Nauczyciel i Szkoła 9(33) 2012

Redaguje zespół:Krystyna Wróblewska (dyrektor PCEN w Rzeszowie), dr Janusz Ustrzycki (redaktor naczelny) – [email protected],Monika Błasiak-Brud (z-ca red. nacz. – Tarnobrzeg) – [email protected], Małgorzata Młynarska, Piotr OżarskiProjekt okładki i skład komputerowy: Janusz UstrzyckiWspółpraca: Kuratorium Oświaty w Rzeszowie, Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie, Oddział Biura Edukacji Publicznej IPN w Rzeszowie, Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Rzeszowie, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie

© Copyright by Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie, Rzeszów 2012

Wydawca: Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie35-036 Rzeszów, ul Niedzielskiego 2, tel. 17 853 40 97, fax. 17 853 46 82, www.pcen.pl, e-mail: [email protected] i oprawa: Drukarnia „MULTICOLOR” w Jarosławiu Nakład: 1000 egz.ISSN 2080-6698

Od Redakcji

Z DZIAŁALNOŚCI PODKARPACKIEGO CENTRUM EDUKACJI NAUCZYCIELI Temu, który ukochał sercem – konferencja PCEN w Rzeszowie poświęcona Januszowi Korczakowi 3

Z ŻYCIA SZKÓŁ I PLACÓWEK OŚWIATOWYCH NA PODKARPACIU

Rok Janusza Korczaka w łańcuckiej „Dwójce” 5Korczak zawsze żywy... – Rok Korczaka w Zespole Szkół Ekonomicznych w Dębicy 9Obchody Roku Janusza Korczaka w Szkole Podstawowej nr 6 im Janusza Korczaka w Krośnie 11Mała szkoła wielkich ludzi – Gimnazjum nr 2 im. J. Korczaka w Rzeszowie 14Międzyszkolny Konkurs Wiedzy o Januszu Korczaku i Piotrze Skardze w Zespole Szkół Ogólnokształcących im. Książąt Czartoryskich w Jarosławiu 17Obchody Roku Korczaka w Zespole Szkół Ekonomicznych w Rzeszowie 19Cztery tygodnie września. Społeczeństwa miast Rzeszowa i Bielefeldu 1939 – wystawa w ZSE w Rzeszowie 21Uroczyste obchody Dnia Niepodległości w Świlczy 24

Z KURATORIUM OŚWIATY W RZESZOWIE

Świadectwa dojrzałości społecznej – sprawozdanie z realizacji programu w latach 2009-2012 26

Z DOŚWIADCZEŃ NAUCZYCIELI KONSULTANTÓW I NAUCZYCIELI

Wielka sprawa dziecięca – Janusz Korczak. Prawa dziecka – kilka refleksji 29Konspekt: Prawa dziecka w rodzinie 31

Na okładce: I str. – Magda Szydełko jako „dziecko zdobywające marzenie” – scena ze spektaklu 4 jabłka wystawionego

przez Teatr Szkolny z II Liceum Ogólnokształcącego w Łańcucie (fot. K. Kuźniar)

Od

Red

akcj

i

Objętość nadsyłanych artykułów nie powinna przekraczać 3 stron maszynopisu o rozmiarze czcionki 12, odstęp 1,5.

Tekst powinien być wzbogacony materiałem zdjęciowym w formacie JPG. Do tekstu należy dołączyć krótką informację o autorze artykułu (zawód, miejsce pracy, miejscowość), nazwisko autora zdjęć oraz adres do kore-spondencji wraz z numerem telefonu.

Redakcja nie zwraca nadesłanych materiałów i zastrzega sobie prawo do przeredagowania tekstów, skracania oraz zmian tytułów.

Teksty i zdjęcia prosimy przesyłać na adres:Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieliul. Niedzielskiego 2, 35-036 Rzeszów„Nauczyciel i Szkoła”e-mail: [email protected], [email protected]

Szanowni Państwo!

Miło mi zaprezentować kolejny numer naszego miesięcznika.

Znajdziecie w nim Państwo artykuły poświęcone obchodom Roku Janusza Korczaka na Podkarpciu, m.in. konfe-rencji zatytułowanej Temu, który ukochał sercem, zorganizowanej przez PCEN w Rzeszowie.

Zachęcamy również do zapoznania się z artykułami prezentujacymi obchody Roku Korczaka: w szkołach im. Janusza Korczaka, II LO w Łańcucie, Zespole Szkół Ekonomicznych w Dębicy, w Szkole Podstawowej nr 6 w Krośnie, Zespole Szkół Ogólnokształcących im. Książąt Czartoryskich w Jarosławiu oraz Gim-nazjum nr 2 i Zespole Szkół Ekonomicz-nych w Rzeszowie.

Pragniemy zwrócić uwagę na artykuł poświęcony wystawie w Zespole Szkół Ekonomicznych w Rzeszowie – Cztery tygodnie września. Społeczeństwa miast Rzeszowa i Bielefeldu 1939.

W numerze znajdziecie Państwo wybra-ne fragmnenty sprawozdania Kuratorium Oświaty w Rzeszowie z realizacji progra-mu i uroczystości wręczenia Świadectw dojrzałości społecznej uczniom, którzy od-dali honorowo krew.

W rubryce „z doświadczeń nauczycieli...” zamieszczamy ciekawe artykuły: Wielka sprawa dziecięca – Janusz Korczak, Prawa dziecka – kilka refleksji oraz konspekt zajęć: Prawa dziecka w rodzinie.

Dziękuję wszystkim, którzy przyczy-nili się do powstania kolejnego numeru pisma i zapraszam nauczycieli Podkarpa-cia do dalszej współpracy.

Życzę przyjemnej lekturyJanusz Ustrzycki

�Nauczyciel i Szkoła nr 1 (25)

Z działalności Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli

�Nauczyciel i Szkoła nr 9 (��)

W dniu 11 września 2012 r. w Urzędzie Marszałkowskim w Rzeszowie odby-

ła się z okazji Roku Korczaka konferencja – Temu, który ukochał sercem.

Konferencja zorganizowana została przez Podkar-pacie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie, w ramach bezpłatnej oferty Podkarpackiego Kuratora Oświaty.

Konferencję zaszczycili swoją obecnością: Anna Kowalska – Wicemarszałek Województwa

Podkarpackiego, Marek Kondziołka – Dyrektor Wydziału Wspoma-

gania i Organizacji Kuratorium Oświaty w Rzeszowie, przedstawiciel Podkarpackiego Kuratora Oświaty,

Jadwiga Miąsik – przedstawicielka Prezydenta Mia-sta Rzeszowa,

Krystyna Wróblewska – Dyrektor Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie.

Uczestnicy konferencji wysłuchali wykładów:• Janusz Korczak – prekursor działań na rzecz praw

dziecka wygłoszonego przez Urszulę Szymańską- Kujawę – nauczyciela konsultanta PCEN w Rzeszowie,

• Mieć odwagę marzyć… wygłoszonego przez dr. O. Freda Donaldsona – autora nowatorskiego programu Original Play®, światowej sławy specjalistą w zastosowaniu pierwotnej zabawy jako alternatywy dla walki, agresji, wykorzystywania; międzynarodo-wego konsultanta do spraw edukacji,

• Jak kochać dziecko? wygłoszonego przez Jolantę Graczykowską – oficjalnego przedstawiciela i koor-dynatora programu Original Play® i The Sanctuary Alliance w Europie.

Temu, który ukochał sercemkonferencja Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie poświęcona Januszowi Korczakowi

Dr O. Fred Donaldson – autor nowatorskiego progra-mu „Original Play®”

Anna Kowalska – Wicemarszałek Województwa Podkarpackiego

Krystyna Wróblewska – Dyrektor Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie

Następnie w czterech grupach odbyły się war-sztaty:

I. Dziecięca ,,Pierwotna zabawa” – dr O. FredDonaldson,

II. „Original Play®” w świetle problemów edu-kacyjnych – Jolanta Graczykowska,

III. Potrzeby edukacyjne dziecka – Anna Mokrzyckaz wydawnictwa OPERON,

IV. Prawo dziecka do rozwoju – Grażyna Tereszkiewicz – nauczyciel konsul-tant PCEN w Rzeszowie (posiada certyfikat Original Play®).

Konferencji towarzyszyła wystawa: Nie ma dzieci – są ludzie.

� Nauczyciel i Szkoła nr 9 (��)

Z działalności Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli

Z wykładu Urszuli Szymańskiej-Kujawy: JanuszKorczak–prekursordziałańnarzeczpraw

dzieckaKim był Janusz Korczak? Znamy tylko niektóre fakty

z jego życia. Niewiele wiemy o rodzinie Goldszmitów, bardzo mało o jego dzieciństwie, młodości i studiach medycznych. Nie ma wiele informacji o kontaktach z czasopismami, o udziale w wojnach i rewolucjach, o podróżach. Również niewiele można wyczytać o życiu osobistym, a wiedza o jego spuściźnie nadal jest ogra-niczona (dopiero w 1992 roku rozpoczęto wydawanie Dzieł wszystkich).

Janusz Korczaka znamy jedynie poprzez wątki auto-biograficzne w jego twórczości, ze wspomnień ludzi, którzy go znali, ale możemy tylko spekulować o tym, co jest faktem, a co fikcją. A tych fikcji jest wiele. Prawdzi-wego Korczaka przyćmiewa wizja dumnego człowieka kroczącego na czele pochodu równie dumnych dzieci z sierocińca, idących ulicami okupowanej Warszawy na śmierć. Patrzymy na Korczaka przez pryzmat tej śmierci a przecież była ona konsekwencją jego całego życia.

Wiemy jedno, jest to postać wyjątkowa. Urszula Gierszon tak o nim pisze: Korczak wymyka się wszel-kim schematom, nie daje się ująć w żadne kategoryczne ramy. Był fenomenem, genialnym psychologiem dzie-cka, badaczem człowieczeństwa, myślicielem zgłębia-jącym tajemnice natury, humanistą. Lekarz pediatra z wykształcenia, teoretyk i wychowawca – praktyk z wy-boru; utalentowany pisarz, publicysta, społecznik, peda-gog, dydaktyk, myśliciel, filozof, etyk w służbie zagrożo-nych wartości, autorytet moralny – żadne z tych określeń nie przedstawia pełnego obrazu jego postaci. W każdej z tych dziedzin był nowatorem, indywidualistą.

Jego niekonwencjonalne metody, idee, myśli i postę-powanie w życiu, świadczą o nieprzeciętności umysłu, charakteru i wrażliwości tego człowieka.

Z wykładu Jolanty Graczykowskiej: Jak kochać dziecko? – Original Play® w świetle

problemówedukacyjnychKorczakowskie pytanie Jak kochać dziecko? zdaje się

nie tracić nic na aktualności. Obserwuję i stykam się z wieloma problemami, z jakimi borykają się dzieci, jak i dorośli we wzajemnych relacjach. I mam wrażenie, że dorośli w rozwiązywaniu wielu problemów wychowawczych, opiekuńczych, często nie docierają do przy-czyn takiego stanu rzeczy, koncentrując się na obja-wach, a nie na czynnikach i uwarunkowaniach tych zjawisk. Używają jednocześnie metod i sposobów, które bazują na schemacie walki, działań w obronie własnej, czy ucieczce od problemu. Mam też wrażenie, że miłość często pozostaje pojęciem abstrakcyjnym. Ogranicza się do słownych deklaracji lub przekonania o tym, że kochamy nasze dzieci. Niestety, mówienie o miłości nie oznacza jej odczuwania.

Jak rozbudzić w dzieciach, i w sobie wrażliwość na drugiego człowieka? Jak przekazywać dzieciom miłość, by faktycznie czuły się kochane? Po kilkunastu latach mojego, pełnego zaangażowania w praktykę Original Play nasuwa mi się jeden wniosek: Aby dzieci czuły się kochane musimy przede wszystkim dotrzeć do dziecka jako do osoby i samemu być osobą. Mówiąc inaczej, musimy znaleźć człowieka w człowieku i w samym sobie.

Janusz Korczak domagał się, by uznano, że dziecko jest pełnowartościowym człowiekiem od chwili narodzin. Domagał się, by wychowywać dzieci tak, by nigdy nie pomyślały: Jestem niczym. Czymś są dopiero dorośli. Już jestem trochę starsze nic. Ile jeszcze lat mam czekać? Radził zadawać sobie pytanie: Czym możesz być człowie-cze? A nie: Ja z Ciebie zrobię człowieka.

Wychowanie człowieka powinno nie tyle polegać na formowaniu drugiej osoby, ile raczej na pokazywaniu, naprowadzaniu i unaocznianiu wychowankowi godno-ści osoby (Jan Paweł II). Centralnym elementem pro-cesu Original Play jest człowiek jako osoba. Wszyscy są podmiotami tego procesu. Dzieci mają w zabawie prawo i możliwość być zgodnie z własną osobowością i doświadczeniami. Stwarza się dzieciom przestrzeń, w której to one podejmują decyzję, jak chciałyby zaist-nieć w tej przestrzeni zabawy.

Wchodząc do zabawy z dziećmi, dorośli muszą porzucić wyobrażenie o tym, że są kimś bardziej kom-petentnym, mądrzejszym, wartościowszym niż dzieci. Musimy porzucić wszelkie oczekiwania i uwolnić się od ciągłego oceniania i etykietowania dzieci. Potrzeb-ne jest również inne spojrzenie na agresję i problemy wychowawcze, spojrzenie przez pryzmat współczucia. Jak stwierdził Korczak: Należy pamiętać, że dziecko jest niekarne i złośliwe nie dlatego, że „wie”, ale że cierpi… Dziecko jest istotą rozumną, zna dobrze potrzeby, trud-ności i przeszkody swojego życia. Nie despotyczny nakaz, narzucone rygory i nieufna kontrola, ale taktowne poro-zumienie, wiara w doświadczenie, współpraca i współ-życie”.

Opracował: Janusz Ustrzyckifot. uczestnicy Kursu Fotografii Cyfrowej organizowanego przez PUP w Rzeszowie

JolantaGraczykowska

Fragmenty wykładów zaprezentowanych na konferencji

5Nauczyciel i Szkoła nr 9 (��)

Z życia szkół i placówek oświatowych na Podkarpaciu

Dobiega końca Rok Janusza Korczaka, patrona, którego my – uczniowie i na-

uczyciele II Liceum Ogólnokształcącego w Łańcucie – staraliśmy się szczególniej niż co roku upamiętnić. Nasze szkolne wydarze-nia, a także lokalne i ogólnopolskie uroczy-stości, w obrębie których znaleźliśmy swoje miejsce, dowodzą, że postać Starego Doktora może być żywa w oczach młodzieży.

Oto, jak uczciliśmyRokKorczakowski.BiałystokLipiec, większość szczęśliwych uczniów zażywa

upragnionego wakacyjnego odpoczynku, jednak nie-którzy zbierają siły i pierwsze wakacyjne dni poświę-cają redagowaniu gazety – wskrzeszonego „Małego Przeglądu” prowadzonego kilkadziesiąt lat temu przez młodych podopiecznych Korczaka. Gromadzimy cały wachlarz publicystycznych form wyrazu – tekstowych i graficznych. Paulina w felietonie komentuje kreowa-nie dzieci na gwiazdy popkultury, Magda tworzy re-portaż o szkolnych uroczystościach na cześć Patrona, Karolina fotografuje, Ewa i Kinga rysują, powsta-ją także szarady. Nawiązując do pierwotnej idei

pisma redakcja odpowiada na listy. Zaangażowanie jest motywowane i napędzane przez chęć przystąpienia do konkursu, o którym wiadomość dotarła aż z Białegostoku. Przygotowania dowodzą, że choć Korczak jest kojarzony z pracą z dziećmi młodszymi od młodzieży licealnej, bez trudu daje się zastosować jego myśli i podejście pedagogiczne do problemów nastolatków.

Rok Janusza Korczaka w łańcuckiej „Dwójce”

Uczniowie łańcuckiej „Dwójki” na białostockim rynku: Paulina Głuszek, Marzena Kielar, Joanna Kisiel, Justyna Kruczek, Magdalena Lalicka, Mariola Lis, Magdalena Mac, Karolina Pelc, Karolina Raciunas, Magdalena Ryznar, Paulina Sochacka, Anna Trojnar, Monika Uchman, Agnieszka Winiarczyk, Małgorzata Żychowska

Pierwsza strona gazety konkursowej



Finał lipcowych wysiłków to I miejsce w Polsce w kategorii szkół średnich w konkursie „Mały Przegląd – reaktywacja” oraz wyprawa do Białe-gostoku na Konferencję Rzecznika Praw Dziecka Ku dorosłości. Pod koniec września sala widowisko-wa ogromnego nowego gmachu Opery i Filharmo-nii Podlaskiej, organizatora konkursu, wypełniła się. Z zaszczytnego trzeciego rzędu obserwowaliśmy ogromną różnorodność wydarzeń: występy dzieci i młodzieży lokalnych szkół oraz dyskusję zapro-szonych przez Rzecznika Praw Dziecka ekspertów. A nasza obecność została nagrodzona wzruszeniem podczas wręczania nagród. Kiedy na drugim końcu Polski na scenę proszeni są uczniowie naszej szko-ły, czuje się wielka dumę i radość, że miało się swój wkład w tę pracę – wspomina Marzena, uczestniczka wyjazdu. Byliśmy także świadkami ceremonii wrę-czenia Orderu Uśmiechu pani Henryce Krzywonos- Strycharskiej (i potwierdzamy, wypiła całą przygo-towana przez dzieci dawkę soku z cytryny z uśmie-chem). Mimo zmęczenia daleką podróżą największą uwagę przykuł jednak kończący konferencję musi-cal Korczak Chrisa Williamsa, reżyserowany przez dyrektora opery, Pana Roberto Skolmowskiego. Piękny był dla nas fakt, że scena przygotowanego z ogromnym rozmachem spektaklu zdominowana była przez dziesiątki występujących w nim dzieci. Jeszcze w drodze powrotnej niektórzy nucili urywki muzyczne, które zapadły w pamięć. I coraz śmielej

powtarzali plany, by każdy rok w naszej szkole podsu-mowywać łańcuckim „Małym Przeglądem”.

KielceWrzesień, Magda i Jola oraz nauczycielka, Ewa

Buszta, przy dźwiękach orkiestry dętej dumnie i z uśmiechem kroczą kieleckimi ulicami obok ucz-niów innych szkół korczakowskich w Marszu Jednoś-ci, punkcie kulminacyjnym Zlotu Szkół im. Janusza Korczaka. Uczestnikom obok pożywki dla intelektu w postaci sesji naukowej zapewniono także możliwość ujawnienia zdolności artystycznych. Malowano pro-jekt Orderu Janusza Korczaka dedykowany ludziom

Uczestniczki Zlotu Korczakowskiego: Magda Lalicka i Jola Wajhajmer wraz z panią profesorką Ewą Busztą

Wręczenie nagród zwycięskiej redakcji „Małego Przeglądu”: przez Panią Henrykę Krzywonos-Strycharską i Rzecznika Praw Dziecka. Autorki nagrodzonego w Białymstoku „Małego Przeglądu”: Alina Balawender, Aleksandra Bogusz, Klaudyna Curzytek, Paulina Głuszek, Marzena Kielar, Joanna Kisiel, Ewa Kowalska, Justyna Kruczek, Magdalena Lalicka, Magdalena Mac, Karolina Pelc, Daria Pyrda, Karolina Rzepko, Paulina Sochacka, Dominika Sroka, Lidia Śliż, Monika Uchman, Kinga Wlazło

�Nauczyciel i Szkoła nr 9 (��)


bezinteresownie poświęcającym się dla dobra dziecka oraz – na cześć gospodarzy – wyśpiewywano chóralnie hymn Województwa Świętokrzyskiego.

Nowoczesną niespodzianką była gra plenerowa z mnóstwem ciekawych zadań dotyczących Starego Doktora oraz historii i kultury Kielc. Trzeba było nie tylko energicznie spacerować po mieście, lecz tak-że być zdolnym detektywem i poszukiwaczem skar-bów, łamać szyfry i ... konstruować teatralne pacynki. Po powrocie Magda i Jola z entuzjazmem opowiada-ją o dobrej zabawie w towarzystwie nowopoznanych osób z całej Polski i zachwalają opatowskie krówki, przysmak i prezent od gospodarzy.

RzeszówPan Marek Michalak, Rzecznik Praw Dziecka,

z okazji Roku Janusza Korczaka zaplanował cykl konferencji dla dzieci, młodzieży i dorosłych w całej Polsce. Najbliższa konferencja odbyła się w Rzeszowie. Naszej młodzieży przypadła szczególna rola – wysta-wiła ona inscenizację sądu koleżeńskiego według po-mysłu Korczaka. Na ławie oskarżonych zasiadły: brak znajomości praw dziecka i brak odpowiedzialności. Byli sędziowie, oskarżyciele i obrońcy, powoływano świadków i przedstawiano dowody. Głos młodych traktowany był podczas konferencji bardzo poważ-nie, czego dowodem fakt, że wchodzący sąd witany był przez wszystkich widzów – niezależnie od wieku i statusu społecznego – na stojąco.

Plakat – Kuby Ziajora

Aktorzy szkolnego teatru: Magda Szydełko, Natalia Siupik, Justyna Stopyra, Dominika Sroka, Dominika Kordas, Ania Mucha, Ania Rosół, Patryk Łuksik, Wojtek Wota w spektaklu „4 jabłka”

W przeżyciach związanych z występem przed dużym audytorium towarzyszył młodzieży nauczyciel, Mariusz Duliban.



Opracowała:Marta Kumorek

(nauczycielka języka polskiego

w II LO w Łańcucie) wraz z uczniami

fot. M. Żychowska J. Kisiel

Symboliczne sięganie po jabłka-marzenia – na scenie licealnego teatru

Uczestnicy Konferencji Rzecznika Praw Dziecka w Rzeszowie w inscenizacji Sądu Koleżeńskiego.Inscenizatorzy Sądu Koleżeńskiego: Karolina Bar, Dawid Cisek, Klaudia Duliban, Mateusz Gargała,

Katarzyna Golenia, Grzegorz Janas, Jolanta Wajhajmer, Kinga Kotowicz, Mateusz Kucab, Joanna Mach, Barbara Markowicz, Aneta Michna, Klaudia Piekarz, Arkadiusz Podolec, Karolina Raciunas, Elwira Ruman, Magdalena Ryznar, Patryk Suszyneć, Natalia Szabatowska, Angelika Tarnawska, Gabriela Wanowicz

Nasza Szkoła, Nasz ŁańcutNa końcu, lecz w najserdeczniejszy sposób, wspo-

minamy nasze, lokalne wydarzenia upamiętniające Janusza Korczaka. Wiosną w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Łańcucie dzieciaki z pobliskiej pod-stawówki z uwagą słuchały czytanego przez Panią Dyrektor naszej Szkoły, Małgorzatę Kupis oraz ucz-niów Pamiętnika Blumki Iwony Chmielewskiej. Lekcje te odbywały się w ramach akcji Cała Polska Czyta Dzieciom. Maluchy obdarowały czytających portretami Starego Doktora. W szkole zaś patrzą na nas przyjazne oczy Korczaka z portretów autorstwa licealnych rysowników. Słychać wiele o korczakow-skich prawach dziecka.

Przypominamy także korczakowskie tradycje. Jedną z nich jest wręczanie „pocztówek” za szkolne zasługi.W czerwcu zastąpiły one dyplomy dla wyróżnionych uczniów.

Szczególnym momentem był dla nas Dzień Patro-na, w tym roku obchodzony z większą niż zwykle pompą. Była to okazja, by przy pomocy różnych środ-ków przekazu – słowa, grafiki, filmu, teatru, muzyki – przypomnieć, że pedagogiczne pomysły Korczaka są aktualne. A ponieważ z uwagą słuchał on młodych, dlatego spora część uroczystości została przygotowa-na przez uczniów. Dla potrzeb święta Szkolna Grupa Teatralna przygotowała spektakl, w którego fabule aktorzy starali się odwzorować korczakowską wrażli-wość i wnikliwe spojrzenie na innych.

Tytułowe „4 jabłka” ukazane zostały jako marze-nia i dążenia dzieci w różnym wieku – od ściągnięcia ze stołu obrusu po potrzebę akceptacji przez środo-wisko rówieśnicze. Jabłka-marzenia były zrywane,

porzucane, odbierane lub niedosiężne, wreszcie – pod koniec spektaklu – rozdawane widzom na znak jed-ności wszystkich ludzi w posiadaniu marzeń.

Rok Janusza Korczaka się kończy, lecz wzmożone w ostatnich miesiącach wysiłki, by zaczerpnąć z jego postawy i myśli jak najwięcej inspiracji, trwają. Z punktu widzenia nauczyciela najbardziej wymowny i wzruszający jest fakt, że często to uczniowie odświe-żają nasze spojrzenie na prawa dziecka i ożywiają po-stać Patrona.



KochanaszkołoodtyludługichlatDajesznamwiedzęiodsłaniaszświat,

Tweideałybędziemydzielnienieść,WzoremnamKorczakijegożyciatreść

Zacytowany powyżej fragment jest refrenem Hymnu Szkoły – Zespołu Szkół Ekonomicznych w Dębicy. Od samego początku hymn towarzy-szył nauczycielom, młodzieży, całej społeczności „Ekonomika” i przypominał o człowieku tak bardzo nam bliskim – o Januszu Korczaku oraz o ideach, które głosił i które tak mocno zakorzeniły się w na-szej Szkole. Słowa Hymnu napisał ówczesny dyrektor szkoły dr nauk ekonomicznych – Tadeusz Ziobrowski, a muzykę skomponował jego poprzednik – dyrektor Stanisław Ożóg.

Jakie były początki idei Korczakowskich realizo-wanych przez Zespół Szkół Ekonomicznych?

Początki sięgają roku 1978, który został ogłoszony Rokiem Janusza Korczaka – wybitnego lekarza, peda-goga i wychowawcy. Janusz Korczak został wybrany na patrona szkoły w wyniku plebiscytu, spośród trzech kandydatów: Jana Krasickiego oraz majora Henryka Sucharskiego. Zanim odbył się plebiscyt, młodzież uczestniczyła w wielu sesjach popularnonaukowych, apelach szkolnych, lekcjach wychowawczych poświę-conych życiu i działalności wybitnych ludzi, a wśród nich Janusza Korczaka. Przez długi czas uczniowie przygotowywali referaty, poznawali twórczość i dzia-łalność przyszłego patrona szkoły. Zakupiono wtedy do biblioteki kilka książek Janusza Korczaka. Jedna z klas postanowiła wykonać odlew popiersia i na ten cel zorganizowano zbiórkę złomu i metali koloro-wych.

W 1979 r. władze polityczne i oświatowe wyraziły zgodę na wybór patrona oraz przyznały szkole pra-wo do posiadania sztandaru. 27 października 1979 r. odbyła się uroczystość nadania szkole imienia Janusza Korczaka. Dla uczczenia tego wydarzenia jeden z ówczesnych nauczycieli namalował ogromny i prze-piękny portret Korczaka. Umieszczono go w zaszczyt- nym miejscu – na głównej ścianie parteru „Ekono-mika”. Niestety, nie ma już tego portretu. Obecnie duży i piękny nowy portret Patrona – namalowany przez ucznia naszej szkoły Tomasza Ozgę – znajduje się w centralnym miejscu, na pierwszym piętrze Szkoły i dumnie obserwuje naszą młodzież i nas, nauczycieli.

Korczak zawsze żywy...

Na parterze znajduje się wiele zdjęć upamiętniających wybitną postać Patrona Szkoły. Znajdziemy tam rów-nież życiorys, prawa i przesłania Janusza Korczaka. Uczniowie często zatrzymują się przed gazetkami i je czytają.

Poświęcony Korczakowi został 27 dzień październi-ka. Każdego roku, w tym dniu odbywały się i wciąż odbywają uroczystości na jego cześć. Od samego początku, od momentu wybrania Korczaka na Patro-na Szkoły, cała społeczność „Ekonomika” oddawała hołd temu niezwykłemu człowiekowi. Cześć tę odda-waliśmy i będziemy oddawać, uroczyście obchodząc Święto Patrona oraz wcielając jego postulaty w życie. Te słowa każdy z nas powinien uczynić mottem swo-jej codziennej pracy:

Kochajdziecko,alenietylkoswoje;poznajdzie-ckoisiebie;bądźszczerywstosunkachzdzieckiem;ufajdziecku,unikajprzemocywobecniego.

Przygotowywane programy artystyczne przypo-minają, upamiętniają i gloryfikują postać Janusza Korczaka. Przypominamy jego biografię, myśli, przesłania... śpiewamy piosenki o Starym Doktorze, organizujemy konkursy wiedzy o życiu i twórczo-ści Janusza Korczaka. Wspominamy, oglądając wraz z młodzieżą film o Korczaku, płaczemy, gdy oglądamy jego „ostatnią drogę”.

Janusz Korczak jest nam bliski, jest „swój”, „nasz”. Staramy się realizować jego wspaniałe idee, jesteśmy dumni z naszego Patrona.

Portret Janusza Korczaka namalowany przez Tomasza Ozgę – ucznia ZSE w Dębicy

10 Nauczyciel i Szkoła nr 9 (��)


W 2006 r. obchodziliśmy siedemdziesięciolecie Zespołu Szkół Ekonomicznych. Była to bardzo ważna uroczystość z wielu względów – „Ekonomik” doczekał się sztandaru szkoły. Na zielonym tle, a jest to kolor Korczakowski – niosący swoją wymową wolność, nadzieję, optymizm, ukazana jest postać Starego Doktora (jak potocznie określano Janusza Korczaka i jak sam siebie nazywał w swoich audycjach radio-wych), przy którym stoi dziecko – symbol jego pracy i poświęcenia. Również wtedy Dyrekcja i nauczy-ciele postanowili uczcić tak ważne wydarzenie od-znaką – „Przyjaciel Ekonomika” – będącą ukłonem w stronę naszego Patrona. Odznaka odzwierciedla ten sam motyw, który znajduje się na sztandarze Szkoły – to postać Janusza Korczaka z dzieckiem. Otrzymują ją osoby zasłużone dla Zespołu Szkół Ekonomicz-nych, którym praca dla szkoły i dla młodzieży sprawia radość i satysfakcję.

Co zatem zadecydowało o wyborze Janusza Korczaka na Patrona Szkoły?

Zapewne jego fenomenalny stosunek do dzieci, młodzieży... Mówił, że nie ma dzieci, są ludzie. Jest to bardzo mądre, świadome podejście do ustalenia poprawnych relacji: dziecko – dorosły. To dostrzega-nie w dziecku jego osobowości, wydobywanie z niego samych wartościowych emocji.

Janusz Korczak mówił: Dziecko narzuca się naszej uwadze, gdy przeszkadza i mąci; te tylko momenty dostrzegamy i pamiętamy. Nie widzimy, gdy spokoj-ne, poważne, skupione. Lekceważymy święte chwile jego rozmowy z sobą, światem, Bogiem. Dziecko kryć zmuszone tęsknoty i porywy przed drwiną i szorstką uwagą, ukrywa chęć porozumienia, nie wyzna decy-zji poprawy. Kryje posłusznie przenikliwe spojrzenia, zdziwienia, niepokoje, żale – gniew i bunt. Chcemy, by skakało i klaskało w ręce, więc ukazuje uśmiech-niętą twarz trefnisia.

Te słowa dają nam, nauczycielom wiele do myśle-nia. Musimy wykazywać się wieloma umiejętnościa-mi, empatią, aby nasze relacje z młodzieżą stawały się lepsze, abyśmy budowali cenną nić porozumienia z drugim człowiekiem – którym jest nasz uczeń.

To właśnie takie przesłanie oraz wartości, które głosił Korczak skłoniły młodzież „Ekonomika” do wybrania na Patrona Szkoły postać tak oryginalną i ciekawą, a forma wyboru – plebiscyt, podkreśla tyl-ko rangę tego wydarzenia.

Podpisujemy się pod słowami Korczaka, że błędem jest sądzić, iż pedagogika jest nauką o dziecku, a nie o człowieku. Wiemy, że musimy nauczyć się jeszcze wielu rzeczy, zanim osiągniemy sukces pedagogiczny.

Janusz Korczak pisał: Bądź sobą – szukaj własnej drogi. Poznaj siebie, zanim zechcesz dzieci poznać. Zdaj sobie sprawę z tego, do czego sam jesteś zdolny, zanim dzieciom poczniesz wykreślać zakres ich praw i obowiązków. Ze wszystkich sam jesteś dzieckiem, które musisz poznać, wychować i wykształcić przede wszystkim.

Musimy sięgnąć do natury, aby zbliżyć się do teorii głoszonych przez Korczaka, musimy wsłuchiwać się w siebie, musimy umieć „odczytywać” naszą młodzież – najlepiej sercem!

Jestem nie po to, aby mnie kochali i podziwiali, ale po to, abym ja działał i kochał. Nie obowiązkiem oto-czenia pomagać mnie, ale ja mam obowiązek trosz-czenia się o świat, o człowieka”.

My, jako pedagodzy odczuwamy naszą pracę jako swego rodzaju misję, posłannictwo. Wiemy, że musi-my uczyć, ale i wychowywać, wymagać, ale też nawią-zywać ciepłe, partnerskie relacje z młodzieżą. Naszym obowiązkiem jest wspieranie tych młodych ludzi, roz-wijanie w nich pasji i przygotowywanie do dorosłego, odpowiedzialnego życia.

Dziś Zespół Szkół Ekonomicznych dumny jest ze swojej tradycji, ze swojego Patrona. Cieszymy się szacunkiem i uznaniem lokalnego środowiska. Mamy obecnie ponad 700 uczniów, którzy wciąż na nowo poznają i wcielają w życie idee Korczakowskie:

NiepracujeszdlaOjczyzny,społeczeństwa,przy-szłości,jeśliniepracujeszkuwzbogaceniuwłasnejduszy. Tylko biorąc można dawać, tylko rosnącwłasnymduchemmożnawzrostowiwspółdziałać.

Sztandar Zespołu Szkół Ekonomicznych w Dębicy

Opracowałz: Joanna Rakoczy nauczyciel języka polskiego i wiedzy o kulturze

Zespół Szkół Ekonomicznych w Dębicy



Od 2004 r, tj. od nadania szkole imienia uczniowie, rodzice i nauczyciele nierozerwalnie związani są z po-stacią Patrona Szkoły, Januszem Korczakiem.

Postać Janusza Korczaka silnie przemawia do wyobraźni. O ciągłej obecności wśród kolejnych po-koleń zadecydowała nie tylko Jego heroiczna śmierć, ale nade wszystko niezwykła troska o dzieci. Tragedii, jaką przyniosła hitlerowska okupacja, Korczak mógł przeciwstawić niewiele: miłość do człowieka, dobroć, godność, uczciwość wobec samego siebie i wobec bliźnich. Nie uratowało go to od męczeńskiej śmierci, tworząc tragiczna legendę.

Maria Grzegorzewska napisała, że nie można Go z nikim porównać: Każdy w obcowaniu z nim stawał się sobą – był sobą. Czuło się całą małość frazesów, zakłamania i form nieistotnych. Tęskniło się wprost do tej prostoty i czystości myśli, którą niosły prócz smutku i zadumy, jego dziwne, dobre oczy.

I. Korczakowska myśl żyje i przenika do treści wychowawczych naszej szkoły.

Różnorodne formy pracy z dziećmi w naszej szkole przybliżają uczniom życie i dzieło Korczaka, pobudza-ją do miłości do tego Wielkiego Przyjaciela Dzieci i są fundamentem pracy zmierzającej do ulepszania zasta-nego świata, zgodnie ze słowami Korczaka: Nie wolno zostawić świata takim jakim jest.

W Szkole Podstawowej nr 6 nauczyciele w codzien-nej pracy kierują się przesłaniem płynącym ze słów Janusza Korczaka:

Dziecko chce być dobre,Jeśli nie umie – naucz,Jeśli nie wie – wytłumacz,Jeśli nie może – pomóż

Praca wychowawcza szkoły budowana jest na pra-wach dziecka. W każdej klasie rokrocznie prowadzo-ne są zajęcia wychowawcze związane z tematyką praw dziecka. Pedagodzy szkolni przeprowadzają również spotkania z rodzicami nt. wychowania, ze szczegól-nym uwzględnieniem korczakowskich zasad wycho-wania, w tym przestrzegania praw dziecka.

Obchody Roku Janusza Korczaka w Szkole Podstawowej nr 6 im Janusza Korczaka w Krośnie

II. Dla naszej szkoły, która nosi imię Janusza Korczaka ogłoszenie roku 2012 Rokiem JanuszaKorczakabyło szczególnym wyzwaniem.

Uczniowie i nauczyciele podjęli wiele działań, które zmierzały do jeszcze lepszego poznania naszego Patro-na, Jego myśli, życia, zasad wychowania.

Okres od 8 do 12 października ogłoszony został w szkole TygodniemzKorczakiem.

W ciągu tego tygodnia poszerzyliśmy i utrwalili-śmy wiadomości o twórcy „prawideł życia”. Chcieli-śmy, aby nasi uczniowie nie tylko wiedzieli, że Janusz Korczak to autor powieści Kajtuś Czarodziej i Król Maciuś Pierwszy, ale także lekarz, pedagog, a przede wszystkim twórca i obrońca praw dziecka.

8 października (poniedziałek)• Prezentacja multimedialna przygotowana przez

uczniów Życie i działalność Janusza Korczaka.• Wystawa prac plastycznych Moje rozumienie

«prawideł życia» Janusza Korczaka.9 października (wtorek) – projekcja filmów:• Korczak w reż. Andrzeja Wajdy – klasy IV-VI• Król Maciuś Pierwszy – klasy I-III10 października (środa) – godzina z wychowawcą: Spotkanie z twórczością Janusza Korczaka – wspólneczytanie i omawianie fragmentów wybranych dzieł.11 października (czwartek)Parada bohaterów powieści Janusza Korczaka

Tablica poświęcona Patronowi Szkoły – ufundowana przez Rodziców z okazji nadania szkole imienia

Od 2009 r. szkoła posiada nowy sztandar



III. Szkoła zorganizowała szereg międzyszkolnych konkursów SpotkaniazJanuszemKorczakiem.

Myślą przewodnią wszystkich konkursów były sło-wa Korczaka: Nie ma nic piękniejszego na świecie, niż beztroski uśmiech szczęśliwego dziecka.

Wzięło w nich udział 90 uczniów z 10 krośnień-skich szkół podstawowych.

Uczniowie nagrodzeni w konkursach1. Konkurs plastyczny dla uczniów klas I-II:

Ilustracja do książki „Król Maciuś Pierwszy”I miejsce: Martyna Berdechowska – SP nr 10 w Krośnie

II miejsce: Weronika Wójcik – SP nr 6 w KrośnieIII miejsce: Gabriela Nowak – SP nr 14 w Krośnie

2. Konkurs plastyczny dla uczniów klas III:Kukiełka, postać z książki Janusza Korczaka

I miejsce: Oliwia Furmankiewicz – SP nr 14 w KrośnieII miejsce: Oliwia Kasza – SP nr 7 w Krośnie

III miejsce: Aleksandra Krzanowska – SP nr 6 w Krośnie3. Konkurs literacki dla uczniów klas IV:

Spotkanie z Januszem Korczakiem – (wiersz)I miejsce: Aleksandra Solińska – SP nr 4 w KrośnieII miejsce: Bartłomiej Kopacz – SP nr 15 w Krośnie

III miejsce: Julia Gorczyca – SP nr 6 w Krośnie4. Konkurs techniczny dla uczniów klas V:

Makieta zamku Króla MaciusiaI miejsce: Bartłomiej Kopacz – SP 15 w Krośnie

II miejsce: Mikołaj Gransicki, Michał Zajdel – SP nr 7 w Krośnie, Maciej Szwed – SP nr 8 w Krośnie

5. Konkurs literacki dla uczniów klas VI:Spotkanie z Januszem Korczakiem (esej)

I miejsce: Aleksandra Machnik – SP nr 4 w KrośnieII miejsce: Szymon Marosz – SP nr 4 w Krośnie

III miejsce: Karolina Rybicka – SP nr 10 w Krośnie

Wspólne czytanie dzieł Korczaka

Wystawa prac nagrodzonych w konkursach

Parada bohaterów powieści Janusza Korczaka

Parada bohaterów powieści Janusza Korczaka

1�Nauczyciel i Szkoła nr 9 (��)


Od Korczaka możemy nauczyć się czym jest wza-jemna życzliwość, zaufanie, rozumna miłość, odpo-wiedzialność, że należy postępować zgodnie z włas-nym sumieniem, przekonaniami, być gotowym do wyrzeczeń, sprawiedliwym w ocenie siebie i innych.

Przesłanie do dorosłych Janusz Korczak zawarł w słowach:

Badź sobą – szukaj własnej drogi,poznaj siebie, zanim dzieci zechcesz poznać,zdaj sobie sprawę z tego do czego jesteś zdolnyzanim dzieciom zaczniesz wykreślaćzakres ich praw i obowiązków.

IV. 12 października 2012 r. odbyła się uroczy-stość poświęcona Patronowi Szkoły.

Tego dnia w sali teatralnej szkoły zebrali się ludzie, dla których DZIECKO jest najwyższą wartością, którzyrozumieją słowa Janusza Korczaka, że: bez rado-snego, pogodnego dzieciństwa całe życie potem będzie kalekie.

Uroczystość zaszczycili swoją obecnością: Anna Bazan – przewodnicząca Komisji Edukacji i Rodziny Rady Miasta Krosna, Grażyna Gregorczyk – naczel-nik Wydziału Edukacji UM Krosna, Marian Duda – Rzecznik Praw Dziecka przy TPD w Krośnie, Marian Wszołek – kierownik Oddziału Rejonowego PCK w Krośnie, rodzice, emerytowani nauczyciele i pra-cownicy szkoły, przedstawiciele krośnieńskich szkół podstawowych (nauczyciele, uczniowie).

V. Samorząd Uczniowski wydał specjalny numer gazetki szkolnej „Korczakowska Gazetka Dziecięca”, w której znalazły się m.in. utwory literackie uczniów szkoły oraz uczniów nagrodzonych w konkursach. Gazetki zostały przekazane m.in. do krośnieńskich szkół podstawowych.

Opracował: Teresa Janusz pedagog, dyrektor SP nr 6 w Krośnie

Spotkanie było m.in. okazją do przybliżenia postaci Janusza Korczaka, którego dorobek życia jest wielki i znaczący, a wartości wyznawane przez niego ponad-czasowe.

We wzruszającej inscenizacji przygotowanej przez uczniów, goście zobaczyli postać Patrona Szkoły w sposób, w jaki dzisiaj postrzegają Go dzieci, czyli jako osobę bez reszty oddaną swoim wychowankom.

Pomimo upływu lat Janusz Korczak stanowi dla pedagogów wzór do naśladowania, a dla dzieci ideał wychowawcy.

Inscenizacja przygotowana przez Koło Teatralne z okazji Święta Patrona

1� Nauczyciel i Szkoła nr 9 (��)


wieku. Utwory poetyckie zebrano w tomiku Szkol-ny kalejdoskop uczuć wydanym z okazji uroczystości nadania imienia szkole.

Warto jeszcze wspomnieć o konkursie recytatorskim: Janusz Korczak w legendzie poetyckiej. Zainteresowa-ni uczniowie pod okiem nauczycieli języka polskiego wybierali wiersze, których autorami byli wychowanko-wie Korczaka, jego znajomi, a także poeci zafascynowa-ni działalnością Starego Doktora. Tego typu konkursy odbywają się w naszej szkole cyklicznie i w październi-ku br. przeprowadzono kolejną jego edycję.

W roku poświęconym Korczakowi poza przedsię-wzięciami podejmowanymi już wcześniej wielokrot-

nie, zrealizowano kilka nowych projektów. W planie pracy wycho-wawczej szkoły znajdują się tematy poświęcone Korczakowi, które zo-stały omówione w klasach pierw-szych, w celu zapoznania nowych uczniów gimnazjum z sylwetką patrona szkoły. W pracowniach znalazły się przygotowane w cieka-wej formie gazetki ścienne z wyeks-ponowanymi „złotymi myślami” Janusza Korczaka.

W ramach działającego w szko-le Dyskusyjnego lubu Filmowe-go uczniowie mogli obejrzeć film Janusz Korczak – król dzieci.

Majowy numer ukazującej się w gimnazjum gazetki „Szkolny Mixer” poświęcono Staremu Doktorowi.

Te słowa są misją Gimnazjum nr 2 w Rzeszo-wie od pierwszego roku jego istnienia, kie-

dy zostało utworzone na bazie istniejącej od 1966 r. Szkoły Podstawowej nr 15 im. Janusza Korczaka. Gimnazjum przejęło tradycje pod-stawówki, bo w plebiscycie, w którym brali udział uczniowie, rodzice, nauczyciele, zadecy- dowano o wyborze właśnie Janusza Korczaka na patrona szkoły. Następnie przez ponad rok przygotowywano się do urzędowego nada-nia imienia i sztandaru, które miało miejsce 19 maja 2006 r.

Przygotowania do uroczystości wymagały zaangażo-wania uczniów i wszystkich nauczycieli, a ich celem było jak najlepsze poznanie życia, działalności pedago-gicznej i dorobku literackiego Janusza Korczaka.

Zorganizowano interdyscyplinarny konkurs w kil-ku kategoriach: literackiej, plastycznej, fotograficznej, informatycznej, recytatorskiej, technicznej. Owocem wspólnej pracy były m.in. projekty Szkoła moich marzeń. Uczniowie za pomocą makiet wykonanych z różnych materiałów pokazali, jak wyobrażają sobie idealną szkołę, a na plakatach zaprezentowali Złote myśli Janusza Korczaka – czyli zebrane z różnych pism cytaty pokazujące jego stosunek do wychowania, nauczania i rozumienia potrzeb dziecka.

Uczniowie wzięli również udział w konkursie litera-ckim. W formie wierszy i opowiadań mogli wypowie-dzieć się na temat życia Starego Doktora i jego działal-ności na rzecz dzieci oraz wyrazić swoje przemyślenia o szkole, dorastaniu i dylematach młodzieży XXI

Mała szkoła wielkich ludzi Gimnazjum nr 2 im. J. Korczaka w Rzeszowie

Portret Janusza Korczaka w Gimnazjum nr 2 w Rzeszowie

Dzieckupotrzebnajestjasnośćszczęściaiciepłomiłości.Zapewnijciemujasnedzieciństwo,adaciemuzapasuśmiechównacałedługieżyciecierniowe.

Janusz Korczak

Poświęcenie sztandaru w kościele św. Krzyża przed urzędowym nadaniem imienia szkole – maj 2006 r.



Praca z konkursu interdyscyplinarnego Złote myśli Janusza Korczaka zorganizowanego z okazji nadania imienia szkole

Prezentacja pt. Bliżej Korczaka przygotowana przez uczniów Gimnazjum nr 2 w Rzeszowie, dla młodszych kolegów ze Szkoły Podstawowej w Słocinie – Biblioteka Pedagogiczna w Rzeszowie, 11 kwietnia 2012 r.

Krocząc śladami Janusza Korczaka

Być takim jak On:Wytrwałym i silnymCzłowiekiem, który kocha i walczy.Dąży do celu,Pełen poświęceń,Upada…Lecz wstajeI brnie dalej,By ratować innych – życie tych,Których Jezus z powagą brał na kolana.Tak jak on rozumiał ludzi.Starać się usłyszeć to, czego nie mówiąI może nigdy nie powiedzieliby…Bo On wie, że życie to nie teatr,A każda chwila jest na wagę złota.Mój cel: Jego ideał.Stać się osobą godną zaufania,Taką, która zapragnie wiecznej prawdy,Potrafi ją zdobyć i pielęgnować,Wywyższać ponad wszystkoI pokazać kształty szczęścia w życiu.Ciężkie życie,Poważne decyzje,Konsekwencje ponoszone za tych,

którzy krzywdzą.Trzeba walczyć…Tak, jak On szukać sensu istnienia…Najważniejsze: trzeba go znaleźć,Odnaleźć siebie z głębi duszy.Tak, jak On cieszyć się szczęściem innych,Płakać za krzywdy pokrzywdzonych,Wytrwale dążyć do celuI pamiętać, że każdą przeszkodę można ominąć,Po prostu trzeba żyć… Joanna Sarna

uczennica Gimnazjum nr 2 w Rzeszowie

Samorząd uczniowski wprowadził w życie „pomy-sły Starego Doktora” w postaci skrzynki podziękowań i przeprosin oraz zorganizował konkurs na najlepszą klasową gazetkę poświęconą Korczakowi.

Pedagog szkolny przeprowadził cyklu zajęć edukacyj-nych na temat praw dziecka.

Nauczyciele gimnazjum zorganizowali Ogólnopolski Konkurs Literacki Janusz Korczak – znam go?, które-go zadaniem było popularyzowanie myśli, twórczości, systemu wychowawczego oraz życia Starego Doktora. Otwarta forma konkursu umożliwiła różnym szkołom włączenie się w obchody Roku Korczaka i wymianę my-śli na forum ogólnopolskim (luty-czerwiec 2012 r.).

Członkowie szkolnego teatru IMPRESJA przedstawili programu – Bliżej Korczaka uczniom Szkoły Podstawo-wej nr 5 w Rzeszowie podczas spotkania w Wojewódz-kiej Bibliotece Pedagogicznej w Rzeszowie (11 kwiet-nia 2012 r.) oraz montaż Janusz Korczak w legendzie poetyckiej podczas wernisażu wystawy Nie ma dzieci – są ludzie pod patronatem Rzecznika Praw Dziecka

w Rzeszowskim Domu Kultury – Pobitno, dla uczniów Szkoły Podstawowej nr 12 (13 listopada 2012 r.).

Jeden z uczniów zdobył wyróżnienie w konkursie Czytamy Korczaka – zorga-nizowanym przez Wojewódzką Bibliotekę Pedagogiczną w Rzeszowie (maj 2012 r.)

Nauczyciele gimnazjum zorganizowali Ogólnopolski Konkurs Janusz Korczak? Znam Go… pod honorowym patro-natem Minister Edukacji Narodowej, Rzecznika Praw Dziecka oraz Polskiego Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka. Patronat medialny sprawowali: „Super Nowości”, TVP Rzeszów, Polskie Radio Rzeszów, Rzeszowski Portal Informacyj-ny RESINET. Sponsorami konkursu był: PZU Życie S.A., Instytut Pamięci Narodowej, Kino Helios, Wydawnictwo Pearson Longmann, Gdańskie Wydaw-nictwo Oświatowe.



Zlot szkół imienia Korczaka w Kielcach

Opracowała: J. Żaknauczycielka w Gimnazjum nr 2

w Rzeszowie

Uczniowie Gimnazjum nr 2 podczas prezentacji spektaklu Janusz Korczak w legen-dzie poetyckiej w Wojewódzkim Domu Kultury w Rzeszowie. Na widowni uczniowie szkół podstawowych

W jury konkursowym zasiadali muzycy zespołu Lom-bard – Marta Cugier i Grzegorz Stróżniak, pracownik naukowy Uniwersytetu Rzeszowskiego dr Magdalena Rabizo-Birek oraz Adam Bienias – student Uniwersy-tetu Rzeszowskiego i animator kultury.

Konkurs był formą popularyzacji myśli, twórczości, systemu wychowawczego oraz życia Janusza Korczaka. Umożliwił też dyskusję nt. kondycji współczesnej szkoły.

W konkursie uczestniczyli uczniowie gimnazjów z całej Polski. Wpłynęło 75 prac w trzech kategoriach: literackiej, plastycznej i językowej. Otwarta forma kon-kursu pozwalała na bieżące zapoznawanie się z praca-mi, które zostały zamieszczone na facebookowej stro-nie. Oprócz jurorów swoje nagrody w każdej kategorii przyznali internauci, głosując na poszczególne prace.

Członkowie szkolnego teatru IMPRESJA przed-stawili program – Bliżej Korczaka uczniom Szkoły Podstawowej w Słocinie w Wojewódzkiej Bibliotece Pedagogicznej w Rzeszowie (11 kwietnia 2012 r.) oraz montaż Janusz Korczak w legendzie poetyckiej podczas wernisażu wystawy Nie ma dzieci – są ludzie zorga-nizowanej pod patronatem Rzecznika Praw Dziecka w Rzeszowskim Domu Kultury – Pobitno, dla uczniów Szkoły Podstawowej nr 12 oraz Szkoły Podstawowej nr 6 (13 listopada 2012 r.). Celem obu spotkań było nawiązanie współpracy gimnazjalistów ze środowi-skiem lokalnym, zapoznanie młodszych kolegów z syl-wetką Wielkiego Przyjaciela Dzieci, a także podzielenie się swoją wiedzą i zaprezentowanie umiejętności aktor-skich i organizacyjnych.

Przedstawiciele szkoły wzięli udział w Ogólnopolskim Zlocie Szkół Korczakowskich w Kielcach w dniach 17-18 września 2012 r. Około 200 uczniów, reprezen-tujących 63 szkoły uczestniczyło w różnorodnych zaję-ciach, m.in. warsztatach plastycznych, podczas których wykonano pacynki przedstawiające Janusza Korczaka

oraz w marszu jedności szkół z transparentami, hasłami Starego Doktora, odbywającymi się przy dźwiękach orkiestry wojskowej. Na zakończenie zlotu młodzież „ubrała” drzewko jedności szkół korczakowskich, wieszając na nim zapisane na symbolicznych liściach przesłania i myśli Patrona.

Nauczyciele gimnazjum uczestniczyli w między-narodowej konferencji poświęconej obchodom Roku Janusza Korczaka – Temu, który ukochał sercem… zorganizowanej przez Podkarpackiego Kuratora Oświa-ty i PCEN w Rzeszowie (11 września 2012 r.), podczas której mogli wysłuchać m.in. referatu pt. Mieć odwagę marzyć dra Freda Donaldsona – autora nowatorskiego programu Original Play. Znamienne jest, że prelegent wielokrotnie odwoływał się do dorobku Korczaka, któ-ry wyprzedził swoje czasy, dogłębnie poznając psychikę dziecka i jego potrzeby, akcentując jego prawa, które znalazły się później w Konwencji Praw Dziecka.

Janusz Korczak jest stale obecny w życiu Gimna-zjum nr 2 w Rzeszowie. Każdego ranka wita uczniów wchodzących do szkoły, spoglądając z wielkiego portre-tu zawieszonego na ścianie korytarza. W pracowniach

z kolorowych plakatów przema-wia słowami: Mów dziecku, że jest dobre, że umie, że potrafi lub Bez szczęśliwego dzieciństwa całe życie jest kalekie. Nade wszystko w szkole panuje atmosfera prze-pełniona ideami korczakowskimi, wprowadzanymi w życie przez doświadczonych pedagogów: bez-pieczeństwo, empatia, akcepta-cja, poszanowanie praw dziecka, wyrozumiałość dla jego błędów, wspieranie rozwoju młodego czło-wieka i motywowanie do pracy nad sobą, czyli zasady które da się ująć w słowa: Nie ma dzieci – są ludzie.



Międzyszkolny Konkurs Wiedzy o Januszu Korczaku i Piotrze Skardzew Zespole Szkół Ogólnokształcących im. Książąt Czartoryskich w Jarosławiu

Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Książąt Czartoryskich w Jarosławiu to nowoczesna

szkoła, która stara się zmierzyć z wyzwaniami, jakie niesie dla oświaty XXI wiek. W swoich działaniach skupiamy się na uczniu, i to on jest dla nas wyznacznikiem podejmowanych dzia-łań dydaktycznych i wychowawczych. Patroni szkoły, ród Czartoryskich, są dla nas zobo-wiązaniem. Pamiętając o przeszłości, żyjemy teraźniejszością i patrzymy w przyszłość. Dlatego inicjatywa Sejmu RP, aby rok 2012 ogłosić Rokiem Janusza Korczaka i Piotra Skargi spotkała się w naszej szkole z entuzja-zmem. Postanowiliśmy włączyć się w obchody organizując Międzyszkolny Konkurs Wiedzy o Januszu Korczaku i Piotrze Skardze.

Honorowym patronatem objęli konkurs: Tomasz Kulesza – poseł na Sejm RP, Małgorzata Chomycz-Śmigielska – Wojewoda Podkarpacki, dr Mirosław Karapyta – Marszałek Województwa Podkarpackiego, Andrzej Wyczawski – Burmistrz Miasta Jarosławia, Jerzy Batycki – Starosta Powiatu Jarosławskiego, prof. nadzw. dr hab. Wacław Wierzbieniec – Rektor PWSTiE, Marek Michalak – Rzecznik Praw Dziecka.

Celem konkursu było:1. Pogłębienie wiadomości na temat życia i twórczości

Janusza Korczaka i Piotra Skargi.2. Przybliżenie wartości zawartych w ich twórczości.3. Inspirowanie uczniów do poszukiwania właściwych

wzorów postępowania.4. Kształtowanie postaw patriotycznych.Konkurs przebiegał dwuetapowo: szkolny organizo-

wany w szkołach na podstawie materiałów przesłanych przez organizatora oraz międzyszkolny przeprowadzo-ny w naszej szkole.

Dnia 5 listopada 2012 r. w naszej szkole odbył się finał Międzyszkolnego Konkursu o Januszu Korczaku i Piotrze Skardze. Uczestnicy wyłonieni w elimina-cjach szkolnych rozwiązywali testy sprawdzające wiedzę o J. Korczaku i P. Skardze. Natomiast pasjonaci sztu-ki plastycznej przygotowali prace realizujące tematykę konkursową.

Niezależne jury w składzie: Elżbieta Tkacz – dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej, Mirosław Kowalczuk – nauczyciel z Zespołu Szkół Plastycznych, Grzegorz

Telichowski – nauczyciel plastyki w ZSO im. Książąt Czartoryskich i Beata Kuc – przedstawiciel organizatora przyznało nagrody i wyróżnienia: w konkursie plastycz-nym oraz w konkursach wiedzy o Januszu Korczaku i Piotrze Skardze.

Wszyscy uczestnicy otrzymali pamiątkowe dyplomy. Uroczyste wręczenie nagród obyło się w 27 listopada 2012 r. w Państwowej Wyższej Szkole Ekonomiczno- Technicznej w Jarosławiu na sesji naukowej poświeco-nej Januszowi Korczakowi i Piotrowi Skardze.

Program sesji:Sympozjum Naukowe

Wielcy reformatorzy, społecznicy i wychowawcy:JanuszKorczak iks.PiotrSkarga–wyzwaniedlawspółczesnychpedagogów

1. Uroczyste otwarcie Sympozjum, powitanie gości.2. Wręczenie nagród laureatom Międzyszkolnego

Konkursu Plastycznego i Wiedzy o Januszu Korczaku i ks. Piotrze Skardze, którego adresatami byli uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimazjalnych.

3. Prof. dr hab. Wojciech Słomski: Janusz Korczak – kilka uwag do portretu.

4. Dr Tomasz Kulesza: Kiedy śmieje się dziecko, śmieje się cały świat.

5. Mgr Iwona Brzewska: Spuścizna Janusza Korczaka – zbiory Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie.

6. Występ wychowanków Ośrodka Szkolno-Wycho-wawczego im. Jana Pawła II w Jarosławiu pt. W świecie Janusza Korczaka.

7. Prof. dr hab. Maria Chodkowska: Indywidualne czynniki zmiany społeczno-edukacyjnej na przykładzie aktywności Janusza Korczaka.

8. Ks. dr Stanisław Dyndał: Życie i działalność Janusza Korczaka – program wychowawczy dla Domu Sierot.

9. Ks. dr Witold Ostafiński: Myśl ks. Piotra Skargi inspiracją dla współczesnych polityków, kaznodziejów i wychowawców.

10. Dr Iwona Dudzik: Piotr Skarga – wybitny kazno- dzieja czy fanatyk i wichrzyciel? – w świetle „Kazań Sejmowych”

11. Podsumowanie SympozjumPatronat medialny: Polskie Radio Rzeszów, Portal Nowiny24, Gazeta

Codzienna NOWINY, Gazeta Jarosławska.



Konkurs PlastycznyKategoria liceum:Nagroda główna:

Patrycja Jaworczak LO im. M. Kopernika w Jarosławiu

Wyróżnienie: Dominika Jaworczak

LO im. M. Kopernika w Jarosławiu

Kategoria gimnazjumNagroda główna:

Kamil Wielis Gimnazjum nr 4 w Jarosławiu

Wyróżnienie: Patryk Hołysz

Gimnazjum nr 4 w Jarosławiu

Konkurs wiedzy o Januszu KorczakuKategoria gimnazjum

Nagroda główna:Paulina Szwajczak

Gimnazjum nr 4 w JarosławiuKategoria liceumNagroda główna:

Aleksandra NowakZSO im. Książąt Czartoryskich w Jarosławiu

Wyróżnienia: Monika Krupa

ZSO im. Książąt Czartoryskich w JarosławiuAneta Zachodnia

ZSOiZ im. A. Mickiewicza w Radymnie

Konkurs wiedzy o Piotrze SkardzeKategoria gimnazjum:

Nagroda głowna: Katarzyna Warzocha

Gimnazjum nr 4 w Jarosławiu

Opracowała: Beata Kucnauczycielka języka polskiego

wicedyrektor ZSO w Jarosławiu

Cieszymy się niezmiernie, że udało nam się zachęcić uczniów do przybliżenia postaci Janusza Korczaka – przede wszystkim jako wychowawcy o nowatorskiej myśli pedagogicznej zawsze pochylonego nad potrze-bującym dzieckiem, jak również Piotra Skargi – obroń-cy takich wartości jak wiara, ojczyzna i patriotyzm. Uczestnictwo w konkursie było dla uczniów najlepszą lekcją wychowawczą w zakresie praw dziecka i kształto-wania postawy patriotycznej.

I miejsce w konkursie plastycznym (kategoria liceum): Patrycja Jaworczak – I LO im. M. Kopernika w Jarosławiu

I miejsce w konkursie plastycznym (kategoria gimnazjum): Kamil Wielis – Gimnazjum nr 4 w ZSO im. Książąt Czartoryskich w Jarosławiu

Wyróżnienie w konkursie plastycznym (kate-goria gimnazjum): Patryk Hołysz – Gimnazjum nr 4 w ZSO im. Ks. Czartoryskich w Jarosławiu

Wyróżnienie w konkursie plastycznym (kategoria liceum): Dominika Jaworczak – I LO im. M. Kopernika w Jarosławiu



Ogłoszenie roku 2012 Rokiem Korczaka stanowiło doskonałą okazję do popula-

ryzacji postaci tego wybitnego pedagoga, lekarza i pisarza, jego idei i książek, a także do dyskusji o koncepcji dzieciństwa we współ-czesnym świecie. Projekt promował myśli i twórczość Janusza Korczaka poprzez działa-nia inspirowane książkami o jego życiu i dzia-łalności. Stał się także okazją do zaintereso-wania współczesnej młodzieży problemami, o których mówił, pisał i za które oddał życie.

W ramach obchodów Roku Korczaka w Zespole Szkół Ekonomicznych w Rzeszowie Komisja Przed-miotów Humanistycznych i Samorząd Uczniowski pod kierunkiem dyrektor Barbary Szymanek postanowili wraz z całą społecznością szkoły uczcić pamięć Janusza Korczaka – wybitnego pedagoga, opiekuna, wycho-wawcy dzieci i młodzieży organizując szkolne konkur-sy. Wzięło w nich udział 82 uczniów, którzy do dnia zakończenia składania prac, tzn. do 25 października 2012 r. opracowali :

• 4 blogi przy wsparciu Mariusza Rawskiego – nauczyciela informatyki

• 10 prac plastycznych inspirowanych myślami Janusza Korczaka pod opieką Renaty Wilczyńskiej – nauczycielki języka polskiego oraz Danuty Proboli – nauczycielki przedmiotów ekonomicznych

• 64 prace literackie (esej lub opowiadanie) na temat: Jakie prawa dziecka były dla Korczaka naj-ważniejsze i są aktualne do dziś? pod kierunkiem polonistów: Renaty Wilczyńskiej, Wioletty Gątarskiej, Beaty Pelczar.

Koordynatorem całości projektu była Renata Wil-czyńska.

Podsumowanie konkursu, rozdanie nagród i dy-plomów uczniom miało miejsce 12 listopada 2012 r. w auli szkolnej podczas akademii z okazji Święta Odzy-skania przez Polskę Niepodległości. Pamiątkowe książ-ki wręczała uczniom dyrektor szkoły Grażyna Sabik, która mówiąc o roli Janusza Korczaka w kształtowaniu odpowiedzialnych postaw ludzi dorosłych, w tym rów-nież nauczycieli, wobec dzieci i młodzieży zacytowała w przemówieniu jego słowa:

Jestem nie po to, aby mnie kochali i podziwiali, ale po to, abym ja działał i kochał. Nie obowiązkiem oto-czenia pomagać mnie, ale ja mam obowiązek troszcze-nia się o świat, o człowieka.

Jest to swego rodzaju przesłanie skierowane do na-uczycieli i uczniów.

Należy dodać, że uczniowie ZSE w Rzeszowie, szkoły z przewagą kierunków ekonomicznych, oprócz udziału w szkolnych konkursach, zainteresowali się, zainspi-rowani przez nauczycieli polonistów, również jedną z powieści Korczaka pt. Bankructwo małego Dżeka.

Obchody Roku Korczakaw Zespole Szkół Ekonomicznych w Rzeszowie

Jestemniepoto,abymniekochaliipodziwiali,alepoto...

Podsumowanie konkursów oraz rozdanie nagród i dyplomów uczniom



Na pomysł ciekawych zajęć, podczas których ucznio-wie mogliby poznać nie tylko zagadnienia literackie, ale również ekonomiczne, opisane w wymienionej po-wieści ,,wpadła” nauczycielka języka polskiego Renata Wilczyńska. Wiedząc, że uczennice z klas 4 at i 4 bt przygotowują się do Olimpiady Literatury i Języka Polskiego, biorą także udział w Olimpiadzie Ekono micznej nauczycielka wraz z koleżanką uczącą przed-miotów ekonomicznych Danutą Probolą zorganizowa-ły ciekawe zajęcia pozalekcyjne, łączące wiedzę poloni-styczną z ekonomiczną.

Jak się okazuje – zauważyły uczennice Weronika i Magda – utwór Korczaka pt. „Bankructwo małego Dżeka” to książka nie tylko dla dzieci. Z powodzeniem opisuje ona przygody młodych bohaterów, ale także wprowadza do świadomości czytelników, nawet doro-słych uczniów technikum, pojęcia z dziedziny ekonomii. Opowiada o założeniu, prowadzeniu i upadku spół-dzielni ucznio-wskiej, czyli małego przedsiębiorstwa. Wiedzę zdobytą na tych zajęciach wykorzystamy na obu olimpiadach oraz w praktyce szkolnej.

Uczennice mają rację – komentuje nauczycielka Danuta Probola – opisując historię Dżeka, jego kolegów, rodziców, nauczycieli i przedsiębiorców Korczak nie poru- sza tylko, ale tłumaczy wiele podstawowych zagadnień ekonomicznych, takich jak: konsument i jego wybór na rynku, ceny, koszty, zysk, prowadzenie księgowości, rekla-ma, ryzyko i ubezpieczenia, bank, kredyt, analiza rynku. Sama jestem zaskoczona, że trudną wiedzą ekonomiczną posługuje się w tak ciekawy i niebanalny sposób.

Co ważne – dodaje pani R.Wilczyńska – wszystkie wymienione wyżej zagadnienia nie są w powieści podane w postaci ,,drętwego” wykładu czy instruktażu, lecz w działaniu bohatera i innych osób, w rozmowach i rela-cjach między nimi. Wtedy też stają się prawdziwe, natu-ralne, a przez to chyba łatwiejsze, bardziej zrozumiałe dla uczniów.

Koleżanki i koledzy Magdy i Weroniki, biorący udział w zajęciach, zauważyli także, że chociaż akcja powieści rozgrywa się w XX-leciu międzywojennym, to i tak mimo upływu czasu zagadnienia w niej poruszo-ne, są nadal aktualne. Samo poznanie zasad prowadze-nia działalności gospodarczej w tamtych czasach, staje się tym samym cennym doświadczeniem edukacyjnym i poznawczym.

Jest tylko jeden warunek – podkreśla RenataWilczyńska – uczeń musi tę książkę przeczytać, a o to dzisiaj trudno.

Z pewnością obchody Roku Janusza Korczaka w Zespole Szkół Ekonomicznych w Rzeszowie pogłę- biły w społeczności szkolnej zainteresowanie jego poglądami, książkami i osobowością. Wierzymy więc, że ideały wychowawcze szkoły oraz Korczakowski testament mówiący o obowiązku troszczenia się o świat i człowieka, będzie od dziś przez uczniów i nauczycieli tej szkoły, wypełniany z zapałem przez całe życie.

Opracowała: Renata Wilczyńskanauczycielka języka polskiego

w ZSE w Rzeszowie

Prace konkursowe uczniów Zespołu Szkół Ekonomicznych w Rzeszowie



Cztery tygodnie września 1939 roku, kiedy Niemcy napadły na Polskę, dramatycznie

oddaliły od siebie te dwa sąsiadujące ze sobą kraje. Czas wojny, zagłady i okupacji rady-kalnie wpłynął na stosunki między Polakami a Niemcami. Wydarzenie to znalazło swoje odbicie tak w Rzeszowie jak i w Bielefeldzie. Ludność, która dotychczas współpracowa-ła ze sobą na równych prawach, znalazła się nagle po przeciwnych stronach.

Uczniowie Zespołu Szkół Ekonomicznych oraz Gimnazjum Helmholtz wraz ze swoimi nauczycie-lami oraz z pracownikami Państwowego Archiwum w Rzeszowie i Miejskiego Archiwum w Bielefeld po-stanowili wspólnie rozliczyć się z przeszłością.

Wystawa Cztery tygodnie września. Społeczeństwo miast Rzeszowa i Bielefeldu 1939 dokumentuje ich 3-letnią pracę. Jest ona efektem realizacji projektu, w którym uczestniczyli przedstawiciele tych trzech instytucji. Podstawą do rozpoczęcia prac były zdjęcia znalezione w Bielefeldzie w archiwum, a wykonane w Rzeszowie przez hitlerowskiego żołnierza – Wilhelma Kurzhahna, który tu stacjonował od czerw-ca 1940 r. do lipca 1941 r.

W ramach wystawy został przedstawiony nierów-nomierny rozwój miejskich społeczeństw zarówno z okresu przed wybuchem wojny, jak i po jej rozpo-częciu, niemiecki atak na Polskę oraz jego geneza, młodzież, szkoła i edukacja, prześladowania Żydów, praca przymusowa i ostatecznie podpisane w 1991 r. partnerstwo miast.

Cztery tygodnie września.Społeczeństwa miast Rzeszowa i Bielefeldu 1939 wystawa w Zespole Szkół Ekonomicznychim. M. Skłodowskiej-Curie w Rzeszowie

Młodzież polska i niemiecka wspólnie z opiekunami na tle rzeszowskiego Ratusza



Zwiedzanie wystawy w Bielefeldzie

Z wypowiedzi uczestników projektu:

Dr Jochen Rath – pomysłodawca projektu:To jest jedyny takiego rodzaju projekt. Wspólnie pracowali archiwi-

ści, nauczycie i młodzież żeby stworzyć wystawę i opracować książkę, katalog poświecony tej tematyce. Wspólne badanie źródeł, ustalanie pewnych faktów historycznych było naprawdę nowym doświadcze-niem. Do tego dochodzi jeszcze współpraca miedzynarodowa, przeła-mywanie barier kulturowych i językowych.

Uczestnicy projektu na otwarciu wystawy w Zespole Szkół Ekonomicznych w Rzeszowie



W ramach projektu uczestniczyło dwunastu uczniów z Zespołu Szkół Ekonomicznych w Rzeszowie, dwunastu uczniów Helmholtz Gim-nasium w Bielefeldzie, nauczyciele, archiwiści i pra-cownicy magistratu. Współpraca ta przybrała rów-nież formę wymiany miedzynarodowej młodzieży. Dzięki temu, uczniowie z Rzeszowa uczestniczy-li w otwarciu wystawy w Miejskim Archiwum Państwowym w Bielefeldzie, a uczniowie z Niemiec w otwarciu równoległej wystawy w Zespole Szkół Ekonomicznych w Rzeszowie.

Wystawę Cztery tygodnie września. Społeczeń-stwa miast Rzeszowa i Bielefeldu 1939 moż-na oglądać w Zespole Szkół Ekonomicznych im. Marii Skłodowskiej-Curie w Rzeszowie do 30 stycznia 2013 r. Odbywają się tu także prelek-cje naukowe, lekcje historii oraz prezentacje zdjęć wykonanych przez hitlerowskiego żołnierza w cza-sie wojny.

Wystawę można rónież zwiedzać w Miejskim Archiwum Państwowym w Bielefeldzie.

Z wypowiedzi uczestników projektu:

Grażyna Sabik – dyrektor Zespołu Szkół Ekonomicznych w Rzeszowie

Projekt jest bardzo ważny, bo opierając się na tragicznej historii II wojny światowej spró-bowaliśmy pokazać młodzieży, że niezapomi-nając o tamtych czasach można nawiązywać ze sobą współpracę, można się przyjaźnić.

Max Bergfeld – gimnazjalista Helmholtz Gimnasium w Bielefeldzie

Wziąłem udział w projekcie, bo chciałem lepiej poznać historię Polski a przede wszytkim Rzeszowa. Niesamowite przeżycie. Polacy są wspaniali, jestem pod wielkim wrażeniem.

Natalia Bielska – uczennica Zespołu Szkół Ekonomicznych w Rzeszowie

Poznaliśmy dużo nowych faktów historycz-nych, wyciągnęliśmy poważne wnioski z tego projektu i spotkań z młodzieżą z Bielefeldu. Wszystkie stereotypy dotyczące Niemców zosta-ły obalone.

Delegacja polska w Bielefeldzie młodzież z opiekunami, w tle Sparrenburg – zamek obronny

Opracowała: Agata Ozga-Mycnauczycielka w Zespole Szkół Ekonomicznych w Rzeszowie

fot. z archiwum ZSE w Rzeszowie



Uroczyste obchody Dnia Niepodległości w Świlczy

Dnia 11 listopada 2012 r. w podrzeszow-skiej Świlczy odbyły się, jak co roku,

uroczyste obchody Święta Niepodległości. Tym razem uroczystość miała szczególny charakter ze względu na odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej pułkownikowi Leopoldowi Lisowi-Kuli.

Pamiątkowa tablica ufundowana przez Radę Gmi-ny Świlcza została wmurowana w ścianę budynku Urzędu Gminy, w miejscu, w którym kiedyś stał rodzinny dom matki legendarnego bohatera – Elżbiety z Czajkowskich (1868-1956).

Po przemówieniach Krzysztofa Ciszewskiego – przewodniczącego Rady Gminy Świlcza oraz dr. inż. Wojciecha Wdowika – wójta gminy Świlcza, uroczy-stego poświecenia dokonał ksiądz proboszcz Antoni Czerak. Okolicznościowy referat o życiu i działalno-ści płk. Leopolda Lisa-Kuli wygłosił Artur Szary – członek Towarzystwa Przyjaciół Świlczy i nauczyciel historii w Zespole Szkół w Bratkowicach.

W uroczystościach wzieli udział przewodniczący i członkowie Rady Gminy Świlcza, wójt gminy Świlcza, sołtys Świlczy, dyrektorzy i nauczyciele szkół z terenu gminy oraz zaproszeni goście.

Uroczystość uświetniły: Poczet Sztandarowy Zespo- łu Szkół w Świlczy, Poczet Sztandarowy Ochotni-czej Straży Pożarnej w Świlczy oraz honorowa asysta Drużyny Strzeleckiej z Bratkowic.

Uroczystość zakończyła się złożeniem kwiatów pod pamiątkową tablicą. Poczet Sztandarowy Zespołu Szkół w Świlczy

Członkowie władz gminy oraz zaprosze-ni goście podczas uro-czystości odsłonięcia pamiątkowej tablicy



O godzinie 10. 30. w kościele parafialnym pw. Matki Bożej Wniebowziętej odprawio-na została msza święta, w której uczestniczyli zaproszeni goście, uczniowie oraz mieszkańcy Świlczy. Głownym motywem kazania probosz-cza Antoniego Czeraka była postać płk. Leopolda Lisa-Kuli.

Po mszy rozpoczęła się uroczysta akademia poświęcona Świętu Niepodległości, przygoto-wana przez uczniów Zespołu Szkół w Świlczy pod artystycznym kierownictwem Ewy Świder – nauczycielki języka polskiego. Były patrio- tyczne pieśni i okolicznościowe wiersze recytowane przez dzieci i młodzież. Wspaniale prezentowała się na tle głównego ołtarza deko-racja, której głównym elementem był brzozowy krzyż. Uczniowie trzeciej klasy gimnazjum przedstawili prezentację multimedialną poświę-coną życiu i działności oraz związkom ze Świlczą płk. Leopolda Lisa-Kuli.

Cała impreza przygotowana została przy wy-datnym wsparciu Urzędu Gminy, Towarzystwa Przyjaciół Świlczy oraz nauczycieli i uczniów Zespołu Szkół w Świlczy.

Fragment przedstawienia W wielkiej i małej Ojczyźnie przygotowanej przez uczniów Zespołu Szkół w Świlczy pod patro-natem Ewy Świder – nauczycielki języka polskiego

Opracował: Grzegorz Pietruchanauczyciel historii w Zespole Szkół w Świlczy

fot. H. Tarańska, G. Pietrucha

Rapsod o pułkowniku Lisie-Kuli

Gdy ruszył na wojenkę, miał siedemnaście lat,A serce gorejące, a lica miał jak kwiat.Chłopięcą jeszcze dusze i młode ramię miał,Gdy w krwawej zawierusze szedł szukać mąk i chwał.Lecz śmiał sie śmierci w oczy, a z trudów wszystkich kpił,Szedł naprzód jak huragan i bił, i bił, i bił.A chłopcy z nim na boje szli z pieśnią jak na bal,Bo z dzielnym komendantem i na śmierć iść nie żal.Nie trwożył się moskiewskich bagnetów, lanc ni dział,Docierał zawsze z wiarą tam, dokąd dotrzeć chciał.Gdy szedł zaś w bój ostatni, miał lat dwadzieścia dwa,A sławę bohatera, a moc i dumę lwa.Świsnęła mała kula i grób wyryła mu,Bohaterowi łoże, posłanie wieczne lwu.Rycerski pędził żywot, rycerski znalazł zgon,Armaty mu dzwoniły, a nie żałobny dzwon.Chorągwie sie skłoniły nad grobem, na czci znak,A stara brać żołnierska jak dzieci łkała tak.Sam nawet wódz naczelny łzy w dobrych oczach miał,Ukochanemu chłopcu na trumnę order dał.A wiecie wy żołnierze, kto miał tak piękny zgon,Kto tak Ojczyźnie służył, czy wiecie, kto był on?Otwórzcie złota księgę, gdzie bohaterów spis,Na czele w niej widnieje: Pułkownik Kula-Lis.

słowa i muzyka: Adam Kowalski


Z Kuratorium Oświaty w Rzeszowie

Świadectwa dojrzałości społecznejsprawozdanie z realizacji programu w latach2009-2012

Kuratorium Oświaty w Rzeszowie od wielu lat jest partnerem Polskiego Czerwonego

Krzyża i Regionalnego Centrum Krwiodaw-stwa i Krwiolecznictwa w Rzeszowie w pro-gramie aktywizującym lokalne środowiska społeczne do działań związanych z honoro-wym krwiodawstwem.

W szkolnym systemie opiekuńczo-wychowawczym ogromną rolę odgrywają powstające Szkolne Kluby Honorowych Dawców Krwi, działające jako oddziały kół PCK.

W latach szkolnych: 2006/2007, 2007/2008, 2008/2009, 2009/2010, 2010/2011, 2011/2012 Podkarpacki Kurator Oświaty wspólnie z Wojewódz-kim Koordynatorem Szkół Promujących Zdrowie, Podkarpackim Zarządem Okręgowym PCK, Regio-nalnym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Rzeszowie realizował program popularyzacji krwio-dawstwa wśród młodzieży województwa podkarpa-ckiego – Świadectwodojrzałościspołecznej.

Program realizowany jest na podstawie wspólnej deklaracji partnerów podpisanej 7 kwietnia 2009 r. Małgorzata Chomycz-Śmigielska – Wojewoda Podkarpacki

Uczestnicy uroczystości: pierwszy rząd od lewej strony: Teresa Kubas-Hul – Przewodnicząca Sejmiku Województwa Podkarpackiego, Henryk Wolicki – Pełnomocnik Prezydenta Miasta Rzeszowa, Małgorzata Chomycz-Śmigielska – Wojewoda Podkarpacki, Jacek Wojtas – Podkarpacki Kurator Oświaty, Małgorzata Oczoś – rzecznik Prasowy Wojewody Podkarpackiego. Drugi rząd od prawej: Małgorzata Gierlach-Salamon – Dyrektor Podkarpackiego Oddziału Okręgowego PCK, Tadeusz Krzosek – Dyrektor Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Rzeszowie, Krystyna Lech – Dyrektor Departamentu Edukacji, Nauki i Sportu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie, Kazimierz Widenka – Ordynator Oddziału Kardiochirurgii Szpitala Specjalistycznego Nr 2 w Rzeszowie



W listopadzie 2009 r. program Świadectwo doj-rzałościspołecznejzostał wpisany do wojewódzkiego programu działań pod nazwą PartnerstwodlaTrans-plantacjiwWojewództwiePodkarpackim, którego celem jest uzyskanie społecznego poparcia dla idei dawstwa narządów.

Wśród sygnatariuszy są m. in.:

Podkarpacki Urząd Wojewódzki, Urząd Marszałkowski

Województwa Podkarpackiego, Urząd Miasta Rzeszowa,

Kuratorium Oświaty w Rzeszowie, Narodowy Fundusz Zdrowia,

Poltransplant,Okręgowa Izba Lekarska w Rzeszowie.

Założenia i etapy realizacji programu Świadectwodojrzałościspołecznej:

– ścisła współpraca z instytucjami krwiodawstwa i krwiolecznictwa działającymi na terenie wojewódz-twa podkarpackiego,

– opracowanie graficzne wzoru Świadectwa dojrza-łości społecznej,

– przeprowadzenie szkolenia dla dyrektorów szkół ponadgimnazjalnych w ramach szkół promujących zdrowie,

– zaproszenie młodzieży do wspólnego oddawania krwi.

Koordynatorami programu w województwie Pod-karpackim są: Mariola Kiełboń – starszy wizytator Kuratorium Oświaty w Rzeszowie, Zenobia Lewa-nowicz – kierownik działu organizacyjnego Regio-nalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Rzeszowie (do 2011 r.).

Aby podkreślić jak ważną wartością jest zdrowie i życie, Podkarpacki Kurator Oświaty wspólnie z Podkarpackim Wojewódzkim Koordynatorem Szkół Promujących Zdrowie, co roku w Światowym Dniu Chorego, zachęcają młodzież szkół ponadgimnazjal-nych, nauczycieli, członków Szkolnych Kół Hono-rowych Dawców Krwi do wsparcia ludzi chorych, potrzebujących pomocy.

Kolejny apel do młodzieży kierowany jest 14 czerwca w Światowy Dzień Krwiodawstwa. W dniu w którym dziękuje się ludziom oddającym swoją krew nieodpłat-nie dla ratowania życia drugiego człowieka, zachęca-no młodzież do włączenia się w tę zaszczytną akcję. W tym dniu promowano również zdrowy styl życia wśród dawców krwi.

W wielu miejscowościach, w szkołach naszego województwa odbyły się spotkania członków klubów

honorowych dawców krwi, podczas których przeka-zane zostały życzenia oraz podziękowania za pomoc i współpracę, wręczono dyplomy i drobne upominki.

W latach 2009-2012 Podkarpacki Kurator Oświaty wspólnie z Wojewodą Podkarpackim, Podkarpackim Wojewódzkim Koordynatorem Szkół Promujących Zdrowie podziękował tysiącom młodych ludzi z woje-wództwa podkarpackiego, którzy bezinteresowanie oddali krew i uczestniczyli w programie Świadectwo dojrzałości społecznej, za wspaniałe zachowanie, które jest godne uznania i zasługuje na szczególne wyróż-nienie.

Organizatorzy wyrazili nadzieję, że realizowany już piąty rok program spowodował, iż nowa generacja młodych honorowych dawców krwi jest na tyle dojrzała społecznie, aby zawsze być w gotowości do zaopatrzenia publicznej służby krwi w niezbędną i bezcenną krew.

W naszym województwie niedobory krwi i jej skład-ników występują okresowo w ciągu całego roku, ale największe mają miejsce w okresie wakacyjnym. Stąd też apele do szkolnych klubów honorowych dawców krwi i przypominanie o akcji Wakacyjna Kropla Krwi. Dzięki ogromnemu zaangażowaniu dyrektorów szkół, nauczycieli i autorów programu, od wielu lat jest pro-pagowana idea honorowego krwiodawstwa w szkołach ponadgimnazjalnych w województwie podkarpackim.

Teresa Kubas-Hul – Przewodnicząca Sejmiku Województwa Podkarpackiego

Jacek Wojtas – Podkarpacki Kurator Oświaty



W bieżacym roku uroczystość podsumowania pro-gramu odbyła się 27 czerwca w Młodzieżowym Domu Kultury na osiedlu Barnówka w Rzeszowie.

W czasie spotkania delegacjom z 40 szkół ponadgim-nazjalnych zostały wręczone Świadectwa dla kolejnych 951 tegorocznych młodych krwiodawców, zaś dyrek-torom szkół i opiekunom szkolnych kół honorowych krwiodawców – podziękowania.

Gościem specjalnym był Tomasz Chruśliński – czło-nek Zarządu Fundacji Przeciw Leukemii im. Agaty Mróz, który przeprowadził akcję rejestrowania mło-dych dawców szpiku kostnego. W tym dniu zareje-strowało się 21 osób.

Realizacja programu

Liczba wyróżnionych szkół i uczniów

w kolejnych latach szkolnych

2006/2007 13 szkół, 409 uczniów

2007/2008 60 szkół, 1508 uczniów

2008/2009 64 szkół, 1847 uczniów

2009/2010

47 szkół, 1464 uczniów

2010/2011 53 szkół, 1298 uczniów

2011/2012 40 szkół, 951 uczniów

Na zdjęciach uczniowie, którzy w bieżącym roku bezinteresownie oddali krew, przyjęli za dobre takie dzia-łania, które ratują życie ludzkie. Ci młodzi ludzie sprawili, że dzięki ich decyzji ktoś inny będzie mógł święcić kolejne urodziny, jeszcze jedną rocznicę, przeżyć kolejne wakacje, pospacerować po plaży, spędzić noc pod gwiazdami... Dali świadectwo dojrzałości społecznej.

Opracowała: Mariola Kiełboń – starszy wizytator KO w RzeszowieKoordynator Programu Świadectwo dojrzałości społecznej

Wojewódzki Koordynator Szkół Promujących Zdrowie na Podkarpaciu


Z doświadczeń nauczycieli konsultantów, doradców metodycznych i nauczycieli

Idee i spuścizna wyjątkowych postaci, wzmocnione ich niezwykłą osobowością, zachowują swoją aktualność i mogą stanowić źródło inspiracji w warunkach nowych wyzwań społecznych.1 Dlatego też, analizując wkład Polski w upowszechnianie praw dziecka, należy przyjrzeć się bliżej tym Polakom, którzy w owo upowszechnianie włożyli swoją pracę, wysiłek i serce, stając się przykładem dla wszystkich mających na celu dobro dziecka.

Człowiekiem, który najwcześniej, najwyraźniej, najpeł-niej i najostrzej podniósł kwestię praw dziecka był Janusz Korczak. Walka o dobro, sprawiedliwość i ochronę praw dziecka, poznanie i zgłębienie jego potrzeb wypełniły całe jego życie. Jako praktyk posiadał gruntowną znajomość rozwoju dziecka, jego aspektów somatycznych, psychicz-nych i społecznych. Stworzył własny system wychowaw-czy składający się z takich głównych zasad jak: „dziecko już jest człowiekiem”, „bronić dzieci” oraz „wczuwać się w dziecko”.2 Łączył kwestię praw dzieci z postulatem ich społecznej, szeroko pojętej emancypacji. Pod tym wzglę-dem wyprzedził nie tylko swoją epokę, ale i nasze czasy. Zwracając uwagę na tę głęboko ludzką ideę, konstatował (jakby z pewnym zdziwieniem), że trzeba było aż tysiąca ośmiuset lat, by dopiero w XIX wieku zrozumiano prostą myśl, że „bliźnim twoim jest i człowiek ubogi, i kobieta, i dziecko”.3

Korczak wysuwał daleko idący postulat społecznej emancypacji nie tylko ludzi ubogich, i nie tylko kobiet, lecz przewidywał i zapowiadał, że nadchodzi czas wyzwo- lenia dzieci. W roku 1913 dostrzegał już narastanie prob-lemu równouprawnienia dzieci. To była „owa wielka sprawa dziecięca”, absorbująca Korczaka w ciągu całego życia. Postulat Korczaka, oznaczał, że dzieci wymagają nie tylko szczególnej opieki i troski (to było oczywiste, choć niełatwe realizacyjnie), ale trzeba było również uznać i wyciągnąć z tego wnioski, że dzieci stanowią „poło-wę ludzkości”, co więcej – stanowią integralną część społeczeństwa, znaczącą siłę, immanentnie związaną ze wszystkimi dziedzinami życia. Z tego tytułu należy im się poważna część wszelkich dóbr, jakimi dysponuje społeczeństwo, przysługują im także określone prawa. Stary Doktor domagał się rzetelnej redystrybucji dóbr wszelkiego rodzaju. To zaś pociągało za sobą konieczność dokonania głębokich zmian w całym układzie życia spo-łecznego, zmian zapewniających dziecku pełnoprawną pozycję, jakiej nie miało wówczas i jakiej nie ma, jeśli głębiej się zastanowić, także w naszych czasach.4

1 A. Solak, Prawa dziecka w pedagogice korczakowskiej, [w:] Prawa dziecka. Teoria i praktyka, red. E. Markowska-Gos, H. Sommer, W. Walc, Rzeszów 2003, s.35

2 Tamże3 A. Lewin, Korczak niedosłyszany (kilka przypomnień), [w:]

Humaniści o prawach dziecka, red. J. Bińczycka, Kraków 2000, s. 294 Tamże, s.30

Naczelna idea Korczaka brzmiała, że: dziecko jest pełnowartościowym, równym nam człowiekiem w każdej fazie swego rozwoju, w każdej instytucji i w każdej sytuacji – dzieci nie będą dopiero, ale są już ludźmi, a w duszach ich są zadatki wszystkich myśli i uczuć, które posiadają dorośli. W tych kilku słowach zawarte jest credo pedagogiczne Korczaka, które w ciągu wielu lat rozwijał i wprowadzał w życie. Podkreślając stale i dobit-nie, że dzieci są takimi samymi ludźmi, jak my, Korczak jednocześnie akcentował myśl o ich psychofizycznej odrębności, o właściwych im tylko sposobach odczuwa-nia i przeżywania świata. Było to zupełnie nowe spojrze-nie na dziecko.

Korczak, jako jeden z pierwszych w dziejach myśli pedagogicznej, potraktował dzieci nie tylko jako godny uwagi przedmiot coraz szerzej zakrojonych dociekań psychologicznych, lecz również jako odrębną katego-rię społeczną. Mówiąc o dziecku i jego prawach, należy widzieć nie tylko kwestię praw pojedynczego dziecka, jego sytuację i potrzeby, ale trzeba również dostrzec prob-lematykę życia dziecka jako członka zbiorowości, grupy społecznej, społeczeństwa dziecięcego. Korczak bardzo intensywnie pracował nad wieloma problemami doty-czącymi życia społeczności dziecięcej. Szukał dróg, które prowadziłyby do zintegrowania społeczności dziecięcej i wyrugowania z jej życia zjawisk negatywnych, godzą-cych w dzieci młodsze, słabsze, niedostosowane. Według niego, świat nie umie racjonalnie rozwiązywać podsta-wowych problemów, od których zależy los ludzi, a więc i dzieci. Wszystkie niedomagania w organizacji życia społeczeństw (wojny, wyzysk ekonomiczny, nierówności socjalne, nędza) mszczą się przede wszystkim na dzie-ciach. One pierwsze padają ofiarą wszelkich kataklizmów dziejowych. Dlatego też wyciągał generalny wniosek, że porządkowanie świata trzeba zacząć od porządkowa-nia spraw dzieci.5

Korczak wysoko cenił Deklarację Genewską Praw Dzie-cka z 1923 r. Twierdził jednak krytycznie, że „prawodaw-cy genewscy” pomieszali obowiązki i prawa, obowiązki dorosłych wobec dzieci i specyficzne prawa należne dzie-ciom. Najbardziej podstawowe, elementarne obowiązki o charakterze socjalnym, opiekuńczym, wychowawczym traktowane są nadal w międzynarodowych dokumen-tach jako prawa dzieci, a są to przecież nie tyle prawa, ile raczej ewidentne obowiązki dorosłych wobec dzieci. Podobne „pomieszanie” dotyczy ogólnie przyjętych praw człowieka. Prawa te nie mogą być rozpatrywane jako specyficznie dziecięce, dotyczą one bowiem wszystkich ludzi, niezależnie od ich wieku. Prawa człowieka, obej-mujące z natury rzeczy i dzieci, nie mogą przesłaniać czy wypierać praw specyficznie dziecięcych, m.in. takich

5 Tamże, s. 31-33

Wielka sprawa dziecięcaJanusz Korczak

�0 Nauczyciel i Szkoła nr 9 (��)


jak: prawo dziecka, by mogło być sobą w każdej fazie rozwoju i w każdej sytuacji; prawo do własnych opinii, poglądów, przekonań; prawo do poszukiwań i błądze-nia i inne prawa, wynikających z faktu, że dziecko jest autentycznym podmiotem, istotą samodzielną, samoistną wartością, a nie uległym przedmiotem, manipulowanym przez dorosłych. W świecie dominuje swoisty, społeczny, a także państwowy protekcjonistyczny punkt widzenia, tzn. że dzieci traktowane są raczej i przede wszystkim jako przedmiot opieki, troski, obowiązków ciążących na ludziach dorosłych, a niejako samoistny podmiot, istoty niezależne i uprawnione do różnych zabezpieczeń w podstawowych dziedzinach życia ludzkiego. Korczak nie neguje pewnej niezbędnej dozy protekcjonizmu w relacjach dorośli – dzieci, ale widzi w każdym dziecku przede wszystkim pełnowartościowego człowieka, pełno-prawnego członka społeczeństwa, członka społeczności dziecięcej, któremu z tej właśnie racji, przysługują różno-rodne uprawnienia.

Korczak otwierał przed ludzkością rozległą panoramę głębokich przeobrażeń ustrojowo-społecznych i obycza-

jowych, jakich trzeba dokonać, by uporządkować sprawy dzieci, a to oznaczało – w konsekwencji – również upo-rządkowanie spraw ludzi dorosłych.6

Śledząc jego tezy pedagogiczne, dostrzec można wyraźnie co najmniej trzy grupy zagadnień wymagają-cych pilnego uporządkowania:

• ochrona dzieci przed różnego rodzaju zagrożeniami socjalnymi i zdrowotnymi (bieda, głód, niedojadanie, choroba, narkotyki, alkoholizm, maltretowanie, prze-moc), zapewnienie poczucia bezpieczeństwa w sytua-cjach ekstremalnych (wojny, wstrząsy społeczne, życie w dzielnicach zamkniętych);

• ułożenie wzajemnych stosunków między dorosłymi a dziećmi oraz uporządkowania życia społecznego z punktu widzenia sytuacji i potrzeb dzieci;

• wyrównywanie startu życiowego i edukacyjnego dzie-ci poprzez uwzględnienie pełnoprawnej pozycji dzieci w procesie nauczania i wychowania oraz ich wzajem-nych, pełnoprawnych stosunkach między sobą, w obrę-bie własnej społeczności, a także między nimi a ludźmi dorosłymi.

6 Tamże, s. 34-35

Droga od ustanowienia aktu prawnego do jego przy-jęcia i zinternalizowania przez społeczeństwo bywa czasem bardzo długa. Dzieje się tak zwykle wtedy, gdy ów akt prawny nie wynika z głębokiej i silnej potrzeby tegoż społeczeństwa. Fakt taki, ma miejsce także wtedy, gdy akty prawne w pewnym sensie i stopniu, wyprze-dzają swoją epokę oraz mentalność żyjących w niej ludzi oraz gdy są one usiłowaniami (wręcz ideami) garstki wybitnych umysłów pragnących zmienić świat na lepsze. Sytuacja taka nie rokuje najlepiej dla podporządkowania się przez społeczeństwo takiemu aktowi, gdyż pomimo, że zewnętrznie będzie on obowiązywał, to jego wewnętrz-ne fundamenty w ludziach będą niestabilne.

Niestety w ten sam, powyższy sposób przedstawia się sytuacja praw dziecka. Mimo istnienia Konwencji o Prawach Dziecka, mimo ratyfikacji jej postanowień przez ponad setkę państw i mimo faktu obowiązywa-nia tego aktu już od ponad dziesięciu lat, to wciąż nie widać istotnej zmiany świadomości społecznej w zakresie poszanowania praw dziecka. Oczywiście, proces ten na pewno nie miał możliwości dokonać się szybko i natych-miastowo, jednak jego długotrwałość jest niepokojąca, nie tylko z pedagogicznego punktu widzenia.

Wiedza o prawach dziecka i przekonanie o ich słusz-ności, a co najważniejsze, ich przestrzeganie – nadal jest na niskim poziomie. Do wysunięcia takiego wnio-sku skłania przede wszystkim obraz dzisiejszego świata, w którym sytuacja dziecka nie jest jeszcze zbyt kolorowa. Sfera praw dziecka, „utknęła” jak gdyby na traktowaniu dziecka jako ich przedmiotu, posuwając się często do

niemal karykaturalnych form ochrony dziecka. Z drugiej zaś strony mamy do czynienia z rażącym brakiem prze-strzegania praw dziecka w wielu dziedzinach jego życia oraz życia społeczeństwa.

Drastyczne łamanie praw dziecka zwraca uwagę opinii publicznej i powoduje napiętnowanie czynów wykra-czających przeciwko nim (np. przemocowych), a jednak sytuacje takie nadal się powtarzają. Czy nie dzieje się tak dlatego, że niska jest świadomość i zinternalizowa-nie praw dziecka? Czy kiedy każemy dzieciom milczeć i mówimy, że nie obchodzi nas ich opinia, to nie łamiemy praw do swobodnej wypowiedzi? Czy kiedy czytamy ich korespondencję, to nie łamiemy ich prawa do prywat-ności? Może nie są to ogromne wykroczenia i naruszenia praw dziecka (tak przynajmniej wydaje się nam – do-rosłym), ale Kto w bardzo małej sprawie jest wierny, ten i w wielkiej będzie wierny; a kto w bardzo małej spra-wie jest nieuczciwy, ten w wielkiej nieuczciwy będzie. Jeśli więc w zarządzaniu nieuczciwą mamoną nie okaza-liście się wierni, to kto wam prawdziwe dobro powierzy? A przecież owym prawdziwym dobrem są właśnie dzieci, więc zadbajmy o powierzone nam dobro.

Zatem należy i warto zacząć od podstaw, od wierno-ści dzieciom w sprawach mniejszych. Jeśli „nie zdradzi-my” dzieci w małych, codziennych sprawach, to może uda nam się „dochować wierności” i w sprawach wagi ogromnej. Bo tych spraw, w których zawodzimy dziecko – jako społeczeństwo, państwo, instytucje i rodzice – jest nadal zbyt wiele… .

Prawa dziecka – kilka refleksji

Opracowała: mgr Małgorzata GorczycaPrzedszkole Publiczne nr 18 w Rzeszowie

�1Nauczyciel i Szkoła nr 9 (��)


Temat: Prawa dziecka w rodzinie

Wiek uczestników: 12-15 latCzas: 90 min (np. 2 jednostki lekcyjne)Cele ogólne:

• Zapoznanie i zainteresowanie dzieci prawami dziecka• Kształtowanie poczucia własnej wartości i godności

jako człowieka• Pokonywanie negatywnych stereotypów dotyczących „bycia” dziecka w rodzinie• Mobilizowanie do aktywnego udziału w zajęciach• Wdrażanie do przestrzegania zasad kulturalnego

współżycia w grupieCele operacyjneDziecko:

• zna historię uchwalenia Konwencji o prawach Dziecka• potrafi wymienić swoje prawa• potrafi wysnuwać wnioski• wyraża swoje odczucia i punkt widzenia• współpracuje z rówieśnikami• potrafi się zaprezentować i występować na forum grupy

Formy:Praca w grupach, praca indywidualna, praca zespołowa

Metody:Zabawa, „burza mózgów”, rozmowa, pogadanka,

rundka zdań niedokończonych, praca z instrukcjąPomoce:

Materiały przygotowane przez prowadzącego, tablica, kredaPrzebieg zajęć:

1. Zabawa SkoncentrowanezadanieWszyscy członkowie grupy stoją ramie przy ramieniu

i kostka przy kostce – trzymają się za ręce. Jako drużyna maja pokonać wyznaczona odległość, przy czym kostki stóp muszą cały czas dotykać do kostek sąsiadów. Jeże-li po upływie wyznaczonego czasu grupa wciąż walczy z zadaniem, można pozwolić na kolejną próbę – aż do skutku lub do przyznania przez grupę, że nie potrafi ona poradzić sobie z zadaniem.

Po wykonaniu zadania, do grupy zwracamy się z na-stępującymi pytaniami:

– Czy i jakie trudności wystąpiły przy wykonywaniu zadania?

– Co by było, gdyby nie znaleźli rozwiązania? (pozostanie w miejscu)– Co by było, gdyby tylko jedna osoba wiedziała jak

się przemieszczać, ale reszta grupy nie słuchałaby jej

propozycji twierdząc, że „tak się nie chodzi”? (Nikt by się nie ruszył, a ta osoba byłaby zła, smutna,

też zostałaby by w miejscu, „cierpiałaby”, czułaby się źle, że nikt jej nie słucha.)

– Co by było, gdyby tylko cześć osób poszła do przodu? (Niektórzy by doszli do wyznaczonego punktu, inni

przeszli tylko kawałek, a reszta w ogóle.)– Co pomogło wykonać zadanie? (Współpraca, współdziałanie na rzecz dobra grupy.)Do każdego z powyższych pytań należy nawiązać:a) wspominając drogę dochodzenia do uchwalenia

Konwencji o Prawach Dziecka jako wspólny wysiłek narodów,

b) zadanie jako droga do realizacji i poszanowania praw dziecka w społeczeństwie (jedni chcą współpra-cować, inni nie, jedni idą do przodu a inni nie chcą ry-zykować; czasem nie słucha się ludzi, którzy proponują dobre rozwiązania)

2.„Burza mózgów” nt. Jakieznamprawadziecka?Uczestnikom zostaje zadane pytanie co tzn. że ktoś

ma do czegoś prawo? Następnie prowadzący przed-stawia definicję prawa wg Słownika języka polskiego – mieć prawo do czegoś, do kogoś to być uprawnionym do wykonywania, do robienia czegoś, do korzystania z czegoś, do rozporządzania czymś, kimś.

Kolejny etap to „burza mózgów” nt. Jakie znam pra-wa dziecka?

Pomysły dzieci wypisujemy na tablicy, następnie porównujemy je z prawami dziecka zawartymi w Konwencji o Prawach Dziecka. Pytania do dyskusji:

– Czy dzieci chciałyby dodać nowe prawa dziecka do już istniejących?

– Czy dzieci uważają jakieś prawa dziecka za niepo-trzebne?

– Czy łatwo było wymienić prawa dziecka?3. Zabawa: ZgadnijjakietoprawodzieckaSpośród grupy wybieramy dwie osoby. Prowadzący

pokazuje im kartkę z napisanym na niej prawem dzie-cka. Osoby wybrane, siedzą w środku kręgu i prowadzą rozmowę nt. odczytanego prawa, w ten sposób, żeby nie powiedzieć dosłownie jak ono brzmi. Jeśli ktoś z grupy przysłuchującej się rozmowie domyśli się o jakie prawo chodzi – przysiada się do rozmawiających i przyłącza się do rozmowy, żeby się upewnić, co do swo-jego pomysłu. Rozmowa trwa do momentu, aż odgad-nie i powie temat rozmowy. Jeśli odgadujący się pomyli – wraca do kręgu słuchających, a zabawa trwa dalej.

Konspekt: Prawa dziecka w rodzinie

�2 Nauczyciel i Szkoła nr 9 (��)


Hasła do zabawy:• prawo do nauki• prawo do prywatności• prawo do życia bez przemocy• prawo do wypowiedzi• prawo do wychowania się w rodzinie• prawo do życia i rozwoju4.Ułożenie z rozsypanki wiersza M. Brykczyńskiego

OprawachdzieckaDzielimy dzieci na dwie grupy. Każda z nich dostaje

wiersz pocięty na wersy – zadanie polega na ułożeniu go w całość. Po ułożeniu wiersza jeden z uczestników odczytuje go na głos.

O Prawach dzieckaNiech się wreszcie każdy dowieI rozpowie w świecie całym,Że dziecko to także człowiek,Tyle że jeszcze mały.Dlatego ludzie uczeni,Którym za to należą się brawa,Chcąc wielu dzieci los odmienić,Spisali dla was mądre prawa.Więc je na co dzień i od świętaSpróbujcie dobrze zapamiętać:Nikt mnie siłą nie ma prawa zmuszać do niczego,A szczególnie do zrobienia czegoś niedobrego.Mogę uczyć się wszystkiego, co mnie zaciekawiI mam prawo sam wybierać z kim się będę bawić!Nikt nie może mnie poniżać, krzywdzić, bić,

wyzywać,I każdego mogę zawsze na ratunek wzywać.Jeśli mama albo tata już nie mieszka z nami, Nikt nie może mi zabronić spotkać ich czasami.Nikt nie może moich listów czytać bez pytania,Mam też prawo do tajemnic i własnego zdania.Mogę żądać, żeby każdy uznał moje prawa,A gdy różnię się od innych, to jest moja sprawa.Wiersz z Ilustrowanego Tygodnika Dzieci

PENTLICZEK, tekst – Marcin Brykczyński5. Zabawa: PrzebićmurstereotypówProwadzący dzieli grupę nadając uczestnikom okre-

ślone role: dziecko, mama, tata, negatywne stereotypy w społeczeństwie. Uczestnicy są ustawiani w następu-jący sposób:

Po jednej stronie stoi „mama i tata”, po drugiej stro-nie stoi „dziecko”; pomiędzy nimi stoi „mur stereoty-pów”. Prowadzący pokazuje „dziecku” oraz „murowi” hasła, które powinni przekazać. Dziecko musi przeka-zać rodzicom wiadomość wołając do nich zza „muru stereotypów”. Wiadomość brzmi:

• Jestem człowiekiem i mam swoje prawa,• Kocham was,• Potrzebuje waszej miłości i opieki.

W tym czasie „mur”, aby przeszkodzić dziecku i go zagłuszyć, z całych sił krzyczy następujące hasła:

• Dzieci i ryby głosu nie mają• Nie odzywaj się, jak nikt cię nie pyta o zdanie• Dziecko jest własnością rodziców• Bicie to najlepszy sposób na wychowanie dzieckaPo zakończeniu zabawy należy „odczarować” grupę.

Prowadzący pyta jak uczestnicy czuli się w swoich rolach?6.BudujemydomodzinnyzprawdzieckaDzielimy uczestników na dwie grupy. Prowadzący

rozdaje koperty, w których znajdują się wypisane prawa dziecka. Zadaniem grup jest zbudowanie z tych praw domu. Prowadzący może nakreślić schemat – jak ten dom powinien wyglądać (fundamenty, ściany, drzwi, okna, dach, komin, schodki, płot, ścieżka). Po uło-żeniu domu, przedstawiciele grup wypowiadają się, dlaczego w tym, a nie innym miejscu domu umieścili poszczególne prawa dziecka.

7. Ułożenie haseł z rozsypanki wyrazowej – spraw-dzian wiadomości”

Dzielimy grupę na kilka podgrup (w zależności od liczebności grupy). Każda podgrupa otrzymuje kopertę ze słowami potrzebnymi do ułożenia hasła.

Wygrywa ta grupa, która pierwsza ułoży poprawne zdanie.

Proponowane hasła to:1) Naucz się upominać o swoje prawa, ale pamiętaj,

że inni też je mają!Dziecko to też człowiek i jest objęte ochroną praw-

ną, wynikającą z wszystkich dokumentów strzegących praw człowieka.

2) Dziecko, jako istota ludzka, wymaga poszanowa-nia jego tożsamości, godności i prywatności.

Konwencja o Prawach Dziecka została uchwalona 20 listopada 1989 r. przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych.

3) Konwencję o Prawach Dziecka nazywa się świato-wą konstytucją praw dziecka.

Wszystkie dzieci są równe wobec prawa bez względu na swoją narodowość, kolor skóry, płeć czy religię.

8. ZakończenieDzieciom zostają rozdane „wizytówki” Komitetu

Ochrony Praw Dziecka9. Rundka zdań niedokończonychKażdy uczestnik może wypowiedzieć się, jak się czuł

na zajęciach, co mu się podobało, a co nie, czy dla siebie wynosi coś z tego spotkania. Prowadzący prosi uczest-ników by uczynili to, zaczynając zdanie od słów:

Mam prawo do swobodnej wypowiedzi więc chcę powiedzieć, że...

Opracowała: Małgorzata GorczycaPrzedszkole Publiczne nr 18 w Rzeszowie

Nauczyciel i Szkoła 9(33) 2012

Documents

Transcript of Nauczyciel i Szkoła 9(33) 2012