odkrywców klasa - Lublin · 2020. 4. 20. · 4 Wyrazy z ó wymiennym na o, a, e 1. Ułóż sylaby...
Transcript of odkrywców klasa - Lublin · 2020. 4. 20. · 4 Wyrazy z ó wymiennym na o, a, e 1. Ułóż sylaby...
klasa
imię
nazwisko
klasa
ElementarzodkrywcówPotyczki ortografi czne
Elementarzodkrywców
Ćwiczenia zostały opracowane na podstawie Programu nauczania–uczenia się dla I etapu kształcenia – edukacji wczesnoszkolnej „Elementarz odkrywców” zgodnego z podstawą programową z 14 lutego 2017 roku.
Nabyta przez Ciebie publikacja jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy o przestrzeganie praw, jakie im przysługują. Zawartość publikacji
możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie umieszczaj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, to nie
zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. Możesz skopiować część publikacji jedynie na własny użytek.
Szanujmy cudzą własność i prawo. Więcej na www.legalnakultura.pl
© Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. 2019
ISBN 978-83-267-3517-2
Autor: Elżbieta Kacprzak
Redaktor serii: Bożena Gepert.Redakcja merytoryczna i opracowanie redakcyjne: Agnieszka Grzegółka-Maciejewska.
Konsultacja merytoryczna: Małgorzata Misiak.
Nadzór artystyczny: Kaia Pichler. Opieka graficzna: Anita Graboś, Anna Szaniawska.
Projekt okładki: Logoteka Piotr Rudź. Projekt layoutu: Anna Wielbut.
Realizacja projektu graficznego: Małgorzata Koper.
Fotoedycja: Maciej Wróbel.
Ilustracje i zdjęcia na okładce: Shutterstock.comIlustracje: Katarzyna Bogdańska: s. 6; Marcin Bruchnalski: s. 12, 18, 22 (ćw. 1), 27, 35, 42, 46, 51, 56, 57, 72, 73, 76, 77; Anita Graboś: s. 3, 7, 9, 17, 22 (ćw. 3), 25, 28, 29, 33, 37, 44, 45, 49, 55, 58, 60, 65, 67, 78–79, 3. strona okładki; Aleksandra Krzanowska: s. 8, 10 (ćw. 2), 15, 21, 26, 32, 43, 50, 52, 53, 59; Maciej Trzepałka: s. 4, 5, 10 (ćw. 1), 13, 14, 19, 25, 41.
Zdjęcia: Shutterstock.com: s. 1-75/papuga; s. 34; 54; Zespół kartograficzny Nowej Ery: s. 64.
Nowa Era Sp. z o.o.Aleje Jerozolimskie 146 D, 02-305 Warszawa
www.nowaera.pl, [email protected], Centrum Kontaktu: 801 88 10 10, 58 721 48 00
Druk i oprawa: Elanders Polska Płońsk
sówka
Znajdź, pokoloruj i podpisz wyrazami z ó.
brzózka
Wyrazy z ó wymiennym na o, a, e
3
4
Wyrazy z ó wymiennym na o, a, e
1. Ułóż sylaby w odpowiedniej kolejności, tak by powstały wyrazy. Zapisz te wyrazy obok właściwych cyfr. Podkreśl ó, które wymienia się na a lub e.
Piszemy ó, gdy wymienia się na o, a lub e.
2. W każdym z podanych wyrazów ukrył się inny wyraz z ó. Zapisz go.
naród – strój – twaróg –
połów – otwór – półkole –
powóz – bawół – krówka –
2 3 4
6 7 8
ka ka
ka katrój czwór
szóst demka kadwój ósem
sió
3. Narysuj dróżkę prowadzącą od każdej mrówki do jej mrowiska.
Zapamiętać łatwo to: ó wymienia się na a, e, o!
wrócił
ziółka
jagódka
dróżka zamiótł
ściółka
plótł
jagoda
ściele
droga
plecie zamiata
wraca zioła
5
Wyrazy z ó zako czone na -ów, -ówka
3. Dokończ zdania. Popatrz na wzór.
1. Rozwiąż rebusy. Do nazw obrazków dopisz -ów. Utworzone wyrazy zapisz wielką literą, bo są to nazwy miast i miejscowości. Popatrz na wzór.
2. Do imion dopisz -ów, a powstaną nazwy polskich miast. Zapisz je obok w całości.
4. Dokończ zdania.
W zako czeniach -ów, -ówka piszemy ó.
ów Garbów
ów G
ów R
ów B
ów ów M
Celestyn + -ów = Celestynów August
Krak Jędrzej
Jan Tomasz
Józef Piast
Są ptaki. – Nie ma ptaków.
Widzę szpaki. – Nie widzę
osną świerki. – Nie niszcz
witną kwiaty. – Nie zrywaj
Miejsce w szkole, w którym można zjeść obiad, to .
wieci w lampie – to .
Wie to każda mądra główka,
że przez ó piszemy -ów i -ówka!
6
Wyrazy z ó, których pisownię trzeba zapamiętać
stnieją wyrazy z ó, których pisownię trzeba zapamiętać., których pisownię trzeba zapamiętać., których pisownię trzeba zapamiętać.
1. Znajdź i wykreśl jeszcze osiem wyrazów z ó. Zapisz je pod ilustracjami. Niewykreślone litery czytane poziomo utworzą hasło. Zapisz je.
2. Pokoloruj jednakowo prostokąty, w których są zapisane te same wyrazy.
M W A R Ó W JÓ W I Ó R P T O AZ R U C Z Y SG Ó O Ó W E K
C S I T ÓO K H R T N O GR A Ó A F O I I K
R K Ó D K A
żółwżółwica
żółty
kłótniakłódkakrótki
pó no pióropółka
wiewiórkawiór
wróbel
kłótniakrótkikłódka
pióropółkapó no
różdżkaróżnicaróżowy
wiórwiewiórka
wróbel
żółwicażółwżółty
półkapó no pióro
różowyróżdżkaróżnica
żółtyżółw
żółwica
krótkikłótniakłódka
pióropółkapó no
wróbel wiór
wiewiórka
płótno
7
Wyrazy z ó, których pisownię trzeba zapamiętać
3. Uzupełnij tekst kolejnymi wyrazami z ramki. Pamiętaj o wielkiej literze na początku zdania.
bardzo kochał swoją jedynaczkę .
ragnął wydać ją za dzielnego . Niestety,
wybrała pięknego, ale
. Na dodatek okazał się .
szukał pomocy u . obieta kazała
wziąć i popłynąć
w rzeki do zaczarowanego . W czasie
podróży został poddany niebezpiecznym
. łynął , nie znalazł
. Na miejscu spotkał ,
zażądał od niego . oddał mu
ją, wypił wodę i wrócił do .
i byli bardzo szczęśliwi, bo zamiast
i zobaczyli dzielnego .
król • óżę • królewicza • córka • tchórzliwego • Józefa • Józef • próżniakiem • król • wróżki • Józefowi • żółtą • włócznię • czółnem • górę • ródła • Józef • różnym • próbom • dopóty
• dopóki • ródła • stróża • który • żółtej • włóczni • Józef • ródlaną • królewny • óża • król •
tchórza • próżniaka • królewicza
Ortograficzna bajka
Wyrazy z óLecestiae doluptat. Feris prerferum quatur?
1. Co widzisz na obrazkach? Wpisz do diagramu właściwe wyrazy z ó.
• Kształt jakiego zwierzęcia przypomina diagram?
iagram ma kształt .
ÓD
Wyrazy z ó
Ważne są ćwiczenia, gdy ó się nie wymienia
Co widzisz na obrazkach? Wpisz do diagramu właściwe wyrazy z
17.
17.
18.
18.
19.
19.
20.
20.
21.
21.
Ó Ó
Wyrazy z ó
8
1.
1.
2.
2.
3.
3.
4.
4.
5.
5.
6.
6.
7.
7.
8.
8.
9.
9.
10.
10.
16.
16.
11.
11.
12.
12.
13.
13.
14.
14.
15.
15.
Ó
Ó
Znajdź, pokoloruj i podpisz. Możesz dorysować drugą połowę.
Wyrazy z u
k a p e l u s z
k
o
9
10
Wyrazy z u na ko cu
Piszemy zawsze u, jeśli występuje na ko cu wyrazu., jeśli występuje na ko cu wyrazu., jeśli występuje na ko cu wyrazu.
Na podwórkuNa podwórku dużo krzyku,kogut znalazł groch w koszyku.
ury szybko się zleciały,po ziarenku wyskubały.Co za skandal, mój indyku,nie mam grochu już w koszyku.
1. Przeczytaj rymowankę. Podkreśl wszystkie litery u. Zobacz, w którym miejscu wyrazów jest ich najwięcej. Wypisz wyrazy z u w tym miejscu.
2. Uzupełnij zdania wyrazami z ramki.
stoliku • koszyku • czajniku • kubku • cukru • piekarniku • talerzyku
W kuchni na leżą winogrona w .
W gotuje się woda.
Ula robi w herbatę.
Wsypuje do niej łyżeczkę .
Mama piecze ciasto w .
Gotowe położy li na .
ażdy ucze dobrze wie, że na ko cu
i na początku wyrazu u pisze się.
11
Wyrazy z u na początku
Piszemy u, jeśli występuje na początku wyrazu.
1. Rozwiąż krzyżówkę. Wpisz wyrazy z u.
1. Mieszkają w nim pszczoły.2. zięki nim mówisz.3. zięki nim słyszysz.4. Jeżdżą po niej samochody
w mieście.5. hodzi do szkoły.6. ardzo duży, gęsty deszcz.7. ojawia się na twarzy, gdy
jesteś zadowolony.8. Inaczej o prezencie.
2. Ułóż zdania z wyrazów podanych w ramkach.
uroczo. • Ula • uśmiecha się
układają • ulubione • Uczniowie • układanki.
ubranie. • ubrudził • Ursyn
Ulicami • ucieka • ułan. • Ustki
1.
2.
3.4.
5.6.7.8.
Wyrazy: ósmy, ósemka, ósmoklasista, ów, ówczesny piszemy przez ó.
Wyjątkowe wyrazy
12
Wyrazy z u zako czone na ę, -uje, ą
W zako czeniach czasowników -u ę, -uje, -u ą piszemy zawsze u.
1. Podkreśl czasowniki zakończone na -uję.
2. Dopisz brakujące czasowniki kończące się na -uje.
3. Dopisz brakujące wyrazy i czasowniki kończące się na -ują.
4. Uzupełnij tabelę czasownikami wybranymi z ćwiczeń 1., 2. i 3. Popatrz na wzór.
zęsto po górach wędruję,ciekawe miejsca znajduję,dokładnie je fotografuję,pó niej tekst i zdjęcia drukuję,tak album z podróży wykonuję.
zęsto po górach ,
ciekawe miejsca ,
dokładnie je ,
pó niej tekst i zdjęcia .
tak album z podróży .
zęsto po ,
ciekawe ,
dokładnie je ,
pó niej tekst i ,
tak album z .
ja on lub ona oniwędruję wędruje wędrują
znajdujefotografują
-uje sięnie kreskuje.
ja
on
ona
oni
13
Wyrazy z u zako czone na ś
W zako czeniach -us, -uś, -usia piszemy zawsze u..
1. Rozwiąż rebusy i uzupełnij zdania.
2. Dopisz zakończenia wyrazów: -uś lub -usia.
Lubię, gdy wszyscy są w domu:
tat i mam ,
dziadzi i babunia,
młodsza siostra n ,
i starszy brat Kub ,
a także psotny pies ik
i leniwa kotka Mil .
3. Do podanych wyrazów dopisz wyrazy zdrobniałe.
syn – synuś córka – córusia chlebek –
Piotr – Marta – Franek –
Maciek – Ela – Wojtek –
glo = re
ozwiązujemy .
+ usy.
Na klombie rosną .
+ us
n zachowuje się jak .
yna = us.
omara cza to .
glo = re +
+ yna =
-us, -uś, -usia, -utki, -unek,także -unia oraz -uszekzawsze pisz przez u –bąd zuszek.
14
Wyrazy z u zako czone na -utki, -unek
W zako czeniach -utki, -unek piszemy zawsze u.
1. Do podanych wyrazów dopisz zdrobnienia. Popatrz na wzór.
2. Uzupełnij zdania zdrobnieniami podanych wyrazów.
3. Zmień czasowniki na rzeczowniki zakończone na -unek. Podkreśl u.
mały – malutki ciepły – słodki –
gruby – miły – słaby –
suchy – nowy – cichy –
Mały skrzat ma (miły domek.
W nim (mały stoliczek
i (niski krzesełka. Stoliczek
przykrył (białym obrusem.
Na podłodze położył (miękki
dywanik. W oknie zawiesił (żółte ,
(czyste zasłonki. óżeczko przykrył
(ciepłym kocykiem.
rysuję – poczęstuję –
kieruję – ładuję –
pocałuję – opatruję –
Nie tylko w wyrazie ł unek na ko cu piszemy -unek.
15
óżne wyrazy z u
1. Wpisz do tekstu wyrazy z u podane w ramce. Dla ułatwienia pierwsze litery wyrazów zostały już wpisane.
Julek • trenuje • Klubie • uch • wtorku • czwartku • boisku • długie • wyrzuty • autu • Julek • lubi • gratulują •
mamusia • tatuś • dumni • lutym • turnieju • drużyna • drugie
J t w K Sportowym R .
Od w do cz gra na b . wiczy
d kopnięcia, dokładne podania, w
z a . J najbardziej l chwilę,
gdy zdobędzie bramkę. Wtedy wszyscy mu g .
A m i t są z niego .
W l na szkolnym t jego d
zdobyła d miejsce. To był wielki sukces.
1. Uzupełnij diagram wyrazami z ramki. Zwróć uwagę, w którym miejscu musi być litera u.
Wyrazy z u
but • kakadu • kukiełka • malują • gotują • cukier • Martusia • budowa • liceum • muzyka • bielutki • kurnik • Wojtuś •
ulewa • pracuję • ulica • wyjmuję • umowa • filmuje • uwaga • tresura • warunek • Paulina • minus • ubranie
2. Zapisz przykłady wyrazów zakończonych na: -u, -us, -uś, -usia, -utki, -unek, -uję, -uje, -ują.
-u -usia -u ę
-us -utki -uje
-uś -unek -u ą
U UU UU UU UU UU UU UU U
U UU U
U UU U
U
16
• Zapisz też inne przykłady wyrazów z u na początku, u na końcu i u w środku.
Znajdź, pokoloruj i zapisz.
d r z w i
Znajdź osoby i rzeczy, których zwykle nie spotkasz na łące. Pokoloruj je. Zapisz ich nazwy we właściwych miejscach.
17
Wyrazy z rz
18
Wyrazy z rz wymiennym na r
1. Zapisz wyrazy z ramki w odpowiednich miejscach.
3. Uzupełnij według wzoru.
Piszemy rz, gdy wymienia się na r.
morze – woda
marzec – dzie
dworzec – budynek
orzeł – gniazdo
morska • marcowy • dworcowy • orle
2. Znajdź w ciągu liter wyrazy z rz oraz wyrazy z r, które do nich pasują. Wypisz te pary wyrazów. Popatrz na wzór.
wtlustrzanezatpodwórzewalorzeneicłszczerzedspojezierzeżr
otworzysągmierzyśąćfutrzanywiźszczeryjfxyorkazjpńęfutrouaf
rińąlustrołoręmiarafrójeziorolmiołpodwórkofądkotwórhś
lustrzane – lustro –
– –
– –
– –
czasowniki z rz (co robi?) rzeczowniki r (kto? co?)chmurzy się
wierzy
chmurapranie
powtórka
Jak wiadomo z doświadczenia:
rz się na r wymienia!
19
Wyrazy z rz po spółgłoskach: b, p, d, t, g, k, ch, j, w
1. Pokoloruj jednakowo rymujące się wyrazy.
o spółgłoskach: b, p, d, t, g, k, ch, j, w piszemy rz..
skrzydeł między drzwi trzy grosze język za zębami trzy po trzy do góry brzuchem
krzywa
skrzela
ogrzewa
poprzeczka
brzmi
grzałka
wrzód
trzask
wrzask
przód
strzałka
grzmi
strzela
grzywa
sprzeczka
dojrzewa
2. Dokończ powiedzenia. Wykorzystaj sformułowania z ramki. Dowiedz się, co znaczą te powiedzenia. Czy należy rozumieć je dosłownie?
Felek leży .
Andrzej plecie .
rzysztof zawsze wtrąca swoje .
Jula trzymaJula trzyma .
Tomek pcha palce .
Ta pochwała dodała jej .
3. Zapisz sześć wyrazów zaczynających się sylabą przy.
Sposób na rz masz – ważnych
liter znasz!
20
Wyrazy z rz po spółgłoskach: b, p, d, t, g, k, ch, j, w
przyjaciółka chrząkał trzasnęła skrzynia drzemali rzyś drzazga grzechotka pielgrzym chrząszcz
strzyżyk jastrząb zajrzał brzdąc przepiórka trzepak
przyjaciel
krzyk
strzał
krzyż
przerwa
skrzypek
krzyżować przerwany skrzypce przyja strzelać skrzypcowy przerywać strzelba krzyczeć
okrzyk przyjaciółka krzyżówka
5. Dobierz do każdego wyrazu po dwa wyrazy z ramki należące do tej samej rodziny.
strzyżyk jastrząb zajrzał brzdąc przepiórka trzepak
4. Wpisz na każdym ekranie właściwe wyrazy z ramki.
osoby zwierzęta rzeczy czynności
21
Wyrazy z rz po spółgłoskach: b, p, d, t, g, k, ch, j, w
6. W wyrazach zostały zamienione spółgłoski. Napisz obok te wyrazy poprawnie.
trzoza – , brzazga – , jrzewo – ,
brząszcz – , trzyb – , rozedrzał się – ,
przesło – , chrzesie – , spobrzał – ,
wrzan – , przebie – , wrzmiel – ,
grzuch – , krzygoda – , jrzyjaciel –
7. Na której drodze jest najwięcej wyrazów? Ostatnia litera lub głoska jednego wyrazu jest pierwszą literą lub głoską wyrazu następnego. Bez liczenia postaw + przy wybranej drodze, a później sprawdź.
wrzaskrzewrzostrzęprzepisprzętrzepakrzesłobrzędrzazga
zaprzęgrzybrzuchrzestrzechrząszczgrzytrzask
brzegrzejnikrzewrzecionolbrzymodrzewrzoskrzydło
• Wypisz wyrazy z drogi, na której jest ich najwięcej.
8. Podkreśl i przepisz wyrazy z sz.
Wykształcony kszyk znalazł w zielonym bukszpanie ziarenko pszenicy i dał pszczole na śniadanie.
Wyrazy: kszyk (ptak , bukszpan, pszenica, psz ł , wyksz ł piszemy przez sz.
yk (ptak , yk (ptak , yk bukWyjątkowe wyrazy
22
Wyrazy z rz zako czone na -arz, -erz
2. Przepisz wyrazy zakończone na -arz i -erz.
3. Napisz, kto pracuje w miejscach przedstawionych na ilustracji.
W nazwach zawodów zako czonych na -arz, -erz piszemy zawsze rz.
Czy to bramkarz, tancerz, malarz,czy dziennikarz, żołnierz, kolarz,to na ko cu, jak już wiesz,zawsze piszesz -arz lub -erz.
kajakarz
w aptece – , w piekarni – ,
w bibliotece – , w szpitalu – ,
w drukarni – , na kolei –
Wiele zawodów już znasz, które ko czą się na -erz lub -arz!
1. Polscy sportowcy zdobyli ostatnio takie złote medale. Napisz, jacy to zawodnicy.
23
Wyrazy z rz, których pisownię trzeba zapamiętać
1. Po rzece płyną barki z towarami. Wpisz odpowiednie wyrazy na poszczególnych barkach.
2. Na krzesłach z pierwszego rzędu napisz wyrazy zawierające sylabę rze, a na krzesłach w drugim rzędzie – wyrazy z sylabą rzę.
stnieją wyrazy z rz, których pisownię trzeba zapamiętać., których pisownię trzeba zapamiętać., których pisownię trzeba zapamiętać.
talerze zwierzęta narzędzia rze by piskorze warzywa
korzenie narzędzia rzemie zwierzę rzędy rze ba narzeka urzędnik
I rze
rzę
24
Wyrazy z rz, których pisownię trzeba zapamiętać
3. Na niektórych parasolkach są zapisane wyrazy, w których ukrył się wyraz rząd. Znajdź je i policz.
jarzębina
wierzba
grządka zarząd
tchórzprzyrząd
twarz
obrządekzorza
samorządporządek orzechprządka
kurz
narząd Katarzyna
porządny urządkorze rzęsy
4. Dopasuj puzzle. Ułóż zdania z podanych wyrazów i zapisz je pod spodem.
• Dokończ zdanie.
Tych wyrazów jest .
Rzym
Rzeszów
W horzowie
są
jest
to
piękne
kopalnie
stolicą
węgla.
Włoch.
miasto.
25
Wyrazy z rz, których pisownię trzeba zapamiętać
5. Uzupełnij powiedzenia. Pomogą ci wyrazy podane w ramce.
orzech rzucić korzysta uderz
rzechwarz adkoerz utkurz ep
Zapamiętasz wnet wyrazy z rz!
twardy do zgryzienia
okiem
Gdzie dwóch się bije, tam trzeci .
w stół, a nożyce się odezwą.
6. Utwórz wyrazy z rz niewymiennym. Ostatnia głoska jednego wyrazu jest pierwszą głoską wyrazu następnego. Odczytaj utworzone wyrazy i zapisz je w kolejności alfabetycznej.
26
Wyrazy z rz, których pisownię trzeba zapamiętać
7. Przeczytaj uważnie tekst „Ogródek Marzenki”. Wpisz w odpowiednie miejsca brakujące wyrazy z tekstu. Postaraj się zrobić to z pamięci.
Ogródek
Wiosną z mamą zrobiły
w ogródku. Wzięły ogrodnicze i przygotowały
ziemię pod . W czterech posiały:
pietruszkę, , marchewkę i .
ó niej wypieliły ziemię wokół krzewów .
rzed domem posiały . iężko pracowały od świtu
do . słoneczny dzie , i to, że
wiał wietrzyk. Dziewczynka
mamie, że będzie dbała o ogródek.
Ogródek MarzenkiWiosną Marzenka z mamą zrobiły porzą w ogródku. Wzięły narzę ogrodnicze i przygotowały ziemię pod warzywnik. W czterech rzę posiały: pietruszkę, rz ę, marchewkę i rz ę. ó niej wypieliły ziemię wokół krzewów porzeczek.
rzed domem posiały macierz ę. iężko pracowały od świtu do zmierzchu. Wykorz ł słoneczny dzie i to, że wiał rz ś wietrzyk. Dziewczynka przyrz ł mamie, że będzie dbała o ogródek.
27
Wyrazy z rz, których pisownię trzeba zapamiętać
8. „Wstaw” do diagramu brakujące elementy, to znaczy dopasuj je i wpisz umieszczone na nich litery. Możesz też odpowiednio pokolorować kratki. Jeden element został już wstawiony.
9. Dopisz wyrazy o znaczeniu przeciwnym do podanych. Wybierz je z ramki.
burzy korzyść porządek rzadko rzeczywisty rzuca tchórzliwy zmierzch
bałagan – często –
buduje – chwyta –
strata – fantastyczny –
odważny – świt –
K A T A R Z
Z
A
G
K
I
ZM I A Y.
E.
OR
OWZ
RIE
WI J EE
ZM
OA
RZ
ZE M Z
NI
AC
Z
HN
AI
CE
W
YY
PR
G O R
YA
WDO
Y,PR
B
Z
RY
Z
Z
A
G
K
ZM I A Y.
Y
Y
N
K
A R
B
L
O
G
Z
E
U N
• Wszystkie litery czytane poziomo utworzą tekst. Odczytaj go i zapisz.
1. Przyjrzyj się ilustracji i znajdź obrazki przedstawiające rzeczy i osoby, które w nazwie mają rz. Zapisz wybrane wyrazy w odpowiednich miejscach tabeli.
Wyrazy z rz
rz wymienne na r
rz po spółgłoskach:
b, p, d, t, g, k, ch, j, w
rz w zako czeniach
-arz, -erz
rz w wyrazach, których
pisownię trzeba zapamiętać
28
Porównaj, znajdź, pokoloruj i zapisz.
Przyjrzyj się ilustracjom i znajdź przedmioty, które zmieniły swoje położenie. Zapisz ich nazwy i je pokoloruj.
ORTOGRAFICZNA PORÓWNYWANKA
Wyrazy z ż
ORTOGRAFICZNA PORÓWNYWANKA
29
30
Wyrazy z ż wymiennym na g
1. Dopisz wyrazy, w których ż wymienia się na g.
2. Skreśl sylabę GA. Odczytaj i zapisz zdanie. Podkreśl wyrazy z ż.
3. Połącz balony z odpowiednimi rękami tak, by utworzyć wyrazy z ż.
Piszemy ż, gdy wymienia się na g.
wstążka – książka –
dróżka – nóżka –
śnieżek – stożek –
rożek – łodyżka –
TRZY GA SPRAG GA N NGA PA GA GA KI
SZ GA POL N GA DO GA GA KIT
N J GA ST GA KI GA
żek żka
papu
łody wstą
nó
dródrąposą
prąsto
śnie
31
Wyrazy z ż wymiennym na g
4. Otocz pętlą co drugą literę i zapisz powstały wyraz. Z pozostałych liter ułóż drugi wyraz i zapisz go obok. Zaznacz wymieniające się litery. Popatrz na wzór.
6. Utwórz wyrazy i je zapisz.
w w a a ż g y a – waży – waga
k k r r ą ą ż g y – –
s s ł ł u u ż g y a – –
m m n n o o ż g y a – –
ś ś n n i i e e ż g y – –
r r o o z z w w a a ż g y a – –
5. Wpisz wyrazy z ramki w odpowiednie miejsca.
może koleżanka
waży nawilżacz nosorożec
mnóż oblężenie leży
7. Uzupełnij zdania wyrazami wybranymi z ćwiczenia 6. Możesz zmienić ich formę.
Strażacy są lud mi.
Romek jest słuchaczem.
Grażyna ma minę, gdy rozwiązuje zadania.
po u od roz
ważny
To jest warte zauważenia, że się ż na g wymienia!
32
Wyrazy z ż wymiennym na z
1. Przeczytaj zdania.
Od rana po jezdni jeżdżą samochody, motocykle i rowery.Gwizdek Tomka głośno gwiżdże. Jola maże żółtym mazakiem.Ptaki gnieżdżą się w gniazdach.Górnicy wywożą węgiel z kopalni wózkami.
– –
– –
– –
– –
co robi? czasownik
ć czasownik
co? rzeczownik
każę kazać kazanie
przekażę przekazać przekazanie
wykażę
rozkażę
nakażę
pokażę
zakażę
2. Wypisz ze zdań z ćwiczenia 1. parami wyrazy, w których zachodzi wymiana ż na z. Dopisz swój przykład.
3. Uzupełnij tabelę według wzoru.
Piszemy ż, gdy wymienia się na z.
2.
I to warte dostrzeżenia, że się ż na z wymienia!
33
Wyrazy z ż wymiennym na s
1. Przyjrzyj się rysunkom. Dopisz brakujące przymiotniki.
2. Przeczytaj zadania. Znajdź wyrazy z ż wymiennym na s i je zapisz.
Piszemy ż, gdy wymienia się na s.
wysoka niski blisko wąski
bliżej
najwęższy
apież mieszka w pa stwie papieskim, Watykanie.
–
W czasie wędrówki po aryżu zwiedzaliśmy paryskie muzea.
–
W księstwie władzę sprawuje książę.
–
Zawisza zarny był mężnym rycerzem i słynął ze swego męstwa.
–
W okolicach iałowieży spacerują białowieskie żubry.
–
Warto zapamiętać jest, że ż na s wymienia się też
34
Wyrazy z ż, których pisownię trzeba zapamiętać
1. Usuń z każdego wyrazu jedną lub dwie litery, a powstaną nowe wyrazy. Zapisz je obok.
2. Zapisz rozwiązania rebusów.
3. Znajdź i zapisz wyrazy, w których ukryła się cząstka żar.
stnieją wyrazy z ż, których pisownię trzeba zapamiętać., których pisownię trzeba zapamiętać., których pisownię trzeba zapamiętać.
drżeć oskarżenie
żubr dyżurny
żart witraż
masażer różna
żelazko żuraw
+ ki
Pa +
+ niec
+ ina ówka
+ yna
ciężar masażer abażur straż pożar żuraw żarówka żarliwy spiżarnia
ciężarówka dyżurny żaba żart pożegnanie żarłok żak żonkil żartowniś
Spamiętasz też wnet wyrazy z samym ż!
35
Wyrazy z ż, których pisownię trzeba zapamiętać
4. Wpisz wyrazy do właściwego diagramu.
5. Obejrzyj ilustrację. Uzupełnij zdania wyrazami z ramki.
jeż ryż łóżkożaba żal łyżkażona wąż pożarwieża żart życiebażant książka strażgaraż żuraw bagaż
łażej garaże straży pożarnej dyżurny
strażacy włożyli odzież strażackich pożaru
węże ostrożnie żywiołem pożar łażej też
strażakiem
Wracając ze szkoły, zobaczył, jak płoną przy
szkole. Szybko zadzwonił do pod numer 112.
Zgłosił się . o rozmowie z chłopcem ogłosił alarm.
błyskawicznie ochronną . Wskoczyli
do wozów . Na sygnale dotarli do .
Sprawnie rozwinęli gumowe . walczyli
z . o kilku godzinach ugasili .
chciałby zostać .
ż na początku wyrazużaba
ż w środku wyrazubażant
ż na ko cu wyrazu
jeż
1. Otocz kółkiem liczby przy nazwach zwierząt. Przenieś te kółka na odpowiednie liczby pod tabelą. Połącz liczby otoczone kółkami w kolejności od najmniejszej do największej. Co powstało?
Wyrazy z ż
2. Zapisz wybrane nazwy zwierząt i wybrane nazwy roślin z ćwiczenia 1.
nazwy zwierząt
nazwy roślin
1 żaba 11 garaż 21 żonkil 31 nosorożec2 róża 12 krążek 22 żbik 32 wyżyna3 łóżko 13 żyrafa 23 koleżanka 33 jeżyna4 jeż 14 zboże 24 żarówka 34 wąż5 twarożek 15 nóżka 25 bażant 35 książka6 ryż 16 żubr 26 żona 36 zjeżdżalnia7 żmija 17 żelazko 27 żurek 37 ważka8 nożyk 18 plaża 28 żuraw 38 książę9 mężczyzna 19 żuk 29 różki 39 żyto
10 żółw 20 kożuch 30 żołędzie 40 pieniążki
2
3
5
6
8
911
12
14
15
17
18
20
21
23
24
26
27
2930
32
3335
3638
39404
1619
13
25
28
1
10
347
31
22 37
36
Połącz i ułóż.
Połącz ze sobą pasujące części puzzli i odczytaj tekst, który składa się z pięciu zdań. Zapisz ułożone i odczytane zdania. Pamiętaj o kropce na końcu każdego z nich.
Wyrazy z ch
1.
2.
3.
4.
5.
ORTOGRAFICZNA UKŁADANKA
Dziewczyny
hłopcy
puchar
Spędzamy
Bierzemy
trenujemy
zdobyli
wygrały
w nich
udział
w klubach
grach
wiele
w zajęciach
sportowych.
w zawodach
w zespołowych
przyjemnych
indywidualnych
szachowych.
matematycznych.
chwil.
i grupowych.
hętnie
37
1. Przeczytaj tekst. Podkreśl wyrazy z ch na końcu.
Piszemy ch, jeśli występuje na ko cu wyrazu.
Na chryzantemach, ich gałązkach, pąkach, listkach i płatkach, pełno było pajęczych sieci. wiatki z trudem oddychały. Nadleciał wicher, dmuchnął raz, dmuchnął drugi i uwolnił chryzantemy od poplątanych nitek. d tej chwili na rabatkach pełno było białych, żółtych i fioletowych kwiatów.
w skuterach , w
3. Przeczytaj tekst i wypisz z niego nazwy rzeczy, o których będą rozmawiali uczniowie na lekcji.
ani wychowawczyni poprosiła ubę, żeby powiedział, co ma w plecaku. hłopiec szybko wymienił: książki, zeszyty, piórnik, kanapki, sok, jabłko, misia. ewnie już się domyślacie, że uczniowie będą rozmawiali o swoich książkach, zeszytach, piórnikach, kanapkach, sokach, jabłkach, misiach.
plecak – o plecakach – o
książki – o – o
– o – o
– o – o
2. Napisz, w których pojazdach są dwa, a w których cztery koła. Nazwy pojazdów podaj w liczbie mnogiej.
amiętajcie o tym, że ch na ko cu pisze się.
38
Wyrazy z ch na ko cu
Piszemy ch, gdy wymienia się na sz.
1. Uzupełnij okienka tak, by wykorzystać wszystkie wyrazy z ramki.
• Te okienka uzupełnij wyrazami, które uzasadniają pisownię wyrazów z ramki. Popatrz na wzór. b l a s z k a
s t r a s z y ć
l a c hp l u hs t c hr a c hs r y h
r u c h
2. Utwórz wyrazy i je zapisz.
z z
p p
d d
uch uszek
3. Dopisz do podanych wyrazów wyrazy zdrobniałe z dwuznakiem sz.
mech – karaluch –
puch – ła cuch –
dach – maluch –
orzech – pielucha –
proch – kłamczucha –
strych strach paluch racuch blacha grucha
Ch piszemy wtedy, gdy ch wymienia się na sz…
39
Wyrazy z ch wymiennym na sz
strych paluchdach gruchagroch pechorzech suchymaluch strachkrucha duchdruh prochmech grzechmuchy druh
4. Połącz w pary wyrazy różniące się tylko jedną literą. Popatrz na wzór.
5. Od wyrazów z ramki utwórz zdrobnienia zakończone na -uszek lub -oszek i wpisz je w odpowiednie miejsca.
6. Podziel prostokąt trzema liniami prostymi na cztery części tak, by w każdej z nich znalazła się taka sama grupa wyrazów.
karaluch karaluch mucha ropucha mucha ropucha
ropucha mucha ropucha mucha karaluch karaluch
-uszek -oszek
fartuch śpioch tłuścioch kłamczuch brzuch groch leniuch paproch
lecz wie o tym każdy zuch,że wyjątkiem jest tu druh. lecz wie o tym każdy zuch,
Wyjątkowe wyrazy
• Który wyraz nie ma takiej pary? Otocz go pętlą.
40
Wyrazy z ch wymiennym na sz
1. Przeczytaj tekst. Podkreśl wyrazy z ch.
W krainie olbrzymówW krainie olbrzymów wszystko było ogromne. Nawet ziarenka piachu były wielkości grochu. lbrzymy lubiły dużo zjeść. Swoje michy napełniały kluchami i gotowaną kapuchą. o tego każdy dokładał dwa kawały mięcha wielkości arbuza i trzy pęta kiełbachy. Straszne były z nich łakomczuchy, tłuściochy i leniuchy.
d takiej ilości jedzenia rosły im brzuchy, bo nie lubiły ruchu.
2. Wypisz z tekstu wyrazy z ch i uzasadnij ich pisownię.
– –
– –
– –
– –
– –
– –
41
Wyrazy z ch wymiennym na sz lub s
1. Przeczytaj i zapisz wyrazy.
2. Dodaj s- i utwórz wyrazy. Zapisz je.
3. Połącz w pary wyrazy z tej samej rodziny. Podkreśl s- przed ch. Który wyraz pozostał bez pary?
chodzę schodzę chwytał schwytał
Wyraz bez pary to .
Piszemy ch, jeśli występuje po spółgłosce s.
ażdy ucze dobrze wie, że ch po s pisze się
chrupać chować schwytać schować charakteryzować
chwytać schemat schronić chłodzić
chronić schrupać scharakteryzować schłodzić
chab –
chlebiać –
chludny –
S
chowek –
chnąć –
chylić –
S
42
Wyrazy z ch po s
1. Wskaż w każdej grupie wyraz, który nie pasuje do pozostałych. Zapisz go.
2. Do każdego wyrazu dopisz po dwa wyrazy z ramki należące do tej samej rodziny. Zaznacz kolorem ch. Popatrz na wzór.
3. Uzupełnij powiedzenia. Skorzystaj z rysunkowych podpowiedzi.
chorągiewka chmura choinki chleb –
chory chętny chytry chomik –
chata chór chwalić chustka –
chłopiec chaber chmiel chrzan –
wierzch – wierzchołek – powierzchnia
chleb – –
hiny – –
tchórz – –
chomik – –
Gdzie sześć, tam nie ma co jeść.
Z dużej mały deszcz.
Nie chwal dnia przed sło ca.
Czym bogata tym rada.
stnieją wyrazy z ch, których pisownię trzeba zapamiętać., których pisownię trzeba zapamiętać., których pisownię trzeba zapamiętać.
chlebak hi czyk stchórzył chomiczek chlebowy chi ski tchórzostwo chomikować
43
Wyrazy z ch, których pisownię trzeba zapamiętać
1. Wskaż drogi Michała, ducha i muchy, jeżeli wiadomo, że:– Michała po puchar zaprowadzą wyrazy z ch na początku.– Ducha na strych zaprowadzą wyrazy z ch wymiennym na sz lub s. – Muchę do kuchni zaprowadzą wyrazy z ch po spółgłosce s.
Wyrazy z ch
2. Zapisz wyrazy z ch z wybranej przez ciebie drogi.
chleb
chło
pak
chrz
an
chata
chór
schron
schody
schab
schrupany
schludny
schłodzony
blachasłucha
ucho
mal
uch
ropucha
cicho
strach
dach
mapa
noc
cie
dom
lato
traktor
chom
ik
prawo schy
lona
chw
astchochla
choi
nka
śmie
ch
mia
sto
schn
ący
piac
h
Chi
czyk
schwytany
chmura
pielucha
motor
chustkasch
emat
schr
onisk
o
chor
ągie
w
44
Wyrazy z h
ORTOGRAFICZNA DOBIERANKA
Dobierz i połącz w pary takie same obrazki.
Ułóż zdania z wyrazami, które nie mają pary.
hełm
hełm
wahadło helikopterhalabarda
huśtawka
harfa
hiena
wahadłoherbhamakhalabardaharfa
hak
helikopter
huśtawka
hienaharcerz
hak
hulajnogaherb
hiacynt
hiacynt
hipopotam
45
Wyrazy z h
46
Wyrazy z h, których pisownię trzeba zapamiętać
1. Wpisz do rymowanki brakujące samogłoski. Zaznacz kolorem h.
ubert chciał uciszyć słowa, więc literki im pochował.
H k! H r ! H l ! H p!H ł s! H rc ! H l ć H s ć r g n!
Teraz cicho jest na świecie,póki liter nie znajdziecie.Wtedy wrócą głośne słowa,będą wszędzie hałasować.
• Z rymowanki wypisz „głośne słowa”.
2. Wpisz ha, he, hi, ho, hu w odpowiednie miejsca i odczytaj wyrazy.
mulec, likopter, popotam, tel, lajnoga,
rcerz, rbata, storia, nor, fiec,
ngar, rb, giena, kej, ta,
ft, łm, ena, łd, ba
3. Wiele imion kobiet i mężczyzn zaczyna się na H. Imiona z ramki zapisz w odpowiednich miejscach. Zaznacz H.
Hipolit • Hubert • Halina • Helena • Hanna • Honorata • Henryk • Henryka • Hilary • Hieronim
„Samo h” piszemy rzadko, dlatego warto zapamiętać wyrazy, w których się pojawia.
47
Wyrazy z h, których pisownię trzeba zapamiętać
4. Znajdź inne wyrazy z h ukryte w podanych wyrazach. Zapisz je.
5. Zmień w wyrazach pierwszą literę na h lub H. Zapisz nowe wyrazy.
herbata – odhale –
hulajnoga – druhna –
hejnał – huśtawka –
masło – , rumor – , buk – ,
buczy – , kura – , nuta – ,
żołd – , motel – , komar – ,
panna – , malina – , filary –
6. Ułóż zdania z podanych wyrazów. Możesz zmienić ich formę.
hiacyntami • Helena • handlować • w • hala
helikopter • hangar • w • huczy
haftować • herb • hafciarka
harcować • harcerze • harcówce • w
huśtać się • Hania • na • huśtawka
Hipopotam, hamak, harcerz, h ł , Hania – wyrazy z h łatwe do zapamiętania
1. Zapisz litery w kolejności, na jaką wskazują liczby. Powstałe wyrazy oddziel przecinkami. Zaznacz kolorem h.
Wyrazy z h
7u
15r21l
27i
39n
3t
33z
45t
8m
14e
20u
26n
38o2o 32y
44s
53n9o
13b
19m
25a37h
1h
31r
43i
52m12u
18a
1b 11h
21h
3h
13a 23m5t15a
25z
7r17ł
27u
9r
19b29a
2o
12w
22o
4a14h
24a
6e16d
26j8d 18o28h
10u 20o
30s
24H30o
42h51y
6h36t
48i11H 17h
23c
29h
41r50h
5l
35n
47r10r
16t 22e28a
40o
49a
4e
34o46o
48
Odszyfruj hasło.
Przeczytaj podpisy pod obrazkami i zapisz po kolei w diagramie litery, które w każdym wyrazie wskazuje podana liczba. Odczytaj hasło.
Wyrazy z ą, ę, om, on, em, en
ORTOGRAFICZNA ODSZYFROWANKA
komputer 5 ręka 1 kominiarz 2
dąb 1 ząb 1
pięć 2 pięść 5
sęp 1 pięta 2 wędka 2
pąk 1 żongler 2
dyrygent 1 wąsy 3 zając 1
centymetr 1 gałązka 5 tęcza 2 gęś 3 pędzel 6
pociąg 4 wielbłąd 1
pająk 4 kręgiel 4 wąż 1
księżyc 3 książka 7 język 3 rondel 4 gołąb 4
pi
pąk ąk ą
49
50
Wyrazy z ą i ę
1. Uzasadnij pisownię wyrazów, dopisując inne wyrazy. Skorzystaj ze wzoru.
ą i ę piszemy między innymi w zako czeniach wielu form czasowników, a także w środku – przed spółgłoskami ł i l – oraz w środku wielu innych wyrazów.
piszemy między innymi w zako czeniach wielu form
2. Ułóż zdania z podanych wyrazów. Zapisz je.
nad krąży kwitnącą Gołąb łąką.
środę piłkę W trenuję każdą nożną.
Lubię z długim żółtą bluzę bawełnianą rękawem.
gęś – gąski
–
–
–
To nietrudne do stwierdzenia,
że się ą na ę wymienia!atwe też do
zauważenia, że się ę na ą wymienia!
51
Wyrazy z ą i ę
3. Zmień w każdym wyrazie jedną samogłoskę na ą lub ę i zapisz nowy wyraz. Popatrz na wzór.
kot – kąt
bok – , lok – , kapie – , sok – ,
stopa – , puk – , gaś – , kasa –
4. Dopisz brakujące formy czasowników. Zwróć uwagę na zakończenia: -ę, -e lub -ą. Popatrz na wzór.
5. Przeczytaj i zapamiętaj poprawne formy czasownika włączać.
6. Zapisz trzy własne przykłady czasowników zakończonych na: -uję, -uje, -ują.
ja skaczę on skacze one skacząja płacz on płacz one płaczja on plącze oneja on płucz oneja on one kwacząja on one gda
ja rozwiązuję on rozwiązuje oni rozwiązują
ja włączamty włączaszon, ona włącza
my włączamywy włączacieoni, one włączają
52
Wyrazy z ą i ę
7. Dopisz według wzoru. Podkreśl zakończenia.
ja płynęłam ja płynąłem my płynęliśmymy płynęłyśmy
ja zasnęłam ja my my
ja krzyknęłam ja my my
ja ciągnęłam ja my my
8. Wpisz brakujące czasowniki. Podkreśl ą i ę.
wędrowali nadciągnęła zaczęły nasunęli stanęli zdjęli
Jędrek z rodzicami po lesie. Niespodziewanie
deszczowa chmura. rople wody
powoli kapać z nieba. Wszyscy kaptury na głowy
i pod rozłożystym dębem. Gdy deszcz przestał
padać, Jędrek i rodzice kaptury. Zadowoleni
wrócili do domu.
53
Wyrazy z om, on, em, en
1. Dopisz cząstkę -om. Zwróć uwagę, gdzie ona się znajduje.
2. Zapisz wyrazy, dodając na początku cząstkę kom-.
W muzeum historycznym uważnie
przyglądaliśmy się różnym eksponat :
obraz , rze b , zbroj , stroj ,
szabl , mebl , naczyni . To była
interesująca wycieczka.
kom+puter – komputer bajn –
pas – plikacje –
binezon – pres –
3. Zapisz wyrazy, dodając w środku cząstkę -on- lub -em-.
4. Zapisz wyrazy, dodając na końcu cząstkę -ent-.
r+on+del – rondel k+em+ping – kemping
k takt – t po –
m tować – t perówka –
prez+ent – prezent instrum –
diam – kontyn –
pacj – elem –
om, on, em, en piszemy w wielu wyrazach, które przywędrowały do nas z innych języków.
om piszemy w zako czeniach wielu form rzeczowników w liczbie mnogiej.
Wyrazy z ą, ę, om, on, em, en
1. Znajdź w ciągu liter wyraz pasujący do obrazka z prawej lub lewej strony. Zaznacz go i połącz z właściwym obrazkiem.
pięśtholinkaśćkumacćśłamaććadiużonkilsdgorenmamale ę ajedniorakopern
holinkargasenulpiątkaumacadużorenkilewitremposzkifćześćombkbrawobombka
cholinkaćkalendarzumacćśłamaśćadiulrzęsyćholinkaciekłamaśćadiujęzykowiertka
bięśholinkaśćkumacbączekkśłamaśćadiużelsiafchjestymierkawópleczymiętaprezent
kolinkaśćkompasśłamaśćadiudzięciołukpompkakarpawertyskodzwonerkanikum
mięsiolinktemperówkawalikumacćśłamaśTrasametroprocawiertrkapółtrąbkamlekowet
5
54
Nie przechod przez jezdnię w niedozwolonym miejscu
Nie
Nie
Nie
Nie
Nie
Nie
Znajdź i przekreśl osoby, które nieprawidłowo zachowują się w mieście.
Poradź tym osobom, czego nie powinny robić. Zapisz to.
ORTOGRAFICZNA PRZEKREŚLANKA
55
Wyrazy z nie
56
1. Uzupełnij powiedzenia, wpisując nie przed czasownikami.
2. Wykonaj zabawne ilustracje do dwóch wybranych powiedzeń.
3. Przepisz tekst, dopisując nie przed czasownikami.
nie z czasownikami piszemy zawsze oddzielnie.
Kto pyta, błądzi.
zadzieraj nosa.
rzucaj słów na wiatr.
Bez pracy ma kołaczy.
mów hop, póki przeskoczysz.
Gdyby kózka skakała, to by nóżki złamała.
Janek zapomniał do szkoły drugiego śniadania. ył głodny i siedział smutny na lekcji. Myślał cały czas o jedzeniu. Na przerwie pobiegł do szkolnego sklepiku. hciał zaraz po szkole wracać do domu na obiad.
Janek nie zapomniał
Czasowniki z nie
57
4. Podpisz obrazki właściwymi czasownikami z nie i bez nie. Popatrz na wzór.
5. Ułóż cztery zdania z czasownikami z nie z ćwiczenia 4.
Tomek
Jula
Franek
Babcia
czyta nie czyta
Zapamiętaj i pisz nie z czasownikiem oddzielnie!
Czasowniki z nie
58
Rzeczowniki z nie
1. Do podanych rzeczowników dopisz rzeczowniki z nie. Popatrz na wzór.
nie z rzeczownikami piszemy razem.
pogoda niepogoda
porządek
bezpiecze stwo
prawda
porozumienie
wiara
2. Do podanych wyrazów dobierz rzeczowniki z ramki o podobnym znaczeniu i je zapisz. Podkreśl nie.
nieszczęście nieuwaga nieprzyjaciel
kłótnia, sprzeczka – niezgoda
brak koncentracji, roztargnienie –
przykre zdarzenie, tragedia –
wróg –
Za to znów za każdym razem,
nie z rzeczownikiem zapisz razem!
–
–
–
–
–
–
1S15A2T 16R5R
8N6E
17E18K 9I14I
3W4O 11D
10E13W 7K12O
3. Zapisz w pustych polach podane litery we właściwej kolejności. Przeczytaj zdanie.
S A M W S Z Y S T K O S P R A W ZD A.
59
1. Porównaj dwa domy pokazane na ilustracjach. Przeczytaj opis pierwszego domu i na jego podstawie opisz drugi dom, używając przymiotników z nie.
nie z wieloma formami przymiotników piszemy razem. z wieloma formami przymiotników piszemy razem. z wieloma formami przymiotników piszemy razem.
Przymiotniki z nie
Przy mojej ulicy stoi nowy dom. Jest wysoki i duży. Ma duże okna i wysokie drzwi. Jest ładny. Jego mieszka cy są zadowoleni, że mieszkają w tak przyjemnym miejscu.
2. Podpisz obrazki według wzoru.
młody niemłody
amiętaj i o tym, że nie z przymiotnikiem
razem pisze się
Wyrazy z nieWyrazy z nie
mądry wita prowadził pamiętał idzie wiara przeciętny rozwaga słucha ciekawy położył głupi chęć szkodliwy ucieka celny cierpliwy wiedza wiedział częsty drogi pogoda dobry gorący rysuje zgoda słyszał czyta mówili daleki ważny grzeczny łatwy przyjaciel moc zrobił spokojny ostry mowa klei parzysty kupił modny piękny zgoda brzydki skacze realny młody płaski pisze
1. Stworki Niedowiarki z pewnej Niedowiarkowej Krainy nie chciały uwierzyć, że na dachu wieżowca ukrył się duszek. Postanowiły wejść po drabinie, żeby to sprawdzić. Na dach może się jednak dostać tylko jeden z nich. Który? Możesz się tego dowiedzieć. Na każdym szczebelku drabiny napisz nie z podanym wyrazem – razem lub rozdzielnie – zgodnie z poznanymi zasadami. Jeżeli nie napiszesz z wyrazem łącznie, nie będzie dziury w szczebelku i Niedowiarek będzie mógł wejść wyżej. Jeżeli trafisz na czasownik, dziura w szczebelku pozostanie i będzie on zepsuty. Niedowiarki mogą przeskoczyć zepsuty szczebelek, ale tylko jeden. Jeżeli dwa lub trzy zepsute szczebelki pojawią się obok siebie, Stworek Niedowiarek nie może pójść dalej. Otocz kółkiem Niedowiarka, który wejdzie na dach.
60
ALFABETYCZNA ZAZNACZANKA
Znajdź, zaznacz i zapisz rozwiązanie.
Nasz alfabet
pogoda drabina
łąka sikorka O
stadiontablicauroda
warcaby BAntekbratkiekrandywan Z
jamnikindykkogutławka T
owoceósemka
parkrower R
klubłopata
lekarstwomaterac P
ćmadeskagrabie
figa Śwróżkazespółżonkilrebak Ł
łunanuty
morzeorzeł Ó
etapflaga
hamakguma Ł
kuropatwamózgłupinalustro Ź
instrumentharmonia
filharmoniagitara Ż
bułkaćwiartka
córkagrupa I
wrzawaukłon
turystaślady Ć
chatadominoekierkafigura A
wujekulewatchórzśmiech U
portretrysunek
skrótślimak W
jogurtkluskiIrena
legenda Fstołówka
śrubaturniejulica O
jagodylistopad kaktusmłotek M
!
Zaznacz prostokąty, w których wyrazy są zapisane w kolejności alfabetycznej. Duże litery w tych prostokątach zapisane w kolejności dadzą rozwiązanie. Zapisz je w okienkach.
61
62
, , , ,
olejność alfabetyczna
1. Wyrazy zaczynające się tą samą literą napisz jeden pod drugim. Zaznacz drugą literę. Obok napisz, który wyraz będzie pierwszy, a który drugi w kolejności alfabetycznej. Popatrz na wzór.
Jeśli dwa wyrazy zaczynają się tą samą literą, to o ich kolejności alfabetycznej decyduje
druga litera, np. buda – basen.
gazeta hamak basen data melon porcja kreska praca zupa guma włosy klasa hotel deska muzyka
zamek • buda • wrona
meta 2
mąka 1
2. Przeczytaj zdania. W każdym z nich skreśl ten z wyróżnionych wyrazów, który jest pierwszy w kolejności alfabetycznej. Przepisz poprawiony tekst.
arol zbiera ciekawe cenne znaczki z rozmaitych różnych krajów. ochodzą one nawet z fryki zji i ustralii. hłopiec jest dumny dobry
ze swojej kolekcji. hętnie ją pokazuje i o niej opowiada ogłasza.
3. Ułóż w kolejności alfabetycznej nazwy kontynentów.
Europa, Azja, Afryka, Australia, Antarktyda
63
a, ą, b, c, ć, d, e, ę, f, g, h, i, j, k, l, ł, m, n, ń, o, ó, p, r, s, ś, t, u, w, y, z, ź, żolejność alfabetyczna
4. Zapisz w kolejności alfabetycznej wyrazy z każdego zdania. Pamiętaj o przecinkach między wyrazami.
5. Na listę w dzienniku szkolnym wkradły się błędy. Popraw je, przypisując nazwiskom numery zgodne z ich prawidłową kolejnością.
6. Ułóż w kolejności alfabetycznej nazwiska polskich laureatów Nagrody Nobla.
Maria Skłodowska urie – fizyk i chemik enryk Sienkiewicz – pisarz Władysław eymont – pisarz zesław Miłosz – poeta
Lech Wałęsa – polityk Wisława Szymborska – poetka
1.
2.
3.
4.
5.
6.
obrze znam polski alfabet.
rawidłowo ułożę wszystkie wyrazy.
Nie zrobię przy tym żadnego błędu.
1. ieli ska anna
2. aranowska nna
3. ackowski Jerzy
4. zerwi ski Marek
5. oman Wojciech
6. ąbrowski Jan
7. rączkowska wa
8. Grabowska Zofia
9. Greli ska Natalia
10. uli ska laudia
11. wiatkowska Maria
12. ossowski rtur
Znasz litery w rządku, w alfabetycznym porządku
64
Nasz alfabet
raków Toru ód ielce Gorzów Wielkopolski Lublin ydgoszcz Warszawa Gda sk atowice ozna
lsztyn pole Szczecin zeszów iałystok
1. Herby miast zostały ułożone zgodnie z kolejnością alfabetyczną nazw tych miast. Uporządkuj alfabetycznie nazwy miast i wpisz je pod herbami, a dowiesz się które miasto ma jaki herb.
Wyrazy z nie
65
Zaznacz i dokończ.
Zaznacz trasę, jaką musi pokonać skrzat, żeby dotrzeć do skarbu. Znajdzie go, gdy powędruje drogą prowadzącą tylko obok miejsc podpisanych wielkimi literami. • Dokąd dotarł skrzat? Co znalazł?
Skrzat dotarł do . Znalazł tam .
ORTOGRAFICZNA WĘDRÓWKA PO SKARB
Skrzacia Chata
ul. Zamkowa
Tęczowe Skały
ul. Leśne Echa
osępnyLas
więtaożego
Narodzenia
SkrzaciZamek
Wilczy ół
łękitek
SarniaPolana
jeżynystaw
dęby
dróżka
ul. Złoty Stok
ulica
brama
Wstęga
Nasz alfabet Wyrazy pisane wielką literą
66
1. Ułóż imiona z podanych sylab. Zapisz je.
2. Wymyśl imiona dla zwierząt. Zapisz je pod obrazkami.
3. Do wyrazów dodaj -ski lub -owska. Zapisz utworzone nazwiska. Pamiętaj o wielkiej literze.
Imiona i nazwiska piszemy ą ą.
fra - nek , ro - ni - we - ka , ja - ma ,
usz te ma , ro - ka - na - li , ta - na - lia ,
na - jo - an , go - rza - mał ta , to - wik - ria .
baran + owska = Baranowska zalew + ski = Zalewski
mak + owska = kowal + ski =
drozd góral
kruk jawor
jeż saper
buk pożar
nos bar
trzask żar
Wielka litera nazwy własne
wybiera.
Wielka litera w imionach i nazwiskach
67
1. Zapisz tytuły książek przy imionach i nazwiskach ich autorów.
2. Zapisz wymyślone przez siebie tytuły książek pod ilustracjami.
3. Uzupełnij tytuły baśni Jana Chrystiana Andersena. Możesz skorzystać z podpowiedzi w ramce, ale pamiętaj o wielkiej literze.
ierwszy wyraz tytułu książki piszemy zawsze ą literą.
fra - nek , ro - ni - we - ka , ja - ma ,
usz te ma , ro - ka - na - li , ta - na - lia ,
na - jo - an , go - rza - mał ta , to - wik - ria .
Astrid Lingren –
ugh Lofting –
Danuta Parlak –
Grzegorz Kasdepke –
pasterka księżniczka dziewczynka nowe
na ziarnku grochu szaty cesarza
z zapałkami i kominiarczyk
Wielka litera w tytułach książek
68
Wielka litera w nazwach geograficznych
Nazwy kontynentów, pa stw, miast i miejscowości, rzek, jezior, oceanów, mórz i gór piszemy
ą ą. Nazwy ulic oraz placów także piszemy ą ą.ą ąą ą.
1. Uzupełnij tabelę wyrazami z ramki.
2. Wpisz w puste miejsca właściwe litery.
3. Zapisz nazwy polskich miast. Znajdziesz je, jeżeli z każdego ciągu liter wykreślisz nazwę zwierzęcia. Pamiętaj o wielkiej literze w nazwach miast.
ilica olska Włochy ozna Wisła Sanok Wrocław Słowacja San
litera pa stwo miasto rzekaPSW
Największą powierzchnię zajmuje (o, O cean (s, S pokojny.
Najwyższym szczytem na Ziemi jest (m, M ont (e, E werest.
Najdłuższa rzeka w olsce – (w, W isła – ma km długości.
Najniżej w olsce są położone (ż, Ż ławy (w, W iślane.
Najgłębsze nasze jezioro nazywa się (h, H a cza.
Najpiękniejsze miasto w naszym kraju to .
bydosagoszcz – , kotolsztyn – ,
kielpiesce – , fromwążbork – ,
szczegęścin – , lubjeżlin – ,
rzelewszów – , sumiśwałki –
69
Wielka litera w nazwach geograficznych
4. Zapisz nazwy szczytów górskich w kolejności od najwyższego do najniższego szczytu.
ieszczady ustralia gipt awaje Włochy ląsk
5. Zapisz nazwy polskich rzek w kolejności od rzeki najkrótszej do najdłuższej.
6. Od podanych w ramce nazw geograficznych utwórz przymiotniki. Zapisz je obok właściwych rzeczowników. Pamiętaj, że przymiotniki utworzone od nazw własnych piszemy małą literą. Popatrz na wzór.
szlaki bieszczadzkie
struś
piramidy
gitara
pizza
kluski
alicz – m opa ukowa – m rzemie – m Tarnica – m Wielka awa – m asprowy Wierch
– m ościelec – m rywa – m ysy – m winica – m rlica – m nieżnik – m
nieżka – m Wielka opa – m
ug – km unajec – km Narew – km Noteć – km dra – km ilica – km San – km
Warta – km Wieprz – km Wisła – km
70
Wielka litera w nazwach ulic
1. Uzupełnij tekst na podstawie planu miasta.
2. Napisz, przy jakiej ulicy:
– mieszkasz – ,
– mieszka twoja koleżanka lub twój kolega – ,
– znajduje się twoja szkoła – ,
– jest najbliższy sklep – .
W mieście wiatowie są różne ulice:
– najkrótsza z nich to ulica ,
– a najdłuższa to ulica ,
– od skrzyżowania w górę biegnie ulica ,
– od skrzyżowania w dół biegnie ulica ,
– od skrzyżowania w prawo biegnie ulica ,
– od skrzyżowania w lewo biegnie ulica .
ażdą ulicę, którą znasz, wielką literą zapisać masz.
Lawendowa
Konwaliowa
Polnaąkow
a
iołkowa
Wrzosowa
Leśna
óżana
71
Wielka litera w nazwach geograficznych
3. Uzupełnij zdania wymyślonymi przez siebie nazwami i opisz swoją wyspę.
4. Narysuj na kartce z bloku plan swojej wyspy zgodny z opisem wyżej. Wpisz wymyślone przez siebie nazwy (oprócz nazw ulic i placu).
Moja wyspa
Moja wyspa leży na Morzu (jakim?) . Jest
niewielka, ale bardzo malownicza. Nazywa się .
Na południu rozciągają się niewysokie Góry (jakie?) .
Najwyższy ich szczyt to . Najdłuższą
rzeką na wyspie jest z trzema dopływami:
, , .
We wschodniej części wyspy znajduje się płytkie Jezioro (jakie?)
. Jest to świetne miejsce do kąpieli. Stolica
o nazwie , leży w samym jej środku.
Są w niej: szeroka główna ulica , cztery
mniejsze, ale długie ulice – , ,
, i piękny plac ,
przy którym stoi mój pałac. Na wyspie są jeszcze trzy małe miasta:
, ,
i dwie wsie , .
Lubię moją wyspę, bo jest wymarzonym miejscem na Ziemi.
Szkoda, że rano muszę ją opuścić, żeby biec do szkoły.
To już wiecie, że nazwę geograficzną pisać wielką
literą zaczniecie.
72
Wielka litera w nazwach świąt
Nazwy świąt piszemy ą ą.
1. Zapisz nazwy świąt przy podanych datach.
zie ziecka więto Niepodległości zie Matki zie jca oże Narodzenie zie abci zie ziadka
11 listopada –
25, 26 grudnia –
21 stycznia –
23 czerwca –
26 maja –
1 czerwca –
2. Napisz prawdziwą kartkę pocztową z życzeniami dla babci i dziadka. Popatrz na wzór.
ażdy niech dobrze to
zapamięta, że wielką literą
zapiszemy święta
2. Napisz prawdziwą kartkę pocztową z życzeniami dla babci i dziadka. Popatrz na wzór.
Bytom, 21, 22 stycznia 2020 r.
Kochana Babciu i Kochany Dziadku!
Z okazji Dnia Babci i Dnia Dziadka
życzymy Wam wielu szczęśliwych chwil, zdrowia
oraz ciekawych podróży po Polsce i świecie.
Wasze wnuczęta Tola i Tolek
PS Bardzo za Wami tęsknimy.
Szanowni Państwo
Anna i Tomasz Domańscy
ul. Bohaterów Powstania 5 m. 8
08–678 Tylkowo Śląskie
73
Wielka litera pisana ze wzlędów grzecznościowych
Niektóre wyrazy piszemy ą ą ze względów grzecznościowych, np. w listach.
raków, 12. 07. 2019 r.
ochani odzice!
rzesyłam am serdeczne pozdrowienia
z pięknego rakowa.
Dzisiaj zwiedzałem awel. Jutro wejdę
do moczej amy.
Całuję as mocno! Tęsknię za ami.
asz syn anek
List do
mamy i
taty
babci i
dziadka
siostrylub
brata
koleżankilub
kolegi
1. Podane w ramce zwroty to tak zwane zwroty grzecznościowe. Zwróć uwagę, jak zostały zapisane, a następnie „włóż” je do odpowiednich listów. Popatrz na wzór.
ochana Mamusiu ześć Siostro ześć raciszku roga Siostro rogi Tatusiu ochana Siostro ochani Mamusiu i Tatusiu rodzy odzice rogi olego ochana abciu ochany
ziadku ochani abciu i ziadku rodzy ziadkowie ochany racie ochani ziadkowie roga oleżanko
2. Uzupełnij brakujące litery w pozdrowieniach wysłanych przez Janka do rodziców.
74
Wyrazy pisane wielką literą
1. Przeczytaj nazwy miast z tablic informacyjnych umieszczonych przy drodze. Napisz, dokąd dotrą podróżni, jeśli pojadą prosto, dokąd – jeśli skręcą w lewo, a dokąd – gdy pojadą w prawo.
Jeśli skręcą w , mogą dotrzeć do
.
Jeśli pojadą , podróżni mogą
dotrzec do:
.
Jeśli pojadą w , dotrą do
.
75
Wyrazy z ó, u, rz, ż, ch, h, ą, ę, om, em, on, en, nie oraz z ą ą
Wielka litera nazwy własne
wybiera.
Zapamiętaj i pisz nie
z czasownikiem oddzielnie!
I to warte dostrzeżenia, że się ż na g wymienia!
amiętajcie o tym, że ch na ko cu pisze się.
lecz wie o tym każdy zuch,że wyjątkiem jest tu druh.
Hipopotam, hamak, harcerz, h ł , Hania – wyrazy z h łatwe do zapamiętania
To nietrudne do stwierdzenia, że się ą na ę wymienia!atwe też do zauważenia, że się ę na ą wymienia!
Jak wiadomo z doświadczenia:
rz się na r wymienia!
-uje sięnie kreskuje.
Zapamiętać łatwo to: ó wymienia się na a, e, o!
Ch piszemy wtedy, gdy ch wymienia się na sz.
76
MEGAUTRWALANKA DOBIERANA
Wyrazy z ó, u, rz, ż, ch, h, ą, ę, om, em, on, en, nie oraz z ą ą
Dobierz brakujący element. Odczytaj tekst i zapisz pod właściwą ilustracją.
NÓ
A HI
B
C U
E K ÓOÓ
ÓK
K WD
Ó
EU D
C
R Z
Y
EÓ
L E P S Z Y W R N I O D RL W G A R A Z K R A
C I G O Z B UB N A D O W A N O
M W I Y J A U WS I, E S T , A N ON I E D B R E E S IS S P K I O D E Z W
77
Wyrazy z ó, u, rz, ż, ch, h, ą, ę, om, em, on, en, nie oraz z ą ą
J
P
I
R Z YÓ
K
U
Ó W K A
Ó
R Z E
N I E MÓ
R E C HYA
ZW
P A L S Z E K Ó W HI G W K A, T O P, P K I NO S Z O L N A I E P SW Y M K O C Z Y S Z
T A R D Y J A CO I P O Z ND O Z G R A E S I WZ I E N I B E D Z I E
Zdobędziesz górę Wielki Ortograf, gdy wpiszesz wszystkie wyrazy w odpowiednie
miejsca. Pomogą ci w tym już zapisane litery. Na górę wchodzisz, wpisując wyrazy z lewej strony. Schodzisz z góry, wpisując wyrazy z prawej strony. Każda prawidłowo wpisana litera po lewej stronie
to10 metrów. Oblicz wysokość góry. Udanej wspinaczki!
N
Ó
E
U
E
H
R
H
E
N
UN
C
HZ
R
Ó
Ó
ZZ U
U
Z
RR
H
H
H
C
rzeka chorągiewka prostokąt ręka
centymetr urzędnik historia dworzec
• instrument • prezent • ósma alina hak uśmiechnięty
jeżyna brzoskwinia bąbel buk że brzuchomówca hipopotamy ów
WIELKI ORTOGRAF
U
78
R
E
U
UH
HC
R
U
R
E
ZR
HC
U
Ó
H
Z
MZ
Z
N
E N
U
hulajnoga żyrandol tu bohater legenda
trzy koleże stwo ul zakręt chata sens bąk chwast żagle przebiśnieg
• temperówka • rzodkiewka •
przygoda pajęczyna punktualność
pielęgniarka żel
79
óWyrazy z ó wymiennym na o, a, e ORTOGRAFICZNA WYSZUKIWANKA .................................... 3Wyrazy z ó zakończone na -ów, -ówka ............................... 5Wyrazy z ó, których pisownię trzeba zapamiętać .................. 6Wyrazy z ó ORTOGRAFICZNA UTRWALANKA ........................................ 8
u Wyrazy z u ORTOGRAFICZNA WYSZUKIWANKA .................................... 9Wyrazy z u na końcu ............................................................ 10Wyrazy z u na początku ........................................................ 11Wyrazy z u zakończone na -uję, -uje, -ują ........................... 12Wyrazy z u zakończone na -us, -uś, -usia ........................... 13Wyrazy z u zakończone na -utki, -unek ............................... 14Różne wyrazy z u ................................................................. 15Wyrazy z u ORTOGRAFICZNA UTRWALANKA ........................................ 16
rzWyrazy z rz ORTOGRAFICZNA WYSZUKIWANKA .................................... 17Wyrazy z rz wymiennym na r ............................................... 18Wyrazy z rz po spółgłoskach: b, p, d, t, g, k, ch, j, w ........... 19Wyrazy z rz zakończone na -arz, -erz .................................. 22Wyrazy z rz, których pisownię trzeba zapamiętać ................. 23Wyrazy z rz ORTOGRAFICZNA UTRWALANKA ........................................ 28
żWyrazy z ż ORTOGRAFICZNA PORÓWNYWANKA .................................. 29Wyrazy z ż wymiennym na g ................................................ 30Wyrazy z ż wymiennym na z ................................................ 32Wyrazy z ż wymiennym na s ................................................ 33Wyrazy z ż, których pisownię trzeba zapamiętać .................. 34Wyrazy z ż ORTOGRAFICZNA UTRWALANKA ........................................ 36
chWyrazy z ch ORTOGRAFICZNA UKŁADANKA ........................................... 37Wyrazy z ch na końcu .......................................................... 38Wyrazy z ch wymiennym na sz ............................................ 39Wyrazy z ch wymiennym na sz lub s ................................... 41Wyrazy z ch po s .................................................................. 42Wyrazy z ch, których pisownię trzeba zapamiętać ................ 43Wyrazy z ch ORTOGRAFICZNA UTRWALANKA ........................................ 44
hWyrazy z h ORTOGRAFICZNA DOBIERANKA .......................................... 45 Wyrazy z h, których pisownię trzeba zapamiętać .................. 46Wyrazy z h ORTOGRAFICZNA UTRWALANKA ........................................ 48
ą, ę, om, on, em, enWyrazy z ą, ę, om, on, em, en ORTOGRAFICZNA ODSZYFROWANKA .................................. 49Wyrazy z ą i ę ....................................................................... 50Wyrazy z om, on, em, en ..................................................... 53Wyrazy z ą, ę, om, on, em, en ORTOGRAFICZNA UTRWALANKA ........................................ 54
nieWyrazy z nie ORTOGRAFICZNA PRZEKREŚLANKA ................................... 55Czasowniki z nie .................................................................. 56Rzeczowniki z nie ................................................................. 58Przymiotniki z nie ................................................................. 59Wyrazy z nie ORTOGRAFICZNA UTRWALANKA ........................................ 60
AlfabetNasz alfabetALFABETYCZNA ZAZNACZANKA ......................................... 61Kolejność alfabetyczna ......................................................... 62Nasz alfabetALFABETYCZNA UTRWALANKA .......................................... 64
Wielka literaWyrazy pisane wielką literąORTOGRAFICZNA WĘDRÓWKA PO SKARB .......................... 65Wielka litera w imionach i nazwiskach ................................ 66Wielka litera w tytułach książek .......................................... 67 Wielka litera w nazwach geografi cznych ............................. 68 Wielka litera w nazwach ulic ............................................... 70Wielka litera w nazwach geografi cznych ............................. 71 Wielka litera w nazwach świąt ............................................ 72Wielka litera pisana ze względów grzecznościowych .......... 73Wyrazy pisane wielką literą ORTOGRAFICZNA UTRWALANKA ........................................ 74
UTRWALANKI Wyrazy z: ó, u, rz, ż, ch, h, ą, ę, om, on, em, en, nieoraz wielką literąOrtografi czna megautrwalanka ............................................. 75Megautrwalanka dobierana .................................................. 76Wielki Ortograf .................................................................... 78
Spis treści