TWÓRCZY NAUCZYCIEL TWÓRCZY UCZEŃ

TWÓRCZY NAUCZYCIEL TWÓRCZY NAUCZYCIEL TWÓRCZY UCZEŃ TWÓRCZY UCZEŃ

ROZWÓJ I KREATYWNOŚĆROZWÓJ I KREATYWNOŚĆ

• „„Myślę więc jestem”Myślę więc jestem”

• „„Pomyślmy o myśleniu”Pomyślmy o myśleniu”

• „„Myślenie nie boli”Myślenie nie boli”

• „„Myślenie to kreatywność”Myślenie to kreatywność”

PROCES TWÓRCZEGO MYŚLENIAPROCES TWÓRCZEGO MYŚLENIA

• przygotowanie selektywnie przygotowanie selektywnie wybranej informacji; wybranej informacji;

• inkubacja rozwiązania problemu, inkubacja rozwiązania problemu, świadoma lub nieświadoma; świadoma lub nieświadoma;

• iluminacja i znalezienie iluminacja i znalezienie rozwiązania problemu (tzw. rozwiązania problemu (tzw. przeżycie -AHA !); przeżycie -AHA !);

• weryfikacja i sprawdzenie weryfikacja i sprawdzenie istotności rozwiązania; istotności rozwiązania;

CECHY OSOBY CENIĄCEJ TWÓRCZE CECHY OSOBY CENIĄCEJ TWÓRCZE DZIAŁANIADZIAŁANIA

• otwartość na nowe;otwartość na nowe;• niekonwencjonalność;niekonwencjonalność;• elastyczność;elastyczność;• wrażliwość;wrażliwość;• odporność na poczucie zagrożenia i frustrację;odporność na poczucie zagrożenia i frustrację;• motywacja sukcesu;motywacja sukcesu;• odwaga stawiania pytań i otwartej odpowiedzi;odwaga stawiania pytań i otwartej odpowiedzi;• obiektywność;obiektywność;

• nie małostkowośćnie małostkowość (wielkoduszność (wielkoduszność).).

MYŚLENIE TWÓRCZEMYŚLENIE TWÓRCZE

• Myślenie twórcze albo Myślenie twórcze albo dywergencyjne (rozbieżne) dotyczy dywergencyjne (rozbieżne) dotyczy tworzenia nowych pomysłów, tworzenia nowych pomysłów, łączenia już istniejących, łączenia już istniejących, postrzegania świata na nowo.postrzegania świata na nowo.

• Sposób myślenia będący Sposób myślenia będący

dopełnieniem myślenia dopełnieniem myślenia krytycznego. krytycznego.

UMIEJĘTNOŚCI POWIĄZANE Z MYŚLENIEM UMIEJĘTNOŚCI POWIĄZANE Z MYŚLENIEM TWÓRCZYMTWÓRCZYM

• płynność;płynność;• giętkość;giętkość;• przekształcanie;przekształcanie;• oryginalność;oryginalność;• twórcze rozwiązywanie twórcze rozwiązywanie

problemów;problemów;• integrowanie;integrowanie;• tworzenie sieci (mapy problemu);tworzenie sieci (mapy problemu);• budowanie zależności;budowanie zależności;

PLANOWANIE DLA MYŚLENIAPLANOWANIE DLA MYŚLENIA

• dobre nauczanie rzadko udaje się bez dobre nauczanie rzadko udaje się bez porządnego planowania;porządnego planowania;

• rozumne planowanie pozwala na powiązanie rozumne planowanie pozwala na powiązanie wymagań stawianych przez program z wymagań stawianych przez program z konkretnymi zadaniami dla uczniów i konkretnymi zadaniami dla uczniów i efektywne wykorzystanie lekcji;efektywne wykorzystanie lekcji;

• planowanie pomaga dobrze przemyśleć planowanie pomaga dobrze przemyśleć zawartość lekcji, ustalić logiczną kolejność zawartość lekcji, ustalić logiczną kolejność poleceń i powiązać aktywność uczniów z poleceń i powiązać aktywność uczniów z celami lekcji;celami lekcji;

Kryteria oceny zaplanowanego scenariusza Kryteria oceny zaplanowanego scenariusza lekcjilekcji

• Lekcja jest interesująca i zawiera wiele informacji Lekcja jest interesująca i zawiera wiele informacji wartościowych dla uczniów; nie ogranicza się do wartościowych dla uczniów; nie ogranicza się do odpowiedzi na zamknięte pytania.odpowiedzi na zamknięte pytania.

• Cel jest sformułowany poprawnie, opisuje dokładnie, Cel jest sformułowany poprawnie, opisuje dokładnie, co uczniowie będą wiedzieli lub umieli zrobić po co uczniowie będą wiedzieli lub umieli zrobić po lekcji.lekcji.

• Wszystkie działania i materiał lekcji wspierają Wszystkie działania i materiał lekcji wspierają realizację celu.realizację celu.

• Wprowadzenie jest zwarte (krótkie),Wprowadzenie jest zwarte (krótkie), odwołuje się do odwołuje się do wcześniejszej wiedzy i doświadczeń uczniów i jest wcześniejszej wiedzy i doświadczeń uczniów i jest użyteczne dla prezentacji nowych treści.użyteczne dla prezentacji nowych treści.

Kryteria oceny zaplanowanego scenariusza Kryteria oceny zaplanowanego scenariusza lekcjilekcji• Prezentacja treści lekcji zawiera dokładną listę informacjiPrezentacja treści lekcji zawiera dokładną listę informacji

i materiałów potrzebnych do jej przeprowadzenia; i materiałów potrzebnych do jej przeprowadzenia; powinna się tu znaleźć powinna się tu znaleźć lista kluczowych pytań do dyskusji.lista kluczowych pytań do dyskusji.

• Informacje zawarte w opisie treści są uporządkowane i Informacje zawarte w opisie treści są uporządkowane i ułożone w logicznej kolejności.ułożone w logicznej kolejności.

• Jeśli przewidziano kształcenie umiejętności, scenariusz Jeśli przewidziano kształcenie umiejętności, scenariusz zawiera instrukcje z podziałem na poszczególne kroki; zawiera instrukcje z podziałem na poszczególne kroki; ćwiczenia wykonywane samodzielnie przez uczniów ćwiczenia wykonywane samodzielnie przez uczniów wspomagają kształcenie umiejętności zaprezentowanej i wspomagają kształcenie umiejętności zaprezentowanej i nauczanej w czasie lekcji.nauczanej w czasie lekcji.

• Wszystkie części lekcji są wyodrębnione i wyraźnie Wszystkie części lekcji są wyodrębnione i wyraźnie widoczne (cele, wprowadzenie, działania uczniów, widoczne (cele, wprowadzenie, działania uczniów, podsumowanie).podsumowanie).

• Zaplanowano czas na refleksję, zajęcia utrwalające, pracę Zaplanowano czas na refleksję, zajęcia utrwalające, pracę domową.domową.

OBYCZAJE CZŁOWIEKA MYŚLĄCEGO (na OBYCZAJE CZŁOWIEKA MYŚLĄCEGO (na lekcji każdego przedmiotu)lekcji każdego przedmiotu)

• Dowody, czyli skąd to wiemy?Dowody, czyli skąd to wiemy? ((Zawsze Zawsze pytaj, skąd wiemy to, co wiemy.) pytaj, skąd wiemy to, co wiemy.)

• Punkt widzenia, czyli kto to mówi? (Punkt widzenia, czyli kto to mówi? (Z Z jakiej perspektywy? Jakie ma argumenty?)jakiej perspektywy? Jakie ma argumenty?)

• Wzory i związki, czyli z czym się to Wzory i związki, czyli z czym się to wiąże? (wiąże? (Próbuj zawsze uczyć, odnosząc Próbuj zawsze uczyć, odnosząc nowe informacje do tego, co już uczniowie nowe informacje do tego, co już uczniowie wiedzą.) wiedzą.)

• Ćwiczenie wyobraźni, czyli co by było, Ćwiczenie wyobraźni, czyli co by było, gdyby...?gdyby...?

• Znaczenie, czyli dlaczego to jest ważne? Znaczenie, czyli dlaczego to jest ważne?

JAK OBUDZIĆ TWÓRCZOŚĆ?JAK OBUDZIĆ TWÓRCZOŚĆ?

odlotodlot

luzluz

czasczas


• Dobierz zadanie Dobierz zadanie - lepiej myśli się twórczo o rzeczach, które angażują człowieka nie tylko intelektualnie, ale i emocjonalnie.


• Zachęć do „odlotu”. Zachęć do „odlotu”. Ktoś, kto szuka nowych rozwiązań, musi korzystać ze swej wiedzy, ale powinien trochę się oderwać od dotychczasowych doświadczeń, zapomnieć o ograniczeniach, pomarzyć. Przynajmniej wstępna faza wymaga przekonania, że „wszystko jest możliwe” - czas na ocenę realności pomysłów przyjdzie później. Dlatego używaj technik takich jak „burza mózgów” - zespołowa lub indywidualna.


• Daj czasDaj czas. Nie wymagaj od uczniów szybkich rozwiązań. Daj czas na tzw. inkubację, czyli wykluwanie się pomysłu. Czasem kilka minut, czasem godzin, a czasem dni. Nie poganiaj!

JAK OBUDZIĆ TWÓRCZOŚĆ?JAK OBUDZIĆ TWÓRCZOŚĆ?• Daj luz. Daj luz. Dla myślenia twórczego,

zwłaszcza grupowego, ważny jest nastrój, samopoczucie, dobra atmosfera. Najlepiej, gdy przewagę mają emocje pozytywne, gdy panuje życzliwość, nie ma oceniania nawzajem swoich pomysłów (żadnej rywalizacji, raczej wzajemne wspieranie się). Ważne, by skupić uwagę na zadaniu, a nie np. na ocenie, na jaką się pracuje.


• Weryfikacja -Weryfikacja - porównanie wszystkich propozycji, zredukowanie ich liczby przez eliminację najgorszych (najbardziej typowych), najmniej realistycznych, najbardziej kontrowersyjnych społecznie czy najdroższych w realizacji.

CZTERY STRONY TWÓRCZOŚCICZTERY STRONY TWÓRCZOŚCI

METODYKA KREATYWNOŚCIMETODYKA KREATYWNOŚCI

• Mapa myślowa – Mapa myślowa – metoda, którą można wykorzystać do każdej intelektualnej czynności człowieka.

Kiedy wykorzystać?Kiedy wykorzystać? czytanie ze zrozumieniem; synteza wiadomości; odkrywanie problemów;


• Metoda stymulowania Metoda stymulowania aktywności twórczej – aktywności twórczej – metoda polegająca, ogólnie mówiąc, na podążaniu za uczniem, przy jednoczesnym delikatnym kierowaniu i naprowadzaniu go na ciekawe treści.

Metoda stymulowania aktywności Metoda stymulowania aktywności twórczej (twórczej (umiejętności i zdolności nabyte przez umiejętności i zdolności nabyte przez

uczniów)uczniów)• postawa badacza, aktywność ukierunkowana na

poznanie;• wrażliwość na problemy;• mobilność, czyli możliwość szybkiego przystosowania

się do nowych sytuacji, skutecznego reagowania na zmiany;

• oryginalność myślenia;• zdolność do abstrahowania;• umiejętność wybierania nieoczekiwanych i trudnych

do spostrzegania możliwości, dostosowania się do zadania, odnajdywanie tego, co w danym przypadku może prowadzić do rozwiązania;

• umiejętność sięgania po analogie;

Metoda stymulowania aktywności Metoda stymulowania aktywności twórczej (twórczej (umiejętności i zdolności nabyte przez umiejętności i zdolności nabyte przez

uczniów)uczniów)• umiejętność rozwijania drugiej, obok intelektu,

władzy poznawczej, tj. intuicji;• zdolność do poddania w wątpliwość, do uzyskania

dystansu emocjonalnego i intelektualnego do tego, co oczywiste i pewne;

• umiejętność przełamywania nawykowych sposobów percepcji sytuacji zadaniowych;

• tolerancja wobec poglądów innych;• płynność myślenia;• osobista oryginalność;• zdolność do bardzo dobrej analizy i syntezy,

umiejętność dyskusji.


• DialogDialog – – najstarsza technika twórczego myślenia;

Czemu służy dialog:Czemu służy dialog: rozwiązywaniu problemów; tworzeniu nowych idei; autorefleksji (dialog wewnętrzny); komunikacji;

Przykłady dialogów:Przykłady dialogów: dialogi z filozofami; rozmowy o wartościach z poetami; dialog z samym sobą;


• NotowanieNotowanie jako wyraz myślenia.• Mądre notowanie czyni naukę ciekawszą

i sensowniejszą.Jak notować, by myśleć?Jak notować, by myśleć? określić, jakiej operacji myślowej wymaga zadanie

(rozwiązanie problemu, klasyfikacja, poszukiwanie przyczyn i skutków…);

pokazać wzorce;

TabelaTabela –porządkowanie wiedzy;Piramida Piramida – hierarchizowanie (świat wartości)

Słoneczko Słoneczko – propozycje rozwiązania problemu

Pola wspólne, odrębnePola wspólne, odrębne – wskazywanie podobieństw, różnic


• Drama – w pełni aktywizuje uczniów; uczeń wchodzi w role; nauczyciel jest inspiratorem treści improwizacji;

Czemu służy drama:Czemu służy drama: skłania do kreatywności; otwiera przestrzeń psychologiczną; buduje więź między uczniami oraz uczniami

i nauczycielem;

George Orwell „Folwark zwierzęcy”TEMAT:Kulisy władzy – czyli wiec przedwyborczy trzech wodzów: TEMAT:Kulisy władzy – czyli wiec przedwyborczy trzech wodzów:

Napoleona,Snowballa, Pana Jonesa.Napoleona,Snowballa, Pana Jonesa.

TEMAT: Kulisy władzy – czyli wiec przedwyborczy TEMAT: Kulisy władzy – czyli wiec przedwyborczy trzech wodzów: Napoleona,Snowballa, Pana Jonesa.trzech wodzów: Napoleona,Snowballa, Pana Jonesa.

• przygotowanie programu trzech wodzów (w formie przygotowanie programu trzech wodzów (w formie przykazań);przykazań);

• ułożenie przemówień;ułożenie przemówień;

• wymyślenie haseł programowych;wymyślenie haseł programowych;

• zaprojektowanie ulotek;zaprojektowanie ulotek;

• pisanie reportażu z wydarzeń z wiecu – przyjęcie pisanie reportażu z wydarzeń z wiecu – przyjęcie obiektywnego stanowiska (praca domowa);obiektywnego stanowiska (praca domowa);

BIBLIOGRAFIABIBLIOGRAFIA

• A.P. Johnson, „Up and Out- Using Creative and Critical Thinking Skills to Enhance Learning”, Allyn and Bacon, 2000.

• http://lca.szkolazklasa.pl/?alias=cogito• http://neur.am.put.poznan.pl/is/8.html• Anna Włodarczyk, „Styl terapeutyczny w pracy

nauczyciela polonisty”, UNIVERSITAS, Kraków 2007.

Efektywność zapamiętaniaEfektywność zapamiętania

Efektywność zapamiętaniaEfektywność zapamiętaniaPrzetwarzanie informacji - również twórczej, wymaga

zasobu informacji a więc ich uprzedniego zapamiętania.

TWÓRCZY NAUCZYCIEL TWÓRCZY UCZEŃ

Documents

Transcript of TWÓRCZY NAUCZYCIEL TWÓRCZY UCZEŃ