Na biało, czyli jak legalnie pracować w Europie

O

na

czylijak legalniepracowaæ w Europie

2 3

Po 8 latach od przyst¹pienia do Unii Europejskiej Polacy wreszcie mog¹ pracowaæ we wszystkich krajach cz³onkowskich dok³adnie na takich samych zasadach, jak obywatele ka¿dego unijnego pañstwa. Ostatnie bia³e plamy na mapie krajów, w których Polacy musieli ubiegaæ siê o pozwolenie zniknê³y w maju 2011 r. I choæ najwiêksza fala migracji zawodowej mia³a miejsce znacznie wczeœniej, to formalnie od tego w³aœnie momentu mo¿emy w pe³ni korzystaæ z funda-mentalnej unijnej zasady swobodnego przep³ywu osób. I korzystamy.

Szacuje siê, ¿e w ca³ej UE pracuje blisko 2.5 mln naszych rodaków. Statystyki tej znacz¹co nie zmieni³ ani kryzys, ani szalej¹ce w Europie bezrobocie, ani coraz silniejsze w nie-których pañstwach antyimigranckie nastroje. Polacy pozostaj¹ w czo³ówce najbardziej mo-bilnych narodów Europy. Pracuj¹ we wszystkich krajach europejskich. Wykonuj¹ wszystkie zawody - najgorzej p³atne i te wymagaj¹ce najwy¿szych kwalifikacji. Przyt³aczaj¹ca wiêkszoœæ z nich zapewne nie zdaje sobie sprawy, ¿e pracuj¹c w innym europejskim kraju, realizuje jeden z wa¿niejszych priorytetów polityki Unii Europejskiej, jakim jest zwiêkszenie mobilnoœci zawo-dowej Europejczyków. Taki cel przyœwieca te¿ niniejszej publikacji.

To ju¿ pi¹ta edycja „Na bia³o”. Pierwsza czêœæ to synteza najwa¿niejszych zagadnieñ dotycz¹cychpracy w Europie. W czêœci drugiej prezentujemy najistotniejsze fakty i ciekawostki zwi¹zane z zatrudnieniem w wybranych krajach. Szukaj¹cych bardziej szczegó³owych informacji zapraszamy na stronê: www.eurodesk.pl/europraca.

Na bia³o - bez bia³ych plam

Wawrzyniec Pater

Koordynator Eurodesk Polska

SPIS TREŒCI PUBLIKACJA BEZP£ATNA

Opieka nad projektem: Wawrzyniec PaterTekst: Krzysztof Szwa³ekKorekta: Agnieszka Paw³owiecProjekt: Wojciech Maci¹g

Krajowe Biuro Eurodesk PolskaFundacja Rozwoju Systemu Edukacjiul. Mokotowska 43, 00-551 Warszawatel. 22 46 31 450e-mail: [email protected]

Wydawca:

Wydanie: 5ISBN: 978-83-62634-66-8

Sfinansowano ze œrodków Komisji Europejskiejoraz Ministerstwa Edukacji Narodowej w ramach programu “M³odzie¿ w dzia³aniu”.Publikacja odzwierciedla jedynie stanowisko jej autorów i Komisja Europejska nie ponosiodpowiedzialnoœci za umieszczon¹ w niejzawartoœæ merytoryczn¹.

O

na

34-56-78-9

10-1112-1314-1516-1718-1920-2124-2526-2728-2930-3132-3334-3536-3738-3940-4142-4344-4546-4748-4950-5152-5354-5556-5758-5960-6162-63

WSTÊPPOZWOLENIA DO LAMUSAFORMALNOŒCIHALO, CZY JESTEŒ UBEZPIECZONY?ŒWIADCZENIAPRACE SEZONOWEPRACA DLA M£ODOCIANYCHSAMOZATRUDNIENIEILE NA RÊKÊNA CELOWNIKU FISKUSA

GRECJA

MALTA

AUSTRIA

DANIA

FRANCJA

HOLANDIA

LUKSEMBURG

NORWEGIA

SZWAJCARIA

WIELKA BRYTANIA

BELGIA

HISZPANIA

NIEMCY

SZWECJA

CYPR

PORTUGALIA

W£OCHY

FINLANDIA

IRLANDIAISLANDIA

Kwiecieñ 2012

O

na

5

POZWOLENIA DO LAMUSA

4

Skoñczy³y siê okresy przejœciowe, opad³y szlabany, dyskryminacja pracowników z naszego kraju definitywnie siê zakoñczy³a. Jako ostatni – 1 maja 2011 r. – ograniczenia znieœli Niemcy, Austriacy, Maltañczycy i Szwajcarzy. W ten sposób ostatecznie wesz³a w ¿ycie jedna z fundamentalnych zasad Unii Euro-pejskiej – czyli swobodny przep³yw pracowników. By podj¹æ pracê w krajach UE i pañstwach blisko z ni¹ wspó³pracuj¹cych (Norwegia, Islandia, Liechtenstein), nie potrzeba ju¿ niczyjej zgody poza, oczywiœcie, porozumieniem z samym pracodawc¹.

Praca poza Polsk¹ to wielka szansa dla tych, którzy nie mog¹ znaleŸæ zatrudnienia w naszym kraju, ale te¿ dla tych, których umiejêtnoœci inne kraje ceni¹ du¿o wy¿ej ni¿ rodzimi pracodawcy. I jedni, i drudzy powinni jednak pamiêtaæ, ¿e Europa wychodzi dopiero z g³êbokiego gospodarczego do³ka, który w wielu kra-jach spowodowa³ drastyczny wzrost bezrobocia, a w innych wzmocni³ nastroje antyimigranckie.

Na brak miejsc pracy – szczególnie w Hiszpanii, we W³oszech czy Grecji – nic nie poradzimy, lepiej wiêcej skupiæ siê na sprawach, które mo¿emy zmieniæ. A jak pokazuj¹ doœwiadczenia z otwarciem niemieckiego rynku pracy, jest nad czym pracowaæ. Na pocz¹tku 2012 r. szacowano, ¿e w 2011 r. za Odrê do pracy wyjecha³o zaledwie 25 tys. Polaków, choæ wczeœniejsze szacunki mówi³y o 500 tys. Problemem nie by³ brak pracy, a... k³opoty z jêzykiem i stare sentymenty. Walka z tymi barierami mo¿e byæ trudniejsza ni¿ zniesienie pozwoleñ na pracê, ale sukces zale¿y ju¿ tylko od nas. Uczmy siê jêzyków, rozwijajmy dialog miêdzykulturowy – dopiero wtedy Stary Kontynent stanie siê dla nas naprawdê przyjazny.

76

Ca³a zachodnia Europa stoi ju¿ przed Polakami otworem. Unia Europejska i blisko wspó³pracuj¹ce z ni¹ kraje ujednolici³y zasady wjazdu i pobytu na ich terytorium. Do przekroczenia granicy wystarczy dowód osobisty lub paszport (dla dzieci konieczny), choæ oczywiœcie na samej granicy nikt nas o te dokumenty nie zapyta. W pañstwach UE oraz Norwegii, Islandii i Liechtensteinie mo¿emy bez pozwolenia mieszkaæ przez 90 dni. Tu i ówdzie trzeba siê jednak zameldowaæ (lub zarejestrowaæ). Tak jest na Cyprze – jeœli przyje¿d¿amy tam szukaæ pracy, a nie pole¿eæ na pla¿y, powinniœmy zg³osiæ siê do biura imigracyjnego. W S³owacji trzeba siê zarejestrowaæ, jeœli nasz pobyt ma przekroczyæ 30 dni. W czêœci innych krajów meldunek nie jest uzale¿niony od planowanej d³ugoœci pobytu: w Austrii na zameldowanie siê obcokrajowcy maj¹ trzy dni, w Bu³garii piêæ, w Belgii osiem, w Rumunii dziesiêæ, w Niemczech siedem lub dziesiêæ (w zale¿noœci od landu).

FORMALNOŒCI: PRZYJAZD, POBYT, MELDUNEK

Nauka sposobemPozwolenie na pobyt d³u¿szy ni¿ 3 miesi¹ce mo¿na te¿ uzyskaæ, rozpoczynaj¹c studia. Zazwyczaj nie zwalnia to jednak z obowi¹zku posiadania wystarczaj¹cych do utrzymania œrodków finansowych.

Zameldowanie przed up³ywem 90 dni staje siê konieczne, gdy znajdziemy pracê – ale wtedy ten obowi¹zek uznamy pewnie za coœ ca³kiem przyjemnego. Jednoczeœnie trzeba bêdzie za³atwiæ sobie numer ubezpieczenia zdrowotnego, za³o¿yæ konto w banku i zarejestrowaæ siê w urzêdzie skarbowym. W przebrniêciu przez te formalnoœci pomagaj¹ zwykle pracodawcy, zwi¹zki zawodowe, urzêdy pracy lub... miejscowi Polacy, którzy z problemami poradzili sobie wczeœniej.

Jeœli jednak po trzech miesi¹cach poszukiwañ praca siê nie znajdzie, na dalszy pobyt za granic¹ musimy ju¿ uzyskaæ pozwolenie. Tu sprawa staje siê nieco trudniejsza: warunki uzyskania zgody na pobyt s¹ zró¿nicowane, ale zwykle trzeba wykupiæ ubezpieczenie zdrowotne (spory wydatek!), a tak¿e udowodniæ, ¿e ma siê pieni¹dze na utrzymanie. Konieczny jest te¿ meldunek oraz – oczywiœcie – komplet dokumentów poœwiadczaj¹cych to¿samoœæ.

Z Bogiem?Meldunek nie zawsze jest formalnoœci¹ – w Austrii wi¹¿e siê z podjêciem wa¿nej, ¿yciowej decyzji. W urzêdowym formularzu musisz wpisaæ, czy zgadzasz siê oddawaæ 1 proc. swoich rocznych dochodów wybranemu Koœcio³owi. Je¿eli siê na to nie zdecydujesz, mo¿esz mieæ k³opot z dostêpem do jego pos³ug – chrztu, œlubu czy pogrzebu.

98

Jakoœ to bêdzie? Dasz radê? Nie, lepiej nie ryzykuj. Ubezpieczenie zdrowotne do podstawa przy d³u¿szym pobycie za granic¹. Ceny wizyt lekarskich bywaj¹ bardzo wysokie, a kilkutygodniowy pobyt w szpitalu móg³by Ciê doprowadziæ do bankructwa.

O ubezpieczenie za granic¹ trzeba zadbaæ przed wyjazdem – wystarczy zwróciæ siê do Narodowego Funduszu Zdrowia o wydanie bezp³atnej Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego. Gdy poka¿emy j¹ lekarzowi w innym kraju UE lub EFTA, wszelkie procedury medyczne, które s¹ darmowe dla miejscowych,bêd¹ bezp³atne równie¿ dla nas. Karta EKUZ nie pokrywa jednak kosztów leczenia po wypadkach przy pracy, je¿eli deklarowanym celem wyjazdu by³a turystyka. Jeœli wiêc jedziemy szukaæ pracy, nale¿y wype³niæ inny rodzaj wniosku oraz do³¹czyæ do niego formularze U2 (gdy wybieramy siê do kraju UE) lub E303 (gdy naszym celem jest kraj EFTA), wydawane przez urzêdy pracy.

HALO, CZY JESTEŒ UBEZPIECZONY?

Uwaga! NFZ nie wyda karty EKUZ osobie nieubezpieczonej, czyli np. pozostaj¹cej bez zatrudnienia i niezarejestrowanej w urzêdzie pracy.

zasady – do ubezpieczenia zdrowotnego w miejscowym systemie zg³asza nas pracodawca. Zwykle, tak jak w Polsce, potr¹ca nam sk³adkê z naszej pensji. Zupe³nie bezpiecznie poczujemy siê jednak dopiero wtedy, gdy dok³adnie zapoznamy siê z zasadami œwiadczenia opieki zdrowotnej w danym kraju. Mo¿e siê bowiem okazaæ, ¿e to, co wydaje nam siê darmowe, mimo ubezpieczenia bêdzie p³atne (np. ratownictwo górskie, transport karetk¹ itd.). Na wszelki wypadek kto mo¿e, powinien rozejrzeæ siê za komercyjnymi polisami zdrowotnymi.

Wa¿noœæ karty EKUZ wydanej w Polsce bezrobotnym wynosi dwa mie-si¹ce. Po tym terminie trzeba zg³osiæ siê do NFZ z nowym wnioskiem.

Wiêcej szczegó³owych informacji na temat EKUZ znajdziesz na stronie:www.nfz.gov.pl/new/art/1815/100_pytan_o_ekuz.pdf.

Co wtedy, gdy znajdziemy pracê za granic¹? Wtedy obowi¹zuj¹ ju¿ inne

Pamiêtaj!Jeœli za granic¹ zgubisz kartê EKUZ lub Ci j¹ ukradn¹, mo¿esz zwróciæ siê do miejscowego odpowiednika NFZ o wydanie tzw. certyfikatu zastêpuj¹cego.

1110

Polak pracuj¹cy za granic¹ ma takie same przywileje, jak miejscowi. Nie ma mowy o ni¿szej p³acy minimalnej, niemo¿liwe jest te¿ ró¿nicowanie wysokoœci zasi³ków czy wymiaru urlopu. Wszystkim legalnie zatrudnionym na terenie UE pracownikom przys³uguj¹: œwiadczenia w razie choroby i macierzyñstwa; z tytu³u inwalidztwa, emerytalne, z tytu³u wypadków przy pracy i chorób zawodowych; zasi³ki pogrzebowe; œwiadczenia w razie bezrobocia; œwiadczenia rodzinne. Z takich samych praw korzystaj¹ te¿ cz³onkowie najbli¿szej rodziny (m¹¿, ¿ona, dzieci).

Uwaga!Mo¿esz otrzymywaæ œwiadczenie tylko z jednego pañstwa. Prawo dzia³a na Twoj¹ korzyœæ: w ka¿dej sytuacji dostaniesz œwiadczenie w najwy¿szej mo¿liwej wysokoœci. Okresy ubezpieczenia w poszczególnych krajach UE s¹ uwzglêdniane we wszystkich pozosta³ych pañstwach cz³onkowskich. Inaczej mówi¹c, s¹ one sumowane na potrzeby przyznania konkretnych œwiadczeñ. To wa¿ne: oznacza to, ¿e wszystkie lata, jakie przepracowa³eœ w Polsce, s¹ wliczane do okresów ubezpieczenia za granic¹.

ŒWIADCZENIA, CZYLI NA CO MO¯NA LICZYÆ POZA PENSJ¥Mo¿e to oznaczaæ wy¿sze œwiadczenia lub przyznanie danego œwiadczenia, którego bez sumowania okresów ubezpieczenia z kilku pañstw nie otrzyma³byœ.

Jeœli jesteœ pracownikiem sezonowym... Jeœli jesteœ zatrudniony w Polsce, przebywasz na p³atnym urlopie wypoczynkowym i dodatkowo podejmu-jesz pracê w krajach UE, podlegasz polskim przepisom i sk³adki z tytu³u pracy sezonowej powinny byæ odprowadzane do polskiego systemu ubezpieczenio-wego. Te same regu³y obowi¹zuj¹ osoby pracuj¹ce na w³asny rachunek, w tym rolników.

Jeœli jesteœ nieaktywny zawodowo... Bezrobotny, student, emeryt, przebywaj¹cy na urlopie bezp³atnym, a tak¿e niezarejestrowany w charakterze bezrobotnego – gdy podejmuje pracê sezonow¹ w krajach UE, podlega przepisom ubezpieczeniowym w pañstwie zatrudnienia.

Wszelkie informacje na temat wymiaru urlopu, wysokoœci i zasad otrzymywania zasi³ku dla bezrobotnych czy emerytur znajdziesz na stronie www.eures.eu, w miejscowych zwi¹zkach zawodowych (szczególnie w Skandynawii i krajach Beneluksu) oraz w lokalnych urzêdach pracy.

12

PRACE SEZONOWE - WYZWANIE NA KRÓTK¥ METÊ

Chcia³byœ dorobiæ, ale nie masz zamiaru przenosiæ siê za granicê na sta³e? Dla takich jak Ty czekaj¹ oferty prac sezonowych. Jak z nich skorzystaæ?

Zanim kupisz bilet, poœwiêæ trochê czasu na zorientowanie siê w temacie. Po pierwsze, zastanów siê, jakiego rodzaju praca Ciê interesuje i jakie s¹ Twoje mo¿liwoœci. Im lepiej znasz jêzyk kraju, do którego chcesz siê wybraæ, tym wiêksze bêd¹ mo¿liwoœci znalezienia zatrudnienia. Bêdziesz mia³ szanse popracowaæ nie tylko przy zbiorze warzyw czy owoców, ale tak¿e w gastronomii i hotelarstwie. Jeœli jednak masz po prostu dwie rêce i dobre chêci, musisz przygotowaæ siê na pracê mniej p³atn¹ i pewnie bardziej monotonn¹.

Jeœli ju¿ zdecydujesz, na czym najbardziej Ci zale¿y, przejrzyj oferty prac sezonowych publikowane przez wyspecjalizowane firmy lub prezentowane w urzêdach pracy.

Trzeci krok to bilans zysków i strat. Dowiedz siê nie tylko, jak¹ pensjê proponuje pracodawca, ale równie¿ czy oferuje zakwaterowanie i wy¿ywienie (i ile ono kosztuje). Im dok³adniej poznasz warunki pracy, tym mniejsze bêdzie ryzyko rozczarowania, gdy dotrzesz ju¿ na miejsce.

Do prac sezonowych za granicê wyje¿d¿aæ mog¹ osoby, które ukoñczy³y 18. rok ¿ycia. Do przekroczenia granicy wystarczy dowód. Na miejscu trzeba sprawdziæ, czy konieczne jest zameldowanie siê (wiêcej o tym na stronach 6.-7.). Z pracodawc¹ lub agencj¹ poœrednicz¹c¹ koniecznie trzeba podpisaæ stosown¹ umowê, a jej zapisy – szczególnie dotycz¹ce wysokoœci wynagrodzenia – warto sprawdziæ pod wzglêdem prawnym, np. kontaktuj¹c siê z polskim konsulatem lub miejscowymi zwi¹zkami zawodowymi.

Bez ubezpieczenia, bez podatkuPodpisana z pracodawc¹ umowa zazwyczaj ma formê zbli¿on¹ do polskiej umowy o dzie³o lub umowy-zlecenia. Pracodawca nie p³aci za pracownika sk³adek zdrowotnych – ten korzysta z Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdro-wotnego.

A ten sezon, to kiedy?Prace sezonowe zwi¹zane s¹ zwykle ze zbiorami owoców i warzyw – organizowane s¹ wiêc w miesi¹cach letnich. Zatrudnienia mo¿na jednak poszukaæ równie¿ zim¹, wówczas pracowników potrzebuj¹ np. sieci handlowe organizuj¹ce styczniowe wyprzeda¿e lub hotele i restauracje z kurortów narciarskich.

13

1514

Z ró¿nych badañ wynika, ¿e grup¹ spo³eczn¹, która najbardziej ucierpia³a w wyniku kryzysu finansowego jest w³aœnie m³odzie¿. WskaŸniki bezrobocia wœród m³odych obywateli Hiszpanii, Grecji czy Portugalii ju¿ dawno pobi³y wszelkie smutne rekordy. Przyczyna jest niemal wszêdzie podobna – firmy ograniczaj¹ rekrutacjê, w pierwszej kolejnoœci rezygnuj¹c z zatrudniania osób m³odych i niedoœwiadczonych. Z pracownikami m³odocianymi, a wiêc przed 18. rokiem ¿ycia, sytuacja jest jeszcze trudniejsza. Ale szansy zawsze warto poszukaæ.

Teoretycznie do podjêcia pracy w innym kraju uprawnione s¹ osoby ju¿ w wieku 15 lat. W praktyce wiêkszoœæ krajów ustawi³o granicê nieco wy¿ej – pracodawcy mog¹ zatrudniaæ dopiero 16-latków i to wy³¹cznie do prostych prac. Wykluczone jest wykonywanie obowi¹zków w nocy lub w warunkach uci¹¿liwych dla zdrowia, czas pracy jest krótszy od standardowego, niemo¿liwe jest te¿ oferowanie nadgodzin. Przepisy takie obowi¹zuj¹ w zdecydowanej wiêkszoœci krajów UE.

Problem w tym, ¿e aby w wieku 16 lat przekroczyæ granicê, trzeba mieæ paszport lub byæ wpisanym do dowodu osobistego rodzica (koniecznie nowego typu!). Na podjêcie pracy dodatkowo trzeba mieæ równie¿ zgodê rodziców, zaœwiadczenie lekarskie potwierdzaj¹ce mo¿liwoœæ wykonywania konkretnych obowi¹zków oraz – uwaga – ukoñczone gimnazjum. Umowa m³odocianego z pracodawc¹ musi byæ zawarta na piœmie. Trzeba w niej okreœliæ czas jej trwania i wysokoœæ wynagrodzenia.

PRACA DLA M£ODOCIANYCH - MISSION IMPOSSIBLE?

Nauka priorytetemJeœli w trakcie pracy za granic¹ chcesz kontynuowaæ naukê (np. w szkole œredniej), jej czas bêdzie wliczany do czasu pracy. Po piêciu godzinach w ³awce bêdziesz wiêc móg³ tylko na godzinê wróciæ do roli pracownika.

Laba w ferieJeœli w trakcie nauki podejmiesz pracê, w czasie ferii szkolnych pracodawca ma obowi¹zek udzieliæ Ci urlopu bezp³atnego. Razem z urlopem wypoczyn-kowym nie mo¿e on przekraczaæ dwóch miesiêcy (przy czym urlop bezp³atny wlicza siê do sta¿u pracy).

16

SAMOZATRUDNIENIE NA CUDZEJ ZIEMI

Osoby, które chc¹ samodzielnie radziæ sobie na zagranicznych rynkach, mog¹ korzystaæ dok³adnie z tych samych praw, co obywatele kraju, do którego przybyli. Maj¹ te¿ identyczne obowi¹zki. To jedna z najwa¿niejszych zasad obowi¹zuj¹cych na jednolitym europejskim rynku.

Prze³omem w kwestii samozatrudnienia by³o przyjêcie w 2006 r. tzw. dyrektywy us³ugowej. Wprowadza ona swobodê œwiadczenia wiêkszoœci rodzajów us³ug na terenie innych pañstw cz³onkowskich. W praktyce wiêc wystarczy zarejestrowanie dzia³alnoœci w Polsce, by w innym kraju od czasu do czasu wyremontowaæ komuœ dom, przystrzyc trawnik, zaprojektowaæ budynek czy przeprowadziæ szkolenie. Spod dzia³ania dyrektywy wy³¹czono jednak m.in. us³ugi zdrowotne, finansowe, socjalne, transportowe czy œwiadczone przez agencje pracy tymczasowej. W niektórych krajach wy³¹czenia s¹ szersze, np. w Niemczech swoboda œwiadczenia us³ug nie obejmuje prac budowlanych.

Kto jednak planuje na sta³e przenieœæ siê do innego kraju i prowadziæ tam w³asn¹ firmê, powinien skorzystaæ z krajowych przepisów reguluj¹cych tê kwestiê. Zasady w wiêkszoœci krajów UE s¹ podobne: mo¿na za³o¿yæ jednoosobow¹ dzia³alnoœæ gospodarcz¹ (zwykle trwa to du¿o krócej ni¿ w Polsce) albo wybraæ formê dzia³alnoœci na mocy kodeksu spó³ek handlowych (spó³kê z ograniczon¹ odpowiedzialnoœci¹, cywiln¹ lub akcyjn¹). Trzeba te¿ pamiêtaæ o dope³nieniu innych formalnoœci, np. zameldowaniu siê w lokalnym urzêdzie, jeœli nasz pobyt za granic¹ nie bêdzie incydentalny.

Do za³o¿enia jednoosobowej dzia³alnoœci zwykle konieczne jest przedstawienie dowodu to¿samoœci, kompletu wype³nionych dokumentów rejestracyjnych oraz dope³nienie formalnoœci w urzêdzie skarbowym i staty-stycznym. W zdecydowanej wiêkszoœci krajów sprawê za³atwiæ mo¿na przez Internet.

Wolne zawody maj¹ ³atwiejS¹ kraje, w których artyœci czy architekci w ogóle nie musz¹ zak³adaæ dzia³alnoœci gospodarczej. Tak jest np. w Niemczech, wed³ug miejscowego prawa wystêpowanie na scenie czy projektowanie budynków nie jest dzia³alnoœci¹ gospodarcz¹.

Dwie unijne swobodySwoboda przedsiêbiorczoœci i swoboda œwiadczenia us³ug to dwa ró¿ne przywileje okreœlone w unijnych przepisach. Ta pierwsza dotyczy mo¿liwoœci zak³adania za granic¹ przedsiêbiorstw s³u¿¹cych do d³ugotrwa³ej dzia³alnoœci w nieokreœlonym czasie. Ta druga przewiduje raczej tymczasowy i krótkotrwa³y chara-kter naszej inicjatywy.

17

1918

Wynagrodzenia to najwa¿niejszy magnes przyci¹gaj¹cy Polaków na zagraniczne rynki pracy. Choæ Polska szybko goni zachodni¹ Europê pod wzglêdem PKB na mieszkañca, do zrównania siê poziomu p³ac jest jeszcze bardzo daleko.

Do europejskiej czo³ówki pod wzglêdem wysokoœci œrednich pensji nale¿¹ Luksemburg, Dania, Irlandia, Norwegia i Holandia. W sektorze przedsiêbiorstw przeciêtne roczne wynagrodzenie siêga w tych krajach 45-55 tys. euro, co daje – przyjmuj¹c, ¿e euro kosztuje 4 z³ote – ok. 16,5 tys. z³otych miesiêcznie. Prawda, ¿e kusz¹ce? Trzeba jednak pamiêtaæ, ¿e to pensje œrednie, a wiêc szanse na nie maj¹ raczej osoby o sporych kwalifikacjach, dobrze znaj¹ce miejscowy jêzyk i posiadaj¹ce odpowiednie doœwiadczenie.

M³odzi pracownicy bez d³u¿szej praktyki w zawodzie musz¹ raczej zwracaæ uwagê na pensje minimalne. Te, w porównaniu z polskimi realiami, równie¿ mog¹ wydawaæ siê kosmiczne – wynosz¹ od ok. 600 do 1500 euro, a w Luksemburgu siêgaj¹ nawet 1801 euro (dane z 2012 r.). Przeliczaj¹c na z³otówki, ³atwo siê zorientowaæ, ¿e w tym ksiêstwie ¿aden pracownik nie mo¿e co miesi¹c dostawaæ mniej ni¿ ok. 7 tys. z³otych. W wielu krajach zachodniej Europy minimalne p³ace jednak nie obowi¹zuj¹, tak jest m.in. w Szwecji, Danii, Norwegii, Niemczech, W³oszech i Austrii.

Poziom pensji uzale¿niony jest nie tylko od pañstwa, ale tak¿e – a mo¿e nawet przede wszystkim – od bran¿y. Najs³abiej wynagradzani s¹ pracownicy bez kwalifikacji, zatrudnieni w gastronomii, hotelarstwie, handlu, rolnictwie lub budownictwie. Zdecydowanie najwiêcej zarabiaj¹ specjaliœci z bran¿y finansowej, energetycznej, telekomunikacyjnej i informatycznej oraz lekarze, architekci i in¿ynierowie.

Decyduje umowaW krajach, w których nie wprowadzono p³acy minimalnej , najni¿szy dopuszczalny poziom wynagrodzeñ ustalany jest w ramach bran¿owych uk³adów zbiorowych, negocjowanych przez pracodawców i zwi¹zki zawodowe.

ILE NA RÊKÊ, CZYLI BILANS ZYSKÓW I STRAT

Jak równy z równymPamiêtaj, ¿e w ka¿dym kraju UE musisz byæ traktowany przez pracodawców do-k³adnie tak, jak jego obywatele.

2120

NA CELOWNIKU FISKUSA

Atrakcyjnoœæ pracy w danym kraju oceniaæ nale¿y nie tylko po poziomie zarobków. Równie wa¿ne jest to, jaki procent naszej pensji faktycznie trafi do naszej kieszeni. A z tym bywa bardzo ró¿nie.

Generalnie zasady wszêdzie s¹ podobne, pracownicy p³ac¹ podatek dochodowy od swojej pensji, reguluj¹ te¿ sk³adki rentowe i emerytalne. Gdy id¹ do sklepu, natrafiaj¹ na podatki poœrednie, a wiêc VAT i akcyzê. Ró¿nice polegaj¹ g³ównie na wysokoœci stawek podatkowych oraz na procedurach.

Co warto sprawdziæ przed wyjazdem? Jeœli bardzo interesuje nas to, ile dok³adnie trafi do naszego portfela z uzgodnionej pensji brutto, musimy zorientowaæ siê, jakie s¹ obowi¹zuj¹ce stawki podatkowe w danym kraju. Te informacje naj³atwiej zdobyæ w polskich konsulatach, izbach handlowych lub

bezpoœrednio u pracodawcy. Ogólnie mo¿liwoœci s¹ dwie: system podatkowy mo¿e byæ progresywny (im kto wiêcej zarabia, tym wiêcej – procentowo – oddaje fiskusowi) lub liniowy (wszystkich obowi¹zuje ta sama stawka). To drugie rozwi¹zanie sta³o siê modne dopiero w ostatnich latach i to wy³¹cznie we wschod-niej Europie. Liniowy podatek dochodowy wprowadzono m.in. na S³owacji, w Czechach, Rumunii, Bu³garii, Estonii oraz na Litwie i £otwie. Tam, gdzie za-stosowano jednolity poziom opodatkowania, zwykle zlikwidowano wszelkie ulgi.

W zachodniej Europie wci¹¿ króluje podatek progresywny. I, co ciekawe, najwy¿sze podatki – procentowo – p³aci siê w krajach, gdzie pensje brutto s¹ najwy¿sze. Najlepiej wynagradzani Szwedzi, Belgowie czy Holendrzy oddaj¹ pañstwu ponad po³owê swoich dochodów. Niewiele ni¿sze s¹ podatki w Hiszpanii, Niemczech, W³oszech czy Finlandii.

RozliczanieWszêdzie w Europie zaliczki na podatek dochodowy odprowadzaj¹ pracodawcy. Twoim obowi¹zkiem mo¿e byæ jednak uzyskanie lokalnego odpowiednika NIP.

Firmie po kieszeniPodatek musz¹ p³aciæ równie¿ firmy. Najwy¿sze daniny obowi¹zuj¹ obecnie we Francji, na Malcie i w Belgii – stawki przekraczaj¹ 30 proc. Najmniej zabiera fiskus na Cyprze, w Irlandii, Rumunii, Bu³garii i republikach nadba³tyckich.

EURES: Europejski Portal Mobilnoœci Zawodowej

www.europa.eu/eures

EURES – Oferty pracySzukasz pracy za granic¹? Na portalu EURES znajdziesz ich ponad milion ze wszystkich pañstw UE. Baza ofert pracy jest aktualizowana codziennie. Mo¿esz j¹ przeszukiwaæ wed³ug krajów, regionów, zawodów, rodzajów umów.

EURES – Baza CVChcesz sprawdziæ, ile wart jest Twój ¿yciorys? Umieœæ go w bazie CV EURES. Wystarczy wype³niæ odpowiedni formularz. Twoje CV bêdzie dostêpne dla wszystkich doradców EURES i pracodawców zarejestrowanych w serwisie. Dostaniesz te¿ login i has³o dostêpu. Dziêki temu bêdziesz móg³ zmieniaæ i aktualizowaæ swoje dane.

EURES – Praktyczne informacjePotrzebujesz wiadomoœci o ¿yciu i warunkach pracy za granic¹? znajdziesz informacje o trendach na rynkach pracy, zakwaterowaniu, podatkach, kosztach ¿ycia, ochronie zdrowia, przepisach socjalnych.

Na portalu EURES

EUROPASS to piêæ przejrzystych

dokumentów, dziêki którym zaprezentujesz swoje osi¹gniêcia

w sposób zrozumia³y

dla przysz³ego pracodawcy.

1 Europass – CV –

Europass – Paszport Jêzykowy –

Europass – Mobilnoœæ –

Europass – Suplement do Dyplomu –

Suplement do Dyplomu Potwierdzaj¹cego Kwalifikacje Zawodowe –

¿yciorys o jednakowym dla wszystkich uk³adzie.

tu opiszesz swoj¹ znajomoœæ jêzyków.

zaprezentuje wiedzê i doœwiadczenie, które zdoby³eœ podczas edukacyjnych wyjazdów zagranicznych.

opisuje przebieg Twojej nauki, jest wydawany razem z dyplomem studiów wy¿szych.

szczegó³owo przedstawia Twoje umiejêtnoœci i kompetencje (wydawany jest z dyplomem potwierdzaj¹cym kwalifikacje zawodowe).

Wiêcej informacji oraz formularze Europass – CV i Paszportu Jêzykowego na stronie internetowejKrajowego Centrum Europass:

www.europass.org.pl

2

3

4

5

www.eurodesk.pl/praca/austria

24

Œrednie roczne dochody brutto Austria-ków siêgaj¹ 35 tys. euro, przy czym mê¿czyŸni zarabiaj¹ du¿o lepiej od kobiet. Miesiêcznie za ma³e mieszkanie zap³aciæ trzeba od 200 do 400 euro, drugie tyle ko-sztowaæ bêdzie wy¿ywienie.

BILANS ZYSKÓW I STRAT

Opiekunki i budowlañcy ze znajomoœci¹ niemieckiego.

Statystyczne austriackie gospodarstwo domowe wydaje na ¿ycie 2,9 tys. euro miesiêcznie.Jedna czwarta z tego to koszty czynszu, pr¹du i gazu.

s¹ dla austriackich przedsiêbiorców wa¿niejsze ni¿ niski koszt pracownika.

UTRZYMANIE

POSZUKIWANY/ POSZUKIWANA

KWALIFIKACJE

Mia³ byæ groŸny, wiêc trzymano go na granicy. Gdy 1 maja 2011 r. szlaban podniesiono, pracownik z Polski – bo o nim mowa – oka-za³ siê... nie wiadomo jaki, bo nie przyjecha³. Austriacy do tej pory nie s¹ zgodni, czy zwlekanie z otwarciem rynku pracy by³o dobrym pomys³em. Ale to ju¿ historia, dziœ w kraju Mozarta mo¿emy pracowaæ bez przeszkód.

Tyle wynosi bezrobocie– jest jednym z najni¿szych w Europie.

4.3 proc.

25

26

Œrednia miesiêczna pensja wynosi ok. 2900 euro – zarobki pracowników s¹ tu ustalane w ramach bran¿owych umów zbiorowych. Utrzymanie, niestety, te¿ kosztuje sporo. Czynsze, ceny ¿ywnoœci i energii nale¿¹ tu do najwy¿szych w Europie.


MENU

Dlaczego mali ch³opcy w Brukseli marz¹ o byciu urzêdnikiem, a nie stra¿akiem? Bo to w³aœnie biurokraci we Flandrii i Walonii zarabiaj¹ najwiêcej. W dodatku p³ac¹ tylko 15-procentowy podatek. Przeciêtny Polak w Belgii ma szanse raczej na pracê w budownictwie, rolnictwie i s³u¿bie zdrowia, choæ nie brakuje te¿ naszych rodaków w barach i restauracjach.

www.eurodesk.pl/praca/belgiaPODATKI

Obowi¹zuje tu progresywny, piêciostopniowy system podatkowy. Najni¿szy próg wynosi 25 proc., najwy¿szy – 50 proc.

SprawdŸ, w jakim jêzyku mówi¹ pracodawcy w wybranym przez Ciebie regionie –po waloñsku czy niderlandzku.

Niektóre lokalne przysmaki

mog¹ Ciê nieco zdziwiæ.

Obok frytek i gofrów Belgowie

chêtnie jadaj¹... cykoriê.

PAMIETAJ!

27

www.eurodesk.pl/praca/cypr

28

Jako kucharz mo¿esz zarobiæ ok. 1400 euro, ale po³owê z tego wydasz na utrzymanie. W bran¿y turystycznej ³atwo jednak dostaæ pracê z zakwaterowa-niem.


Na piêknej wyspie nie bêdziesz mia³ zbyt wiele czasu na wypoczynek. Rocznie przys³uguje tu tylko 20 dni urlopu.

P³aca minimalna wynosi 855 euro, ale obowi¹zuje tylko w kilku zawodach – dotyczy m.in. sprzedawców, opiekunek do dzieci, pielêgniarek.

Wiêkszoœæ firm wyp³aca trzynastkê, a niektóre na Wielkanoc nawet czternastkê. Kryzys znacznie ograniczy³ jednak hojnoœæ pracodawców.

PREMIA

Cypr to g³ównie hotelarstwo, gastronomia i us³ugi. Pracodawców jest mnóstwo, ale trzeba na nich uwa¿aæ. Mo¿na trafiæ na takich, którzy nie bêd¹ chcieli p³aciæ ubezpieczeñ i podatków. Pogoda i krajobraz mog¹ jednak wiele wynagrodziæ.

15

Na Cyprze

mo¿na pracowaæ

ju¿ od 15. roku

¿ycia.

URLOP

29

lat

PIENIADZE

www.eurodesk.pl/praca/daniaŒrednia pensja w Danii wynosi ok. 4650 euro miesiêcznie i nale¿y do najwy¿szych w Europie. Ale coœ za coœ – za wynajem mieszkania w Kopenhadze trzeba zap³aciæ 800-1300 euro, za wy¿ywienie drugie tyle. Drogie s¹ te¿ jedzenie w restauracjach, ubrania i us³ugi, m.in. transport.


Najszybciej pracê znajd¹ specjaliœci: in¿ynierowie, informatycy, bankowcy. Si³ spróbowaæ mog¹ równie¿ opiekunki do dzieci, ogrodnicy, sprz¹taczki, glazurnicy i hydraulicy.

Chcesz tanio prze¿yæ w Danii? Za³atw sobie regularne transporty ¿ywnoœci z Polski. Na miejscu zap³acisz o po³owê dro¿ej ni¿ wynosi œrednia unijna.

UTRZYMANIE


UWAGA!

30

Teoretycznie to jedno z najbardziej goœcin-nych pañstw dla pracowników z naszego kraju – oficjalny portal dla obcokrajowców szukaj¹cych pracy ma polsk¹ wersjê jêzykow¹. ZnaleŸæ mo¿na na nim zarówno dobre, jak i z³e informacje: pracuje siê tylko 37 godzin tygodniowo, ale niestety o wolne etaty jest trudno.

Rynkiem pracy rz¹dz¹ umowy sektorowe, zawierane przez pracodawców i zwi¹zkowców. Nie istnieje p³aca minimalna, trudniej te¿ wbiæ siê na rynek us³ug.

PODATKI

Mog¹ szokowaæ. Podstawowa stawka VAT wynosi tu 25 proc., podatek dochodowy równie¿ nale¿y do najwy¿szych w Europie.

31

32

Wysoki poziom edukacji i konsekwentne wspieranie innowacyjnoœci przynios³y efekty. Finlandia nale¿y do najbogatszych krajów œwiata. Œrednia pensja wynosi 3105 euro miesiêcznie, przy czym statystycznie najlepiej zarabia siê w sektorze rz¹dowym. P³aca minimalna uzale¿niona jest od bran¿y, np. budowlañcy musz¹ zarabiaæ co najmniej 16 euro na godzinê, czyli ok. 2200 euro miesiêcznie.


Finowie to najkrócej pracuj¹cy naród Europy. W rankingu Eurostatu wyprzedzili nawet Francuzów. Pracuj¹ zaledwie 1670 godzin rocznie. Rekordziœci – Rumuni –a¿ 2095!

Pod koniec 2011 r. bezrobociewynosi³o 6,2 proc.

ZATRUDNIENIE

„Ch³odne poddasze Europy” – jak mówi¹ o sobie Finowie – postawi³o na politykê przyjazn¹ imigrantom. Rz¹d w Helsinkach nie ukrywa jednak, ¿e najbardziej zale¿y mu na specjalistach, szczególnie w s³u¿bie zdrowia. Gdyby jeszcze ten f iñski by³ mniej skomplikowany...

33

www.eurodesk.pl/praca/finlandia CZAS PRACY

Podejmuj¹c pracê, warto zapisaæ siê do zwi¹zków zawodowych – zrobi³o to ju¿ 80 proc. Finów. Sk³adki cz³onkowskie potr¹cane s¹ z wynagrodzenia.

Tylu Finów jest zatrudnionychna pe³nych etatach. W Polsce – tylko 70 proc.

PAMIETAJ!

85 proc

www.eurodesk.pl/praca/francjaŒrednie wynagrodzenie przekracza tu 2900 euro miesiêcznie. Koszty utrzymania nie s¹ osza³amiaj¹ce, szczególnie na prowincji. Kawalerkê mo¿na wynaj¹æ ju¿ za 400-600 euro miesiêcznie, mleko kosztuje tyle co butelka wina – 0,8 euro. Jajka kupisz za 1,20 euro, a stek z frytkami za 12 euro.


Francuska m³odzie¿ znalaz³a siê na zakrêcie.Bezrobocie wœród niej nale¿y do najwy¿szych w Europie –siêga 22-23 proc.

35

P³aca minimalna

we Francji wynosi

1400 euro

miesiêcznie,

jest wiêc 4 razy

wy¿sza ni¿ w Polsce.

34

Wielki kraj, wielkie mo¿liwoœci i wielkie zmiany do przeprowadzenia. Wskutek recesji bezrobocie wzros³o tu o jedn¹ czwart¹, wiêc w³adze zmuszone s¹ wprowadzaæ reformy – na pocz¹tek wyd³u¿aj¹ wiek emerytalny. Dla polskich hydraulików, opiekunek, lekarzy i informatyków to dobre miejsce do pracy. Ale uwaga – angielski nie wystarczy.

Francuzi to jeden z tych narodów Europy, który zbyt d³ugo w pracy siedzieæ nie lubi. Tygodniowo Francuzpracuje 35 godzin, rocznie – 1670. W Polsce pracujemy o prawie 200 godzin d³u¿ej.

CZAS PRACY

ZATRUDNIENIE

Francuzi przechodz¹ na emeryturê w wieku 60 lat. Kryzys odbierze im ten przywilej.

EMERYTURA

PIENIADZE

Komu uda siê znaleŸæ pracê, w sektorze przedsiêbiorstw mo¿e zarobiæ ok. 2400 euro miesiêcznie – tyle wynosi³a œrednia w roku 2009. W 2012 r. pracownicy bud¿etówki musieli pogodziæ siê z 15-pro-centow¹ obni¿k¹ wynagrodzeñ, a p³aca minimalna spad³a z 877 do 580 euro. Koszty utrzymania nie s¹ zbyt wysokie. Kawalerkê w Atenach mo¿na znaleŸæ ju¿ za 200 euro, sporo dro¿sze ni¿ w Polsce jest jednak jedzenie.


Mimo k³opotów gospodarczych liczba wczasowiczów nie spada, wiêc o pracê w sektorze turystycznym wci¹¿ jest stosunkowo naj³atwiej. Grecy mówi¹: kraj mo¿e zbankrutowaæ, ale s³oñce œwieciæ nie przestanie. 37

Szukaj¹c etatu,

warto zwróciæ siê

do The Greek

Manpower

Employment

Organization

(www.oead.gr).

36

Po ostatnich wydarzeniach kraj Arystotelesa to doœæ ryzykowne miejsce do szukania zatrudnienia. Gospodarka jest niestabilna, a Grecy boj¹ siê o pracê, pensje i oszczêd-noœci. Po czêœci jednak sami s¹ sobie winni –

œci¹galnoœæ podatków nale¿y do najni¿szych w Europie.

NA POMOC!

GroŸba bankructwa zmusi³a rz¹d w Atenachdo podjêcia radykalnychkroków – wiek emerytalny wzrós³ z 60 do 65 lat, a firmy przesta³y wyp³acaæ 13. i 14. pensje.

KRYZYS

ZATRUDNIENIE

www.eurodesk.pl/praca/grecja

www.eurodesk.pl/praca/hiszpania

38

P³aca minimalna w Hiszpanii jest jedn¹ z najni¿szych w Europie – wynosi 748 euro brutto. Trzykrotnie wy¿sze jest œrednie wynagrodzenie (2150 euro), które bez problemu powinno wystarczyæ na wynajêcie kawalerki, wydatki na ¿ywnoœæ, transport czy telefon. Za butelkê wody zap³acisz 0,45 euro, za piwo w barze 1,5 euro, a miesiêczny abonament na Internet (3 Mb) ok. 60 euro.


Wci¹¿ popularne s¹ wyjazdy do Hiszpanii na zbiory owoców i warzyw. Swoich si³ próbowaæ mog¹ równie¿ murarze, tynkarze, hydraulicy, lakiernicy i pielêgniarki.

To nie jest kraj dla m³odych ludzi. Na pocz¹tku 2012 r. bezrobocie by³o rekordowe w UE: siêga³o 23 proc, a wœród m³odzie¿y – 41,6 proc. Nic dziwnego, ¿e m³odzie¿ z Madrytu czy Barcelony zaczê³a wyje¿d¿aæ za prac¹ do Niemiec czy Wielkiej Brytanii.

Pracownikom przys³uguje 30 dni urlopu wypoczyn-kowego plus wiele urlopów okolicznoœciowych. Z okazji œlubu mog¹ odpoczywaæ a¿ 15 dni!

Stawka podatku

VAT nale¿y do

najni¿szych

w UE.

18 proc.

URLOP


39

Pamiêtaj, ¿e mówi siê tu kilkoma jêzykami. Poza hiszpañskim w u¿yciu s¹ jeszcze kataloñski i baskijski. Jeœli Twój pracodawca siê uprze,dokumenty po hiszpañsku mog¹ nie wystarczyæ.

JEZYKI

www.eurodesk.pl/praca/holandia

40

P³aca minimalna w Holandii nale¿y do najwy¿szych w Europie – miesiêczne zarobki nie mog¹ byæ ni¿sze ni¿ 1444 euro. Bardzo wysokie s¹ te¿ œrednie pensje w sektorze przedsiêbiorstw – rocznie siêgaj¹ 44,4 tys. euro. Raj na ziemi? Niekoniecznie. W du¿ych miastach koszty ¿ycia s¹ bardzo wysokie – za dwudaniowy obiad zap³aciæ trzeba 30 euro, za bilet do kina 12,5 euro.


Podobnie jak w wielu innych krajach, przed podjêciem pracy trzeba zdobyæ numer identyfikacyjny (BSN)– odpowiednik polskiego NIP-u i PESEL-u – oraz zarejestrowaæ siê.

Mieszkañcom tego kraju kryzys nie zrobi³ wielkiej krzywdy – rynek pracy wci¹¿ jest ch³onny. Warto tu przyjechaæ nie tylko do pracy w rolnictwie, ale tak¿e w handlu, gastronomii i s³u¿bie zdrowia.

41

A¿ 76 proc. Holendrów jest zadowolonych z aktualnie wykonywanej pracy. To jeden z najwy¿szych wskaŸników w Europie.

NASTROJE

90

miesiêczny koszt obowi¹zkowego ubezpieczenia zdrowotnego

euro

PAMIETAJ!

Tajemnica holenderskiego bogactwa tkwi w wydajnoœci pracy – w europejskim rankingu Holandiê wyprzedza tylko Irlandia.

GOSPODARKA

www.eurodesk.pl/praca/irlandiaKryzys by³ tu gwa³towny i brutalny. Wzro-s³o bezrobocie, spad³y œrednie pensje. W porównaniu z Polsk¹ – wci¹¿ wygl¹daj¹ jednak niewiarygodnie. Przeciêtne wynagrodzenie przekracza 45 tys. euro, p³aca minimalna nale¿y do najwy¿szych w Europie – siêga 1462 euro. Problem w tym, ¿e koszty ¿ycia s¹ o 1/4 wy¿sze ni¿ œrednia na Starym Kontynencie – tylko na ¿ywnoœæ trzeba wydaæ co najmniej 800 euro miesiêcznie.


4342

Za Irlandi¹ Polacy zag³osowali nogami. Po 2004 r. sta³a siê ulubionym celem emigran-tów z naszego kraju. Po 2008 r. straci³a sporo blasku, ale wci¹¿ jest krajem, gdzie o pracê stosunkowo ³atwo – choæby dziêki temu, ¿e zawsze mo¿na liczyæ na pomoc rodaków.

Naj³atwiej o pracê w bran¿y budowlanej, handlu i gastronomii. Spory popyt jest równie¿ na in¿ynierów, kierowców i opiekunki.

Ekonomiœci s¹ pewni, ¿e Irlandia wyjdzie z kryzysu wzmocniona. Wydajnoœæ pracowników Zielonej Wyspy jest zdecydowanie najwy¿sza w Europie!


Irlandczycy to konserwatywne spo³eczeñstwo, a¿ 86 proc. regularnie chodzi do koœcio³a, a przyrost naturalny jest najwy¿szy w Europie.

GOSPODARKANASTROJE

O tyle spad³a liczba Polaków podejmuj¹cych pracê w Irlandii w latach 2009–2010.

37 proc.

Kto znajdzie pracê na wyspie, mo¿e liczyæ na ok. 26 tys. euro rocznych zarobków. To mniej ni¿ 10 lat temu, bo islandzka korona dramatycznie straci³a na wartoœci wzglêdem euro. P³acy minimalnej nie ma – ustalaj¹ j¹ pracodawcy w porozumieniu ze zwi¹zkowcami. Zakupy najlepiej robiæ w sieci Bonus – ceny s¹ tam tylko dwukrotnie wy¿sze od polskich. Chleb kosztuje (w przeliczeniu) 2,5 euro, hot dog 1,6 euro, nocleg w hostelu 25 euro.


4544

Wyspiarze powoli zbieraj¹ siê do kupy po bankructwie, które zaliczyli w 2009 r. Rynek pracy nie jest jednak zbyt przyjazny. W latach 2007-2010 bezrobocie wzros³o tu z 3 do 7,5 proc., czyli ponaddwukrotnie. Nic dziwnego, ¿e strumieñ Polaków p³ynie teraz raczej w drug¹ stronê.

www.eurodesk.pl/praca/Wszyscy Islandczycy mówi¹ do siebie po imieniu. Co jeszcze ciekawsze, nie u¿ywaj¹ rodowych nazwisk – tworz¹ je sobie, dodaj¹c „son” lub „dottir” do imienia swego ojca.

Eyjafjallajökull. To nazwa najs³ynniejszego wulkanu na wyspie. Na innych miejscowych s³owach równie¿ mo¿na po³amaæ sobie jêzyk. Na szczêœcie spokojnie mo¿na siê te¿ dogadaæ po angielsku.

Masz zarejestrowan¹ dzia³alnoœæ? Przez trzy miesi¹ce mo¿esz tu œwiadczyæ us³ugi bez specjalnych pozwoleñ,wystarczy zg³osiæ siê do urzêdu skarbowego.

NA W£ASNY RACHUNEK

islandia

Islandczycy to mi³oœnicy kawy.Byæ mo¿e dlatego wywalczyli sobie dwie p³atne przerwy w pracy.

PAMIETAJ!

NASTROJE

JEZYK

46

Pensja minimalna wynosi 1768 euro, œrednia a¿ 4100 euro. Dla zdrowia lepiej nie przeliczaæ tych kwot na z³otówki. Za wynajem niewielkiego mieszkania zap³aciæ trzeba ok. 1200 euro, ale zaradni znajduj¹ na to sposób. Tu¿ za granic¹, w Belgii, za podobny lokal p³aci siê ju¿ tylko 600-800 euro. Kanapka w sklepie kosztuje 3 euro, chleb 1,85 euro, a bilet do kina 9 euro.


W cenie s¹ przedewszystkim specjaliœci. Odsetek innowacyjnych firm jest rekordowy na tle UE – przekracza 60 proc.!

Rynek pracy w Luksemburgu jest niewielki, ale na swój sposób elitarny. Kto odnajdzie na nim swoje miejsce, ma du¿e szanse na f inansowy sukces. Trzeba siê tylko przyzwyczaiæ do nieco innej ni¿ w Polsce kultury pracy – tam nie ma miejsca na improwizacjê i bylejakoœæ.

NIEZ£Y NUMER

Miejscowi Polacy s¹ dobrze zorganizowani. Warto odwiedziæ ich stronê w Internecie: www.polska.lu.


tylkoVAT

W ¿adnym innym kraju UE stawka podatku VAT nie jest tak niska.

www.eurodesk.pl/praca/luksemburg

15 proc.

PAMIETAJ!NA W£ASNY RACHUNEK

47

W Luksemburgu biurokracja jest passe! To dobre miejsce na za³o¿enie firmy – Ksiêstwo jest jednym z najbardziej przyjaznych przedsiêbiorcom krajów w Europie.

Œrednie roczne zarobki wynosz¹ 14,5 tys. euro. Najlepiej zarabia siê w bran¿y finansowej (18,5 tys.), najs³abiej – w ga-stronomii i hotelarstwie (12 tys.). P³aca minimalna wynosi ok. 665 euro miesiêcznie, czyli ok. 8000 euro rocznie. Wynajêcie kawalerki kosztuje ok. 350 euro miesiêcznie, dwugodzinny bilet autobusowy 2,30 euro, a obiad dwa dwojga – 32 euro.


4948

Niepozorna wyspa na Morzu Œródziemnym ma tê zaletê, ¿e bez wiêkszego problemu mo¿na siê tu dogadaæ po angielsku. Do tego bezrobocie nale¿y do najni¿szych w UE, a krajobraz... tylko pozazdroœciæ. Nic dziwnego, ¿e w œwiatowych rankingach jakoœci ¿ycia Malta plasuje siê zwykle bardzo wysoko.

www.eurodesk.pl/praca/malta

Malta by³a jednym z krajów, który najd³u¿ej wymaga³ od obcokrajowców pozwoleñ na pracê. Przepisy w tej sprawie zmieniono dopiero 1 maja 2011 r.

Wyspiarze dobrze poradzili sobie z dekoniunktur¹ – ich gospodarka w 2011 r. zaliczy³a wzrost, choæ agencje obni¿y³y ratingifinansowe.

Zarobione pieni¹dze mo-¿na trzymaæ w skarpecie. Roczny wzrost cen jest tunajni¿szy spoœród krajów strefy euro – wynosi zaledwie 1,3 proc.

INFLACJA

Trudno w to uwierzyæ, ale rz¹d wyrównuje mieszkañcom wzrost kosztów ¿ycia. Cztery razy do roku wyp³aca specjalne bonusy – od 120 do 135 euro.

KRYZYS

PIENIADZE

DOSTEP

Niemiecki system zasi³ków mo¿e robiæ wra¿enie. Rodzicom – nieza-le¿nie od dochodu – przys³uguje dodatek na dziecko: co najmniej 184 euro miesiêcznie.

WSPARCIE

www.eurodesk.pl/praca/niemcy Przeciêtna roczna pensja w sektorze przedsiêbiorstw wynosi tu ponad 42 tys. euro rocznie, co daje ponad 15 tys. z³otych miesiêcznie. Minimalne stawki zale¿¹ od bran¿y, œrednie pocz¹tkowe wynagro-dzenie w gastronomii wynosi ok. 20 tys. euro rocznie, a w handlu 32 tys. euro. Co ciekawe, koszty ¿ycia nie s¹ szokuj¹co wysokie. Wed³ug Eurostatu s¹ o zaledwie 4 proc. wy¿sze od œredniej unijnej.


50

Najsilniejsza i najbogatsza gospodarka Europy d³ugo by³a dla Polaków niedostêpna. Gdy ju¿ pad³y bariery na granicach, okaza³o siê, ¿e chêtnych do pracy za Odr¹ wcale nie ma tak wielu. Jednym przeszkadza brak znajomoœci jêzyka, innym sentymenty.

Minimalne kwoty za go-dzinê pracy wprowadzono w Niemczech dopiero niedawno. We wschodnich landach najni¿sza stawka wynosi 6,89 euro brutto, w zachodnich – 7,79 euro brutto.

Pracownicy p³ac¹ normalny podatek na utrzymanie Koœcio³ów, do których nale¿¹. Sk³adka wynosi zwykle 8-9 proc. nale¿noœci podatkowej.

Gdy strefa euro siê chwia³a, gospodarka niemiecka bi³a rekordy –na pocz¹tku 2012 r. bezrobocie wynosi³o w Niemczech 6,7 proc., najmniej od 20 lat.

BEZROBOCIE

51

PIENIADZE

PAMIETAJ!

www.eurodesk.pl/praca/norwegiaJak w wiêkszoœci najbogatszych pañstw œwiata, pensje s¹ tu kosmiczne (w po-równaniu z polskimi), ale ceny równie¿. Przeciêtne wynagrodzenie siêga 4250 euro miesiêcznie. P³aca minimalna zale¿y od bran¿y – ustalaj¹ j¹ pracodawcy w poro-zumieniu ze zwi¹zkowcami. Ceny paliwa, alkoholu i posi³ków w restauracjach s¹ bardzo wysokie, wynajêcie kawalerki w Oslo to koszt ok. 7,5-12 tys. koron, czyli 980-1500 euro. Na prowincji jest oczywiœcie taniej.


52 53

Norwegowie ufaj¹swojej gospodarce. Tylko 13 proc. przyznaje w sonda¿ach, ¿e boi siêutraty pracy. Wiêkszoœæ wierzy, ¿e nawet jeœli to siê stanie, szybkoznajdzie now¹.

Ogrodnictwo, remonty, uk³adanie bruku czy malowanie p³otu – us³ugodawcy maj¹ tu spore szanse, bo Norwegowie nie narzekaj¹ na brak gotówki.


Norwegia – co wci¹¿ niektórych dziwi – nie nale¿y do Unii Europejskiej, ale w praktyce zmienia to niewiele. Na pracê nie trzeba zezwolenia. Jeœli dopiero chcesz jej szukaæ, masz na to pó³ roku. Wystarczy zarejestro-waæ siê w miejscowym urzêdzie pracy.

Jako au pair mo¿na pracowaæ maksymalnie 30 godzin tygodniowo, czyli nie wiêcej ni¿ 5 godzin dziennie. Nie ma jednak dolnego limitu zarobków.Norwegia po 2004 r. przyci¹gnê³a

najwiêcej Polaków spoœród wszy-stkich krajów skandynawskich.

GOSPODARKA

PAMIETAJ!

NASI GÓRA

Na kokosy nie ma co liczyæ – œrednia p³aca w przedsiêbiorstwach siêga³a w 2011 r. 17,3 tys. euro, co daje ok. 6,3 tys. z³ brutto miesiêcznie. P³aca minimalna wynosi 566 euro. Koszty utrzymania nie szokuj¹ – przeciêtne ceny w sklepach s¹ o 12 proc. ni¿sze od œredniej w UE.


54 55

Od 2012 r. Portugal-czycy pracuj¹ o pó³ godziny d³u¿ej ni¿ dotychczas, nawet w Bo¿e Cia³o i Œwiêto Matki Bo¿ej Zielnej. Bud¿etówka nie dostaje te¿ dodatków: bo¿onarodzeniowego i wakacyjnego.

Kraj na krañcu Pó³wyspu Iberyjskiego do tej pory przyci¹ga³ Polaków g³ównie do prac przy zbieraniu owoców. Teraz nawet o to mo¿e byæ trudno. Na pocz¹tku 2012 r. stopa bezrobocia w Portugalii by³a najwy¿sza od 35 lat.

Wyjazd do Portugalii mo¿e byæ dobrym pomys³em dla rolników. Lokalne samorz¹dy s¹ gotowe za darmo przekazaæ domyi grunty, byle ktoœ zechcia³ te ostatnieuprawiaæ.

Portugalia to – obok Cypru – jedyne „stare” pañstwo UE, w którym wydajnoœæ pracowników jest znacznie ni¿sza od œredniej unijnej.

Kryzys zmusi³ Lizbonê do ciêcia wydatków: od 2012 r. minimalny okres pobierania zasi³ku dla bezrobotnych zosta³ skrócony z 9 do 5 miesiêcy, a maksymalny –z 24 do 18 miesiêcy.

www.eurodesk.pl/praca/portugalia

GOSPODARKA

BEZROBOCIE

KRYZYS

PAMIETAJ!

Zarobki mog¹ przyprawiæ o zawrót g³owy – siêgaj¹ œrednio 50 tys. euro rocznie. Wynajêcie kawalerki kosztuje 700-1000 euro miesiêcznie, rachunki za wodê i energiê – 150 euro. Obiad w taniej restauracji kosztuje 15-18 euro, bilet na autobus 2,5 euro, a piwo 4 euro. P³aca minimalna zale¿y od bran¿y.


56 57

Szwajcaria to kraj federalistyczny – ka¿dy kanton ma w³asne przepisy podatkowe. Przed rozpoczêciem dzia³alnoœci warto sprawdziæ, gdzie bêdzie to najkorzystniejsze.

Zarabiaæ w Szwajcarii chcia³oby pewnie wielu Polaków, szczególnie ci, którzy maj¹ do sp³acenia kredyt we frankach. Ale mieszkaæ tu? Z tym by³oby ju¿ trudniej. Œrednie ceny towarów i us³ug s¹ tutaj najwy¿sze w Europie – œredni¹ w Unii przekraczaj¹ a¿ o 48 proc.!

Jeszcze do maja 2011 r. w Szwajcarii obowi¹zywa³y limity– do pracy co roku przyjechaæ mog³o tylko 3 tys. obco-krajowców. Teraz ograniczenia znie-siono, ale w³adze zastrzegaj¹, ¿e mog¹ je przywróciæ.O pracê w Bernie i okolicach nie

powinno byæ trudno: stopa bezrobocia nie przekracza tu 4 proc.

www.eurodesk.pl/praca/szwajcaria

Za³o¿enie w Szwajcarii jednoosobowej firmy us³ugowej nie jest problemem. Jeœli jej obroty nie przekrocz¹ 100 tys. franków, nie trzeba nawet zg³aszaæ siê do rejestru handlowego.

PAMIETAJ!

NA W£ASNY RACHUNEK BEZROBOCIE

DOSTEP


58

Szwecja z otwartymi ramionami przyjmie lekarzy, pielêgniarki, in¿ynierów budowla-nych, specjalistów od IT. Zatrudnienie bez pro-blemów znajd¹ te¿ spe-cjaliœci z bran¿y górniczej.

Wysokie zarobki, wysokie podatki, wysoki standard ¿ycia. Praca w Szwecji mo¿e byæ dobrym pomys³em dla tych, którzy chc¹ mieæ stosunkowo blisko do Polski, a jednoczeœnie spróbowaæ swych si³ w supernowoczesnej gospodarce.

Najczêstsz¹ tutaj form¹ zatrudnienia s¹ umowy czasowe – od pó³ roku do roku. Na sta³e zatrudniani s¹ g³ównie pracownicy fizyczni.

Szwedzkie spo³eczeñstwo jest w europejskiej awangardzie pod wzglêdem spo³ecznych nowinek: parytety dla kobiet wprowadzono nie tylko w polityce, ale równie¿ we w³adzach pañstwowych spó³ek.

www.eurodesk.pl/praca/szwecjaŒrednie roczne pensje Szwedów zatru-dnionych w przedsiêbiorstwach siêgaj¹ 40 tys. euro, co daje ok. 14,5 tys. z³otych mies iêcznie . P ³aca minimalna n ie obowi¹zuje. Najni¿sze stawki ustalane s¹ w ramach umów zbiorowych zawieranych przez pracodawców i zwi¹zkowców. ̄ ycie tu nie jest tanie – ceny w sklepach s¹ œrednio o 43 proc. wy¿sze ni¿ œrednia unijna.


59

WARUNKI PRACY

Polacy s¹ drug¹ pod wzglêdem wielkoœci – po Finach – grup¹ obcokrajowców z krajów UE, pracuj¹c¹ w Szwecji.

100 000

NASTROJE

KRYZYS

Œrednia brytyjska pensja w sektorze przedsiêbiorstw siêga 40 tys. euro rocznie – ale zarabia siê oczywiœcie w funtach. Porównanie z kosztami ¿ycia wypada obiecuj¹co. Ceny ¿ywnoœci s¹ na poziomie œredniej unijnej, a wiêc ni¿sze ni¿ np. we W³oszech czy Austrii. Minimalna pensja w 2011 r. wynosi³a w przeliczeniu 1086 euro.


Polak podejmuj¹cy pracê w Wielkiej Brytanii zobowi¹zany jest zg³osiæ ten fakt w Wydziale ds. Rejes-tracji Pracowników. Otwiera to drogê do uzyskania niektórych œwiadczeñ.

Wielka Brytania nie jest ju¿ tak mocnym magnesem dla Polaków jak jeszcze kilka lat temu. Wed³ug szacunków ambasady liczba naszych rodaków na Wyspach w ci¹gu ostatnich dwóch lat mocno spad³a – obecnie nie przekracza 550 tysiêcy.

Jak niemal wszystkie kraje zachodniej Europy, Wielka Brytania ucierpia³a przez kryzys. Bezrobocie na pocz¹tku 2012 r. skoczy³o tu do poziomu najwy¿szego od 17 lat.

Londyñskie City – bankowe centrum Europy – to dla polskich finansistów ziemia obiecana. Tu czekaj¹ prawdziwa kariera i prawdziwe pieni¹dze.

Odwa¿ni mog¹ spróbowaæ na Wyspach samodzielnej dzia³alnoœci. Pieni¹dze na start siê znajd¹ – wed³ug raportu Doing Business w ¿adnym innym kraju nie jest tak ³atwo o kredyt jak tutaj.

BEZ OBAWFORMALNOSCIwww.eurodesk.pl/praca/wielkabrytania

60 61

NA W£ASNY RACHUNEK GOSPODARKA


Osoby bez kwalifikacji naj³atwiej znajd¹ pracê w budownictwie, gastronomii i handlu. W s³u¿bie zdrowia, bran¿y motoryzacyjnej i informatycznej wiêksze szanse maj¹ specjaliœci.

Choæ obozy pracy dla Polaków podobno ju¿ we W³oszech nie istniej¹, przy szukaniuzatrudnienia warto skorzystaæ z us³ug sprawdzonych poœredników.

WYDATKI

We W³oszech rachunki za energiê mog¹ byæ naprawdê bolesne – ceny pr¹du s¹ tu o 38 proc.wy¿sze od œredniej unijnej. Tak drogo nie jest nigdzie indziej w UE.

Œrednia miesiêczna pensja netto we W³oszech siêga 2450 euro, w porównaniu z innymi krajami zachodniej Europy nie powala wiêc na kolana. P³aca minimalna nie obowi¹zuje, a koszty utrzymania s¹ stosunkowo wysokie – wynosz¹ 104 proc. œredniej unijnej.


6362

Jedna z najbardziej rozwiniêtych gospodarek œwiata okaza³a siê niedawno równie¿ jedn¹ z najbardziej niestabilnych. W efekcie Rzym musia³ zacisn¹æ pasa, a bezrobocie wœród m³odzie¿y wzros³o do poziomu najwy¿szego od 8 lat.

WARUNKI PRACY

www.eurodesk.pl/praca/wlochy

Zasady zatrudnienia uregulowane s¹ w bran¿owych umowach zbiorowych

dokumenty te dla 14 g³ównych sektorów znajdziesz na .–

www.cnel.it

PAMIETAJ!

Na biało, czyli jak legalnie pracować w Europie

Documents

Transcript of Na biało, czyli jak legalnie pracować w Europie