.pl

Powiat bielski

Bielsk Podlaskibielski Dom kultury ul. 3-go Maja �, �7-�00 Bielsk Podlaski tel. 85 730 34 �4, fax 85 730 85 88www.bdk.bielsk.pl

Powiat grajewski

GrajewoMiejski Dom kultury ul. Wojska Polskiego �0, �9-�00 Grajewotel. 86 �7� �9 9�, 86 �7�83 86 www.mdk.grajewo.pl

grajewska izba historycznaul. Ełcka 30, �9-�00 Grajewotel. 86 �7� �0 04Godziny otwarcia: poniedziałek, środa, piątek: 8:00–�5:00, wtorek, czwartek: �0:00–�8:00, sobota: �0:00–�4:00Wystawy stałe: „Militaria XX wieku”, „Barwa i tradycja 9 Pułku Strzelców Konnych”, „Z przeszłości Grajewa i okolicy”.

Powiat hajnowski

Hajnówkahajnowski Dom kulturyul. Tamary Sołoniewicz 4, �7-�00 Hajnówka tel. 85 68� 3� 03, 85 68� 48 08 fax 85 68� 3� 03 w. 3�www.hdk.hajnowka.pl

Powiat kolneński

Kolnokolneński Dom kulturyul. Konopnickiej 4, �8-500 Kolnotel. 86 �78 �� ��, tel./fax 86 �78 �3 33www.kdk.kolno.home.pl

Powiat łoMŻYński

ŁomżaMiejski Dom kultury Dom Środowisk Twórczych w Łomżyul. Wojska Polskiego 3, �8-400 Łomża tel./fax 86 ��6 3� �6, 86 ��6 45 53 www.mdk.4lomza.pl

regionalny ośrodek kultury w łomżyul. Małachowskiego 4, �8-400 Łomża tel. 86 ��9 0� 00, tel./fax 86 ��9 0� ��www.rok.4lomza.pl

Wiznaizba Pamięci w wiźniePl. Kapitana Raginisa �5, �8-430 Wiznatel. 86 ��9 60 �8Godziny otwarcia: poniedziałek – piątek w godz. �0:00 - �4:00.Wystawy stale: „Obrona odcinek <<Wizna>> 7 -�0.09.�939 r.”, „Kampania wrześniowa �939 r. w pół-nocno – wschodniej Polsce”.

izba historyczna Ziemi wiskiej w carskim trakcie Elżbieta i Jan NadolniSulin 4, �8-430 Wiznatel. 86 ��9 64 89, gsm. 608 3�� 30�www.carskitrakt.pl

��9

Bogata kolekcja militariów, numizmatyków, książek oraz przedmiotów codziennego użytku. Uzupełnia je kolekcja zdjęć z września �939 i bitwy pod Wizną. Zgro-madzone eksponaty pochodzą z okresu dwóch wojen światowych, wojny bolszewickiej i powstania stycznio-wego. Najstarsze eksponaty sięgają czasów plemien-nych i pierwszych Piastów.

Powiat Moniecki

MońkiMoniecki ośrodek kulturyul. Białostocka �5, �9-�00 Mońki tel./fax 85 7�6 �4 64www.kulturamonki.pl

Powiat sejneński

KrasnogrudaMiędzynarodowy centrum Dialogu w krasnogrudzieKrasnogruda �4, �6-500 Sejnytel. 87 565 03 69

PuńskDom kultury litewskiejul. �� marca �7, �6-5�5 Puńsk tel./fax 87 5�6 �0 3�www.punsk.com

Sejny Dom litewski ul. �� Lipca 9, �6-500 Sejny tel./fax 87 5�6 �9 08www.ltnamai.sejny.pl

ośrodek kultury w sejnach ul. � Maja �7, �6-500 Sejnytel./fax 87 5�6 �� 00www.sejny-ok.pl

ośrodek „Pogranicze - sztuk, kultur, narodów”ul. Piłsudskiego 37, �6-500 Sejnytel./fax 87 5�6 �7 65, 87 5�6 �� 89www.pogranicze.sejny.pl

Powiat sieMiatYcki

Siemiatyczesiemiatycki ośrodek kultury ul. Legionów Piłsudskiego �, �7-300 Siemiatycze tel. 85 655 �5 54 http://sok.net.pl

DrohiczynMiejsko-gminny ośrodek kultury ul. Kraszewskiego �3, �7-3�� Drohiczyn tel. 85 655 70 69www.drohiczyn.pl

Mielnikgminny ośrodek kultury, sportu i rekreacji ul. Zaszkolna, �7-307 Mielniktel. 85 65 77 �67www.goksir.mielnik.com.pl

Powiat sokÓlski

Janowszczyznaizba regionalnaJanowszczyzna 36, �6-�00 SokółkaJan Ancypo, Podjanowszczyzna 3 (budynek poczty)tel. 85 7�� �5 ��, gsm. 5�3 847 850www.sokolka.pl/janowszczyzna

Janówgminny ośrodek kulturyIzba Tkactwa Regionalnego ul Białostocka �4 a, �6-�30 Janów tel. 85 7�� 6� 4�www.janow.comcodziennie w godz. 8:00-�6:00Stała ekspozycja tkanin miejscowych tkaczek.

Różanystokizba Pamięci narodowej przy gimnazjum nr 2 w różanymstoku Różanystok 7, �6-�00 Dąbrowa Białostocka tel. 85 7�� 83 �0

Sokółkasokólski ośrodek kulturyul. Grodzieńska �, �6-�00 Sokółkatel. 85 7�� �4 86, tel./fax 85 7�� �4 35 www.sokolka.pl

Suchowolaizba Pamięci ks. jerzego Popiełuszki pl. Kościuszki 3B, �6-�50 Suchowola tel. 85 7�� 4� �8

Powiat suwalski

SmolnikiIzba Regionalna – Tadeusz ŁukaszewiczSmolniki, �6-407 Wiżajnygsm. 50� 560 945Czynne: �5 IV-30 IX codziennie w godzinach 9:00 – ��:00, w sezonie letnim �0:00 – �7:00

�30

Suwałkiregionalny ośrodek kultury i sztuki (rokis)ul. Noniewicza 7�, �6-400 Suwałkitel. 87 566 4� ��, fax 87 566 49 34www.rokis.suwalki.pl

Młodzieżowy Dom kulturyul. Noniewicza 4�, �6-400 Suwałki tel. 87 566 �7 44www.mdksuwalki.pl

Przeroślizba regionalna – oddział gminnego ośrodka kultury w Przerośliul. Rynek ��, �6-4�7 Przerośltel. 87 569 �0 3�, gsm. 506 8�0 ��8Czynne: całorocznie, wtorek – sobota godz. ��:00 – �0:00

Raczkiraczkowski Dom regionalny gokul. Raczkowska, �6–4�0 Raczkitel. 87 568 5� 40www.gok.raczki.pl Czynne: całorocznie, poniedziałek – sobota, godz. �0:00 – ��:00

Turtulizba regionalna przy siedzibie suwalskiego Parku krajobrazowegoMalesowizna – Turtul, �6-404 Jeleniewo tel. 87 569 �8 0� Czynne: całorocznie, poniedziałek – piątek 8:00-�5:00, w sezonie letnim (VII -VIII): poniedziałek – piątek 8:00-�9:00, sobota �0:00-�7:00.

Powiat wYsokoMaZowiecki

Wysokie MazowieckieMiejski ośrodek kulturyul. Ludowa �9, �8-�00 Wysokie Mazowieckie tel./fax 86 �75 �3 43 86 �75 �0 96www.wysokomazowieckie.pl

Ciechanowiecciechanowiecki ośrodek kultury i sportuul �� Listopada 5 A, �8-�30 Ciechanowiecgsm. 509 �53 74�www.ciechanowiec.pl

Powiat ZaMbrowski

ZambrówMiejski ośrodek kultury ul. Grunwaldzka �, �8-30� Zambrów

tel. 86 �7� �7 99, fax 86 �7� 06 0�www.mokzambrow.neostrada.PL

regionalna izba historyczna przy Mok Aleja Wojska Polskiego 7, �8-30� Zambrów tel. 86 �7� �7 99www.zambrow.pl/mokCzynne: poniedziałek-piątek �0:00-�5:00

GALerie

Białystokakcent ul. Sienkiewicza �4, �5-09� Białystok tel. 85 743 60 38, gsm. 60� 7�4 360Czynne: poniedziałek -piątek w godz. �0:00-�8:00 sobota �0:00-�5:00

arsenał ul. Mickiewicza �, �5-��� Białystok tel./fax 85 74� 0353, 85 74� 85 60 www.galeria-arsenal.plCzynne w godz. �0:00-�8:00, codziennie z wyjątkiem poniedziałków i dni poświątecznych.

Desa ul. Suraska 6, �5-950 Białystoktel. 85 74� 7� 06Czynne: ��:00-�8:00

Fama, kawiarnia ul. Legionowa 5, �5-�8� Białystok tel. 85 74� 3� �3 Czynne: pn.-nd. w godz. �4:00-�0:00, w godzinach pracy kina FORUM, w pozostałych godzinach po uzgodnieniu telefonicznym.

galeria autorska Małgorzaty jaromaul. Kraszewskiego ��/3, �5-0�4 Białystoktel. 85 74 04 469, gsm. 608 ��9 707Czynne: poniedziałek- piątek �3:00-�9:00, sobota-nie-dziela �3:00-�7:00

galerie e-la montparnasseRynek Kościuszki 5 A, �5-09� Białystok gsm. 668 755 8�6www.grzybek.btk.plCzynne: pn.-pt. w godz. �0:00-�8:00, sb. �0:00-�5:00

obuch ul. Stołeczna 4/�, �5-460 Białystok tel. 85 746 0� 88, gsm. 665 08� 648Zwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym.

�3�

Mała galeria białostockiego ośrodka kulturyul. Legionowa 5, �5-�8� Białystoktel. 85 74� 48 �3, fax 85 744 70 �3www.bok.bialystok.plCzynne: pn.-nd. w godz. �4:00-�0:00, w godzinach pracy kina FORUM, w pozostałych godzinach po uzgod-nieniu telefonicznym.

Mała galeria sztuki, woak ul. Kilińskiego 8, �5-950 Białystok tel. 85 740 37 �0, fax 85 740 37 �9www.woak.bialystok.plCzynne: pn.-pt. w godz. 9:00-�5:30

galeria woak ul. św. Rocha �4 (spodki), �5-979 Białystok tel./fax 85 744 68 63www.woak.bialystok.pl

galeria im. slendzińskich, galeria główna ul. Waryńskiego �4 a, �5-46� Białystok tel.85 65� 76 70, fax 85 65� 3� 77gsm. 50� 693 7��Czynne: �0:00-�7:00 oprócz sobót, niedziela ��:00-�7:00Salon Wystawowyul. Legionowa �, �5-099 Białystokgsm. 50� �38 980Czynne: �0:00-�8:00 oprócz sobót, niedziela ��:00-�7:00www.slendzinski.art.pl

galeryjka ikon ul. Wyszyńskiego �/� lok. �3 (DH Koral)tel./fax 85 745 �9 6�, gsm. 506 393 333fax 85 745 �9 6�Czynna: pn.-pt. 9:00-�7:00W pracowni można zobaczyć proces powstawania ikony:ul. Bema �� lok. 7�www.ikonografia.pl

Białowieża galeria w bramie carskiejPark Pałacowy- Brama Carska, �7-�30 Białowieżagsm. 69� 958 4�7, 664 350 485godz. otwarcia: od ��.00 do �7.00 W galerii: rzeźba, malarstwo, ikony, witraże i sztuka użytkowa, biżuteria itd.

galeria & cafe „sarenka” ul. Waszkiewicza 8, �7-�30 Białowieża, tel. 85 749 56 84, gsm. 504 873 ��8, 50� 956 569godziny otwarcia: wtorek - niedziela: od ��:00 – do ostatniego klientaW ofercie: sztuka współczesna, ludowa, starocie, meble

galeria sztuki regionu i Pogranicza „kresy” Pogorzelce �9 k/Białowieży, tel. 85 68� �6 66, gsm. 694 5�8 ��4 W galerii: rzeźba, malarstwo, garncarstwo, ceramika, bednarstwo, tkactwo, dywany dwuosnowowe, koron-karstwo i inne.www.galeriakresy.to.pl

Buda Ruskagaleria FotografiiBuda Ruska �6, �6-503 Krasnopolgsm. 604 654 868www.piotrmalczewski.comwww.warsztaty-fotograficzne.com

Dobrzyniewo DużeZbiory Prywatne bogusława antoniuka ul. Żwirowa ��, Dobrzyniewo Duże tel. 85 7�9 76 �4

Hajnówkagaleria sztuki regionalnej „ławeczka”ul. 3 Maja 59 a, �7-�00 Hajnówkawww.repart.net.pl

Kleszczelegaleria sławomira smyka ul. Świerczewskiego 4, �7-�50 Kleszczele tel. 85 68� 83 77, gsm. 607 896 7�9www.smyk-art.comZwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym.Nowoczesna rzeźba w drewnie

galeria Minerałów ŚwiataCentrum Kultury i Turystyki „Hładyszka”ul. � Maja �9, �7-�50 Kleszczele,tel. 85 68� 80 54godz. otwarcia: poniedziałek 8:00-�6:00, wtorek-so-bota: �0:00-�8:00Wystawa stała minerałów świata pana Mikołaja Pod-łaszczyka z największą kolekcją ametystów w Polsce.

ŁapyMała, Dom kulturyNowy Rynek �5, �8-�00 Łapy tel. 85 7�5 �3 00, fax 85 7�5 �0 7�www.dklapy.plZwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym, w godzi-nach pracy Domu Kultury 8:00-�0:00.

Łomża„galeria na Dwornej” robert sokołowskiul. Dworna 37, �8-400 Łomżagsm. 608 694 338 www.rs.art.plczynne codziennie ��:00 -�0:00

�3�

galeria sztuki współczesnej Muzeum Północno-Mazowieckiego ul. Długa �3, �8-400 Łomżatel. 86 ��6 4� 00, fax 86 ��6 5� 9�www.4lomza.pl/kultura

bonar przy Miejskim Domu kultury ul. Wojska Polskiego 3, �8-400 Łomża tel./fax 86 ��6 3� �6, 86 ��6 45 53www.mdk.4lomza.plCzynne: w godz. 8:00-�6:00

Pod arkadamiStary Rynek, �8-400 Łomża tel. 86 ��6 �0 93, 86 ��6 3� �6Czynne wt.-pt. w godz. �0:00-�8:00, sb. w godz. �0:00-�6:00www.mdk.4lomza.pl

Mielnikgaleria VaVaPlac Kościuszki � A, �7-307 Mielniktel. 85 657 7� 67

Narewkagaleria im. tamary sołoniewicz ul. Mickiewicza 50, �7-��0 Narewka tel. 85 685 80 ��godz. otwarcia: środa, czwartek, piątek ��:00-�0:00, sobota-niedziela �0:00-�8:00 Galeria jest miejscem wystaw malarskich - stałych i czasowych, demonstracji prac poplenerowych, miej-scem lekcji historii i etnografii, związanych z bogatymi tradycjami Ziemi Narewkowskiej, przedstawiających jej różnorodność etniczną i wyznaniową.

NowodworceDavis&kryjan artgallerY (członek Prot)ul. Kwiatowa 7, �6-0�0 Nowodworce gsm. 695 389 080www.dkgardens.pl

Puńskbiała synagogaOśrodek „Pogranicze Sztuk, Kultur, Narodów” ul. Piłsudskiego 37, �6-500 Sejnytel. 87 5�6 �� 89, fax 87 5�6 �7 65www.pogranicze.sejny.plCzynne tylko w lipcu i sierpniu (bez poniedziałków) w godz. �0:00-�8:00.

galeria „stara Plebania”ul. Michienicza 55, �6-5�5 Puńsk tel. 87 5�6 �3 �4, 87 5�6 �5 05

Czynna w w sezonie letnim od poniedziałku do piątku w godz. �0:00-�7:00 lub po uzgodnieniu telefonicz-nym.Ekspozycje stałe: �. Tkaniny tradycyjne i odzież, �. Wyroby współczesnych twórców ludowych (haft, wy-cinanka, wyroby z drewna, malarstwo, wyroby z lnu, wełny 3. wystawy kresowe i in.).Po wcześniejszym uzgodnieniu na starej plebanii można spotkać się z twórcami ludowymi i zespołami Folklorystycznymi, zamówić poczęstunek z domowym chlebem, słodkim serem, sękaczem, itp.

Przełomkagaleria wiejska w Przełomce Klub Przyjaciół Starej SuwalszczyznyH. I. MackiewiczówPrzełomka 4, �6-4�7 Przerośl tel. 87 569 �5 7�, gsm. 60� 808 346 www.galwiej.fm.interia.plCzynne całorocznie w godz. 8:00 - �0:00.

Raczkigaleria nad rospudąGminny Ośrodek Kulturyul. Kościuszki �5, �6–4�0 Raczkitel. 87 568 5� 40www.gok.raczki.pl Czynne: całorocznie, w godz. �0:00 - ��:00

Suwałkigaleria andrzeja strumiłłyOddział Muzeum Okręgowego w Suwałkachul. Kościuszki 45, �6-400 Suwałki, tel. 87 565 �� 3�, www.csw-as.org

galeria „chłodna 20”ul. Noniewicza 7�, �6-400 Suwałkitel. 87 566 4� ��, fax 566 37 43www.rokis.suwalki.pl/chlodna.htmlCzynna: poniedziałek-piątek w godz. 9:00-�7:00

galeria „Pacamera” ul. Noniewicza 7�, �6-400 Suwałkitel. 87 566 4� �� www.rokis.suwalki.pl/pacamera.htmlCzynna: poniedziałek-piątek w godz. 9:00-�7:00

galeria suwałki Plazaul. Dwernickiego �5, �6-400 Suwałkitel. 87 6�8 �0 40www.suwalkiplaza.com.pl

galeria „rozmarino”- Pizzeria Fabryka Rozrywki

�33

ul. Kościuszki 75, �6-400 Suwałki tel. 87 566 59 04, 87 563 �4 00www.rozmarino.plCzynna: codziennie w godz. �0.00-��.00

Uhowogaleria narwiańskaWiejski Dom Kulturyul. Kościelna 4�, �8-�00 Łapy tel. 85 7�5 �9 33, 85 7�5 35 97www.zielonewrota.plW galerii znajduje się ekspozycja „Chata Rybaka” z tra-dycyjnymi narzędziami rybackimi i gospodarczymi, fotografie a także informacje dotyczące Narwiańskiego Parku Narodowego.Zwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym.

prAcOWNie NA SZLAKU ręKODZieŁA LUDOWeGOPracownia kowalska Mieczysław HulewiczCzarna Wieś Kościelna, ul. Sosnowa 4 atel. 85 7�0 90 89

warsztaty garncarskiew czarnej wsi kościelnej: Zbigniew Piechowski, ul. Piękna �7tel. 85 7�0 90 74, gsm. 604 �� 88 �0Mirosław Piechowski, ul. Piękna �7 atel. 85 7�0 9� 34 Paweł Piechowski , ul. Piękna �9tel. 85 7�0 90 �3Stanisław Mosiej, ul. Piękna 69 tel. 85 7�0 90 80,Jan Kudrewicz, ul. Sosnowa �9 tel. 85 7�0 90 85,

Pracownia wyrobu łyżek drewnianychMieczysław Baranowski, Zamczysk �0 tel. 85 7�0 93 ��

centrum rękodzieła ludowego w niemczynie (�0 miejsc noclegowych)tel. 85 7�0 �� 8�, 873 04 �8

tkactwo dwuosnowoweizba tkactwa DwuosnowowegoMiejsko-Gminny Ośrodek Kulturyul. Białostocka �4a, JanówStała ekspozycja tkanin miejscowych tkaczek. Tu uzy-skają Państwo informacje (codziennie w godzinach 8:00-�6:00, tel. 85 7�� 6� 4�) o poszczególnych pra-cowniach tkactwa dwuosnowowego.

Pracownie tkackie w janowie Danuta RadulskaWasilówka �8 (kol.), gm. Janów, tel. 85 7� �6 0�4, gsm. 500 006 �49www.tkanina-dwuosnowowa.pl Teresa Pryzmont, Wasilówka 9 (kol.), gm. Janów tel. 85 7�� 63 64Alicja Kochanowska, ul. Nadrzeczna 3, Janówtel. 85 7�� 60 36Filomena Krupowicz, ul. Sokólska 50, Janówtel. 85 7�� 6� �8Ludgarda Sieńko, ul. Sokólska 8, Janówtel. 85 7�� 6� 74Helena Malewicka, Nowokolno, gm. Janów tel. 85 7�� 60 6�

Pracownia rzeźbiarska Piotr Szałkowski, ul. Mickiewicza ��, Sokółka tel. 85 7�� 53 3�

KALeNDArZ cYKLicZNYcH iMpreZ KULtUrALNO -tUrYStYcZNYcHjarmark staroci i rękodzieła ludowegoMiejsce: Kiermusy, pierwsza niedziela każdego miesiącaOrganizator: „Dworek nad Łąkami”tel/fax 85 7�8 74 44, tel. 85 74� �6 70 www.kiermusy.com.pl

stYcZeńDziecięco-Młodzieżowy Festiwal kolędy i Pastorałki współczesnej „kantYcZka ”Miejsce: Bielsk Podlaski, ostatni weekend styczniaOrganizator: Bielski Dom Kultury tel. 85 730 34 �4, fax 85 730 85 88 www.bdkbielsk.pl

Powiatowy Przegląd widowisk kolędniczych i Pastorałek Miejsce: Kino Batory w Lipsku Organizator: Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Lipsku tel. 87 64� 35 86 www.kultura.lipsk.pl

wojewódzkie spotkanie Zespołów kolędniczychMiejsce: HajnówkaOrganizatorzy: Wojewódzki Ośrodek Animacji i Kultury w Białymstoku, Hajnowski Dom Kulturytel. 85 744 63 �3, tel. 85 68� 3� 03

�34

ogólnopolski rajd narciarski „wędrówki Północy” Miejsce: Suwałki, koniec stycznia, początek lutego Organizator: PTTK odział w Suwałkach tel. 87 566 59 6� www.suwalki.pttk.pl

Zimowa Przygoda z Pttk Miejsce: Suwałki, w każdą niedzielę stycznia i lutego Organizator: PTTK Odział w Suwałkach tel. 87 566 59 6� www.suwalki.pttk.pl

lutYFestiwal teatrów Dziecięcych Miejsce: Sejny, koniec lutego, początek marca Organizator: Stowarzyszenie Litwinów w Polsce tel. 87 5�6 �� �5

najpiękniejsze arie operowe i operetkowe (wokalistyka) Miejsce: Białystok Aula Magna Pałacu Branickich Organizator: Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina Wydział Instrumentalno-Pedagogiczny w Białymstoku tel. 85 74� �5 07 www.chopin.man.bialystok.pl

koncert galowy festiwalu „Piosenka białoruska” Miejsce: Białystok, Teatr Dramatyczny Organizator: Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne tel. 85 743 5� �8

Festiwal taneczny kalejDoskoPMiejsce: Białystok, koniec lutego Organizator: DanceOFFniaStudio Działań Kreatywnych tel. 85 65� 5� 64 www.festiwal-kalejdoskop.pl

suwalski bieg narciarski o Puchar bieguna ZimnaMiejsce: SzelmentOrganizator: Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji „Szelment”tel. 87 568 30 07 www.wosir-szelment.plamatorskie Mistrzostwa Polski w narciarstwie alpejskim i snowboardzie Family cupMiejsce: SzelmentOrganizator: Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji „Szelment”tel. 87 568 30 07 www.wosir-szelment.pl

MarZecPodlaskie targi turystyczneMiejsce: Białystok Organizator: Podlaska Regionalna Organizacja Tury-stycznatel. 85 653 77 97www.podlaskieit.pl

Międzynarodowy Festiwal Filmów Przyrodniczych im. braci wagów w tykocinieMiejsce: Tykocin, marzec, kwiecień (co dwa lata)Organizator: Centrum Kultury, Sportu i Turystyki Ziemi Tykocińskiejtel. 85 7�8 �7 �9www.wagabrothersfestiwal.org.pl

Festiwal Polskiej kultury niezależnej unDregroinD.PlMiejsce: BiałystokOrganizator: Białostocki Ośrodek Kultury.tel.85 74� 48 �3www.bokbialystok.pl

Święto Purym Miejsce: Tykocin – Wielka Synagoga Organizator: Muzeum w Tykocinie Oddział Muzeum Podlaskiego tel. 85 7�8 �6 �3 pl www.muzeum.bialystok.pl

Podlaskie Dni kultury Muzułmańskiej Miejsce i termin: Białystok Organizator: Muzułmański Religijny Związek w RP tel./fax 85 73� 40 �3, gsm. 605 6�� �37

jarmark wielkanocny sztuki ludowej PodlasiaMiejsce: Białystok, w niedzielę poprzedzającą Niedzie-lę PalmowąOrganizator: Muzeum Podlaskie, Dział Etnografiitel. 85 74� �4 73, tel./fax 85 74� �4 40www.muzeum.bialystok.pl

Zawody „Zjeżdżanie na byle czym”Miejsce: SzelmentOrganizator: Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji „Szelment”tel. 87 568 30 07 www.wosir-szelment.pl

kwiecieńMiędzynarodowy Festiwal Filmów Przyrodni-czych im. braci wagówMiejsce: Tykocin i Białystok, kwiecień, (co � lata)Organizator: Towarzystwo Narew

�35

tel./fax 85 738 50 �4, gsm. 606 7�7 3�� www.wagabrothersfestival.org.pl

Międzynarodowy Festiwal Pieśni sakralnej „łapskie te Deum” Miejsce: ŁapyOrganizator: Dom Kultury w Łapach tel. 85 7�5 �3 00www.dk.lapy.podlasie.pl

Międzynarodowe spotkania z konopielkąMiejsce: KnyszynOrganizator: Knyszyński Ośrodek Kulturytel. 85 7�7 99 97

Festiwal Piosenki Żeglarskiej koPYŚĆMiejsce: Białystok Organizator: Akademicki Yacht Club w Białymstokutel. 85 65� 04 90, gsm. 696 �4�-307www.ykpb.prv.pl

supraskie spotkania z bluesemMiejsce: SupraślOrganizator: Centrum Kultury Rekreacji w Supraślutel. 85 7�8 35 �0www.ckirsuprasl.com

Majbiebrzańskie targi „sto pomysłów dla biebrzy”Miejsce: Siedziba BPN w Osowcu-TwierdzyOrganizator: Osowieckie Towarzystwo Fortyfikacyjne, Biebrzański Park Narodowytel. 85 738 06 �0 w. �43www.biebrza.org.pl

PoM-Pa, Międzynarodowe Prezentacje Mażoretek, tamburmajorek i cheerleaderekMiejsce: BiałystokOrganizator: Wojewódzki Ośrodek Animacji Kulturytel. 85 740 37 �0 www.old.woak.bialystok.pl

Międzynarodowy Festiwal Muzyki cerkiewnej hajnówkaMiejsce: BiałystokOrganizator: Fundacja „Muzyka Cerkiewna”tel./fax 85 68� 3� 0�www.festiwal-hajnowka.pl

Międzynarodowy Festiwal hajnowskie Dni Muzyki cerkiewnejMiejsce: HajnówkaOrganizator: Stowarzyszenie „Miłośnicy Muzyki Cerkiewnej”

tel./ fax 85 873 47 �3, tel. 85 68� 33 5�www.festiwal.cerkiew.pl

„wigraszek” Międzynarodowy Festiwal teatrów Dzieci i MłodzieżyMiejsce: SuwałkiOrganizator: Regionalny Ośrodek Kultury i Sztuki w Suwałkachtel. 87 566 4� ��, fax 87 566 49 34www.rokis.suwalki.pl

Dni sztuki współczesnejMiejsce: BiałystokOrganizator: Białostocki Ośrodek Kulturytel. 85 74� 48 �3 www.bok.bialystok.pl

Zdobycie tykocina - rekonstrukcja bitwy z 1657Miejsce: Tykocin Organizator: Podlaska Brygada Rekonstrukcji tel. 85 7�8 �7 �9 www.pospolitetykocin.bnx.pl

jarmark św. wojciechaMiejsce: Ciechanowiec Organizator: Muzeum Rolnictwa im. ks. K. Kluka w Ciechanowcu tel. 86 �77 �3 �8 www.muzeumrolnictwa.pl

Dni kultury tatarskiej - historia i współczesność tatarów PolskichMiejsce: Białystok, Kruszyniany, SuchowolaOrganizator: Muzułmański Związek Religijny RPtel. 85 73� 40 �3www.mzr.pl

europejska noc Muzeów Miejsce i termin: BiałystokOrganizator: Muzeum Wojska w Białymstokutel. 85 74�5 448

Międzynarodowy uliczny bieg wilkaMiejsce: GrajewoOrganizatorzy: Urząd Miasta Grajewo, Starostwo Powiatowe w Grajewie, Podlaskie Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowetel. 86 �6� �� 34

cZerwiecspotkanie z naturą i sztuką „uroczysko” Miejsce: Bulwary nad rzeką SupraślOrganizator: Stowarzyszenie „Uroczysko”tel. 85 743 308 9 fax 85 74��-�05

�36

gsm. 506 575 5�6www.uroczysko.pl

iii targi agroekoturystyczne Miejsce: Augustów Organizatorzy: Augustowskie Placówki Kultury tel./fax 87 643 36 59, tel. 87 643 �� 33 www.apk.home.pl

Międzynarodowy Festiwal szkół lalkarskich „ lalka-nie-lalka”Miejsce: Białystok (co � lata)Organizatorzy: Akademia Teatralna im. A. Zelwerowi-cza w Warszawie – Wydział Sztuk Lalkarskich w Bia-łymstoku i Białostocki Teatr Lalektel. 85 743 53 98, 85 743 53 53www.atb.edu.pl,

Międzynarodowe Prezentacje Młodzieżowych orkiestr Dętych „wersal Podlaski”Miejsce: BiałystokOrganizatorzy: Kuratorium Oświaty, Młodzieżowy Dom Kultury w Białymstokutel. 85 744 63 �3

Międzynarodowe spotkania ze sztuką ludową „Z wiejskiego podwórza”Miejsce: CzeremchaOrganizator: Stowarzyszenie Miłośników Kultury Ludowej w Czeremszetel. 85 685 00 84

Międzynarodowy Festiwal teatralny „walizka”Miejsce: ŁomżaOrganizator: Teatr Lalki i Aktora w Łomżytel. 86 473 55 66, 86 ��6 59 55www.teatrlomza.hi.pl

Międzynarodowe recitale chóralne hora cantaviMiejsce: SuwałkiOrganizator: Regionalny Ośrodek Kultury i Sztuki w Suwałkachtel. 87 566 4� ��, fax 87 566 49 34www.rokis.suwalki.pl

Międzynarodowy Festiwal teatrów Dzieci i Młodzieży baltic-sateliDMiejsce: SejnyOrganizator: Miejski Ośrodek Kultury w Sejnachtel./fax 87 5�6 �� 00 Dni Miasta białegostokuMiejsce: BiałystokOrganizator: Białostocki Ośrodek Kulturytel. 85 74� 48 �3 www.bok.bialystok.pl

jarmark na janaMiejsce: BiałystokOrganizator: Muzeum Podlaskie, Dział Etnografiitel. 85 74� �4 73www.muzeum.bialystok.pl

Festiwal kultury Żydowskiej „Zachor - kolor i Dźwięk”Miejsce: BiałystokOrganizator: Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska - Izrael w Białymstoku i Gmina Wyznaniowa w Warsza-wiewww.bialystok.jewish.org.pl

Festyn historyczny „grodzisko”Miejsce: Suraż, Osada Wczesnośredniowieczna „Nawia”Organizator: Urząd Miejski w Surażutel. 85 650 3� 84, fax 85 650 3� 84 www.nawia.suraz.org.pl

ogólnopolskie Dni kultury kurpiowskiejMiejsce: NowogródOrganizator: Regionalny Ośrodek Kultury w Łomżytel. 86 ��9 0� 00, tel./fax 86 ��9 0� ��www.rok.4lomza.pl

noc świętojańska w turtuluMiejsce: TurtulOrganizator: Suwalski Park Krajobrazowytel. 87 569 �8 0�, tel./fax 87 569 76 36www.spk.org.pl

akcja „lato z zabytkami”Miejsce: BiałystokOrganizator: PTTK Regionalny Oddział w Białymstokutel/fax 85 744 56 50, tel. 85 744 55 60www.bialystok.pttk.pl

ogólnopolski wielodyscyplinowy rajd po wigierskim Parku narodowymMiejsce : Wigierski Park Narodowy i szlak wodny Czar-nej Hańczy, długi weekend połączony ze Świętem Bo-żego CiałaOrganizator: PTTK Odział w Suwałkach, Wigierski Park Narodowytel. 87 566 59 6�, fax 87 566 79 47 www.suwalki.pttk.pl

ogólnopolskie Dni truskawki w korycinieMiejsce: Korycin Organizator: Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Turysty-ki w Korycinietel. 85 7� �9 �87 www.goksitkorycin.pl

�37

Promocyjny spływ kajakowy rzeką bugMiejsce: Mielnik, Drohiczyn, ostatni weekend czerwcaOrganizatorzy: Stowarzyszenie Gmin, Powiatów i Regio-nów Nadbużańskich, Starostwo Powiatowe w Siemia-tyczachtel. 85 655 58 56www.siemiatycze.pl

Festyn kuchnia Pachnąca tradycją Miejsce: Rynek Zygmunta AugustaOrganizator: Urząd Miejski w Augustowietel. 87 643 �� 39www.augustow.eu

sobota hetmańska Miejsce: Białystok Organizator: Muzeum Wojska tel. 85 74� 54 48

nadbużańskie Ziołowe spotkania Miejsce: Koryciny Organizator: Lokalna Grupa Działania - „Tygiel Doliny Bugu”tel./fax 85 655 77 06 www.tygieldolinybugu.pl

Półmaraton Mleczny Miejsce: Korycin-Janów-Korycin Organizator: Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Tury-styki w Korycinie tel. 85 7� �9 �87 www.goksitkorycin.pl

PalinockaMiejsce: Raczki Organizator: Gminny Ośrodek Kulturytel. 87 568 5� 40www.gok.raczki.pl

Mistrzostwa województwa Podlaskiego w kolarstwie górskim Family cupMiejsce: SzelmentOrganizator: Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji „Szelment”tel. 87 568 30 07 www.wosir-szelment.pl

liPiec integracyjne regaty o błękitną wstęgę jeziora rajgrodzkiegoMiejsce: Rajgród, pierwszy weekend lipcaOrganizator: Yacht Club „Arcus” w Łomży, Ośrodek Żeglarski w Rajgrodzietel. 86 �7� �9 0�, gsm. 503 070 0�8, 664 358 073www.ycarcus.pl

europarada orkiestr Dętych w centrum europy Miejsce: Suchowola Organizator: Ośrodek Kultury w Suchowoli tel. 85 7�� 94 �3 www.suchowola.com.pl

Festiwal „rock na bagnie”Miejsce: Strąkowa GóraOrganizator: Urząd Gminy w Zawadachtel. 85 738 43 33www.festiwalrocknabagnie.pl

Festyn „smaki Podlasia”Miejsce: Osowicze koło BiałegostokuOrganizator: Białostockie Muzeum Wsi w Osowiczachtel. 85 743 60 8� www.bialostockiemuzeumwsi.pl

augustowskie Motonoce Miejsce: AugustówOrganizatorzy: Wolna Grupa Motocyklowa Augustow-sko-Suwalskatel. 87 643 43 99, gsm. 60� 874 806

kupalleMiejsce: BiałowieżaOrganizator: Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalnetel. 85 743 5� �8

ogólnopolski spływ kajakowy krutynia – PisaMiejsce: Kurtynia-PisaOrganizator: PTTK Odział w Łomży tel. 86 ��6 47 �8www.pttklomza.pl

Powiatowe Dni twórczości ludowej Dzień Śledzia Miejsce: Zawady, Brama na BagnaOrganizator: Brama na Bagnatel. 85 738 43 33www.bramanabagna.pl

suwałki blues Festival Miejsce: SuwałkiOrganizatorzy: Regionalny Ośrodek Kultury i Sztuki Urząd Miasta tel. 87 566 4� �� www.suwalkiblues.com

augustowskie wieczory kabaretowe „lejemy wodę” Miejsce: Augustów

�38

Organizatorzy: Augustowskie Placówki Kultury tel. 87 643 �� 33 www.apk.home.pl

Przegląd rękodzieła i twórczości ludowej Podlasia Miejsce: TrzcianneOrganizator: Gminny Ośrodek Kultury tel. 85 738 50 56

Festiwal teatrów stodolanychMiejsce: PuńskOrganizatorzy: Dom Kultury Litewskiej w Puńsku, Sto-warzyszenie Litwinów w Puńskutel. 87 5�6 �0 3� www.punsk-kultura.dl.pl

ogólnopolski spływ kajakowy – czarna hańczaMiejsce: Czarna HańczaOrganizator: PTTK Odział w Łomży tel. 86 ��6 47 �8www.pttklomza.pl

Podlaska oktawa kultur, Międzynarodowy Festiwal Muzyki, sztuki i Folkloru Miejsce: BiałystokOrganizator: WOAK w Białymstoku tel. 85 744 63 �3www.woak.bialystok.pl

Mistrzostwa Polski w Pływaniu na byle czym „co ma pływać nie utonie” Miejsce: Błonie nad rz. NettąOrganizator: Augustowskie Placówki Kulturytel. 87 643 36 59www.apk.home.pl

suwalski jarmark Folkloru Miejsce: SuwałkiOrganizator: Regionalny Ośrodek Kultury i Sztuki w Suwałkachtel. 87 566 4� ��www.rokis.suwalki.pl

Muzyczne spotkania z naturą Franciszkiada – granie na byle czymMiejsce: Augustów, BiałystokOrganizator: Stowarzyszenie Miłośników Muzyki Musi-ca Sacra Impresariat Muzyczny Pro Arttel. 85 675 36 60www.trojanowscy.pl

Międzynarodowy konkurs skoków na nartach wodnychMiejsce: Augustów, rzeka Netta

Organizatorzy: Augustowski Klub Sportowy „SPARTA”, MOSiR, Urząd Miejski w Augustowie tel. 87 643 4� 58

ogólnopolska Młodzieżowa szkoła turystyki kajakowejMiejsce: J. Wigry – Augustów i wycieczka krajoznaw-cza po Ziemi ŁomżyńskiejOrganizator: PTTK Odział w Łomżytel. 86 ��6 47 �8 www.pttklomza.pl

Międzynarodowy Festiwal teatralny wertePMiejsce i termin: Kleszczele, Białowieża, Hajnówka, Narewka, CzeremchaOrganizator: Stowarzyszenie Kulturalne „Pocztówka” w Policznejgsm. 5�3 �7� 746www.wertepfestival.pl

Poznaj wigierski Park narodowy na rowerzeMiejsce: Wigierski Park Narodowy, lipiec, sierpień (każdy wakacyjny piątek)Organizator: Wigierski Park Narodowytel. 87 563 �5 6�www.wigry.win.pl

Międzynarodowy Festiwal jazzu tradycyjnego, augustowskie spotkania z louisem armstrongiem Miejsce: AugustówOrganizatorzy: Augustowskie Placówki Kultury tel. 87 643 �� 33www.apk.home.pl

lato na rowerze z PttkMiejsce: szlaki turystyczne Suwalszczyzny, lipiec i sier-pieńOrganizator: PTTK Odział w Suwałkachtel. 87 566 59 6�www.suwalki.pttk.pl

ogólnopolski spływ kajakowy rospudąMiejsce: J. Czarne – J. Rospuda – Augustów, lipiec, sierpieńOrganizator: PTTK Odział w Łomżytel. 86 ��6 47 �8www.pttklomza.pl

Festiwal Muzyki Młodej białorusi „basowiszcza”Miejsce: GródekOrganizator: Białoruskie Zrzeszenie Studentów w Białymstokuwww.basowiszcza.org

�39

Zajazd szlachecki w ciechanowcu – Powsta-nie listopadoweMiejsce: Ciechanowiec Organizator: Mzeum Rolnictwa im. ks. K. Klukatel. 86 �77 �3 �8www.muzeumrolnictwa.pl

Podlasie Mtb MaratonOrganizator: Stowarzyszenie Rowerowe Zielony Szlakgsm. 609 666 9��

Festiwal Pozytywne wibracjeMiejsce: BiałystokOrganizatorzy: Agencja STX Jamboree, Urząd Miejski w Białymstokutel. 85 869 6374www.pozytywnewibracjefestiwal.pl

letnie koncerty w ogrodach branickiego Miejsce: Białystok, Aleja ZakochanychOrganizator: Białostocki Ośrodek Kultury tel. 85 74� 48 �3 www.bok.bialystok.pl

Podlaskie koncerty organowe i katedralne koncerty organoweMiejsce: Białystok, Hajnówka, Białowieża, ŁapyOrganizator: Białostocki Ośrodek Kulturytel. 85 74� 48 �3 www.bok.bialystok.pl

Festyn jaćwieski szwajcariaMiejsce: Szwajcaria k. SuwałkOrganizator: Muzeum Okręgowe w Suwałkachtel. 87 566 57 50www.muzeum.suwalki.info

Mistrzostwa Polski w nurkowaniu na wstrzymanym oddechu – jez. hańczaMiejsce i termin: Błaskowizna, lipiec-sierpień (co � lata)Organizator: Stowarzyszenie Kultury Fizycznej „Freedi-ving Poland”gsm. 60� 5�� 73�www.freediving.com.pl

sierPieńjarmark DominikańskiMiejsce: Choroszcz, pierwsza niedziela miesiącaOrganizator: Miejsko-Gminne Centrum Kultury w Cho-roszczytel. 85 7�9 �4 3� www.kultura.choroszcz.pl

ogólnopolski spływ kajakowy – jegrznia - biebrza - narew Miejsce: JerzgniaOrganizator: PTTK Odział w Łomży tel. 86 ��6 47 �8www.pttklomza.pl

Festiwal rock szanty serwyMiejsce: SerwyOrganizator: Urząd Gminy Płaskatel. 87 643 90 80 www.plaska.pl

Podlaskie Święto chlebaMiejsce: CiechanowiecOrganizator: Muzeum Rolnictwa im. ks. K.Kluka w Ciechanowcu tel. 86 �77 �3 �8 www.muzeumrolnictwa.pl

Podlaska biesiada MiodowaMiejsce: TykocinOrganizatorzy: Stowarzyszenie „Podlaska Biesiada Miodowa”, Urząd Miejski w Tykociniegsm. 606 36� 863www.biesiadamiodowa.org

biesiada MiodowaMiejsce: KurowoOrganizatorzy: Narwiański Park Narodowy, Starostwo Powiatowe w Wysokiem Mazowieckiem, Urząd Gminy w Kobylinie Borzymachtel. 86 476 48 ��www.biesiadamiodowa.pl

balladowe nocki nad neckiemMiejsce: AugustówOrganizatorzy: Augustowskie Placówki Kultury tel. 87 643 �� 33 www.apk.home.pl

Mistrzostwa europy w koszeniu bagiennych łąk dla Przyrody „biebrzańskie sianokosy”Miejsce: Biebrzański Park Narodowy Organizatorzy: Urząd Gminy w Trzciannem, Biebrzań-ski Park Narodowy tel. 85 738 06 �0www.biebrza.org.pl

Dni korycina - Święto seraMiejsce: KorycinOrganizator: Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Tury-styki w Korycinietel. 85 7� �9 �87 www.goksitkorycin.pl

�40

ogólnopolskie Prezentacje kultury Mniejszości narodowychMuzyczne Dialogi nad BugiemMiejsce: Mielnik, AmfiteatrOrganizatorzy: wójt gminy Mielnik, Białoruskie Towa-rzystwo Społeczno-Kulturalne tel. 85 65 65 86�

inscenizacja Plenerowa – rekonstrukcja walk o nowogród z 1939Miejsce: NowogródOrganizator: Polskie Radio Regionalna Rozgłośnia w Białymstoku, Radio Białystok S.A. tel. 85 745 6� ��www.radio.bialystok.pl/przebojem

suwalskie teatr-akcjeMiejsce: SuwałkiOrganizator: Stowarzyszenie Aktywności Społeczno-Ar-tystycznej „Nie Po Drodze”gsm. 60� 9�� 765www.niepodrodze.org

regaty o Puchar Dyrektora wigierskiego Parku narodowegoMiejsce: Stary Folwark, jezioro WigryOrganizator: PTTK Odział w Suwałkachtel. 87 566 59 6� www.suwalki.pttk.pl

wrZesień ogólnopolski Dzień ogórkaMiejsce: Kruszewo, pierwsza niedziela miesiącaOrganizator: Miejsko-Gminne Centrum Kultury w Choroszczytel. 85 7�9 �4 3�www.choroszcz.pl

targi rzeźby ludowej, tkaniny Dwuosnowowej i kowalstwaMiejsce: BiałystokOrganizator: Muzeum Podlaskie w Białymstoku tel. 85 74-��4-73 www.muzeum.bialystok.pl

Podlaski rajd Długodystansowy „Zażynek” Miejsce: Puszcza KnyszyńskaOrganizator: PTTK Regionalny Oddział w Białymstokutel. 85 744 55 60www.bialystok.pttk.pl

jesienne Prezentacje kulturalne Miejsce: Zbójna Organizator: Gminny Ośrodek Kultury w Zbójnejtel. 86 ��4 00 38

Mikrolotowe Mistrzostwa PodlaskiegoMiejsce: Łomża Organizator: Tygodnik Kontakty, Towarzystwo Lotnicze „Cumulus” w Łomżytel. 86 ��6 4� 43www.lotniczapolska.pl

kartoFlisko - Dziedzictwo kulturowe i teraźniejszość Miejsce: PtakiOrganizator: Gminny Ośrodek Kultury w Turośli tel. 86 �78 6� 3�

rajd Pieszy „Poznajemy kurpiowszczyznę” Miejsce: Wiata nad PisąOrganizator: PTTK Odział w Łomży tel. 86 ��6 47 �8www.pttklomza.pl

Festiwal kultur „inny wymiar: sąsiedzi”Miejsce: Białystok, Kino Forum, kawiarnia Fama, plac przed BOK, plener, Rynek Kościuszki Organizator: Białostocki Ośrodek Kultury tel. 85 74� 48 �3 www.bok.bialystok.pl

regaty Żeglarskie o błękitną wstęgę jeziora wigryMiejsce: Stary Folwark, jezioro WigryOrganizator: PTTK Odział w Suwałkachtel. 87 566 59 6�www.suwalki.pttk.pl

jesienny rajd rowerowyMiejsce: szlaki turystyczne SuwalszczyznyOrganizator: PTTK Odział w Suwałkachtel. 87 566 59 6�www.suwalki.pttk.pl

białostockie Dni Muzyki cerkiewnejMiejsce: Białystok, katedra św. Mikołaja, cerkiew św. DuchaOrganizator: Prawosławna Diecezja Białostocko-Gdańska tel. 85 74� 40 88

PaŹDZiernikMiędzynarodowy Dzień Muzyki Miejsce: BiałystokOrganizator: Opera i Filharmonia Podlaska - Europej-skie Centrum Sztuki tel. 85 73� �3 3� www.filharmonia.bialystok.pl

�4�

Święto Sukot Miejsce: Tykocin – Wielka SynagogaOrganizator: Muzeum w Tykocinie Oddział Muzeum Podlaskiego tel. 85 7�8 �6 �3 www.muzeum.bialystok.pl

Filmowe Podlasie atakuje!Miejsce: Białystok, Kino Forum, kawiarnia FamaOrganizator: Białostocki Ośrodek Kultury tel. 85 74� 48 �3 www.bok.bialystok.pl

spotkania FolkoweMiejsce: Białystok, kawiarnia FamaOrganizator: Białostocki Ośrodek Kultury tel. 85 74� 48 �3 www.bok.bialystok.pl

białowieski bieg ŻubraMiejsce: BiałowieżaOrganizator: Urząd Gminy Białowieżatel. 85 68� �4 87www.bialowieza.gmina.pl

listoPaDPodlaski Festiwal krótkich Filmów niezależnych „ŻubroFFka”Miejsce: BiałystokOrganizator: Białostocki Ośrodek Kulturytel: 85 74� 48 �3 www.bok.bialystok.pl

Festiwal kultury ukraińskiej „PoDlaska jesień” Miejsce: Bielski Dom Kultury w Bielsku Podlaskim Organizator: Bielski Dom Kultury tel. 85 730 34 �4 www.bdkbielsk.pl

ogólnopolski Festiwal „jesień z bluesem”Miejsce: BiałystokOrganizator: Białostocki Ośrodek Kultury tel. 85 74� 48 �3 www.bok.bialystok.pl

Zaduszki bluesowe w białymstokuMiejsce: Białystok, Kino ForumOrganizator: Białostocki Ośrodek Kulturytel. 85 74� 48 �3www.bok.bialystok.pl

Międzynarodowy Festiwal „laboratorium Muzyki współczesnej”w białymstoku Miejsce: Białystok

Organizator: Opera i Filharmonia Podlaska – Europej-skie Centrum Sztukitel. 85 73�-�3-3� www.filharmonia.bialystok.pl

gruDZieńbiałostockie Dni Zamenhofa Miejsce: Centrum im. Zamenhofa, BiałystokOrganizator: Centrum im. Ludwika Zamenhofatel. 85 67 67 367www.centrumzamenhofa.pl

wieczory Muzyki cerkiewnejMiejsce: Bielsk PodlaskiOrganizator: Bielski Dom Kultury tel. 85 730 34 �4 www.bdkbielsk.pl

Święto chanuki Miejsc: Tykocin – Wielka SynagogaOrganizator: Muzeum w Tykocinie Oddział Muzeum Podlaskiego tel. 85 7�8 �6 �3 www.muzeum.bialystok.pl

OBSŁUGA rUcHU tUrYStYcZNeGOpunkty informacji turystycznej**** Skategoryzowane punkty informacji turystycznej, włączone do Polskiego Systemu Informacji Turystycznej

Augustówcentrum informacji turystycznej****Rynek Zygmunta Augusta 44, �6-300 Augustów tel. 87 643 �8 83, fax 87 644 60 59 www.augustow.euCzynne: wakacje (VI-VIII): pn.-pt. w godz. 8:00-�0:00, weekend w godz. �0:00-�8:00,V, VI, IX: pn.-pt. w godz. 8:00-�7:00, weekend w godz. �0:00-�5:00I, II, III, IV, X, XI, XII-: pn.-pt. w godz. 8:00-�6:00

BiałowieżaPunkt informacji turystycznej **PTTK Oddział im J.J.Karpińskiego w Białowieży ul. Kolejowa �7, �7-�30 Białowieżatel. 85 68� �� 95, fax 85 68� �6 �4www.pttk.bialowieza.plCzynne: pn.-nd. W godz. 8:00-�6:00

Punkt informacji turystycznej**Szkolne Schronisko Młodziezowe „Paprotka” w Białowieży

�4�

ul. Generała Waszkiewicza 6, �7-�30 Białowieżatel./fax 85 68� �5 60www.paprotka.com.plCzynne:codziennie 7:00-��:00

Punkt informacji turystycznej Białowieski Park NarodowyPark Pałacowy ��, �7-�30 Białowieżatel. 85 68� 97 04, fax 85 68� 97 �6 lub 85 68� �3 60 w. 7�6www.bpn.com.plCzynne: 0�.05.-30.09. wt.-nd. w godz. 8:00-�6:00Ośrodek Edukacji PrzyrodniczejPark Pałacowy 5, �7-�30 Białowieża tel. 85 68� �7 56 (poza sezonem)

Punkt informacji turystycznejBiuro Turystyki „Ryś” ul. Krzyże ��, �7-�30 Białowieża tel./fax 85 68� �� 49 www.biurorys.internetdsl.pl www.turystyka-rys.pl

Białystokcentrum informacji turystycznej ***Podlaska Regionalna Organizacja Turystyczna ul. Malmeda 6, �5-440 Białystok tel./fax 85 73� 68 3�www.podlaskieit.plwww.odkryjpodlaskie.pl Czynne: pn.-pt. w godz. 8:00-�7:00

Punkt informacji turystycznejDworzec PKP (antresola)ul. Kolejowa 9 lok. �0, �5-70� Białystoktel. 85 673 35 75www.ksiegarniaobiezyswiat.bialystok.plCzynne: pn.-pt. w godz. 8:00-�0:00, sb. w godz. �0:00-�8:00

Punkt informacji turystycznej *Szkolne Schronisko Młodzieżowe „Podlasie”Al. J. Piłsudskiego 7 B, �5-443 Białystoktel. 85 876 78 60www.ssm.bialystok.ids.pl

Bielsk Podlaskiurząd Miasta bielsk Podlaski ul. Kopernika �, �7-�00 Bielsk Podlaskitel. 85 73� 8� 88

www.bielsk-podlaski.plCzynne: pn.-pt. w godz. 7:00-�5:00

ChoroszczPunkt informacji turystycznejMiejsko Gminne Centrum Kultury ul. Sienkiewicza �9, �6-070 Choroszcz tel. 85 7�9 �4 3�www.kultura.choroszcz.plCzynne: pn.-pt. w godz. 8:00-�8:00, sb. w godz. �0:00-�6:00

Ciechanowiec Punkt informacji turystycznej w ciechanowcu***Plac 3 Maja 3�, �8-�30 Ciechanowiec gsm. 507 793 404www.ciechanowiec.pl

Czarna Białostockagminne centrum informacji*ul. Towarowa 9, �6-0�0 Czarna Białostocka tel. 85 873 04 �8 www.czarnabialostocka.pl

Czeremchagminny ośrodek kultury w czeremsze ul. � Maja 77, �7-�40 Czeremcha tel. 85 685 00 84

DrohiczynPunkt informacji turystycznej *Gminny Ośrodek Kultury ul. Kraszewskiego �3, �7-3�� Drohiczyn tel./fax 85 655 70 69www.drohiczyn.pl

DrozdowoPunkt informacji turystycznejŁomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwiul. Główna 5�, �8-4�� Piątnica tel. 86 ��9 �� 75www.lpkdn.4lomza.plCzynne: pn.-pt. w godz. 7:30-�5:30

Dubicze Cerkiewnegminny ośrodek kultury, sportu i rekreacji ul.Główna 67, �7-�04 Dubicze Cerkiewne tel. 85 685-�0-54 (sezonowo V-IX) gsm. 606 769 99�

urząd gminy Dubicze cerkiewne ul. Główna 65, �7-�04 Dubicze Cerkiewne tel. 85 68� 79 8� www.dubicze-cerkiewne.pl

�43

ośrodek wypoczynkowy „bachmaty” �7-�04 Dubicze Cerkiewne gsm. 606 769 99�, 604 �93 375 tel. 85 685 �0 54 (sezonowo V-X od 8:00 do �6:00)

Filipówurząd gminy Filipów ul. Garbarska �, �6-4�4 Filipów tel. 87 569 60 8� www.filipow.pl

Gródekgminne centrum kultury w gródkuul. Chodkiewiczów 4, �6-040 Gródek tel. 85 7�8 0� 36 www.grodek.pl

Hajnówkacentrum turystyki regionu Puszczy białowieskiej ***ul. 3 Maja 45, �7-�00 Hajnówka tel. 85 68� 43 8�, tel./fax 85 68� 5� 4�www.powiat.hajnowka.pl/ctrpbCzynne: V-IX pn.-sb. w godz. 9:00-�7:00, X-IV pn.-pt. w godz. 7:30-�5:30

Punkt informacji turystycznej **Park Wodny w Hajnówceul. 3 Maja 50, �7-�00 Hajnówka tel. 85 876 78 60 www.parkwodny.hajnowka.plczynny: 7 dni w tygodniu, godz. otwarcia: 6:00- ��:00

informacja turystycznaMuzeum kowalstwa i Ślusarstwaul. Lipowa � (róg ul. 3 Maja), �7-�00 Hajnówkatel. 85 68� �5 64, gsm. 60� 073 775 czynny: wtorek – sobota od 9:00 do �8:00w niedziele od �0:00 do �8:00

Kleszczelecentrum turystyki i kultury „hładyszka” **ul. � Maja �9, �7-�50 Kieszczeletel. 85 68� 80 54, gsm. 50� 679 67�www.kleszczele.pl

Knyszyncentrum informacji turystycznej *Urząd Miejski w Knyszynieul. Rynek 39, �9-��0 Knyszyntel. 85 7�7 99 88www.knyszyn.pl

Krzywecentrum informacji turystycznej ****Wigierski Park Narodowy

Krzywe 8�tel. 87 563 �5 6�, gsm. 5�0 99� 67�www.wigry.win.plCzynne: pn.-pt. w godz. 7:00-�5:00 w sezonie 0�.07.-3�.08 również w weekendy, święta i dni wolne w godz. 9:00-�6:00

KurowoPunkt informacji turystycznejNarwiański Park NarodowyKurowo �0, �8-�04 Kobylin-Borzymy tel./fax 85 7�8 �4 �7www.npn.plCzynne: pn.-pt. w godz. 7:30-�5:30, w sezonie pn.-pt. w godz. 7:30-�5:30, weekendy w godz. 9:00-�9:00

LipskPunkt informacji turystycznejMiejsko - Gminny Ośrodek Kultury w Lipskuul. Rynek �3, �6-3�5 Lipsktel./fax 87 64� 35 86 www.kultura.lipsk.plCzynne: pn.-pt. w godz. 8:00-�0:00Sob- niedz. godz. �0.00-�5.00

Łomżacentrum informacji turystycznej ***NARWIA.PLul. Sienkiewicza �0/�7, �8-400 Łomżatel. 86 ��6 48 39, gsm. 608 6�9 5�9www.narwia.pl

MalesowiznaPunkt informacji turystycznej **Suwalski Park KrajobrazowyMalesowizna-Turtul �4, �6-404 Jeleniewo tel. 87 569 �8 0�www.spk.org.plCzynne: pn.-pt. w godz. 8:00-�5:00 w sezonie (lipiec, sierpień) pn.-pt. w godz. 8:00-�9:00, sb. w godz. 9:00-�7:00

MielnikPunkt informacji turystycznejUrząd Gminy Mielnik ul. Piaskowa 38, �7-307 Mielniktel. 85 65 65 87�www.mielnik.com.plCzynne: pn.-pt. w godz. 7:30-�5:30

Narewinformacja turystyczna - urząd gminy narewul. Mickiewicza �0�, �7-��0 Narew tel. 85 68� 60 �6 www.narew.home.pl

�44

Narewkagminne centrum informacji w narewceul. Nowa 3, �7-��0 Narewkatel. 85 685 8� 45

Nowogródinformacja turystyczna Miasta i gminny nowogródul. Łomżyńska 4�, �8-4�4 Nowogródtel. 86 ��7 55 45www.nowogrod.com/itCzynne: pn.-pt. w godz. 8:00-�6:00

Osowiec TwierdzaPunkt informacji turystycznej****Biebrzański Park Narodowy Osowiec Twierdza 8 tel. 85 738 30 35, 738 06 �0 w. �43 lub 555www.biebrza.org.plCzynne: pn.-pt. w godz. 7:30-�5:30, od �0 IV do �0 IX codziennie w godz. 8:00-�7:00

Przeroślcentrum informacji turystycznej Urząd Gminy Przeroślul. Rynek �, �6-4�7 Przerośltel. 87 56� 7� 30www.przerosl.euCzynny: sezonowo w godz. ��:00-�0:00

Puńskcentrum informacji turystycznej Urząd Gminy Puńsk ul. Mickiewicza �3, �6-5�5 Puńsktel. 87 5�6 �0 79www.cit.ugpunsk.pl

Sejnycentrum informacji turystycznej **Stowarzyszenie „Ziemia Sejneńska”ul. Wojska Polskiego 60 B, �6-500 Sejnytel./fax 87 5�6 34 00www.ziemia-sejneńska.pl

Punkt informacji turystycznejSejneńskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkamiul. Piłsudskiego �8 (Pałac Biskupi-parter)tel. 87 65� �7 55www.muzeum.sejny.pl

SiemiatyczePunkt informacji turystycznej **Biuro Promockji Powiatu Siemiatyckiegoul. Piłsudskiego 3, �7-300 Siemiatycze tel./fax 85 655 58 56

www.siemiatycze.plCzynne: pn. w godz. 8:00-�6:00, wt.-pt. w godz. 7:30-�5:30

SokółkaPunkt informacji turystycznejMuzeum Ziemi Sokólskiej ul. Piłsudskiego �, �6-�00 Sokółka tel./fax 85 7�� �4 35 www.sokolka.plCzynne: wt.-sb. w godz. 8:00-�4:00

SupraślPunkt informacji turystycznej**Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiejul. Chodakowskiego 6, �6-030 Supraśl tel./fax 85 7�8 37 85www.pkpk.plCzynne: pn.-pt. w godz. 7:30-�5:30

Suwałkicentrum Międzynarodowej informacji kulturalno-turystycznej***ul. Hamerszmita �6, �6-400 Suwałki tel. 87 563 05 38 www.cmikt.plCzynne: pn.-pt. w godz. 8:00-�6:00, w sezonie od czerwca do końca sierpnia pn.-sb. w godz. �0:00-�8:00, niedziela: �0.00-�6.00

suwalska izba rolniczo-turystyczna ul. Kościuszki 8�/7, �6-400 Suwałkitel. 87 566 58 7�www.suwalki-turystyka.info.plCzynne: pn.-pt. w godz. 8:00-�6:00

Stary FolwarkPunkt informacji turystycznej *Wigierskie Stowarzyszenie TurystyczneStary Folwark 3, �6-40� Suwałkitel. 87 563 77 ��, gsm. 604 �79 877www.wigry.win.pl/wstCzynny: sezonowo (V-IX) pn.-nd w godz. 9:00-��:00 poza sezonem po uzgodnienie telefonicznym

Punkt informacji turystycznej ***Muzeum Wigier WPNStary Folwark 50tel. 87 563 0� 5�www.wigry.win.pl/mw

Strękowa GóraPunkt informacji turystycznejLokalna Organizacja Turystyczna „Brama na bagna”Strękowa Góra �4, �6-075 Zawady

�45

tel. 85 738 43 33www.bramanabagna.pl

SztabinPunkt Informacji Turystycznej **Ośrodek Wypoczynkowy Biebrza” ul. Polna 50, �6-400 Sztabin gsm. 603 ��5 �00, tel./fax 87 64� �� 79www.turystyka-biebrza.plCzynne: całodobowo

Tykocinurząd Miasta w tykocinieul. Złota �, �6-080 Tykocintel. 85 7�8 �6 �7, 85 7�8 75 07www.regioset.pl/tykocinCzynne: pn.-pt. w godz. 7:30-�5:30, sb. punkt it w Bi-bliotece Publicznej (ul. Plac Czarnieckiego 6, Tykocin)

StOWArZYSZeNiA tUrYStYcZNe

Augustówaugustowska organizacja turystyczna ul. Rynek Zygmunta Augusta 44, �6-300 Augustówgsm. 7�8 755 936www.augustow.pl

BiałystokPodlaska regionalna organizacja turystycznaul. Malmeda 6, �5-440 Białystok tel. 85 653 77 97www.podlaskieit.pl

Goniądzgoniądzkie stowarzyszenie turystyczne „Dolina biebrzy”Plac �� Listopada 38, �9-��0 Goniądz

osowieckie towarzystwo FortyfikacyjneOsowiec-Twierdza 8, �9-��0 Goniądz gsm. 600 94� 954

Grajewostowarzyszenie samorządów Dorzecza biebrzy ul. Komunalna 6, �9-�00 Grajewotel. 86 �7� �0 88

Hajnówkabiałowieskie stowarzyszenie agroturystyczne „Żubr”ul. Południowa 4, �7-�00 Hajnówkagsm. 607 3�9 760Korespondencja: Zabłotczyzna ��, �7-��0 Narewkatel. 85 685 80 80www.agrobialowieza.pl

Łomżalokalna organizacja turystyczna „Ziemia łomżyńska”ul, Główna 38, Drozdowo tel. 86 ��5 69 �7, gsm. 60� 39� 688 www.lotzl.vot.pl

Michałowostowarzyszenie agroturystyczne „agrokresy”Kobylanka, �6-050 Michałowo tel. 85 7�8 44 �6 www.agrokobylanka.republika.pl

Mielnikstowarzyszenie agroturystyczne „Puszcza Mielnicka”ul. Brzeska �3�, �7-307 Mielniktel. 85 65 77 �05www.puszczamielnicka.ovh.org

Mońkistowarzyszenie agroturystyczne „raj bobra”ul. Tysiąclecia �3 B, �9-�00 Mońki tel. 85 7�6 �3 0� www.rajbobra.pl

stowarzyszenie ekoturystyczne „biebrza koneserom”ul. Wyzwolenia 8 A/3, �9-�00 Mońkitel. 85 7�6 �8 04

Narewkaagroturystyczne stowarzyszenie „Puszcza białowieska”ul. Mickiewicza 50, �7-��0 Narewkatel. 85 685 80 45, 85 685 80 ��www.agrokwatera.eu

Sejnystowarzyszenie „Ziemia sejneńska”ul. Wojska Polskiego 60 B, �6-500 Sejnytel./fax 87 5�6 34 00www.ziemia-sejnenska.pl

SokółkaPodlaskie stowarzyszenie agroturystyczneKolonia Kuryły 3, �6-�00 Sokółkatel./fax 85 7�� �0 49www.psa.org.pl

Strękowa Góralokalna organizacja turystyczna „brama na bagna”Strękowa Góra �4, �6-075 Zawadytel. 85 738 43 33www.bramanabagna.pl

�46

Suwałkisuwalska organizacja turystycznaul. Ks. K. Hamerszmita �6, �6-400 Suwałkitel. 87 566 �0 79www.sot.suwalszczyzna.euwww.suwalszczyzna-jakbasn.plwww.bajkowasuwalszczyzna.pl

suwalska izba rolniczo-turystycznejul. Kościuszki 8� lok. 7, skr. pocz. 76, �6-400 Suwałkitel./fax 87 566 58 7�www.suwalki-turystyka.info.pl

stowarzyszenie „euroregion niemen”ul. Wesoła ��, �6-400 Suwałkitel. 87 565 36 7�www.niemen.org.pl

Stary Folwarkwigierskie stowarzyszenie turystyczneStary Folwark 69, �6-40� Suwałki gsm. 604 �79 877 www.wigry.win.pl

Szepietowowojewódzki Podlaski ośrodek Doradztwa rolniczego�8-��0 Szepietowo tel. 86 47 60 55�, 86 47 60 55�www.odr.zetobi.com.pl

Turośń Kościelnastowarzyszenie gmin górnej narwiul. Lipowa 4, �8-�06 Turośń Kościelnatel./fax 85 6505�38www.gornanarew.pl

Wiznabiebrzańsko-narwiańskie towarzystwo agroturystyczne „łoŚ”Sulin Strumiłowo 4, �8-430 Wizna tel. 86 ��9 64 89www.los.bramanabagna.pl

pOLSKie tOWArZYStWO tUrYStYcZNO-KrAJOZNAWcZeodział Pttk w augustowieul Nadrzeczna 70 A, �6-300 Augustówgsm. 607 446 �00

oddział Pttk im. j. j. karpińskiego w białowieżyul. Kolejowa �7, �7-�30 Białowieżatel. 85 68� �� 95, fax 85 68� �6 �4www.pttk.bialowieza.pl

czynne: codziennie, maj – wrzesień w godz. 8:00 – �8:00październik – kwiecień w godz. 8:00 – �5:00

Pttk białostocki oddziałul. Lipowa �8, �5-4�7 Białystoktel/fax 85 65� 30 05www.pttkbialystok.neostrada.pl

regionalny oddział Pttk w białymstoku (członek Prot)ul. Waryńskiego 30 pok. 5, �5-46� Białystoktel./fax 85 744 56 50, 85 744 55 60www.bialystok.pttk.pl

oddział Pttk w bielsku Podlaskimul. Mickiewicza 50/54, �7-�00 Bielsk Podlaskitel. 85 730 30 �4, gsm. 508 �94 663

oddział Pttk w łomżyul. Wojska Polskiego �, �8-400 Łomżatel. 86 ��6 47 �8, fax 86 ��6 64 4�www.pttklomza.pl

oddział Pttk w suwałkachul. Kościuszki 37, �6-400 Suwałkitel./fax 87 566 79 47 tel. 87 566 59 6�www.suwalki.pttk.pl

pOLSKA iZBA tUrYStYKi ODDZiAŁ pODLASKi Al. Jana Pawła II 77, �5-703 Białystoktel. 85 65� 99 03, 85 653 76 87www.pit.org.pl

BiUrA pODróŻY(Wykaz Organizatorów turystyki i pośredników tury-stycznych zarejestrowanych w Urzędzie Marszałkow-skim Województwa Podlaskiego na dzień �3.03.�0��)

Augustów„logos” biuro turystyczne ul. �9 Listopada 9, �6-300 Augustów, tel. 87 643 40 93, fax 87 643 54 �0 www.augustow-bt.pl

ela-traVel biuro PodróżyRynek Zygmunta Augusta �5/�, �6-300 Augustówtel./fax 87 643 55 00 www.netta.pl/elatravel

gaMMa biuro usług turystycznychul. Rajgrodzka 79, �6-300 Augustówgsm. 507 077 374

�47

Polskie biuro PodróżyRynek Zygmunta Augusta ��, �6-300 Augustówtel. 87 643 �6 �3, fax 87 643 39 �3 www.pbp.augustow.pl

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-usługowo -handloweul. Nadrzeczna 6� a, �6-300 Augustówtel. 87 644 75 40

usługi turystyczne Zoobi tourul. Rynek Zygmunta Augusta 6, �6-300 Augustówtel. 87 643 44 94, gsm. 603 �99 486www.zoobi-tour.com.pl

biuro turystyczne Pks - traVelul. Rynek Zygmunta Augusta �9, �6-300 Augustów tel. 87 64� 33 99, gsm. 504 �8� 464www.pks.suwalki.com.pl

„wehikuł Podróży” usługi turystyczneul. Wojska polskiego 6/�, �6-300 Augustówtel./fax 87 739 00 58, gsm. 608 404 88�www.wehikul-podrozy.pl

„necko”ul. Wojska Polskiego 53 a, �6-300 Augustów87 643 0� �� gsm. 603 378 903www.necko.pl

„sirocco” PPhu ul. Obrońców Westerplatte 9/�8, �6-300 Augustówtel. 87 643 00 84 www.siroccokajaki.pl

„streFa” organizator turystyki aktywnej i sportu ul. Kościuszki 4�, �6-300 Augustówgsm. 604 476 97� www.strefasport.pl

sZekla-Port Przedsiębiorstwo turystyczneMarek i Witold Polkowscy sp. jawnaul. Nadrzeczna 70 A, �6-300 Augustówtel./fax 87 643 38 50 www.szekla.pl

sZot Przedsiębiorstwo turystyczneul. Konwaliowa �, �6-300 Augustówtel./fax 87 643 43 99, 644 67 58www.szot.pl

Żak-tourist biuro usług turystycznych sp. z o.o.ul. Rybacka �, �6-300 Augustówtel. 87 643 4� 54 www.zaktourist.com.pl

biuro turystyki ,, bial-tur „ sp. z o.o. ul. Wojska Polskiego �9, �6-300 Augustówtel. 87 643 �� ��, tel./fax 87 643 �� �3www.bialtur.pl

Białowieżaecho sp. z o.o.ul. Olgi Gabiec 6, �7-�30 Białowieża (Hotel Żubrówka)tel. 85 734 �3 75, gsm. 666 30 �0 �9 www.echopodroze.pl

iwa sp. z o.oul. Olgi Gabiec 6, �7-�30 Białowieżatel. 85 68� �3 03

Pttk Zarząd oddziału im. j. j. karpińskiego ul. Kolejowa �7, �7-�30 Białowieżatel. 85 68� �� 95, fax 85 68� �6 �4 www.pttk.bialowieza.pl

rYŚ biuro turystyki ul. Krzyże ��, �7-�30 Białowieżatel./fax 85 68� �� 49, 85 68� �0 95www.turystyka-rys.pl

BiałystokaktYwna integracjaul. Wyszyńskiego �/� lok.3�5�5-888 Białystokgsm. 60� 6�9 446www.aktywnaintegracja.com

albicja biuro Podróżyul. Św. Rocha �0A lok. ��8, �5-879 Białystok, tel./fax 85 746 00 95www.albicja.pl

aleX biuro Podróży s.c.ul. Lipowa 5�, �5-4�4 Białystoktel. 85 744 50 4� www.bpalex.eu

alMatur-białYstokul. Zwierzyniecka ��, �5-333 Białystoktel. 85 74� 89 43, fax 85 744 84 88 www.almatur.pl

biacoMeX s.a.ul. Elewatorska ��/��, �5-6�0� Białystok tel./fax 85 66� �8 66, 85 66� �7 33, 85 66� 83 6�, 85 66� 55 05www.biacomex.pl

bial-tur biuro turystyki Zagranicznej sp. z o.o.ul. Krakowska �7, �5-875 Białystoktel. 85 74� 43 5�, 85 744 5� 5�

�48

fax 85 745 55 99www.bialtur.pl

biuro turystyki Przygodowejadventure4youul. Prowiantowa � gsm. 609 63� 834www.wind4you.com

centrum edukacyjno-turystyczneul. Św. Mikołaja � lok. �3, �5-4�9 Białystoktel. 85 74� 90 �6, gsm. 69� 499 766www.wakacje-hity.pl

cristal traVel sp. z o.o.ul. Lipowa 3, �5-4�4 Białystok tel. 85 74� 6� �5www.cristaltravel.pl

DYliŻans biuro usług turystycznychul. Waryńskiego 6 lok.�8, �5-46� Białystoktel./fax 85 744 63 3�, tel. 85 65� �9 76www.bialowieza.info.pl

ella-tur biuro usług turystycznychul. Lipowa 5�/��, �5-4�4 Białystoktel./fax 85 744 50 4�, tel. 85 65� 04 7�www.ellatur.pl

eureka Puh s. c. ul. Warszawska 57, �5-06� Białystoktel./fax 85 743 �8 76, tel. 85 73� 40 3�www.eureka.bialystok.pl

grun traVel biuro turystyczneul. K. Wyki 6, �5-�98 Białystoktel. 85 675 57 89 www.masurentour.pl

holiDaY traVelul. Grochowa �/�7, �5-4�3 Białystoktel. 85 743 5� �3, 85 874 97 97www.holidayb.com.pl

inVest-norD biuro Podróży sp. z o.o. ul Grochowa ��, �5-4�3 Białystok, tel./fax 85 65� 95 95, tel. 85 65� 00 88www.investnord.com.pl

junior PuhP s. c. ul. Stołeczna �5, �5-879 Białystok tel./fax 85 74� 57 �0, tel. 85 744 43�6www.junior.bialystok.pl

juVentur biuro turystyczne s. c.ul. Boh. Monte Cassino 5, �5-873 Białystoktel. 85 74� 78 3�, fax 85 74� 74 �7www.juventur.bialystok.com.pl

nature traVel s. j.ul. Wyszyńskiego �/�, �5-888 Białystoktel. 85 744 45 6�, fax 85 744 45 34www.masuren.travel.pl

nowY Świat biuro Podróży ul. Nowy Świat 6/3, �5-453 Białystoktel./fax 85 74-44-535www.nowyswiat.turystyka.pl

nowator agencja turystyczna s.j.ul. M. C. Skłodowskiej �3, �5-�75 Białystoktel. 85 74� 63 36, fax 85 74� 69 56www.nowator.com.pl

oMega traVel biuro turystyczne s.c.ul. Św. Rocha �4a lok.9, �5-879 Białystoktel. 85 746 0� �7, fax 85 744 64 68www.omegatravel.com.pl

PaX biuro Pielgrzymkowe w białymstokuul. Ks. Adama Abramowicza �, Białystoktel. 85 674 59 �4, gsm. 888 �7 96 �7 fax 85 654 39 93www.bppax.pl

Pks PoDrÓŻeul. Białówny 7/�, �5-437 Białystoktel. 85 74� 40 36, tel./fax 85 74� �� �6gsm. 603 �55 �5�,www.pks-podroze.pl

„Pro” Puh ul. Ukośna �4h, �5-�5-838 Białystoktel./fax 85 65� 95 95

Pttk białostocki oddziałul. Lipowa �8, �5-4�7 Białystoktel/fax 85 65� �5 0�www.pttkbialystok.neostrada.pl

raMis biuro Podróżyul. św. Rocha �3/�5 lok.��5, �5-879 Białystoktel. 85 87 98 400, fax 85 744 64 49 www.ramisbort.pl

regionalny oddział Pttk w białymstokuul. Waryńskiego 30 �5-46� Białystoktel. 85 744-56-50www.bialystok.pttk.pl

�49

sigMa biuro Podróży s. c.ul. Św. Rocha �0a lok. ���, �5-879 Białystoktel. 85 744 6� 86, www.sigma-travel.com.pl

skaut al. �000-lecia P.P. 46/�9, �5-��� Białystokgsm. 604 437 577www.skaut.info.pl

turio biuro Podróży s.c.ul. Sienkiewicza 49/30�, �5-00� Białystoktel. 85 664 �4 �4www.turio.com.pl

wagant biuro usług turystycznych P.h-uul. Szosa Knyszyńska 7� Fasty, �5-694 Białystoktel. 85 654 �6 89www.wagant.eu

wiktoria biuro usług turystyczno-transportowychul. Wyszyńskiego � lok.47, �5-888 Białystoktel. 85 744 43 58, fax 85 745 �6 35www.wiktoria.travel.pl

wYgoDa biuro Podróży ul. Karłowicza �9, �5-�90 Białystoktel. 85 67 55 693, gsm. 66� 048 094

Bielsk PodlaskibuMerang biuro turystyczne ul. Świerkowa 7, �7-�00 Bielsk Podlaski tel./fax 85 730 �5 �4

Pttk Zarząd oddziału ul. Mickiewicza 50/54, �7-�00 Bielsk Podlaskitel. 85 730 30 �4, 85 730 36 �0

Gibykukle ośrodek turystyczny Kukle �9, �6-506 Gibytel. 85 679 36 90, gsm. 603 687 345www.kukle.pl

GoniądzbiebrZa eco-traVel ul. Kościuszki �6/��, �9-��0 Goniądztel./fax 86 �7� 07 85www.biebrza.com

nature eXPlorer ul. Nowy Świat �4, �9-��0 Goniądztel. 86 �7� 07 09www.nature-explorer.pl

Hajnówkabiuro turystyki Przyrodniczejul. Nałkowskiej 9, �7-�00 Hajnówkatel. 85 68�-38-55, 85 68�-4�-58

haMak-tur ul. Celna �7/�, �7-�00 Hajnówkagsm. 60� 8�6 058biuro w Warszawie tel. �� 835 78 34www.hamak-tur.pl

Żubr biuro turystyczneul. 3 Maja 60/6, �7-�00 Hajnówkatel. 85 68� �6 ��

ŁapykaYlon uhowoul. Kolejowa 8, �8-�00 Łapytel. 85 7� 55 308, gsm. 50� 508 050www.kaylon.pl

Łomżabaltica traVel agencja usług turystycznych ul. Wojska Polskiego ��5, �8-400 Łomżatel. 86 �� 65 486

jc PoDrÓŻe ul. Długa 6, �8-400 Łomżatel. 86 ��6-39-39

joanna biuro Podróży ul. Włókiennicza 9, �8-400 Łomżatel. 86 ��6 �9 88

PoDrÓŻnicZek organizator turystyki Przyrodniczej ul. Dworna �8, �8-400 Łomża tel./fax 85 ��8 8� 99www.podrozniczek.4lomza.pl

Proconcept agencyul. Hipokratesa 3 �8-400 Łomżatel./ fax 86 ��8-64-34 gsm. 500 ��0 007

Pttk oddział w łomżyul. Wojska Polskiego �, �8-400 Łomżatel. 86 ��6 47 �8, fax 86 ��6 64 4�www.pttklomza.pl

Przedsiębiorstwo komunikacji samochodowej w łomżyal. J.Piłsudskiego 88, �8-400 Łomżatel. 86 ��8 8� 8�

skatur biuro Podróżyul. Senatorska �3, �8-400 Łomża

�50

tel./fax 87 ��6 �6 50www.skatur.pl

toMi tourist biuro PodróżyAl. Legionów 7a, �8-400 Łomżatel./fax 86 ��6 66 5�, tel. 86 ��6 44 53www.tomitourist.pl

turloMZa.Pl Mariusz staniurskiul. Sienkiewicza �0/�, �8-400 Łomżatel. 86 ��6 48 39, gsm. 604 300 066www.turlomza.pl

Mońkikurier t. i Z. jankowscy biuro turystyczneul. Białostocka �9, �9-�00 Mońki tel. 85 7�6 �� 9�

PłocicznohurYn traVel biuro turystyki s.c. Płociczno-Tartak 40, �6-40� Suwałkitel. 87 563 9� 63, gsm. 697 075 906

RaczkirosPuDa Przedsiębiorstwo turystyczneul. Wita Stwosza �, �6-4�0 Raczkigsm. 604 �80 08� www.rospuda.pl

Siemiatyczebiuro Podróży i turystykiul. �� Listopada 39, �7-300 Siemiatyczetel. 85 655 64 00

SuwałkiForMa-t biuro turystyki aktywnejWigry 9, �6-400 Suwałkitel./fax 87 566 48 38, 563 7� �9 www.forma-t.com.pl

groMa-tour agencja turystyczno-usługowaul. Kościuszki 86, �6-400 Suwałki tel./fax 87 565 �0 0�, 565 �0 0�www.groma-tour.mnt.pl

knieja ZhP sp. z o.o.ul. � Maja �5, �6-400 Suwałkitel./fax 87 566 57 �4www.knieja.home.pl

Maciej twerdochlibBiuro Turystyki AKAJAK .plul. Noniewicza 77, �6-400 Suwałki tel. 87 566-�0-97, gsm. 504-065-6�0

jaĆwing biuro turystycznaul. Wylotowa �3, �6-400 Suwałkitel./fax 87 566 �3 09

„Pks-travel” biuro turystyczne ul. Utrata � B, �6-400 Suwałki (Dworzec PKS) tel. 87 64� 33 99, gsm. 504 �8� 464www.pks-travel.pl

Pttk oddział w suwałkachul. Kościuszki 37, �6-400 Suwałkitel./fax 87 566 79 47tel. 87 566 59 6�www.suwalki.pttk.pl

suwalsZcZYZna agencja Promocyjno-turystyczna ul. Chłodna 6, �6-400 Suwałkitel. 87 566 75 �5www.it.suwalszczyzna.com.pl

suwalska iZba rolnicZo-turYstYcZnaul. Kościuszki 8� lok. 7, �6-400 Suwałkitel./fax 87 566 58 7�, 566 54 94www.suwalki-turystyka.info.pl

wigrY Przedsiębiorstwo turystyczna sp. z o.o.ul. Kościuszki 84, �6-400 Suwałki tel./fax 87 566 3� 89www.wigrytravel.pl

Zambrówbiuro Podróży PogoDnaAL. Wojska Polskiego 7, �8-300 Zambrówgsm. 500 ��� 90�

tUrYStYKA WODNAŻeGLUGA

AugustówŻegluga augustowskaul. �9 Listopada 7, �6-300 Augustówtel./fax 87 643 �8 8� tel. 87 643 �� 5�, fax 87 643 7� 58www.zeglugaaugustowska.pl

ŁomżaŻegluga narwiańska, jerzy lipińskiul. Zjazd �6, �8-400 Łomżagsm. 60� 39� 688www.zegluganarwianska.pl

Narewkarejsy wycieczkowymi statkami Mazurskiej

�5�

służby ratowniczej oddział siemianówkagsm. 506 �36 7�0

Stary Folwarkrejsy łodzią z przeszklonym dnem – leptodora iiMuzeum Wigier Wigierskiego Parku Narodowego�6-40� Stary Folwark 50tel. 87 563 0� 5�www.wigry.win.pl/mw Czynne: codziennie w godz. �0:00-�5:00 w wakacje �0:00-�7:00

rejsy po wigrach statkiem „kameduła” �6-4�� Stary Folwark 44gsm. 606 387 6��www.statekwigry.pl

Suwałkirejsy po jeziorach suwalszczyznyPPHU „Armator”, Błażej Bieńkowskiul. Lutostańskiego �8, �6-400 Suwałkitel.87 565 8� �6, gsm. 60� 633 09�www.armator.info.pl

rejsy statkiem po rzece bugtel. 85 655 70 60, gsm. 698 9�� 648

wycieczki łodzią po bugu gsm. 600 350 47�

Przeprawy promowe:w Mielniku tel. 85 657 70 8�,gsm. 606 �79 964w Niemirowie, tel. 85 657 75 0�

WYpOŻYcZALNie JAcHtóW i ŁODZi ŻAGLOWYcH

Augustówwypożyczalnia sprzętu wodnego neckoul. Wojska Polskiego 53 a, �6-300 Augustówtel./fax 87 643 0� ��, 644 56 39www.necko.pl

wypożyczalnia sprzętu wodnego „atrans”ul. Polna �9, �6-300 Augustówgsm. 503 770 433, tel. 87 644 6� 64www.atrans.wypozyczalnialodzi.pl

klub Żeglarski augustul. Partyzantów 4� m 6, �6-300 Augustówgsm. 507 8�4 977tel. 87 643 �4 33, 87 644 68 69 www.klubaugust.prv.pl

sZekla-PortPrzedsiębiorstwo TurystyczneMarek i Witold Polkowscy sp. j.ul. Nadrzeczna 70A, �6-300 Augustówtel. 87 643 38 50, tel. /fax 87 643 34 55gsm. 6079�95��www.szekla.pl

hotel warszawa sPa & resortul. Zdrojowa �, �6-300 Augustówtel. 87 643 85 00, 87 643 85 04gsm. 607 �94 �43www.hotelwarszawa.pl

Międzyszkolny ośrodek sportowyul. Zarzecze �, �6-300 Augustówtel./fax 87 643 3� 04www.mos-augustow.cba.pl

odział Pttk w augustowieul Nadrzeczna 70 A, �6-300 Augustówgsm. 607 446 �00

norD-waYul. M. Konpnickiej ��/8, �6-300 Augustówtel. 87 644 �0 38, gsm. 608 504 974

Białystokośrodek sportów wodnych „Dojlidy”ul. Plażowa �, �5-50� Białystok tel. 85 743 3� �3www.mosir.bialystok.pl

Budziskoiwona i grzegorz MusiałowiczBudzisko 5, �6-4�� Szypliszki tel. 87 568 �0 5�, gsm. 69� 3�0 774

Dubicze CerkiewneGminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacjiul. Główna 67, �7-�04 Dubicze Cerkiewnetel. 85 685 �0 54, gsm. 606 769 99�www.dubicze-cerkiewne.pl

Kukleośrodek wypoczynkowy kukleKukle �9, �6-506 Gibytel./fax 87 5�6 50 58, 85 679 36 90 (-9�)gsm. 603 687 345www.kukle.pl

ŁomżaŻegluga narwiańska, gondol-jerzyul. Zjazd �6, Łomżagsm. 60� 39� 688www.zegluganarwianska.pl

�5�

Rajgródhotel „knieja”ul. Leśna ��,�9-�06 Rajgródtel. 86 �7� �4 68www.knieja.rajgrod.pl

ośrodek Żeglarski Yacht club arcusul. Szkolna 7a, �9-�06 Rajgródtel. 86 �7� �9 0�www.ycarcus.pl

Sokółkaośrodek wczasowy nad Zalewemul. Wodna �0, �6-�00 Sokółkatel. 85 7�� �5 67, gsm. 5�3 �3� 975www.osir.sokolka.pl

Serwycentrum wypoczynkowo-rekreacyjne ProserwYSerwy, �6-3�6 Płaskatel. 87 64� 88 35www.proserwy.pl

Stary Folwarkklub wodny hańczaStary Folwark 3�, �6-400 Suwałkitel. 87 566 �8 74, 87 566 33 50gsm. 603 745 30�www.klubwodny_hancza.republika.pl

SuwałkiMarek taraszkiewiczul. Noniewicza 38 C/84tel. 87 566 34 04, gsm. 604 06� 479www.wigry�4.pljachty kabinowe

czartery jachtów na jeziorze wigryMaciej Czarniewskitel. 87 56 7 8�54, gsm. 600 37� 990www.jachtywigry.of.pl

suwalski oddział Pttkul. Kościuszki 37, �6-400 Suwałkitel. 87 566 59 6�www.suwalki.pttk.pl

Wigrybiuro turystyki aktywnej Forma-tWigry 9, �6-40� Suwałki tel./fax 87 563 7� �9, 87 566 48 38www.forma-t.com.pl

czarter jachtów kabinowych na rzece buggsm. 888 069 �89

KAJAKi, SprZęt WODNY

Augustówatransul. Zdrojowa �, �6-300 Augustówgsm. 503 770 433, www.atrans.wypozyczalnialodzi.pl łodzie motorowe, skutery wodne, kajaki, windsurfing

klub żeglarski august jachty dwumasztoweul. Partyzantów 4�/6, �6-300 Augustówtel. 87 643 �4 33, gsm. 507 8�4 977www.klubaugust.prv.pl

azymunt 24ul. Turystyczna nad jez. Białym (przy torach)gsm. 603 97 47 97www.azymut�4.pl

biuro turystyczne „sirocco”ul. Studzieniczna, �6-300 Augustówtel. 87 643 00 84, gsm. 603 709 570www.siroccokajaki.pl

jan wojtuszkoul. Nadrzeczna 6�a, �6-300 Augustówtel. 87 644 75 40, gsm. 604 958 673www.sprzetwodny.prv.pl

„necko”ul. Wojska Polskiego 53 a, �6-300 Augustówtel./fax 87 643 0� �� gsm. 603 378 903, 60� �53 508www.necko.pl kajaki, rowery wodne

„neptun”ul. Kasztanowa 38, �6-300 Augustówtel. 87 644 76 39, gsm. 608 664 90�www.splywy.aqa.pl

norD-waYul. M. Konpnickiej ��/8, �6-300 Augustówtel. 87 644 �0 38, gsm. 608 504 974

Przedsiębiorstwo turystyczne „szot”ul. Konwaliowa �, �6-300 Augustówtel. 87 644 67 58, 87 643 43 99www.szot.pl

„solar - sky”ul. Tytoniowa 8 b, �6-300 Augustówtel. 87 643 67 �7, gsm. 50� �74 �44www.solarsky.com.pl

�53

szekla - Port Przedsiębiorstwo turystyczneul. Nadrzeczna 70 A, �6-300 Augustówtel. 87 643 38 50, 87 643 34 55 gsm. 607 9�9 5��www.szekla.pl

Przystań wodna „tramp”ul. Sienkiewicza �5, �6-300 Augustówgsm. 606 64� ��9www.splywy.priv.pl

„rejs”Wypożyczalnia Sprzętu Wodnego nad Jeziorem Neckogsm. 69� 9�0 84�

wypożyczalnia sprzętu wodnego kanuul. Zarzecze 8 a, �6-300 Augustówtel. 87 643 �5 30, gsm. 603 60� 8�5www.kanu.go3.pl

wypożyczalnia kajaków „campa”Obrońców Westerplatte 9/36, �6-300 Augustówtel. 87 643 00 85, gsm. 505 ��8 ��8www.campa.pl

wypożyczalnia sprzętu wodnego „neptun”ul. Kasztanowa 38, �6-300 Augustówtel. 87 644 76 36, gsm. 608 664 90�www.splywy.aqa.pl

Międzyszkolny ośrodek sportowyul. Zarzecze �, �6-300 Augustów tel./fax 87 643 3� 04www.mos-augustow.cba.pl

odział Pttk w augustowieul Nadrzeczna 70 A, �6-300 Augustówgsm. 607 446 �00

Białystokbiuro turystyki czynnej kajakul. Piastowska �7/7�, �5-�07 BiałystokTel. 85 73� 67 88 gsm. 604 ��� �94 www.kajak.piasta.pl

ośrodek sportów wodnych „Dojlidy”ul. Plażowa �, �5-50� Białystok tel. 85 743 3� �3www.mosir.bialystok.pl

BryzgielParkowe centrum wypoczynkowe wiDokBryzgiel 7, �6-304 Nowinkatel. 87 64� 00 �9, gsm. 50� 304 588, 50� 436 967www.bryzgiel.pl

kajaki, canoe, rowery wodne, łodzie wiosłowe drewnia-ne i plastikowe, żaglówka „Mak”

Buda Ruska (k. Krasnopola)Zbigniew terleckiBuda Ruska �, �6-503 Krasnopol gsm. 509 3�0 ��9kajaki, canoe, 5 rowerów

Ciechanowiecgospodarstwo agroturystyczne „na skarpie”Wojtkowice-Glinna �6, �8-�30 Ciechanowiectel. 86 �77 �6 80, gsm. 694 6�8 790www.naskarpie.pl

stowarzyszenie „Zameczek”ul. Dworska 36, �8-�30 Ciechanowiec(od strony zalewu)

Ciszewoagroturystyka „u ani”Ciszewo 3�, �9-�06 Rajgród tel. 86 �73 3� 9�, gsm. 5�� 044973, 696 48� �75www.ciszewo.pl

Dolistowo Nowejan łuszczDolistowo Nowe 73, �9-��4 Jaświłygsm. 5�0 ��9�4�, 500 �69 954, fax 85 7�6 �5 3�

Dolistowo StareMirosław witkowski biebrza safariDolistowo Stare �08 gsm. 600 676 7�8www.agrobiebrza.a3.pl

Mirosław witkowskiDolistowo Stare �07,�9 ��4 Jaświłytel. 85 7�6 �5 03, gsm. 600 676 7�8www.agrobiebrza.a3.pl

„na uboczu”, tadeusz DaniłkoDolistowo Stare I nr ��4, �9-��4 Jaświłytel. 85 7�6 �5 75, gsm. 698 47� 576www.biebrza.wczasy.prv.pl

Marianna i wiesław rogałoDolistowo Stare I nr 46,�9-��4 Jaświłytel 85 7�6 �5 70, gsm.60� 486 995

Marta i ireneusz szczęsny Dolistowo Stare I nr 69,�9-��4 Jaświłytel. 85 7�6 �5 58, gsm. 66� 754 �55www.biebrzanskaostoja.za.pl

�54

Dreństwo letnisko nad DreństwemAndrzej i Anna Szłapak,Dreństwo �7 A, �6-3�0 Bargłówtel. 87 64� 56 50, gsm. 60� �76 43�www.agroszlapak.com

Drohiczyn„Dom na skarpie” ul. Piłsudskiego 37, �7-3�� Drohiczyngsm. 60� 730 883

Dubicze Cerkiewnegminny ośrodek kultury, sportu i rekreacjiul. Główna 67, �7-�04 Dubicze Cerkiewnetel. 85 685 �0 54, gsm. 606 769 99�www.dubicze-cerkiewne.pl

Frąckistanica wodna PttkFrącki, �6-506 Gibygsm. 605 737 565

Filipóworchowscy barbara i bogdanul. Wólczańska �8, �6-4�4 Filipów tel. 87 569 30 �8, gsm. www.aktywnie.suwalszczyzna.com.pl/kajakiorchowscy

Gawrych RudaPozaszkolna Placówka specjalistycznaMłodzieżowy ośrodek edukacyjno-wypoczynkowyZATOKA UKLEIGawrych Ruda, �6-40� Suwałkitel./fax 87 563 94 70, tel. 87 563 93 ��www.gawrychruda.pl,

kompleks turystyczny „u jawora” s. c.Gawrych Ruda 40, �6-40� Suwałki tel./fax 87 563 93 36 gsm. 69� 7�7 865, 604 094 939 www.ujawora.pl

Goniądzanna okulczyk ul. Jagiellońska ��, �9-��0 Goniądztel. 85 738 0� 68www.kartacz.com

artourArtur Bielawskiul. Rybacka 4, �9 ��0 Goniądz tel. 69� �58 434

Miejski ośrodek wypoczynku i rekreacjiul. Demokratyczna �0, �9-��0 Goniądztel. 85 738 00 �8www.plaza.goniadz.pl

Pensjonat „bartek”ul. Nadbiebrzańska 3� �9-��0 Goniądztel. 85 738 06 30www.biebrza.com.pl

Pensjonat „biebrza-Park-tour”, łukasz bielskiul. Szpitalna 3, �9-��0 Goniądztel 85 7�6 �7 �8, gsm. 509 0�8 �8�, 5�3 �30 580www.biebrza-park-tour.pl

Grajewoemilia wesołowska, rudaul. Białostocka 33, �9-�00 Grajewogsm. 698 �90 9�5

Hamulkagospodarstwo agroturystycznechata Za wsiĄ Hamulka 9, �6-�00 Dąbrowa Białostockatel. 85 7�� 90 09, gsm. 607 �9� 445www.hamulka.pl

Hołny Mejeraośrodek wypoczynkowy Politechniki białosto-ckiej „Dwór Mejera”Hołny Mejera 3 a, �6-500 Sejny tel./fax 87 5�7 �� 08, 85 746 97 7� gsm. 668 �3� 64�www.holny.suwalszczyzna.com.pl

Jedwabnebienar-tur, tadeusz Dmoch ul. Nowa 35/�, �8-4�0 Jedwabnetel. 86 ��7 �� �4, gsm. 608 36� 33�

KopytkowoFhu „c-a-r” adam raczkowskiKopytkowo, �6-3�0 Sztabingsm. 600 �73 05�www.biebrza-agroturystyka.plwww.tratwy.com.plwww.rumcajs.fr.pl

Kukleośrodek wypoczynkowy kukleKukle �9, �6-506 Gibytel./fax 87 5�6 50 58, 85 679 36 90 (-9�)gsm. 603 687 345www.kukle.pl

�55

Kurowonarwiański Park narodowyKurowo �0, �8 - �04 Kobylin Borzymy tel./fax 85 7�8 �4 �7, 86 476 48 ��, 86 476 48 ��www.npn.pl

Krzewocentrum Przyrodniczo-rekreacyjne „wodniczka”Krzewo, �8-400 Łomżagsm. 5�0 ��8 900, 509 7�� �88http://www.wodniczka.eu

Leszczewek„camp leszcz”Leszczewek �6, �6-40� Suwałkigsm. 603 599 959, 607 885 707www.campleszcz.plkajaki

LipskMiejsko gminny ośrodek kulturyul. Rynek �3, �6-3�5 Lipsktel./fax 87 64� 35 86, gsm. 698 6�� ��5www.kulturalipsk.pl

Marek ŚleszyńskiNowy Lipsk 4�, �6-3�5 Lipskgsm. 604 ��� �94

Łapyośrodek kultury Fizycznejul. Leśnikowska �8 A, �8-�00 Łapytel. 85 7�5 �4 75, gsm. 608 779 333www.okf.lapy.plW sezonie letnim w soboty i niedziele kajaki można wypożyczyć na plaży w Uhowie

Łomżacentrum informacji turystycznej narwia.plul. Sienkiewicza �0/�7, �8-400 Łomżagsm. 608 6�9 ��9, 604 404 ��9

Żegluga narwiańska, gondol-jerzy jerzy lipińskiul. Zjazd �6, �8-400 Łomżagsm. 60� 39� 688www.zegluganarwianska.pl; www.gondole.lomza.pl

Maćkowa Ruda„hobbit”Maćkowa Ruda 9, �6-503 Krasnopolgsm. 60� 3�� 098 www.hobbit.suwalki.com.pl

Malesowizna-turtulSuwalski Park KrajobrazowyMalesowizna – Turtul, �6-404 Jeleniewo tel. 87 569 �8 0�, tel./fax 87 569 76 36 www.spk.org.pl

Mielnik goksir Mielnikul. Zaszkolna �, �7-307 Mielniktel./fax 85 657 7� 67www.gogsir.mielnik.com.pl

asola wypożyczalnia kajaków i rowerówul. Brzeska 5�, �7-307 Mielnik tel. 85 657 76 56, gsm. 608 478 0�3

actiVe aDVentureul. Duboisa �, �7-307 Mielnik gsm. 606 66� ��5

Narewkawypożyczalnia sprzętu wodnego extreme water(na plaży Stary Dwór nad jeziorem Siemianówka)gsm. 663 749 360www.extremewater.pl

Nowogródstanica wodna w nowogrodzieul. Nadnarwiańska ��, �8-4�� Nowogródtel. 86 ��7 5� 05, gsm. 600 768 5��www.pttklomza.pl

hotel „Zbyszko” w nowogrodzieul. Obrońcow Nowogrodu �, �8-4�4 Nowogródtel. 86 ��7 55 �8www.zbyszko.comrowery, kajaki, narty biegowe, quady

Osowiecbiebrzański Park narodowy Osowiec-Twierdza 8tel. 85 738 30 35, 85 735 06 �0www.biebrza.org.pl

Posejneleośrodek wypoczynkowyPosejnele, �6-506 Gibytel. 87 5�6 50 �6, gsm. 783 78� 46�www.posejnele.com.pl

Ploski„Ptasia osada”�7-�30 Ploskitel. 85 73� 73 99, gsm. 69� ��� 393www.ptasiaosada.pl

�56

Przewięźośrodek wypoczynkowy Drogowskazul. Przewięź 6, �6-30� Augustówtel. 87 643 5� 00, 87 643 �� 58, 87 643 �0 �� gsm. 60� 770 6��

RaczkiPt „rospuda”ul. W. Stwosza �, �6-4�0 Raczkigsm. 604 �80 08�www.rospuda.pl

Rudawkawypożyczalnia kajaków „bajdarka”Rudawka 53, 6-3�6 Płaskatel. 87 64� 75 33, gsm. 505 �59 786www.kajaki-biwaki.pl

Serwycentrum wypoczynkowo-rekreacyjne „ProserwY”Serwy, �6-3�6 Płaskatel. 87 64� 88 35www.proserwy.pl

SiemiatyczeMosir siemiatyczeul. Nadrzeczna �9, �7-300 Siemiatyczetel. 85 656 �0 44, fax 58 655 �6 65www.mosir-siemiatycze.info

Sokółkaośrodek wypoczynkowy „nad Zalewem”ul. Wodna �0, �6-�00 Sokółka tel. 85 7�� �5 67, fax 85 7�� �5 7�www.osir.sokolka.pl

Stary Folwarkk. i b. łukowscy „łukowy kąt”Stary Folwark 44, �6-40� Suwałkitel. 87 563 77 89, gsm. 693 705 487www.wigry.info.pl

klub wodny „hańcza”Stary Folwark 3�, �6-40� Suwałkitel. 87 566 �8 74, gsm. 603 03� 7��www.wigry-info.pl

suwalski oddział PttkStary Folwark 55, �6-40� Suwałkitel. 87 566 59 6�, 87 563 77 �7www.suwalki.pttk.pl

Sulingospodarstwo agroturystyczne „carski trakt”Sulin 4, �8-430 Wizna

tel. 86 ��9 64 89, gsm. 668 8�9 508www.carskitrakt.pl

SupraślPowiatowy ośrodek sportu i rekreacji „bukowisko”ul. Piłsudskiego 64, �6-030 Supraśltel. 85 7� 83 545www.suprasl.edu.pl

Surażwypożyczalnia sprzętu wodnegoul. Piłsudskiego ��, �8-�05 Surażtel. 85 650 35 64

SurażkoworitowiskoSurażkowo �7, �6-030 Supraśl gsm. 50� 76� 64�, 50� �73 �03www.ritowisko.com

Suwałkisuwalski oddział Pttkul. T. Kościuszki 37, �6-400 Suwałkitel. 87 566 59 6�, 87 563 77 �7www.suwalki.pttk.pl

ośrodek Żeglarskiul. Zastawie 38 a, �6-400 Suwałki, tel. 87 566 5� 5�, 87 566 3� 8� (OSIR)

„Potok”ul. Daszyńskiego 9b/�3, �6-400 Suwałkitel. 87 567 �4 0�www.splywy-suwalszczyzna.pl

wypożyczalnia kajaków i kanu Maciej twerdochlibul. Noniewicza 77, �6-400 Suwałki, tel. 87 566 �0 97, gsm. 504 065 6�0www.akajak.pl

Marek taraszkiewiczul. Noniewicza 38c/84, �6-400 Suwałkitel. 87 566 34 04, gsm. 604 06� 479, www.wigry�4.pl

PPhu „armator”, błażej bieńkowskiul. Lutostańskiego �8, �6-400 Suwałkitel. 87 565 8� �6, gsm. 60� 633 09�www.armator.info.pl www.wigry.info.pl

Szelmentcentrum konferencyjno-wypoczynkowe „szelment”

�57

Szelment �, �6-404 Jeleniewotel. 87 568 3� 7�, fax 87 568 34 00www.szelment.pl

Sztabinelżbieta i stefan szkiłądźJagłowo �, �6-3�0 Sztabin tel. 87 64� 33 �8, gsm. 69� 540 �6�

ośrodek wypoczynkowy biebrZaul. Polna 50, �6-3�0 Sztabintel. 87 64� �� 79www.turystyka-biebrza.pl

UhowokaYlonUhowo, ul. Kolejowa 8, �8-�00 Łapy gsm. 50� 508 050, 50� 508 060 www.kaylon.pl

WigryForMa-t, biuro turystyki aktywnejWigry 9, �6-40� Suwałki tel. 87 566 48 38, gsm. 66� 078 886www.forma-t.com.pl

Wiznagospodarstwo agroturystyczne „Port wizna”ul. Kombatantów �, �8-430 Wiznagsm. 607 987 050

Wólka Piaseczna k/ Goniądzawypożyczalnia kajakówWólka Piaseczna ��gsm. 604 �94 39�www.biebrza.alfa.com.pl

Wroceńgospodarstwo agroturystyczne „Dolina biebrzy” Wroceń 44, �9-��0 Goniądztel. 85 738 39 �6, gsm. 603 078 05�www.biebrzaadventure.pl www.dolinabiebrzy.pl

SpŁYWY trAtWAMi i pYcHóWKAMi

Dolistowo StareMirosław witkowskiDolistowo Stare �07, �9 -��4 Jaświłytel. 85 7�6 �5 03, gsm. 600 676 7�8www.agrobiebrza.a3.pl

Marta i ireneusz szczęsny Dolistowo Stare I nr 69,�9-��4 Jaświłytel. 85 7�6 �5 58, gsm. 66� 754 �55www.biebrzanskaostoja.za.pl

Goniądzbiebrza eco-travelul. Kościuszki �6/��, �9-��0 Goniądztel./fax 85 738 07 85, gsm. 604 304 ���www.biebrza.com/pl

biebrZa eXPlorer artur wiatr ul. Jagiellońska 4, �9-��0 Goniądz gsm. 604 065 �6�www.biebrza-explorer.pl

Hamulkagospodarstwo agroturystyczne chata Za wsiĄ Hamulka 9, �6-�00 Dąbrowa Białostockatel. 85 7�� 90 09, gsm. 607 �9� 445ww.hamulka.pl

Jedwabnebienar-tur, tadeusz Dmochul. Nowa 35/�, �8-4�0 Jedwabnetel. 86 ��7 �� �4, gsm. 608 36� 33�

KopytkowoFhu „c-a-r-„ adam raczkowskiKopytkowo, �6-3�0 Sztabingsm. 600 �73 05�www.tratwy.com.pl

Kurowostefan bańkowski, tel. 86 476 47 83 tadeusz bańkowski, (Kurowo 9), tel. 86 476 49 35

Łapy DębowinaMariusz kostyra gsm. 608 779 333

Siemiatyczebiuro turystyki aktywnej la-Ventura- spływ tratwami po biebrzyul. �� listopada 45 D m �, �7-300 Siemiatyczegsm. 509 970 035www.la-ventura.pl

Sztabinośrodek wypoczynkowy „biebrza”ul. Polna 50, �6-3�0 Sztabin tel. 87 64� �� 79, gsm. 603 ��5 �00www.turystyka-biebrza.pl

UhowoMarek Falkowski tel. 85 7�5 6� �5 waldemar halickitel. 85 7�5 68 90

�58

jolanta i krzysztof idźkowscy tel. 85 8�4 �4 �0 lech kaszkieltel. 85 7�5 37 33 jerzy szyluk, tel. 85 7�5 65 47 cezary Zalewskitel. 85 7�5 63 87

kaYlonUhowo, ul. Kolejowa 8, �8-�00 Łapy gsm. 50� 508 050, 50� 508 060www.kaylon.pl

Wólka Piaseczna Wypożyczalnia kajakówWólka Piaseczna ��, �9-��0 Goniądz gsm. 604 �9 43 9�www.biebrza.alfa.com.pl

Wroceńgospodarstwo agroturystyczne „Dolina biebrzy” Wroceń 44, �9-��0 Goniądz tel. 85 738 39 �6, gsm. 603 078 05�www.biebrzaadventure.plwww.dolinabiebrzy.plwww.splywytratwami.pl

GONDOLe i KAtAMArANY

Augustówrejsy gondolami, atransul. Zdrojowa �, �6-300 Augustówgsm. 503 770 433www.atrans.wypozyczalnialodzi.pl

rejsy gondolami „Mewa”, henryk januszko ul. Śródmieście 8/��, �6-300 Augustówgsm. 609 033 54�, 660 688 56�

„wodnik” regionalne usługi turystyczneul. Mostowa �, Port Gondoli, �6-300 Augustów gsm. 606 997 6�5, 605 064 339www.albatros.mazurski.pl

rejsy gondolami „rospuda”Zarzecze, przy końcu Bulwarówgsm. 50� �54 676, 5�0 854 096, 50� 544 7�6

Port katamaranów, przy mościeul. Mostowa, �6-300 Augustówgsm. 5�5 �59 860, 506 766 �35 www.zegluga.augustow.pl

Błaskowizna gondola po jeziorze hańczaBłaskowizna 33, �6-404 Jeleniewo gsm. 509 696 96�, 606 684 750www.sirendiving.pl/baza_33

ŁomżaŻegluga narwiańska, gondol-jerzy jerzy lipińskiul. Zajazd �6, �8-400 Łomża, Jerzy Lipińskigsm. 60� 39� 688www.gondole.lomza.pl

NUrKOWANie

Augustówaugustowskie centrum nurkowe ”beata narel”ul. Sucharskiego �4/�9, �6-300 Augstów gsm. 50� 778 406

augustowskie towarzystwo Pływackie ul. Sucharskiego �5, �6-300 Augustów tel./fax 87 643 67 58www.atpaugustow.pl

Błaskowizna nurkowanie -„gościniec hańcza”Błaskowizna 3 a, �6-404 Jeleniewo gsm. 607 703 673, 50� 370 889www.bazahancza.pl

nurkowanie - t. i i. andruczykBłaskowizna 4, �6-404 Jeleniewo gsm. 60� 660 6�8www.blaskowizna4.suwalszczyzna.com.pl

kursy nurkowe z przewodnikiemnabijanie butli, wypożyczalnia sprzętuBłaskowizna 33, �6-404 Jeleniewo gsm. 509 696 96�, 606 684 750

baza nurkowa scuba hańcza (na terenie gościńca hańcza)Błaskowizna 3a, k/Suwałk, nad jeziorem Hańcza gsm. 60� �7� 8��, 500 895 �69, 605 4�6 868

agroturystykaTeresa i Ignacy Andruczyk Błaskowizna 4, �6-404 Jeleniewo tel. 87 568 34 45, gsm. 5�8 896 934

MierkiniePrzewodnik nurkowy, kwatera dla nurków nabijanie butli, nurkowanie stażowe

�59

– M. i t. MarcinkiewiczMierkinie 7, �6-407 Wiżajnygsm. 608 508 7�6, 888 959 �00www.jeziorohancza.pl

KrYte pŁYWALNie

Augustówcentrum sportu i rekreacji ul. Sucharskiego �5, �6-300 Augustów tel. 87 643 67 59 www.basenaugostow.pl

BiałystokMosir, Pływalnia nr 1ul. Włókiennicza 4, �5-465 Białystok tel. 85 655 �8 7�, 85 65 �6 987 www.mosir.bialystok.pl

Mosir, Pływalnia nr 2ul. Mazowiecka 39c, �5-30� Białystok tel. 85 74� �7 07, 85 74� �7 08 www.mosir.bialystok.pl

Mosir, Pływalnia nr 3ul. Stroma �a, �5-66� Białystok tel. 85 66 �8 70�, 85 66� 87 03www.mosir.bialystok.pl

Międzyszkolny ośrodek sportowy, pływalniaul. Zwycięstwa �8 m, �5-703 Białystok tel. 85 65� �9 36, fax 85 65� 7� 93www.mosir.bialystok.pl

Pływalnia przy Domu Pomocy społecznej ul. Baranowicka �03, �5-530 Białystok tel. 85 74� 80 �9www.dpsb.bialystok.pl

tropikana, hotel gołębiewskiul. Pałacowa 7, �5-064 Białystoktel. 85 678 �5 00, 85 678 �4 34fax 85 678 �6 00www.golebiewski.pl

Bielsk PodlaskiwoDnik, Pływalnia Miejskaul. Kazimierzowska 3 b, �7-�00 Bielsk Podlaski tel. 85 73� 99 50 do 60www.wodnikbp.com

HajnówkaPark wodny ul. 3 Maja 50, �7-�00 Hajnówkatel. 85 876 78 60, fax 85 876 78 63www.parkwodny.hajnowka.pl

Kolnokolneński ośrodek kultury i sportuul. M. Konopnickiej 4, �8-500 Kolno tel. 86 �78 �� ��www.kolno.home.pl

ŁomżaPływalnia Miejska nr 1 przy Szkole Podstawowej nr �0 ul. Niemcewicza �7 a, �8-400 Łomżatel. 86 ��5 06 05

Pływalnia Miejska nr 2 ul. Ks. Kard. S. Wyszyńskiego �5, �8-400 Łomża tel. 86 ��8 06 9�

Sokółkaosir, pływalniaul. Mariańska 3�, �6-�00 Sokółka tel./fax 85 7�� �5 7�, tel. 85 7�� 93 3�www.osir.sokolka.pl

Suwałkiosir, kryta pływalniaul. Wojska Polskiego �, �6-400 Suwałki tel. 87 565 0� 36, fax 87563 �8 56www.osir.suwalki.pl

basen kryty przy szkole Podstawowej nr 10 ul. Antoniewicza 5, �6-40� Suwałkitel. 87 567 74 05, 87 567 3� 69

aquapark suwałki ul. Papieża Jana Pawła II 7, �6-400 Suwałki tel. 87 56� 6� ��www.aquapark.suwalki.pl

ZambrówPływalnia Miejska „Delfin”ul. Wyszyńskiego 6 B, �8-300 Zambrówtel./fax 86 �76 �0 69, 86 �76 �0 70www.basendelfin.com.pl

WODNe OcHOtNicZe pOGOtOWiA rAtUNKOWe

wodne ochotnicze Pogotowie ratunkowe woj. podlaskiegoul Dojlidy Fabryczne �3, �5-554 Białystok tel./fax 85 73� 79 83www.wopr-podlaskie.pl

okręgowe wodne ochotnicze Pogotowie ratunkowe w łomżyul. Zjazd �6, �8-400 Łomża

�60

tel. 86 ��8 8� 07, gsm. 60� 589 543 www.woprlomza.republika.pl

suwalskie wodneochotnicze Pogotowie ratunkoweul. Zastawie 38, �6-400 Suwałki tel. 87 566 �0 �9 gsm. 604 06� 355NUMERY NAD WODĄ: 60� �00 �00www.suwalskiewopr.pl

augustowskie wodne ochotnicze Pogotowie ratunkoweul. Sucharskiego �5, �6-300 Augustówtel. 87 643 06 84 gsm. 606 693 045www.augustowskiewopr.pl

towarzystwo Zapobiegania tonięciom i ratowania tonącychul. Majowa 8, �6-030 Supraślgsm. 503 464 946

iNNe AtrAKcJe WODNewodny wyciąg narciarski w augustowie Mosir Plaża miejska nad Jeziorem Necko, �6-300 Augustówtel./fax 87 643 37 9�Kierownik wyciągu, gsm. 50� 5�5 643www.mosir.augustow.pl

tUrYStYKA rOWerOWA - WYpOŻYcZALNie

Augustówbiuro turystyczne „sirocco”ul. Studzieniczna, �6-300 Augustówtel. 87 643 00 84, gsm. 603 709 570www.siroccokajaki.pl

„necko”ul. Wojska Polskiego 53 a, �6-300 Augustówtel./fax 87 643 0� ��, gsm. 50� 50� 930www.necko.pl

jan wojtuszkoul. Nadrzeczna 6� a, �6-300 Augustówtel. 87 644 75 40, gsm. 604 958 673www.kajaki.augostow.plwww.sprzetwodny.pl

ośrodek kolonijny „jędrek” (sezonowy)ul. Wczasowa �, �6-300 Augustówtel. 87 643 3� 73, gsm. 600 8�� 3�4www.jedrek.pl

Przedsiębiorstwo turystyczne „szot”ul. Konwaliowa �, �6-300 Augustówtel. 87 644 67 58, 87 643 43 99www.szot.pl

„solar - sky”ul.Portowa/ przy moście, �6-300 Augustówgsm. 50� �74 �44www.splywykanu.com

„szuflada cafe & bar”ul. Księdza Skorupki � c, �6-300 Augustówtel. 87 644 63 �5www.szuflada.augustow.pl

BiałowieżaZajazd „gawra” ul. Gen. M. Polecha �, �7-�30 Białowieżatel. 85 68� �8 04, gsm. 600 �0� 389tel./fax 85 68� �0 99www.gawra.bialowieza.com

Pttk oddział im j. j.karpińskiego w białowieżyul. Kolejowa �7, �7-�30 Białowieżatel. 85 68� �� 95, tel./fax 85 68� �6 �4www.pttk.bialowieza.pl

biuro turystyki „ryś”ul. Krzyże ��, �7-�30 Białowieżatel. 85 68� �0 95, gsm. 608 58� 840, 660 667 790www.turystyka-rys.pl

hotel „Żubrówka”ul. O. Gabiec 6, �7-�30 Białowieża tel. 85 68� �3 03www.hotel-zubrowka.pl

hotel „białowieski”ul. Waszkiewicza ��8 b, �7-�30 Białowieżatel. 85 68� �0 ��www.hotel.bialowieza.pl

wypożyczalnia rowerów oskarul. Waszkiewicza ��4, �7-�30 Białowieża gsm. 607 036 �6�www.wypozyczalniarowerow.eu

Białystokgościnna kamienicaul. Sienkiewicza �4, �5-090 Białystoktel. 85 83� �5 55www.goscinnakamienica.pl

�6�

wypożyczalnia rowerów oskarul. Pochyła ��, �5-790 Białystokgsm. 607 036 �6�www.wypozyczalniarowerow.eu

wypożyczalnia rowerów i sprzętu rekreacyjnego Flowerskiul. Sienkiewicza ��, �5- 950 Białystokgsm. 794 777 43�

Budy„sioło budy”Budy 4�, �7-�30 Białowieża tel. 85 68� �9 78www.siolobudy.pl

bryzgielParkowe centrum wypoczynku „widok”Bryzgiel 7, �6-304 Nowinkagsm. 50� 304 588, 50� 436 967www.bryzgiel.pl

Ciechanowiecgospodarstwo agroturystyczne „na skarpie”Wojtkowice-Glinna �6, �8-�30 Ciechanowiectel. 86 �77 �6 80, gsm. 694 6�8 790www.naskarpie.pl

Ciszewoagroturystyka „u ani” Ciszewo 3�, �9-�06 Rajgród tel. 86 �73 3� 9�, gsm. 5�� 044 973, 696 48� �75www.ciszewo.pl

Dolistowo Nowejan łuszczDolistowo Nowe 73, �9-��4 Jaświłygsm. 5�0 ��9 �4�, 500 �69 954fax 85 7�6 �5 3�

GoniądzPensjonat „bartek”ul. Nadbiebrzańska 3�, �9-��0 Goniądztel. 85 738 06 30www.biebrza.com.pl

Grajewoemilia wesołowska, rudaul. Białostocka 33, �9-�00 Grajewogsm. 698 �90 9�5

Gawrych Rudakompleks turystyczny „u jawora”Gawrych Ruda 40, �6-40� Suwałki tel./fax 87 563 93 36, gsm. 69� 7�7 865www.ujawora.pl

camping „nad stawem”, s. ochteraGawrych Ruda �8, �6-40� Suwałki tel. 87 563 93 ��, gsm. 604 470 �67 www.nadstawem.eu

Hajnówkahotelik orzechowski w hajnówceul. Piłsudskiego �4, �7-�00 Hajnówkatel. 85 68� �7 58www.hotel-orzechowski.com.pl

Hołny Mejera ośrodek wypoczynkowy Politechniki białosto-ckiej „Dwór Mejera”Hołny Mejera 3 a, �6-500 Sejny tel./fax 87 5�7 �� 08, 85 746 97 7�gsm. 605 958 559 www.holny.suwalszczyzna.com.pl

KruszynianyDworek pod lipamiKruszyniany 5�, �6-��0 Krynkitel. 85 7�� 75 54www.dworekpodlipami.pl

Krzewocentrum Przyrodniczo-rekreacyjne „wodniczka”Krzewo, �8-400 Łomżagsm. 5�0 ��8 900, 509 7�� �88 www.wodniczka.eu

Krzywewigierski Park narodowyKrzywe 8�, �6-400 Suwałki tel. 87 563 �5 6�, gsm. 5�0 99� 67� www.wigry.win.pl

Kurowonarwiański Park narodowyKurowo �0, �8-�04 Kobylin Borzymytel. 85 7�8 �4 �7www.npn.pl

Łomżajerzy lipińskiul. Zjazd �6, �8-400 Łomżagsm. 60� 39� 688www.gondole.lomza.pl

centrum informacji turystycznej narwia.Plul. Sienkiewicza �0/�7, �8-400 Łomża gsm. 608 6�9 ��9, 604 404 ��9www.narwia.pl

�6�

Malesowizna-turtulSuwalski Park KrajobrazowyMalesowizna �4, �6-404 Jeleniewotel./fax 87 569 76 36, tel. 87 569 �8 0� www.spk.org.pl

Mielnikwypożyczalnia kajaków i rowerów Fhu „asola”ul. Brzeska 5�, �7-307 Mielniktel. 85 657 76 56, gsm. 608 478 0�3www.kajaki-mielnik.pl

actiVe aDVentureul. Duboisa �, Mielnikgsm. 606 66� ��5

Nowa Wieśintegracyjne centrum wypoczynku edukacji i rehabilitacji wbn „Maniówka”Nowa Wieś 9, �6-40� Suwałkitel. 87 565 63 55 tel./fax 87 566 58 7� (do SIRT)www.suwalki-turystyka.info.p/maniowka.plw tym rowery trójkołowe dla osób niepełnosprawnych (ok. �0 sztuk)

Nowodworcewypożyczalnia rowerówDavis & kryjan-gardensul. Kwiatowa 7, �6-0�0 Nowodworce tel. 85 744 �5 95, gsm. 695 389 080www.dkgardens.pl

Nowogródhotel „Zbyszko” w nowogrodzieul. Obrońcow Nowogrodu �, �8-4�4 Nowogródtel. 86 ��7 55 �8www.zbyszko.com

Okopywiejskie Domy Pracy twórczejAntoni, Małgorzata i Michał RomanOkopy �4, �6-�50 Suchowolagsm. 503 464 946www.uroczanka.prv.pl

Ploski„Ptasia osada”�7-�30 Ploski tel. 85 73� 73 99, gsm. 69� ��� 393www.ptasiaosada.pl

Serwycentrum wypoczynkowo-rekreacyjne ProserwY

Serwy, �6-3�6 Płaska k/Augustowatel. 87 64� 88 35 www.proserwy.pl

SmolnikiM. łukaszewicz (punkt widokowy)Smolniki, �6-407 Wiżajny gsm. 50� 560 945 www.smolniki.pl/smolniki-punkt-widokowy.php

Stary Folwarkwigierskie stowarzyszenie turystyczne Stary Folwark �9, �6-40� Suwałki gsm. 604 �79 877 www.wigry.win.pl/wst

„at-wig” - ł. abramowiczStary Folwark 79, �6-40� Suwałkitel. 87 563 77 5�, gsm. 50� 95� 308

Strękowa Góralokalna organizacja turystyczna „brama na bagna” Strękowa Góra �4, �6-075 Zawady tel. 85 738 43 33 www.bramanabagna.pl

Supraślcentrum konferencyjno-bankietowe „knieja”al. Niepodległości 6, �6-030 Supraśltel. 85 7�0 83 94www.knieja.halgen.com.pl

Powiatowy ośrodek sportu i rekreacji „bukowisko”ul. Piłsudskiego 64, �6-030 Supraśltel. 85 7� 83 545www.suprasl.edu.pl

wypożyczalnia rowerów i sprzętu rekreacyjnego Flowerski ul. Cieliczańska �, �6-030 Supraślgsm. 794 777 43�

Suwałkisuwalska izba rolniczo-turystyczna ul. Kościuszki 8� lok. 7, �6-400 Suwałkitel. 87 566 58 7�, 87 566 54 94www.suwalki-turystyka.info.plwww.suwalki-bicycle.info.pl

Pttk oddział w suwałkachul. T. Kościuszki 37, �6-400 Suwałkitel. 87 566 59 6�www.suwalki.pttk.pl

�63

Szelmentwojewódzki ośrodek sportu i rekreacji „szelment”Szelment �, �6-404 Jeleniewotel./fax 87 567 07 08, 568 30 07 www.wosir-szelment.pl

Sztabinośrodek wypoczynkowy „biebrza”ul. Polna 50, �6-3�0 Sztabintel. 87 64� �� 79, gsm. 603 ��5 �00www.turystyka-biebrza.pl

Waliły k.Gródkacentrum konferencyjno-bankietowe „rozłogi”Waliły, �6-040 Gródekgsm. 5�6 3�5 0�0, 5�6 �37 �58www.ckbrozlogi.pl

Wiznagospodarstwo agroturystyczne „Port wizna”ul. Kombatantów �, �8-430 Wiznagsm. 607 987050

Zenon borawskiul. Czarnieckiego�09, �8-430 Wiznatel. 86 ��9 60 76

WoźnawieśZagroda kuwasyWoźnawieś 30 A, �9-�06 Rajgródtel. 86 �73 35 �0www.zagrodakuwasy.pl

Wólka Piaseczna Wólka Piaseczna ��, �9-��0 Goniądz gsm. 604 �9 43 9�www.biebrza.alfa.com.pl

Wroceńgospodarstwo Dolina biebrZYWroceń 44, �9-��0 Goniądztel. 85 738 39 �6, gsm. 603 078 05www.dolinabiebrzy.pl

tUrYStYKA ZiMOWAWYciąGi NArciArSKiewojewódzki ośrodek sportu i rekreacji „szelment”Szelment �, �6-404 Jeleniewo, tel. 87 567 07 08, tel./fax 87 568 30 07www.wosir-szelment.plPołożenie: Gmina Szypliszki i Gmina Jeleniewo5 wyciągów orczykowych (łączna długość od �90 do

345 m). Wyciąg orczykowy bezpodporowy na trasie szkolnej (�00 m) oraz przenośnik taśmowy o długości 8� m. Powierzchnia trasy szkolnej 5 �00 m². Sztuczne naśnieżanie stoków (powierzchnia ok. �0 ha). Trasy narciarskie – powierzchnia łącznie 64 000 m² w tym rynna snowboardowa.Dwa budynki: Budynek stacji dolnej: zaplecze hote-lowo-gastronomiczne (7 pokoi �-osobowych, � pokój 3-osobowy, � pokój 4-osobowy, � pokój 5-osobowy, restauracja na 8� osoby). Budynek stacji górnej: małe zaplecze gastronomiczno-noclegowe (� pokoje 4-oso-bowe, � pokój 3-osobowy, restauracja na 48 osób). Parkingi na samochody osobowe i autokary: Łączna powierzchnia 8 000 m².

wyciąg narciarski w Dąbrówce k. suwałkDąbrówka �0, �6-400 Suwałkitel. 87 563 09 78, gsm. 50� �69 888www.dabrowka.suwalki.plDługość zjazdu ponad 300 m, stok sztucznie doś-nieżany, ratrakowany, oświetlony, wyciąg talerzykowy o przepustowości ok. 900 osób/godz. Na miejscu: wypożyczalnia sprzętu narciarskiego i snowboardowe-go, instruktorzy narciarstwa i snowboardu, bezpłatny parking, bar.

„stacja narciarska rybno” koło łomży Rybno �6, gsm. 608 5�6 676 Czynne w godz. �0:00 do �0:30www.rybno.pl Naśnieżone i oświetlone trasy narciarskie o łącznej długości �500 m oraz różnicy wzniesień 40 m. Dzia-łają 4 wyciągi niskiego prowadzenia liny, wyposażone w profesjonalny system elektronicznego dostępu (kar-nety punktowe). Na miejscu: wypożyczalnia sprzętu narciarskiego, ski-serwis, instruktorzy narciarstwa, bezpłatny parking.

SprZęt ZiMOWY

Augustówjan wojtuszkoul. Nadrzeczna 6�a, �6-300 Augustówtel. 87 644 75 40, gsm. 604 958 673www.kajaki.augustow.plnarty biegowe

Dzikienarwiański ośrodek narciarstwa ŚladowegoDzikie 46, �6-070 Choroszcz tel. 85 7�9 �� 0�, gsm. 505 0�5 0�6www.swiat-nart.com.plnarty śladowe

�64

Krzewocentrum Przyrodniczo-rekreacyjne „wodniczka”Krzewo,�8-400 Łomżagsm. 5�0 ��8 900, 509 7�� �88www.wodniczka.eunarty biegowe

Krzywewigierski Park narodowyKrzywe 8�, �6-40� Suwałki tel. 87 563 �5 6�, 563 �5 77gsm. 5�0 99� 67�www.wigry.win.pl/it/it.htmnarty biegowe

Malesowizna-TurtulZarząd suwalskiego Parku krajobrazowegoMalesowizna �4, �6-404 Jeleniewo tel. 87 569 �8 0�, tel./fax 87 569 76 36www.spk.org.plnarty biegowe

Stary FolwarkForMa-t, biuro turystyki aktywnejWigry 9, �6-40� Suwałkitel. 87 566 48 38, gsm. 66� 078 886www.forma-t.com.plnarty biegowe

SuwałkiPttk oddział suwałkiul. T. Kościuszki 37, �6-400 Suwałkitel. 87 566 59 6�, tel./fax 87 566 79 47 www.suwalki.pttk.pl

Szelmentwojewódzki ośrodek sportu i rekreacji „szelment”Szelment �, �6-404 Jeleniewotel./fax 87 567 07 08, 568 30 07 www.wosir-szelment.plnarty biegowe, narty zjazdowe, snowboard

LODOWiSKA

Augustówlodowisko w augustowie (całoroczne)Ogród Rekreacyjno-Wypopczynkowy „Struś”ul. Arnikowska �8, �6-300 Augustówgsm. 60� 4�6 58�Czynne: w słoneczne dni od �8:00, w pochmurne od �3:00

Białystoksztuczne lodowisko, Mosir ul. �� Listopada �8, �5-3�0 Białystok tel. 85 749 6� ��, 85 749 6� 30www.mosir.bialystok.pl

Ślizgawka miejska na rynku kościuszkiOtwarte w sezonie zimowym

Łomżalodowisko Miejskie na Placu niepodległościOtwarte w sezonie zimowym

Suwałkilodowisko św. MikołajaPark Konstytucji 3 Maja, ul. ks. K. Hamerszmita �6, �8-400 Suwałkitel. 87 566 74 8�, gsm. 60� �33 �30www.osir.suwalki.pl

tUrYStYKA KONNA

Augustówośrodek jeździecki ostojaKalinowa �5, �6-300 Augustówgsm. 5�3 004 470www.ostoja.augustow.pl

„armando”Bluszczowa ��, �6-300 Augustów gsm. 5�3 �65 584, 50� 9�8 �64

BarczeZajazd „Zaścianek”Barszcze 30, �6-3�0 Bargłówgsm. 60� 50�758, 698 945 480www.zajazdzascianek.pl

BiernatkiGospodarstwo Agroturystyczne „WICHER”Biernatki 7, �6-300 Augustówtel. 87 644 54 8�, gsm. 50� 79� 60�www.agrowicher.republika.pl

Białorzeczka (k. Gib)stadnina koni arabskich DeFrenatus Białorzeczka ��, �6-506 Gibygsm. 694 996 096

Białystokklub jeździecki kawalkaDaul. Wojciecha Oczki ��, �5-�66 Białystokgsm. 60� 39� 475

�65

sZwaDron kawalerii im. Dywizji kaw. „ZaZa”ul. Spółdzielcza �0, �5-44� Białystokgsm. 604 560 334

hiPPika sklep z art. do jazdy konnejul. Św. Rocha �0, pawilon ��8, �5-879 Białystoktel./fax 85 744 63 ��www.jezdzieckidomwysylkowy.pl

Budne kwatera agroturystyczna, tomasz szusterBudne �4, �9-��0 Goniądzgsm. 607 5�4 ��4

Ciechanowiecjeździecki klub sportowy „gepard” ul. Szkolna 8, �8-�30 Ciechanowiecgsm. 608 480 �93 www.tomex-miliszkiewicz.pl

Ciszewo agroturystyka „u ani”Ciszewo 3�, �9-�06 Rajgród tel. 86 �73 3� 9�, gsm. 5�� 044973696 48� �75www.ciszewo.pl

DębowikMłodzieżowy klub sportowy „sprząśla”Dębowik �, �6-030 Supraśl gsm. 503 077 600www. mkssprzasla.prv.pl

Dolistowo Nowe jan łuszczDolistowo Nowe 73, �9-��4 Jaświłygsm. 5�0 ��9�4�, 500 �69 954 fax 85 7�6 �5 3�

Gieniuszeklub jeździecki „bik”Gieniusze 9, �6-�00 Sokółkatel. 85 7�� �8 65, 85 7�� �5 3� gsm. 60� �5� 080www.kjbik.pl

GoniądzPensjonat „bartek”ul. Nadbiebrzańska 3�, �9-��0 Goniądztel. 85 738 06 30www.biebrza.com.pl

Gawrych RudaKompleks Turystyczny „U Jawora”

Gawrych Ruda 40, �6-40� Suwałki tel./fax 87 563 93 36, gsm. 69� 7�7 865www.ujawora.pl

Grabówkaklub jeździecki ZagłobaGrabówka �57tel. 85 74� 80 �0

Ignatkiklub jeździecki białystok Ignatki Osiedle ul. Jeździecka, �6-00� Kleosin tel. 85 663 �9 94, gsm. 609 46� 504www.galopuje.pl

JózefowoD. anuszkiewiczJózefowo 3�, �6-4�0 Raczkigsm. 508 �3� 043

Jurowceklub jeździecki „kres” ul. Lipowa �9, �6-0�0 Jurowcetel. 85 749-��-90, gsm. 60� 673 �74 5�3 94� 979 (kuligi, skiring) www.kjkres.prv.pl

KaczorowoDworek PentowoKaczorowo 39, �6-080 Tykocintel. 85 7�8 �6 �9, gsm. 505 9�9 9�5www.pentowo.pl

Kisielnicaośrodek rehabilitacji Dziennej – ośrodek rehabilitacji konnej w kisielnicy Szpitala Wojewódzkiego w Łomży im. Kardynała Wyszyńskiego�8-4�� Piątnica tel. 86 ��9 �5 �0www.republika.pl/Kisielnica

KlepaczeMłodzieżowy klub jeździecki hiPoDroMul. Myśliwska 47a, Klepacze gsm. 50� 470 765

Leszczewowigierski ośrodek turystyki konnej Leszczewo �5a k. Starego Folwarku tel. 87 563 70 46

Łomżakarino klub jeździeckiul. Poznańska 3�, �8-400 Łomża

�66

Fort II Piątnicagsm. 604498663

Markus nauka jazdy konnejul. Polna 76A, �8-400 Łomżagsm. 60 307 687

MasiewoPrzejażdżki konne i gospodarstwo agrotury-styczne „tarpan”Masiewo Stare 34, �7-��0 Narewkagsm. 793 455 70� www.masiewo.net.pl

MikołajówkaF. januszewicz agroturystyka MinizooMikołajówka 8, �6-4�� Szypliszkitel. 87 568 �0 �0, gsm. 508 ��5 �86

MińcePremium club - ośrodek jeździecki i sportów konnychMińce � E, �6-070 Choroszczgsm. 604 97� 9�3www.premiumclub.net.pl

Niewodnica Kościelnastadnina kj Dafneul. Topole �, �8-��� Niewodnica Kościelnatel. 85 663 �4 �8

Nowa Wieśośrodek wypoczynkowo-rehabilitacyjny „Maniówka”Nowa Wieś 9, �6-40� Suwałkitel. 87 565 63 55 tel./fax 66 58 7� (do SIRT)www.sirt.suwalki.com.pl

Okliny„stajnia okliny”Gospodarstwo agroturystyczne B. OrłowskaOkliny �4, �6-407 Wiżajnygsm. 667 554 930www.okliny.info

Okopygospodarstwo agroturystyczne „nad stawem”kol. Okopy �6-�50 Suchowolatel. 85 7�� 48 5�, gsm. 060� 7��-353www.centrumeuropy.pl

Pieńkigospodarstwo agroturystyczne Pieńki Pieńki-Kopce 6�, �6-050 Michałowo

tel. 85 7�7 99 88, gsm. 605 044 ��4www.pienki.plwww.klubpienki.pl

Płociczno TartakPensjonat „hossa wigry”Płociczno-Tartak 40, �6-40� Suwałki tel. 87 563 9� 63, gsm. 697 075 390www.augustowska.pl

Podnowinkagospodarstwo agroturystyczne Futor Podnowinka �4, �6-304 Nowinkatel. 8764� 96 68, gsm. 600 �3� 04�608 667 �0�

Kolonia Dębowik Młodzieżowy klub sportowy „sprząśla”Kolonia Dębowik �, �6-030 Supraśl gsm. 503 077 600www.mkssprzasla.prv.pl

Skrybiczestajnia skrYbicZe / gospodarstwo agrotu-rystyczneKolonia Skrybicze 4� / k. Białegostoku gsm. 50� 43� 4�0, 509 405 �55 www.stajnia-skrybicze.pl

Sulingospodarstwo agroturystyczne „carski trakt”Sulin 4, �8-430 Wiznatel. 86 ��9 64 89, gsm. 668 8�9508www.carskitrakt.pl

SupraślPowiatowy ośrodek sportu i rekreacji „buko-wisko”ul. Piłsudskiego 64, �6-030 Supraśl tel/fax 85 7� 83 545, gsm. 5�9 �4� 8��www.suprasl.edu.pl

gospodarstwo agroturystyczne Dębowikul. Podleśna �, �6-030 Supraśl tel. 85 7�8 37 9�

Surażkowo (k. Supraśla)ritowiskoSurażkowo, �6-030 Supraśl gsm. 50� 76� 64�, 50� �73 �03www.ritowisko.com

Szurpiłyośrodek „Potajemnica”Szurpiły �7, �6-404 Jeleniewo

�67

tel. 87 567 �� 09, gsm. 60� 679 087www.suwalszczyzna.netwww.potajemnica.suwalszczyzna.pl

TeremiskiPrzejażdżki konne i gospodarstwo agroturystyczne „orlik”Teremiski �, �7-�30 Białowieża tel. 85 68� �4 58www.orlik-wiacek.pl

Uchowostajnia tradycjaUhowo ul. Cicha �0, �8-�00 Lapy gsm. 603 056 08�www.viatradycja.pl

Wasilkówklub jeździecki kres ul. Lipowa �9, �6-0�0 Wasilków tel./fax 85 749 �� 90www.kjkres.prv.pl

Wiżajnyośrodek jazdy konnej. kwatery agroturystyczneWiżajny ��, �6-407 Wiżajnytel. 87 568 85 �6, gsm. 5�3 04� 047www.wizajny.com.pl

WoźnawieśZagroda kuwasyWoźnawieś 30 A, �9-�06 Rajgródtel. 86 �73 35 �0www.zagrodakuwasy.pl

Wroceńagroturystyka nad biebrząWroceń 45, �9-��0 Goniądzgsm. 5�� 345 �0�www.agroturystyka-konie.pl

Zawadyośrodek jazdy konnejkol. Zawady �6tel. 85 7�4 03 �3 www.kjeques.w.interia.pl

Żarnowostadnina koni, gospodarstwo agroturystyczneŻarnowo I 36, �6-300 Augustówtel. 87 644 79 97, gsm. 606 �36 74� www.stadnina.zarnowo.site.pl

BALONiArStWO i LOtY SpADOcHrONOWe

Augustówbiuro turystyczne „necko” ul. Wojska Polskiego 53 a, �6-300 Augustówtel./fax 87 643 0� ��, gsm. 603 378 90360� �53 508www.necko.pl loty spadochronem za motorówką

Białystokaeroklub białostockiul. Ciołkowskiego �, �5-60� Białystok tel. 85 74� 65 �7, tel./fax 85 74� 60 �9www.aeroklub.bialystok.plSekcje: modelarskie, motolotniowa, samolotowa, spadochronowa, szybowcowa

benkowski balloons teamul. Kombatantów 4 lok. ��4, �5-�0� Białystoktel. 85 745 5� 45gsm. 609 7� 7� 7�, 603 70� 3�3www.benkowski.pl

stowarzyszenie klub balonowy białystokul. Węglowa 8, �5-��� Białystokgsm. 60� �76 �73www.balony.org.pl

towarzystwo lotnicze białystokul. Towarowa �0/70, �5-007 Białystokwww.towarzystwolotnicze.pl

asMan - jerzy sacharczuk ul. Rtm. W. Pileckiego ��/��, �5-687 Białystokgsm. 784 009 040

Łomżatowarzystwo lotnicze „cumulus”Aleja Legionów 7, �8-400 Łomżatel. 86 ��6 40 ��

Suwałkisuwalska szkoła lotniczaul. Kpt. M. Wojczyńskiego �, �8-400 Suwałkigsm. 60� 640 355, 50� 383 575www.aeroklub.suwalki.pl

KOLeJKi WąSKOtOrOWekolejka wąskotorowa w Puszczy knyszyńskiejCzarna Białostocka, ul. Podleśna � (przy Nadleśni-ctwie)

�68

gsm. 503 78� 73�www.fkl.iap.pl

ciuchcia „kolejka bajkowa” po supraślu i okolicachtel. 85 7�8 30 5�, gsm. 60� 408 �35

turystyczna kolejka wąskotorowaKolejki Leśne ��, Nadleśnictwo Hajnówkaul. Dzielnicowa ��, �7-�00 Hajnówka tel. 85 68� �6 89, 68� �3 78, 68� �4 40Trasy: Hajnówka-Topiło (�� km/4 h), Hajnówka-Posto-łowo (6 km/� h), Hajnówka-Dolaina LeśnejPrzejazdy dla turystów indywidualnych:Czas trwania przejazdu: możliwość postoju 3 godz. codziennie o godz. �0:00, �4:00,�7:00 w terminach długie weekendy w maju i czerwcuw każdy wtorek, czwartwek i sobotę o godz. �0:00 w terminie �4 czer-wiec – �4 wrzesień (�0��)www.bialystok.lasy.gov.pl/web/hajnowka

„echo” sp. z o.o. - kolejka białowieski express Teremiski 7, �7-�30 Białowieża gsm. 69� 558 843www.bialowieskiexpress.wizytowka.plPrzejazdy na dwóch trasach historyczno-przyodniczych po Białowieży i okolicach

wigierska kolej wąskotorowaPłociczno Tartak 40, �6-40� Suwałkitel. 87 563 9� 63, gsm. 603 �65 390www.augustowska.pl Kursuje cały rok. W maju – codziennie o �3:00, czerwcu o �0:00 i �3:00, lipiec – sierpień kursuje co-dziennie (�0:00, �3:00, �6:00 – bez względu na ilość osób). Poza sezonem po uzgodnieniu dla minimum �5 osób.Kolejka startuje z Płociczna nad J. Wigry i wraca w to samo miejsce przy parkingu. Czas przejazdu - � godz. �0 min. Po drodze urokliwe leśne przystanki tuż nad brzegami jeziora Wigry: Bin-duga, Powały i Bartny Dół. Długość trasy z Płociczna do Krusznika (Zielona Karczma) - �0 km.

Kolejka Łomżyńska – zwiedzanie Łomży Centrum Informacji Turystycznej Narwia.plul. Sienkiewicza �0/�7, �8-400 Łomża, gsm. 608 6�9 ��9, 604 404 ��9www.narwia.pl, www.kolejkanakolach.pl

WieŻe i pLAtFOrMY WiDOKOWe

Suwalszczyznagawrych ruda, nad Jeziorem Okrągłym – widok na pd. Część Jeziora Wigry

gulbieniszki, punkt widokowy z panoramą na zagłę-bienie Szeszupykamionka (k. wiżajn), widok na dolinę Rowelską, Rutkę-Tartak i dolinę Szeszupy, w pobliżu najwyższego wzniesienia Rowelskiej Góry (�99 m)krusznik, nad jez. Mulaczysko, widok na środko-wą część jeziora Wigryleszczewo, widok na jezioro Pierty i dolinę Wiatro-łużyPrzełomka, drewniana wieża widokowa na Górze Leszczynowej z widokiem na jezioro Hańczasmolniki, platforma widokowa z widokiem na zespół jezior kleszczewickich i Cisową GóręPlatforma widokowa w rezerwacie „Rutka” Z widokiem na jez. Linówek i fragment Zagłębienia Szeszupystary Folwark, (przy drodze do Leszczewa)Widok na Północną część jeziora Wigrystary Folwark, (przy plaży PTTK) - wieża widokowa na Łysej Górze, nad brzegiem jez. Wigry, widok na po-kamedulski zespół klasztorny.turtul, punkt widokowy nad stawem turtulskim, z któ-rego rozpościera się widok na przełomowy odcinek Czarnej Hańczy oraz źródliska rzeki Szeszupy

Bagna Biebrzańskieburzyn, pole biwakowe (szlak żółty) bagno ławki, (szlak niebieski)gugny, (szlak czerwony) barwik, (szlak czerwony) biały grąd, pole biwakowe (szlak wodny)osowiec, kanał Rudzki (Terenowy Ośrodek Eduka-cyjny)osowiec, Góra Dębowa (Terenowy Ośrodek Eduka-cyjny)osowiec, fosa (Terenowy Ośrodek Edukacyjny)osowiec, fort zarzeczny (Terenowy Ośrodek Eduka-cyjny)goniądz, (szlak czerwony i żółty) grzędy, Wilcza Góra (szlak czerwony) jałowo - kępa jałowska, (szlak niebieski)jałowo, widok na Dolinę Biebrzy Więcej informacji na stronie BPN www.biebrza.org.pl

Dolina Narwi kurowo, wieża widokowa przy siedzibie NPN, miejsce biwakowekol. topielec, wieża widokowa, miejsce biwakowe NPNrogowo, wieża widokowa na dolinę Narwiwaniewo, wieża widokowa na dolinę Narwi

Podlasie NadbużańskieMielnik, Góra Zamkowa - widok na Dolinę Bugu

�69

Wieża widokowaDrohiczyn, Góra Zamkowa – widok na Dolinę Bugu

Puszcza Białowieska Wieża w babiej górze nad Zalewem Siemianówka, widok na dolinę Narwi i zalew.

Wieża w Muzeum Przyrodniczym w Białowieży. Pa-norama Polany Białowieskiej oraz Rezerwatu Ścisłego BPN – wstęp płatny

Punkt widokowy między stawami na topilePanorama stawów śródleśnych i na rzekę Perebel

Punkt widokowy – carska tropina; widok doliny rzeki Narewki i Obrębu Ochrony ścisłej BPN

Wieża widokowa „górniańskie łąki” (ok. 3 km od Hajnówki); wieża umożliwia obserwację ptaków wystę-pujących na łąkach bagiennych i torfowiskach

OśrODKi SpOrtU i reKreAcJiwojewódzki ośrodek sportu i rekreacji „szelment”Szelment �, �6-404 Jeleniewotel. 87 568 30 07 www.wosir-szelment.pl

Miejski ośrodek sportu i rekreacjiul. Tytoniowa�, �6-300 Augustów tel./fax 87 643 37 9�www.mosir.augustow.pl

Miejski ośrodek sportu i rekreacjiul. Włókiennicza 4, �5-465 Białystok tel. 85 65 �6 990, 85 66 5� 870fax 85 66 5� 87� www.bialystokmosir.com.pl

Miejski ośrodek sportu i rekreacji ul. Orzeszkowej �9, �7-�00 Bielsk Podlaski tel. 85 730 �9 �5www.bielskpodlaski.pl

ciechanowiecki ośrodek kultury i sportuul. �� Listopada 5, �8-�30 Ciechanowiec tel. 86 �77 �0 6� w. 46www.ciechanowiec.pl/

Miejski ośrodek sportu i rekreacjiul. Strażacka �, �9-�00 Grajewo tel. 86 �6� �4 34www.mosir.e-grajewo.pl

ośrodek sportu i rekreacjiul. ks. A. Dziewiatowskiego �, �7-�00 Hajnówka tel./fax 85 68� �7 76www.osir.hajnowka.com.pl

Miejski ośrodek sportu i rekreacji ul. Sportowa �, �9-�00 Mońki tel./fax 85 7�6 �6 38

Miejski ośrodek sportu i rekreacjiul. Nadrzeczna �9, �7-300 Siemiatycze tel. 85 656 �0 44, fax 85 655 �6 65www.mosir-siemiatycze.info

ośrodek sportu i rekreacjiul. Mariańska 3�, �6-�00 Sokółka tel./fax 85 7�� �5 7�, tel. 85 7�� 93 3�www.osir.sokolka.pl

centrum kultury i rekreacji w supraśluul. Cieliczańska �, �6-030 Supraśltel./fax 85 7�8 35 �0www.ckirsuprasl.com

ośrodek sportu i rekreacjiul. Wojska Polskiego �, �6-400 Suwałki tel. 87 566 3� 8�, fax 87 566 7� �0www.osir.suwalki.pl

iNNe AtrAKcJe tUrYStYcZNe

DoktorcePark linowyDoktorce �D, �8-�05 Surażgsm. 500 �00 �70www.doktorce.com

HajnówkaPark Miniatur Zabytków Podlasiaul. T. Sołoniewicz 4, �7-�00 Hajnówkagsm. 664 055 586www.parkminiatur-hajnowka.pl

Jurowcejurajski Park DinozaurówJurowce, ul. Nadawki, �6-0�0 Wasilkówgsm. 695 9�7 735, 60� 9�0 70�www.jurajskiparkdinozaurow.pl

wioska indiańska w jurowcachtel. 85 65� �8 �6, gsm. 606 �0� �38www.indianie.org

�70

Kaletnikogród bajekKaletnik 8�, �6-4�� Szypliszki tel. 87 564 73 03, gsm. 5�8 439 093 www.ogrodbajek.plZwiedzanie bajkowych domków (także na drzewie), ogród medytacji w Kamiennym Kręgu i piramida, poe-tycka łąka nad stawem i rzeczką Wiatrołuża

Piątnicastrzelnica Fortyul. Stawiskowska, Piątnica (Fort III Twierdzy Łomża)gsm. 606 �0� 4�9www.strzelnicaforty.pl

Surażwczesnośredniowieczna osada słowiańska nawiagsm. 888 �8� 066www.nawia.suraz.org.pl

SzostakiMamucia DolinaSzostaki �3, �8-4�0 Jedwabnetel. 86 ��7 86 86gsm. 606 650 386www.mamuciadolina.pl

Wiżajnywioska tematyczna „biegun Zimna i sera”Stowarzyszenie MACIERZANKAul. Suwalska �7 A, �6-407 Wiżajnygsm. 5�6 �07 004warsztaty wyrobu produktów z mleka (sery, masło) i gra terenowa „Na pograniczu”www.serywizajny.org.pl

BAZA NOcLeGOWAOBieKtY SKAteGOrYZOWANe

Augustówhotel warsZawa ***ul. Zdrojowa �, �6-300 Augustówtel. 87 643 �8 05, fax 87 643 85 05 www.hotelwarszawa.pl

hotel sPa wojciech ***ul. Wojciech �5, �6-300 Augustów tel. 87 644 7� 37, 38, 39, fax 87 643 73 �7 www.augustow-wojciech.pl

hotel „leŚnik”**ul. Turystyczna �9 A, �6-300 Augustówtel./fax 87 643 43 99www.lesnik.pl

Pensjonat „Żagielek”*ul. �9 Listopada 7, �6-300 Augustów tel. 87 643 49 84, gsm. 50� 5�5 64�www.pensjonat.augustow.pl

Białowieżahotel ŻubrÓwka ****(członek Prot)ul. Olgi Gabiec 6, �7-�30 Białowieża tel./fax 85 68� �3 03, fax 85 68� �5 70 www.hotel-zubrowka.pl

hotel białowieski *** (członek Prot)ul. Waszkiewicza ��8 B, �7-�30 Białowieżatel. 85 68� �0 ��, 85 744 43 80 fax 85 68� �0 �� www.hotel.bialowieza.pl

kemping u Michała *ul. Krzyże ��, �7-�30 Białowieżatel./fax 85 68� �7 03

Białystokhotel branicki ****ul. Zamenhofa �5, �5-435 Białystoktel. 85 665 �5 00, fax 85 665 �5 0� www.hotelbranicki.pl

hotel gołĘbiewski ****ul. Pałacowa 7, �5-064 Białystok tel. 85 678 �5 00, fax 85 653 73 99 www.golebiewski.pl

hotel cristal ***ul. Lipowa 3/5, �5-4�4 Białystok tel. 85 74� 50 6�, fax 85 74� 58 00 www.cristal.com.pl

hotel trio *** (członek Prot)ul. Hurtowa 3, �5-399 Białystoktel. 85 745 40 50, fax 85 74� 08 34 www.hotel3trio.pl

ost groMaDa region Mazurski hotel **Al. Jana Pawła II 77, �5-703 Białystoktel. 85 65� �6 4�, fax 85 65� �7 0� www.gromada.pl

hotel „PoD herbeM”**ul. Wiejska 49, �5-35� Białystoktel. 85 74� �4 30, fax 85 74� �4 3�www.hotel-podherbem.pl

hotel „PoDlasie”**ul. �7 Lipca �4/�, �5-�8� Białystoktel. 85 675 05 86www.hotelpodlasie.pl

�7�

hotel Mosir **ul. Wołodyjowskiego 5, �5-�7� Białystoktel. 85 749 6� 00, 85 749 6� �0 fax 85 74� �4 45 www.mosir.bialystok.pl

hotel turkus **ul. Jana Pawła II 54, �5-703 Białystoktel. 85 66� 8� 00, fax 85 66� 8� 0� www.jard.pl

szkolne schronisko Młodzieżowe kat. iiAl. Piłsudskiego 7 b , �5-443 Białystok tel. 85 65� 4� 50www.hostelpodlasie.pl

Bielsk Podlaskihotel unibus **ul. Widowska 4, �7-�00 Bielsk Podlaskitel./fax 85 730 03 0� www.unibus.com.pl

Choroszczhotel „DwÓr cZarneckiego”***Kol. Porosły 54 A, �6-070 Choroszcztel./fax 85 66� 68 50www.dworczarneckiego.pl

Księżynohotel Dworek trYuMF***ul. Klepacka �6-00� Księżynotel.85 663 �9 �8, fax 85 663 �9 86www.dworek-tryumf.pl

Łomżaost groMaDa region Mazurski hotel ***ul. Rządowa �a, �8-400 Łomżatel. 86 ��6 54 5�, fax 86 ��6 3� 96 www.gromada.pl

PiątnicaMotel ZacisZe **ul. Stawiskowska 5�, �8-43� Piątnica k/Łomżytel. 86 ��9 �8 88, fax 86 ��6 5� 53 www.motel-zacisze.com

SiemiatyczePensjonat „ceZar” **ul. Mickiewicza �0, �7-300 Siemiatycze tel./fax 85 656 40 60 www.cezar.siemiatycze.podlasie.pl

Stary Folwarkkemping Pttk *�6-4�� Stary Folwark 55 tel. 87 563 77 �7

Suwałkihotel DoM naucZYciela **ul. Kościuszki ��0, �6-400 Suwałkitel. 87 566 69 00, fax 87 566 6� 70 www.domnauczyciela.suwalki.pl

Szumowohotel „18-stka”*ul. Szkolna �, �8-305 Szumowotel. 86 �7� 65 �6

Wasilkówhotel „nad Zalewem”*ul. Białostocka 94-98, �6-0�0 Wasilkówtel. 85 7�8 5� 40, fax 85 7�8 55 ��www.nadzalewem.jard.pl

kemping „nad Zalewem”*ul. Białostocka 94, �6-0�0 Wasilkówtel. 85 7�8 5� 40, fax 85 7�8 55 ��www.nadzalewem.jard.pl

Złotoria (k. Białegostoku)Hotel „U Delfiny” ** Złotoria, �6-070 Choroszcz tel. 85 7�9 �9 5�, fax 85 7�9 �8 ��www.nalewajko.pl

WYBrANe OBieKtY NieSKAteGOrYZOWANePowiat augustowski

Augustówcentrum wypoczynkowo-szkoleniowe laguna ul. Wczasowa 4, �6-300 Augustówtel. 87 643 �3 55, tel./fax 87 643 �5 8� gsm. 509 348 007www.laguna.augustow.pl

gościniec ostojaul. Wojska Polskiego 53 a, �6-300 Augustówtel./fax 87 643 0� ��, gsm. 50� 6�� �0�www.ostoja.augustow.pl

hotel amber bay & aquapark augustów ***ul. Turystyczna 8�, �6-300 Augustówtel. 87 643 07 06, 87 734 �3 ��, gsm. 509 348 007www.hotel.amberbay.pl

oficerski Yacht club r.P. „Pacyfik”ul. Kard. Wyszyńskiego �, �6-300 Augustówtel./fax 87 643 34 96, 87 643 6� 88www.wdw.pl

�7�

„augustowia” centrum wypoczynkowo – konferencyjnePrzewięź, �6-300 Augustówtel. 87 643 �0 0�, gsm. 604 �90 �68 www.nasza-suwalszczyzna.pl

„nad nettą” kompleks wypoczynkowo -konferencyjnyPortowa 3, �6-300 Augustów tel. 87 644 6� 54, gsm. 508 309 004, www.nad-netta.pl

hotel augustów (dawny krechowiak)ul. � Pułku Ułanów Krechowieckich � �6-300 Augustówtel./fax 87 643 �0 33, 87 643 47 63www.hotelaugustow.pl

hotel Poloniaul. Mazurska 4, �6-300 Augustów tel./fax 87 643 �8 67, 87 644 �� 44 www.hotel-polonia.augustow.pl

sanatorium uzdrowiskowe „budowlani”ul. Zdrojowa 3, �6-300 Augustówtel. 87 643 �8 7� fax 87 643 �7 43www.sanatarium.augustów.pl

Zajazd turystyczny „hetman”ul. Sportowa �, �6-300 Augustówtel. 87 643 4� 89, fax 87 644 53 45www.hetman.augustow.pl

„logos - Dom nauczyciela”ul. �9 Listopada 9, �6-300 Augustówtel. 87 643 �0 ��, fax 87 643 54 �0gsm. 607 075 90�www.augustow-logos.pl

Pensjonat aiM ul. Łazienna 68, �6-300 Augustów tel. 87 643 33 79, gsm. 694 067 5�0www.aim.suwalszczyzna.net

hotel-ik „karmel”ul. Zarzecze 5, �6-300 Augustówtel./fax 87 643 57 6� gsm. 604 459 46�, 604 ��7 457www.karmel.augustow.pl

Pensjonat Mbul. Spacerowa 4, �6-300 Augustówtel. 87 644 67 34, gsm. 693 855 953www.mb.augustow.pl

Pensjonat „august”Piwna 8, �6-300 Augustów

tel. 87 643 �3 77, gsm. 694 950 507www.august-osrodek.pl

Pensjonat „Familywilla”Rosiczkowa 3, �6-300 Augustówgsm. 50� 67 65 3� www.familywilla.pl

„Pokoje gościnne w kinie iskra”ul. 3 Maja 38, �6-300 Augustów tel. 87 64� 0� 36, gsm. 66� 3�� 330www.kino-iskra.pl

„ośrodek Pod jabłoniami” ul. Rybacka 3, �6-300 Augustów (bulwary nad Nettą) gsm. 5�6 0�5 660, 5�6 0�5 606www.podjabloniami.pl

Dom gościnny „leśna Polana”ul. Lasanek ��, �6-300 Augustówgsm. 5�7 70� �86www.lasanek.spanie.pl

„Domek nad jez. necko” (sezonowy)ul. Rajgrodzka 98b, �6-300 Augustówtel. 87 644 94 94, gsm. 50� 4�6 5�7

„szuflada” cafe barul. Księdza Skorupki � c, �6-300 Augustówtel. 87 644 63 �5www.szuflada.augustow.pl

Pensjonat „u Marianny”ul. Rajgrodzka 98, �6-300 Augustówtel. 87 644 57 ��, 87 643 �� 47, gsm. 507 038 07�www.umarianny.pl

Pensjonat Vitaul. Rajgrodzka �60, �6-300 Augustówtel. 87 643 39 67, gsm. 60� 559 �08www.vita.augustow.pl

ośrodek kolonijny „jędrek” (sezonwy)ul. Wczasowa �, �6-300 Augustówtel. 87 643 3� 73, gsm. 600 8�� 3�4www.jedrek.pl

ośrodek sportowo-szkoleniowy „cresovia”ul. Wczasowa 3, �6-300 Augustówtel. 87 643 30 83, gsm. 50� 5�7 00�, 5�0 08� 03�www.cresovia.neostrada.pl

ośrodek wypoczynkowy „skowronek” nad j. sajno (sezonowy)�6-300 Augustów

�73

tel./fax 87 643 53 09, 87 643 �4 80www.ow-skowronek.pl

ośrodek wypoczynkowy krÓlowa woDa nad j. sajno�6-300 Augustówtel. 87 644 54 85, gsm. 50� �85 �45www.krolowa-woda.augustow.pl

ośrodek Żeglarski szekla (sezonowy)ul. Nadrzeczna 70 a, �6-300 Augustówtel. 87 643 38 50, gsm. 607 9�9 5��www.szekla.pl

usługi hotelowo-gastronomiczne bPisul. Wczasowa �, �6-300 Augustów - Borkitel./fax 87 643 �3 04, 87 643 05 0� gsm. 50� 309 478www.bpisborki.pl

bursa Międzyszkolna Al. Kardynała Wyszyńskiego 3 a, �6-300 Augustówtel./fax 87 643 �5 40www.zpm-augustow.republika.pl

Międzyszkolny ośrodek sportowy (sezonowe)ul. Zarzecze �, �6-300 Augustówtel./fax 87 643 3� 04, gsm. 60� 803 �46www.mos-augustow.cba.pl

BiałobrzegiZajazd „stary Młyn” (sezonowy)tel. 87 644 9� 70, gsm. 604 088 39�www.starymlyn-zajazd.com

BargłówZajazd „Zaścianek”Barszcze 30, �6-3�0 Bargłówgsm. 60� 50� 758, 698 945 480www.zajazdzaścianek.pl

Lipskgminny ośrodek rekreacji w lipsku(camping, sezonowy, pole namiotowe)ul. Batorego �6-3�5 Lipsktel./fax 87 64� 35 86, gsm. 698 6�� ��5Kwatery agroturystyczne – kontakt j. w.

Płaskakarczma „starożyn” Płaska �, �6-3�6 Płaskatel. 87 64� 87 �9, gsm. 603 685 98�www.karczmastarozyn.pl

Przewięźośrodek wypoczynkowy „leśnik i” (sezonowy)Przewięź, �6-300 Augustówtel. 87 643 �0 ��, gsm. 50� 443 970www.nadjeziora.pl

ośrodek wypoczynkowy „Patelnia”(sezonowy)Przewięź, �6-300 Augustówtel./fax 87 643 37 40, gsm. 608 300 988www.patelnia.netta.pl

ośrodek wypoczynkowy „leśnik iii” (sezonowy)Przewięź, �6-300 Augustówtel. 87 643 �4 ��, gsm. 607 986 908www.nadjeziora.pl

ośrodek szkoleniowo - wypoczynkowy „agrawit” (sezonowy)Przewięź, �6-300 Augustówtel. 87 643 5� 00, gsm. 694 4�6 884

ośrodek wypoczynkowy „Drogowskaz” (sezonowy)Przewięź, �6-300 Augustówtel./fax 87 643 �� 58, gsm. 60� 770 6��www.drogowcy.org.pl/drogowskaz.php

Serwycentrum wypoczynkowo-rekreacyjne ProserwY w serwach�6-3�6 Płaskatel. 87 64� 88 35, fax 85 65� 95 95www.proserwy.pl

ośrodek sportów wodnych „chris”Serwy �, �6-3�6 Płaskatel. 87 64� 88 4�, fax 87 64� 89 5�gsm. 600 065 547www.chris.com.pl

Sucha Rzeczkabaza harcerska ZhP w suchej rzeczce (sezonowy)�6-306 Sucha Rzeczkatel. 85 73 �3 900 gsm. 503 089 970, 504 ��6 787www.augostowzhp.republika.pl

Szczebragastronomia & noclegi „abro”Szczebra 4� b, �6-304 Nowinkatel. 87 64� 96 �0www.abro.home.pl

�74

Sztabin„leśny Dworek”Kryłatka 4, �6-3�0 Sztabingsm. 5�� 479 870www.lesnydworek.krylatka.pl

Powiat białostocki

Barszczewohotel Zejer Barszczewo � A, �6-070 Choroszcztel./fax 85 7�9 �7 7� www.zejer.pl

Białystokcentrum konferencyjne „titanic”ul. Pogodna �6 D, �5-354 Białystoktel./fax 85 74� 9� 46, 85 74� 9� 47 www.hoteltitanic.pl

centrum kultury Prawosławnej w białymstokuul. Św. Mikołaja 5, �5-4�0 Białystok tel. 85 744-30-�0www.orthodox.bialystok.pl/ckp

gościnna kamienicaul. Sienkiewicza �4, �5-090 Białystoktel. 85 83� �5 55www.goscinnakamienica.pl

hostel sparkul. Kopernika 97 A, �5-396 Białystok tel. 85 74� �0 �� www.hostelspark.pl

Pokoje gościnne wyższej szkoły Finansów i Zarządzaniaul. Ciepła 40, �5-47� Białystok tel. 85 678 58 6�, 85 678 59 0� fax 85 675 00 88

hotelik ilonaul. Kolejowa �6 a, �5-70� Białystoktel./fax 85 65� �7 95, gsm. 604 758 7�4

hotel stolramul. Jagienki ��, �5-480 Białystok tel. 85 675 53 08, tel./fax 85 664 �� 6�

willa Pastelul. Waszyngtona �4a, �5-�69 Białystoktel. 85 748 60 60, fax 85 748 60 90 www.kasol.com.pl

Villa tradycjaul. Włókiennicza 5, �5-464 Białystok

tel. 85 65� 65 �0www.villatradycja.pl

hotel Pksul. Bohaterów Monte Cassino �0, �5-�66 Białystok tel. 85 745 80 0�, 85 745 80 00 fax 85 74� 76 45www.pks.bialystok.pl

usługi hotelarskie elegantul. Rycerska �/0, �5-�57 Białystok tel. 85 676 34 59, fax 85 676 �6 53www.elegant.bialystok.pl

Dom turystyczny P.w. jard (Pokoje gościnne PcM)ul. Transportowa 4, �5-399 Białystok tel./fax 85 745 5� 58www.jard.pl

belwederul. Gen Kleeberga 53, �5-69� Białystoktel. 85 65� 08 �4, gsm. 50� 040 9�6www.restauracjabelweder.pl

Zajazd bursztynul. Bursztynowa 8, �5-�57 Białystok tel./fax 85 676 �9 55www.zajazdbursztyn.pl

Bobrowakompleks konferencyjno wypoczynkowy bobrowa DolinaWieś Bobrowa �5, �6-060 Zabłudówgsm. 663 838 558, 5�� 009 9�0www.bobrowadolina.pl

Bokinyszkolne schronisko Młodzieżowe i pole biwakowe (sezonowe)Bokiny 3, �8-�00 Łapy tel. 85 650 �� 97, 85 650 �� �3, 85 7�5 69 63

Borkigolf Park lipowy Most (członek Prot)Borki �9, �6-030 Supraślgsm. 693 63� 407, 50� 0�3 868, 693 93� 944,www.lipowymost.pl

Borowskie WypychyDworek rutkowskichBorowskie Wypychy, �8-�06 Turośń Kościelnatel. 85 650 55 73www.soplicowo.bialystok.pl

�75

ChoroszczZajazd „Dworek” P.w. jardul. Warszawska 58, �6-070 Choroszcz tel. 85 7�9 �3 33, tel./fax 85 7�9 3� 0�www.dworek.jard.pl

Czarna BiałostockaZajazd „leśny” P.w. jardul. Białostocka �, �6-0�0 Czarna Białostockatel./fax 85 7�0 �9 88 www.lesny.jard.pl

black towerul. Fabryczna 7, �6-�9 Czarna Białostockatel. 85 7�0 3� 07www.blacktower.com.pl

Dąbrowa Białostockahotel „na skarpie”ul. Obwodowa �, �6-�00 Dąbrowa Białostockatel. 85 7�� �0 60www.dabrowa-bial.pl/bazanoc.html

Doktorcebaza harcerska w Doktorcach (sezonowa)Doktorce, �8-�05 Suraż tel./fax 85 73� 39 00www.bialostocka.zhp.pl

FastyZajazd „boghan”Fasty, ul. Dobrzyniewska �, �5-694 Białystoktel./fax 85 654 36 56, 85 654 36 56

HorodnianysPa ZdrojówkaKatarzyna i Marek Zdrojewscy Horodniany 47, �6-00� Kleosintel. 85 663 �5 65, gsm. 5�7 �69 4�3www.zdrojowka.com.pl

Jeżewo StareMotel „atlanta”�6-073 Jeżewo Staretel./fax 85 7�8 �5 80www.atlantajezewo.pl

Kiermusy (k. Tykocina)„Dworek nad łąkami”, „czworaki”, karczma „rzym”, Zamek „jantarowy kasztel”Kiermusy ��, �6-080 Tykocintel./fax 85 7 �87 079, 85 7�8 74 44www.kiermusy.com.pl

Łapy„Złoty róg”ul. Główna � A, �8-�00 Łapytel. 85 7�5 63 39www.zlotyrog.lapy.emeteor.pl

Plaża w Uhowie z możliwością rozbicia namiotów Uhowo, �8-�00 Łapy

MichałowoZajazd wiMul. Białostocka �6, �6-050 Michałowo tel. 85 7�7 9� ��, gsm. 669 996 �33www.zajazd-michalowo.pl

Niewodnica Kościelna„Dwór legionistów” ul. Graniczna 9, �8-�06 Niewodnica Kościelna tel. 85 674 63 47, gsm. 506 7�� 400www.dworlegionistow.pl

Nowe Chlebiotkinoclegi w nowych chlebiotkach (sezonowe)Nowe Chlebiotki 39, �6-075 Zawadytel. 85 7�4 0� �9

Sochonieośrodek wczasowo-rehabilitacyjny „sosenka”Sochonie 49/6, �6-0�0 Wasilkówtel./fax 85 7�8 66 50, gsm. 508 06� 0�3www.pensjonatsosenka.pl

SurażPole biwakowe (sezonowe) ul. Piłsudskiego ��, �8-�05 Suraż tel. 85 650 35 64

Supraślcentrum konferencyjno-bankietowe „knieja”ul. Al. Niepodległości 6, �6-030 Supraśltel. 85 7�0 83 94, 85 7�0 89 08fax 85 7�0 83 94www.halgen.com.pl

ośrodek wczasów „Puszcza”ul. Cegielniana 67, �6-030 Supraśltel./fax 85 7�8 36 70www.puszcza.pl

Pensjonat Zajmaul. Cieliczańska �, �6-030 Supraśl tel./fax 85 7�0 88 74, gsm. 663 343 466www.pensjonatzajma.pl

�76

Powiatowy ośrodek sportu i rekreacji „bukowisko”ul. Piłsudskiego 64, Supraśltel. 85 7� 83 545www.suprasl.edu.pl

internat Podlaskiego ośrodka Doskonalenia kadr administrzacji Publicznej w białymstokuul. Piłsudskiego �7, �6-030 Supraśl tel. 85 7� 83 7��, 85 73 �� 6�6

Turośń Kościelnaośrodek konferencyjno-szkoleniowy okręgowej izby lekarskiej w białymstokuul.Wysokie 3 A, �8-�06 Turośń Kościelna tel. 85 650 53 6�, gsm. 69� 364 404 www.dom-lekarza.pl

Tykocin„alumnat”ul. Poświętna �, �6-080 Tykocintel. 85 7�8 �6 49, gsm. 69� 698 545www.alumnat.pl

Dworek w Pentowieeuropejska wieś bocianiaKol. Kaczorowo 39, �6-080 Tykocintel. 85 7�8 �6 �9, gsm. 505 9�9 9�5www.pentowo.pl

Villa regent ul. Sokołowska 3, �6-080 Tykocintel/fax 85 7�8 74 76www.villaregent.eu

Pensjonat austeria „u augusta”pl. Czarnieckiego ��, �6-080 Tykocintel. 85 7�8 75 8�, 85 7�8 �4 49gsm. 509 430 309www.austeria.tiu.pl

Waliłycentrum konferencyjno-bankietowe „rozłogi” (członek Prot) Waliły �6-040 Gródekgsm. 5�6 3�5 0�0, tel./fax 85 733 66 96www.ckbrozlogi.pl

„Zajazd przy granicy” bajoWaliły Stacja, ul. Szosa Wschodnia 3, �6-040 Gródektel. 85 7�8 08 53

WasilkówZajazd wiking P.w. jardul. Leśna �, �6-0�0 Wasilków

tel. 85 743 69 5�, fax 85 743 69 5�www.jard.pl

ośrodek szkolenia i wychowania ohPul. Supraślska ��, �6-0�0 Wasilkówtel./fax 85 7�8 54 �0www.podlaska.ohp.pl

centrum Pielgrzymkowo-turystyczne przy Świętej wodzieul. Ks. W. Rabczyńskiego �, �6-0�0 Wasilkówtel. /fax 85 7�0 45 6�www.swietawoda.pl

Folwark nadawki (członek Prot)ul. Nadawki �3, Wasilkówtel. 85 743 88 33www.folwarknadawki.pl

ZalesieMłyn Myśliwiec (sezonowy)Zalesie �, �6-00� Dobrzyniewo Kościelnetel. 85 7�9 90 70, gsm. 694 760 739 www.wakacjenawsi.com.pl

ZłotoriaHotel „U Delfiny”Złotoria k/Białegostoku, �6-070 Choroszcztel. 85 7�9 �9 5�www.nalewajko.pl

ŻółtkiZajazd bar chińczykŻółtki �4 a, �6-070 Choroszcztel. 85 7�9 �0 60, gsm. 663 904 747

Powiat bielski

Bielsk PodlaskiMiejski ośrodek sportu i rekreacjiul. E. Orzeszkowej �9, �7-�00 Bielsk Podlaskitel. 85 730 �9 �5

spółdzielnia inwalidów „Przyszłość”ul. Dąbrowskiego 3, �7-�00 Bielsk Podlaskitel. 85 730 77 65, fax 85 730 73 70 www.sip-sip.com.pl

Holonkikarczma „upita” Dworek nad holonkamiHolonki 87, �7-��0 Brańsktel. 85 744 40 0�, 85 749 30 53www.karczmaupita.pl

�77

Ploskiośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy „Ptasia osada” (członek Prot)�7-�00 Ploskitel. 85 73� 73 99, gsm. 69� ��� 39�fax 85 73� 73 67www.ptasiaosada.pl

ośrodek wypoczynkowy uniwersytetu w białymstoku „narew” (sezonowy)Ploski, �7-�00 Bielsk Podlaskitel. 85 73� 74 0�www.uwb.edu.pl/uniwersytet

ośrodek wypoczynkowy „nad narwią” (sezonowy)Ploski k. Białegostoku gsm. 604 795 0�4, 60� 795 0�4www.nadnarwia.pl

Zajazd „Zagłoba”Ploski, �7-�00 Bielsk Podlaskitel. 85 73� 7� �3, fax 85 73� 7� �4www.zajazdzagloba.com.pl

Rudkainternat przy Zespole szkół rolniczych im. krzysztofa kluka (sezonowy dla grup zorganizowanych)ul. Ossolińskich �, �7-��3 Rudkatel./fax 85 739 40 �5www.zsrudka.edu.pl

Powiat grajewski

Czarna Wieśośrodek wczasowy korMoran (sezonowy)Czarna Wieś, �9-�06 Rajgródgsm. 668 74� 4�8www.kormoran.dzs.pl

ośrodek wypoczynkowy rYbitwa (sezonowy)Czarnawieś, �9-�06 Rajgródtel. 86 �73 3� 83

Grajewoholelik u andrzeja andrzej Danowskiul. Kopernika 59, �6-�06 Grajewotel. 86 �7� 45 98, gsm. 605 608 309www.hoteluandrzeja.e-grajewo.pl

hotel non stoP Phu j. konieckoToczyłowo 48,�9-�00 Grajewotel. 86 �7� 88 55www.weselakoniecko.e-grajewo.pl

hotel i restauracja roco latteul. Kopernika 45 a, �9-�00 Grajewo tel. 86 �7� 80 �6 fax 86 �7� 8� 80

hotel i restauracja Folkowaul. Kopernika 45, �9-�00 Grajewo tel./fax 86 �7� 40 75

„hotel u andrzeja”ul. Kopernika 59, �9-�00 Grajewo tel. 86 �7� 45 98, gsm. 605 608 309

Rajgródośrodek szkoleniowo - wypoczynkowy „knieja”ul. Leśna ��, �9-�06 Rajgródtel. 86 �7� �4 68, 86 �7� �7 30fax 86 �7� �4 07www.knieja.rajgrod.pl

ośrodek wypoczynkowy łoŚ (sezonowy)Opartowo, �9-�06 Rajgródtel. 86 �7� �4 9� (w sezonie), gsm. 665 794 798fax 87 6�� 89 �9www.wypoczynek-mazury.pl

ośrodek wypoczynkowy łabĘDŹ (sezonowy)Rajgród, ul. Leśna 3, �9-�06 Rajgródtel. 86 �7� �4 86, gsm. 605 533 7�0

ośrodek szkolenia ratowników woPr „tama” (sezonowy)�9-�06 Rajgródtel. 86 �73 3� 74 (w sezonie), gsm. 604 �78 593 (Prezes), 85 73� 79 83 (poza sezonem)www.wopr-podlaskie.pl

hotel „Dworek opartowo”Opatowo �, �9-�06 Rajgródtel. 86 �7� �8 5�, fax 86 �7��67� gsm. 507 09� 9��www.dworekopartowo.pl

Marina ośrodka Żeglarskiego Yacht club arcusul. Szkolna 7a, �9-�06 Rajgród tel. 86 �7� �9 0� www.ycarcus.pl

Pensjonat „stach”Czarnawieś ��, �9-�06 Rajgród gsm. 749 347 995

Rybczyznaośrodek wypoczynkowy „relaks” (sezonowy)

�78

Rybczyzna, �9-�06 Rajgródtel. 86 �73 35 �4, gsm. 60� �38 763www.osrodek-relaks.pl

Zajazd „rYbcZYZna” grzegorz karpowiczRybczyzna, �9-�06 Rajgródgsm. 503 �46 556www.zajazdrybczyzna.pl

WoźnawieśZagroda kuwasy (członek Prot)Woźnawieś 30 A, �9-�06 Rajgródtel. 86 �73 35 �0, gsm. 5�0 050 700 tel. 86 �73 35 36 (45)www.zagrodakuwasy.pl

Powiat hajnowski

Białowieżabiałowieski ośrodek noclegowo-gastronomiczny „gawra”ul. Gen. Michała Polecha �, �7-�30 Białowieża tel. 85 68� �8 04, 85 68� �4 84, 85 68� �0 99gsm. 60� 406 �43www.gawra.bialowieza.com

Pensjonat „unikat”ul. Waszkiewicza 39, �7-�30 Białowieża tel./fax 85 68� �7 74 www.unikat.bialowieza.pl

Pokoje gościnne przy Domu Pomocy społecznej „rokitnik”ul. Centura �, �7-�30 Białowieża tel. 85 68� �4 �4www.dpsb.republika.pl

Pokoje gościnne białowieskiego Parku narodowegoPark Pałacowy ��, �7-�30 Białowieżatel. 85 68� 97 �9www.noclegi.bpn.com.pl

„Dom Myśliwski” - pokoje gościnne bPnPark Pałacowy 8, �7-�30 Białowieża tel. 85 68� 97 �9 www.mysliwski.neostrada.pl

centrum wypoczynku rodzinnego „ostoja”ul. Nowa 3�, �7-�30 Białowieżatel. 85 68� �7 78, gsm. 60� �6� 738www.wypoczynekwbialowiezy.pl

szkolne schronisko Młodzieżowe „Paprotka”ul. Waszkiewicza 6, �7-�30 Białowieża

tel./fax 85 68� �5 60www.paprotka.com.pl

kemping „grudki” (sezonowy)ul. Grudki, �7-�30 Białowieża tel./fax 85 68� �4 84

Pensjonat białowieża „cztery Pory roku”ul. Waszkiewicza �7, �7-�30 Białowieża gsm. 603 ��9 900 www.bialowieza.pro.wp.pl

Dwór Myśliwski „wejmutka”ul. Kolejowa � A, �7-�30 Białowieża tel./fax 85 68� �3 85, 85 68� �� �7gsm. 69� 0�� 087www.wejmutka.pl

ośrodek edukacji leśnej „jagiellońskie” pokoje gościnne Nadleśnictwa Białowieża (5 miejsc)�7-�30 Białowieża tel./fax 85 68� �9 7�

Budy„sioło budy” (członek Prot)Budy 4�, �7-�30 Białowieża tel. 85 68� �9 78, gsm. 698 664 496 www.siolobudy.pl

Dubicze CerkiewnePensjonat „koral”�7-�04 Dubicze Cerkiewnetel. 85 685 �� 50, gsm. 60� �58 3�7www.koral-dubicze.webd.pl

schronisko Młodzieżowe (sezonowe)Szkoła podstawowa w Dubiczach Cerkiewnychul. Parkowa, �7-�04 Dubicze Cerkiewnetel./fax 85 685 �0 4�

ośrodek wypoczynkowy bachmaty (sezonowy), zalew na orlance�7-�04 Dubicze Cerkiewne, Zalew Bachmatytel. 85 685 �0 54, fax 85 685 79 80, gsm. 606 769 99�, 604 �93 375www.dubicze-cerkiewne.pl

GruszkiPokoje gościnne „Darz bor”Gruszki �5, �7-��0 Narewkatel. 85 685 8� 69, gsm. 608 �49 4�3www.darz-bor.wizytowka.pl

Pokoje gościnne „ostoja”Gruszki �4, �7-��0 Narewkagsm. 608 558 546

�79

HajnówkaZajazd jegorow (dawny „orzechowski”)ul. Piłsudskiego �4, �7-�00 Hajnówkatel. 85 68� �7 58, gsm. 504 ��8 560www.hotel-orzechowski.com.pl

Zajazd „bronuszka”ul. Parkowa 8, �7-�00 Hajnówkatel. 85 68� �7 58, fax 85 68� �3 94www.hotel-orzechowski.com.pl

Dom nauczyciela ul. Piłsudskiego 6, �7-�00 Hajnówkatel./fax 85 68� �5 85

Motel „Żubr”ul. Warszawska 7�, �7-�00 Hajnówkatel./fax 85 683 �0 67, gsm. 608 747 758www.noclegizubr.pl

Dom Miłosierdzia samarytanin (usługi noclegowo-gastronomiczne)ul. 3 Maja 63, �7-�00 Hajnówka tel./fax 85 68� 6� 50, 85 68� �3 90

Pensjonat topiłoul. Topiło � a, �7-�00 Hajnówka tel./fax 85 685 3� 34, gsm. 663 537 �67 www.pensjonat-bialowieza.pl

Pokoje gościnne w Muzeum kultury białoruskiejul. 3 Maja 4�, �7-�00 Hajnówka tel. 85 68� �8 89www.muzeumbialoruskie.home.pl

Lewkowo Starekwatera „raj pod jabłonią”Lewkowo Stare �, �7-�00 Narewkagsm. 508 �43 �78www.rajpodjablonia.pl

NarewZajazd „Pod akacją”ul. Mickiewicza �05, �7-��0 Narewtel. 85 873 34 70, gsm. 68� 60 86www.narew.home.pl

Narewkaośrodek edukacji ekologicznejSiemianówka, ul. Szkolna 35, �7-��0 Narewka tel. 85 685 70 03, 85 685 7� 69, gsm. 50� 077 5��www.narewka.pl

Nowa Łukaklub carino 2000ul. Topolowa �5, Nowa Łuka, �7-��0 Narewkagsm. 50� �65 487

Powiat kolneński

KolnoPensjonat koziołul. Kozioł �, �8-500 Kolno tel. 86 �78 �3 �7, 86 �78 48 58 gsm. 505 �34 3��, fax 86 �78 48 58 www.pensjonatkoziol.pl

Powiat łoMŻYński

Czerwony Bórbar cZerwonY bÓr Czerwony Bór �3, �8-400 Łomża tel. 86 ��5 35 98, fax 86 ��6 3� 49 www.gpczerwonybor.pl

Jakać Dwornastacja Paliw „benzol” nr 7420 orlen (usługi noclegowe)Jakać Dworna, �8-4�� Śniadowotel./fax 86 473 87 0�

Jankowo-Młodzianowoośrodek wypoczynkowy „energetyk” (sezonowy)Jankowo-Młodzianowo, �8-4�4 Nowogród tel. 86 ��7 55 09

KonarzyceZajazd amigo ul. Łomżyńska �6�, �8-400 Łomżatel./fax 86 ��5 75 36

Łomżaamadeusul. Przykoszarowa �6, �8-400 Łomża tel./fax 86 ��8 �� 4� www.amadeus-restauracja.pl

Zajazd Ryś Aleja Legionów �5�, �8-400 Łomżatel. 86 ��9 0� 4�

bursa szkolna nr 1 (sezonowy) ul. Kopernika �6, �8-400 Łomżatel. 86 ��6 5� 75 (fax wew. 40)

hotel PksAl. Piłsudskiego 88, �8-400 Łomża

�80

tel. 86 ��8 8� 8�, fax 86 ��8 �7 65www.pks.lomza.pl

Motel Duke’sAl. Legionów �47 g, �8-400 Łomżatel. 86 ��8 6� 88

Motel Fadomul. Wojska Polskiego �77 a, �8-400 Łomżatel. 86 ��6 45 44

hostel Mosirul. Zjazd �8, �8-400 Łomżatel. 86 ��6 34 �7

Zajazd Zaciszeul. Wesoła ��7, �8-400 Łomżatel. 86 ��6 30 9�tel./fax 86 ��6 �0 8�

,,labirynt” kompleks hotelowo-gastronomicznyul. Sikorskiego 345, �8-400 Łomżatel./fax 86 ��6 �9 60www.labirynt-lomza.pl

MiastkowoZajazd „half”ul. Łomżyńska 69, �8-4�3 Miastkowo tel. 86 ��7 48 90

Nowogródhotel „Zbyszko”ul. Obrońców Nowogrodu �, �8-4�4 Nowogródtel. 86 ��7 55 �8, 86 ��7 55 96www.zbyszko.com

schronisko Młodzieżowe przy Zespole szkół samorządowych w nowogrodzie (sezonowe)ul. �� Listopada ��, �8-404 Nowogródtel. 86 ��7 55 �7

PiątnicaMotel „Zacisze”ul. Stawiskowska 5�, �8-43� Piątnica k/Łomżytel. 86 ��9 �8 88, 86 ��9 �7 77fax 86 ��6 5� 53 www.motel-zacisze.com

kompleks gastronomiczno-hotelowy belFortul. Stawiskowska 3�, �8-4�� Piątnicatel. 86 ��5 49 00, fax 86 ��5 49 0�www.baranowski.pl

WiznaZajazd kasztelan wiskiul. Krótka �, �8-430 Wizna

tel. 86 ��9 64 99, fax 86 ��9 64 99gsm. 500 096 974www.kasztelanwiski.pl

Powiat Moniecki

Dobarz„Dwór Dobarz”Z.G.U. Renata i Dariusz DworakowscyDobarz, �9-�04 Trzciannetel. 85 749 �6 67www.dwordobarz.pl

Goniądzhotel „Zbyszko”(czonek Prot)ul. Św. Rozalii �3, �9-��0 Goniądztel./fax 85 738 03 ��, 85 738 00 74www.zbyszko.com

„bartlowizna” ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy ul. Nadbiebrzańska 3�, �9-��0 Goniądztel. 85 738 06 30 do 3�, fax 85 738 06 33www.biebrza.com.pl

szkolne schronisko Młodzieżowe nr 1 (sezonowe)ul. Różana �, �9-��0 Goniądztel./fax 85 738 0� �0

szkolne schronisko Młodzieżowe nr 2 „nad biebrzą” (sezonowe)Pl. �� Listopada 37, �9-��0 Goniądztel./fax 85 738 00 �3

Pensjonat „bartek”ul. Nadbiebrzańska 3�, �9-��0 Goniądztel. 85 738 06 30www.biebrza.com.pl

Pensjonat „biebrza–Park–tour” łukasz bielskiul. Szpitalna 3, �9-��0 Goniądzgsm. 509 0�8 �8�, 5�3 �30 580, tel. 85 7�6 �7 �8www.biebrza-park-tour.pl

Krypno KościelneDom PielgrzymaKrypno Kościelne �9, �9-��� Krypno Kościelnetel./fax 85 7�6 90 ��www.krypno.bialystok.opoka.org.pl

MońkiZajazd „Zalesie”ul. Sportowa �, �9-�00 Mońki

�8�

tel./fax 85 7�6 �5 95www.zajazdzalesie.pl

szkolne schronisko Młodzieżowe (sezonowe, dla grup zorganizowanych)ul. Tysiąclecia �5, �9-�00 Mońkitel. 85 7�6 �5 �4 www.zsmonki.pl

Trzciannehotel „Dwór Dobarz”tel. 85 749 �6 67www.dwordobarz.pl

Powiat sejneński

Gibyośrodek wypoczynkowy gieret (sezonowy)Giby ���, �6-506 Gibytel. 87 5�6 57 0�, gsm. 609 9�7 8�3www.gieret.com.pl

Hołny Mejeraośrodek wypoczynkowy Politechniki białostockiejHołny Mejera 3 a, �6-500 Sejny tel./fax 87 5�7 �� 08, 85 746 97 7�www.pb.edu.pl

Zajazd MorenaHołny Mejera 4 A, �6-500 Sejnytel. 87 5�7 �� 38, gsm. 609 395 934www.zajazdmorena.pl

Kukleośrodek wypoczynkowy kukleKukle �9, �6-506 Gibytel./fax 87 5�6 50 58, 85 679 36 90 lub 9�gsm. 603 687 345www.kukle.pl

MikołajewoPensjonat „wigierski” Mikołajewo �� c, �6-503 Krasnopoltel. 87 56� ��04, gsm. 500 088 497www.wigierski.pl

PosejneleOśrodek Wypoczynkowy Posejnele, �6-506 Giby tel. 87 5�6 50 �6, gsm. 783 78� 46�www.posejnele.com.pl

Remieńkińośrodek wypoczynkowy u sebastiana

Remieńkiń 5, �6-503 Krasnopoltel. 87 565 04 44, gsm. 5�� 876 66�www.usebastiana.pl

Sejnyhotel „skarpa”ul. Piłsudskiego �3, �6-500 Sejnytel. 87 5�6 �0 65, gsm. 69� 790 08�tel./fax 87 5�6 �� 87www.skarpa.sejny.pl

hotel w Domu litewskim w sejnachul. �� Lipca 9, �6-500 Sejnytel/fax 87 5�6 �9 08www.ltnamai.sejny.pl

Zelwaośrodek wędkarski w Zelwie (sezonowy)Zelwa, �6-506 Gibytel. 87 5�6 50 35, �� 75� 35 99, gsm. 603 750 047www.zelwa.pl

Powiat sieMiatYcki

DrohiczynPensjonacik irenaul. Ciechanowiecka 6, �7-3�� Drohiczyntel. 85 655 70 �8 gsm. 509 377 093www.drohiczyn.pl (w zakładce turystyka)

„Dom na skarpie”ul. Piłsudskiego 37, �7-3�� Drohiczyngsm. 60� 730 883www.domnaskarpie.zbugiem.org.pl

„Zamkowa” restauracja i noclegiul. Kraszewskiego �6 �7-3�� Drohiczyngsm. 50� 38� 73�www.zamkowa-drohiczyn.pl

Mielnikośrodek wypoczynkowy „u Floriana” (sezonowy)ul. Bugowa �0, �7-307 Mielniktel. 85 657 7� 67, 85 657 7� �7www.goksir.mielnik.com.pl

samorządowy ośrodek wypoczynkowy (lato)tel. 85 657 7� 67

„Panorama” restauracja i noclegiul. Brzeska 67, �7-307 Mielniktel./fax 85 657 7� 76www.mielnik.pl

�8�

Siemiatyczeusługi hotelarskie helenaul. Kasztanowa 58, �7-300 Siemiatyczetel. 85 655 �3 45, gsm. 607 4�8 �76 www.hotelhelena.webpark.pl

Zajazd „u kmicica”ul. �� Listopada �9�, �7-300 Siemiatycze tel. 85 655 �4 3�

Dom noclegowy przy gimnazjum gminnymul. Kościuszki 88, �7-300 Siemiatycze tel. 85 655 34 �4 (po �6:00)www.ggsiemiatycze.edupage.org

Pensjonat cezarul. A. Mickiewicza �0, �7-300 Siemiatyczetel. 85 656 40 60, gsm. 606 994 77�www.restauracja-cezar.eu

gościniec „stary rynek”pl. Jana Pawła II 4�, �7-300 Siemiatycze gsm. 695 �86 4�9

Wólka Nadbużańskaośrodek wczasowy „Pod sosną” (sezonowy)Wólka Nadbużna, �7-300 Siemiatyczetel. 85 655 �3 �7 (w sezonie), 85 65� �8 7� (po sezonie), 85 7�0 83 94www.halgen.com.pl

Powiat sokÓlski

Dąbrowa Białostockahotel „na skarpie”ul. Obwodowa �, �6-�00 Dąbrowa Białostockatel./fax 85 85 7�� �0 60

KruglanyZajazd „sosna”Kruglany 36, �6-��3 Kuźnicagsm. 50� 764 565, tel./fax 85 7�� 43 85www.zajazdsosna.tiu.pl

KruszynianyDworek Pod lipamiKruszyniany 5�, �6-��0 Krynki tel./fax 85 7�� 75 54www.dworekpodlipami.pl

Krynkibaza noclegowa gminnego ośrodka kultury i sportu ul. Grodzieńska 7, �6-��0 Krynki tel. 85 7�� 8� ��www.gok-krynki.tox.pl

szkolne schronisko Młodzieżowe (sezonowe)Aleja Szkolna �0, �6-��0 Krynkitel. 85 7�� 86 48

Milenkowceośrodek agroturystyki „u wiecha” (20 miejsc)Milenkowce k. Zalesia, �6-��3 Kuźnicatel. 85 749 43 69, gsm. 600 05� 0�8

Różanystokcentrum Pastoralne im. Św. jana bosko w różanymstokuRóżanystok , �6-�00 Dąbrowa Białostockatel. 85 7�� 80 08, 85 7�� 8� 98, gsm. 604 7�6 35�www.rozanystok.pl

Sokółka„kalinowski” Pokoje gościnneKryńska 3�, �6-�00 Sokółka tel./fax 85 7�� 4� �7, tel. 85 7�� 37 96www.kalinowski-hotel.pl

VerDe Pokoje hoteloweul. Białostocka �00, �6-�00 Sokółka tel. 85 7�� 0� 45 www.restauracjaverde.pl

Zajazd/hotel „bakunówka”ul. Mickiewicza �, �6-�00 Sokółkatel./fax 85 7�� �7 93www.zajazd.sokolka.com

ośrodek wczasowy „nad Zalewem”ul. Wodna �0, �6-�00 Sokółkatel. 85 7�� �5 67, gsm. 5�3 �3� 975www.osir.sokolka.pl

Powiat suwalski

Bakałarzewouroczysko sumowo – a.jankowska-bełbotul. Jeziorna �8, �6-4�3 Bakałarzewotel. 87 735 53 08, gsm. 505 �4� �40 www.rospuda.info.pl

Becejłyszkolne schronisko Młodzieżowe przy szkole Podstawowej w becejłach (sezonowe)Becejły 7, �6-4�� Szypliszkitel. 87 568 �0 76www.szkolabecejly.republika.pl

Błaskowizna„gościniec hańcza”Błaskowizna 3a, �6-404 Jeleniewo gsm. 607 703 673, 50� 370 889www.bazahancza.pl

�83

BurdeniszkiPokoje gościnne DowcieńBurdeniszki ��, �6-40� Suwałkitel. 87 563 7� �7www.suwalki.com/dowcien

Czajewszczyznagościniec ZaMkowa gÓraCzajewszczyzna 8, �6-404 Jeleniewotel. 87 569 �7 60, gsm. 608 473 488www.zamkowagora.osti.pl

Gawrych RudaMłodzieżowy ośrodek edukacyjno-wypoczynkowy „Zatoka uklei”Gawrych Ruda k. Suwałk, �6-40� Suwałkitel. 87 563 93 ��, tel./fax 87 563 94 70www.gawrychruda.pl

kompleks turystyczny „u jawora”Gawrych Ruda 40, �6-40� Suwałkitel. 87 563 93 36, gsm. 69� 7�7 905www.ujawora.pl

Dąbrówkakompleks turystyczny „Dąbrówka” w. szostakowskiDąbrówka �0tel.87 563 09 78, gsm. 50� �69 888, www.dabrowka.suwalki.pl

Jacznogościniec jacZnoJaczno 3, �6-404 Jeleniewotel. 87 568 35 90, tel./fax 87 568 35 9�gsm. 785 80 78 47www.jaczno.pl

Jeleniewoośrodek wypoczynkowy „alton” ul. Suwalska 38, �6-404 Jeleniewotel. 87 568 30 94, gsm. 665 00 �9 53www.suwalszczyzna-wypoczynek.suw.pl

Kłajpedkaagropensjonat „siedlisko klangor”Kłajpedka 7, �6-407 Wiżajnygsm. 609 485 607www.klangor.pl

LipniakPokoje gościnne przy ośrodku wsparciaLipnik 3, �6-40� Suwałkitel. 87 56� �0 0�, fax 87 569 0� 37gsm. 5�� �94 590www.lipniak.net

LeszczewekcaMP lesZcZLeszczewek �6, �6-40� Suwałkigsm. 603 599 959, 607 885 707www.campleszcz.pl

„siedlisko leszczewek” j.Dzienisiewiczgsm. 503 3�3 08�, tel. 87 563 7737,www.siedliskoleszczewek.pl

LeszczewoDworek „aura” Leszczewo �7, �6-404 Jeleniewotel./fax 87 568 33 �7, gsm. 79� 454 535www.aura.suwalszczyzna.net

Malesowizna-Turtul„Zielona szkoła w turtulu” – suwalski Park krajobrazowyMalesowizna-Turtul, �6-404 Jeleniewo tel./fax 87 569 76 36, tel. 87 569 �8 0� www.spk.org.pl

suwalski Park krajobrazowyMalesowizna-Turtul, �6-404 Jeleniewo tel./fax 87 569 76 36, tel. 87 569 �8 0� www.spk.org.pl

MierkinieDom gościnny nad j. hańczaMierkinie 7, �6-407 Wiżajnytel. 87 568 84 80, 87 566 63 89gsm. 608 508 7�6www.jeziorohancza.pl

gościniec DworcZYsko nad j. hańczaMierkinie 9, �6-407 Wiżajnytel. 87 56� �7 08, gsm. 5�� �99 4�5www.hancza.com.pl

Nowa Wieśintegracyjne centrum wypoczynku, edukacji i rehabilitacji „Maniówka” (ośrodek także dla niepełnosprawnych)Nowa Wieś 9, �6-40� Suwałkitel. 87 565 63 55, 87 566 58 7� (SIRT)www.suwalki-turystyka.info.pl

Płociczno-TartakZespół turystyczny przy wigierskiej kolei wąskotorowej (Pensjonat hossa-wigry)Płociczno-Tartak 40, �6-40� Suwałkitel./fax 87 563 9� 63 gsm. 603 �65 390www.augustowska.pl

�84

PrzystajnePensjonat agroturystyczny DoM z wieŻĄPrzystajne �A, �6-4�7 Przerośltel. 87 569 65 36, gsm. 509 �96 788www.przystajne.suwalszczyzna.net

Rospudaagroturystyka rospudaRospuda �0, �6-4�4 Filipówtel. 87 569 60 73, gsm. 504 5�8 36�www.rospuda.com.pl

Rowelegościnna Zagroda „na cisowym wzgórzu”Rowele 35, �6-406 Rutka Tartakgsm. 600 83� �34, 698 34� 8��www.cisowewzgorze.pl

Rutkagościniec głaZowiskoRutka �3, �6-404 Jeleniewotel. 87 568 35 57, gsm. 608 504 088www.glazowisko.ol.pl

Sidorygospodarstwo agroturystyczne leŚna Dolina Sidory �4, �6-404 Jeleniewotel. 87 568 3� 48, gsm. 50� 345 98�www.nocleg.suwalszczyzna.com.pl/lesnadolinawww.sidory�4.suwalszczyzna.org

Szeszupkaagata i krzysztof boksztel. 87 568 30 3�, gsm.5�0 09� �05www.suwalszczyznaszeszupka.cba.pl

Stary Folwarkośrodek wypoczynkowo-Żeglarski osir suwałki�6-4�� Stary Folwarkgsm. 60� �30 �06www.osir.suwalki.pl

obiekt hotelarsko-gastronomiczny „holiday”Stary Folwark �06, �6-40� Suwałkitel. 87 563 7� �0, gsm. 605 665 5�5tel./fax 87 563 7� �0www.hotel-holiday.pl

Dom gościnny aZYlStary Folwark �9, �6-40� Suwałkitel. 87 563 77 ��, gsm. 604 �79 877www.azyl-wigry.com

Pokoje gościnne „łukowy kąt”Stary Folwark 44, �6-40� Suwałkitel. 87 563 77 89, gsm. 693 705 487www.wigry.info

Pensjonat „nad wigrami” Stary Folwark 7�, �6-40� Suwałkitel./fax 87 563 75 46 gsm. 60� 465 4��, 697 35� 5��www.nadwigrami.com

Suwałkihotel „suwalszczyzna”ul. Noniewicza 7� A, �6-400 Suwałkitel. 87 566 59 ��, 87 565 �9 �9, 87 565 �9 36fax 87 565 �9 00www.hotelsuwalszczyzna.pl

Miejsca noclegowe Pks w suwałkach s.aul. Wojska Polskiego �00, �6-400 Suwałkitel. 87 566 5� 4� w. 344, gsm. 503 675 099

obiekt noclegowy„hańcza” ul. Wojska Polskiego �, �6-400 Suwałki tel./fax 87 566 66 33, 87 566 66 44www.hotelhancza.com

usługi hotelowe „wigry”ul. Zarzecze �6, �6-400 Suwałkitel. 87 566 7� �0, 87 566 3� 8�www.osir.suwalki.pl

Zajazd „Private”ul. Polna 9, �6-400 Suwałkitel. 87 566 53 6�, 87 563 �3 35, gsm. 50� 644 599fax 87 563 �3 36www.private.firmy.suwalki.pl

Zajazd „cowboy”ul. Wojska Polskiego 77, �6-400 Suwałkitel. 87 565 �� 30, fax 87 565 39 60www.cowboy.noclegiw.pl

bursa szkolna (całoroczna)ul. Szkolna �, �6-400 Suwałkitel./fax 87 566 3� �9www.bursa.suwalki.pl

Szelmentcentrum konferencyjno-wypoczynkowe „szelment”Szelment �, �6-404 Jeleniewotel. 87 568 3� 7�, gsm. 606 4�4 �66tel./fax 87 568 34 00 www.szelment.pl

�85

wojewódzki ośrodek sportu i rekreacji szelmentSzelment �, �6-404 Jeleniewo tel./fax 87 568 30 07www.wosir.home.pl

Szurpiłyagropensjonat aga - a. kulbackaSzurpiły �7, �6-404 Jeleniewogsm. 5�3 0�� �80, 600 474 98�www.szurpily.com.pl

SzypliszkiMotel „Malibu”Kościuszki �, �6-4�� Szypliszkitel. 87 568 �0 8�, gsm. 60� �05 443www.malibu.noclegiw.pl

comfortexpress-szypliszkiul. Suwalska �9, �6-4�� Szypliszkitel. 87 568 �5 �5www.szypliszki.comfortexpress.pl

Udziejekgościniec DruMlinUdziejek ��a, �6-404 Jeleniewotel. 87 568 3� 86, gsm. 796 530 476www.drumlin.pl

Użmaudagościniec uŻMauDaUżmauda 5, �6-407 Wiżajnytel. 87 568 8� 86, gsm. 607 559 0�5www.uzmauda.suwalki.pl

Wigryleśniczówki wigierskiego Parku narodowegowww.wigry.win.pl

Wiżajnyostoja wiżajnyWiżajny �7, �6-407 Wiżajnytel. 87 568 8� 05, gsm. 694 ��7 �6�www.lanczkowscy.suwalszczyzna.netLeśniczówki Wigierskiego Parku Narodowego: Lipniak, Gawarzec, Leszczewek, Bryzgiel, Królówek, Mikołajewo, Maćkowa Ruda i pokoje gościnne w Krzywem (siedziba WPN) www.wigry.win.pl

Zielone DrugieDom gościnny woleninowoZielone Drugie �0, �6-40� Suwałkitel. 87 563 80 40, gsm. 60� 58� 54�, 604 933 �50www.woleninowo.suwalszczyzna.net

Powiat wYsokoMaZowiecki

Brzóski GromkiZajazd DankossBrzóski Gromki �8, �8-�00 Wysokie Mazowieckietel. 86 �75 03 �4www.dankoss.pl

Ciechanowiecnoclegi – Muzeum rolnictwa im. ks. k. klukaul. Pałacowa 5, �8-�30 Ciechanowiectel. 86 �77 �3 �8www.muzeumrolnictwa.pl

„jagoda” - restauracja i noclegiul. Wojska Polskiego �3, �8-�30 Ciechanowiectel. 86 �77 �� �5, gsm. 608 �05 063www.jagoda.info.pl

restauracja & Pokoje gościnne „szczęsny”ul. Wierzbowa �7, �8-�30 Ciechanowiec tel. 86 �77 39 8�, gsm. 509 549 �99www.szczesny.info.pl

Miejsca noclegowe „szczęsny”ul. Mickiewicza �, �8-�30 Ciechanowiectel. 86 �77 39 8�, gsm. 600 33� 8�7www.szczesny.info.pl

HodyszewoDom rekolekcyjny Pallotynów Prowincji chrystusa króla Hodyszewo, Platonoffa 40, �8-��� Nowe Piekutytel. 86 476 �8 40www.osrodek-ojczyzna.pl

Szepietowoośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy PoDr�8-��0 Szepietowo tel. 86 �75 89 30, fax 86 �75 89 �0www.odr.zetobi.com.pl

Wysokie Mazowieckie„gutland” kompleks gastronomiczno hotelowy, Pizza club „Pepperoni”ul. � Maja ��, �8-�00 Wysokie Mazowieckietel. 86 �75 45 40, 86 �75 �0 83www.gutland.pl

Powiat ZaMbrowski

ZambrówDom noclegowy, Pub aMaDer - brulińska jolanta ul. Kościuszki �4, �8-300 Zambrów

�86

tel. 86 �7� �� 39, gsm. 505 003 767 www.pubamader.zambrow.org

bursa szkolna nr 1 w Zambrowie (całoroczna)ul. Obwodowa �, �8-300 Zambrówtel./fax 86 �7� �6 34

KOMUNiKAcJAtelefony informacyjnepKpInformacja kolejowa �� �9 436, 4� �9 436 lub 4� �9 575, 0 80� 0�� 007Informacja krajowa: 703 40� 80� (koszt �.58,-)Grajewo 86 �7� 35 85Łapy 85 7�5 63 9�Sokółka 85 7�� �� ��Suwałki 87 565 3� 35Szepietowo 86 476 0� 99, �75 �8 ��

pKSAugustów 87 643 36 49Białystok 85 744 4� �4, infor. krajowe: +48 �9 3�6Bielsk Podlaski 85 730 9� 54Ciechanowiec 86 �77 �0 �6Grajewo 86 �7� �5 0�Kolno 86 �78 �3 55Łomża 86 ��8 55 54Mońki 85 7�6 �5 ��Siemiatycze 85 655 �� 04Sokółka 85 7�� �5 �6Suwałki 87 566 �7 63Wysokie Mazowieckie 86 �75 �� 44Zambrów 86 �7� 3� 97

tAXi

Augustówtaxi 87 643 37 �0Mini-taxi 87 643 �6 55radio-taxi 87 643 40 08radio-taxi plus 87 643 �5 �5super-taxi 87 643 �8 �8

Białystokstowarzyszenie taksówkarzy Ziemi białosto-ckiej „hallo taxi” tel. 85 73� 90 90komfort radio taxi tel. 85 744 44 44 0 800 ��� ���Miejskie Przedsiębiorstwo taksówkowe super taxi sp. z o.o. �9�9� , tel. 85 �9� 9�, 0 800 509 �9�, gsm. 509 099 �9�radio taxi kolor tel. 0 800 ��� ���, 85 96�� radio taxi �96 �7, tel. 85 �96 �7, 85 73� 90 90

gsm. 5�0 �96 �77, 0 800 444 444radio taxi wersal, tel. 85 �96 6�, 85 74� �� ��sezam taxi, stowarzyszenie taksówkarzy 96�8, 85 66� 6� 6�, 85 �96 �8express taxi 74�4�4�, tel. 85 74� 4� 4�stowarzyszenie niezależnych kierowców o.k. taXi tel. 85 96 �6, 0 800 400 400wo-taX tel. 85 675 09 80cooltura tax tel. 85 746 46 46, �96 66

GrajewoPostój taxi, gsm. 69� �44 �88, 604 �47 7�5tel. 86 �7� �7 37

HajnówkaPostój taxi tel. 85 68� �8 77, 85 68� �5 67

Łomżaradio taxi łomża tel. 86 ��8 �0 �6, 86 96 ��radio-taxi bis tel. 86 ��6 97 97

MońkiPostój taxi tel. 85 7�6 �5 36

SiemiatyczePostój taxi tel. 85 655 �6 08, 85 655 39 89

Sokółkasuper taxi, gsm. 7�3 5�� �09kisiel M. Postój taxi, tel. 85 7�� 8� 0�Pietrasz M. Postój taxi tel. 85 7�� �� 66

Suwałkieurotaxi tel. 87 �966�, 87 565 66 66, tele-taxi tel. 87 �96�4, 87 567 67 �6super radio hańcza tel. 87 �9664, 800 333 333radio taxi wigry tel. 87 �96�5, 87 565 55 55express taxi tel. 87 �96�3

WYpOŻYcZALNie SAMOcHODóW

AugustówMilewski robert. autohandelul. Norwida 6, �6-300 Augustów gsm. 507 �� �9 98, tel. 87 644 6� 38

BiałystokaaPlus auto wypożyczalniaul. Ogrodniczki 45 A, �5-763 Białystoktel. 85 66� �8 30, gsm. 60� 8�7 788 www.autowypozyczalnia-bialystok.pl Samochody osobowe, busy

acM adam grygoruk ul. Sikorskiego �6/�6, �5-667 Białystok

�87

gsm. 695 736 �0�, 695 736 �0� www.acm-wypozyczalnia.pl Samochody osobowe i dostawcze marki Ford

auto hobbY sp. z o.o.ul. Wojsk Ochrony Pogranicza �5, �5-38� Białystok tel. 85 744 �6 5�, fax 85 744 �6 47 www.autohobby.com.plSamochodów osobowe i dostawcze

halcare wynajem samochodówul. Kmicica 9, �5-56� Białystoktel. 85 745 3� 54Samochody osobowe

luna rent a carul. Bacieczki �4, �5-685 Białystok gsm. 608 36 88 88www.lunaauto.plSamochody osobowe, dostawcze, busy

wypożyczalnia samochodówul. Upalna 88, �5-669 Białystokgsm. 603 508 478Samochody osobowe

Panek s.a. sieć wypożyczalni samochodówul. Scaleniowa �5, �5-780 Białystok gsm. 665 800 000, 509 8�� ��� www.panek.eu

Bielsk Podlaskiautotrans. Pomoc drogowa, wypożyczalnia samochodów Al. Piłsudskiego 59, �7-�00 Bielsk Podlaski gsm. 606 8� 9� ��

Łomżaauto handel Dikonul. Sikorskiego ��5, �8-400 Łomżatel./fax 86 ��6 58 98, gsm. 60� �33 668Samochody osobowe.

caro. wypożyczalnia samochodów osobowychul. Łąkowa �3 b, �8-400 Łomżatel. 86 ��6 3� 4�, gsm. 604 43 08 89

MońkiMoniek. Danowski t.ul. Tysiąclecia 3�, �9-�0� Mońkitel. 503 08 86 �0

Suwałkiwypożyczalnia samochodówul. Kościuszki 78, �6-400 Suwałkitel. 87 565 53 88, 79� 897 �74

Fox, k.karpińskiul. Skłodowskiej-Curie �4, �6-400 Suwałkitel. 889 �8� 9��

ZambrówMoto-Lak, wypożyczalnia samochodów. Wojtaś Z. ul. Mazowiecka 33, �8-300 Zambrów tel. 86 �7� 30 70, gsm. 603 389 893www.moto-lak.pl

pOMOc DrOGOWA

BiałystokAssistance 24 Hul. Ustronna 50, �5-�6� Białystoktel. 85 676 49 99, gsm. 600 550 600Parking strzeżony �4 h.

„trans-hol” 24hul. Wesoła ��/30, �5-307 Białystokgsm. 60� 98� 7�5, 60� 98� 7�6Holowanie samochodów osobowych i dostawczych.

Bielsk Podlaskiautotrans leszek Perkowskiul. Piłsudskiego 59, �7-�00 Bielsk Podlaskitel./fax 85 730 88 83, gsm. 606 8�9 ���Parking strzeżony, usługi transportowe.

Brańskauto-Full. autoholowanie, pomoc drogowa części zamienne ul. Kościuszki �6, �7-��0 Brańsk gsm. 604 �7 45 48

Ciechanowiecauto Pomoc-holowanie, transport osóbi bagażuul. Czyżewska �, �8-�30 Ciechanowiec tel. 86 �77 39 99

Długobórz DrugiPomoc Drogowa, Osobowe, ciężarowe�8-300 Zambrówtel. 86 �94 44, 86 �7� �7 36, gsm. 60� 785 9�5fax 86 �76 �0 96www.rytelewski.pl

GrajewoPomoc Drogowa, Płoszkiewicz, osobowe, dostawczeul. Kopernika 55, �9-�00 Grajewotel. 86 �7� �4 54, gsm. 60� 505 6�3Assistance �4 h.

�88

kosinski wojciech. Pomoc drogowa i wulkanizacja ul. Kopernika �0, �9-�00 Grajewo gsm. 50� �6 37 �5

Hajnówkaeuroserwis. Pomoc drogowa ul. Łabędzia ��, �7-�00 Hajnówka tel. 507 55 73 5�

skiepko wacław. Pomoc drogowaul. Gęsia 6, �7-�00 Hajnówka tel. 85 684 46 76

ŁomżaPomoc drogowa chojnowski ul. Stacha Konwy �9, �8-400 Łomżatel. 86 ��6 60 60, gsm. 60� 790 �48www.pomocdrogowa.4lomza.plUsługi transportowe, parking strzeżony �4H

Pomoc drogowa Dobrowolskiul. Rybaki 6,�8-400 Łomżatel. 86 ��8 88 66, 86 96 37 (ogólnopolski) gsm. 50� �63 96�www.pomocdrogowa.lomza.plHolowanie osobowe, dostawcze, TIR

wróblewski remigiusz. Pomoc drogowa ul. Żabia ��, �8-400 Łomżatel. 86 ��6 03 4�

SiemiatyczeJankowski Marian. Autoholowanie ul. �� Listopada 6�, �7-300 Siemiatyczegsm. 608 80 00 6�

SokółkaDarek. Pomoc drogowa. repucha D.os. Centrum �4 lok. �0, �6-�00 Sokółkagsm. 50� 8� �4 50

SuwałkiPomoc drogowaul. Sikorskiego 6, �6-400 Suwałkigsm. 505 77 9� 7�www.pomocdrogowa.tkCałodobowa dla aut osobowych i dostawczych

autopomocul. Reja 57, �6-400 Suwałkitel. 87 567 40 70Parking, całodobowa

Zambrówautopomocul.Ostrowska �,�8-300 Zambrów gsm. 60� 39 3� �9

NUMerY ALArMOWe W pOLSce

112 z dowolnego telefonu komórkowego Policja: 997 Straż Pożarna: 998 Pogotowie ratunkowe: 999