Ogolne zasady inwestowania

8/4/2019 Ogolne zasady inwestowania

1/36

Anatomia SukcesuInstytucje i zasady funkcjonowania

rynku kapitaowego

Krzysztof Jajuga

Oglne zasadyinwestowania

Komisja NadzoruFinansowego


2/36


3/36

Oglne zasady

inwestowania

prof. dr hab. Krzysztof Jajuga

Warszawa 2006

Anatomia sukcesuInstytucje i zasady funkcjonowania rynku kapitaowego

Komisja NadzoruFinansowego


4/36

Wydawca:Fundacja Edukacji Rynku Kapitaowegoul. Ksica 4, 00-498 Warszawawww.ferk.pl

Tekst broszury udostpnia Komisja Nadzoru Finansowego Komisja Nadzoru Finansowego, Warszawa 2006

Wydanie II uaktualnione, Warszawa, listopad 2006Wydanie I ukazao si w 1997 roku

ISBN 83-89465-15-9

Opracowanie graficzne: Studio Reklamy poPROstu87-100 Toru, ul. Rybaki 40a, tel. 56 654 00 57


5/36

Spis treci

1. Strategie inwestowania. Wprowadzenie .................................................................. 5Rne strategie inwestowania ........................................................................................ 5Czynniki wpywajce na wybr strategii ..................................................................... 5

2. Analiza fundamentalna ................................................................................................. 6

Istota analizy fundamentalnej ....................................................................................... 6Etapy analizy fundamentalnej ........................................................................................ 6

Analiza makroekonomiczna ...................................................................................... 6Analiza sektorowa ........................................................................................................ 7Analiza sytuacyjna spki ........................................................................................... 7Analiza finansowa spki (wskanikowa) ............................................................... 8Wycena akcji spki ................................................................................................... 10

3. Analiza techniczna ....................................................................................................... 114. Zachowania inwestorw na rynku ........................................................................... 13

5. Ocena ryzyka inwestycyjnego ................................................................................... 15Ryzyko inwestycyjne ...................................................................................................... 15Rodzaje ryzyka inwestycyjnego ................................................................................... 16Premia za ryzyko ............................................................................................................ 17Stosunek inwestora do ryzyka ..................................................................................... 18Czynniki wpywajce na ryzyko inwestycyjne ......................................................... 18Ocena ryzyka ................................................................................................................... 19

6. Zarzdzanie ryzykiem inwestycji ............................................................................. 22Tworzenie portfela inwestycji ...................................................................................... 22

Rodzaje dywersyfikacji .............................................................................................. 22

Dywersyfikacja z uwzgldnieniem korelacji stp zwrotu ............................. 22Dywersyfikacja prosta ........................................................................................... 23Dywersyfikacja midzysektorowa ....................................................................... 24Dywersyfikacja ze wzgldu na wielko ............................................................ 24Dywersyfikacja midzynarodowa ....................................................................... 24

Tworzenie portfela akcji i obligacji ............................................................................ 25Zastosowanie instrumentw pochodnych w zmniejszaniu ryzyka inwestycji ......26

Zabezpieczanie przed spadkiem kursw akcji pojedynczychspek za pomoc instrumentw pochodnych .................................................... 27

Zabezpieczanie przed spadkiem kursw akcji portfela spekza pomoc instrumentw pochodnych ................................................................. 28

Podstawowa zasada w inwestowaniu ......................................................................... 287. Wybr sposobu zarzdzania ...................................................................................... 29

Zarzdzanie indywidualne ........................................................................................... 29Zarzdzanie wspomagane ............................................................................................ 29Zarzdzanie na zlecenie ................................................................................................ 29Inwestowanie zbiorowe ................................................................................................. 30


6/36


7/36

5

Strategieinwestowania.

Wprowadzenie

Inwestowanie w instrumenty finansowe wymaga duej wiedzy i umiejtnoci.Zdarzaj si, co prawda, sporadyczne sytuacje uzyskiwania duych dochodwprzez pocztkujcych inwestorw, a take przez inwestorw kierujcych si

w inwestowaniu intuicj, jednak zdecydowanie czciej mamy do czynienia z sy-tuacj, w ktrej brak wiedzy o metodach i zasadach inwestowania prowadzi dostrat. Trzeba rwnie doda, i inwestowanie w sposb profesjonalny jest trud-ne, ale te nie jest stuprocentow gwarancj sukcesu.

Istnieje wiele strategii inwestowania w instrumenty finansowe. Poniewa do-tycz one zwaszcza inwestowania w akcje, na ich przykadzie omwimy pod-stawowe strategie.

Historycznie dwie najstarsze strategie inwestowania w akcje to:analiza fundamentalna,

analiza techniczna.

Istniej jeszcze inne strategie, na przykad czsto stosowana przez profesjonal-nych inwestorwanaliza portfelowa.

1

RNE STRATEGIE INWESTOWANIA

CZYNNIKI WPYWAJCE NA WYBR STRATEGII

Wybr odpowiedniej strategii zaley od wielu czynnikw, do najwaniejszychnale:

horyzont inwestycyjny, tzn. dugo okresu, na jaki dokonuje si inwestycji;Im krtszy okres inwestycyjny, tym wiksze znaczenie maj strategie ma-

jce u podstaw ceny instrumentw finansowych oraz obserwacj zachowainwestorw na rynku. Z kolei im duszy horyzont inwestycyjny, tym wik-sze znaczenie maj strategie wykorzystujce informacje gospodarcze i bar-dziej zaawansowane metody matematyczne.poziom rozwoju rynku, na ktrym inwestuje si;Im wyszy jest ten poziom, tym wiksze znaczenie maj bardziej zaawan-sowane strategie.

poziom wiedzy inwestora;Inwestor nie powinien stosowa strategii, ktrych do koca nie rozumie.zasb informacji, ktrymi dysponuje inwestor.Brak pewnych informacji uniemoliwia stosowanie niektrych strategii.


8/36

6

Analizafundamentalna

2

Analiza fundamentalna znana jest inwestorom ju od ponad siedemdziesiciulat. W zasadzie stosowana jest przy inwestycjach dugoterminowych, na przy-kad kilkuletnich. Jej nazwa wskazuje, e opiera si na fundamentach, czyli pod-stawach. Tymi fundamentami s kondycja gospodarki oraz kondycja emitentaakcji (lub innego instrumentu finansowego), w ktr zamierza si zainwestowa.

Uwaa si, e im lepsza jest kondycja finansowa emitenta, tym wysza jest war-to akcji i tym bardziej jest ona atrakcyjna dla inwestora.

Podstawowe informacje wykorzystywane w analizie fundamentalnej s toinformacje o gospodarce i jej otoczeniu oraz wszelkie informacje (w tym fi-nansowe) o spkach.

ISTOTA ANALIZY FUNDAMENTALNEJ

W praktyce zastosowanie analizy fundamentalnej przebiega w kilku etapach,ktrymi s:

analiza makroekonomiczna,analiza sektorowa,analiza sytuacyjna spki,analiza finansowa spki,wycena akcji spki.

ANALIZA MAKROEKONOMICZNA

Analiza makroekonomiczna polega na oglnej ocenie atrakcyjnoci inwesto-wania na danym rynku finansowym (przede wszystkim na rynku akcji).

Ta atrakcyjno inwestowania zaley od sytuacji gospodarczej, politycznej i spo-ecznej, prowadzonej polityki gospodarczej i od ryzyka inwestycyjnego da-nego kraju.

ETAPY ANALIZY FUNDAMENTALNEJ


9/36

Analiza fundamentalna

7

2

W analizie makroekonomicznej wykorzystywane s charakterystyki makroeko-nomiczne, ktre generuj pozytywne lub negatywne sygnay dla inwestora, za-mierzajcego dokona zakupu akcji.

Przykadowymi pozytywnymi sygnaami dla inwestora s:wiksze ni oczekiwane tempo wzrostu PKB,spadek stopy inflacji,spadek deficytu budetowego,

spadek dugu publicznego,wzrost dodatniego salda bilansu handlowego,wzrost dodatniego salda bilansu patniczego,spadek stopy bezrobocia,obnienie stp procentowych przez bank centralny,obnienie stp podatkowych,zmniejszenie udziau politykw w decyzjach gospodarczych,spadek roli zwizkw zawodowych,spadek znaczenia populistycznych partii politycznych,

uchwalenie aktw prawnych powodujcych wiksz elastyczno rynkupracy.

Z kolei negatywne sygnay dla inwestora s dokadnie odwrotne, a wic mniej-sze ni oczekiwane tempo wzrostu PKB, wzrost stopy inflacji itd. Wane jest,aby inwestor nie podejmowa decyzji jedynie na podstawie pojedynczych sy-gnaw.

ANALIZA SEKTOROWA

Analiza sektorowa polega na ocenie atrakcyjnoci inwestycyjnej spek (przy-najmniej wikszoci) nalecych do danego sektora.

Pod uwag bierze si przede wszystkim efektywno i poziom ryzyka danegosektora. Bardzo wan charakterystyk jest te wraliwo sektora na koniunk-tur gospodarcz w przypadku spadku koniunktury inwestor nie powinien in-westowa w sektory wraliwe na zmiany koniunkturalne, takie jak na przykadsektor zaawansowanych technologii, czy te sektor budowlany.

ANALIZA SYTUACYJNA SPKI

Analiza sytuacyjna spki dotyczy konkretnej rozwaanej spki, przy czympod uwag bierze si tu przede wszystkim kryteria niezwizane bezporednioz finansami spki.


10/36

8

2 Oglne zasady inwestowania

Ocenie zazwyczaj powinny podlega nastpujce obszary (rozwaania pro-wadzone s dla spki prowadzcej dziaalno produkcyjn, a przy kadymobszarze wskazane s pozytywne sygnay).

1. Specyfika produktu:mody wiek produktu, due zrnicowanie oferowanych produktw, maazaleno produktw od czynnikw, na ktre spka nie ma wpywu, nie-wielka moliwo pojawienia si substytucyjnego produktu.

2. Specyfika rynku:wysokie bariery wejcia na rynek, na ktrym spka si znajduje, niska kon-kurencja na tym rynku, dua wzgldna wielko spki na rynku.

3. Dostawcy na rynku:maa sia oddziaywania dostawcw surowcw i materiaw na spk.

4. Nabywcy na rynku:maa sia oddziaywania nabywcw produktw na spk.

5. Otoczenie zagraniczne rynku:stabilno gospodarcza i polityczna w krajach, do ktrych spka ekspor-

tuje, maa zmienno cen produktu na rynkach wiatowych, maa zmien-no kursw walutowych.6. Technologia stosowana przez spk:

dua nowoczesno technologii stosowanych przez spk, niska zastpo-walno technologii stosowanych przez spk.

7. Ludzie pracownicy spki:wysokie kwalifikacje zatrudnionych w spce, powizanie wynagrodzez efektami pracy, wspieranie ksztacenia pracownikw zatrudnionych w sp-ce, pozytywne nastawienie pracownikw do rozwoju spki.

8. Zarzdzanie spk:

wiedza, dowiadczenie i umiejtnoci zarzdzajcych spk, dobra stra-tegia rozwoju spki.

ANALIZA FINANSOWA SPKI (WSKANIKOWA)

Analiza finansowa spki rwnie dotyczy konkretnej rozwaanej spki, z tym,e pod uwag bierze si tu kondycj finansow tej spki.

Istniej dwa podstawowe rda informacji o finansach spki:sprawozdanie finansowe spki,inne informacje finansowe, przede wszystkim informacje dostpne na ryn-ku kapitaowym.

W skad sprawozdania finansowego wchodz:bilans,rachunek zyskw i strat,


11/36

Analiza fundamentalna

9

2

sprawozdanie z przepyww pieninych,zestawienie zmian w kapitale wasnym,informacja dodatkowa.

Bilansjest elementem sprawozdania finansowego sporzdzonym na okrelonydzie (najczciej jest to 31 grudnia) informujcym, jakie s aktywa (majtek)emitenta i jakie s rda finansowania tych aktyww (kapita wasny, kapitaobcy).

Rachunek zyskw i strat jest to zestawienie, ktre prowadzi do okreleniawyniku finansowego. Wynikiem finansowym moe by zysk lub strata. Wy-nik finansowy powstaje poprzez porwnanie przychodw z dziaalnoci sp-ki z kosztami tej dziaalnoci w pewnym okresie (jest nim na przykad mie-sic, kwarta, rok).

Sprawozdanie z przepyww pieninych jest elementem sprawozdania fi-nansowego, ktre informuje, jakie byy rda i wykorzystanie przepyww pie-

ninych otrzymywanych i paconych przez spk. Z punktu widzenia inwestorajest to bardzo wany element sprawozdania finansowego, gdy przedstawia prze-pywy pienine, ktre wystpoway w spce w rozpatrywanym okresie.

Zestawienie zmian w kapitale wasnym zawiera informacje o zmianach po-szczeglnych skadnikw kapitau wasnego, wskazujc stan na pocztku okre-su, zmiany z podziaem na przyczyny oraz stan na koniec okresu.

Analiza finansowa (nazywana takeanaliz wskanikow) czsto przeprowa-dzana jest za pomoc zestawu wskanikw, tj.:

wskanikw pynnoci,wskanikw zaduenia,wskanikw aktywnoci,wskanikw zyskownoci,wskanikw rynkowych.

Wskaniki pynnociokrelaj zdolno spki do wywizywania si z biecychzobowiza.

Wskaniki zaduenia analizuj zaduenie dugoterminowe spki, a cilej:w jakim stopniu spka jest zaduona oraz jak spka ma zdolno do ob-sugi tego zaduenia.

Wskaniki aktywnoci oceniaj dziaalno spki w zakresie wykorzystaniaaktyww.


12/36

10


Wskaniki rentownoci informuj, na ile rentowna jest spka, tzn. jaka jestrelacja zysku osiganego przez t spk do innych charakterystyk dziaalnocispki.

Wskaniki rynkowe wi cen akcji na rynku, czyli podstawow informacjz rynku kapitaowego, z wielkociami charakteryzujcymi wyniki finansowespki. Jednym z najpopularniejszych wskanikw rynkowych jest wskanikcena do zysku (C/Z), bdcy ilorazem ceny akcji i zysku netto przypadajcego

na jedn akcj. Niska warto tego wskanika jest czsto sygnaem, i cena ak-cji w stosunku do zysku netto generowanego przez spk jest niska, a zatemsugeruje zakup akcji.

Jakkolwiek konstrukcja wykorzystywanych wskanikw jest prosta, to prawido-we ich zastosowanie i interpretacja wymaga duego dowiadczenia, dlatego po-cztkujcego inwestora naley tu odesa do fachowych analiz publikowanychw specjalistycznych publikacjach finansowych. Dobrze jest przy tym korzystaz kilku specjalistycznych analiz i porwna je.

WYCENA AKCJI SPKI

Ostatnim etapem analizy fundamentalnej jestwycena akcji spki, ktra polegana okreleniu wartoci akcji spki, odzwierciedlajcej jako tej spki. Monapowiedzie, e jest to sprawiedliwa cena, jak na prawidowo funkcjonujcymrynku powinna osign akcja analizowanej spki.

W konkluzji naley stwierdzi, e analiza fundamentalna:

pozwala na wybr spki,wspomaga dugoterminowe decyzje inwestora,wymaga duej wiedzy z zakresu ekonomii i finansw i umiejtnoci ana-lizowania rnorodnych informacji,wymaga dostpu do wielu rnych rde informacji,

jej przydatno ronie w miar rozwoju rynku.


13/36

11

Analizatechniczna

Analiza techniczna jest znana co najmniej od ponad stu lat. Jest to najprostszagrupa metod, zaliczanych do bardziej oglnej grupy metod analizy kursw akcji.

Metody analizy technicznej s popularne wrd inwestorw, w tym wrd in-westorw indywidualnych dziaajcych na wschodzcych rynkach. Zwolennicyanalizy technicznej wychodz z zaoenia, e o cenie decyduje popyt i poda,a inwestor poprzez umiejtne dokonywanie transakcji kupna i sprzeday moeosign ponadprzecitny dochd, ktry wynika z rnicy cen akcji. Przy tymw tych dokonywanych transakcjach nie ma znaczenia, czy spka emitujca

dane akcje jest w dobrej kondycji, czy rokuje dobre perspektywy rozwoju, czyte ma sabsz kondycj finansow.Analiza techniczna jest stosowana raczej przy krtkoterminowym podejmo-

waniu decyzji inwestycyjnych, czyli wtedy, gdy horyzont danej decyzji jest conajwyej kilkumiesiczny, a czciej znacznie krtszy.

Dwa podstawowe zaoenia analizy technicznej s nastpujce:1. Bieca cena odzwierciedla wszystkie czynniki mogce wpywa na cen,

dlatego wystarczy analizowa tylko ceny, zawierajce skutki dziaania czyn-nikw, a nie przyczyny.

2. Na rynku wystpuj pewne wzory zachowa, ktre mona zidentyfikowanarzdziami analizy technicznej i ktre powtarzaj si w rnych okresach.

Podstawowe informacje wykorzystywane w analizie technicznej to obecnei przesze ceny instrumentw finansowych oraz wielkoci obrotw tymi in-strumentami.

Analiza techniczna wykorzystuje dwa rodzaje narzdzi:formacje techniczne (okrelane na podstawie wykresw kursw akcji w prze-

szoci),wskaniki techniczne.

Zwolennicy analizy technicznej uwaaj, e na wykresach kursw akcji w prze-szoci mona zidentyfikowa pewne graficzne wzorce, wedug ktrych kszta-toway si kursy akcji w przeszoci. Formacje techniczne s to wanie ta-kie wzorce. Zwolennicy analizy technicznej twierdz te, e te formacje majtendencje do powtarzania si, dlatego identyfikacja waciwej formacji w trak-

3


14/36

12


cie jej trwania umoliwia okrelenie kierunku zmian kursu akcji w najbliszejprzyszoci.

Podstawowa idea stosowania formacji technicznych wie si z pojciemtren-du, czyli pewn regularn tendencj, wedug ktrej ksztatuj si ceny akcji narynku.

Analiza techniczna wyrnia trzy podstawowe rodzaje trendw, w ktrych na-

zwy informuj o charakterze tendencji (wzrostowa, spadkowa, staa):trend wzrostowy,trend spadkowy,trend horyzontalny.

Zasady podejmowania decyzji przez inwestora na podstawie trendw s donaturalne:

inwestor kupuje, jeli jest trend wzrostowy,inwestor sprzedaje, jeli jest trend spadkowy,

inwestor czeka z podjciem decyzji, jeli jest trend horyzontalny.

Drugi podstawowy rodzaj narzdzi stosowanych przez analiz techniczn towskaniki techniczne. S to z reguy wskaniki o prostej konstrukcji, ktrew sposb syntetyczny charakteryzuj stan rynku akcji. Dziki temu moliwa

jest diagnoza rynku akcji oraz prognoza najbliszych zachowa tego rynku.W konstrukcji wskanikw wykorzystywane s kursy akcji oraz informacjeo obrotach akcjami.

Wskaniki techniczne stosowane s midzy innymi w celu potwierdzeniasygnaw generowanych przez formacje techniczne. Zwolennicy analizy tech-

nicznej do podejmowania decyzji na podstawie generowanych sygnaw sto-suj czsto cznie formacje techniczne i wskaniki techniczne. Nie powinnosi polega tylko na jednym wskaniku, lecz korzysta z co najmniej kilku i po-dejmowa decyzje wtedy, gdy przewaajca wikszo z nich prowadzi do tychsamych konkluzji. Naley rwnie pamita, e nie ma uniwersalnych wska-nikw, ktre sprawdzaj si na wszystkich rynkach.

W konkluzji naley stwierdzi, e analiza techniczna:pozwala przede wszystkim na wybr momentu zawarcia transakcji do-

tyczcej danej spki,wspomaga gwnie krtkoterminowe, a co najwyej rednioterminowe de-cyzje inwestora,czsto istotn rol odgrywa w niej szybko podejmowania decyzji i mo-ment zawierania transakcji,wymaga dostpu jedynie do kursw akcji i zwizanych z nimi informacjidotyczcych obrotw i skadanych zlece,

jej przydatno jest z reguy coraz nisza w miar rozwoju rynku.


15/36

13

Zachowaniainwestorw

na rynku

4

W inwestowaniu na rynku instrumentw finansowych, zwaszcza na rynkuakcji, pomocna moe by rwnie obserwacja zachowa innych inwestorw.

Jest to przydatne zwaszcza wtedy, gdy wystpuj zachowania stadne, przedewszystkim w dwch okresach:euforii na rynku kapitaowym, gdy obserwuje si masowe kupowanie ak-cji wikszoci spek;paniki na rynku kapitaowym, gdy obserwuje si masowe sprzedawanieakcji wikszoci spek.

W okresach przeomowych sukcesy odnosz gwnie ci inwestorzy, ktrzy nieulegaj krtkookresowym nastrojom rynku i postpuj racjonalnie wedug usta-lonych zasad. Warto zatem rozumie zachowania inwestorw na rynku, gdy

mona unikn podstawowych bdw w podejmowaniu decyzji, wynikaj-cych z braku racjonalnoci i kierowania si jedynie emocjami. Mona rwniezidentyfikowa elementy zachowa stadnych, co pozwoli na nieuleganie na-strojom rynku.

Niektre podstawowe bdy, majce podoe psychologiczne, popeniane przezinwestorw, s nastpujce:

nadmierna pewno wynikajca z przesadnego zaufania do wasnych umie-jtnoci wystpuje zwaszcza po osigniciu sukcesu w inwestycji, kt-

ry to sukces przypisuje si wasnym umiejtnociom, nie za sprzyjajcejsytuacji rynkowej, w efekcie czsto inwestor podejmuje decyzje bez przy-gotowania i dostatecznej analizy i ignoruje wasne pomyki;nierealistyczny optymizm polega na przywizywaniu duej wagi do opty-mistycznych informacji, zwaszcza tych, ktre uzasadniaj podejmowanprzez inwestora decyzj, oraz nieprzywizywaniu wagi do pesymistycznychinformacji, zwaszcza tych, ktre zaprzeczaj zasadnoci podejmowanejprzez inwestora decyzji;

137,0022,50 172,


16/36

14


stawianie na trend polega na przekonaniu, e trwajcy trend kursw ak-cji, niezalenie czy jest to trend wzrostowy, czy spadkowy, bdzie trwa;mylenie typu potwierdzajcego polega na tym, e inwestorzy maj skon-no do wykorzystywania tych informacji, ktre potwierdzaj pewn zna-n regu, za odrzucaj informacje zaprzeczajce tej regule;nadmierny konserwatyzm ocen polega na zbytnim przywizaniu inwestorado dotychczas stosowanych zasad, ktre na zmieniajcym si rynku mogby ju nieaktualne.

Inwestor powinien mie wiadomo wystpowania wymienionych podstawo-wych bdw.

Kademu inwestorowi naley zaleci obserwowanie rynku, kierowanie sisprawdzonymi metodami, wykorzystywanie rnorodnych informacji, ogra-niczanie emocji i nieuleganie zachowaniom stadnym.

W konkluzji naley stwierdzi, e analiza zachowa na rynku:

wspomaga podejmowanie konkretnych decyzji dotyczcych rnych spek;wspomaga decyzje inwestora o rnym horyzoncie czasowym;wymaga umiejtnoci racjonalnego analizowania kadej decyzji;

jest przydatna przede wszystkim w przypadku duej niestabilnoci rynku.


17/36

15

Ocenaryzyka

inwestycyjnego

5

Jedn z podstawowych charakterystyk kadej inwestycji jest dochd. Podstawo-w miar dochodu jest stopa dochodu, zwana rwnie stop zwrotu.

Stopa dochodu jest zazwyczaj podawana w skali rocznej, za dotyczy moe

dowolnego okresu inwestowania.Najprostszym sposobem wyznaczania stopy dochodu jest zastosowanie kon-

cepcji prostej stopy dochodu. Wyznacza si j za pomoc nastpujcego wzoru:

gdzie:r stopa dochodu inwestycji,

FV

warto kocowa inwestycji,PV warto pocztkowa inwestycji,n liczba lat trwania inwestycji.

W powyszym wzorze w przypadku wikszoci inwestycji nie jest znana wartokocowa inwestycji. Inwestor przed podjciem decyzji o inwestowaniu powi-nien przynajmniej w przyblieniu okreli t warto. W przypadku inwestycjiw instrumenty finansowe nie jest to zbyt proste.

r= (1)PV

FVPV

n

1r= (1)

PV

FVPV

n

1

RYZYKO INWESTYCYJNE

Naley zwrci uwag, i inwestowanie w instrumenty finansowe jest zo-

onym procesem. W tym inwestowaniu naley przestrzega pewnych zasad,

pamitajc, e rynek instrumentw finansowych nie jest kasynem. Dlatego na-

ley ocenia ryzyko inwestycji, o czym traktuj dalsze rozwaania. Naley sta-

ra si korzysta ze wszystkich dostpnych informacji, zasiga niezalenych

opinii. Na pocztku naley inwestowa ostronie. Dobrze jest rwnie na sa-

mym pocztku przez jaki okres inwestowa na sucho, na papierze i spraw-

dza, jakie to daje wyniki.

Wanym czynnikiem, ktry naley wzi pod uwag przy inwestowaniu na ryn-

ku instrumentw finansowych, a zwaszcza na rynku kapitaowym, jest ryzyko.

Ryzyko to druga podstawowa charakterystyka inwestycji. W bardzo oglnyi prosty sposb ryzyko inwestycji moe by okrelone nastpujco:

Ryzyko oznacza moliwo zrealizowania stopy dochodu inwestycji rnicejsi od stopy dochodu, ktrej spodziewa si inwestor.


18/36

16


W tym okreleniu ryzyka wystpuj dwie strony ryzyka:negatywna, gdy zrealizowana stopa dochodu jest nisza ni spodziewanastopa dochodu;pozytywna, gdy zrealizowana stopa dochodu jest wysza ni spodziewanastopa dochodu.

Jeli inwestor oszacowa spodziewan stop dochodu inwestycji na pozio-mie 15%, a osignie stop dochodu 6% (lub nawet poniesie strat), mwi-

my o negatywnej stronie dziaania ryzyka. Jednak, jeli ten sam inwestorosignie z tej inwestycji stop dochodu rwn 40%, wwczas wystpi efektpozytywny ryzyka.

Takie dwustronne traktowanie ryzyka czasem jest bardzo wskazane, gdy osi-ganie w pewnym okresie stp dochodu systematycznie przekraczajcych spo-dziewan stop dochodu moe by rwnie sygnaem zwikszonego ryzyka.

Zazwyczaj jednak w takiej sytuacji inwestor, zadowolony z sukcesw, traciczujno, co moe skoczy si duymi stratami.Istniej rne rodzaje ryzyka inwestycji, wynikajce z rnych rde (przyczyn)tego ryzyka.

NAJWANIEJSZE RODZAJE RYZYKA

Ryzyko stopy procentowejPojawia si wtedy, gdy zachodz zmiany stp procentowych na rynku, za in-westycja charakteryzuje si staym dochodem. Oznacza to, i w sytuacji ro-sncych stp procentowych na rynku inwestycja o staym dochodzie staje simniej atrakcyjna. Oczywicie, odwrotna sytuacja jest przy malejcych stopachprocentowych.

Ryzyko kursu walutowegoPojawia si wtedy, gdy inwestycja dokonywana jest w walucie zagranicznej.

Wtedy stopa dochodu z inwestycji zaley rwnie od zmian kursu walutowego.Korzystne jest osabianie si waluty krajowej wzgldem waluty zagranicznej.

Ryzyko cen akcji na rynku kapitaowymPojawia si wtedy, gdy przedmiotem inwestycji s akcje lub inne instrumenty,ktrych warto moe zalee od cen akcji, na przykad jednostki uczestnictwalub certyfikaty inwestycyjne.

RODZAJE RYZYKA INWESTYCYJNEGO


19/36

Ocena ryzyka inwestycyjnego

17

5

Ryzyko pynnociPojawia si wtedy, gdy wystpuj kopoty ze sprzeda instrumentu finansowegow krtkim okresie po oczekiwanej przez inwestora cenie.

Ryzyko niedotrzymania warunkwPojawia si wtedy, gdy jedna ze stron kontraktu nie spenia warunkw prze-widzianych w kontrakcie, tzn. nie dokonuje patnoci na rzecz drugiej strony.Dotyczy to przede wszystkim czci instrumentw dunych.

Ryzyko politycznePojawia si, gdy jest moliwo uchwalenia ustaw wpywajcych na dochdz inwestycji finansowych.

Ryzyko biznesuPojawia si w wypadku zakupu instrumentw finansowych, dla ktrych dochdzaley od wynikw osignitych przez podmiot emitujcy te instrumenty, np. lezarzdzana spka nie uzyskuje dochodw, co spowoduje spadek cen akcji.

Naley pamita o nastpujcej wanej regule:Im wysze ryzyko inwestycji, tym wysza powinna by stopa dochodu tejinwestycji.

Zgodnie z powysz regu inwestycje o wyszym ryzyku powinny przynosiwysz stop dochodu. Wynika z tego, e za kady dodatkowy rodzaj ryzyka,

ktry ponosi inwestor, powinien on otrzyma dodatkow premi w postaciwyszej stopy dochodu.

PREMIA ZA RYZYKO

Rozpatrzymy dwie obligacje:

Obligacja A: emitent: Skarb Pastwa, warto nominalna 100, cena 100, ter-min wykupu za 3 lata, oprocentowanie 5%, odsetki pacone co roku. Stopa

dochodu (spodziewana) tej obligacji wynosi 5%.

Obligacja B: emitent: spka akcyjna, warto nominalna 100, cena 100, ter-min wykupu za 3 lata, oprocentowanie 9%, odsetki pacone co roku. Stopa

dochodu (spodziewana) tej obligacji wynosi 9%.

Obligacja B, wyemitowana przez spk akcyjn, posiada ryzyko niedotrzyma-

nia warunkw, od ktrego wolna jest obligacja A, wyemitowana przez Skarb

Pastwa. Premia za ten rodzaj ryzyka wynosi 4%, o tyle jest wanie wysza

stopa dochodu (a rwnie oprocentowanie) obligacji B.

Przykad


20/36

18


Jest to bardzo istotna cecha, ktra charakteryzuje kadego inwestora. Inwe-storzy o duej awersji (niechci) do ryzyka preferuj inwestycje w instrumentyo niewielkim ryzyku lub wolne od ryzyka, na przykad obligacje skarbowe.Z kolei, inwestorzy o maej awersji (niechci) do ryzyka preferuj inwestycjew instrumenty ryzykowne, na przykad akcje.

Poziom awersji do ryzyka zaley od wielu czynnikw waciwych dla inwe-

stora, w szczeglnoci jego wieku, sytuacji materialnej itp.

STOSUNEK INWESTORA DO RYZYKA

Jest wiele czynnikw, od ktrych zaley ryzyko inwestycyjne.Do najwaniejszych czynnikw nale:

1. Rodzaj instrumentu finansowego.

Podzia instrumentw finansowych na cztery podstawowe grupy (depozytyoraz instrumenty rynku pieninego, obligacje, akcje, instrumenty pochodne)pozwala na uporzdkowanie od instrumentw o najmniejszym ryzyku do in-strumentw o najwikszym ryzyku:

instrumenty rynku pieninego i depozyty,obligacje,akcje,instrumenty pochodne (opcje i kontrakty terminowe).

2. Emitent instrumentu finansowego.

Instrumenty finansowe mog by emitowane przez wiele podmiotw. Mwimyo ryzyku niedotrzymania warunkw, ktre zaley od wiarygodnoci finansowejemitujcych (lub wystawiajcych) te instrumenty. Emitentw mona uporzd-kowa od najbardziej wiarygodnych do najmniej wiarygodnych:

skarb pastwa i agendy rzdowe;jednostki administracji pastwowej (miasta, gminy, itp.);instytucje finansowe;przedsibiorstwa.

Trzeba pamita, e od tej oglnej zasady mog by wyjtki.

3. Okres do wykupu instrumentu finansowego (dotyczy instrumentwdunych).

W przypadku dunych instrumentw finansowych, takich jak obligacje, zwykleinstrumenty wyemitowane na duszy okres s obarczone wikszym ryzykiemni instrumenty wyemitowane na krtszy okres.

CZYNNIKI WPYWAJCE NA RYZYKO INWESTYCYJNE


21/36


19

5

Ocena ryzyka jest bardzo istotna przy podejmowaniu decyzji o wyborze in-westycji. Jednoczenie jest to do skomplikowane zadanie.

Jednym ze sposobw oceny ryzyka jest podanie kategorii ryzyka w odniesie-niu do danej inwestycji, na przykad: bardzo wysokie ryzyko, wysokie ryzyko,rednie ryzyko, niskie ryzyko, bardzo niskie ryzyko, brak ryzyka.

Taka ocena stosowana jest przy niektrych rodzajach ryzyka, takich jak ryzyko

niedotrzymania warunkw lub ryzyko polityczne. Czsto zajmuj si tym wy-specjalizowane instytucje, a informacje o kategoriach ryzyka dla poszczeglnychinstrumentw finansowych podawane s w specjalistycznych publikacjach.

Innym czsto stosowanym sposobem oceny ryzyka jest ocena ilociowa poprzezpodanie konkretnych wartoci, czyli miary ryzyka.

Stosowane s tu dwie reguy:Im wiksza zmienno ceny lub stopy dochodu instrumentu finansowego,

tym wiksze ryzyko inwestycji w ten instrument.Im wiksza wraliwo ceny lub stopy dochodu instrumentu finansowegona czynniki ryzyka, tym wiksze ryzyko inwestycji w ten instrument.

OCENA RYZYKA

Pierwsza regua moe by zilustrowana poprzez analiz nastpujcej tabeli.

Tabela 1. Stopy zwrotu (dochodu) akcji dwch spek osignite w kolejnychmiesicach.

Miesic Stopa zwrotu A Stopa zwrotu B

1 18% 13%2 33% 17%

3 13% 16%

4 42% 15%

5 40% 15%

6 50% 14%

Jeli obliczymy redni arytmetyczn stop zwrotu obu inwestycji, wwczas

otrzymujemy:

w przypadku spki A:

w przypadku spki B:

RA

= =15%6

18%+33%+(13%)+42%+(40%)+50%R

A= =15%

618%+33%+(13%)+42%+(40%)+50%

RB

= =15%6

13%+17%+16%+15%+15%+14%R

B= =15%

613%+17%+16%+15%+15%+14%


22/36

20


Wynika z tego, e przecitny dochd z obu inwestycji jest ten sam. Jednak

z analizy tabeli 1 wynika, e akcje spki A charakteryzuj si wyszym ryzy-

kiem, gdy zmienno stp zwrotu (dochodu) w kolejnych miesicach jest duo

wiksza ni w przypadku spki B.

Z idei mierzenia ryzyka za pomoc zmiennoci stp dochodu (ewentualnie

zmiennoci cen) korzysta najpopularniejsza miara ryzyka (bdca jednoczenie

miar zmiennoci), zwana odchyleniem standardowym stopy zwrotu. Okre-lona jest ona na podstawie odchyle stp zwrotu od przecitnej stopy zwro-

tu, za pomoc nastpujcego wzoru:

gdzie:

s odchylenie standardowe stopy zwrotu,

R przecitna stopa zwrotu,

Ri stopa zwrotu zrealizowana w i-tym okresie,n liczba danych z przeszoci, wzitych do oszacowania.

Jak wida ze wzoru (2), odchylenie standardowe stopy zwrotu ma u podstaw

sum kwadratw rnic midzy zrealizowanymi stopami zwrotu a przecitn

stop zwrotu (oszacowan na podstawie danych z przeszoci). Zauwamy,

e te rnice wiadcz o ryzyku im s one wiksze, tym wiksze ryzyko. Nie

ma przy tym znaczenia, czy dana rnica jest ujemna (tzn. zrealizowana stopa

zwrotu jest nisza od przecitnej) czy dodatnia (tzn. zrealizowana stopa zwrotu

jest wysza od przecitnej).

s= (2)[(R1R)2

+(R2R)2

++(Rn

R)2]n1

1s= (2)[(R1R)

2+(R2R)

2++(R

nR)2]

n11

Uproszczona interpretacja odchylenia standardowego stopy zwrotu jest nast-pujca: wskazuje o ile rednio rzecz biorc w typowych warunkach rynkowychzrealizowana stopa zwrotu moe rni si (w gr lub w d) od przecitnejstopy zwrotu.

Jako ilustracyjny przykad przedstawimy ocen ryzyka inwestycji, ktrych stopy

dochodu zawarte s w tabeli 1. Po zastosowaniu wzoru (2) otrzymujemy:

dla akcji spki A:

dla akcji spki B:

aA= [(0,180,15)2+(0,330,15)2+(0,130,15)2+(0,420,15)2+(0,40,15)2+(0,50,15)2]=0,3492=34,92%

61

1aA= [(0,180,15)2+(0,330,15)2+(0,130,15)2+(0,420,15)2+(0,40,15)2+(0,50,15)2]=0,3492=34,92%

61

1

aB= [(0,130,15)2+(0,170,15)2+(0,160,15)2+(0,150,15)2+(0,150,15)2+(0,140,15)2]=0,0141=1,41%

61

1aB= [(0,130,15)2+(0,170,15)2+(0,160,15)2+(0,150,15)2+(0,150,15)2+(0,140,15)2]=0,0141=1,41%

61

1

Przykad


23/36


21

5

Z powyszych oblicze wynika, e ryzyko inwestycji w akcje spki A jest duo

wysze dla inwestycji w akcje spki B. W przypadku tej drugiej spki, rednie

odchylenie stp zwrotu od oczekiwanej stopy zwrotu wynosi jedynie okoo

1,5%.

Druga spord przedstawionych regu wie ryzyko inwestycji z zalenoci sto-py zwrotu (dochodu) inwestycji z czynnikiem (lub czynnikami) wpywajcym na

t stop zwrotu. Im bardziej wraliwa jest stopa dochodu na zmiany tego czyn-nika, tym wiksze ryzyko. Jest tak, gdy tym bardziej zmienia si stopa zwrotuprzy zmianach czynnika (lub czynnikw) wpywajcego na t stop.

Przedstawiona regua ma zastosowanie w przypadku innej miary ryzyka, mia-nowicie wspczynnika beta. Wspczynnik ten obliczany jest dla akcji.

Wspczynnik beta okrela zaleno stopy zwrotu akcji od stopy zwrotu in-deksu giedowego (odzwierciedlajcej przecitn inwestycj na rynku akcji).

Wartoci tego wspczynnika s publikowane w specjalistycznych opraco-waniach powiconych rynkowi kapitaowemu. Interpretacja wspczynnika

beta jest nastpujca:

Wspczynnik beta wskazuje, o ile jednostek (punktw procentowych) w przy-blieniu wzronie stopa zwrotu akcji, gdy stopa zwrotu indeksu giedowegowzronie o jednostk (jeden punkt procentowy).

Charakterystyczne wartoci wspczynnika betaWspczynnik beta wikszy od 1 oznacza, e stopa zwrotu akcji wzrasta (spa-da) o wicej ni wzrasta (spada) stopa zwrotu indeksu giedowego. wiadczyto o silnej reakcji akcji na zmiany zachodzce na rynku akcji. Taka akcja na-

zywana jest agresywn. Zakup takiej akcji jest wskazany w okresie wzrostustp zwrotu akcji na giedzie.Wspczynnik beta wikszy od 0 lecz mniejszy od 1 oznacza, e stopa zwrotuakcji wzrasta (spada) o mniej ni wzrasta (spada) stopa zwrotu indeksu gie-dowego. wiadczy to o sabej reakcji akcji na zmiany zachodzce na rynku.Taka akcja nazywana jest defensywn. W okresie spadku stp zwrotu na rynkutracimy wtedy mniej posiadajc takie akcje.Wspczynnik beta rwny 1 oznacza, e stopa zwrotu akcji wzrasta (spada)o t sam wielko co stopa zwrotu indeksu giedowego. Jest to przecitna

reakcja akcji na zmiany zachodzce na rynku.Wspczynnik beta rwny 0 oznacza, e stopa zwrotu akcji nie zmienia si,gdy zmienia si stopa zwrotu indeksu giedowego. Oznacza to brak reakcjiakcji na zmiany zachodzce na rynku.Wspczynnik beta ujemnyoznacza, e stopa zwrotu akcji spada (ronie), gdyronie (spada) stopa zwrotu indeksu giedowego. Jest to odwrotna reakcja ak-cji na zmiany zachodzce na rynku.


24/36

22

Zarzdzanieryzykiem

inwestycji

Inwestor czsto jest zainteresowany zarzdzaniem ryzykiem inwestycji, a w szcze-glnoci zmniejszaniem ryzyka inwestycji. Jest wiele sposobw zmniejszaniatego ryzyka. Niektre z nich s stosunkowo proste. Na przykad w przypadkuinwestycji w instrumenty dune podstawowymi sposobami zmniejszania ry-zyka s:

zakup instrumentw o niskim ryzyku niedotrzymania warunkw, na przy-kad skarbowych,

zakup instrumentw o niedugim terminie wykupu,zakup instrumentw o duej pynnoci.

W zarzdzaniu ryzykiem inwestycji dostpne s rwnie bardziej zoone me-tody. Zaliczany do nich:

tworzenie portfela inwestycji jest to tzw. dywersyfikacja inwestycji;zastosowanie instrumentw pochodnych.

6

Ta strategia nazywana jest czasem analiz portfelow i jest stosowana przezwielu inwestorw na caym wiecie. Polega na inwestowaniu w wiksz licz-b instrumentw finansowych, na przykad w akcje kilkunastu spek. Nazywasi to dywersyfikacj.

Dywersyfikacja oznacza rnicowanie, wprowadzenie rnorodnoci.W tym wypadku jest to wprowadzanie rnych spek do portfela. Dziki dy-

wersyfikacji uzyskuje si moliwo zmniejszenia ryzyka inwestycji.

RODZAJE DYWERSYFIKACJI

DYWERSYFIKACJA Z UWZGLDNIENIEM KORELACJI STP ZWROTUNajbardziej skuteczny rodzaj dywersyfikacji ma u podstaw ponisz regu.

Ryzyko portfela inwestycji zaley nie tylko od ryzyka pojedynczych in-westycji wchodzcych w skad portfela, ale rwnie od stopnia powizaniastp dochodu z tych inwestycji.

TWORZENIE PORTFELA INWESTYCJI


25/36

Zarzdzanie ryzykiem inwestycji

23

6

Stopie powizania stp dochodu z tych inwestycji mierzony jest za pomocwspczynnika korelacji stp zwrotu. Nie wchodzc w szczegy technicznewyznaczania tego wspczynnika warto jedynie wskaza, e:

wspczynnik ten zawiera si w przedziale [1;1],warto bezwzgldna wspczynnika korelacji stp zwrotu wskazuje na sipowizania midzy stopami zwrotu akcji dwch spek im warto bez-wzgldna tego wspczynnika jest blisza jednoci (tzn. sam wspczynnik

jest bliszy 1 lub 1), tym powizanie midzy stopami zwrotu akcji dwch

spek jest silniejsze;znak wspczynnika korelacji stp zwrotu wskazuje na kierunek powizaniamidzy stopami zwrotu akcji dwch spek. Jeli wspczynnik ten jest do-datni, oznacza to dodatni korelacj wtedy wzrostowi (spadkowi) stopyzwrotu akcji jednej spki towarzyszy wzrost (spadek) stopy zwrotu akcjidrugiej spki. Jeli wspczynnik ten jest ujemny, oznacza to ujemn ko-relacj wtedy wzrostowi (spadkowi) stopy zwrotu akcji jednej spki to-warzyszy spadek (wzrost) stopy zwrotu akcji drugiej spki.

Jeli zatem inwestor chce tworzy portfel o niskim ryzyku, powinien w ska-dzie tego portfela uwzgldni spki, dla ktrych wspczynnik korelacji stpzwrotu jest ujemny lub przynajmniej ma nisk warto dodatni. Ujemna war-to wspczynnika korelacji stp zwrotu powoduje, e w tym samym czasiewystpuj spadki stp zwrotu akcji jednej spki i wzrosty stp zwrotu akcjidrugiej spki. Oznacza to, e jeli w portfelu s akcje obu spek, to spad-ki stp zwrotu jednej spki (a wic niekorzystna dla inwestora sytuacja) re-kompensowane s wzrostami stp zwrotu drugiej spki.

Niska dodatnia warto wspczynnika korelacji stp zwrotu rwnie moeby korzystna dla zmniejszania ryzyka portfela. Oznacza to, e stopy zwro-

tu akcji s sabo powizane, czyli spadkom stp zwrotu akcji jednej spki to-warzysz co najwyej nieznaczne (jeli w ogle) spadki stp zwrotu akcji dru-giej spki, czyli nie ma efektu kumulacji ryzyka.

Przedstawiony rodzaj dywersyfikacji, zwanydywersyfikacj z uwzgldnieniemkorelacji stp zwrotu, jest skuteczny, ale nie zawsze prosty do zastosowania dlapocztkujcego inwestora, gdy wymaga stosowania nieatwych wzorw ma-tematycznych, posiadania wystarczajcej liczby danych itp.

Inwestor, zwaszcza pocztkujcy, moe take zastosuje inne rodzaje dywersy-fikacji. S one prostsze do praktycznego zastosowania, a czasem mog by do-brym przyblieniem dywersyfikacji z uwzgldnieniem korelacji stp zwrotu.

DYWERSYFIKACJA PROSTADywersyfikacja prosta polega na dowolnym wyborze pewnej liczby spek,przy czym udziay tych spek w portfelu powinny by zblione.


26/36

24


Ma tu zastosowanie bardzo prosta zasada: jeli w portfelu liczcym na przy-kad 25 spek znajdzie si jedna spka, na ktrej stracimy, to strata dotyczytylko 1/25 czci portfela.

Przy stosowaniu tego rodzaju dywersyfikacji naley zaleci, aby wstpna li-sta spek kandydujcych do portfela nie zawieraa spek zych, tzn. ta-kich, ktre nie s rekomendowane do inwestowania. Dywersyfikacja prostanie zawsze prowadzi do znacznej redukcji ryzyka, gdy przypadkowy wybrspek oznacza, e mog si wrd nich znale pary spek o duej korelacji

dodatniej, co jest oczywicie mniej korzystne z punktu widzenia redukcji ry-zyka portfela.

DYWERSYFIKACJA MIDZYSEKTOROWADywersyfikacja midzysektorowa polega na wyborze do portfela spek na-lecych do rnych sektorw, na przykad po jednej spce z kadego z do-minujcych sektorw, do ktrych nale spki notowane na giedzie.

Zasada ta opiera si na przekonaniu (czsto potwierdzonym empirycznie),e rne sektory gospodarki s w rnym stopniu podatne na wahania ko-

niunktury gospodarczej, a zatem porednio rwnie na wahania cen na rynkukapitaowym. Na przykad budownictwo, przemys ciki s wraliwe na wa-hania koniunkturalne, za rolnictwo, przemys farmaceutyczny s mao wra-liwe na wahania koniunkturalne.

Oznacza to, e posiadajc spki nalece do rnych sektorw zmniejszy siryzyko portfela, jeli to ryzyko ma u podoa wahania koniunkturalne w go-spodarce. Naley jednak pamita, e dotyczy to przede wszystkim tych ryn-kw kapitaowych, na ktrych dua cz spek jest notowana na giedzie, gdywtedy jest due powizanie rynku kapitaowego z gospodark.

DYWERSYFIKACJA ZE WZGLDU NA WIELKODywersyfikacja ze wzgldu na wielko polega na wyborze do portfela sp-ek rnej wielkoci, przy czym wielko rozumiana jest jako warto rynkowatych spek.

Zasada ta opiera si na przekonaniu, e mae i due spki rnie reagujw przypadku waha rynku. Oznacza to, e posiadajc w portfelu mae i duespki mona zmniejszy ryzyko portfela wynikajce z waha na rynku. Naley

jednak podkreli, e nie mona tej zasady stosowa w sposb automatyczny,oczekujc, e dowolny portfel zawierajcy mae i due spki przyniesie spo-

dziewane efekty w postaci istotnej redukcji ryzyka.

DYWERSYFIKACJA MIDZYNARODOWADywersyfikacja midzynarodowa polega na umieszczeniu w portfelu spekz rnych krajw.

Inaczej ten rodzaj dywersyfikacji nazywa si dywersyfikacj geograficzn. Za-sada ta opiera si na przekonaniu, e gospodarki rnych krajw nie s mocnopowizane ze sob, przeto wrd spek z rnych krajw mona czciej zna-


27/36


25

6

le spki o sabej (lub ujemnej) korelacji stp zwrotu. Wpywa to korzystniena redukcj ryzyka portfela.

We wszystkich powyej opisanych rodzajach dywersyfikacji efektywna dy-wersyfikacja, tzn. taka, przy ktrej korzyci s wiksze ni koszty, powinnaby ograniczona do 2025 spek, bdcych skadnikami portfela.

Pamitajmy, e dywersyfikacja pozwala na ograniczenie ryzyka specyficznego,

tzn. ryzyka zwizanego z inwestycjami w konkretne spki. Niestety, dywer-syfikacja nie jest w stanie zmniejszy tzw. ryzyka systematycznego, tzn. ry-

zyka zwizanego z samym rynkiem akcji. W przypadku bessy na giedzie, in-

westycja w portfel zdywersyfikowany rwnie moe przynie straty, cho s

to nisze straty ni w przypadku inwestycji w pojedyncze spki.

Bardzo dobrym sposobem zmniejszania ryzyka poprzez dywersyfikacj jest two-rzenie portfela akcji i obligacji, a wic takiego, w ktrego skad wchodz jed-noczenie akcje, a wic instrumenty finansowe charakteryzujce si duym ry-zykiem i obligacje skarbowe, a wic instrumenty o niewielkim ryzyku.

Uwzgldnienie w tworzonym portfelu oprcz akcji rwnie instrumentwfinansowych o niewielkim ryzyku wpywa korzystnie na ryzyko portfela, ktrezawsze jest wtedy mniejsze. Dzieje si to czasem jednak kosztem spadku sto-py zwrotu takiego portfela.

Pojawia si tutaj naturalne pytanie: w jaki sposb utworzy portfel zoony

z akcji oraz obligacji skarbowych wolnych od ryzyka, aby przy pewnej zadanejstopie zwrotu portfela, ryzyko tego portfela byo najmniejsze?.

Odpowied na to pytanie nie jest prosta. Jednak dowiadczenia wskazuj, ez reguy dobre efekty przynosi poczenie obligacji skarbowych z bardzo dobrzezdywersyfikowanym portfelem akcji. Przykadem takiego portfela jest portfelo skadzie zblionym do skadu portfela indeksu giedowego, opisujcego za-chowanie rynku (giedy). Na polskim rynku kandydatem do roli takiego port-fela byby portfel, ktrego skad jest w miar zbliony do skadu indeksu WIG(zawierajcy na przykad kilkanacie spek o najwikszym udziale w indeksie)

lub indeksu WIG20.Przy czeniu portfela zawierajcego obligacje skarbowe z portfelem akcji

pozostaje do okrelenia skad tego portfela. Inwestor powinien uzaleni skadtego portfela od poziomu swojej skonnoci do ryzyka. Im bardziej skonny doryzyka jest inwestor, tym wikszy jest udzia akcji w portfelu. Jeli inwestor chceograniczy ryzyko, nawet kosztem spadku stopy zwrotu, wwczas przewaajccz portfela powinny stanowi obligacje skarbowe.

TWORZENIE PORTFELA AKCJI I OBLIGACJI


28/36

26


Instrumenty pochodne, takie jak opcje i kontrakty terminowe, s to sku-teczne narzdzia zmniejszania ryzyka inwestycji.

Szczeglnie istotne jest to, i instrumenty pochodne prowadz do zmniej-szenia ryzyka systematycznego, co nie jest moliwe w przypadku zastosowaniastrategii dywersyfikacji.

Naley jednak podkreli i pamita, e stosowanie instrumentw pochodnychw zmniejszaniu ryzyka inwestycji wymaga sporej wiedzy i umiejtnoci.

Kontrakt terminowy jest to zobowizanie dwch stron do przeprowadzeniaw przyszoci transakcji kupna / sprzeday pewnej iloci instrumentu bazowegow ustalonym terminie po okrelonej cenie. W uproszczeniu mona powiedzie,i zawarcie kontraktu terminowego oznacza ustalenie przez dwie strony ceny

przyszej transakcji dotyczcej instrumentu bazowego.

Opcja kupnajest to prawo kupna pewnej iloci instrumentu bazowego w usta-lonym terminie po okrelonej cenie. Strona, bdca posiadaczem opcji, jestposiadaczem tego prawa, za druga strona, wystawca opcji, przyjmuje na sie-bie zobowizanie sprzeday instrumentu bazowego, w przypadku dania wy-konania prawa przez posiadacza opcji. W uproszczeniu mona powiedzie, ew ten sposb posiadacz opcji kupna ma zapewnion cen kupna instrumentubazowego.

Opcja sprzedayjest to prawo sprzeday pewnej iloci instrumentu bazowegow ustalonym terminie po okrelonej cenie. Strona, bdca posiadaczem opcji,

jest posiadaczem tego prawa, za druga strona, wystawca opcji, przyjmuje nasiebie zobowizanie kupna instrumentu bazowego, w przypadku dania wy-konania prawa przez posiadacza opcji. W uproszczeniu mona powiedzie, ew ten sposb posiadacz opcji sprzeday ma zapewnion cen sprzeday in-strumentu bazowego.

Wymienione instrumenty mog by stosowane do zabezpieczania przed nie-

korzystnymi zmianami cen instrumentw bazowych (podstawowych). Jeli za-tem przedmiotem inwestycji s instrumenty bazowe, wwczas instrumenty po-chodne mog by zastosowane do zabezpieczania przed niekorzystnymi zmia-nami cen instrumentw bazowych.

Zastosowanie maj tu nastpujce oglne zasady:Zakup opcji kupna i zakup kontraktu terminowego zabezpieczaj przed

wzrostem ceny instrumentu bazowego.

ZASTOSOWANIE INSTRUMENTW POCHODNYCHW ZMNIEJSZANIU RYZYKA INWESTYCJI

Przypomnijmy:


29/36


27

6

Zakup opcji sprzeday i sprzeda kontraktu terminowego zabezpieczajprzed spadkiem ceny instrumentu bazowego.

Powysze zasady mog by zastosowane w odniesieniu do zmniejszania ry-zyka inwestycji w akcje spek, jak rwnie w portfele akcji tych spek. Przed-stawimy teraz konkretne rozwaania na ten temat.

ZABEZPIECZANIE PRZED SPADKIEM KURSW AKCJI POJEDYN-CZYCH SPEK ZA POMOC INSTRUMENTW POCHODNYCH

Stosowana jest tu nastpujca zasada:W celu zabezpieczenia si przed spadkiem kursu akcji spki, naley zastosowa

jedn z nastpujcych strategii:Sprzeda kontraktu terminowego na akcje tej spki.Zakup opcji sprzeday na akcje tej spki.

Naley pamita o tym, e kontrakty terminowe i opcje opiewaj na okrelonliczb akcji danej spki. Oznacza to, e mona zabezpieczy liczb akcji bdcwielokrotnoci liczby akcji, na ktre opiewa instrument pochodny.

Obecnie przedstawimy konkretny przykad zabezpieczenia z zastosowaniemkontraktw terminowych na akcje.

W dniu 20 lutego inwestor naby 100 akcji pewnej spki. Cena akcji w tym

dniu wynosia 54 z. Inwestor obawia si jednak spadku cen akcji w okresie

do 20 marca. Dlatego zdecydowa si, rwnie w tym samym dniu, sprzeda

kontrakt terminowy na akcje tej spki. Kontrakt ten wygasa 20 marca, opiewa

na 100 akcji spki, za jego cena w momencie sprzeday wynosia 54,25 z.

Na kocu okresu, tzn. 20 marca cena akcji spki wynosia 41 z, a w zwiz-

ku z tym, e kontrakt wygasa, taka sama bya cena kontraktu terminowego.

Efekt zastosowania zabezpieczenia w dniu 20 marca wynosi w przeliczeniu

na 1 akcj:

1. Strata na wartoci akcji: 13 z (54 41).

2. Zysk na kontrakcie terminowym: 13,25 z (54,25 41).

Wobec tego zysk netto wynosi 0,25 z (w przeliczeniu na 1 akcj). Warto ta

jest niezalena od tego, jaka byaby cena akcji 20 marca, gdy cenie tej rw-

na jest cena kontraktu terminowego. W ten sposb inwestor zabezpiecza si

przed spadkiem cen akcji spki.

Przykad

Powyej przedstawione metody zabezpieczenia mog by oczywicie stosowanew odniesieniu do tych akcji, dla ktrych istniej instrumenty pochodne.


30/36

28


ZABEZPIECZANIE PRZED SPADKIEM KURSW AKCJI PORTFELASPEK ZA POMOC INSTRUMENTW POCHODNYCH

Stosowana jest tu nastpujca zasada:W celu zabezpieczenia si przed spadkiem kursw akcji nalecych do portfelaspek, naley zastosowa jedn z nastpujcych strategii:

Sprzeda kontraktu terminowego na indeks giedowy.Zakup opcji sprzeday na indeks giedowy.

Istnieje jeden podstawowy warunek stosowania tych strategii: portfel spek,w odniesieniu do ktrego stosowana jest strategia zabezpieczajca, powinienby zgodny z portfelem indeksu giedowego.

Niektre przedstawione powyej metody s do zaawansowane, wymagaj du-

ej wiedzy i umiejtnoci inwestora.W inwestowaniu, zwaszcza w inwestowaniu w akcje, ponadto stosowane sczsto bardzo proste zasady, midzy innymi takie:

W czasie hossy naley stara si zrealizowa przynajmniej cz dochodw.

W czasie duej hossy naley zacz sprzedawa akcje.

W czasie duej bessy naley zacz kupowa akcje.

Nie naley si waha przed realizowaniem strat, aby unikn jeszcze wik-szych strat.

S to proste zasady, lecz nie do koca precyzyjne, dlatego naley zaleci ostro-no w ich stosowaniu.

PODSTAWOWA ZASADA W INWESTOWANIU

Na pewno kademu inwestorowi naley zaleci ograniczanie emocji, odpor-

no na eufori i panik rynku, nieuleganie obiegowym opiniom i plotkom,

korzystanie z profesjonalnych rde informacji.


31/36

29

Wybrsposobu

zarzdzania

Przedstawione powyej metody i zasady inwestowania s skuteczne, gdy sstosowane przez dowiadczonych inwestorw instytucjonalnych, jak rwnieprzez indywidualnego inwestora dysponujcego wiedz, umiejtnociami, in-

formacjami i czasem. Jest to tzw. zarzdzanie indywidualne. Charakteryzujesi ono nastpujcymi cechami:

bezporednie koszty tego typu inwestowania s niewielkie;wymaga ono dysponowania du iloci wolnego czasu;przynosi efekty, gdy zarzdzajcy jest profesjonalist;zakada wykorzystanie duego zbioru informacji.

Spord wielu rde informacji istotn rol odgrywaj publikacje w prasiespecjalistycznej, audycje radiowe i telewizyjne oraz specjalistyczne publikacjena stronach internetowych. Naley jednak z ostronoci traktowa informacje

z niektrych gazet.Najbardziej zaawansowane informacje dostarczane s przez patne specjali-styczne serwisy informacyjne.

7

ZARZDZANIE INDYWIDUALNE

ZARZDZANIE WSPOMAGANE

Czasem zarzdzanie indywidualne moe by zmodyfikowane poprzez tzw. za-rzdzanie wspomagane. W tym typie zarzdzania inwestor, co prawda, sampodejmuje decyzje, jednak korzysta z pomocy profesjonalnych instytucji, na

przykad domw maklerskich, z ktrymi moe zawrze umow na usugi do-radcze. W porwnaniu z zarzdzaniem indywidualnym tu s nieco wikszekoszty, lecz rwnie potencjalnie zwikszenie profesjonalizmu poprzez wy-korzystanie opinii ekspertw.

ZARZDZANIE NA ZLECENIE

W tym przypadku inwestor zawiera umow z instytucj, zazwyczaj z domem

maklerskim, powierzajc tej instytucji portfel instrumentw finansowych w za-rzdzanie. Wane jest, aby precyzyjnie okreli cel inwestowania i jasno okreliobowizki zarzdzajcego, jak rwnie koszty zarzdzania (na przykad pro-wizja od dochodw lub od zarzdzanego kapitau). Naley jednak zaznaczy,e z reguy instytucje finansowe decyduj si zarzdza na zlecenie portfelamio znacznej wartoci.


32/36

30


Inwestowanie zbiorowe to inwestowanie w funduszu inwestycyjnym. Oznaczato, e rodki finansowe przeznacza si na zakup jednostek uczestnictwa w otwar-tym funduszu inwestycyjnym lub certyfikatw inwestycyjnych zamknitego fun-duszu inwestycyjnego, za fundusz inwestycyjny dokonuje bezporednich in-westycji.

Korzyci tego typu inwestowania s nastpujce:

praktycznie nie stanowi to obcienia czasowego dla inwestora;z reguy fundusz inwestuje w sposb profesjonalny;wystpuje efekt skali transakcji, co oznacza mniejsze jednostkowe kosz-ty transakcji;portfele funduszy inwestycyjnych mog by lepiej zdywersyfikowane, a przezto obarczone mniejszym ryzykiem.

Minusem inwestowania w funduszu s opaty z tym zwizane, jak rwnie to,e efekty tej inwestycji s zazwyczaj widoczne w dugim okresie.

O jakoci inwestowania w otwartym funduszu inwestycyjnym wiadczy war-to portfela funduszu, czyli warto aktyww netto funduszu przypadajca na jedn jednostk. Jeli ceny instrumentw finansowych, w ktre zainwestowafundusz, rosn, wwczas ronie warto jednostki uczestnictwa. Z kolei w przy-padku zamknitego funduszu inwestycyjnego o jakoci inwestowania wiadczywarto certyfikatu inwestycyjnego.

INWESTOWANIE ZBIOROWE


33/36

Notatki

31


34/36

32

Notatki


35/36


36/36

Z serii: Anatomia SukcesuInstytucje i zasady funkcjonowania rynku kapitaowego

www.ferk.plwww knf gov pl

Ogolne zasady inwestowania

Documents

Transcript of Ogolne zasady inwestowania