Muzeum Broni Pancernej znajduje si´ w Centrum Szkolenia Wojsk Làdowychim. Hetmana Polnego Koronnego Stefana Czarnieckiego w Poznaniu przy ul. Woj-ska Polskiego. Sà to dawne koszary so∏ackie, wybudowane w latach 1910–1914 dlapruskiej brygady artylerii. W czasie powstania wielkopolskiego mieÊci∏ si´ tam oÊro-dek formowania artylerii ci´˝kiej dla potrzeb powstaƒców. W dwudziestoleciu mi´-dzywojennym w koszarach stacjonowa∏y jednostki artyleryjskie: 7 PAC, 7 DAKi 7 DAPLOT, zaÊ w czasie II wojny Êwiatowej mia∏a siedzib´ szko∏a podchorà˝ychpiechoty. W 1947 roku przeniesiono tutaj z Modlina Oficerskà Szko∏´ Broni Pancer-nej, która przekszta∏ci∏a si´ w 2002 roku w Wy˝szà Szko∏´ Oficerskà im. Stefa-na Czarnieckiego. Obecnie w koszarach kszta∏ceni sà na potrzeby wojsk làdowychpodchorà˝owie, kadra zawodowa oraz pracownicy wojska.

Muzeum Broni Pancernej powsta∏o w latach 1963–1964. G∏ównym inicjatorempowstania zbioru broni pancernej by∏ gen. dyw. Zygmunt Duszyƒski, pe∏niàcy w tymczasie obowiàzki G∏ównego Inspektora Szkolenia Wojska Polskiego. Dzi´ki stara-niom ówczesnego komendanta Oficerskiej Szko∏y Wojsk Pancernych p∏k. dypl. Hen-ryka Kud∏y oraz kierownika Cyklu Eksploatacji i Remontu pp∏k. in˝. ZygmuntaSzopy – w muzeum zgromadzono ró˝nego typu pojazdy pancerne oraz cz´Êci i prze-kroje podzespo∏ów czo∏gów i dzia∏ pancernych. Ka˝dy z egzemplarzy broni pancer-nej posiada oryginalny osprz´t, wyposa˝enie i uzbrojenie. WÊród broni przynale˝à-cej do poszczególnych wozów znajdujà si´ m.in. karabiny maszynowe 7,62 mm DT,wielkokalibrowy karabin maszynowy 12,7 mm wkm DSzK oraz wielkokalibrowy ka-rabin maszynowy 14,5 mm KPWT, które nie sà obecnie eksponowane.

W muzeum obejrzeç mo˝na czo∏gi, dzia∏a samobie˝ne, opancerzone samochodyrozpoznawcze, transportery, armaty, wóz pogotowia technicznego i limuzyny rzàdo-we oraz wagon szturmowy pociàgu pancernego z prze∏omu XIX i XX wieku. Sprz´tten w wi´kszoÊci wyprodukowany zosta∏ na terenie Zwiàzku Radzieckiego i by∏ wy-korzystywany podczas II wojny Êwiatowej, stanowiàc od 1943 roku wyposa˝enie jed-nostek pancernych Wojska Polskiego. Jest to obecnie jeden z wi´kszych zbiorów bro-ni pancernej w Polsce, a niektóre egzemplarze sà unikatowymi eksponatami w kraju.Do najcenniejszych nale˝à:

• lekki czo∏g rozpoznawczy T-70 • czo∏g ci´˝ki IS-3 i IS-2 • czo∏g Êredni T-34/76 i T-34/85 • Êrednie dzia∏o samobie˝ne SU-100• czo∏g Êredni T-54

Muzeum Broni Pancernej

KPT. TOMASZ OGRODNICZUK

Kustosz Muzeum Broni Pancernej

Ogromnà atrakcjà dla zwiedzajàcych jest czo∏g Êredni T-34/85 RUDY znany z filmuCzterej pancerni i pies. Wszystkie uj´cia i dzia∏anie za∏ogi we wn´trzu pojazdurealizowane by∏y w∏aÊnie w tym eksponacie. Wyci´cia w pancerzu pokazujà nie tylkown´trze wozu, ale tak˝e przekrój wi´kszoÊci jego elementów (rozmieszczenie amuni-cji, gruboÊç pancerza itp.).

Niedawno do kolekcji do∏àczono limuzyn´ rzàdowà Zi∏ 111D cabrio z 1965 roku, wo-˝àcà dygnitarzy rzàdowych (Wies∏awa Gomu∏k´, Edwarda Gierka i generalicj´ z lat 60.i 70.), wagon szturmowy (prawdopodobnie pociàgu pancernego nr 11 „Poznaƒczyk”)z okresu powstania wielkopolskiego, samochody pancerne Volvo 760 GLE i Peugeot 604TI, które wozi∏y trzech prezydentów III RP. 27 lipca 2006 roku prosto z poligonu trafi∏na ekspozycj´ prototyp polskiego czo∏gu „Wilk” PT-91M, który s∏u˝y∏ przez wiele lat po-znaƒskim pancerniakom. W 2008 roku, dzi´ki staraniom komendanta CSWL p∏k. Ja-ros∏awa Wierzcholskiego muzeum wzbogaci∏o si´ o dwa dzia∏a samobie˝ne 2S1 „Goê-dzik” oraz 2S7 „Pion”. W tym samym roku w lipcu grupie pasjonatów skupionychwokó∏ Muzeum Broni Pancernej uda∏o si´ wydobyç z rzeki Rgilewki w Grzegorzewieunikatowy pojazd z czasów II wojny – niemieckie dzia∏o pancerne StuG IV, które znaj-dowa∏o si´ na wyposa˝eniu jednostek artylerii szturmowej i jednostek pancernych. S∏u-˝y∏o g∏ównie do niszczenia czo∏gów, lekko opancerzonych pojazdów, umocnieƒ polo-wych i stanowisk artylerii. Wyremontowany pojazd jest jedynym sprawnymegzemplarzem na Êwiecie i w 95 procentach zbudowany jest z oryginalnych cz´Êci.

42 Fortyfikacje Ostrowa Tumskiego

Czo∏g z filmu „Czterej pancerni i pies”.

W 2008 roku na cele muzealne zaadaptowano budynek starej kuêni z 1913 roku.Nieocenionà pomoc w pracach remontowych zabytkowego budynku muzeum otrzy-ma∏o od Mariana Baliƒskiego, organizujàc wystaw´ strojów i uzbrojenia z filmuOgniem i mieczem.

Pretekstem do urzàdzenia wystawy by∏ mi´dzynarodowy rajd motocyklowyz okazji 350. rocznicy wyprawy hetmana Stefana Czarnieckiego na czele wojskRzeczypospolitej do Danii. Poznaƒski etap rajdu zorganizowano wspólnie z Wy-dzia∏em Rozwoju Miasta – Biurem Programu „Trakt Królewsko-Cesarski w Po-znaniu”. Kilkuset motocyklistów pod kierownictwem ksi´dza Jana Zalewskiego,mieszkajàcego i prowadzàcego duszpasterskà pos∏ug´ w Danii, przemierzy∏o∏àcznie prawie 3,5 tysiàca kilometrów. Rajd odbywa∏ si´ pod has∏em ,,Ojców na-szych starym szlakiem – jak Czarniecki do Poznania”. Wspólna inicjatywa w∏adzPoznania, rodaków z Danii oraz ˝o∏nierzy i pracowników Centrum SzkoleniaWojsk Làdowych pokazuje, jak w ciekawy sposób przybli˝aç histori´ oraz bogatàtradycj´ or´˝a polskiego.

Kolejnym wspólnym projektem Urz´du Miasta Poznania – Programu „Trakt Kró-lewsko-Cesarski w Poznaniu” i CSWL jest „Dzieƒ Otwartych Koszar”. Impreza w ra-mach Europejskich Dni Dziedzictwa kulturowego odbywaç si´ b´dzie w CentrumSzkolenia Wojsk Làdowych pod has∏em „Zabytkom na odsiecz! Szlakiem grodów,zamków i twierdz”.

43Muzeum Broni Pancernej

Limuzyna dygnitarzy rzàdowych z lat 60. XX w.